YABAN MERSİNİ. Prof. Dr. Nurgül TÜREMİŞ

Transkript

1 YABAN MERSİNİ Prof. Dr. Nurgül TÜREMİŞ

2

3 Yaban Mersini olarak bilinen likapalar (Vaccinum sp.) dünya çapında asıl ürünlerden biri haline gelmiştir. Gerek taze tüketim gerekse işlenmiş meyve sanayisi açısından sahip olduğu güçlü pazar, bir yandan üreticilerin yüksek gelir elde etmesini sağlarken diğer yandan üretim alanlarının da hızla artmasını sağlamaktadır.

4 Likapa, Kuzey Amerika da yaygın olarak yetişen ve ticari öneme sahip bir meyvedir. Likapalarda ıslah altına alınmış üç tür bulunmaktadır. Alçak boylu likapa (lowbush blueberry) Tavşangözü likapası (rabbiteye blueberry) Yüksek boylu likapa (highbush blueberry) Yüksek boylu çalı formunda olan likapalarda ise soğuk iklimlerde yani kuzey bölgelerde ve sıcak iklimlerde yani güney bölgelerde yetişebilen farklı çeşitler bulunmaktadır.

5 Dünya üzerindeki birçok bölgede yabani olarak yetişmekte olan likapa türleri aile ihtiyaçlarına veya ticari amaca yönelik olarak hasat edilmektedir. Yabani likapa üretiminin toplam miktarının bilinmesi imkansızdır. Örneğin Çin de Vaccinium uliginosum, Avrupa nın değişik bölgelerinde Vaccinium myrtillus ve Amerika nın farklı yerlerinde ise çok farklı yabani likapa türleri hasat edilerek değişik şekillerde tüketilmektedir.

6 Ticari anlamda yetiştiriciliği yapılan alçak boylu çalı formundaki likapalar temel olarak Vaccinium angustifolium türüne giren klonlar ile bazı Vaccinium myrtilloides klonlarını içermektedir. Alçak boylu çalı formundaki likapalar ticari anlamda geniş çaplı olarak Kanada ve Amerika da yetiştirilmektedir. Amerika daki üretimin büyük bir kısmı ise Kuzey Amerika kesiminden sağlanmaktadır.

7 Takım: Ericales Familya: Ericaceae Cins: Vaccinium Alt Cins: 1. Cyanococcus V. angustifolium V. corymbosum (Kültür yaban mersinleri) **** V. myrtilloides V. vacillans 2. Vaccinium (3 seleksiyona ayrılır) Myrtillus * V.myrtillus (adi yaban mersini) * V.uliginosum (bataklık yaban mersini) Hemimyrtillus V. arctostaphyllos Vitis-ideae * V.vitis-ideae (noktalı kırmızı yaban mersini) 3. Oxycoccus V. macrocarpon * V. oxycoccus (Küçük yaban mersini, adi bataklı yaban mersini) *: Avrupa da rastlanan türler

8

9 Maviyemiş özellikle 1906 yılında Amerika da başlatılan ıslah çalışmaları sonucu doğadaki yabani formlarına göre kültüre alınan çeşitlerin, özellikleri (meyve iriliği, tadı, olgunluğu v.s) daha üstün niteliklere sahip olduğu görülmüştür.

10 1980 li yıllardan itibaren maviyemiş üretimi gerek ABD ve gerekse Kanada da hızlı bir artış göstermiştir. Dünya maviyemiş üretimi 1961 yılında ton iken, son 50 yılda 14 kata yakın üretim artışı gerçekleşmiştir.

11 2013 YILI MAVİYEMİŞ ÜRETİM DEĞERLERİ (TON) VE ÜRETİM ALANLARI (HA) (FAO 2016, DÜNYA TARIM ÖRGÜTÜ VERİLERİ) Ülkeler Üretim (ton) Ülkeler Alan (ha) ABD Kanada Kanada ABD Polonya İsveç Almanya Polonya Meksika Fransa Fransa Almanya Hollanda Meksika İspanya Litvanya İsveç Peru Yeni Zelanda Yeni Zelanda 577 DÜNYA DÜNYA

12 2015 YILI TÜRKİYE MAVİYEMİŞ ÜRETİM DEĞERLERİ (TON) VE ÜRETİM ALANLARI (DA) (TUİK, 2016) İller Üretim (ton) Alan (da) Artvin Giresun 6 26 İstanbul Rize Trabzon TÜRKİYE

13

14 Vaccinium sp. BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ

15 Ocak şeklinde bir görünüme sahip olan maviyemiş bitkisinde toprak üstü organlarını dip kısımdan çıkan yeni sürgünler, odunlu çalı formundaki sürgünler ile 1 yaşlı sürgünler üzerinden çıkan yeni yeşil yan sürgünler oluşturmaktadır. Maviyemiş sürgünleri yıl yaşayabilir ancak 5-7 yıl sonra bu sürgünler budanarak çıkarılmalıdır. Yüksek boylu çalı formundaki maviyemişler cm boylanabilir. Alçak boylu çalı formundaki maviyemişler 90 cm boylanabilirken, yarı-yüksek boylu çalı formundaki maviyemişler çeşitleri bu iki grup arasındadır. Tavşangözü likapaları ise daha uzun sürgünlere sahip olup kuvvetli gelişme gösterirler ve 610 cm boy yapabilmektedirler.

16 KÖK SİSTEMİ Yüksek boylu çalı formundaki maviyemişlerin kökleri ince, kök kılları olmayan lifli kök yapısına sahiptir. Kökler bitkinin tabanından itibaren 180 cm ye kadar yayılabilir ancak nadiren 90 cm derine iner. Alçak boylu çalı formundaki maviyemişlerin köklerinde de kök kılı yoktur. Çok ince ve lif (iplik) gibi olan kökleri vardır. Dolayısıyla alçak boylu çalı formundaki maviyemişler yayılıcı form gösterirler. Zamanla bitkiler birbirine eklenerek tek bir gövdeliymiş gibi büyüme meydana gelebilir.

17 TOMURCUKLAR VE ÇİÇEKLER Maviyemişlerde meyve gözleri yaz sonları ile sonbahar aylarında oluşmaktadır. Tomurcuk gelişimi sürgün ucundan aşağıya doğru meydana gelir. Çiçek tomurcuklarının sayısı iklime bağlı olduğu kadar sürgün gelişme kuvvetine yani çapına da bağlıdır. MEYVE GELİŞİMİ Maviyemişlerde meyve iriliği, sürgün çapına ve çekirdek sayısına bağlıdır. Kalın sürgünler daha iri meyve verebilirken döllenme sonucunda meyvede meydana gelen çekirdek sayısının fazlalığı da iri meyve ile sonuçlanır. Bu arada karşılıklı tozlanma da meyve iriliğini artırıcı yönde etkin rol oynamaktadır. Maviyemişler meyve tutumu için tozlanma gerekmektedir.

18

19

20 Tozlanma Maviyemişlerde tozlanma böceklerle olmaktadır. Çünkü böcekleri çeken hoş kokulu ve nektar içeren çiçeklere sahiptir. Ters dönmüş çan şeklindeki maviyemiş çiçeğinde yumurtalığın dip kısmında nektar olup misk kokusu ile böcekleri çiçeğin dip kısmına kadar çeker.

21

22 Mineraller (mg/100 gr) Kalsiyum 6.00 Bakır 0.06 Demir 0.17 Magnezyum 5.00 Manganez 0.28 Fosfor Potasyum Selenyum 0.60 Sodyum 0.00 Çinko 0.11

23 MAVİYEMİŞİN SAĞLIK AÇISINDAN YARARLARI 1. Yaprak ve kuru meyvelerinden yapılan çay ishal giderici özellik taşımaktadır. 2. Kansere karşı savaşan ELLAGIC-ASİT içeriği oldukça yüksektir. 3. Maviyemiş çayı idrar yolu enfeksiyonlarında antibiyotik etkisi göstermektedir ve E.coli bakterisinin idrar yollarına yapışmasını önler. 4. Kansere karşı vücudu koruyan enzimleri aktive etmektedir. Ayrıca meme, prostat ve ağız kanser hücrelerini laboratuvar ortamında öldürür. Kolon(kalın bağırsak) kanserine karşı korur. 5. Anti kanserojen ve antioksidan özelliğe sahiptir. 6. Yağlı bileşiklerin vücuttan atılmasını sağlar. 7. Taze olarak yenildiğinde kanı temizler.

24 8. Besleyici olmasına rağmen kalori ve sodyum içeriği düşüktür. 9. Meyvelerinin içinde insüline benzer maddeler vardır ve kan şekerini düşürür. 10. Bağırsak metabolizmasını düzenleyen lifli özelliği vardır. 11. Kan kolesterolünü düşürür. 12. Pektin içeriği yüksektir. 13. Kalp krizi riskini azaltır. 14. Gece görüş kabiliyetini artırır.

25 15. HIV VİRÜSÜNÜN tekrarlanmasını azaltır. 16. Damar elastikliği ve gözlerin geçirgenliğini artırır 17. Vücutta biyoaktif madde olarak kullanılan polifenoller, antosiyaninler, flavanoller ve tanenlerce zengindir. 18. Diyetlerin sağlıklı ve çok değerli bir parçasıdır. 19. Göz yorgunluğunu giderir, miyopluk ve şeker hastalığından kaynaklanan görme bozukluklarını engeller. Kamaşma, kılcal damar çatlaması ve gece körlüğünü ortadan kaldırır. Ayrıca göz tansiyonuna iyi gelir. 20. Kabızlık, bulantı, mide kramplarını ve ülseri önler.

26 21. Damar sertliği oluşumunu engeller. 22. Geçici hafıza kayıplarını (ALZHIMER) önler, bunama, makula dejeneransı gibi hastalıklardan korur. 23. Sakinleştirici özelliği vardır. 24. Ağız içi yaralarını iyileştirir. 25. Maviyemiş içinde bulunan antosiyanin isimli antioksidan madde iltihap yapan sitokinleri önlemektedir. İltihaplar için dezenfektan özelliği taşır. 26. Yaşlanmayı önler, vücuttaki kırışıklık ve sarkmaları önler cildi güzelleştirir.

27 Maviyemişin ekonomik ömrü yıldır. Tam güneş alan veya biraz gölge olan, kuzey bölgelerde güney, güney bölgelerde ise kuzey-batıya bakan ve hafif meyilli olan, drenaj ve hava akımı iyi yerler maviyemiş yetiştiriciliği için uygundur. Gölge miktarının artması ile çiçek gözü sayısı azalır ve meyve miktarı düşer. Likapa yetiştiriciliği yapılacak yer en azından yarım gün güneş almalıdır. Gün içerisinde 3-4 saat gölge olabilir.

28

29

30

31

32

33 ÇOĞALTIM YÖNTEMLERİ * ÇELİKLE ÇOĞALTIM Çeşitler göre değişmekle birlikte kontrollü koşullarda % 30 ile % 80 arasında başarı mevcuttur. Yarı odunsu yeşil çelikler gözler dinlenmeye girdikten sonra alınmaktadır. * AŞIYLA ÇOĞALTIM Dilcikli aşı ve T göz aşısı ile çoğaltım yapılabilmektedir. Aşı başarısı anaca göre değişmekle birlikte % 20 civarındadır. Anaç için uygun türler belirlenmelidir. Yüksek boylu türler çeşit olarak kullanılmaktadır. * DOKU KÜLTÜRÜ İLE ÇOĞALTIM Başarı şansı oldukça (% 98) yüksektir. Tesis maliyetli olup ve teknik bilgi gerektirmektedir.

34

35 Yer Seçimi Maviyemiş tarımı için en uygun alanlar, tam güneş alan veya biraz gölge olan, güney yöneye bakan ve hafif meyilli olan alanlardır. Ayrıca su drenajı ile hava akımının da nispeten iyi olması gerekir. Ayrıca maviyemiş çiçeklerinin soğuklara dayanımının diğer birçok üzümsü meyveden daha yüksek olduğu da unutulmamalıdır. Bu açıdan kuzey-batıya bakan alanlar da yetiştiricilik için uygundur. Genel bir ifade ile yabani maviyemişlerin, orman güllerinin, defne, kızıl ağaç ve çamın karışık olarak yetiştiği alanlar maviyemiş yetiştiriciliği için uygundur.

36 Arazi Hazırlığı Drenajı artırmak için arazi işlenir. Toprak organik maddesini artırmak için yüzey örtücü bitkiler ekilir ve toprak işleme ile birlikte toprağa karıştırılır. Ahır gübresi verilir. Gerekli ise toprakta ph ayarlaması yapılır. Bu amaçla toprak tipine ve toprak ph sına göre gerekli olan kükürt miktarı hesaplanarak dikimden en az 6 ay önce toprağa verilir.

37

38

39

40

41

42 Aralık- Mesafeler Maviyemiş yetiştiriciliği yapılan ülkelerde dikim mesafesi sıra üzerinde 120 cm, sıralar arasında ise 300 cm olup bu aralık ve mesafeler 150 ile 350 cm ye kadar çıkarılabilmektedir. Likapa yetiştiriciliğinde maviyemiş sıraları arasındaki mesafe 250 cm den daha az olmamalıdır. Bu mesafe hasat sırasında işçilerin rahat çalışabilmesi için gereklidir.

43 Set FİDAN SAYISI ALAN = 14 m x 30 m = 420 m 2 A SIK YOĞUN DİKİM Sıra Üzeri:1.20 m Sıra Arası: 2,00 m Set Yüksekliği : 60 cm Sıra (Set) Sayısı : 7 KOD FARKI : 4.20 m B NORMAL DİKİM Sıra Üzeri:1.50 m Sıra Arası: 2,00 m Set Yüksekliği : 60 cm Sıra (Set) Sayısı : 7 C GENİŞ DİKİM Sıra Üzeri:1.50 m Sıra Arası: 2,50 m Set Yüksekliği : 70 cm Sıra (Set) Sayısı : TOPLAM

44 Dikim Bölgedeki kış soğukları ile muhtemelen don olaylarına bağlı olarak dikim ilkbahar veya sonbaharda yapılabilir. Fidanlar fidanlıktaki veya saksıdaki derinlikleri kadar derine dikilmelidir. Derin dikim yapılmamalıdır. Dikim sonrası sıra boyunca cm genişliğinde ve cm kalınlığında malçlama yapılmalıdır. Bitkiler büyümeye başlayınca ve büyüme periyodunca azotlu gübreleme yapılır. Gübre olarak amonyumsülfat kullanılabilir ve ihtiyaç duyulan gübre miktarı bölünerek verilmelidir.

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60 2013 YILI İÇİN MAVİYEMİŞ TAHMİNİ BAHÇE TESİS MALİYETİ MALİYET UNSURLARI BİRİM FİYATI 1 DA İÇİN MALİYETİ MALİYET % Sİ Fidan Maliyeti (1,25x2 m için 400 fidan) 15 TL 15 TL x 400 fidan =6.000 TL 71 Arazi Hazırlığı 800 TL/da 800 TL/da 9 Fidan Dikim İşçiliği 200 TL/da 200 TL/da 2 Direk Maliyeti (2 x 5 m aralıkla) 25 TL/direk 25 TL x 20 direk = 500 TL 6 Tel 4 TL/m 200 m = 800 TL 9 Direk ve Tel Tesisi İşçiliği 200 TL/da 200 TL/da 2 TOPLAM TL

61 Tablo 3. Maviyemiş Bahçesi Yıllık Meyve Geliri (Akbulut, 2013) Yıl Meyve Birim Fiyatı 1 da verimi Maliyeti karşılama % si 1. Yıl Yıl 15 TL 40 kg x 15 TL = 600 TL 6 3. Yıl 15 TL 100 kg x 15 TL = TL Yıl 15 TL 200 kg x 15 TL = TL Yıl 15 TL 400 kg x 15 TL = TL Kar

62 MAVİYEMİŞ BAKIM İŞLEMLERİ (BUDAMA, GÜBRELEME, SULAMA VB.)

63 BUDAMA Likapalarda budama dikim ile başlar ve her yıl ilkbahar öncesi gözler uyanmadan tekrarlanır. Likapalar diğer meyve türlerine göre çok daha az budamaya ihtiyaç duyduklarından budama çok önemlidir. Likapalar, yeni sürgün oluşumu ve bol meyve için budanırlar.

64

65 Budama zamanı çiçeklenme periyodu üzerine etkilidir. Sonbaharda budanan likapalar ilkbahar öncesi budananlara göre daha geç çiçek açarlar. Bu durum ilkbahar geç donlarının zarar riskini azaltır. Ancak, sonbaharda budananlar aşırı kış soğuklarından zarar görebilir. Budama yapılmayan bitkiler erkenden uyanır ve geç soğuklardan zarar görür. Gözler kabarmaya başlayınca veya çiçeklenme meydana geldiğinde asla budama yapılmaz.

66 Nem Maviyemişler kök kıllarından yoksun olduğu için topraktaki nem değişikliklerine son derece hassastırlar.

67 Toprak İdeal maviyemiş toprağı, drenajı iyi olan, asitli ve kumlu topraklardır. Maviyemiş yetişebilecek toprakların ph sı arasında olmalıdır. Organik madde kapsamı yüksek olan ağır topraklar da maviyemiş yetiştiriciliği için uygundur. Yayla alanlarındaki toprakların maviyemiş yetiştiriciliğine uygun hale getirilmesi için dikim öncesi kompost veya asit torf ilave edilmelidir. Ayrıca, odun talaşı, çam ibresi veya çam kabukları ile bitkiler malçlanmalıdır.

68

69

70

71

72

73 Mantari Hastalıklar Hastalık ve Zararlılar Maviyemişlerdeki mantari hastalık riski diğer birçok üzümsü meyveye göre çok daha azdır. Mantari hastalıklardan; Mumlu tane hastalığı (Monilia vaccinii-corymbosi), Pomopsis kanser ve dal yanıklığı (Phomopsis vaccinii), Fitofitora kök çürüklüğü (Phtophtora cinnamoni), Meyve çürüklüğü Antraknoz -Colletotrichum gloesporioides), Alternaria (Alternaria alternata)

74 Virüs hastalıkları Maviyemişlerde sıkıntı yaratan virüs hastalıkları bulunmaktadır. Bunlar; Scorch virüsü Kısa bağcık virüsü Maviyemiş yaprak benek virüsü Nekrotik halkalı benek virüsü Kırmızı halkalı benek virüsü

75 Zararlılar Doğrudan meyve ile beslenerek ürün kaybına sebep olan zararlılar; Kranberi meyve kurdu Likapa kurtçuğu Kiraz kurdu Erikli hortumlu böceği Virüs veya mikoplazma benzeri organizmalara vektör görevi yaparak veya yapraklarla beslenerek bitkiye zarar verip indirekt olarak meyve miktarını azaltan zararlılar; Sivri burunlu yaprak delenler Kabuklu bitler Likapa tomurcuk delen Likapa gövde delen

76 ZARARLILARI Japon böceği Derimin sonuna doğru ortaya çıkıyor İlaçlama önerilmiyor Kuşlar Kuşlara karşı netler kullanılabilir Ses tuzakları kullanılabilir

77 PH YÜKSEKLİĞİNE BAĞLI DEMİR KLOROZU

78 Cultivo de Arandanos

79

80 Cultivo de Arandanos

81 Tam verim; 6-8 yaşında 6 yaşlı bir bahçeden 2,24-11,2 ton/ha ürün alınabilir. Bitki başına verim; 4-5 kg (max. 10 kg) Bitkiler 3-4. yıldan itibaren ekonomik olarak ürün vermektedir. Değerlendirme şekilleri Taze ve derin dondurulmuş olarak; konserve, meyve salatalarında, pasta ve dondurma sanayisinde, pandispanya ve pudinglerde Derim; kuru madde %10-17 iken taraklı el aletleriyle yapılıyor. Derimden sonra; ön soğutma yapılmalı 0 C de 2 hafta Taze tüketilecek ise; +4.4 C de 1 hafta +21 C de 2 gün muhafaza edilebilir.

82

83

84

85

86

87

88 Brigitta Darrow Misty Side Reveille North sky

89 Chandler Chandler Olympia

90 Sanayii için ambalaj

91 HASAT Likapa meyveleri salkım şeklinde oluşur ve bir salkımda genelde dane (berry) meydana gelir. Likapa meyveleri çeşide, budamada bırakılan odun tipine ve iklime bağlı olarak 4-12 hafta içinde olgunlaşırlar. Olgunlaşma sırasında meyveler yumuşar, renklenme artar, tatlanma meydana gelir ve taneler irileşir. Klimakterik olan likapa meyveleri pembe iken toplansalar da olgunlaşmaya devam ederler. Ancak tam olgunlaşmadan toplanan meyvelerin kaliteleri sürgünler üzerinde olgunlaşanlara göre daha düşüktür.

92 Likapa meyveleri farklı zamanlarda olgunlaştıkları için olgunlaşma periyodu boyunca haftada en az bir kez hasat yapılmalıdır. El ile hasatta olgun meyveler başparmak ile işaret parmağı yardımıyla salkımdan ayrılarak avuç içine doğru yuvarlatılmalıdır. Böylece olgunlaşmamış taneler salkımda kalır, hasat edilen taneler yara-bere almadan toplanmış olur. Hasat sırasında her iki elin de serbest hareket edebilmesi amacıyla sırta veya bele takılabilen kapların kullanılmasında yarar vardır.

93 Meyveler taze tüketime sunulacaksa doğrudan satılacakları kutular içine toplanmalıdırlar. Hasadı yapan kişi mümkün mertebe en az taneyi avucunda biriktirmelidir. Böylece meyveler ezilmez, bozulmaz ve tanelere çekici, sağlıklı görüntü veren pus tabakası silinmez. Taze olarak tüketilecek likapa meyveleri bir örnek, mavi renkli, dolgun, sert, hasarsız ve temiz olmalıdır.

94 Tam verim; 6-8 yaşında 6 yaşlı bir bahçeden 2,24-11,2 ton/ha ürün alınabilir. Bitki başına verim; 4-5 kg (max. 10 kg) Bitkiler 3-4. yıldan itibaren ekonomik olarak ürün vermektedir. Derim; kuru madde %10-17 iken taraklı el aletleriyle yapılır. Derimden sonra; ön soğutma yapılmalı 0 C de 2 hafta Taze tüketilecek ise; +4.4 C de 1 hafta +21 C de 2 gün muhafaza edilebilir.

95 Likapa meyveleri genel olarak 0.5 litrelik plastik, karton, ağaç kaplama veya kağıt hamurundan yapılmış olan kaplara doldurulur. Kabın üzerine gerilecek olan şeffaf film, su kaybını azaltırken meyveleri tozdan korur ve güzel görünmelerini sağlar. Bu kaplar daha sonra bir sırasında 12 paket alan odundan yapılmış kafesli sandıklara doldurulur. Düz veya teraslanmış alanlarda likapa hasat makineleri kullanılabilir.

96

97

98 Hasat makinesinin ekonomik olması için bahçenin en az 50 da olması gerekir. Ancak, makineli hasatta meyveler zarar görebileceği, olgunlaşmamış meyveler de toplanabileceği ve meyvelerin raf ömrü azalacağı için işgücünün ucuz olduğu yerlerde el ile hasat tavsiye edilmektedir. Likapalar yağmurlu havalarda hasat edilmez ve hasat sonrası mutlaka ön soğutma yapılarak meyvelerin bahçe sıcaklığının düşürülmesi gerekir. Böylece meyvelerin raf ömrü artırılmış olur.

99 BLUEBERRY NİN KULLANIM ALANLARI Reçel & Jöle & Marmelat Pasta & Kek Şarap,Likör Meyveli yoğurt Kurutulmuş meyve Dondurularak Puding Konserve

100 KARADENİZ BÖLGESİNDE Yürütülecek projelerde finansman desteğine ihtiyaç bulunduğu ve pazarlama için mutlaka sözleşmeli üretim modelinin uygulanması gerektiği tespit edilmiştir. Maviyemiş bahçe tesisi için en önemli maliyet unsurunun fidan ücretleri olduğu, mevcut fidan fiyatların çok yüksek olması nedeniyle (15-20 TL/fidan) üreticilerin bahçe tesisinden kaçındıkları tespit edilmiştir. Diğer maliyet unsurlarının ise, arazinin çay ve orman alanlarının sökülerek bahçe tesisi için uygun hale getirilmesi, bahçe tesisi (direk, tel vb. maliyetler), bakım işlemleri ve teknik danışmanlık hizmetleri olduğu belirlenmiştir.

101 Karadeniz Bölgesindeki asitli topraklar için mükemmel olan likapa, bölgedeki asıl ürünler olan çay ve fındığa ek olarak bölge tarımına ürün çeşitliliği açısından en büyük katkıyı sağlayacak olan üzümsü meyvedir. Artvin den başlayarak Rize, Trabzon, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Zonguldak, İstanbul ve Bursa illerinde yer alan doğal asitli toprakların değerlendirilmesi sonucunda Türkiye likapa üretiminde söz sahibi bir ülke konumuna gelecektir. Doğu Karadeniz başta olmak üzere bölgede sıkıntısı çekilen ürün çeşitliliğine en büyük katkıyı sağlayacak olan likapa çiftçiler için çok iyi bir gelir kaynağı, tarıma dayalı sanayi için iyi bir ham madde, insanlarımızın sağlığı için de yararlı bir meyvedir. Bölgedeki boş alanların sözleşmeli üretim şeklinde likapa yetiştiriciliğine tahsis edilmesi için sanayicilerin likapaya yatırım yapmaları gerekmektedir.

102 Sadece Karadeniz bölgesi değil ph sorununun çözülebildiği her yerde likapa yetiştiriciliği yapılabilir. Bugün ABD de ph sı 4.5 dan yüksek olan yerlerde kükürte ilaveten sitrik asit uygulamalarıyla likapa üretimi yapılmaktadır.