Cilt: 4 Sayı:

Transkript

1 Bahçe Bitkileri Derneği nin Haber Bültenidir. Cilt: 4 Sayı: Dernekten Haberler Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Başarıyı Artıran Temel Faktörler Ateş Yanıklığı Hastalığı na Dayanıklı Armut Çeşitlerinin Geliştirilmesi w w w. b a h c e d e r. o r g. t r

2 İÇİNDEKİLER Dernekten Haberler Bahçe Bitkileri Derneği nin yılda iki kez yayınlanan haber bültenidir. Bahçe Bitkileri Derneği adına sahibi: Yönetim Kurulu Başkanı Ayşe GÜL Sayfa Düzeni: Özlem TUNCAY Bahçe Bitkileri Derneği nin Mayıs 2013 Mayıs 2015 Dönemine İlişkin Faaliyet Raporu Bahçe Bitkileri Derneği Olağan Genel Kurul Toplantısında Alınan Kararlar MARİM- Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Başarıyı Artıran Temel Faktörler Ateş Yanıklığı Hastalığı na Dayanıklı Armut Çeşitlerinin Geliştirilmesi MARİM de Yürütülen Projeler Bahçe Bitkileri Derneği Yönetim Kurulu Kayıplarımız Ayşe GÜL Gülay BEŞİRLİ Fatih ŞEN Özlem TUNCAY Zeynel DALKILIÇ Bahçe Bitkileri Derneği Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Bornova-İZMİR Tel: Fax: Kapak resmi: Davraz kiraz çeşidi.

3 Dernekten Haberler... M erhabalar! BAHÇE HABER Dergisinin 9. Sayısını, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı-Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü (MARİM) Eğirdir-Isparta dan ulaştırıyoruz yılından günümüze Türk tarımına değerli hizmetleri olan MARİM i Dernek üyelerimizin yakından tanımalarına olanak vermeleri nedeniyle Başta Sayın İsa EREN olmak üzere, derginin hazırlanmasında emeği geçen tüm arkadaşlarımıza teşekkür ederiz. 29 Mayıs 2015 tarihinde gerçekleştirilen olağan Genel Kurul Toplantısında yapılan seçim sonucunda yeni Yönetim Kurulu belirlendi ve Yönetim Kurulu ilk toplantısında görev paylaşımını; Prof. Dr. Ayşe GÜL (başkan), Gülay BEŞİRLİ (ikinci başkan), Doç. Dr. Fatih ŞEN (sekreter), Doç. Dr. Özlem TUNCAY (sayman) ve Doç. Dr. Zeynel DALKILIÇ (üye); yaptı. Yeni dönemde Yönetim Kuruluna Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü öğretim üyesi Sayın Doç. Dr. Zeynel DALKILIÇ katıldı dönemindeki yardımlarından dolayı Sayın Dr. Emrah ZEYBEKOĞLU na teşekkür ederiz yılında Namık Kemal Üniversitesi nde düzenlenen 10. Sebze Tarımı Sempozyumu ile Uludağ Üniversitesi nde düzenlenen 6. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu na ait kitaplar Bahçe Bilimi Yayın Serisi altında basıldı ve katılımcılara dağıtıldı. Adı geçen sempozyumların düzenlenmesi ve kitapların basımı konusunda titizlik ve özveri ile çalışan Organizasyon Kurullarına Sempozyum Başkanları Prof. Dr. Levent ARIN ile Prof. Dr. M. Hakan ÖZER ve Prof. Dr. Bülent AKBUDAK ın şahsında şükranlarımızı sunarız. Bu yıl da Şubat ayında Antalya da düzenlenen Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Müdürlüğü nün Bahçe Bitkileri Araştırmaları Program Değerlendirme Toplantısı nın açılış oturumunda Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ayşe GÜL Bahçe Bitkileri Derneği ve 30. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi (IHC2018) hakkında bilgi verdi. Üyelerimiz ile bir araya gelebilme, Dernek faaliyetlerimizi anlatabilme, bu konudaki eleştirileri alabilme olanağı sağlaması nedeniyle Yönetim Kurulu olarak bu toplantıya çok önem verdiğimizi bildirmek isteriz. BAHÇE HABER in bu sayısında MARİM den Adem ATASAY, Mesut İŞÇİ ve Kadir UÇGUN tarafından hazırlanan Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Başarıyı Artıran Temel Faktörler ile Gökhan ÖZTÜRK ve Emel KAÇAL tarafından hazırlanan Ateş Yanıklığı Hastalığı na Dayanıklı Armut Çeşitlerinin Geliştirilmesi başlıklı makalelere yer verdik. Yazarlarımıza teşekkür ediyoruz. Ağustos ayında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü tarafından Çanakkale de düzenlenecek olan VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresinde görüşmek dileğiyle, esen kalın Yönetim Kurulu 3

4 BAHÇE BİTKİLERİ DERNEĞİ NİN MAYIS 2013 MAYIS 2015 DÖNEMİNE İLİŞKİN FAALİYET RAPORU Dernek ile üyeler arasındaki bağın güçlendirilmesi: Dernek üyelerine elektronik mesaj, Dernek web sayfası ve yılda iki kez gönderilen Bahçe Haber Bülteni yolu ile ulaşılmaya devam edilmiştir. Ayrıca Dernek Yönetim Kurulu Başkanı farklı üniversitelerde Ekim (2013 ve 2014) ayında düzenlenen Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanları Toplantısı ile Şubat (2014 ve 2015) ayında düzenlenen Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı- Program Değerlendirme Toplantıları na katılarak Dernek faaliyetleri hakkında bilgi vermiş, üyelerin önerilerini almıştır. Derneğin web sayfasının yenilenmesi: Dernek üyelerinin istekleri doğrultusunda Dernek web sayfası yenilenmiştir. Web barındırma ücretleri zamanında ödenerek süreklilik sağlanmaktadır. Üye sayısının artırılması: Dönem içinde üye sayısı yaklaşık %54 düzeyinde artmıştır. Üye sayısının artışında Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanları Toplantısı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı- Program Değerlendirme Toplantıları nda Derneğin tanıtımının yapılmasının yanı sıra ilgili kurumlarda yapılan tanıtım faaliyetlerinin etkili olduğu düşünülmektedir. Bu dönemde Dernek Yönetim Kurulu II. Başkanı, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu nda düzenlenen toplantıda Derneği tanıtmıştır. Özel sektör ile üye sayısının artırılması amacıyla görüşülmeye başlanmış ancak henüz ilerleme kaydedilememiştir. Derneğin ulusal bir kimliğe kavuşturulması: Ankara (Prof. Dr. Gökhan SÖYLEMEZOĞLU), Şanlıurfa (Prof. Dr. Bekir Erol AK) ve Yalova (Dr. Gülay BEŞİRLİ) illerinde temsilcilik açılmıştır. 30. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi (IHC2018) organizasyon hazırlıklarının sürdürülmesi ve tanıtım faaliyetleri: Avustralya da gerçekleştirilen 29. IHC ye Kongre Üst Komitesi (Y. Tüzel, M. Burak, A. Gül, U. Aksoy, G. Söylemezoğlu, Ş. Anıl, N. Kaplan) katılarak tanıtım yapmış, Uluslararası Bahçe Bitkileri Derneği (ISHS) ile sözleşme imzalanmıştır döneminde ISHS Yönetim Kurulu nda IHC2018 Başkanı Prof. Dr. Yüksel TÜZEL görev yapacaktır. Organizasyon desteği için T.C. Başbakanlık tanıtma Fonu na Ocak 2014 de proje sunulmuştur, ancak olumsuz yanıt alınmıştır. Önümüzdeki dönemde başvuru tekrarlanacaktır. Kongrenin yurtiçinde ve yurtdışında tanıtımı için İngilizce ve Türkçe slaytlar hazırlanmış ve Dernek web sayfasına yerleştirilmiştir. Ayrıca bu slaytlar Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı na bağlı kurumlara dağıtılmıştır. Kongre tanıtımı Niğde de düzenlenen ISHS sempozyumunda (7. International Symposium on Edible Alliaceae) da gerçekleştirilmiştir. Bahçe Bitkileri konusundaki Ulusal toplantıların Dernek çatısı altında düzenlenmesi: Dernek çatısı altında düzenli olarak organize edilen Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Sebze Tarımı Sempozyumu ve Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu dışında 2015 yılında Yemeklik Mantar ve 2016 yılında Süs Bitkileri Kongresi nin Dernek çatısı altında düzenlenecek olması sevindiricidir yılında Tekirdağ da 10. Sebze Tarımı Sempozyumu ve Bursa da VI. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu düzenlenmiştir. Bu toplantıların kitapları, Organizasyon Komiteleri tarafından Dernek formatına göre Bahçe Bilimi Yayın Serisinde basılmıştır, ayrıca özet kitapçıkları Dernek web sayfasına PDF formatında yerleştirilmiştir. Dernek çatısı altında düzenlenen toplantılarda Dernek üyelerine indirim yapılmaktadır. Organizasyon Kurullarına özverili çalışmaları nedeniyle şükranlarımızı sunarız. Türkiye nin ISHS üyeliğinin devam ettirilmesi: Dernek, ISHS nin ülke temsilciliklerinden oluşan (konsey) yapısı içinde Türkiye yi temsil etmeye ve ülke üyeliği aidatını (240 EURO/yıl) yatırmaya devam etmektedir. Saygılarımızla, Yönetim Kurulu 4

5 BAHÇE BİTKİLERİ DERNEĞİ OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISINDA ALINAN KARARLAR Genel Kurul Toplantısında (1) Derneğimizin adının Türkiye Bahçe Bitkileri Derneği olarak değiştirilmesi, (2) 2016 yılından itibaren üyelik aidatının 30 TL/yıl olmasına Oy birliği ile karar verildi. Ayrıca şimdiye kadar düzenlenen Ulusal Bahçe Bitkileri Kongrelerine ait bildiri kitaplarının PDF formatında Dernek web sayfasına yerleştirilmesi önerisi benimsendi. İzin istenmek üzere, organizasyonları gerçekleştiren bölümlere yazı gönderildi. 5

6 MARİM, teknik ve bilimsel altyapısı ile Türkiye meyveciliğine yön veren önemli kurumlardan biri... Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü (MARİM); Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ne bağlı bir araştırma kurumudur. MARİM, 1952 yılında Eğirdir Fidanlık Müdürlüğü olarak kurulmuş, günümüze kadar farklı isimlerle faaliyetlerine devam etmiştir den bu yana araştırma misyonu da üstlenen MARİM, en son teknik ve teknolojilerin kullanıldığı; bitki besleme, hasat sonrası fizyolojisi, doku kültürü, bitki sağlığı, pomoloji, ıslah ve histoloji laboratuvar altyapısı ile çok seksiyonlu ileri Ar- Ge çalışmaları yürüterek, ülke meyveciliğine ve evrensel bilime katkı sağlamaktadır. MARİM; 1. derecede Isparta, Burdur, Antalya, Afyonkarahisar, Kütahya, Denizli, Uşak, Konya, Karaman, Ankara, Çankırı, Kırşehir, Kırıkkale, Eskişehir, Kayseri, Nevşehir, Niğde ve Aksaray olmak üzere 18 ilden sorumludur. 6

7 Kurum çalışmalarını, toplam 130 personel ile 500 da Merkez ve 500 da Serpil İşletmesi olmak üzere toplam 1000 da arazi üzerinde gerçekleştirmektedir. Teknik personel, AR-GE faaliyetlerine devam ederken lisansüstü çalışmalarını da sürdürmektedir. MARİM; ılıman iklim meyveleri, bağcılık, süs bitkileri, sebzecilik ve tıbbi ve aromatik bitkiler alanlarında çalışmalar yürütmektedir. Kurumda, bu alanlarda verim ve kaliteyi geliştirerek sektörün rekabet gücünü artırma gayesi ile yetiştirme tekniği, ıslah ve genetik, hasat sonrası fizyolojisi, bitki sağlığı, toprak ve su kaynakları ve tarım ekonomisi konularında temel ve uygulamalı araştırmalar yürütülmektedir. 7

8 Araştırma misyonunu üstlendiği tarihten bugüne, Yetiştirme Tekniği, Islah ve Genetik, Toprak ve Su Kaynakları, Bitki Sağlığı, Tarım Ekonomisi ve Hasat Sonrası Bölümlerince farklı kurumlar tarafından desteklenen 119 adet proje sonuçlandırılmıştır. Araştırıcılar, halen 50 adet proje çalışmasını yürütmeye devam etmektedirler. Dünya da her geçen gün değişen tüketici istekleri, uluslararası pazar baskıları, gıda güvenliğindeki hassasiyet ve çevresel endişeler, meyvecilikte yeni çeşit-anaç arayışlarını da beraberinde getirmiştir. Günümüzde küresel rekabet koşullarında ıslah çalışmaları, meyveciliğin olmazsa olmazlarındandır. MARİM, 2005 yılından beri elma, armut, kiraz ve erik gibi ılıman iklim meyve türlerinde müşteri talebine odaklı verimlilik, kalite ve dayanıklılık esaslarına dayalı anaç ve çeşit ıslah çalışmaları yürütmektedir. Bu kapsamda 2011 yılında seleksiyon çalışmaları sonucu elde edilen DAVRAZ kiraz çeşidi tescil ettirilmiştir. Armut üretimini ciddi bir şekilde sınırlayan ateş yanıklığı hastalığına karşı, Ateş Yanıklığına Dayanıklı Armut Çeşitlerinin Elde Edilmesi ne yönelik melezleme ıslahı çalışmalarında 2013 yılında bir genotip için tescil süreci başlatılmıştır. Elmada Karalekeye Dayanıklı Kaliteli Elma Çeşitlerinin Elde Edilmesi ile Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Yeni Elma Çeşitlerinin Elde Edilmesi projelerinde ise meyve kalite değerlendirmeleri devam etmektedir. Melezleme çalışmaları sonucu elde edilmiş bazı genotipler 8

9 Ülkenin meyvecilik alanındaki en geniş gen havuzlarından birisi kurum bünyesinde bulunmaktadır. Genetik kaynakların korunması ve muhafazası amacıyla Müdürlüğümüzde elma, kiraz, armut, erik, ayva ve vişne türlerinde tarama, toplama, muhafaza ve değerlendirme çalışmaları yapılmaktadır. İleri teknoloji altyapısı ve uzman personeli ile en uygun hasat zamanı ve uygun muhafaza koşullarının belirlenmesi, hasat öncesi ve sonrası dönemde yapılan uygulamalarla meyve kalitesinin sürdürülebilmesine yönelik Ar-Ge faaliyetleri MARİM, bugüne kadar ılıman iklim meyve türlerinde verim ve kaliteyi artırmaya yönelik yetiştirme tekniği çalışmalarında, bağcılık ve farklı meyve türlerinde, terbiye sistemleri, dikim mesafeleri, adaptasyon gibi konularda önemli ilerlemeler kaydetmiştir. yürütülmektedir. MARİM, tarımsal girdilerin, sürdürülebilir çevre yaklaşımına dayalı etkin kullanımlarının belirlenmesine yönelik olarak, hastalık ve zararlıların tanımlanması, karakterizasyonu ve mücadelesine yönelik bitki sağlığı araştırmaları ile türe ve anaca özel bitki besin elementi ve sulama metotlarının geliştirilmesi üzerine bitki besleme ve 9

10 su yönetimi araştırmaları yürütmektedir. Ayrıca kurumun görev alanına giren tür ve konularda; bölgesel, ulusal, uluslararası sektör 2004 yılında kurulan bitki Bitki besleme Besleme laboratuvarında; Laboratuvarı toprak, yaprak, su, gübre ve meyve analizleri yapılabilmektedir. Pomoloji Laboratuvarı analizleri, sosyo-ekonomik araştırmalar ile strateji ve politika geliştirmeye yönelik araştırmalar yürütülmektedir. Bitki Sağlığı Laboratuvarı MARİM, donanımlı laboratuvar altyapısı ile hem Ar- Ge hem de özel amaçlarla birçok tarımsal analizleri yapabilmekte, sonuçlarının değerlendirilmesine profesyonel destek sağlamaktadır. Kurumda, Bitki Besleme Laboratuvarı, Hasat Sonrası Fizyolojisi Laboratuvarı, Doku Kültürü Laboratuvarı, Bitki Sağlığı Laboratuvarı, Pomoloji Laboratuvarı, Histoloji Laboratuvarı, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Laboratuvarı mevcuttur. Hasat Sonrası Laboratuvarı 10

11 Doku Kültürü Laboratuvarı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Laboratuvarı Histoloji Laboratuvarı Kurum, AR-GE çalışmaları sonucu elde edilen teorik ve pratik bilgileri bakanlık bünyesindeki teknik personele ve yetiştiricilere aktarmak üzere her yıl uygulamalı eğitimler düzenlemekte, yükseköğretim öğrencilerine staj imkânı sağlamakta, çok sayıda yerli ve yabancı tarafından ziyaret edilmektedir. 11

12 Müdürlüğümüz, her yıl farklı illerde düzenlenen ulusal ve uluslararası fuarlarda sektör paydaşlarıyla buluşmakta, AR-GE çalışmalarını konu ilgililerine aktarmaktadır. MARİM de, AR-GE faaliyetleri yanında meyve ve fidan üretim faaliyetleri de yürütülmektedir. Bu kapsamda; yıllık ortalama bin muhtelif meyve fidanı, bin klonal anaç ile başta elma ve kiraz olmak üzere farklı türlerde ton meyve üretimi yapılmaktadır yılından itibaren tıbbi-aromatik bitkiler grubunda yer alan lavanta bitkisine karşı artan talep doğrultusunda kurumda lavanta fidesi üretimine de başlanmıştır yılı Mart ayı içerisinde yaklaşık adet lavanta fidesi üretilmiştir yılında fidan üretiminde, birim alandan daha çok ve sağlıklı fidan eldesine imkan tanıyan topraksız kültürde fidan yetiştiriciliğine geçilmiştir. Ayrıca kurumumuzca tescil edilen bazı meyve türlerine ait anaç ve çeşitlerin 1 no lu damızlık parselleri kurularak fidancılık sektörüne materyal temin edilmektedir. Kurum, meyvecilikte üretim, depolama ve pazarlama süreçlerinde meydana gelen sorunların görüşülüp tartışıldığı ve çözüm önerilerinin sunulduğu pek çok toplantıya katılmış veya ev sahipliği yapmıştır. Elmacılığın kalbi sayılan Isparta da 2012 yılında üretici, özel sektör, bakanlık yetkilileri, öğretim üyeleri ve bazı sivil toplum örgüt temsilcilerinin katılımıyla Aralık tarihlerinde 1. 12

13 Elma Çalıştayı düzenlenmiş, çalıştay sonunda ulusal düzeyde elmacılığın geliştirilmesine yönelik stratejik plan hazırlanmıştır. Müdürlüğümüzde başta Elma Kültürü ve Meyve Çeşit Kataloğu olmak üzere çalışma konularımızla ilgili çok sayıda kitap, kitapçık, çiftçi broşürü hazırlanarak dağıtımı yapılmış olup, yeni yayın çalışmaları devam etmektedir. İleri AR-GE merkezi olma yolunda ilerleyen MARİM, 2016 yılında VII. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu na ev sahipliği yapacaktır. Sempozyum 2015 yılı sonunda faaliyete girecek olan Eğitim Tesisi nde gerçekleştirilecektir. MARİM, alanında ilk bilimsel dergi olma niteliğindeki Meyve Bilimi Dergisi ile meyvecilik konusunda üretilen bilgileri paydaşlarına iletmektedir. Meyve Bilimi/Fruit Science dergisinin ilk sayısı Aralık 2013 te basılmıştır. MARİM, bilimsel ve teknik altyapıya verdiği önem yanında, kurum personelinin kaynaştığı, birlikte zaman geçirdiği sosyal etkinliklere de önem vermektedir. Bu kapsamda çoğunluğu teknik personelden oluşan, futbol (veteranlar takımı), voleybol, MARİM küçükler futbol takımı ve halk oyunları ekibi ile birçok ulusal ve uluslararası yarışmaya katılmış, ödüller almıştır. Ayrıca Tarım Öğretiminin 169. Yılı Etkinliği kapsamında MARİM tarafından 3-4 Ocak 2015 tarihlerinde 1. Eğirdir Açık Masa Tenisi Turnuvası düzenlenmiş, etkinliğe yerli ve yabancı çok sayıda sporcu katılmıştır. 13

14 MARİM, deneyimli kadrosu ve ileri teknoloji laboratuvar altyapısıyla Türkiye meyveciliğinde söz sahibi kurumlardan biridir. 1. Eğirdir Futbol Cup Teknik ve İdari Personel Halk Oyunu Ekibi İşçi Personel MARİM, arastirma.tarim.gov.tr/marim adresinden online olarak da hizmet vermektedir. Web sayfasında üreticiler için pratik bilgiler bulunmakta, önemli çalışmalar web sayfası üzerinden ilgililerine duyurulmaktadır. Voleybol Takımı Minikler Futbol Takımı Bahçe Haber 14 Cilt: 4 Sayı:

15 ORGANİK MEYVE YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BAŞARIYI ARTIRAN TEMEL FAKTÖRLER Adem ATASAY 1 Mesut İŞÇİ 1 Kadir UÇGUN 1 GİRİŞ İnsanlar konvansiyonel üretimdeki kaygı verici kimyasal madde kullanımından dolayı, özellikle 1990 yıllarından itibaren sağlıklı ve daha az kimyasal içeren meyveleri tüketmeye başlamışlardır. Organik yöntemlerle meyve yetiştiriciliğine ilgi gün geçtikçe artarken pazar payı da büyümektedir. Organik meyve üretim yöntemlerinin üreticiler tarafından daha fazla benimsenmesi için üretimin başlangıcından pazara sunulmasına kadar yapılan uygulamaların çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Organik yetiştiricilik mevcut organik tarım yönetmeliğindeki kurallar çerçevesinde, üretimin başlangıcından tüketiciye ulaşmasına kadar yetkilendirilmiş kuruluşun denetiminde yapılır. Organik meyve üretiminin mevcut şartlarda az olma sebepleri olarak market fiyatlarının yüksek olması nedeniyle iç piyasada fazla talep görmemesi, ihracat için yeterli miktarda istenilen çeşit ve kalitede ürününün bulunmaması ve üretim maliyetlerinin genelde konvansiyonel yetiştiriciliğe göre yüksek olması gösterilebilir. Organik meyve yetiştiriciliğinde doğru yer, anaç ve çeşit seçimi, uygun yetiştirme tekniği, bitki besleme ve bitki sağlığı programı ile konvansiyonel yetiştiriciliğe yakın verim ve kalite elde etmek mümkündür. YER SEÇİMİ Organik meyve yetiştiriciliğinde mümkün olduğunca hastalık ve zararlı yönüyle izole bölgeler, toprak bakımından kirlenmemiş ya da az kirlenmiş yerlerin seçimi ve iklim bakımından uygunluk başarıyı yükselten en önemli etmenlerdir. Örneğin, bölgenin yağış, nem ve sıcaklık düzeyinin fazla olması, karaleke, külleme, kök boğazı çürüklüğü, yaprak biti, kırmızı örümcek gibi bazı hastalık ve zararlıların artmasına neden olabilir. Organik yetiştiricilikte pestisit kullanımı oldukça sınırlı olduğu için bölgenin iklim durumunun dikkate alınması fazlaca önem arz etmektedir. 1 Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, 32500, Eğirdir/ISPARTA 15

16 ANAÇ SEÇİMİ Elma yetiştiriciliğinde kullanılan anaçlar, gerek hastalık ve zararlılara karşı olan hassasiyetleri, gerekse bitki büyüklüğüne olan etkileri yönüyle birbirinden farklıdır. Bu nedenle, organik meyve yetiştiriciliğinde başarılı olmada toprağa uygun anaç seçiminin önemi, konvansiyonel yetiştiricilikten daha fazladır. Örneğin, sık dikime elverişli bodur elma anaçlarından M9 anacı, kök boğazı çürüklüğüne karşı çok dayanıklı, ateş yanıklığı ve pamuklu bite karşı hassastır. Yarı bodur taç oluşturan klon anaçlardan MM106 anacı ise kök boğazı hastalığına hassas ancak pamuklu bite dayanıklıdır. MM106 anacına göre biraz daha büyük taç oluşturan MM111 anacı, MM106 anacına göre kök boğazı hastalığına karşı daha az hassas, pamuklu bite dayanıklıdır (Ferree ve Carlson, 1987; Özongun, 2011). Tohum anaçları (çöğür), büyük taç oluşturmaları nedeniyle budama, ilaçlama ve hasat gibi kültürel işlemlerinin zor olması ve gençlik kısırlığının uzun olmasından dolayı son yıllarda çok fazla tercih edilmemektedir. Bununla birlikte bu anaçlar kuvvetli kök yapısı nedeniyle topraktaki su ve besinlerden daha iyi yararlanırlar, kök boğazı çürüklüğü, ateş yanıklığı ve pamuklu bit gibi bazı önemli hastalık ve zararlılara karşı birçok klon anaçlardan daha dayanıklıdırlar (Özongun, 2011). Ayrıca kışın düşük sıcaklıklara daha fazla dayanabilmesi (Jackson, 2003) nedeniyle bu anaç bazı toprak ve iklim koşulları için önemini korumaktadır. ÇEŞİT SEÇİMİ Organik meyve yetiştiriciliğinde çeşit seçimini etkileyen faktörler: tüketici talebi, verim, meyve kalitesi, çeşidin gelişme karakteri, meyvenin olgunlaşma zamanı, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılık seviyesidir (Lind vd., 2003). Çeşitlerin hastalık ve zararlılara dayanıklı olmaları, organik meyve yetiştiriciliğinde başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Örneğin, elmanın ana hastalıklarından birisi karaleke hastalığıdır. Bu hastalık etmeninin yoğun olduğu bölgelerde dayanıklı çeşitlerin kullanılması, hem girdi maliyetlerini azaltacak hem de daha kolay üretim yapılmasını sağlayacaktır. TOPRAK YAPISININ İYİLEŞTİRİLMESİ VE BİTKİ BESLEME Organik yetiştiricilikte kullanılan bitki besin materyalleri, toprak yapısının iyileştirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu yetiştiricilik sisteminde, konvansiyonel yetiştiricilikteki besinlere alternatif olarak çiftlik gübresi, kompost, yeşil gübreleme ve organik tarımda izin verilen diğer gübreler ile toprak ve bitki gelişim düzenleyicileri gösterilebilir (Werner, 1997; Sweezy vd.,1998). Modern meyve yetiştiriciliğinde (organik ya da konvansiyonel fark etmez) bitkinin ihtiyacı olan besinleri tespit edebilmek için mutlaka toprak analizi yapılmalı ve yaprak analizleri ile 16

17 Elma karaleke hastalığına hassas bazı çeşitlerde meyve ve yapraktaki hastalık belirtileri Elma karaleke hastalığına dayanıklı ve orta dayanıklı çeşitlerde sağlıklı yapraklar ve meyveler Organik elma yetiştiriciliğinde yeşil gübre uygulaması (Orijinal) 17

18 de bitkideki yeterlilik durumları tespit edilmelidir. BİTKİ SAĞLIĞI VE YABANCI OTLARIN KONTROLÜ Organik meyve yetiştiriciliğinin en önemli konularından birisi, hastalık ve zararlılara karşı kültürel tedbirlerin alınmasıdır. Bu tedbirlerden bazıları şunlardır: Sağlıklı toprak ve fidan kullanmak, hastalıklara karşı dayanıklı çeşitler kullanmak (Garcia vd., 2000), dengeli besleme yapmak, hava sirkülasyonunun yeterince sağlanması için dikim mesafelerini iyi belirlemek, budama ve terbiyeyi doğru yapmak, budama araçlarını (makas, bıçkı vb.) sık sık dezenfekte etmek, ağaçların başında ve dibinde meyve bırakmamak (Carisse ve Dewdney, 2002), yabancı ot mücadelesine önem vermek, yeterli sulama yapmak, konvansiyonel yetiştiricilik yapılan bölgelerden uzak yerlerin seçilmesi ve geniş alanlarda üretim yapmaktır. Son iki tedbir biyolojik mücadele yönteminin etkin işleyebilmesi çok önemlidir. Çünkü konvansiyonel yetiştiricilikte çok fazla pestisit kullanıldığından, yeterli doğal düşman popülasyonu oluşamamaktadır. Hastalık ve zararlıların kontrolünde, kültürel tedbirlerin yanında yönetmeliğe uygun olarak bazı mücadele yöntemleri de vardır. Elmada Karaleke için; bordo bulamacı veya bakırlı preparat kullanımı (bakır miktarı, yönetmeliğin izin verdiği miktarda olmalıdır), Külleme ve kırmızı örümcekler için; kükürt kullanımı, İç kurdu (larva) için; granül virüs preparat kullanımı, İç kurdu (ergin) için; feromon yayıcı çubukların ağaçlara asılarak ortamın feromonla doyurulması, (çiftleşmeyi engelleme veya azaltmak amacıyla) bunlardan bazılarıdır. Bu yöntemin özellikle geniş alanlarda uygulanması başarıyı arttıracaktır (İşçi vd., 18

19 2009), Yaprak bitleri için; Azadirachta indica dan ekstrakte edilmiş azadirachtin esaslı preparatların kullanımı (Anonim, 2010), Elma gövde kurdu için; pekmezli besi tuzaklarının ağaçlara ergin uçuş süresi boyunca asılması, Çiçek zınnı için; feromon içerikli mavi renkli tuzak ya da su dolu mavi renkli leğenlerin kullanımı (Zeki, 1998) yaygın olan uygulamalardır. Yabancı otlar kültür bitkileriyle su, ışık ve mineral maddeler yönünden rekabete girerek meyve verim ve kalitesini olumsuz etkilemekte, ayrıca bazı hastalık ve zararlılara da konukçuluk yapmaktadırlar. Organik meyve yetiştiriciliğinde yabancı otu kontrol etmede en çok kullanılan sistem, sıra üzerlerinde (ağaç taç izdüşümü) yabancı otların toprak yüzeyinden yaklaşık 3-5 cm yukarısından motorlu tırpanla biçilmesi ya da el çapası gibi aletlerle köklerinin çıkartılması şeklindedir. Bununla birlikte taban örtüsü gibi ışığı geçirmeyen materyaller de başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Sıra aralarındaki yabancı otların kontrolü ise yaygın olarak traktöre bağlı ekipmanla biçilerek yapılmakta, bunu yanında diskaro, kültüvatör vb. gibi çizici ve yırtıcı aletler de kullanılmaktadır. Gerek makine/işgücü kaybı, gerekse toprak yapısının belli oranda bozulmasına neden olan toprağı işleme uygulamaları yerine, bazı bitkilerin allelopatik etkilerinden yararlanarak meyve bahçeleri için uygulanabilir biyoherbisitlerin geliştirilmesi yabancı otlarla mücadelede önemli bir açığı giderecektir. SONUÇ Organik meyve yetiştiriciliğinde başarılı olmak için, yetiştiricilik yapılacak yerin, anacın ve çeşidin doğru seçilmesi; yetiştirme tekniği, bitki besleme, bitki sağlığı ve yabancı otla mücadelenin uygun yapılması gerekir. Ülkemiz için henüz yeni bir sistem olan organik tarım sisteminin uygulanmasında, üreticilerimizin eski alışkanlıklarını bırakıp bu sistemin gereklerini yapmaları kolay olmamaktadır. Bu nedenle üretici, teknik eleman ve yetkilendirilmiş kuruluşların bilinçli ve karşılıklı güven çerçevesinde hareket etmeleri oldukça önemlidir. KAYNAKLAR Anonim, Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik tarih ve sayılı Resmi Gazete. Carisse, O., Dewdney, M., A review of Noun- Fungicidial Approaches for the Control of Scab. Phytoprotection. 83:1-29. Ferree, D.C. and Carlson, R.F., Apple Rootstocks, In Roy C. Rom and Robert F. Carlson (Ed). Rootstocks for Fruit Crops ( ), J. Wiley and Sons Garcia, M.E., Berkett, L.P., Costante, J.F., Clements, J., Neff, G., Productivity and Fruit Quality Evaluation of 'Liberty' Apple (Malus x Domestica Borkh) Under a Reduced Fungicide Program. International Symposium on Apple Breeding for Scab Resistance, Acta Hort. 595: İşci, M., Kaymak, S., Atasay, A., Pektaş, M., Şenyurt, H., Öztürk, Y., Aksu, M., Eğirdir (Isparta) Koşullarında Elma İçkurdu [Cydia pomonella (L.) Lep.: Tortricidae] Mücadelesinde Çiftleşmeyi Engelleme Yönteminin Etkinliğinin Belirlenmesi, Türkiye 3. Bitki Koruma Kongresi. 57. Jackson, J.E., 2003 Flowers and fruits. In: Jackson, J.E. Biology of Apples and Pears. Cambridge: Cambridge University Press Lind, K., Lafer, G., Schloffer, K., Innerhofer, G., Meister, H., Organic Fruit Growing. CABI Publishing, Wallingford, UK, 281. Özongun, Ş., Elma Anaçları, Elma Kültürü (35-52), Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Yayın no: 37, Isparta.510. Swezey, S. L., Matthew, W., Marc, B. and Jan, A., Comparison of Conventional and Organic Apple Production Systems During Three Years of Conversion to Organic Apple Management in Coastal California. American Journal of Alternative Agriculture, 13 (4): Werner, M.R., Soil Quality Characteristics During Conversion to Organic Orchard Management. Applied Soil Ecology, 5: Zeki, C., Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar 19

20 ATEŞ YANIKLIĞI HASTALIĞI NA DAYANIKLI ARMUT ÇEŞİTLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Gökhan ÖZTÜRK 1 Emel KAÇAL 1 Giriş FAO verilerine göre, 2013 yılında Dünya da gerçekleşen armut üretimi yaklaşık tondur. Bu miktar içinde önemli armut üreticisi ülkelerin payı sırasıyla Çin % 69.19, ABD %3.15, İtalya %2.94, Türkiye % 1.83 ve İspanya %1.68 dır (FAO, 2015). Elmaya göre daha yüksek fiyattan alıcı bulabilmesi nedeniyle pek çok Avrupa ülkesinde armut üretimi cazip hale gelmiştir. Ancak, ateş yanıklığı hastalığı (E. amylovora) gibi üretimi sınırlayıcı önemli faktörlerin varlığı, üretim artışındaki beklentileri olumsuz etkilemektedir. Ateş yanıklığı hastalığı nedeniyle özellikle armut, elma ve ayva bahçelerinde bazı yıllarda çok büyük ekonomik kayıplar meydana gelmiştir yılında ateş yanıklığından dolayı Yeni Zelanda da 10 Milyon $ kayıp meydana geldiği ve İtalya da meyve ağacının söküldüğü bildirilmiştir (Vanneste, 2000). Güneybatı Michigan da tek bir ateş yanıklığı epidemisi ile den fazla elma ağacının öldüğü ve 240 ha dan daha fazla alanın elden çıktığı, ekonomik kaybın ise bu bölgede 42 Milyon $, ABD nin tamamında ise 100 Milyon $ olduğu belirtilmiştir (Norelli vd., 2003) yılında Melbourn/Avustralya da olan salgın ile 2,2 milyon $ kayıp meydana gelmiş, yumuşak çekirdekli meyveler ve fidan endüstrisi için ise yaklaşık 20 Milyon $ ekonomik kaybın olduğu tahmin edilmiştir (Rodini vd., 2006) yılında Macaristan da çoğunluğu armut ve ayva olmak üzere ağaç sökülmüştür (Nemeth, 1999). Yıllık elma ve armut üretimi 4-5 bin ton olan Norveç te, 1986 ile 2004 yılları arasında ateş yanıklığı nedeniyle yaklaşık 3.5 milyon $ lık maddi kayıp meydana gelmiştir (Sletten ve Rafoss, 2006). Erwinia amylovora nın neden olduğu ateş yanıklığı hastalığı, 200 bitki türünden Rosaceae familyasının 40 türünde görülmektedir. Etmen Cotoneaster, Crataegus, Cydonia, Malus, Pyrus, Pyracantha, Sorbus ve Stranvaesia gibi 8 türde önemli zararlar oluşturmaktadır (Van der Zwet ve Beer, 1995). Ateş Yanıklığı, Dünya da yaklaşık iki asırlık geçmişi olan bir hastalıktır. 18. yüzyılda ateş yanıklığının nedeni olarak böcek ve fungus olmak üzere iki teori gelişmiş, ancak 1882 de BURRILL tarafından patojenin ilk bakteriyel tanımlaması yapılarak Micrococcus amylovorus olarak isimlendirilmiştir. Etmene en son 1920 de Erwinia amylovora ismi verilmiştir (Van der Zwet ve Keil, 1979). Hastalık ilk olarak 1780 yılında New York Hudson vadisinde tespit edilmiş, buradan dünyadaki 3 bölgeye taşınmıştır yılına kadar 31 ülkede etmene rastlanmıştır (Van der Zwet, 1993). 1 Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, 32500, Eğirdir/ISPARTA 20

21 Hastalıktan etkilenen bitki parçaları ateşten yanmış gibi bir görünüme sahiptir. Belirtiler farklı türlerde benzerdir, ama şiddeti farklılık gösterir. Nekrozlar çiçekleri, meyveleri, gövdeyi, yaprakları ve odunsu dokuları etkiler (Ellis, 2008) (Şekil 1) yılında ateş yanıklığı hastalığının Dünya üzerinde Kuzey Amerika ile Türkiye nin de içinde bulunduğu Asya ve Avrupa nın kesiştiği ülkelerde yoğunlaştığı; Kanada, Amerika, Lübnan, Makedonya, Moldova, Hollanda, Kıbrıs, Yunanistan ve Türkiye de mevcut olduğu ve geniş bir yayılım gösterdiği bildirilmiştir (Anonim, 2010). Türkiye de Ateş Yanıklığı ilk olarak 1985 yılında Sultandağı/Afyon da bir armut bahçesinde tespit edilmiştir (Öktem ve Benlioğlu, 1988) ve 1987 yılında meydana gelen şiddetli enfeksiyon sonucunda armut ağaçları ciddi şekilde zarar görmüştür. Günümüze kadar ateş yanıklığı hastalığının mücadelesi için pek çok mücadele yöntemi denenmiş olmasına rağmen şu ana kadar etkili ve kalıcı bir çözüm tespit edilememiştir. Kimyasal mücadelede kullanılan bakır ve antibiyotikler koruyucu niteliktedir. Kullanılan bakırın özellikle çiçeklenme döneminde çiçek gelişimi ve fizyolojisi üzerine olumsuz etkileri bulunmaktadır (Basım, 1999). Antibiyotik kullanımında bazı zamanlarda etmenle mücadelede başarı sağlansa bile zamanla dayanıklı biyotiplerin oluşumuna zemin hazırladığı ve insan sağlığı açısından pek çok olumsuz sonuçlar ortaya çıkardığı bilinmektedir (Moller vd., 1981). Ateş Yanıklığı hastalığına dayanıklılık çok gen ile idare edilen poligenik bir özellik göstermektedir (Layne vd., 1968), bu sebeple biyoteknolojik olarak gen aktarım teknikleri ile dayanıklı bitki elde etmek çok zor olmakta ve halen klasik melezleme yöntemi kullanılmaktadır. Bu anlamda Dünya nın değişik ülkelerinde uzun yıllardır ıslah programları yürütülmektedir. Dünya da ateş yanıklığına dayanıklı armut çeşitlerinin geliştirilmesine yönelik ıslah çalışmaları, 1900 lü yılların başında ABD de başlamış (Bell vd., 1982; Alston, 1982), 1955 yılından itibaren Kanada, İngiltere, Fransa ve Almanya nın kendi ıslah programlarını oluşturmasıyla hız kazanmıştır (Alston, 1982; Thibault, 1982; Fischer ve Mildenberger, 2004; Durel vd., 2004). Türkiye de ateş yanıklığına dayanıklılıkla ilgili çalışmalar çoğunlukla yerli ve yabancı armut çeşitlerinin dayanıklılık düzeylerinin belirlenmesi ve seleksiyon çalışmaları ile sınırlı kalmıştır (Hepaksoy vd., 1998; Momol vd., 1992; Aysan vd., 1994; Saygılı vd., 1998; Demir ve Gündoğdu, 1993; Özrenk, 2002; Basım vd., 2007). Melezleme çalışmaları ile ateş yanıklığına dayanıklı yeni armut çeşitlerinin geliştirilmesine yönelik ilk çalışmalar, 2005 yılında Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu tarafından başlatılmıştır. Bu çalışmaları 2007 yılında Evrenosoğlu vd. (2010) tarafından yapılan melezleme çalışmaları izlemiştir. Bugün dünyada, seleksiyon, melezleme vb. yollarla elde edilerek üretime sunulmuş 3000 in üzerinde armut çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitler içerisinde dünya armut ticaretine konu olanlar, güney yarımkürede; Beurre Bosc, Forelle, Packham s Triumph ve Williams BC, Avrupa da; Conference, Williams BC ve Abate Fetel, ABD de ise Anjou, Williams BC ve Bosc çeşitleridir. Bu çeşitler, armut piyasasında popüler olmalarına karşın ateş yanıklığı hastalığına dayanıklı değildirler. Kieffer, ateş yanıklığına dayanıklı çeşitler arasında yer alırken (Honty vd., 2006), Avrupa da ateş yanıklığına en hassas armut çeşitlerinin Beurre Bosc, Beurre Durondeau, Comice, Conference, General Leclerc, Herzogin Elsa, Hosiu, Nijisseiki, Passe Crassane, Precoce de Trevoux, Williams olduğu belirtilmiştir (Van der Zwet, 1996). Türkiye de yetiştirilen Ankara çeşidinin en dayanıklı, Williams ın orta, Santa Maria nın ise en hassas olduğu tespit edilmiştir (Momol vd., 1992). Melezleme ıslahı ile elde edilerek üretime sunulmuş ateş yanıklığına dayanıklı bazı armut çeşitleri bulunsa da meyve kalitesindeki yetersizlikler ıslah çalışmalarını sürekli kılmıştır. Dawn, Magness ve Moonglow (Bell vd., 1982), Harrow Queen, Harrow Delight ve Harrow Sweet bu çeşitlerden bazılarıdır (Bell ve Van 21

22 der Zwet, 1993) yılında Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu tarafından başlatılan ve yılları arasında TÜBİTAK tarafından desteklenen Ateş yanıklığına dayanıklı armut çeşitlerinin elde edilmesi projesi kapsamında, 10 yıllık süreçte 11 farklı kombinasyon oluşturulmuş, ebeveyn olarak dünya armut ticaretine konu olan 9 armut çeşidi kullanılmıştır. Melezlemeler sonucunda yaklaşık adet tohum, adet melez bitki elde edilmiş, bunların sadece adedi birinci ateş yanıklığına dayanım testinden geçmiştir. Dayanıklılık testlemelerinde Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Fitopatoloji Anabilim Dalı Bakteriyel Kültür Koleksiyonu nda bulunan ve -86 0C de saklanan, 7 yerli ve 13 yabancı E. amylovora ırkı kullanılmıştır ve 2012 yıllarında 97 genotipten 39 u, 2013 yılında ise 116 genotipten 66 adedinde istenilen düzeyde dayanım (A, B ve C düzeyinde dayanım) elde edilmiştir. Çalışmalar sonucu ateş yanıklığına dayanıklılık ve meyve kalite özellikleri bakımından öne çıkan 73 genotip, ileri düzey gözlem parseline dikilmiş ve 1 adet genotipte tescil süreci başlatılmıştır. İncelenen genotiplerin %52.37 si meyve iriliği bakımından büyük, %47.07 si az paslı, % sı yeme kalitesi bakımından iyi, % i ise albenisi iyi olarak bulunmuştur (Şekil 2). Sonuç Hastalık etmeni başta armut ve elma olmak üzere bazı meyve türlerinde ciddi ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Ateş yanıklığı hastalığı, dünyada geniş bir yayılım göstermektedir. Hastalığın kontrolünde kullanılan streptomisin dışında ruhsatlandırılmış ilaçların azlığı, hastalıkla mücadeleyi zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte, E. amylovora ırklarının zamanla streptomisine karşı dayanıklılık oluşturmaları, gelecekte bu ve benzeri ilaçların kullanımını tehdit etmektedir. Ayrıca kullanılan ilaçlar, çevre ve insan sağlığını olumsuz etkilemekte, doğal dengeyi bozmakta ve üretimde sürdürülebilirliği ortadan kaldırmaktadır. İlaç kullanımının bu etkilerini en aza indirmek amacıyla pek çok ülke, pestisit kullanımının azaltılmasına yönelik ülkesel hedefler belirlemişlerdir ve son olarak 13 Ocak 2009 tarihinde Avrupa Birliği Parlementosu tarafından yeni pestisit yasası onaylanmıştır. Hastalığın kontrolünde en etkili çözüm, ıslah çalışmaları ile hastalığa dayanıklı armut çeşitlerinin geliştirilmesidir. Özellikle günümüzde insan ve çevre sağlığının geri dönüşümü olmayacak bir şekilde (yanlış tarımsal uygulamalar vb.) tehdit edilmesi, bu tür çalışmaların gerekliliğini ortaya koymaktadır. Ayrıca organik meyve üretimi bakımından ateş yanıklığı ile mücadelede ruhsatlandırılmış ve organik tarım yönetmeliği kapsamında izin verilmiş ilaç sayısı oldukça azdır. Bu nedenlerden dolayı gerek geleneksel yetiştiricilikte gerekse de organik tarım çerçevesinde hastalıklara dayanımı yüksek ve kaliteli armut çeşitlerinin ıslah edilerek üretimde kullanılması, pek çok sorunun çözümüne katkı sağlayacaktır. Kaynaklar Alston, F.H., Pear Breeding Objectives at East Malling, The Pear,

23 Anonim, Aysan, Y., Tokgönül, S., Çınar Ö., Küden A., Research of Resistant Reactions of Pears Against Erwinia amylovora (Burrill), 9. Congress of The Mediterranean Phytopathological Union, Kuşadası-Aydın, pp: Basım, E., Basım, H., Öztürk, G., Erwinia amylovora nın Farklı Strainlerine Karşı Türkiye deki Elma, Armut ve Ayva Gen Kaynaklarının Dayanıklılıklarının Değerlendirilmesi, II. Bitki Koruma Kongresi, Isparta, 105. Basım, H., Erwinia amylovora (Burr.) İzolatlarının Streptomycin ve Bakır a Dayanıklılıkları ve Plazmid Profilleri, Selçuk Üni., Ziraat Fak. Dergisi, 12: Bell, R.L., Zwet T., New Fire Blight Resistant Advanced Selections from the USDA Pear Breeding Program, VI. International Workshop on Fireblight. Bell, R.L., Zwet T., Blake, R.C., 1982.The Pear Breeding Program of The United States Department of Agriculture, The Pear, pp: Demir, G., Gündoğdu, M., Fire Blight of Pome Fruit Trees in Turkey: Distribution of the Disease, Chemical Control of Blossom Infections and Susceptibility of Some Cultivars, Acta Horticulturae 338: Durel, C.E., Guérif, P., Belouin, A., Le Lezec, M., Estimation of Fire Blight Resistance Heritability in the French Pear Breeding Program Using a Pedigree-Based Approach, XI Eucarpia Symposium on Fruit Breeding and Genetics. Ellis, M.A., Fire Blight of Apples and Pears. Agriculture and Natural Resources Fact Sheet. The Ohio State University, HYG Evrenesoğlu, Y., Mısırlı, A., Akçay, M.E., Ünal, A., Acarsoy, N., Özdemir, N., Bilen, E., Boztepe, Ö., Günen, E., Variability of Different Pear Hybrid Population in Terms of Hybridization Performance and the Responce to Fire Blight (Erwinia amylovora) Attact. Not. Bot. Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 38(1): Fischer, M., Mildenberger, G., New Pear Cultivars from Dresden-Pillnitz, XI Eucarpia Symposium on Fruit Breeding and Genetics. FAO, QC/E Hepaksoy, S., Ünal, A., Can, H.Z., Saygılı, H., Türküsay, H., Distribution of Fire Blight (E. amylovora (Burrill) Diseases in Western Anatolia Region in Turkey, Eighth International Workshop on Fire Blight, Kuşadası-Turkey, pp: Honty, K., Göndör, M., Toth, M., Kasa, K., Hevesi, M., Susceptibility of Pear Cultivars to Fire Blight in Hungary, International Workshop on Fireblight, Bologna-Italy. Moller, W.J., Schroth, M.N., Thomson, S.V., 1981.The Scenario of Fire Blight and Streptomycine Resistance, Plant Disease, 65: Momol, M.T., Yeğen, O., Basım, H., Zachowski, M.A., Rudolph, K., Identification of Erwinia amylovora and Occurence of Fire Blight of Pear in Western Mediterranean Region of Turkey. J. Turk. Phytopath., 21(1): Nemeth, J., Fireblight (Erwinia amylovora) of Pome Fruits in Hungary: National Phytosanitary Measures and Management of The Disease, EPPO Bulletin, 29: Norelli, J.L., Holleran, H.T., Johnson, W.C., Robinson, T.L., Aldwinckle, H.S., Resistance of Geneva and Other Apple Rootstocks to Erwinia amylovora. Plant Diseases, 87: Öktem, Y.E., Benlioğlu, K., Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Ateş Yanıklığı Hastalık Etmeni (Erwinia amylovora Burr.) Üzerinde Çalışmalar, Türkiye Fitopatoloji Kongresi, Antalya, pp

24 Özrenk, K., Erzincan Ovasında Armutlarda Sorun Olan Ateş Yanıklığı Hastalığı (Erwinia amylovora)(burr.) na Dayanıklı Genotiplerin Belirlenmesi, Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. Rodıni, B.C., Merriman, P.R., McKirdy, S.J., Wittwer, G., Costs Associated with Fire Blight Incursion Management and Predicted Costs of Future Incursions, Acta Hort., 704: Saygılı, H., Türküsay, H., Hepaksoy, S., Ünal, A., Can, H.Z., Investigation on Determining Some Pear Varieties Resistant to Fire Blight (Erwinia amylovora (Burr.), Eighth International Workshop on Fire Blight, Kuşadası-Aydın, pp: Sletten, A., Rafoss, T., Fire Blight in Norway-An Assessment of the Plant Health Risk for The Plant Disease Fire Blight in Norway, Bioforsk Report, 2, 13. Thibault, B., Review of Breeding Objectives at Angers, The Pear, pp: Zwet, T., Beer, S.V., Fire Blight-Its Nature, Preventation, Control, Agri. Info. Bull Zwet, T., Keil, H.L., Fire Blight a Bacterial Disease of Rosaceus Plants, Agriculture Handbook, 510, U.S. Department of Agriculture, Washington, pp.200. Zwet, T., Worldwide Spread and Present Distribution of Fire Blight-An Update, Acta Hort., 338: Zwet, T., Present Worldwide Distiribution of Fire Blight, Acta Hort., 411, pp: 7-8. Vanneste, J.L., Fire Blight: The Disease and Its Causative Agent, Erwinia amylovora, CABI Publishing, Wallingford, UK, pp

25 MARİM DE YÜRÜTÜLEN PROJELER 1. Bazı Kimyasal Uygulamaların ve Katlamanın Kuş Kirazı (Prunus avium L.) Tohumlarının Çimlenme Yeteneği Üzerine Araştırmalar 2. Bazı Bitki Büyüme Düzenleyicilerinin Monreo Şeftalisinde Meyve Kalitesi Üzerine Etkisi 3. Kiraz Çeşit ve Tiplerinin Pomolojik, Moleküler ve Genetik Yöntemlerle Karakterizasyonu 4. Eğirdir-Boğazova Topraklarının Bazı Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi 5. Eğirdir (Isparta) Koşullarında Bazı Çilek Çeşitlerinin Adaptasyonu 6. M9 Anacına Üzerine Aşılı Bazı Elma Çeşitlerinin Derim Zamanlarının Belirlenmesi ve Uygun Depolama Koşullarının Araştırılması Kış Donlarının 0900 Ziraat Çeşidi Üzerine Etkileri 8. Burdur Dimriti Üzüm Çeşidi İçin Uygun Dölleyici Çeşidin Belirlenmesi 9. Eğirdir Yöresi Elma Yetiştiriciliğinin Durumu ve Sorunlarının Belirlenmesi ile Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi 10. Elma Adaptasyon Denemesi I 11. Kiraz Çeşit Adaptasyon Denemesi 12. Bazı Böğürtlen ve Frenküzümü Çeşitlerinin Eğirdir (Isparta) Yöresine Adaptasyonu 13. Bazı Ahududu Çeşitlerinin Eğirdir (Isparta) Yöresine Adaptasyonu 14. Elma Adaptasyon Denemesi II 15. "Elma Klon Anaçlarında İç Mekan Aşılarının Uygulanabilirliği Üzerine Araştırmalar 16. M9 ve MM 106 Anacı Üzerine Aşılı Bazı Elma Çeşitlerinde Farklı N, P, K Dozlarının Verim ve Kaliteye Etkileri 17. Bazı Yeni Elma Çeşitlerinde Uygun Dölleyici Çeşidin ve Kendine Verimliliğin Belirlenmesi 18. Elma, Adaptasyon, Seçim, Çeşit III 19. Eğirdir (Isparta) Yöresinde Yetiştirilen Bazı Yeni Elma Çeşitlerinin Soğuk Depolarda Muhafaza İmkanları 20. Elma İç Kurdu [(Cydia pomonella (L.)] ve Elma Karalekesi Hastalığı [Venturia inaequalis (Cke.)] Mücadelesinde Yardımcı Hava Akımlı Hidrolik Bahçe Pülverizatörünün Biyolojik Performansının Belirlenmesi 21. Elma Adaptasyon Denemesi IV 22. Farklı Anaçlara Aşılı 0900 Ziraat Kiraz Çeşidinin Çiçek Tomurcuklarında Morfogenesis ve Besin Elementi İlişkileri 23. M9 Anaçlı Braeburn Elma Çeşidinde Farklı Sulama Sıklığı ve Fertigasyon Uygulamalarının Verim ve Kaliteye Etkileri 24. Isparta (Eğirdir) Koşullarında Organik Çilek Yetiştiriciliğinin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma 25. Eğirdir (Isparta) Koşullarında Farklı Anaçlarla Organik Kiraz Yetiştiriciliğinin Uygulanabilirliği (1. Dönem) 26. Orta Anadolu Bölgesinde Organik Kiraz Üretiminde Hastalık Zararlı ve Yabancı Otların Mücadelesinin Yönetimi 27. Isparta ve Denizli İllerindeki Elma İşletmelerinde Yeniliklerin ve Araştırma Sonuçlarının Benimsenme Düzeyleri ve Etki Değerlendirmeleri 28. M9 Elma Anacında Farklı Dikim Sıklığı Ve Terbiye Sistemlerinin Verim ve Kalite Kriterlerine Etkisi 29. Farklı Gölgeleme Oranlarının M9 Anacı Üzerine Aşılı Granny Smith Elma Çeşidinde Meyve Kalitesi ve Hasat Zamanına Etkisi 30. Değişik Klon Anaçları Üzerinde Bazı Elma Çeşitlerinin Verim ve Kalite Değişimleri 31. Türkiye de Yetişen Keçiboynuzu (Ceratonia siliqua L.) Tiplerinin Biyoaktif Bir Molekül Olan D-pinitol İçeriği Üzerine Çevre Koşulları ve Bileşim Unsurlarının Etkisi 32. Ekonomik Önem Arz Eden Bazı Yabani ve Kültür Formundaki Keçiboynuzu Tip ve Çeşitleri İle Kapama Bahçe Tesisi, Meyve ve Tohumlarının Bitki Besin Maddesi, Bazı Fiziksel, Pomolojik ve Biyokimyasal Özellikler Yönünden Karşılaştırılması 25

26 33. Yapraktan Uygulanan Bazı Mikroelement ve Büyüme Düzenleyicilerin Elmada Ağaç Kuvveti, Verim ve Kalite Üzerine Etkileri 34. Bazı Kalsiyum Spreylerinin Elma Depolabilirliği Üzerine Etkileri 35. M9 Anaçlı Elma Bahçelerinde Organik yetiştiriciliğin Uygulanabilirliği 36. Elma İçkurdu [Cydia pomonella (L.) Lep. Tortricidae] nun Farklı Elma Çeşitlerindeki Zarar Oranlarının Belirlenmesi 37. Türkiye'de Erik Yetiştiriciliği Konusunda Yapılan Ar-Ge Çalışmalarının Etki Değerlendirmesi 38. Türkiye'de Kiraz Yetiştiriciliği Konusunda Yapılan Ar-Ge Çalışmalarının Etki Değerlemesi 39. Ateş Yanıklığına Dayanıklı Armut Islahı 40. Eğirdir Koşullarında Farklı Elma ve Kiraz Anaçlarında Uygun Mikoriza Tür ve Ortamının Tespiti 41. Kireçli Topraklarda Bazı Armut, Kiraz, Erik ve Şeftali Anaçlarının ve Farklı Fe Formlarının Demir Alımına Etkileri 42. Yoğun Kiraz Yetiştiriciliği İçin Klonal Anaçların Kullanılması (Eğirdir Lokasyonu) 43. Burdur Yöresinde Razakı Çeşidine Uygun Budama ve Terbiye Şekillerinin Araştırılması 44. Bazı Armut Çeşitlerinde Kendine Verimlilik Durumları İle Partenokarpi Eğilimlerinin ve Uygun Tozlayıcı Çeşitlerin Belirlenmesi 45. Yüzey Sulama Yönteminden Damla Sulama Yöntemine Geçişte Elma Ağaçlarında Fizyolojik ve Morfolojik Değişimlerin Tespit Edilmesi ve Sulama Programının Belirlenmesi 46. Yerli ve Yabancı Kiraz Çeşitlerinin Seçimi Ziraat Kiraz Çeşidi ve Seçilmiş Bazı Klonlarında Görülen Verimsizlik Üzerine Biyolojik Çalışmalar 48. İdris Anacına Aşılı Early Burlat Kiraz Çeşidinde Bazı Uygulamaların Yağmur Çatlağına Etkileri 49. Elma Virüs Hastalıklarının Granny Smith Elma Çeşidinde Verime ve Kaliteye Olan Etkisi 50. Isparta İli Eğirdir İlçesinde Elma Üreten Tarım İşletmelerinin AB Muhasebe Veri Ağı (FADN) Sistemine Göre Sınıflandırılması ve Değerlendirilmesi 51. Bazı Depolama Koşullarının Roxana Kayısı Çeşidinin Soğukta Muhafazası Üzerine Etkisi 52. İşletme Arazileri İçin Tarım Bilgi Sistemi: Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Merkez Arazisi Örneği 53. Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Arazisinin Toprak Etüdü ve Bitkiye Yarayışlı Mikro Besin Elementi İçeriklerinin Uzaysal Dağılımının Haritalanması 54. Bazı Elma Çeşit ve Tiplerinin Meyve Eti ve Kabuk Rengi ile İlişkili DNA Markörleriyle Taranması 55. Bazı Meyve Türlerinde N, P, K Elementleri Eksikliklerinin Görülebilir-Yakın Kızıl Ötesi (VNIR) Spektroradyometrik Yöntemlerle Tahmin Edilebilirliği 56. Eğirdir (Isparta) Koşullarında Bazı Üzüm Çeşitlerinin Performanslarının Belirlenmesi 57. Bazı Elma Çeşitlerinin Alternaria mali Roberts (Nekrotik Yaprak Lekesi) ye Karşı Reaksiyonlarının ve Hastalığın Gelişiminde Sıcaklık ve Yaprak Islaklık Sürelerinin Belirlenmesi 58. Isparta İli Kiraz Üretim Alanlarında Görülen Önemli Virüslerin Serolojik, Moleküler Teşhisi ve Kılıf Protein Gen Dizilimlerinin Belirlenmesi 59. Kısıtlı Sulama ve Yarı Islatmalı Sulama Uygulamalarının M9 Anaçlı Starking Delicious Elma Çeşidinde Verim ve Kaliteye Etkilerinin Belirlenmesi 60. Gisela-5 Anaçlı 0900 Ziraat Kiraz Çeşidinde Gübreleme Programının Belirlenmesi 61. Armut Anaç Çeşit Denemesi 62. AVG (aminoethoxyvinilglycine ) nin Bazı Elma ve Armut Çeşitlerinde Hasat Önü Dökümü, Hasat Zamanı ve Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri 63. Elma ve Kirazda Nanonat (Solucan Gübresi) Yaprak Gübresinin Meyve Verim Kalite Üzerine Etkisi 64. Yeni Kiraz Çeşitlerinin Islahı 65. Granny Smith Elma Çeşidinde Kabuk Yanıklığını Artıran Bazı Faktörlerin Farklı Yöntemlerle Engellenmesi 66. Yeni Tesis Edilmiş Yağ Gülü (Rosa damascena Mill.) Bahçeleri İçin En Uygun Çırpma Budama Yüksekliğinin Belirlenmesi 67. Lavanta Türlerinde Adaptasyon Çalışmaları 68. Endemik Olarak Yetişen Çöven (Gypsophila arrostii Guss, var nubulosa Boiss. Et Heldr) 26

27 Bitkisi İçin Bazı Yetiştirme Tekniği Uygulamaları 69. Amasya Elmasında Genetik Haritalama ve Bazı Meyve Kalite Bileşenleri İle İlgili Kantitatif Özellik Lokus Analizleri Ziraat Kiraz (Prunus avium L.) Çeşidi Yaprağından In Vitro Rejenerasyon Protokolü Geliştirilmesi 71. Kontrollü Atmosfer (KA) Depolamanın Yaygınlaştırılması 72. Sık Dikim Elma Bahçelerinde Zeminin Örtülü Bulunma Zamanlarının Verim ve Kaliteye Etkisi 73. Farklı Malç Materyalleri ve Sulama Düzeyi Uygulamalarının M9 ve MM106 Anaçlı Elma Bahçelerinde Ağaç Gelişimi, Su Muhafazası ve Yabancı Ot Kontrolüne Etkileri 74. Farklı Dönemlerde Su Kısıtlamasının M9 Anaçlı Braeburn Elma Çeşidinde Meyve Kalitesi Verim ve Muhafaza Süresi Üzerine Etkileri 75. Isparta İlinde Bitkisel Üretimde Tarım Sigortası Uygulamalarına Yönelik Çiftçilerin Yaklaşımı, Sorunlar ve Çözüm Önerileri 76. Dr Jules Guyot, Kieffer ve Abbe Fetel Armut Çeşitlerinde Optimum Hasat Zamanının Belirlenmesi 77. Antropojenik Etkiler Sonucu Alan Kullanımı Değişimlerinin CBS ve Uzaktan Algılama Tekniği ile İncelenmesi: Eğirdir Örneği 78. Elma Fidanı Yetiştiriciliğinde Farklı Topraksız Kültür Ortamları ve Besin Çözeltilerinin Kullanılabilirliğinin Belirlenmesi 79. Karalekeye Dayanıklı Kaliteli Elma Çeşitlerinin Elde Edilmesi 80. Isparta İlinde Elma Bahçelerinde Zararlı Olan Elma İçkurdu [Cydia pomonella (L.) Lep. Tortricidae] nun Yaygın Olarak Kullanılan Bazı İnsektisitlere Karşı Duyarlılık Düzeylerinin Belirlenmesi 81. Isparta İli Elma Bahçelerinde Zararlı Cydia pomonella, Panonychus ulmi ve avcı akar Neioseilus californicus un Bazı İnsektisit ve Akarisitlere Duyarlılık Düzeyleri ve Direnç Mekanizmalarının İncelenmesi 82. Eğirdir (Isparta) Koşullarında Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin, Fenolik Bileşimlerinin Belirlenmesi 83. Scarlet Spur Elma Çeşidinde Hasat Zamanının Belirlenmesi ve Farklı Depolama Sistemlerinin Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri 84. Elmalarda Dallı Fidan Eldesinde Kullanılan Farklı Yöntemlerin Fidan Kalitesi, Fizyolojisi ve Bahçe Performansı Üzerine Etkileri 85. Eğirdir Koşullarında Yetiştirilen Elma Çeşitlerinde Kontrollü Atmosfer Depolama İçin Uygun Atmosfer Bileşimlerinin Belirlenmesi I. Dilim: Starkspur Golden Delicious ve Starkrimson Delicious Elma Çeşitleri 86. Bazı Yerli Elma Çeşit ve Tiplerinde Genetik Çeşitliliğin Morfolojik ve Moleküler Markörler ile Belirlenmesi 87. Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Yeni Elma Çeşitlerinin Elde Edilmesi 88. Elma Bahçelerinde Erken Dönemde Yapılan Çiçek, Yaprak ve Meyve Analizlerinin Yorumlanmasına İmkan Tanıyan Referans Eğrilerin Oluşturulması 89. Melezleme Islahı ile Elde Edilmiş ve Ateş Yanıklığı Hastalığına Karşı Dayanıklı Armut Genotiplerinden, Meyve Özellikleri Bakımından Üstün Genotiplerin Belirlenmesi 90. Granny Smith ve Gala Elma Çeşitlerinde Hasat Sonrası SENCYFRESH Uygulamasının Muhafaza Süresi ve Meyve Kalitesi Üzerine Etkisi 91. Farklı Malç Materyalleri ve Sulama Programlarının Elmada Vejetatif Gelişme, Bitki Su Tüketimi ve Yabancı Ot Kontrolüne Etkilerinin Belirlenmesi 92. Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Toprak Sağlığının Arttırılması İçin Modern Tekniklerin Geliştirilmesi 93. Prohexadione Calcium %10 (Fal2010) Bitki Büyüme Düzenleyicisinin (BBD) Elmada Sürgün Büyümesini Engelleyici Olarak Kullanılabilirliğinin Saptanması 94. NAA %6,25 (Fal850) Bitki Büyüme Düzenleyicisinin (BBD) Elmada Meyve Seyreltmesi Amacıyla Kullanılabilirliğinin Saptanması 95. Karadeniz Bölgesi Trabzonhurması Seleksiyonu 3. aşama (Eğirdir Bölümü) 96. Abbe Fetel, Kieffer ve Dr. Jules Guyot Armut Çeşitlerine Uygulanan Etilen, DPA ve 1- MCP'nin Hasat Sonrası Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri " 27