Asitretin ile Tedavi Edilen Darier Hastal Olgusu

Transkript

1 Olgu Bildirisi Case Report Asitretin ile Tedavi Edilen Darier Hastal Olgusu Dilek Peker, Ekrem Aktafl, Olgun Kontafl Erciyes Üniversitesi T p Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dal Özet Darier hastal ; vücutta özellikle yüz, gövde ve ekstremitelerin fleksural bölgelerinde birleflme e ilimi gösteren, kirli, verrüköz, papüler lezyonlarla karakterizedir. Hastal k epidermiste keratinizasyon bozuklu u ve t rnak ile müköz membranlarda de ifliklikle seyreden, otozomal dominant bir bozukluktur. Epidermisi etkileyen di- er bir çok genodermatozda oldu u gibi topikal ve sistemik retinoidlerle tedavi edilerek iyileflir. Darier hastal - n n nadir görülmesi ve olgumuzun asitretine olumlu cevap vermesi nedeniyle sunulmufltur. Anahtar Kelimeler: Darier hastal, keratozis folikülaris Peker D, Aktafl E, Kontafl O. Asitretin ile tedavi edilen Darier hastal olgusu. TÜRKDERM 2004; 38: Summary Darier s disease is characterized by dirty, warty, papular excrescences that tend to coalesce into patches on symmetrical areas of the face, trunk and flexures of extremities. The disease is an autosomal dominant disorder with altered keratinization of the epidermis nails and mucous membranes.as with several other genodermatoses affecting the epidermis, the disease is improved by therapy with topical or systemic retinoids. Herein we reported a case of Darier s disease for the rarety of condition and clinical response to systemic acitretin therapy in our case. Key Words: Darier s disease, keratosis follicularis Peker D, Aktafl E, Kontafl O. Report of a case Darier s disease that treated with acitretin. TÜRKDERM 2004; 38: Darier hastal, Darier- White Hastal ve keratozis folikülaris olarak da adland r lan ve ilk kez 1889 y l nda Darier ve White taraf ndan bildirilen otozomal dominant geçiflli bir keratinizasyon bozuklu udur 1. Vücudun özellikle seboreik bölgelerini tutan ve yamalar fleklinde birleflebilen, simetrik papüler lezyonlarla karakterizedir 2. Darier hastal keratotik papüler lezyonlarla seyreden dermatozlar n ay r c tan s nda akla gelmesi gereken bir hastal kt r. Olgu Sunumu Yirmiyedi yafl nda erkek hasta, 12 yafl ndan beri vücudunda ortaya ç kan grimsi kahverengi, ya l görünümde, kabar k ve kafl nt l döküntüleri nedeniyle poliklini imize baflvurdu. Hastam z bugüne kadar herhangi bir tedavi görmemiflti. Soygeçmiflinde benzer döküntü öyküsü yoktu. Hastal n n, özellikle yaz aylar nda artt, k fl n ise hafifledi i ö renildi. Fizik ve dermatolojik muayene: Hastan n genel durumu iyi, sistemik muayene bulgular normaldi.yap lan dermatolojik muayenede ya l görünümde, grimsi, koyu renkli papüler lezyonlar, yüz, gövde, kol ve bacaklar n fleksural bölgelerinde daha yo- un yerleflmekte olup tüm vücudu kapl - yordu. Lezyonlar özellikle gövdede birleflerek plaklar oluflturmufltu (fiekil 1-2). Saçl deride ya l görünümde skuaml plaklar vard. El ve ayak t rnaklar nda subungual hiperkeratoz ve diskolorasyon tespit edildi. Her iki ayak taban hiperkeratozikti. Mukozal tutulum yoktu. Hastan n psikiyatrik muayenesinde manifest bir patoloji saptanmamakla birlikte, özellikle yüzündeki lezyonlardan dolay sosyal fobisi oldu u ö renildi. Laboratuar: Olgunun tam kan say m trigliserit ve kolesterol dahil rutin biyokimya de erleri normaldi. Gövdesinden al nan Al nd Tarih: Kabul Tarihi: Yaz flma Adresi: Dr. Dilek Peker, Erciyes Üniversitesi T p Fakültesi, Dermatoloji Anabilim Dal, 38039, Kayseri 292

2 2004; 38: (4) punch biyopsisinin histolojik tetkikinde, kesitlerde hiperkeratoz, parakeratoz ve papillomatoz izlendi. Subrabazal akantolizi ve vellüs yap lar, yer yer de deskuame hücreler içeren lakünler dikkati çekti. Epidermiste fleffaf halo ile çevrili santral yerleflimli, bazofilik ve piknotik nüveli, stratum korneumda uzun nüveli diskeratotik hücreler (corps ronds, grains), Darier hastal n destekler nitelikteydi (fiekil 3). Klini imize yat r lan hastan n tedavisinde topikal olarak % 0.1 adapalen jel ve nemlendirici krem, sistemik olarak ise 0.5 mg/kg/gün asitretin tedavisine baflland. 15 gün sonra taburcu edilen hasta iki ay sonra kontrole geldi. Kontrolündeki muayenesinde papüler lezyonlar n n deri seviyesine inmifl oldu u görüldü (fiekil 4-5). Hastam z psikolojik s k nt lar n n da oldukça azalm fl oldu unu ifade etti. Tart flma Darier hastal,sadece deriyi de il, t rnak ve müköz membranlar da tutabilen, otozomal dominant geçiflli bir hastal kt r. En erken görülen cilt lezyonlar küçük, sert ve ten rengindeki papüllerdir. Hastal k kroniklefltikçe, lezyonlar n rengi koyulaflarak gri, kahverengi ve ya l bir görünüm al r 2. El s rt ve ayaklarda yerleflen verrüköz papüller ve vücudun k vr m bölgelerini tutan vejetatif lezyonlar, hastal a efllik edebilir 2,3. Olgumuzun da el s rtlar nda verrüköz lezyonlar bulunmaktayd. Klinik olarak vejetatif lezyonlar olmamakla birlikte, aksillar ve genital bölgede belirgin bir kokuya sahipti. Darier hastal nda saç genellikle normal olmakla beraber, saçl deri s kl kla kal n, ya l skuam ve krutlarla kaplanm flt r 1. Olgumuzda da saçl deride ya l skuaml plaklar bulunmaktayd. El içi ve ayak taban nda punktat keratoz ve minik çu- fiekil 1: Papüler lezyonlar n önden görünümü. fiekil 2: Papüler lezyonlar n arkadan görünümü. 293

3 2004; 38: (4) TÜRKDERM fiekil 3: Gövdedeki lezyonlar n patolojik görünümü. kurcuklar bulunabilece i ve grupe yerleflmifl papüler lezyonlar n, boynuzsu kal nlaflmaya sebep oldu u bildirilmektedir 2,3. Hastam zda ise ayak taban nda hiperkeratoz d fl nda bir bulgu yoktu. Darier hastal nda, t rnaklarda subungual hiperkeratoz, frajilite, beyaz ve k rm z renkte longitudinal çizgiler ve serbest kenarda tipik V fleklinde trianguler çentiklenme görülür 1,2. Darier hastal nda tipik bir görünüm olan trianguler çentikleflme hastam zda bulunmamaktayd, bununla birlikte subungual hiperkeratoz ve diskolarasyon belirgindi. En s k görülen müköz membran lezyonlar ; beyaz, ortas çökük papüller olarak gösterilmektedir. Lezyonlar, verrüköz beyaz plaklar fleklinde de olabilir 1,2. Olgumuzda ise mukozal tutulumun olmad gözlendi. Hastalar n flikayetlerinde genelllikle yaz aylar nda bir art fl oldu u görülmektedir 4. K fllar ise spontan olarak düzelme e ilimi vard r. Hastam z da yaz aylar nda flikayetlerinde artma oldu- unu belirtmekteydi. Darier hastal nda yayg n herpes simpleks enfeksiyonu ve bakteriyel enfeksiyonlar n da s k görüldü ü, ancak immünolojik bir bozuklu un olmad belirtilmektedir 3,5. Bunlar n d fl nda fiekil 4: Tedavi sonras lezyonlar n önden görünümü. fiekil 5: Tedavi sonras lezyonlar n arkadan görünümü. 294

4 2004; 38: (4) son zamanlarda yap lan çal flmalar, afektif duygulan m bozukluklar, epilepsi, ensefalopati ve mental retardasyon gibi nöropsikiyatrik anormalliklerin de hastal kla iliflkili oldu unu göstermifltir 6,7. Olgumuzun psikiyatrik muayenesi normal olmakla birlikte sosyal fobisi ve hafif derecede mental retardasyonu bulunmaktayd. Darier hastal, otozomal dominant geçiflli, anormal keratinizasyona neden olan bir genodermatozdur 2. Hastal k otozomal dominant geçiflli olmakla beraber sporadik vakalar da bildirilmifltir 8. Bizim hastam z n da soygeçmiflinde benzer bir hastal k hikayesi bulunmamaktayd. Hastal kta her iki cinsin eflit olarak etkilendi i ve prevalans n 1/ ile 1/ oldu u bildirilmektedir 2,3. Ülkemizden de yay nlanm fl vakalar olup nadir görülen hastal klar aras nda yer ald bildirilmifltir 9,10. Darier hastal n n patogenezi tam olarak bilinmemektedir. Hastal n histopatolojisinde, anormal keratinizasyon ve akantolizi ile birlikte epidermal ba lant n n kayb karakteristiktir 1. En çok göze çarpan özellikler; hiperkeratoz, parakeratoz ve akantozdur. Bazofilik nükleuslu, akantolitik diskeratotik keratinositler corps ronds ve s kl kla stratum korneumda bulunan, piknotik nükleuslu hücreler grains tipiktir 2. Bizim olgumuzda da histopatolojik görünüm tan y desteklemifltir. Darier hastal n n tedavisinde, hafif seyirli formlarda nemlendirici ve günefl koruyucular n yeterli oldu u bildirilmektedir 3. Günefl koruyucu ve topikal askorbik asidin, UVB nin zararl etkilerini önledi i gösterilmifltir 11. Lokalize hastal k için topikal retinoidlerin etkili oldu u görülmüfltür 2. Ancak topikal retinoidlerin irrite edici etkileri nedeniyle son zamanlarda yan etkisi düflük bir topikal retinoid olarak gelifltirilen tazaroten tercih edilmektedir 12. Tazaroten d fl nda % 0.1 adapalen jel ile de lokal yan etkilerin daha az oldu u gösterilmifltir 13. Hastam zda da bu nedenle adapalen jel kullan lm flt r. Hipertrofik lezyonlar n tedavisinde cerrahi yöntemler, dermabrazyon ve elektrocerrahi faydal - d r 14,15,16. Yayg n ve ciddi vakalarda daha çok izotretinoin ve asitretin tercih edilmektedir 2. zotretinoinin 1-2 mg/kg/gün ve asitretinin 0.5 mg/kg/günlük dozlarda verilmesiyle etkili oldu u bildirilmifltir 17. Asitretinin Darier hastal ndaki etkinli ine dair literatürde pek çok yay n bulunmaktad r. Ortalama üç ayl k takiplerde lezyonlarda orta derecede ve tama yak n düzelmeler oldu u gösterilmifltir 18, 19, 20. Tek bafl na asitretin ile befl hastada yap lan bir çal flmada da dört hastan n tamamen iyileflti i gösterilmifltir 21. Asitretin kullan m s ras nda ortaya ç kan en s k yan etkilerin diffüz alopesi ve serum trigliserid düzeylerindeki art fl oldu u ve tedavinin kesilmesine neden oldu- u bildirilmektedir 22. Olgumuza Darier hastal tan s, tipik klinik görünümü ve spesifik histopatolojik bulgular n n tespiti nedeniyle konuldu. Hastam z n lezyonlar n n yayg n olmas nedeniyle asitretin 0.5 mg/kg/gün dozda baflland. Topikal olararak da % 0.1 adapalen jel tedaviye eklendi. Olgumuzun tedaviyi b rakmas n gerektiren herhangi bir yan etkiyle karfl lafl lmad. ki ay sonraki kontrolünde, papüler lezyonlar n n deri seviyesine inmifl oldu u görüldü. Olgumuzda oldu u gibi ciddi lezyonlar olan hastalar n nadir görülmesi ve sistemik asitretin tedavisine iyi cevap vermesi nedeniyle olgu olarak bildirilmesi uygun bulunmufltur. Kaynaklar 1. Lowell A. Goldsmith, Howard P. Baden: Dermatology in General Medicine. Fifth Ed.USA. The McGraw-Hill, 1999; Odom RB, James WD, Berger TG: Disease of the skin. Ninth Ed. Philadelphia, A Harcourt Health Sciences Company, 2000; W.A.D. Griffiths, M.R.Judge&I.M.Leigh: Textbook of Dermatology. Sixth Edition. Oxford, Blacwell Science KK, 1998; Heo EP, Park SH,Yoon TJ: nduction of Darier s disease by repated irradiation by ultraviolet B, protection by sunscreen and topical ascorbik asid. J. Dermatol 2002;29: Halevy S: Immünologic studies in Darier s disease. nt J Dermatol 1988; 27: Craddock N: Familial co-segregation of major affectivedisorder and Darier s disease. Br J Psychiatry 1994;164: Hellwig B: Darier s disease and psycosis. Psychiatry Res 1996;38: Hakuno M,Akiyoma M, Shimiu H,Wheelock MJ: Upregulation of P- cadherin expression in the lesional skin of pemfigus, Hailey-Hailey disease and Darier s disease. J Cutan Pathol 2001;28:

5 2004; 38: (4) TÜRKDERM 9. fienol M,Özcan A,Tecimen T: ki Ailede Darier hastal -.Turgut Özal T p Merkezi Dergisi 1995;2: Özcan S, Gür AR, Aras N: Tafltan B. Darier-White Olgusu-Keratosis Folikülaris. Ulusal Dermatoloji Kongresi.1990 B; Heo EP, Park SH, Yoon TJ: nduction of Darier s disease by repated irradiation by ultraviolet B,protection by sunscreen and topical ascorbic acid. J Dermatol 2002;29: Burkhard CG,Burkhard CN: Tazarotene gel for Darier s disease. J AM Acad Dermatol 1998;38: English JC: Effectiv treatment of localized Darier s disease with adapalen 0.1% gel. Cutis 1999; 63: Wheeland RG, Gilmore WA: The surgical treatment of hypertrophic Darier s disease.j Dermatol Surg Oncol 1985;11: Toombs EL, Peck GL: Electrosurgical treatment of etretinate-resistant Darier s disease. J Dermatol Surg Oncol. 1989;15: Zachariae H: Dermabrasion in Darier s disease. Acta Derm Venereol 1979;59: Dicken CH, Bauer EA, Hagen PG: sotretinoin treatment of Darier s disease. J Am Acad Dermatol 1982; 6: Berbis P: Ann Dermatol Venereol, Acitretine 2001;128: Kotta R, Reed J. Wolf JE: Cornifying Darier s disease. nt J Dermatol 2000;39: Blachet-Bordon CJ: Acitretin in the treatment of severe disorders of keratinization.result of an open study. Am Acad Dermatol 1991; Dooren-Greebe RJ: Acitretin monotherapy in darier s disease. Br. Dermatol 1989;121: Lauharata J: Clinical and ultrastructural effects of acitretin in Darier s disease. Acta Derm Venereol 1988;68: