ve hala içlerinde idealizm olan gençler durumu kavrayacak ve kendi geleceklerini kurtarmak üzere harekete geçecekler Her zaman bir umut vardır.

Transkript

1 Kötünün Kötüsü Büyük kısmınız iklim değişikliği ni duymuştur. Belki medyadan takip ettiniz, belki hakkında belgesel izlediniz, kitap okudunuz. Belki etkilerini farketmektesiniz. Yaşı ilerlemiş olanlarınız gençlik yıllarınızla şimdileri karşılaştırdığında büyük farkları anlatabiliyor: geçmişte hava sıcaklıkları nadiren 30 derecenin üzerine çıkardı. Güneş kremi bilmezdik. Güneş altında saatlerce kalsak ta bir şey olmazdı. Mevsim normalleri vardı, bahar yağmurları vardı, kışın belli bölgelerde mutlaka kar yağardı Aşırı kuraklar, seller, fırtınalar, orman yangınları nadiren olurdu. Dereler temiz akardı, pırıl pırıl bir denize girerdik ve serinlerdik. Denizde balık boldu, hayat vardı. Doğa daha canlıydı; meralar, kırlar yemyeşildi Ama şimdi Şimdi yazın sıcaklıklar nadiren 30 derecenin altına giriyor. 50 derece ve üzeri sıcaklar görüyoruz. Güneş kremi kullanmadan üstsüz güneş altında kalsak yanıyoruz, hastanelik oluyoruz. Yağmurların ne zaman yağacağı belli olmuyor, bazen hiç yağmıyor, bazen de öyle yoğun yağıyor ki seller oluyor Her selde mutlaka büyük maddi zararlar oluşuyor ve birçoğunda da insanlar ölüyor. Fırtınalar arttı, eskiden buralarda bilinmedik hortumlar oluşmaya başladı ve bu hortumlar can da almaya başladı. Kışın bazen çok az kar yağıyor veya hiç yağmadığı da oluyor. Yazın ülkenin dört bir yanında sürekli orman yangınları çıkıyor, sürekli bu şekilde ormanları kaybeder olduk. Nehirler, dereler artık temiz akmıyor, kirletildiler. Bazı dereler neredeyse hiç akmıyor çünkü önlerine HES ler, barajlar yapıldı. Denizler de kirlendi, çocuklar, gençler artık temiz deniz bulmakta zorlanıyor. Denizlerde balık çok azaldı, deniz hayatı ölüyor çünkü denizler aşırı ısındı ve gittikçe asitlik oranı artıyor. Yazın denize girince artık serinlenemiyor. Havalardaki ani değişimler, kuraklık, aşırı sıcaklar doğadaki tüm canlı hayatını strese sokuyor, doğa direncini yitiriyor. Bazı bitkiler dayanamayıp ölüyor, bazı canlılar da daha serin bölgelere göç ediyor. Meralar kuruyor, erozyonla toprak kayboluyor Bir kısmınız iklim değişikliğini duymuş olsa bile gerçek olduğunu kabullenmiyor, hiç önemsemiyor. Önemsemeyenler arasında bilim insanı olanlarınız dahi var. Bazılarınız dünyanın uzun dönemler içinde doğal bir döngüsüdür, bazen dünya soğur, bazen de böyle ısınır diyor. Bazılarınız da güneş patlamalarının bir döngüsüdür, güneş daha aktif olunca dünya da daha ısınıyor diyor. Allah tandır, biz bilemeyiz, anlamayız diyenleriniz de az değil. Bilenlerin büyük kısmı da bu konuda herhangi bir şey yapmış değil. Evet iklim değişikliği var ama benim birey olarak etkim nedir ki Bir tek ben mi kurtaracağım dünyayı, mümkün mü bu? diyeniniz de çok. Ama asıl, para kazanmak gerekiyor, malum, bir hayat standardımız var, masraflar var. Öncelik ister istemez budur. Baştakiler çözsün, düzeltsin diyen çoğunlukta. İşi dalgaya alanlar da çok; dünya nasılsa batacak, bari günümüzü gün edelim; yaşadıklarımız yanımızda kalır. Hatta daha ileri gidip bu konuda birşeyler yapmak isteyenleri de ayartmaya çalışanlar var; bir tek sen ne yapabilirsin, boş hayaller, böyle gelmiş böyle gider ve evet dünya batacak ama yapabilecek hiçbir şey yok, sen de uğraşma boşuna, keyfine bak İnsanlar ne zaman farkedecek, uyanacak? Belki de büyük bir felaket gerekiyor. Aslında dünya çapında ciddi felaketler yaşanmakta ve insanların bu felaketleri bir uyarı olarak algılamaları gerekir ama böyle olmuyor uzaklarda bir yerlerde birileri etkileniyor, o kadar. Bu gidişle çok daha fazla insanı etkileyecek felaket(ler) de yaşayacağız. Bakalım o zaman insanlık ne yapacak? Gönül ister ki şimdi dur diyelim bu gidişata, önleyelim dünyanın dengelerinin daha fazla bozulmasını. Belki hayata yeni atılan

2 ve hala içlerinde idealizm olan gençler durumu kavrayacak ve kendi geleceklerini kurtarmak üzere harekete geçecekler Her zaman bir umut vardır. Ne yazık ki gençlerin çoğu iklim değişikliği gerçeklerini bilmiyor. Aslında iklim değişikliği konusu bugüne kadar dünya çapında, ana akım medyada pek yer bulmadı diğer birçok önemli olayların yer bulamadığı gibi. Aralık 2009 da Danimarka nın başkenti Kopenhag da neredeyse tüm dünyanın liderlerinin başbakan, cumhurbaşkanı seviyesinde temsil edildiği, yakın zamanın en üst düzey zirvesi yapılmıştı. Bu zirveyi dünyadaki insanların çoğu bilmiyor çünkü ana akım medyada yer bulmadı. Oysa Birleşmiş Milletler liderleri çok acil bir nedenle bir araya toplamıştı: iklim değişikliği çok ciddi boyutlara ulaştı ve acilen önlemler almak gerekiyor. Liderlerin anlaşıp, fosil yakıt tüketimlerini azaltma yoluna girecekleri bekleniyordu, ama olmadı, anlaşmamayı tercih ettiler. O günden beri fosil yakıt tüketiminde artış ve iklim değişiminde de artış hızla devam ediyor. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Panelinin hazırladığı, 2500 den fazla bilim insanının katkıda bulunduğu İklim Değişikliği Raporu tüm dünya hükümetlerine gönderilir. Bu raporda her ülkenin gelecekte iklim değişikliğinden nasıl etkilenebileceği de belirtilir. Yani hükümetlerin yakın gelecekte ülkelerini nelerin beklediğini bilmemeleri diye bir durum söz konusu olamaz. Hükümetler bilir ama halk, gençler bilmez. Hükümetler iklim değişikliği konusunda gerekli adımları atmazlar, ama birşeyler de yapıyormuş gibi görünmek gerekir; o nedenle bir miktar temiz enerjiye destek verirler, bazıları karbon vergisi alır, karbon kredisi verirler Böyle gelmiş, böyle gider düzeni devam ettirilir; ama nereye kadar? Neden bir lider, tüm bilgilere sahip olduğu ve kendi çocuğunun geleceğinin de yokolacağını bildiği halde, bu kötü gidişatı değiştirmek için yeterli çabayı göstermez? Cevap için bu soruyu şöyle değiştirelim: Neden bir yetişkin, tüm bilgilere sahip olduğu ve kendi çocuğunun geleceğinin de yokolacağını bildiği halde, bu kötü gidişatı değiştirmek için yeterli çabayı göstermez? Çevreyi kirletmemek, ormanları azaltmamak, doğal dengeleri bozmamak, yaşam tarzını değiştirmek, aşırı lüksten/konfordan feragat etmek, daha azla yetinmek, tasarruf etmek bunlar liderler, şirket yöneticileri, yetişkinler için başarması çok zor şeylerdir. Alışılmış bir düzen, benimsenmiş bir rol, belki de yapılan iş çevreye zarar veriyor olsa da, o işin içinde kendini ait ve faydalı hissetme duygusu ağır basabilir. Tabii bir de bu yolla kazanılan paralar, geçim derdi Buna kim cesaret edebilir? Liderler ve yetişkinlerin bugüne kadar cesaret etmedikleri kesin ve gelecekte de büyük ihtimalle cesaret edemeyecekler. O zaman, böyle gelmiş, böyle gider. e döndük. Kısır döngü, kötünün kötüsünü meydana getiren kısır döngü Son zamanlarda iklim değişikliği ile ilgili çok önemli gelişmeler yaşanmakta, özellikle gençlerin bunlardan haberdar olmaları gerekiyor. Yetişkinlere ise şunu söylemek gerekir: aşağıdakileri okuduğunuzda korkmuyorsanız, endişe etmeyin görmemeye devam edip herşey yolundaymış gibi hayatınıza devam edebilirsiniz. Ama bu durumunuz gerçekleri değiştirmeyecek ve o korumak istediğiniz hayat yine de bitecek. Ama eğer okuduklarınız kurkutursa, o zaman daha nelerin kaybedileceğini düşünüp hemen şimdi harekete geçme, silkinme zamanı olduğunu hissedeceksiniz. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 1990 lardan beri iklim değişikliğini takip eder. Binlerce bilim adamından sürekli raporlar, bulgular gelir ve IPCC belli aralarla global bir rapor yayınlar. En son raporlarını 2007 de yayınlamışlardı ve bu rapora 2500 ün üzerinde bilim insanı katkıda bulunmuştu.

3 IPCC iklim değişikliği ile ilgili gelecek için senaryolar da geliştirir. 4 ana senaryo vardır: genel olarak bu senaryolar iyinin iyisi, iyi, kötü ve kötünün kötüsü olarak adlandırılabilir. Mesela 2000 yılında 2010 lar için senaryolar öngörülür, mevcut insan davranışı olduğu gibi devam ederse şöyle olacak, veya insanlar daha az fosil yakıt kullanırsa şöyle olacak gibi Sonra zaman ilerledikçe bu senaryoların nasıl gerçekleştiği de gözlenir deki raporlarında (ki bu rapor 2000 lerin başlarından beri yazılmaya başlamıştı) öngördükleri senaryolardan kötünün kötüsü nün gerçekleşmekte olduğunu belirtmişlerdi. Bunun üzerine Aralık 2009 da tüm dünya liderlerini Danimarka nın Kopenhag şehrinde İklim Değişikliği Zirvesi nde buluşturmuşlardı. Bilim insanları bu zirve esnasında türlü bulgularla kötünün kötüsü nün gerçekleşmekte olduğunu dile getirdiler ve dünya liderlerinden acilen önlemler almalarını istediler. Liderler bu zirvede somut bir anlaşmaya varamadılar ve bu durum günümüze kadar devam etti. 20 Mayıs 2013 te IPCC başkanı Rachendra Pachauri İstanbul daydı. Boğaziçi Üniversitesi nin davetlisi olarak, iklim değişikliğindeki son bulguları paylaşmak üzere bir konuşma yaptı (konuşmasının özeti: Pachauri tekrar etti: Kötünün kötüsü durumu devam ediyor! İklim Değişikliği, yarın değil şimdi! / Yanlış yolda gidiyorsanız hızın önemi yoktur dedi. Yanlış yolda gitmekle kastettiği şey: fosil yakıt tabanlı, ekonomik büyüme ve sürekli artan tüketim güdümlü mevcut insanlık davranışı Haziran 2013 te yine İstanbul da bu kez Al Gore 97 ülkeden 600 kişiyi topladı ve iklim Liderleri Zirvesi düzenledi hem de Taksim Gezi Parkı nın dibinde İstanbul Kongre Merkezi nde. 15 Haziran da tüm gün Al Gore ünlü İklim Değişikliği prezentasyonunu açıkladı, yanında ünlü bilim insanları da vardı, onların da söylediği şey aynıydı: kötünün kötüsü gerçekleşiyor ve artık zaman kalmadı, tüm gücümüzle mücadele edip bu gidişatı değiştirmezsek yakın gelecekte dünyayı korkunç olaylar bekliyor. 15 Haziran akşamüstü kongre merkezi nin üst katındaki açık alanda kokteyl düzenlendi, herkes birbiriyle tanışıp iklim değişikliği

4 konusunda konuşmaya başlamışken Gezi Parkı na müdahale gerçekleşti ve tomalar, biber gazları kongre merkezi çevresi dahil tüm bölgeye yayıldı. Bu toplantı için ülkemize gelen yüzlerce kişi de tomalardan ve gazlardan nasibini aldı. Ertesi sabah Al Gore dahil birçok kişi kongre salonuna gelmemişti. Haliyle ABD gizli servisi daha o akşamdan Al Gore u apar topar kaçırmıştı kaostan. Bu kez Haziran sonunda yine İstanbul da Global Power Shift for Climate Change (Küresel Eksen Değişimi - globalpowershift.org/turkish/) bir araya geldi. Dünyanın birçok ülkesinden 500 den fazla sivil toplum kuruluşu yöneticisi ve aktivist 10 gün boyunca yakın gelecekte iklim değişikliğine karşı küresel olarak gerçekleştirecekleri çalışmaları organize ettiler, bildiriler yayınladılar. Neden İstanbul ve Neden Bugünlerde? Bu üç aktivite de birbirinden habersiz ve bağımsız olarak ve tam da Gezi olaylarının yaşandığı bir zamanda Istanbul da gerçekleşiyor ki bunlar çok önceden planlanmış aktivitelerdi. Bir rastlantı mıdır? Bu soruya cevap aramadan önce; İklim değişikliği nde kötünün kötüsü ne demek? Önce bunu kavramak gerekli. Doğada dinamik sistemlerde benzer davranış şekilleri vardır, krizlerde de bu böyledir. Aşağıdaki grafik 1987 ile 2007 arasında ABD deki ortalama ev fiyatlarının değişimini gösteriyor sonundaki tepe nokta küresel ekonomik krizin başladığı noktayı temsil ediyor. Tepeye tırmanırken belirtilmiş ünlemler ise uzman ve bilim adamlarının uyarıları: bir kriz yaklaşıyor, bu sürdürülemez, aman dikkat! dedikleri anlar. Tepe noktadan sonra fiyatlarda hızlı bir çöküş ve tüm dünyaya yayılan bir ekonomik kriz.

5 İnsanın en büyük yetersizliği üstel artışın gücünü kavrayamamaktır. Dr. Albert Bartlett Herhangi bir sistemin istikrar ve denge halinden bir dış etki nedeniyle çıkıp üstel artışa geçtiği noktaya Kritik Eşik deniyor. Kritik eşik aşılınca hızlı bir yükseliş başlıyor. ABD Mortgage krizinde bu, ev fiyatlarındaki hızlı yükselişti ve bu yükselişi tetikleyen faktörler de gün geçtikçe arttı: daha fazla insan ev kredisi alır oldu, daha fazla banka bu kredileri verir oldu, daha fazla inşaat şirketi bina yapar oldu, daha fazla kişi bu sektörlerden ekmek yer oldu ve neticede daha fazla kişi kredi ile ev alır oldu kısır bir döngü ve tüm faktörler birbirini daha fazla etkiliyor ( ki buna pozitif geri bildirim deniyor.. ), sinerji etkisi oluşuyor ve tepelere doğru tırmanış artıyor.

6 Bu davranış şekli ekosistemlerde, sosyal sistemlerde de benzerdir:

7 İnsanlık nüfus artışında da benzer bir davranış vardır: İngiliz Guardian gazetesi nde 30 Haziran 2013 te önemli bir yazı yayınlandı: İnsanlar: Dünyadaki yaşama gerçek tehdit! Bu yazıda deniyor ki, eğer nüfus artışı mevcut hızda devam ederse, bizim torunlarımız dünyanın görülmemiş bir çevresel krize girdiğini görecekler ( Birçok alanda benzer artışları görmek mümkün:

8

9

10

11

12 İnsan nüfusu ve tüketimi arttıkça doğal kaynakların da hızla tükendiği, havanın, suyun, çevrenin hızla kirlendiği, doğal afetlerin hızla arttığı kanıtlanmış gerçeklerdir. Fosil yakıt tüketimi arttıkça dünyanın da aynı oranda ısınmakta olduğu da bir gerçektir. Dünya şimdiden yıl öncesine oranla ortalamada neredeyse 1 derece daha sıcak oldu ve bu ısınma devam edecek en az bir derece daha ısınacak ve belki de 6-7 derece ısınacak ki bilim insanları böyle ısınmalar olursa dünyanın cehenneme döneceğini söylüyorlar. Bilim insanları onlarca yıldır bu gidişatı takip ediyordu ve insanlığı sürekli uyarıyordu yılında Nobel ödüllü bilim adamları bir bildiri yayınladılar:.dünyamıza büyük bir tehdide karşı tepki gösterebilmemiz için büyük bir değişim geçirmemiz gereken; Dünya tarihinde çok önemli bir anda bulunuyoruz. Bu değişim hemen başlamalıdır ve hepimiz tarafından desteklenmektedir. 2. Dünya Savaşı ndan sonra ivmelenen küresel çaptaki sosyoekonomik aktiviteler dünyamızı benzeri görülmemiş bir duruma sürükledi: insanlık artık küresel çapta sanki jeolojik bir güç gibi hareket ediyor ve mevcut davranışları devam ederse, Dünya Sisteminin doğal işleyişini somut olarak ve geri dönülmez bir şekilde değiştirecektir Dünya Meteoroloji Örgütü 2012 Raporu: 2012 yılı küresel kara ve deniz yüzey sıcaklıkları yılları arasındaki ortalamanın 0.45 C (±0.11 C) daha üzerinde gerçekleşti. Sıcaklık kayıtlarının tutulmaya başlandığı 1850 den bu yana 9. en sıcak yıl yaşandı yılları arası kayıtlara geçmiş en sıcak 13 yıl oldu. El Niño, yanardağ patlamaları ve diğer doğal etmenler ile yıldan yıla ısınma değişse de alçak atmosferdeki sürekli artan ısınma endişe verici bir sinyaldir WMO General Müdürü Michel Jarraud

13 Sera gazlarının atmosferdeki oranlarının sürekli artması da Dünya atmosferinin ısınmaya devam edeceğini belirtiyor Ağustos-Eylül ayları arasında Kuzey Kutbu deniz buzullarındaki rekor erimeler ki önceki rekor düşük seviyenin yaşandığı ve 4,17 milyon km2 buzulun eridiği 2007 yılına göre %18 daha fazla erime oldu bu da iklim değişikliğinin diğer rahatsız edici sinyalidir! 2012 yılında diğer ekstrem olaylar da yaşandı kuraklık ve tropik fırtınalar. İklimdeki doğal değişimlerde hep böyle ekstremler yaşanır ama artık ekstrem hava ve iklim olayları gittikçe daha fazla iklim değişikliği etkisiyle şekillenir oldu. İngiliz Guardian gazetesi 12 Mayıs 2013 teki bir yazı: İklim Değişikliği Yüz Milyonlarca İnsanı Evsiz Bırakacak Karbondioksit seviyeleri sıcaklıklarda artışı belirtiyor ve bu da tarımın tüm kıtalarda azalmasına neden olacak. Geçen hafta atmosferdeki karbon dioksit seviyesinin milyonda 400 ü geçmesi üzerine iklim değişikliği üzerindeki endişeler de arttı ( Nüfus artışı ile birlikte tüketim de arttıkça ve özellikle fosil yakıt tüketimi arttıkça iklim değişikliğinde de hızlı ve kötünün kötüsüne doğru bir gidiş kaçınılmazdı.

14 Ve bilinen şey de sonsuza kadar bu davranışın devam etmesinin mümkün olmadığı idi. Sürdürülemez bir yolda son hızla ilerlemenin sonu mutlak bir çöküş tür. Haziran 2013 te da önemli bir konuşma yayınlandı, konusu Sonraki Finansal Krizi Nasıl Tahmin Edebiliriz? Didier Sornette bir finansal risk ekonomistidir ve arkadaşları ile birlikte ekonomik krizleri önceden tahmin edebilecek bir matematiksel hesaplama geliştirmişlerdir. İlginç olan Didier in de krizlere neden olan davranışı ekonomiler dışında başka dinamik sistemlerde de tespit etmiş olmasıdır. Krize, çöküşe neden olabilecek bu davranışın şu anda da gerçekleşmekte olduğunu tespit etmiştir. Ne yazık ki insanlık böyle devam ederse, Didier in hesaplamalarına göre 2030 ile 2060 arasında dünyanın küresel ekosistemlerinde ciddi bir çöküş/değişim yaşanacaktır. ( İşin ciddiyetini tüm bilimsel verilerle açıklamak ve insanların bunu kavramasını sağlamak gerekiyor. Geçmişte nadiren görülen doğal afetler artık çok sık görülür oldu. Şu anda dahi dünyanın %10 u sürekli doğal afetlere maruz kalıyor ve bu oran hızla artacak.

15 Yaşam kaynağımız olan Dünyayı cehenneme çeviriyoruz. İklimlerdeki Hızlı Değişimin İstatistiksel Kanıtı:

16 Al Gore a iklim değişimi ile ilgili bilimsel veri hazırlayanlardan biri de ünlü iklim bilimci James Hansen dir. Kendisinin Torunlarımın Fırtınaları Storms for my Grandchildren adlı kitabı iklim değişikliğini en iyi anlatan kitapların başında gelir. James Hansen in Al Gore un prezentasyonu için hazırladığı ve çok önemli grafikler: Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) 1950 de kurulmuştur ve bu tarihten bu yana dünyanın hemen her bölgesindeki iklim verilerinin kaydını tutmaktadır. Yukarıdaki grafikte arasındaki ortalama sıcaklık değişimini görüyorsunuz. Geçmişte ( arası) sıcaklık ortalamalarından sapmalar düzenli idi, hemen hemen aynı oranda ve en fazla 3 derecelik sıcaklık sapmaları yaşanırdı. Çan eğrisini bilenler, yukarıdaki grafiğin neredeyse mükemmel bir çan eğrisini temsil ettiğini hemen anlayacaktır. Çoğunluk ortada, standart sapması az, bir denge, düzen var. Dünya ikliminde milyonlarca yıl içinde bir denge, düzen oluşmuştu. Mevsim normalleri vardı, bahar yağmurları, kışın bol yağış ve kar. Uzun yıllar içindeki aylara göre sıcaklık ortalamaları da istikrarlı idi. Şimdi arasını baz alarak, arasındaki değişime bakalım:

17 1980 lerde daha sıcağa doğru bir kayma yaşanıyor ve aşırı sıcaklar başlıyor mevsim ortalamalarından 4-5 derece daha sıcak günler yaşanır oluyor larda sıcağa doğru kayma hızlanıyor:

18 Ve 2000 ler: Artık bir yılın 365 gününün büyük kısmında geçmişe göre çok daha sıcak günler yaşıyoruz. Ortalamaların 4-5 derece üzerinde günlerin sayısı da gittikçe artıyor Ortalamalarına göre Haziran 2013 teki Sıcaklık Farklılıkları (Nasa):

19 değerleri ile 2000 lerin değerleri karşılaştırıldığında dağılımda bir diğer önemli davranış ta beliriyor: ortalamadan sapma artıyor! Bunu şöyle açıklamak mümkün: bir sınıf düşünün ki not ortalaması 7. Bu sınıftaki öğrencilerin çoğunluğu 7 ye yakın notlar almışlar; biri 6.5, diğeri ise 7.5; biri 6.2 diğeri ise 7.8 gibi ve ortalama 7 oluyor: bu sınıfın standart sapması azdır: yani notlar birbirine yakındır ve denebilir ki öğretmen iyi bir iş başarmış, öğrencilerin büyük kısmına dersi iyi verebilmiş ve öğrencilerini hepsi sınıfı geçmiştir. Başka bir sınıfın da not ortalaması 7 ama zıplamalar var; öğrencinin biri 2 alırken diğeri 9 almış, biri 5 alırken diğeri 10 almış gibi. Her iki sınıfın da not ortalaması 7 olduğu halde, bu sınıfta standart sapma fazladır ve öğretmen bazı öğrencilere hiç iyi öğretememiştir, öğrenciler sınıfta kalmıştır. İklimde de böyle bir durum söz konusu arasında ortalamadan sapma çok daha az iken son yıllarda bu sapma ciddi oranda artmıştır. Yani eskiden mevsim normalleri vardı: bahar yağmurları, kış soğukları, kar, vesaire. Ama şimdi sıcaklıklar sürekli zıplıyor, istikrar azalıyor: Kışın bile bazı günler aşırı sıcak olabiliyor, mesela Ocak ayı başında öğle üzeri 27 derece gibi. Bu durumlar dünya çapında ekosistemleri için çok ciddi strese sokuyor. Bitkilerin bir kısmı bu strese dayanamayıp ölüyor etrafınıza bakarsanız ölü ağaçlar görebilirsiniz sebebi budur. Arılar, kurbağalar, kuşlar topluca ölüyor. Bazı canlılar göç ediyor Çok değil 30 yıl içinde nasıl hızlı bir değişimin yaşanmakta olduğunun kanıtıdır yukarıdaki grafikler ve anlayabilen için de çok ciddi bir uyarıdır. Aslında sadece bu grafikler mevcut gidişatın hemen şimdi durması gerektiğini gösteriyor. Çünkü değişimin yıllar içinde hızlandığı da görülüyor. Eğer böyle giderse önümüzdeki on yıl içinde dahi daha nelerin olabileceği düşüncesi yeteri kadar korkutucudur: çok daha sıcak günler, ani sıcaklık zıplamaları, daha fazla düzensizlik, stres Ve haliyle strese giren dünyada insan topluluklarının da stres düzeyi sürekli artacaktır. Daha fazla toplumsal çalkantılar kaçınılmaz olacaktır. Peki böyle giderse ne kadar zamanımız kaldı dünya cehenneme dönmeden önce? Birçok bilim insanı 2030 sonrasının felaketler dönemi olacağını söylüyor. 18 yıl sonradan bahsediyoruz. Birçoğumuz hayatta olacak çocuklarımız, torunlarımızın geleceği bu. Al Gore un Istanbul sunumunda dünyanın mevcut kuraklık durumu renk haritası ile gösterildi:

20 Bilim insanlarının tahminlerine göre 2060 lardaki kuraklık durumu: Türkiye dünyanın en fazla kuruyan bölgesi içinde! Aşırı sıcaklar ve kuraklık, eğer böyle giderse bizleri bekleyen gelecektir. Bilim insanları 2013 te alarm zillerini çalmaya başladılar. Kuzey Kutbu ndaki buzul erimelerinde ve hem karada hem de denizde metan gazı salımlarında beklenmeyen, ani ve hızlı bir artış başladı. Kuzey Kutbu dünyanın en çabuk ve hızlı ısınan bölgesidir. Dünyanın diğer bölgelerinde sıcaklık ortalama 0.9 derece atmış iken Kuzey Kutbu nda 2.5 derece artmıştır. Burada hem karada hem de denizin derinlerinde, buzullar altında donuk vaziyetteki ölü bitkilerin içinde metan gazları bulunmaktadır.

21 Buzullar eridikçe işte bu metan gazları da fokurdayarak yüzeye çıkıp atmosfere karışıyor. Metan gazı en tehlikeli sera gazıdır ve küresel ısınmayı kontrol edilemeyecek seviyelere çıkarma potansiyeli vardır. Bilim insanları şimdi kontrol edilemeyecek geri bildirim döngüleri nden bahsetmeye başladılar şunu demek istiyorlar: ısınma devam ettikçe daha fazla metan gazı çıkacak ve bu metan gazları daha fazla ısınmaya neden olacak ve bu da daha fazla metan gazının çıkmasına yol açacak yani kendi kendini besleyen ve aşırı büyümeye neden olan bir kısır döngü... Buzullar altında dünyanın cehenneme dönmesine yetecek kadar metan gazı var. En korkunç senaryo ise bir noktada tüm ormanların, bitkilerin kavrulması ve alev topuna dönüşmesi! Konularında dünyanın en iyisi olan 4 uzmanın birleştiği nokta çok kritik bir dönemece girdiğimiz ve acilen birşeyler yapılması. Eğer eriyen buzullar altında sıkışmış metan gazı çıkması önlenemezse dünya çok hızlı bir şekilde ve yakın zamanda gerçekten cehenneme dönebilir. Bu kişilerin konuşmaları ve uyarıları: Arctic Methane: Why The Sea Ice Matters Ve Haziran 2013, İstanbul İklim değişikliği ile ilgili birbirinden habersiz, bağımsız 3 önemli aktivite, Gezi olayları Neden şimdi, neden Türkiye? Şimdi çünkü artık bir şeyler yapmak için zaman kalmadı. Bunu artık yukarıdaki bilgilerden farketmiş, kavramış olmak gerekir. Neden Türkiye? Çünkü Türkiye bir kenar ülkesi dir. İki büyük kıta arasındadır, dünyanın geometrik ortasındadır, Zengin kuzeyliler ile fakir güneyliler arasında orta halli bir ülkedir. Modern tarım uygulanan bazı ülkelerdeki gibi toprağı henüz aşırı bozulmamıştır, temiz su kaynakları henüz yokolmamıştır, ormanları, biyoçeşitliliği hala direnmektedir. Ekolojide kenar etkisi denen bir davranış vardır. İki farklı habitat türünün buluştuğu noktalarda topluluk ve nüfus yapılarında bir değişim oluşur ve buna kenar etkisi denir. Bu noktalarda biyoçeşitlilik ve zenginlik artar. Mesela nehirlerin denizlere aktığı deltalarda, ormanların bitip ovaların başladığı kenarlarda bu gözlemlenebilir. Başka yerlerde mümkün olamayacak zenginlik, olasılıklar buralarda gerçekleşebilir. Ekonomik olarak gelişmiş ülkelerde insanlar dünyanın geri kalanına göre oldukça lüks bir yaşam standardına ulaşmışlardır ve bu elde edilmiş konfordan vazgeçmek istemezler. Oysa dünyanın sürdürülebilir bir yola girebilmesi için bu ülke insanlarının bu konfordan yani aşırı tüketimden vazgeçmeleri gerektiğini birçok bilim insanı söylüyor. Çünkü böyle bir konforu devam ettirebilmek için dünyada yeterli doğal kaynak yoktur lerde dünyanın taşıma kapasitesi aşılmıştı ve şu anda dünyanın sürdürülebilir taşıma kapasitesi 1.4 oranında aşılmış haldedir yani karınca/ağustos böceği hikayesindeki gibi, mevcutta insanlar konforlarını devam ettirebilmek için aslında gelecek nesillere kalması gereken kısıtlı doğal kaynakları tüketiyorlar ve ne yazık ki bu davranışla kendi çocuklarının, torunlarının rıskından kesiyorlar. Eğer ki dünyadaki her insan bir ABD li gibi yaşasa tam 5.5 dünya gerekir dünyanın kısıtlı doğal kaynakları böyle bir lüksü karşılayamaz. Kısıtlı bir ortamda sonsuza kadar üremek ve tüketmek mümkün değildir.

22 Çin ve Hindistan gibi ülkelerde ise insanların büyük bölümü fakir, sefil. İnsanlar yaşam mücadelesi veriyor ve yaşamak için gerekirse ormanlarını keserler, temiz sularını bitirirler, kirletirler, ne gerekiyorsa yaparlar. Ne zengin ülkelerde ne de fakir ülkelerde değişim için bir insiyatif kolay kolay ortaya çıkamaz. İkisinin arasındaki kenar ülkede, Türkiye de bunun olabilme olasılığı çok daha yüksektir. Ve eğer değişim gerçekleşirse, kenar etkisi başlayabilir: çeşitlilik, yaratıcılık, zenginlik, üreticilik, bolluk. Gezi Parkı nda kısa süre de olsa gençlerin yarattığı o güzel parlama, yaratıcılık patlaması gibi Ve Türkiye tüm dünyaya örnek olabilir. İşte bu yüzden Türkiye. Şehrin ortasındaki nadir kalmış olan yeşilliği korumak çok önemli bir semboldür ama asıl gerisindeki gerçekler önemlidir. Şehirlerin bunca devasa boyutlara büyümesi ve etrafındaki tüm doğallıkları yoketmesi kanıksanır bir durum haline geldi. Sürekli savunulan büyüme, iş, aş için bunun böyle olması gerekiyor Ama böyle devam edemeyeceği de belli, doğa artık bunu kaldıramıyor. Artık ekonomik büyümeyi sadece insanların refah seviyesini artırmak olarak görmekten vazgeçilmeli; doğaya, yaşama olan etkilerini görmeli Yıllardır süregelen yanlışlar birçokları tarafından biliniyor ama bana dokunmayan yılan bin yaşasın anlayışı hakim. Hayattaki kazanımlar, yaşam tarzları risk edilemiyor, korkuluyor. Kazanılmış konforu sürdürebilmek için fosil yakıt ve tüketim tabanlı ekonomik sistemin bir parçası olundu. Sorunların her gün büyüdüğü görüldüğü halde umursanmadı. Artan doğa kıyımı, kirlilik, sıcaklıklar, seller, fırtınalar, kuraklık, yangınlar, toplu canlı ölümleri, hastalıklar hiçbiri fayda etmedi, vurdumduymazlık devam etti. İnsanlar belki de kötüyü yaşamalıdır ki, iyiyi farkedebilsinler, değerini anlayabilsinler. Dünyanın birçok ülkesinde iklimi, çevreyi, doğayı koruma için yapılan eylemler şiddetle bastırılıyor; hatta ölenler oluyor. İnsanların bu tür gösterilere çıkması korku ve baskı ile önlenmeye çalışılıyor. Ahlaki ve doğru olarak kabul edilen birçok değer ters ediliyor. Çevrecilik marjinalleştiriliyor. İnsanların mevcut durumu, gidişatı doğruymuş, iyiymiş gibi kabul etmesi dikte ediliyor. Oysa kötüyü yaşıyoruz. Daha kötüsünü de yaşayacağız. İnsanoğlu olarak hep birlikte değişemiyorsak, değiştiremiyorsak; doğa tepkisini daha şiddetli gösterecek. Daha büyük felaketler meydana gelecek, daha çok insan zarar görecek, ölecek. O zaman farkedebilecek miyiz? Umursamayanlar, umursanmasını istemeyenler farkedebilecek mi, değişebilecek mi? İlle de kötünün kötüsünü mü yaşamak zorundayız? İnsanların ille de bölünmesi, ötekileşmesi, ötekileştirilmesi mi gerekiyor? Oysa zaman bölünme, ötekileşme/ötekileştirme zamanı değil. Gerçi bazı güçler tam da bunu isteyebilir. Neticede uzun yıllardır dünyanın kısıtlı kaynaklarının yetersiz olduğu, insan nüfusunun da çok hızla arttığı, artacağı; dünyanın ikliminin de değiştiği biliniyor. Eğer herkes için yeterli kaynak yoksa, o zaman yer açalım! diyenler olabilir. Bunun için de belli ülkelerde kitleleri %50-50 ayrıştırıp, iç savaşlar çıkartmak ve ülkeleri bu şekilde çökertip nüfusu azaltmak çare olarak görülebilir. Düşüncesi bile korkunç ama korkunç şeylerin yaşanmaya başladığı bir döneme girdik. Bunun karşısında sadece dirayetli ve inançlı kitlelerin birlikte hareketi sağlam durabilir. Son zamanda gerçekleşmekte olan olayları rastlantı olarak görmek mümkün ama hepsi bir araya geldiğinde rastlantı olamayacak kadar az olasılıklar bunlar, tekrar görelim:

23 20 Mayıs 2013: Pachauri nin Istanbul Konferansı nda tüm dünyayı uyarması: Yanlış yolda gidiyorsanız hızın önemi yoktur Mayıs sonu: Gezi olayları başlangıcı Haziran 2013: Al Gore un dünyanın 97 ülkesinden 600 kişiyi Gezi parkı nın dibinde toplamış olması ve iklim değişikliği ile ilgili son bulguların verilmesi, dünyanın her yerinden gelen insanların iklim değişikliğine karşı birlikte mücadele etmek üzere paylaşımlara başlaması 15 Haziran: Gezi Parkı na polis müdahalesi Haziran: Global Power Shift - Küresel Eksen Değişimi (GPS) Istanbul buluşması: Tüm dünyadan gelen 500 iklim aktivistinin iklim adaletsizliğine karşı yeni bir çabanın başlangıcı; iklim hareketinin dünya çapında farklı bir seviyeye çekilebilmesi için beceri, kapasite ve strateji paylaşım... Didier Sornet in Haziran 2013 TED konuşmasında dünyayı uyarması: 2030 ve sonrasında felaket(ler) gelecek Bilim insanlarının Kuzey Kutbu ndaki metan salımı hakkında acil önlem çağrısı: Kötünün kötüsü geliyor, artık silkelenin Bunca kötü olaylar ve durumlar arasında bir umut doğdu. Türk gençleri ve hatta dünya çapında tüm gençlik uyanıyor. Şimdi artık gençlerin kendi geleceklerini kurtarma zamanı! Tanrı iyinin, doğrunun yanındadır, bunu da bazen rastlantı gibi algılanabilecek olaylarla gösterir görebilene, görmek isteyene... Tanrı yarattığı en muhteşem varlığın, yani insanın, kendisinin ve tüm canlıların yaşam kaynağı olan dünyayı yoketmesini tabii ki istemez. İyinin kazanabilmesi için doğru ve yeterli bilgiye erişebiliyoruz. Tüm dünyanın bilgiyi en hızlı şekilde elde edebilmesi, tüm insanların birbirleriyle haberleşebilmesi, paylaşabilmesi için internet var. Faydalı olan birçok şeye çok hızlı erişim artık mümkün. Dünyayı cennete çevirebilecek, dünyanın her yerinde çok uzun yıllar doğa ile barışık yaşamayı başarmış olan yerel toplulukların ve atalarımızın bilgileri bir araya geldi. Teknoloji inanılmaz gelişti ve insanlığa görülmemiş güçler verdi. Çok daha iyisini yapmak ve dünyayı çok daha keyifle ve mutlulukla yaşanır hale getirmek tarihte hiçbir zaman bu kadar mümkün olmamıştı. Temiz enerji var, biraz tasarruf ve yetinme ile dünyanın birçok sorunu hızla çözülebilir. Topraklarımızı, sularımızı, doğamızı koruyabilsek, bozulmuş toprakları yeniden canlandırabilsek, doğa bize yaşamamız için fazlasını verecektir. Nasıl yapılacağını da artık çok iyi biliyoruz veya bilmiyorsak ta çok hızlı öğrenebiliriz. Ama öncelikle ve acilen artık DURMAK gerekiyor. Dünyanın doğal dengelerini böylesine bozan ve ciddi felaketlere yol açan davranış biçimine son vermek gerekiyor. Yanlış istikamette son hızla yola devam etmek yerine, durmak ve doğru yolu bulmak için araştırmak, anlamak daha doğru strateji olacaktır.