İÇİNDEKİLER. Genel İhracat Artışı %10, Tekstil İhracatında Düşüş %0, Aylar İtibariyle Tekstil İhracatı... 26

Transkript

1 TEKSTİL SEKTÖRÜ İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ 2012 OCAK - MART İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİ NİSAN 2012

2 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ Ocak Mart Üç Aylık Tekstil İhracatı... 4 Ülke Grupları Bazında Tekstil İhracatındaki Gelişmeler... 4 Belli Başlı Pazarlara Tekstil İhracatında Gelişmeler... 6 Belli Başlı Ürün Grupları Bazında İhracat... 7 En Büyük İplik Pazarı İtalya iken, Rusya En Çok Dokuma ve Örme Kumaş İhraç Edilen Ülke... 8 Ev Tekstili İhracatı Performans Kaybediyor... 8 Üretim ve Kapasite Kullanımındaki Gelişmeler... 9 Türkiye de Pamuk Fiyatları Dünya Pamuk fiyatının Altında Seyrediyor... 9 Euro/Dolar Paritesi nin Tekstil İhracatına Etkisi I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Dünya Ekonomisi Toparlanmaya Çalışıyor ABD Ekonomisi Toparlanıyor Avrupa Birliği Krizden Çıkma Çabasında Almanya Ekonomisi İngiltere Ekonomisi Fransa Ekonomisi İtalya Ekonomisi İspanya Ekonomisi AB'de Perakende Satışlar Diğer Bazı Hedef Pazarlardaki Gelişmeler BDT Ülkeleri nde Gelişmeler Ortadoğu Krizi Dünya Ekonomisi İçin Tehdit Türkiye Ekonomisi Yumuşak İnişte II OCAK MART DÖNEMİNDE GENEL OLARAK TÜRKİYE İHRACATI. 25 Genel İhracat Artışı %10, Tekstil İhracatında Düşüş %0, Aylar İtibariyle Tekstil İhracatı III. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT AB Ülkeleri En Önemli Tekstil Pazarı En Fazla Tekstil Mamulü İhraç Edilen Ülkeler AB Ülkeleri AB Ülkelerinin İhracat Düşüşü %12 oldu İtalya, Almanya, İngiltere ve Romanya En Fazla Tekstil İhraç Edilen AB Ülkeleri Eski Doğu Bloku Ülkeleri ne Tekstil İhracatı %17,9 Oranında Arttı Ortadoğu Ülkeleri ne Tekstil İhracatında Düşüş: %7, Afrika Ülkeleri ne İhracat Artıyor: %17, Amerika Ülkeleri ne İhracatta Artış Oranı %25, Asya ve Okyanusya Ülkelerine İhracatta Artış Oranı %19, Serbest Bölgelere İhracat %16,6 Oranında Düştü Türk Cumhuriyetleri Ülkeleri nde İhracatta Performans Kaybı: %9, Diğer Avrupa Ülkeleri nde İhracat Artışı %3,9 Oldu

3 IV. BAŞLICA ÜRÜNLER VE ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA TEKSTİL İHRACATI En Fazla İhraç Edilen Tekstil Ürünü : Dokuma Kumaş En Çok İplik İhraç Edilen Ülkeler İtalya, Rusya ve İngiltere Dokuma Kumaş İhracatında En Önemli Pazar: Rusya Rusya Federasyonu Örme Kumaş İhracatında En Önemli Pazar Ev Tekstili İhracatında Performans Kaybı, İhracat %10,2 Oranında Düşmüştür54 V. KAPASİTE KULLANIM ORANI VI. PERFORMANSA ETKİ EDEN FAKTÖRLER Pamuk Fiyatları Dünya Fiyatlarının Daha Altında Yılı Mart Ayında Tekstil İhracatına Euro/Dolar Paritesi nin Etkisi Rakip Ülkelerde ve Dış Pazarlardaki Koşullar Ek 1: Sektörler ve İhracatçı Birlikleri Bazında Türkiye İhracat Kaydı 2012 Ocak-Mart EK 2: TÜRKİYE TEKSTİL İHRACAT KAYDI EK 3: TÜRKİYE HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACAT KAYDI

4 YÖNETİCİ ÖZETİ 2012 Ocak Mart Üç Aylık Tekstil İhracatı Türkiye nin tekstil ihracatı, 2012 yılının Ocak Mart döneminde 2011 yılının aynı dönemine kıyasla %0,6 oranında azalarak 2 milyar dolar olmuştur yılı genelinde %3,9 oranında ihracat artışı kaydeden tekstil sektörü, 2009 yılını ise %19,1 düşüşle kapatmıştı. Tekstil ihracatı, küresel krizin etkilerinin geçmeye başladığı 2010 yılında %18,4 oranında artarken, 2011 yılı sonunda da artış oranı %21,9 a ulaşmıştı. Bununla beraber, 2012 yılının ilk üç aylık döneminde tekstil ihracatı %0,6 oranında gerilemiştir. Aylık bazda incelendiğinde, 2012 yılının Ocak ayında da %2,9 düşen tekstil ihracatı, Şubat ayında %1,7 artmış Mart ayında ise tekrar %0,8 oranında düşüş kaydetmiştir yılının ilk üç aylık döneminde Türkiye nin genel ihracatı %10,6 oranında artışla 31,4 milyar dolardan 34,7 milyar dolara yükselirken; sanayi ihracatı %9,1 oranında artarak 26,3 milyar dolardan 28,7 milyar dolara çıkmıştır. Tekstil İhracatında kaydedilen %0,6 oranında azalma nedeniyle tekstil ihracatının Türkiye genel ihracatı içindeki payı %6,3 den %5,6 ya, sanayi ihracatı içindeki payı %7,5 dan %6,8 e gerilemiştir ve tekstil sektörü ihracatında performans kaybı olduğu görülmektedir. Aylık bazda tekstil sektörünün ihracat performansı incelendiğinde de, 2012 yılının Mart ayında ihracat %0,8 oranında düşerken, Türkiye genel ihracatı %8,1, sanayi ihracatının %7,3 oranında arttığı göz önüne alındığında, tekstil ihracatında performansında azalma olduğu tespit edilmektedir. Ülke Grupları Bazında Tekstil İhracatındaki Gelişmeler 2012 yılının Ocak-Mart döneminde Türkiye den AB ülkelerine, Ortadoğu ülkelerine, Türk Cumhuriyetlere ve Serbest Bölgeler e yapılan tekstil ihracatında %7,7 ile %16,6 arasında değişen oranlarda düşüş görülmüştür. Diğer yandan, Eski Doğu Bloku ülkeleri, Afrika ülkeleri, Amerika ülkeleri, Asya ve Okyanusya ülkeleri ve Diğer Avrupa ülkelerine Türkiye den yapılan tekstil ihracatında %3,9 ile %25,9 arasında değişen oranlarda artışlar olmuştur. Yılın ilk üç aylık döneminde gerçekleşen 2 milyar dolarlık tekstil ihracatının 875,8 milyon dolarlık kısmı AB ülkelerine yapılmış ve ihracat geçen yılın ilk üç ayına kıyasla %12 oranında azalmıştır. 27 AB ülkesine yönelik tekstil ihracatındaki oransal düşüş, toplam tekstil ihracat düşüşünün (%0,6) üzerindedir. Bu düşüş sonucunda 2012 yılının Ocak-Mart döneminde AB. 4

5 ülkelerine yönelik ihracatın Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %50,6 dan %44,8 e inmiştir. Rakamlardan görüldüğü üzere, AB ülkelerinin genelinde yaşanan ekonomik durgunluk Türkiye nin tekstil ihracatına negatif yönde yansımaktadır. Türkiye nin ikinci en büyük tekstil ihracat pazarı olan ve Rusya Federasyonu, Ukrayna, Beyaz Rusya, gibi ülkelerin yer aldığı Eski Doğu Bloku Ülkeleri grubuna yönelik tekstil ihracatı, 2012 yılının Ocak-Mart döneminde %17,9 oranında artarak 407,4 milyon dolara yükselmiştir. Bu artış neticesinde, Eski Doğu Bloku ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay da %17,6 dan %20,8 e yükselmiştir. Cezayir, Libya, Mısır, Tunus, Fas ve Güney Afrika Cumhuriyeti nin dahil olduğu Afrika ülke grubuna 2012 yılının ilk üç ayında %17,5 oranında artışla 194,2 milyon dolar değerinde tekstil ihracatı yapılmıştır. Bu artış dolayısıyla Afrika ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay, %8,4 den %9,9 a yükselmiştir. Söz konusu ülke grubu,türkiye nin tekstil ihracatında üçüncü en büyük pazar konumundadır. Ocak-Mart 2012 döneminde Ortadoğu ülkelerine, %7,7 düşüşle 158,1 milyon dolar değerinde tekstil ürünü ihraç edilmiştir. Suudi Arabistan, Irak, İran, İsrail, Kuveyt gibi ülkelerin yer aldığı Ortadoğu ülke grubuna yönelik tekstil ihracatındaki düşüş, oransal olarak genel tekstil ihracatındaki düşüşten daha yüksek olduğu için, Ortadoğu ülke grubunun Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %8,7 den %8,1 e gerilemiştir. ABD, Kanada, Brezilya ve Meksika gibi Amerika kıtasında yer alan ülkelerden oluşan Amerika ülke grubuna yönelik tekstil ihracatı, 2012 yılının ilk üç ayında %25,9 gibi nispeten yüksek oranda bir artışla 122,9 milyon dolara yükselmiştir. En yüksek oranlı ihracat artışına sözkonusu ülke grubunda ulaşılmıştır. Amerika ülke grubuna yönelik ihracatın toplam tekstil ihracatından aldığı pay ise %5 den %6,3 seviyesine çıkmıştır yılının ilk çeyreğinde Japonya, Çin, Hong Kong, Hindistan gibi ülkelerin yer aldığı Asya ve Okyanusya ülkelerine yönelik ihracat, %19,6 oranında artışla 110,5 milyon dolara yükselmiştir. Bu yüksek oranlı artış neticesinde, Asya ve Okyanusya ülke grubunun toplam tekstil ihracatındaki payı %4,7 den %5,7 ye yükselmiştir. Ocak-Mart 2012 döneminde Serbest Bölgeler e yapılan tekstil ihracatı ise %16,6 oranında düşüşle 57,5 milyon dolar seviyesine inmiştir. Bu düşüş sonucunda, söz konusu ülke grubunun tekstil ihracatından aldığı pay %2,9 a gerilemiştir. Diğer yandan, Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan gibi Türk Cumhuriyetlerinin yer aldığı ülke grubuna yapılan tekstil ihracatı, 2012 yılının ilk 3 aylık döneminde %9,8 oranında azalarak 24,1 milyon dolara inmiştir. Söz konusu ülke grubuna yönelik ihracatın düşüşü sonucunda, Türk. 5

6 Cumhuriyetleri ne yönelik tekstil ihracatının toplam tekstil ihracatından aldığı pay %1,2 seviyesine inmiştir. Ocak-Mart 2012 döneminde Norveç, İsviçre ve KKTC gibi ülkelerin yer aldığı diğer Avrupa ülke grubuna yapılan tekstil ihracatı %3,9 oranında artarak 4,8 milyon dolar olmuştur. Belli Başlı Pazarlara Tekstil İhracatında Gelişmeler Ülke bazında incelendiğinde, 2012 yılının Ocak-Mart döneminde Türkiye den en fazla tekstil ve hammaddeleri ihraç edilen ülkeler Rusya Federasyonu, İtalya, Almanya, İngiltere, Romanya, İran, ABD, Polonya, Bulgaristan ve Fas olarak sıralanmaktadır. En fazla ihracat yapılan ilk on ülkeden dördüne yönelik ihracat %0,4 ile %38,1 arasında değişen oranlarda artış gösterirken, diğer altısına yapılan ihracat %1,1 ile %27,5 arasında değişen oranlarda azalmıştır. Türkiye nin en fazla tekstil ve hammaddeleri ihracatı yaptığı ilk on ülkeden altısı AB ülkesidir. Ocak-Mart 2012 döneminde Rusya ya tekstil ve hammaddeleri ihracatı %22,6 oranında artışla 295,9 milyon dolara çıkarken, İtalya ya yönelik ihracat %27,5 düşüşle 179,2 milyon dolara ve Almanya ya ihracat %15,8 düşüşle 100,3 milyon dolara gerilemiştir. Rusya nın Türkiye genel tekstil ihracatındaki payı %15,1, İtalya nın payı %9,2 ve Almanya nın payı %5,1 olarak hesaplanmaktadır. Tekstil ihracatında dördüncü büyük pazar İngiltere ye ihracat 2012 nin ilk üç ayında %12,3 oranında artarak 77,2 milyon dolara yükselmiş ve toplam tekstil ihracatından aldığı pay %3,9 seviyesine yükselmiştir. Romanya ya ihracat %0,4 oranında artarak 72,4 milyon dolara yükselirken, İran a ihracat %1,1 oranında azalarak 71,5 milyon dolara inmiştir. ABD ye yönelik ihracat ise %14,6 oranında artarak 71,4 milyon dolar olmuştur. Romanya, İran ve ABD nin Türkiye toplam tekstil ve hammaddeleri ihracatındaki payları ayrı ayrı %3,7 olmuştur. Polonya, Bulgaristan ve Fas, 2012 yılının Ocak-Mart döneminde Türkiye nin en çok tekstil ihraç ettiği diğer ülkeler olarak sıralanmaktadır. Polonya ya yapılan ihracat %11 oranında düşüşle 69,2 milyon dolara gerilerken, Bulgaristan a ihracat %4,5 artışla 60,6 milyon dolara ve Fas a ihracat %38,1 artışla 59,9 milyon dolara yükselmiştir. Türkiye tekstil ihracatında Polonya nın payı %3,5, Bulgaristan ın payı %3,1 ve Fas ın payı %3,1 seviyesindedir. Türkiye nin en fazla tekstil ve hammaddeleri ihracatı yaptığı ilk on ülkeden altısı AB ülkesidir.. 6

7 Belli Başlı Ürün Grupları Bazında İhracat 2012 yılının Ocak-Mart döneminde elyaf, iplik, dokuma kumaş, örme kumaş ve dokusuz yüzeyler, keçeler ve vatkalar olarak belirlenen belli başlı tekstil ürün gruplarında ihracat incelendiğinde, örme kumaşlar ile keçeler, vatkalar ve dokusuz yüzeylerde ihracat artarken, elyaf, iplik ve dokuma kumaş ürün gruplarının ihracatında performans kayıpları görülmektedir. Ocak-Mart 2012 döneminde, 2011 yılının aynı dönemine kıyasla, Türkiye den %9,7 oranında düşüşle 173 milyon dolar değerinde elyaf, %7,7 düşüşle 400,1 milyon dolar değerinde iplik ve %1,2 oranında düşüşle 631,9 milyon dolar dolar değerindeki dokuma kumaş ihraç edilmiştir. Diğer önemli ihracat kalemlerinden örme kumaşların ihracatı %2,5 oranında artarak 390,7 milyon dolara yükselirken, keçe, vatka ve dokusuz yüzeylerin ihracatı %33,6 oranında artarak 86,7 milyon dolara ulaşmıştır. Toplam tekstil ihracatında elyaf ihracatının payı %8,8, iplik ihracatının payı %20,5, dokuma kumaş ihracatının payı %32,3, olarak hesaplanmaktadır. Dokuma kumaşların yanı sıra, konfeksiyon sanayiinin bir diğer temel hammaddesi olan örme kumaşların ihracatının toplam tekstil ihracatındaki payı %20 olurken, kullanımları ve dolayısıyla önemleri gün geçtikçe artan dokusuz yüzeyler (non-woven), vatka ve keçelerin payı ise %4,4 olarak kayda alınmıştır. Elyaf, iplik ve dokuma kumaşların alt ürün grupları incelendiğinde 2012 yılının ilk üç ayında en çok ihraç edilen elyaf türü %0,1 düşüş ve 110,5 milyon dolarlık ihracat değeri ile SSE devamsız lifler olmuştur. Bunun yanında, pamuk lifleri ihracatında %25,6 ile yüksek oranlı bir düşüş dikkat çekmektedir. Bu yüksek oranlı düşüş sonucunda pamuk elyafı ihracatı değer olarak 71,8 milyon dolardan 53,4 milyon dolara gerilemiştir yılının ilk çeyreğinde Türkiye den en fazla ihraç edilen iplik çeşidi %2,9 düşüş ve 132,7 milyon dolarlık ihracat düzeyiyle SSE filament iplikleridir. Bir diğer önemli iplik türü olan pamuk ipliklerinin ihracatı ise %27 oranında düşerek 164,6 milyon dolardan 120,2 milyon dolara gerilemiştir. Aynı dönemde, en fazla ihraç edilen dokuma kumaşlar, %16,2 oranında düşüş ve 258 milyon dolarlık ihracat değeri ile pamuklu dokuma kumaşlardır. Ocak-Mart 2012 de en çok ihraç edilen örme kumaş türü ise %2,7 artış ve 223,6 milyon dolar ihracat değeri ile diğer örme kumaşlardır.. 7

8 En Büyük İplik Pazarı İtalya iken, Rusya En Çok Dokuma ve Örme Kumaş İhraç Edilen Ülke En fazla iplik ihraç edilen ülkeler sırasıyla İtalya, Rusya Federasyonu, İngiltere, Brezilya ve Portekiz olarak sıralanmaktadır. İtalya ya %39,8 düşüşle 49,5 milyon dolar, Rusya Federasyonu na %8,7 artışla 29,8 milyon dolar, İngiltere ye %14,6 artışla 27,7 milyon dolar, Brezilya ya %99,6 artışla 22,8 milyon dolar ve Portekiz e %4,7 düşüşle 22,7 milyon dolar değerinde iplik ihraç edilmiştir. En fazla dokuma kumaş ihraç edilen ülkeler sırasıyla Rusya Federasyonu, İtalya, Fas, Almanya ve Romanya olarak sıralanmaktadır. Rusya Federasyonu na gerçekleştirilen dokuma kumaş ihracatı %55 artışla 80,1 milyon dolara, İtalya ya ihracat %15,4 düşüşle 46,4 milyon dolara, Fas a ihracat %37 artışla 39,9 milyon dolara, Almanya ya ihracat %19,9 düşüşle 38,2 milyon dolara ve Romanya ya ihracat %7,4 artışla 36,5 milyon dolara ulaşmıştır. En çok örme kumaş ihraç edilen ülkeler Rusya Federasyonu, İtalya, Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan olarak sıralanmaktadır yılının Ocak-Mart döneminde, Rusya Federasyonu na %17,2 artışla 128,6 milyon dolar, İtalya ya %26 düşüşle 57,8 milyon dolar, Bulgaristan a %10,1 artışla 21,5 milyon dolar, Romanya ya %0,8 düşüşle 20,2 milyon dolar ve Yunanistan a %16,7 artışla 15 milyon dolar örme kumaş ihracatı gerçekleştirilmiştir. Ev Tekstili İhracatı Performans Kaybediyor Türkiye nin ev tekstili ihracatı, 2012 yılında ilk çeyreğinde %10,2 oranında azalarak 464,2 milyon dolardan 417 milyon dolara gerilemiştir. Türkiye tekstil ve konfeksiyon sektörünün toplam ihracatının 2012 yılı Ocak- Mart döneminde %0,6 artışla 6 milyar dolar olduğu göz önüne alındığında ev tekstili sektörünün, genel ihracattan daha düşük bir performans sergilediği görülmektedir. Söz konusu performans, ev tekstili sektörünün tekstil ve konfeksiyon ihracatından aldığı payın da %7,8 den %6,9 a gerilemesine yol açmıştır yılının ilk çeyreğinde ev tekstili ürün gruplarından tüller ve işlemeler, battaniyeler, örme bornozlar, yatak örtüleri, elişi duvar halıları ürün gruplarından %13,3 ile %5070,1 arasında değişen oranlarda artışlar. 8

9 görülürken, diğer tüm ev tekstili ürün gruplarında %0,9 ile %22,4 arasında değişen oranlarda düşüşler görülmüştür. Değer bazında en büyük ihracat kalemi 134,7 milyon dolara ulaşan ihracatıyla havlular dahil tuvalet ve mutfak bezleridir. En çok ihraç edilen diğer ev tekstili ürünleri 93,5 milyon dolarlık ihracatla yatak çarşafları, 52,4 milyon dolarlık ihracat ile diğer mefruşat eşyası ve 30,5 milyon dolarlık ihracat ile dokuma bornozlardır. Türkiye nin en önemli tekstil ve konfeksiyon ihracat pazarlarından biri olan Almanya, aynı zamanda en büyük ev tekstili ihracat pazarıdır. Bu ülkeye gerçekleştirilen ev tekstili ihracatı 2012 yılının ilk çeyreğinde %22,4 düşüşle ile 113,6 milyon dolar olarak kayda alınmıştır. Almanya dan sonra en çok ihracat yapılan ülkeler %27,3 düşüş ile 35,3 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilen Fransa, %17,8 düşüş ile 32,7 milyon dolarlık ihracat yapılan ABD, %48,5 artış ile 30 milyon dolar ihracat gerçekleştirilen Rusya Federasyonu ve %33,4 düşüş ile 18,9 milyon dolarlık ihracat yapılan İtalya dır. Üretim ve Kapasite Kullanımındaki Gelişmeler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından en son açıklanan verilere göre, tekstil ürünleri imalatında 2011 yılının Mart ayında %78,7 olarak verilen kapasite kullanım oranı, 2012 yılının Mart ayında %75,3 e düştüğü görülmektedir. Buradan hesapla tekstil sektörünün kapasite kullanım oranı, 2012 yılının Mart ayında 2011 yılının aynı ayına kıyasla %4,3 oranında azalmıştır. Türkiye de Pamuk Fiyatları Dünya Pamuk fiyatının Altında Seyrediyor 2012 yılının ilk ayında Cotlook A indeksi pamuk fiyatı 4,10 TL/kg olurken Türkiye de İzmir Standard 1 pamuk fiyatı ortalaması 3,60 TL/kg hesaplanmıştır ve fiyat farkı %12,22 olarak hesaplanmaktadır. Bununla beraber Şubat ayında ise Cotlook A indeksi pamuk fiyatı ortalama 3,90 TL/Kg iken Türkiye de İzmir Standart 1 pamuk fiyatı 3,78 TL/Kg olurken fiyat fark %3,07 ye inmiştir. Mart ayında Cotlook A indeksi pamuk fiyatı 3,92 TL/kg olurken İzmir Standart 1 pamuk fiyatı 3,75 olmuştur. Basit bir hesaplama ile Türkiye deki pamuk fiyatı, dünya pamuk fiyatından %4,38 daha ucuz olmuştur yılı Ocak-Mart dönemi genelinde ise İzmir STD.1 pamuk fiyatı 3,71 olarak hesaplanırken, Cotllook A indeksi pamuk fiyatı 3,97 olmaktadır. Bu veriden hesapla, Türkiye de pamuk fiyatı, dünya pamuk fiyatından %6,6 daha ucuz olmuştur.. 9

10 Euro/Dolar Paritesi nin Tekstil İhracatına Etkisi 2011 yılı Ocak-Mart döneminde 1 Euro 1,37 ABD Dolarına eşit iken, 2012 yılının Ocak-Mart döneminde Euro nun değeri ABD Dolarına karşı %4,02 lik düşüşle 1,31 dolar düzeyine inmiştir. Bu durumda, 2012 yılı Ocak-Mart döneminde Euro bazında yapılan ihracat, dolar olarak istatistiklerde yeralırken ve böylelikle dolar bazındaki istatistiklerde %4,02 oranında fiktif bir düşüş yaratmaktadır. Bu çerçevede 875,8 milyon dolarlık Euro bölgesine yapılan ihracat, %4,02 lik pariteden kaynaklanan fiktif düşüşten arındırıldığında, AB ye ihracatın gerçek değeri 911 milyon dolar olmakta ve bu durumda 2012 yılı Ocak-Mart döneminde reel toplam ihracat tutarı 1,99 milyar dolar olmaktadır. Sözkonusu ihracat tutarı, 2011 yılı Ocak-Mart döneminde gerçekleştirilen 1,97 milyar dolarla kıyaslandığında ise 2012 yılının Ocak-Mart döneminde tekstil sektörünün ihracat performansında reel %0,6 lık azalış değil, reel bazda %1,2 lik artış meydana gelmiş olmaktadır.. 10

11 I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Dünya Ekonomisi Toparlanmaya Çalışıyor Dünya ekonomisi 2012 yılının ilk çeyreğini AB borç krizini atlatmaya çalışarak geçirirken, siyasi kriz nedeniyle artan petrol fiyatlarıyla da mücadele etmektedir. Başta Euro Bölgesi olmak üzere gelişmiş Batı ekonomileri borç sarmalı, ekonomik durgunluk ve işsizlik üçgeninde sıkıntılı günler geçirirken, küresel ekonomik büyümenin büyük kısmı başta Asya ülkeleri olmak üzere gelişmekte olan ekonomiler tarafından sağlanmaktadır. ABD den gelen son işaretler, ekonominin yavaş da olsa toparlanmakta olduğunu gösterirken, Yunanistan borç takasıyla nefes alan AB nde ise sorunların çözülmek yerine sadece ertelenmesi nedeniyle rahatlık döneminin uzun sürmeyeceği öngörülmektedir. Küresel kriz ve hemen sonrası dönemde gelişmiş ülkelerdeki ekonomik durgunluk dünya ekonomisi için başlıca riski teşkil ederken, gelişmiş ülkelerdeki durgunluğun tüketim ve talepte de durgunluğa yol açması sonucu gelişmiş ülkelerin tedarikçileri olan gelişmekte olan ülke ekonomileri de durgunluğa girme riskiyle karşı karşıyadır. Bu çerçevede, Nisan ayının ortasında IMF tarafından yayımlanan Dünya Ekonomisinin Görünümü raporunda dünya ekonomisinin 2012 yılında yavaşlayarak % 3,5 büyümesi beklenmektedir. Sözkonusu raporda, 2011 yılındaki olumsuz beklentilere rağmen küresel görünümün olumlu yönde seyretmeye başladığı, ancak aşağı yönlü risklerin yüksek seviyede kalmaya devam ettiği belirtilmektedir. ABD'de son dönemde ekonominin olumlu yönde seyretmesi ve Euro Bölgesi'nde derinleşen ekonomik krize yanıt vermede daha iyi politikalar izlenmesinin, dünya ekonomisinde sert bir yavaşlama riskini azalttığı, ancak son dönemdeki gelişmelerin çok kırılgan olduğuna dikkat çekilen raporda, ekonomi yönetimlerinin gerekli yapısal reformları uygulamaya devam etmesi gerektiğine vurgu yapılmaktadır. Aynı raporda 2012 yılının kalan bölümünde dünya ekonomisini bekleyen en önemli iki risk olarak Ortadoğu daki siyasi kriz nedeniyle petrol fiyatlarının daha da artması ve Euro Bölgesi borç krizinin derinleşerek daha da kötüye gitmesi olasılığı olarak sıralanmaktadır. IMF raporunda 2011 yılında % 5,8 artan dünya mal ve hizmet ticaretinin 2012 yılında % 4, 2013 yılında ise % 5,6 artması öngörülmektedir. Öte yandan, Dünya Bankası ise küresel ekonominin 2012 yılında % 2,5 büyüyeceğini tahmin etmektedir. Bu noktada, gelişmiş ekonomiler ile gelişmekte olan ülkeler arasındaki ayrışma göze çarpmaktadır. Zira Dünya Bankası verilerine göre, gelişmekte olan ülkelerin 2012 yılında % 5,4 büyümesi beklenirken, gelişmiş ekonomiler için öngörülen büyüme oranı ise ancak % 1,4 düzeyindedir.. 11

12 Bu kapsamda, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Mart ayının sonunda yayımladığı değerlendirmede ABD ekonomisi için nispeten olumlu değerlendirmelerde bulunurken, Avrupa için daha karamsar yaklaşım göstermektedir. Euro Bölgesi'ndeki ekonomik faaliyetlerin kırılgan olduğu, güvenin zayıf kalmayı sürdürdüğü ve son zamanlardaki işaretlerin ekonomik faaliyetlerde daha fazla düşüşü gösterdiği belirtilerek, Euro Bölgesi'nin üç büyük ülkesi Almanya, Fransa ve İtalya'da durumun kırılganlığını sürdürmesinin beklendiği ve 2012 yılının ilk çeyreğinde negatif büyümenin ardından ikinci çeyrekte ılımlı toparlanma olacağı tahmininde bulunulan raporda, petrol fiyatlarındaki artışın, başta AB olmak üzere OECD ülkelerinde ekonomik toparlanmayı tehdit ettiği belirtilmektedir. Önümüzdeki dönemde dünya ülkelerini bekleyen önemli sorunların başında, ekonomik sorunlar ve bu kapsamda alınan tedbirler sonucunda tüketim harcamalarının gevşemesi ve bunun da dış ticarete yansıması riski yeralmaktadır. Gelişmiş Batı ekonomileri borç krizi, ekonomik durgunluk ve işsizlik sorunlarıyla boğuşurken, dünyanın 2. büyük ekonomisi Çin ise son dönemde artan üretim ve işçilik maliyetlerinin de etkisiyle yavaşlayarak 2012 yılının ilk çeyrek döneminde % 8,1 büyüme göstermiştir. Bu sonuçla son 3 yılın en düşük büyümesini gören Çin ekonomisi, 2011 yılınında ise % 9,2 büyüme gerçekleştirmişti. AB ve ABD pazarlarındaki dış talepdeki azalma ve üretim maliyetlerindeki artışlara bağlı olarak Çin ekonomisinin 2012 yılının kalan bölümünde kısmen yavaşlayarak % 8 seviyelerinde büyümesi beklenmektedir. Yılın ilk çeyrek döneminde Çin in toplam ihracatı 430 milyar dolar olarak kaydedilirken, son dönemde daha hızlı artan ithalat da 429,4 milyar dolara ulaşarak ihracatı yakalamış bulunmaktadır. Öte yandan, Asya Kalkınma Bankası ise küresel talepteki düşüş nedeniyle gelişen Asya ekonomileri için 2012 yılı büyüme tahminini % 6,9'a düşürmüş bulunmaktadır. Asya Kalkınma Bankası, yayımladığı yıllık değerlendirme raporunda, Asya ülkelerinin hızlı ekonomik büyümesinin politik istikrara zarar verebileceği, zira zenginler ve yoksullar arasındaki farkın giderek açıldığı uyarısında bulunmaktadır yılında % 7,2 büyüyen bölge ekonomisinin bu yıl için büyüme beklentisini % 6,9'a indiren Banka, büyüme oranlarının birçok bölge ülkesinde artan iç talebin etkisiyle güçlü kalmayı sürdüreceğini vurgulamaktadır. Asya Kalkınma Bankası, geçen yıl deprem ve tsunami felaketinin yaşandığı Japonya'da ekonomik toparlanmanın umut vaadedici olmadığına işaret ederken, bölge ekonomileri için en büyük riskin Euro Bölgesi'nde süregelen borç krizinin kötüleşmesi olduğuna dikkat çekerek, Euro Bölgesi'ndeki belirsizliğin devam etmesi ve küresel ticaretteki ani düşüşün Asya ekonomisi için en büyük tehlike olduğuna vurgu yapmaktadır.. 12

13 ABD Ekonomisi Toparlanıyor ABD de açıklanan son veriler, ülke ekonomisinin ilk çeyrek dönemde genelde olumlu bir seyir izlediğini ortaya koyarken, uzmanlar ülke ekonomisinin son finansal krizin etkisinden hala tam olarak kurtulamadığını da hatırlatmaktadır. Finansal krizin en kötü günlerinin üzerinden 3 yıldan fazla geçmesine rağmen özellikle mali piyasalar krizin etkilerinden tam olarak sıyrılamamışken, ekonomide son dönemde yaşanan olumlu gelişmelerin temelinde iç tüketim artışının olduğu belirtilmektedir. Geçen yılın son döneminden beri istihdamda yaşanan olumlu seyir, tüketime olumlu yansımakta ve perakende satışları da artırmaktadır. Bu çerçevede ABD ekonomisi, 2011 yılı 3. çeyrek döneminde % 1,8 büyürken, son çeyrek dönemde ise % 3 büyüme kaydetmiştir. Bu verilere göre, ABD ekonomisi 2011 yılının tamamında ise % 1,7 büyümüş bulunmaktadır. Güncel IMF tahminlerine göre, ABD ekonomisinin 2012 yılında % 2,1 büyümesi beklenmektedir. ABD Merkez Bankası verilerine göre, ülke ekonomisi bu yılın Şubat-Mart döneminde adım adım büyürken, istihdam bir çok bölgede artmakta ya da istikrarlı bir seyir izlemektedir. Bir çok eyalette hanehalkı tüketimlerinin arttığı kaydedilirken, bunun da perakende satışları olumlu etkilediği belirtilmektedir. Bu çerçevede, ülke genelinde gıda dışı perakende satışlar 2012 yılının ilk 2 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 8 yükselirken, aynı dönemde hazırgiyim ve aksesuar ile ayakkabı perakende satışları ise geçen yıla göre % 8,5 artmış bulunmaktadır yılı Ocak-Şubat verilerine göre ABD toplam mal ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 8,3 artarak 256,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken, toplam mal ithalatı % 7,8 artışla 385,3 milyar dolara yükselmiştir. Bu verilere göre, mal bazında ABD dış ticaret açığı bu dönemde 8 milyar dolar ile % 6,6 artarak 128,7 milyar dolara yükselmiştir. Öte yandan, son 3 yıldır % 9 ve üzerinde seyreden işsizlik oranı, 2012 yılının ilk ayında % 8,3 e gerilerken, Şubat ayında değişmeyerek %8,3 te kalmış, Mart ayında ise son 3 yılın en düşük düzeyi olan %8,2 ye gerilemiş bulunmaktadır. Avrupa Birliği Krizden Çıkma Çabasında AB ekonomisinde Avrupa Merkez Bankası nın son dönemde Avrupa piyasasına 1 trilyon euro değerinde likidite pompalamasının etkisiyle, Yunanistan ın borç takası operasyonu temel sorunları çözmemesine rağmen, geçici bir rahatlık sağlamıştır. Öte yandan, geçici rahatlık döneminin çok uzun sürmeyeceği ve AB nin kronik sorunları olan yüksek kamu borçlanmaları, ekonomik durgunluk ve işsizlik problemleri ile zorunlu kemer sıkma paketlerinin hala masada olduğu belirtilmektedir.. 13

14 Bu kapsamda, Euro Bölgesi nin sorunlu ülkelerinden İspanya ya ilişkin gelişmeler dikkat çekmektedir, zira İspanya Ekonomi Bakanı nın ülke borçlarının GSYH'ye oranının %68 den 2012 de %78 e yükselmesini beklediğini açıklaması, Euro Bölgesi nde borç krizinin yayılma riskine ilişkin kaygıları daha da artırmış bulunmaktadır. Özellikle, bütçe hedeflerini karşılamada zorlanan ve ekonomideki daralmayla beraber zor durumdaki bankacılık sektörünü toparlamada güçlük çeken İspanya'nın da Yunanistan, İrlanda ve Portekiz gibi yardım paketi almak zorunda kalacağından korkulmaktadır. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), yılın ilk çeyrek döneminin Avrupa için nispeten sakin geçmesine rağmen, Euro Bölgesi borç krizinin geçmiş sayılamayacağını, bankacılık sisteminin zayıf ve borç düzeylerinin hala yüksek olduğunu belirterek mali hedeflerin tutturulmasının zor olduğu konusunda uyarıda bulunmaktadır. Euro Bölgesi'nin üç büyük ülkesi Almanya, Fransa ve İtalya'da durumun kırılganlığını sürdürdüğünü öngören OECD, son olumlu işaretlerin Almanya ekonomisinin bu yılın ilk yarısında ivme kazanabileceğini gösterdiği ve Fransa'da yatay bir seyir olacağını kaydetmiştir. İtalya'da ise zayıf sanayi üretimi ve hane halkı duyarlılığının, yılın ilk çeyreğinde resesyon riski oluşturduğu, ikinci çeyrek dönemde ise büyümenin kısmen daha olumlu olacağı öngörülmektedir. AB de işsizlik oranlarında yaşanan artış ise 2012 yılının ilk 2 ayında da devam etmiş bulunmaktadır. Euro Bölgesi işsizlik oranı Ocak ayında % 10,7 iken, Şubat ayında ise % 10,8 e yükselmiştir. AB-27 genelinde işsizlik oranı ise Ocak ayında % 10,1 olarak kaydedilirken, Şubat ayında ise % 10,2 ye yükselmiştir. Euro Bölgesi ortak para birimi Euro, Mart ayının başından Nisan ayının ortasına kadar sakin bir çizgide seyrederken, İspanya'nın bütçe açığı hakkındaki endişelerle birlikte ülkenin hızla artan tahvil faizlerine paralel olarak dolar karşısında iki ayın en düşük seviyesini görünce, euro / dolar paritesi de psikolojik sınır olan 1,30 seviyesinin de altına gerilemiş bulunmaktadır. Güncel gelişmeler ışığında, Eurostat verilerine göre, Euro Bölgesi bir önceki yılın aynı dönemine göre 2011 yılının 3. çeyreğinde % 1,3, 4. çeyrek dönemde ise % 0,7 büyümüş bulunmaktadır. 27 üyeli AB ekonomisi de bir önceki yılın aynı dönemine göre 2011 yılının 3. çeyrek döneminde % 1,4, 4. çeyrek dönemde ise % 0,9 büyümüştür. Öte yandan, IMF tarafından açıklanan güncel tahminlere göre 2012 yılında Euro Bölgesi ekonomisinin % 0,3 daralması beklenirken, OECD ise yıl genelinde % 0,2 büyüme öngörmektedir.. 14

15 Almanya Ekonomisi İhracat sektörlerimizin en önemli pazarı olan Avrupa Birliği nin en büyük ekonomisi Almanya nın GSYH sinin 2011 yılının 4. çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 2 büyüdüğü açıklanmıştır. Bilindiği gibi Almanya, yılın 3. çeyrek döneminde % 2,7 büyüme göstermişti. Alman ekonomisinin 2011 yılı genelinde ise %3 büyüdüğü tahmin edilmektedir. Güncel IMF tahminlerine göre, Alman ekonomisinin 2012 yılında %0,6 büyümesi beklenmektedir. Almanya da sanayi üretiminde 2011 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre %0,3 düşüş gerçekleşirken, Ocak ayında % 1,2 artmış, Şubat ayında ise %0,1 düşüş yaşanmıştır. Öte yandan, ülke çapında perakende satışlar Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %2,5 düşüş göstermiştir. Perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre 2011 yılının son ayında %1,2 artarken, 2012 yılının ilk ayında ise % 1,4 düşmüş bulunmaktadır. Almanya da işsizlik oranı Şubat ayında Ocak ayına göre %0,1 azalarak %5,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. İngiltere Ekonomisi Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden İngiltere nin GSYH sinin 2011 yılının 4. çeyrek döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre % 0,7 büyüdüğü açıklanmıştır. Bilindiği gibi, İngiltere yılın 3. çeyrek döneminde % 0,4 büyüme göstermişti. İngiltere ekonomisinin 2011 yılı genelinde ise % 0,7 büyüdüğü tahmin edilmektedir. Güncel IMF tahminlerine göre, İngiltere ekonomisinin 2012 yılında % 0,8 büyümesi beklenmektedir. Ülke ekonomisindeki düşük büyümenin arkasında yatan nedenler, tüketicilerin harcamalarını ertelemesi ve buna bağlı olarak hizmet sektöründeki yavaşlama olarak gösterilmektedir. Uzmanlar ülke ekonomisinin 2012 yılının ilk çeyreğinde %0,3 büyüdüğünü tahmin ederken, İngiltere Merkez Bankası ise, ekonominin bu yıl büyüme ve daralma arasında zikzak çizmeye devam edeceğini öngörmektedir. Ülke ekonomisinin 2012 yılında resesyona girmese bile düşük oranda büyümesi beklenmektedir. İngiltere nin mal bazında ihracatı 2012 Ocak ayında 25,7 milyar olarak kaydedilirken, Şubat ayında 24,8 milyar seviyesine gerilemiş, mal ithalatı. 15

16 ise Şubat ayında Ocak ayındaki seviyesi olan 33,6 milyar seviyesinde kalmıştır. Bu verilere göre, İngiltere nin mal bazında dış ticaret açığı Ocak ayına göre % 11,4 artarak 8,8 milyar seviyesine yükselmiştir. İngiltere Perakende Konsorsiyumu (BRC) verilerine göre, İngiltere genelinde gıda dışı perakende satışlar Ocak-Mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 1,5 artarken, yalnız Mart ayında % 3,6 artmıştır. İngiltere sanayi üretiminde 2011 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre % 2,3 düşüş gerçekleşirken, Ocak ayında % 4,8, Şubat ayında % 3,1 düşüş göstermiştir. İngiltere de işsizlik oranı, Şubat ayında Ocak ayına göre değişmeyerek % 8,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Halen 2,7 milyon olan işsiz sayısının yıl sonunda 2,9 milyona çıkmasından endişe edilmektedir. İşsiz nüfusun 1 milyonunun yaş arası gençlerden oluştuğu belirtilmektedir. Fransa Ekonomisi Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden Fransa nın, 2011 yılının 4. çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 1,4 büyüdüğü kaydedilmiştir. Bilindiği gibi, Fransa yılın 3. çeyrek döneminde % 1,5 büyüme göstermişti. Fransa ekonomisinin 2011 yılı genelinde ise % 1,7 büyüdüğü tahmin edilmektedir. Güncel IMF tahminlerine göre, Fransa ekonomisinin 2012 yılında % 0,5 büyümesi beklenmektedir. Ekonominin önemli göstergelerinden sanayi üretiminde 2011 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre % 2,1 düşüş gerçekleşirken, Ocak ayında % 2,6, Şubat ayında ise % 1,3 düşüş göstermiştir. Ülke çapında perakende satışlar Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 0,8 artış göstermiştir. Perakende satışlar, geçen yılın Aralık ayında % 0,5 artarken, Ocak ayında ise % 0,6 artmıştır. Fransa da işsizlik oranı Şubat ayında Ocak ayına göre değişmeyerek % 10 seviyesinde gerçekleşmiştir. İtalya Ekonomisi Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden ve ihracat sektörlerimizin başlıca pazarlarından İtalya nın GSYH si 2011 yılının 4. çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 0,5 küçülmüş bulunmaktadır. İtalya, yılın 3. çeyrek döneminde % 0,3 büyüme göstermişti.. 16

17 İtalya ekonomisinin 2011 yılı genelinde ise % 0,4 büyüdüğü tahmin edilmektedir. Güncel IMF tahminlerine göre, İtalya ekonomisinin 2012 yılında % 1,9 daralması beklenmektedir. Öte yandan, ülke çapında perakende satışlar Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 0,1 düşüş göstermiştir. Perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Kasım ayında % 3,3 azalırken, Aralık ayında ise % 5,4 azalmıştı. İtalya da işsizlik oranı Şubat ayında Ocak ayına göre 0,1 puan artarak % 9,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Güncel IMF tahminlerine göre, İtalya ekonomisinin 2012 yılında % 2,2 daralması beklenmektedir. İspanya Ekonomisi Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden ve hazırgiyim başta olmak üzere ihracat sektörlerimizin önemli pazarlarından İspanya ekonomisi içinde bulunduğu borç sarmalı ve durgunlaşan ekonomiye bağlı olarak artan işsizlik oranı nedeniyle zor bir dönemden geçerken, ülkenin GSYH si 2011 yılının 3. çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 0,8 büyürken, 4. çeyrek dönemde de % 0,3 büyümüş bulunmaktadır. İspanya ekonomisinin 2011 yılı genelinde % 0,7 büyüdüğü tahmin edilmektedir. Güncel IMF tahminlerine göre, İspanya ekonomisinin 2012 yılında % 1,8 daralması beklenmektedir. İspanya da sanayi üretiminde 2011 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre % 3,5 düşüş gerçekleşirken, Ocak ayında % 4,3, Şubat ayında ise % 5,1 düşüş olmuştur. Öte yandan, ülke çapında perakende satışlar Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 6,2 düşüş göstermiştir. Perakende satışlar 2011 Aralık ayında % 5,6 düşerken, Ocak ayında da % 5,6 azalmıştı. AB nin en yüksek işsizlik oranına sahip İspanya da işsizlik oranı, Şubat ayında Ocak ayına göre 0,3 puan artarak % 23,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. AB'de Perakende Satışlar Eurostat verilerine göre, 2012 yılı Şubat ayında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde % 2,1, AB-27 de ise % 1,1 oranında gerilemiştir.. 17

18 Perakende satışlar Ocak ayında ise geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde 1,1, AB-27 de ise % 0,1 oranlarında düşmüş bulunmaktadır. Tekstil, giyim ve ayakkabı perakende satışları 2012 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde % 0,3 artarken, AB-27 genelinde ise aynı dönemde % 0,6 artmış bulunmaktadır. Tekstil, giyim ve ayakkabı perakende satışları 2011 yılının Aralık ayında ise geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde % 3,8 azalmış, AB-27 genelinde ise % 0,4 artmış idi. Diğer Bazı Hedef Pazarlardaki Gelişmeler BDT Ülkeleri nde Gelişmeler Rusya Pazarındaki Gelişmeler İhracat sektörlerimizin en önemli ihracat pazarlarından Rusya ekonomisinin, 2011 yılının ilk çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 4,1 büyürken, ikinci çeyrek dönemde ise büyüme oranı % 3,7 olarak açıklanmıştır. 3. çeyrek dönemde ise % 4,8 büyüyen ekonominin son çeyrek büyüme oranı ise henüz resmen açıklanmasa da %3,8-3,9 aralığında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Rus ekonomisinin 2011 yılının tamamında ise % 4,3 oranında büyüdüğü öngörülmektedir yılında nispeten yüksek seyreden petrol fiyatları sayesinde Rusya nın dış ticaret fazlası 2011 yılında geçen yıla göre % 30,6 artarak 198,1 milyar dolara yükselmiştir yılı boyunca % 7 civarında seyreden işsizlik oranı, 2012 yılının ilk ayında % 6,6 olarak açıklanırken, Şubat ayında ise % 6,5 olarak kaydedilmiştir. Rusya genelinde perakende satışlar ise 2012 yılının Ocak ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre % 6,8 artarken, Şubat ayında ise % 7,7 artmıştır. Perakende satışlar Şubat ayında Ocak ayına göre % 0,4 azalmış bulunmaktadır. Başta Avrupa olmak üzere gelişmiş ülkelerdeki ekonomik durgunluğun petrol fiyatlarında da düşüşe yol açması ihtimali, 2012 yılında gelirlerinin büyük bölümü petrol ve doğalgaz ihracatına bağımlı olan Rusya ekonomisi için ciddi risk teşkil etse de, halen devam eden İran krizi ve Ortadoğu da hala yerine oturmayan taşlar nedeniyle petrol fiyatları yılın ilk 4 ayında yüksek seyretmektedir. Hazırgiyim, deri ve tekstil ürünleri ihracatımız açısından önemli bir pazar olan Rusya ekonomisinde 2012 yılında, halen 118 doları aşan petrol fiyatlarının da etkisiyle canlılığın devam etmesi beklenirken, olası bir küresel ekonomik krizde petrol fiyatlarının düşmesi sonucunda. 18

19 gelirlerinin büyük bölümü petrole bağlı olan Rusya ekonomisinin orta ve uzun vadede sıkıntıya girme olasılığı da mevcuttur. Dünya Bankası verilerine göre, 2011 yılında % 4,3 büyüyen Rus ekonomisinin 2012 yılında % 3,5 büyümesi öngörülürken, 2013 yılında ise % 3,9 büyüme öngörülmektedir. IMF ise 2012 yılında Rusya ekonomisinin % 4 büyüyeceğini öngörmektedir. Dünya Bankası, 2012 yılında AB ekonomisinde beklenen yavaşlama ve petrol fiyatlarında düşüş gibi Rus ekonomisini bekleyen risklerin bulunduğunu öngörürken, nispeten durgun geçeceğini tahmin ettiği 2012 yılının ardından 2013 yılının Rus ekonomisi için daha olumlu geçeceğini öngörmektedir. Banka, Rus hükümetine dikkatli bütçe harcama politikası ve petrol gelirlerinden tasarruf yapma çağısında bulunmaktadır. Diğer BDT Ülkeleri Deri ve deri ürünleri başta olmak üzere bir çok sektör açısından potansiyel vaadeden pazarlar arasında yeralan Kazakistan ekonomisi, büyük oranda petrol ve doğalgaz ihracatına bağımlı bir hammadde ekonomisi olup, ekonomideki performansı petrol fiyatlarına paralel gelişmektedir. Petrol fiyatlarının 2011 yılında nispeten yüksek seyretmesi sonucunda Kazakistan da kişi başına düşen gelir resmi verilere göre 11 bin dolar düzeyine yükselmiştir. Güncel verilere göre, Kazak ekonomisi 2011 yılında % 7 nin üzerinde bir oranda büyürken, 2012 yılı büyüme tahmini ise % 5,5-6 düzeyindedir. Hükümet, halen 11,300 dolar seviyesinde olan kişi başına düşen milli gelirin 2012 yıl sonunda 12 bin dolar seviyesini aşmasını hedeflemektedir. BDT ülkeleri içinde büyük petrol rezervleri ve büyüyen ekonomisiyle önemli ülkelerden biri olan Azerbaycan ekonomisinin 2011 yılında, ancak % 0,2 büyüdüğü tahmin edilmektedir yılına ilişkin büyüme tahminleri ise Dünya Bankası verilerine göre % 3,1 düzeyinde beklenmektedir. Resmi rakamlara göre ülkede işsizlik oranı ise halen % 5,5 düzeyindedir. Azerbaycan ekonomisi ile ilgili olarak önümüzdeki dönemde GSYH'de artışın devam etmesi, özel sektörün ekonomideki payının yükselmesi, petrol dışı sektörün büyüme oranının ve yatırımların artması beklenmektedir. Dünya Bankası na göre, büyük petrol ve doğalgaz rezervleri sayesinde Azerbaycan ekonomisi orta vadede güçlü bir büyüme potansiyeline sahip olmasına rağmen, ekonomide çeşitlendirmeye gidilmemesi durumunda uzun vadeli sürdürülebilir ekonomik büyümenin olumsuz etkilenmesi sözkonusu olabilecektir.. 19

20 BDT üyeleri arasında diğer önemli bir ülke olan Ukrayna'da ise, önceki yıllara göre nispeten daha istikrarlı seyreden siyasi ortam, ülkenin ekonomik krizin etkilerinden sıyrılma sürecini de hızlandırmış görünmektedir. Öte yandan, ülke ekonomisinin önemli bir kısmının hala kayıtdışı ekonomiden oluşması ekonomi yönetiminin önündeki en ciddi sorunlardan biridir. Ukrayna Hükümeti'ne göre, ekonomi 2011 yılında % 5,2 aralığında büyürken, Dünya Bankası tahminlerine göre 2012 yılında büyüme oranı % 2,5-3,0 seviyesine gerilemesi beklenmektedir yılında % 7,3 büyüyen Ukrayna sanayisinin 2012 yılında da aynı performansı göstermesi beklenmiyor. Küresel krizin yaralarını sarmaya çalışan Ukrayna da ekonomi performansını en çok etkileyen iki faktör olarak kur hareketleri ile önemli bir bölümü Rusya dan alınan doğalgazın fiyatlandırılması gösterilmektedir. Ortadoğu Krizi Dünya Ekonomisi İçin Tehdit Özellikle tekstil ve hammaddeleri ihracatımızda başlıca pazarlardan olan ve bölge ülkelerine yapılan ihracatlarda da önemli transit geçiş noktası olan İran, son dönemde sıkıntılı bir süreçten geçmektedir. BM yaptırımlarının yanı sıra ABD tarafından ek yaptırımlara maruz kalan ülke ekonomisi, büyük oranda petrol ihracatına bağımlıdır Mart 2012 Mart mali yılında petrol ve doğalgaz ihracatı 103 milyar dolar olarak kaydedilerek toplam ihracatın % 78 ini oluşturmasına rağmen, son yaptırımlarla bu rakamın 2012 yılında düşmesi beklenmektedir. Son dönemde sıkılaştırılan uluslararası yaptırımların yanısıra son olarak AB nin son yaptırımlarına tepki olarak İran 1 Temmuz itibariyle kendisinden petrol almayacağını açıklayan Hollanda, İspanya, İtalya, Fransa, Yunanistan ve Portekiz in ardından son olarak Almanya ya da petrol ihracatını durdurmuş bulunmaktadır. Bu çerçevede, ABD nin öncülük ettiği ek mali yaptırımlara AB nin de destek vermesinin de etkisiyle Türk bankacılık sistemi de İran bankaları ile çalışmama noktasında baskı altında olup, İran ile ticaret yapan Türk firmalarının ödemelerini tahsil etme seçenekleri sınırlanmış bulunmaktadır. Bilindiği gibi, İran üzerindeki BM yaptırımları daha çok İran ın nükleer silah geliştirme kapasitesini ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini engellemek amacıyla uluslararası yaptırımları içerirken, ABD öncülüğündeki yaptırımlar ise, İran ile neredeyse bütün ticari ve ekonomik ilişkileri (insani konular dışında) yasaklamaktadır. AB nin son aldığı yaptırım kararları da İran dan petrol ve petrol ürünleri ithalatını yasaklarken, İran Merkez Bankası nın AB deki varlıklarını dondurmakta ve AB firmalarının İran da petro-kimya sektöründe yatırım yapmalarını ve İran a petro-kimya sektörü ile ilgili araçgereç, makine ve teknoloji ihracatını engellemektedir.. 20

21 Öte yandan, İran ın ulusal para birimi Riyal in, Ocak ayında Dolar ve Euro karşısında aşırı değer kaybetmesi sonucunda alıcıların indirim talep etmeleri de, ihracat sektörlerimiz için ayrı bir olumsuz gelişme olarak önümüzde durmaktadır. İran ekonomisi 2011 yılında % 2,5 büyüme gösterirken, uluslararası finans kuruluşları, ağırlaşan yaptırımlar nedeniyle ülke ekonomisinin 2012 yılı büyümesinin olumsuz etkileneceğini belirtmektedirler. İran ekonomisinin 2012 yılında % 2,5-3,0 düzeyinde büyümesi öngörülürken, işsizlik oranının ise % 20 ye yaklaştığı tahmin edilmektedir. Diğer yandan ABD, İran ile altı büyük devlet arasında yeniden başlayan nükleer görüşmelerde önümüzdeki dönemde ilerleme olmazsa, bu ülkeye karşı yeni yaptırımların devreye sokulacağı konusunda uyarıda bulunarak bir açıdan İran ekonomisindeki sıkıntıların da devam edeceğinin işaretini vermiştir. Ortadoğu pazarının önemli ülkelerinden Irak ekonomisinin 2011 yılında % 7-8 aralığında büyüdüğü kaydedilirken, IMF, Irak ekonomisinin 2012 yılında ise % 12 civarında büyüyeceğini öngörmektedir. 30 milyona yakın nüfusu ve gelecekte artması beklenen petrol gelirleri sayesinde alım gücünün de artması beklenen Irak ta, başta güvenlik ve yüksek işsizlik olmak üzere halen ciddi sorunlar mevcuttur ve ülke nüfusunun % 25'inden fazlası yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. Başta kanalizasyon, temiz su temini ve elektrik gibi altyapı sorunları da çözüm beklemeye devam etmektedir. Bunlara rağmen özellikle ayakkabı, halı ve konfeksiyon sektörlerimiz için gittikçe büyüyen pazar haline gelen Irak ın önemi, ihracat sektörlerimiz açısından giderek daha da artmaktadır. Öte yandan, yabancı petrol şirketlerinin Irak'ta petrol üretmeye başlamasıyla birlikte petrol ihracatının artması, buna paralel ülkenin mali durumunun düzelmesi ve büyümenin devam etmesi beklenmektedir. Halen 82 milyar dolar GSYH ye sahip olan ekonominin büyük bölümü petrol ihracatından sağlanmaktadır. Dünyanın başlıca petrol ihracatçılarından Suudi Arabistan'da, ülkenin GSYH'si yaklaşık 600 milyar dolar olarak hesaplanırken, satın alma paritesine göre kişi başına gelir 24 bin dolar seviyesinde bulunmaktadır. Öte yandan, yüksek refah düzeyine rağmen genç nüfus arasında işsizlik oranının yüksek olduğu kaydedilmektedir. Bütçe gelirlerinin % 75'ini, toplam ihracatın ise % 90'ını petrol gelirlerinin oluşturduğu ülkede, son dönemde petrol fiyatlarındaki toparlanma ile birlikte ekonomide olumlu gelişmeler beklenmektedir.. 21

22 IMF tarafından yapılan projeksiyonlar doğrultusunda, Suudi Arabistan ın 2011 yılında % 6,5 büyüdüğü öngörülürken, 2012 yılında ise % 3,5-3,6 oranında büyüme beklenmektedir. Başta tekstil ve hammaddeleri olmak üzere ihracat sektörlerimizin önemli bir pazarı olan Ortadoğu grubundaki Suriye tarafından Serbest Ticaret Anlaşması nın askıya alınması ve Türkiye den yapılan ihracatlarda % 30 oranında ek gümrük vergisi uygulanması sonucunda, genel ihracatın yanısıra tekstil ve hammaddeleri ihracatında da sert düşüş yaşanmaktadır. Uluslararası yaptırımlar nedeniyle Suriye ekonomisinin bu yıl % 15 küçülmesi beklenirken, ülkede gıda ve akaryakıt temininde sıkıntılar yaşanmaktadır Ocak 2011 Türkiye Ekonomisi Yumuşak İnişte 2011 yılının ilk 3 çeyreğinde sırasıyla % 11,9, % 9,1 ve % 8,4 oranlarında büyüme gösteren Türkiye ekonomisi, yılın 4. çeyreğinde ise % 5,2 büyüme göstermiştir. Türkiye ekonomisi 2011 yılı genelinde ise % 8,5 büyüme kaydetmiş bulunmaktadır. Sözkonusu büyüme ile kişi başına düşen milli gelir $ seviyesine yükselmiştir yılında elde edilen % 8,5 oranında büyüme ile Türkiye, Çin in ardından en hızlı büyüyen ekonomi olurken, 2011 yılının son çeyrek döneminde gelen yavaşlama sinyalleri ise ekonominin yumuşak inişe geçtiği şeklinde yorumlanmaktadır. Bu yavaşlamada, geçen yılın ilk yarısında ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası tarafından alınan soğutma tedbirlerinin tüketimi bir nebze azaltması da etkili olmuştur yılının ilk çeyreğinde açıklanan veriler ekonomideki yavaşlamanın sürdüğüne işaret ederken, dış pazarlar ve ihracata ilişkin aşağı yönlü riskler nispeten azalmış bulunmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye ekonomisinin 2012 nin ilk çeyreğinde yıllık bazda %1,5 2,0 aralığında bir oranda büyüdüğü tahmin edilirken, yıl sonu büyüme tahminleri ise dış gelişmelerin seyrine göre % 3 - % 4 aralığında öngörülmektedir. IMF nin son tahminlerine göre ise Türkiye ekonomisinin 2012 yılında % 2,3 büyümesi öngörülmektedir. Türkiye genel ihracatı 2012 yılının ilk 3 aylık döneminde % 10,6 artışla 34,7 milyar dolara yükselirken, yılın ilk 2 aylık döneminde dış ticaret açığı % 12,6 düşüşle 12,9 milyar dolara gerilemiş ve ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yılın aynı döneminde % 57 iken, bu yılın Ocak-Şubat döneminde % 63,1'e yükselmiştir. Güncel dış ticaret verilerinin de gösterdiği gibi, son aylarda iç ve dış talepteki dengelenme eğiliminin dış ticaret verileri üzerindeki etkileri belirginleşmeye başlamıştır. İç talebin seyrine ve ekonomideki yavaşlamaya bağlı olarak dış ticaret açığındaki daralmanın önümüzdeki aylarda da devam etmesi. 22

23 öngörülmektedir. Önümüzdeki aylarda dış ticaret açığındaki daralmanın cari açıktaki gerilemeye daha fazla katkıda bulunması beklenmektedir yılının kalan döneminde sektörlerimizin en büyük ihracat pazarı olan AB nin yanısıra alternatif pazarlar olarak değerlendirilen Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Rusya daki gelişmelerin de dış ticaret dengesinin seyrinde etkili olacağı düşünülmektedir. Sanayi üretim endeksine göre, imalat sanayii endeksi 2011 yılında ortalama % 9,2 büyüme gösterirken, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2012 yılının Ocak ayında % 0,4, Şubat ayında ise % 3,2 büyüyerek nispeten yavaşlamaya rağmen artışını devam ettirmiştir. Kapasite kullanım verilerine göre, imalat sanayii kapasite kullanım oranı 2012 yılı Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre % 0,1 artışla % 74,7'ye yükselirken, Şubat ayında % 0,1 azalarak % 72,9 a gerilemiş, Mart ayında ise % 0,1 düşüşle % 73,1 e gerilemiş bulunmaktadır. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, işsizlik oranı 2011 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre % 1,6 azalarak % 9,8 e gerilerken, 2012 yılı Ocak ayında ise geçen yılın aynı dönemine göre % 1,7 azalmasına rağmen, ekonomideki yavaşlama paralelinde bir önceki aya göre % 0,4 artarak % 10,2 olarak gerçekleşmiştir. Merkez Bankası enflasyon verilerine göre, TÜFE Mart ayında yıllık % 10,4, ÜFE ise % 8,2 olarak kaydedilirken, Nisan ayında sanayi tarifesinde elektriğe yapılan % 9,3 zammın yanısıra doğalgaza yapılan % 18,7 oranındaki zam ile gerek enflasyon oranının yükselmesine zemin hazırlanırken, gerekse sanayicinin üretim maliyetleri daha da artmıştır. İhracat sektörlerimizi yakından ilgilendiren döviz kurlarıyla ilgili olarak, Euro Mart ayının başından Nisan ayının ortasına kadar sakin bir çizgide seyrederken, İspanya'nın bütçe açığı hakkındaki endişelerle birlikte ülkenin hızla artan tahvil faizlerine paralel olarak dolar karşısında iki ayın en düşük seviyesini görünce, euro / dolar paritesi de psikolojik sınır olan 1,30 seviyesinin de altına gerilemiş bulunmaktadır. Yılın ilk günlerinde 1,90 TL seviyesinin üstüne çıkan dolar, Ocak ayının ortasından itibaren 1,82 1,83 TL bandına, Şubat ayında ise 1,75 TL seviyesine gerilemiş olup, Mart ayından itibaren ise 1,80 TL bandında seyretmektedir yılının kalan bölümünde, başta Euro Bölgesi kaynaklı olmak üzere küresel ekonomiye ilişkin risklerin varlığını koruyacağı tahmin edilmektedir. Bu çerçevede, döviz kurundaki gelişmelerin sağladığı nispi rekabet avantajına rağmen, dış talepte 2012 yılında önemli bir toparlanma beklenmemektedir. Enflasyondaki yükselişi sınırlamak için para politikasında ek sıkılaştırmaya giden Merkez Bankası nın bu tavrını bir süre daha devam ettireceği düşünülmektedir. İç talebin de genel olarak tedrici bir artış sergileyeceği öngörüsü paralelinde, 2012 de reel ekonomik büyümenin yavaşlaması, kredi hacmindeki artış eğiliminin de 2011 e kıyasla daha ılımlı bir seyir izlemesi beklenmektedir.. 23