2008 Faaliyet Raporu

Transkript

1

2 2008 Faaliyet Raporu

3 Bu Faaliyet Raporunda yer alan bilgiler ve veriler kaynak gösterilmeden kullanılamaz. 2009

4 İçindekiler ÇİZELGELER...7 ŞEKİLLER...9 Önsöz Misyon, Vizyon ve Temel Değerlerimiz Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Elektronik Haberleşme Pazarı Sabit Pazar İnternet ve Genişbant Mobil Pazar Rekabete İlişkin Düzenleme ve Faaliyetler Piyasa Analizleri Erişim ve Arabağlantı Düzenlemeleri Standart Arabağlantı Referans Ücret Tarifeleri Yerel Ağa Erişim ve Toptan Genişbant İnternet Erişimi Referans Teklifler Türk Telekom Referans Arabağlantı Teklifi Türk Telekom Referans Yerel Ağa Ayrıştırılmış Erişim Teklifi Türk Telekom Referans Al-Sat Yöntemiyle xdsl Toptan Satış Teklifi Türk Telekom Referans IP Seviyesinde Veri Akış Erişimi Teklifi Türk Telekom Referans ATM Seviyesinde Veri Akış Erişimi Teklifi GSM (Avea, Turkcell, Vodafone) Referans Arabağlantı Teklifleri Uzlaştırma Faaliyetleri Erişim Sözleşmeleri Hesap Ayrımı ve Maliyet Muhasebesi AB Destekli Erişim Projesi Son Kullanıcıya Yönelik Düzenleme ve Faaliyetler Perakende Sabit Telefon Hizmetlerine İlişkin Tarife Kararları Mobil Telefon Hizmetlerine İlişkin Tarife Kararları Tüketici Şikâyetleri Merkezi Kısa Mesajlarda Türkçe Karakter Kullanımı GSM Kapsama Alanı Çalışmaları Yetkilendirme Faaliyetleri Sunulan Hizmetler Kablo Platform Hizmeti Karasal Hatlar Üzerinden Veri İletimi Hizmeti BTK 2008 FAALİYET RAPORU 3

5 BTK 2008 FAALİYET RAPORU Uydu Telekomünikasyon Hizmeti Uydu Platform Hizmeti GMPCS Mobil Telefon Hizmeti Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti Rehberlik Hizmeti Uzak Mesafe Telefon Hizmeti Altyapı İşletmeciliği Hizmeti Kablolu ve Kablosuz İnternet Servis Sağlayıcılığı Hizmeti Veren İşletmeciler UMTS / IMT Devam Eden Yetkilendirme Çalışmaları Genişbant Telsiz Erişim Hizmeti İşletmeciliğinin Yetkilendirmesi Sabit Telefon Hizmeti İşletmeciliğinin Yetkilendirilmesi Sanal Mobil Şebeke Hizmeti Yetkilendirmesi Geçiş Hakkı Numaralandırma Faaliyetleri Numara Tahsisleri Kısa Numaralar ve 811 Alan Kodlu Erişim Numaraları NSPC ve ISPC Tahsisleri Diğer Tahsisler Numara Taşınabilirliği Spektrum Yönetimi ve Uygulamaları Frekans Tahsisleri ve Bant Boşaltım Çalışmaları Ortak kullanımlı telsiz hizmetlerine yapılan tahsisler Emniyet Genel Müdürlüğüne MOBESE İçin Frekans Tahsisi MHz Frekans Bandı Boşaltım Çalışması Diğer Tahsis ve Koordinasyon Faaliyetleri Uydu Hizmetlerine Yönelik Faaliyetler Hava ve Deniz Haberleşme Sistemlerine Yönelik Faaliyetler Frekans Planlanması Kapsamında İthal İzni Verilen Cihazlar Bilgi Teknolojileri Projeleri Bilgi ve İhbar Merkezi Çağrı Merkezi İthalat Takip Sistemi Giriş İşlemleri Elektronik Kimlik Bilgisi Değiştirilmiş Cihazların Eşleştirilmesi İşlemleri Anakart Değişim İşlemleri Yurt Dışından Bireysel İthalat Yolu İle Getirilen Cihazların Kayıt Edilmesine İlişkin Başvurular Geçici Süre ile Türkiye de Bulunanların Başvuruları Kayıp/Çalıntı Cihazlar İçin İhbar Başvuruları Elektronik Kimlik Bilgisini Haiz (IMEI) Cihazlara İlişkin Tüketici Başvuruları Emniyet ve Gümrük Birimlerinden Gelen Talepler Mobil Cihaz Kayıt Sistemi

6 7.3. Elektronik İmza Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılar Bilgi Güvenliği ve Kriptoloji Konferansı İnternet Güvenliği ve Düzenlemelerine İlişkin Faaliyetler Hukuki Dayanak Yürütülen Faaliyetler Bilgi İhbar Merkezi İşlemleri Teknik Değerlendirme İşlemleri Erişim Engelleme İşlemleri İçerik Filtreleme İşlemleri Yetkilendirme İşlemleri Teknik Düzenleme ve Standardizasyon Faaliyetleri Elektronik Haberleşme Güvenliği Yönetmeliği Standardizasyon İnternet Sitesi Telsiz ve Telekomünikasyon Terminal Ekipmanları (T&TTE) Yönetmeliği kapsamında yer alan Uyumlaştırılmış Standartlarla ilgili Rehber Arayüz Teknik Özelliklerinin Yayımlanmasına İlişkin Tebliğ Denetim Faaliyetleri İşletmecilerin Denetimi GSM Hizmet Kalitesi Denetimleri Spektrumun İzlenmesi ve Denetlenmesi Milli Monitör Sistemi Faaliyetleri Radyoastronomi Ölçümleri Elektromanyetik Kirlilik Ölçümleri Güvenlik Sertifikası Denetim Faaliyetleri Piyasa Gözetimi ve Denetimi Laboratuvar Faaliyetleri Ar-Ge Projeleri Açık Anahtar Altyapısı Konusunda Araştırma, Geliştirme ve Uygulamalar Projesi Ulusal IPv6 Protokol Altyapısı Tasarımı ve Geçiş Projesi Uluslararası İlişkiler Avrupa Birliği ile İlişkiler Uluslararası Telekomünikasyon Kuruluşlarıyla İlişkiler Uluslararası Anlaşmalar İkili ve Bölgesel İşbirliği Avrasya Telekomünikasyon Düzenlemelerinde İşbirliği Projesi Dünya Telekomünikasyon ve Bilgi Toplumu Günü Kutlamaları ve 3. Karadeniz ve Hazar Düzenleyici Konferansı Hazar Telekom Konferansı İkili İşbirliği Mali Bilgiler BTK 2008 FAALİYET RAPORU 5

7

8 Çizelgeler Çizelge 1: Yetkilendirilmiş İşletmeci Sayıları Çizelge 2: AB ve Türkiye de İşletmecilerin Yatırım/Gelir Oranları Çizelge 3: İnternet Abone Sayıları Çizelge 4: AB MoU kıyaslaması Çizelge 5: İlgili Piyasalar ve EPG Tespiti Çizelge 6: Standart Arabağlantı Referans Ücret Tarifeleri Çizelge 7: Toptan Erişim Yöntemlerine Göre Abone Sayıları (2008) Çizelge 8: Kurumumuzca Sonuçlandırılmış Uzlaştırma Prosedürleri (2008) Çizelge 9: Kuruma Sunulan Erişim ve Arabağlantı Sözleşmeleri Çizelge 10: Konularına Göre Tüketici Şikâyetleri Başvuruları Çizelge 11: Bildirim Formu İstatistikî Bilgiler Çizelge 12: Kurumumuz Tarafından İncelenen ESHS lerin Bildirim Süreçleri...65 Çizelge 13: Denetimlerin Denetim Türüne göre Dağılımı Çizelge 14: Denetimlerin Cihaz Türüne göre Dağılımı Çizelge 15: Yapılan Testlerin Laboratuvar Birimlerine Göre Dağılımı Çizelge 16: Laboratuvar Birimlerince Cihazlara Uygulanan Test Sayıları BTK 2008 FAALİYET RAPORU 7

9

10 Şekiller Şekil 1: BTK Organizasyon Şeması Şekil 2: Çalışanların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı Şekil 3: Çalışanların Cinsiyete Göre Dağılımı Şekil 4: Net Satış Gelirleri Şekil 5: Elektronik Haberleşme Sektörüne Ait Toplam Yatırım Şekil 6: Toplam Arama Trafik Miktarı Şekil 7: Trafik Dağılımı (%) Şekil 8: Sabit Abone Sayısı ve Penetrasyon Şekil 9: Tarife Paketlerine Göre Sabit Telefon Abone Yüzdeleri Şekil 10: Türk Telekom Trafik Dağılımı (%) Şekil 11: UMTH TT Çağrı Başlatma (Şehirlerarası) Trafiği Kıyaslaması Şekil12: UMTH TT Çağrı Başlatma (Mobile doğru) Trafiği Kıyaslaması Şekil 13: UMTH TT Çağrı Başlatma (Yurtdışına doğru) Trafiği Kıyaslaması Şekil14: UMTH-TT Sabitten Üretilen Toplam Trafikteki Payları Şekil 15: UMTH İşletmecilerinin Gelire Göre Pazar Payları (%) Şekil 16: UMTH İşletmecileri Gelirlerinin TT Ses Hizmetleri Gelirleriyle Kıyaslanması Şekil 17: ADSL Abone Sayısı Şekil 18: Türkiye ve AB Ortalama İnternet Bağlantı Çeşidi Yüzdeleri Şekil 19: Hızlara Göre ADSL Abonelerinin Dağılımı Şekil 20: Genişbant Abonelerin İşletmeci Bazında Dağılımı, (%) Şekil 21: Bazı AB ülkeleri ve Türkiye de Perakende Genişbant Hizmetlerindeki Paylar, (%) Şekil 22: Türkiye ve Bazı AB Ülkelerinin Nüfusa Göre Genişbant Penetrasyon Oranları Şekil 23: Türkiye ve Bazı AB Ülkelerinin Hane Halkına Göre Genişbant Penetrasyon Oranları Şekil 24: Mobil Abone Sayısı ve Penetrasyon Şekil 25: Türkiye ve Bazı Avrupa Ülkelerinin Mobil Penetrasyon Oranları, (%) Şekil 26: Yıllara Göre Türkiye ve AB ülkeleri Mobil Penetrasyon Oranları, (%) Şekil 27: Bazı Avrupa Ülkelerinde Ön Ödemeli/Faturalı Abonelerin Dağılımı Şekil 28: GSM İşletmecileri Abone Sayılarına Göre Pazar Payları, Şekil 29: Yıllara Göre SMS ve MMS Miktarı Şekil 30: Sabit Yerleşik İşletmecinin ve GSM işletmecilerinin Ortalama ARPU Değerleri Şekil 31: Perakende ve Toptan Tarifelerin İlişkisi Şekil 32: Bilgi ve İhbar Merkezi Çağrı Trafiği Şekil 33: BİM Çağrı Merkezi Gelen Arama Sayısı ve Ortalama Konuşma Süresi Şekil 34: İthalatçı Başvurusu ile Kayıt Altına Alınan IMEI Sayısı Şekil 35: 2008 Yılı İthalatçı Başvurusu ile Eşleştirilen IMEI Sayısı Şekil 36: 2008 Yılı Anakart Değişimi Yapılan Cihaz Sayısı Şekil 37: 2008 yılı Yurt Dışı Cihaz Kayıt Başvuruları BTK 2008 FAALİYET RAPORU 9

11 BTK 2008 FAALİYET RAPORU Şekil 38: 2008 Yılı Geçici Süre ile Eşleştirilen IMEI Sayısı Şekil 39: 2008 Yılı İhbar Başvuruları Şekil 40: 2008 Yılı Bulunan Cihaz Sayısı Şekil 41: 2008 Yılı Savcılıklar/Mahkemeler Tarafından Yapılan Açma/Kapama Talimat Sayısı Şekil 42: Milli Cihaz Kayıt Sistemi Yapısı Şekil 43: Yıllara Göre Üretilen Nitelikli Elektronik Sertifika Sayısı Şekil 44: Yıllara Göre Aktif Elektronik/Mobil Sertifika Sayıları Şekil 45: Piyasa Gözetimi Laboratuvarı Şekil 46: Bütçe Tahmini ve Gerçekleşme Şekil 47: Bütçe Gelirleri Şekil 48: Bütçe Giderleri Şekil 49: Bütçeden Aktarmalar

12 Önsöz BTK 2008 FAALİYET RAPORU Elektronik haberleşme sektörü sürekli gelişen dünyada makroekonominin önemli bir parçası haline gelmiştir. Sektörün ülke gelişmişlik düzeyine, istihdama, yatırım miktarına ve yenilikçiliğe getirdiği katkılar, ülkelerin bu sektöre bakış açısını da büyük ölçüde değiştirmiştir. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde elektronik haberleşme sektörünün rekabetçi yapıya kavuşturulması ve sürekli geliştirilmesi ekonomik politikaların en önemli unsurlarından biri haline gelmiştir. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu da sektörün yadsınamaz öneminin farkında olarak, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeleri takip etmekte ve diğer ülke tecrübelerinden en iyi dersleri çıkararak ülkemiz telekomünikasyon sektöründe rekabeti artırmaya çalışmaktadır. Bu süreç içinde Kurumumuz ülkenin kendine has özelliklerini de dikkate alarak ilgili pazarları tanımlamakta, pazara giriş önündeki engellerin kaldırılması ve olası rekabet karşıtı davranışların engellenmesi için gerekli düzenlemeleri yapmaktadır. Kurumumuz, kısa vadede rekabetin hızla tesis edilebilmesi için hizmete dayalı rekabeti teşvik ederken rekabetçi ortamın kalıcı olması ve yatırımların artması için de uzun vadede alternatif altyapılara dayalı rekabete yönelik düzenlemelere önem vermektedir. Tüketicilerin rekabetin getirilerinden en üst düzeyde faydalanabilmesi için kullanıcıların temel hizmetler için en az bir işletmeciye ulaşabilmesi, sunulan hizmetlerde alternatif işletmeciler arasından seçim yapabilme imkânı olması, hizmetlere daha hızlı ve daha ucuz sahip olabilmesi ve darboğaz niteliğindeki hizmet tarifelerinin maliyetlere yaklaştırılması hedeflenmektedir. 11

13 BTK 2008 FAALİYET RAPORU 2008 yılı Türkiye elektronik haberleşme sektörü için çok önemli bir yıl olmuştur. Bu yıl içinde tüketicilerin numaralarını değiştirmeden hizmet aldıkları işletmeciyi değiştirmelerine olanak veren mobil numara taşınabilirliği uygulamaya geçmiştir. Yine mobil sektörde önemli bir gelişme 3N lisanslarının ihalesinin tamamlanmasıdır. Ayrıca, genişbant hizmetlerinin yaygınlaşması açısından büyük önemi bulunan yerel ağın paylaşıma açılması, veri akış erişimi gibi toptan genişbant erişim hizmetlerinde de önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Bu gelişmelerin yanı sıra 10 Kasım 2008 tarihinde Elektronik Haberleşme Kanunu nun yayımlanmasıyla yıllardır beklenen sektöre özgü tek bir kanun yürürlüğe girmiştir. Elektronik Haberleşme Kanunu mevzuat dağınıklığını gidermenin yanı sıra, Kurumun sektöre ilişkin yetkilerini belirginleştirmiş, Ar-Ge ye kaynak aktarılmasına olanak vermiş, işletmecilerin önündeki belirsizliği azaltmış ve rekabetin tesisi yönündeki engelleri büyük ölçüde kaldırmıştır. Kurumumuz; sektörde rekabetin gelişmesi, sürdürülebilir bir rekabet ortamının tesisi, ekonomik büyümeye sektörel katkıların maksimize edilmesi amaçları doğrultusunda görevlerini yerine getirmeye devam etmektedir. Diğer ülke deneyimlerini özellikle AB uygulamalarını gözönünde bulunduran Kurumumuz, diğer ülkelerde yaşanan olumsuzlukların ülkemizde yaşanmaması için gereken önlemleri almaya çalışmaktadır. Elektronik haberleşme sektörünü sadece ülkemiz sınırları içerisinde değil uluslararası alanda da rekabet edebilir seviyeye getirmek en önemli amaçlarımızdan birisini teşkil etmektedir. Bunu yaparken üretimdeki yerli katkı oranının artırılması, yenilikçiliğin ve Ar-Ge nin desteklenmesi de çalışmalarımız arasında yer almaktadır. Çok önemli gelişmelerin gözlemlendiği 2008 yılı içindeki faaliyetlerimizi içeren bu Raporu bilgilerinize sunuyor ve bundan sonraki yılların Ülkemiz ve sektörümüz için daha da verimli geçmesini diliyorum. Saygılarımla, Dr. Tayfun ACARER Kurul Başkanı 12

14 Misyon, Vizyon ve Temel Değerlerimiz Misyonumuz Bilgi teknolojileri ve iletişim alanında düzenleme ve denetlemeler yoluyla, etkin ve sürdürülebilir rekabeti tesis etmek, ilgili tüm tarafların hak ve menfaatlerini korumak. BTK 2008 FAALİYET RAPORU Vizyonumuz Bilgi teknolojileri ve iletişim alanında, teknolojinin gelişmesine katkı sağlayan ve uluslararası ölçekte kuruluşlara sahip bir sektör oluşturmak. Temel Değerlerimiz Tarafsızlık ve Güvenilirlik, Açıklık ve Şeffaflık, Öngörülebilirlik ve Tutarlılık, Katılımcılık ve Ekip Çalışması, Bilime ve Bilgiye Dayalı Olma, Yenilikçilik ve Sürekli İyileştirme, Kaynakların Verimli Kullanılması, Toplumsal Sorumluluk ve Duyarlılık, Son Kullanıcı (Tüketici) Odaklılık. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu Kurumun karar organı bir kurul başkanı ve altı üyeden oluşan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu dur. Kurul Başkanı, Kurumun en üst amiri olup, Kurumun genel yönetim ve temsilinden sorumludur. Kurul, başkanın teklifi üzerine üyelerden birini ikinci başkan olarak seçmektedir. Üyeler, telekomünikasyon hizmetlerini, telekomünikasyon sektörünü, telsiz hizmetlerini ve tüketicileri temsil etmektedir. Kurum; Kanunlarla öngörülen yetki ve sorumlulukları uygulamak ve verilen diğer görevleri yapmak üzere kamu tüzel kişiliğini ve idari ve mali özerkliği haiz özel bütçeli bir kuruluştur. Kurum görevlerini yerine getirirken bağımsızdır. Kurumun ilişkili olduğu bakanlık Ulaştırma Bakanlığıdır. 13

15 Yaşar GÖK Kurul Üyesi Ahmet Hamdi ATALAY Kurul Üyesi Dr. İhsan KULALI Kurul Üyesi Dr. Tayfun ACARER Kurul Başkanı te Çorum da doğdu. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi nden lisans diplomasını aldı. Daha önce Sayıştay Başkanlığı nda Denetçi, Baş Denetçi ve Uzman Denetçi olarak çalışan Gök, Kamu İhale Kurumu nda Daire Başkanı ve Kurul Üyesi olarak da görev yaptı tarihinde telekomünikasyon sektörünü temsilen BTK ya Kurul üyesi olarak atandı yılında Trabzon da doğdu. Yıldız Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Bölümünde lisans öğrenimini tamamladı. Daha önce Netaş ta Telsiz İletişim Sistemleri Operasyon Müdürü olarak görev yaptı. Atalay, tarihinde telekomünikasyon hizmetlerini temsilen BTK ya Kurul Üyesi olarak atandı da Çorum da doğdu. Orta Doğu Teknik Üniversitesi İşletme Bölümü nden lisans diplomasını alan Kulalı, İngiltere- Leeds Üniversitesi nde MBA yaptı ve Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Bölümünden doktora derecesini aldı. Daha önce Telekomünikasyon Kurumu Tarifeler Dairesi Başkanı olarak görev yapan Kulalı, tarihinde tüketicileri temsilen BTK ya Kurul Üyesi olarak atandı da İstanbul da doğdu. İstanbul Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Bölümü nden lisans diplomasını alan Acarer, İstanbul Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği nde Yüksek Lisans ve Doktorasını tamamladı. Daha önce Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdür Yardımcılığı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yapan Acarer, tarihinde BTK ya Kurul Başkanı olarak atandı.

16 Dr. Turgut Ayhan BEYDOĞAN Kurul Üyesi de Isparta da doğdu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden lisans diplomasını alan Beydoğan, Gazi Üniversitesi Kamu Hukuku Bölümü nden ve Leicester Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden yüksek lisans derecelerini, Selçuk Üniversitesi Kamu Hukuki Bölümü nden doktora derecesini aldı. Daha önce Telekomünikasyon Kurumu Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Dairesi Başkanı olarak görev yapan Beydoğan, tarihinde telsiz hizmetlerini temsilen BTK ya Kurul Üyesi olarak atandı. Galip ZEREY Kurul II. Başkanı de İstanbul da doğdu. İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Elektronik ve Haberleşme Bölümü nden lisans diplomasını alan Zerey, aynı bölümde yüksek lisans yaptı. Daha önce Bull Bilgisayar Teknoloji A.Ş. de Müşteri Hizmetleri Müdürü olarak görev yapan Zerey, tarihinde BTK ya telekomünikasyon sektörünü temsilen Kurul üyesi olarak atandı. Mehmet Selçuk NURSOY Kurul Üyesi da Elazığ da doğdu. İstanbul Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Bölümünden lisans diplomasını aldı. Daha önce Türk Telekomünikasyon A.Ş. de Danışman olarak görev yapan Nursoy, tarihinde telekomünikasyon hizmetlerini temsilen BTK ya Kurul Üyesi olarak atandı.

17 BTK 2008 FAALİYET RAPORU Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Telekomünikasyon sektörünün temel kanunları olan 406 ve 2813 sayılı Kanunlarda değişiklik yapan 27 Ocak 2000 tarih ve 4502 sayılı Kanun ile politika belirleme, düzenleme yapma ve işletmecilik faaliyetleri birbirinden ayrıştırılmıştır. Politika belirleme yetkisi Ulaştırma Bakanlığı nda tutulurken düzenleme yapma yetkisi bağımsız bir düzenleyici kurum olarak Telekomünikasyon Kurumuna verilmiştir yılında kurulan Telekomünikasyon Kurumu, Türkiye nin ilk sektörel düzenleyici kurumudur. Kurum, dünya genelindeki benzerleri arasında kuruluş sırasına göre 102. sırayı almıştır. Mevzuat dağınıklığının önüne geçilmesi, sektörde rekabetin tesisi, işletmecilerin önündeki belirsizliğin azaltılması ve Ar&Ge ye kaynak aktarılması amacıyla hazırlanan Elektronik Haberleşme Kanunu tarihinde yürürlüğe girmiş ve Telekomünikasyon Kurumu nun adı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) olarak değiştirilmiştir sayılı Elektronik Haberleşme Kanununda BTK ya verilen görevler aşağıdaki gibi özetlenebilir: Sektörde rekabeti tesis etmek ve korumak. Abone, kullanıcı, tüketici ve son kullanıcıların haklarını korumak. İşletmeciler arasında uzlaştırma prosedürleri işletmek. Sektördeki gelişmeleri takip etmek, sektörün gelişimini teşvik etmek. Frekans, uydu pozisyonu ve numara planlarını yapmak ve uygulamak. Ulaştırma Bakanlığının strateji ve politikaları çerçevesinde sektörde ihtiyaç duyulan aşağıdakilerin de dâhil olduğu düzenlemeleri yapmak ve denetlemek: Yetkilendirme, Tarifeler, Erişim, Geçiş hakkı, Numaralandırma, Spektrum yönetimi, Telsiz cihaz ve sistemlerine kurma ve kullanma izni verilmesi, Spektrumun izlenmesi ve denetimi, Piyasa gözetimi ve denetimi. Elektromanyetik girişimi tespit etmek ve önlemek. Araştırma, geliştirme ve eğitim faaliyetlerinde kullanılmak üzere belirli bir kaynağı Bakanlığa aktarmak. Tarifeleri onaylamak ve denetlemek. Referans erişim tekliflerini onaylamak. Her çeşit sistem ve cihazın, uyumlaştırılmış ulusal standartlarını yayımlatmak ve uygulanmasını sağlamak. Radyo ve televizyon yayıncılığında kullanılacak frekansların planlama, tahsis ve tescil işlemlerini yürütmek. 16

18 Elektronik haberleşme sektöründe tesis, ölçüm ve bakım-onarım yapacak kuruluşların yetkilendirmesini bu konuda görevli kuruluşlarla koordine etmek. Pazar analizleri yapmak, ilgili pazarı ve ilgili pazarda etkin piyasa gücüne sahip işletmeci veya işletmecileri belirlemek. Uluslararası birlik ve kuruluşların çalışmalarına katılmak, kararların uygulanmasını takip etmek. Millî güvenlik, kamu düzeni veya kamu hizmetinin gereği gibi yürütülmesi amacıyla mevzuatın öngördüğü tedbirleri almak. Evrensel hizmet de dâhil olmak üzere, her türlü hizmet kalitesi standartlarını belirlemek, denetlemek, denetlettirmek ve buna ilişkin usul ve esasları belirlemek. BTK 2008 FAALİYET RAPORU Kurum 4 Kurum Başkan Yardımcılığına bağlı 13 Daire Başkanlığı ile Telekomünikasyon İletişim Başkanlığına bağlı 4 Daire Başkanlığından oluşmaktadır. Kurumun Ankara, İstanbul, İzmir, Diyarbakır, Mersin, Samsun ve Erzurum da olmak üzere toplam 7 bölge müdürlüğü bulunmaktadır. Kurumun organizasyon şeması aşağıda verilmektedir. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURULU BAŞKAN Kurum Başkan Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul KARAÇUHA Kurum Başkan Yrd. A. Hicabi ERDİNÇ Kurum Başkan Yrd. Orhan ÖGE Kurum Başkan Yrd. Doç. Dr. Mustafa ALKAN Telekomünikasyon İletişim Başkanı Fethi ŞİMŞEK Sektörel Araştırma ve Stratejiler Dairesi Başkanlığı Uluslararası İlişkiler ve AB ile Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Muhasebe ve Finansman Dairesi Başkanlığı Spektrum Yönetimi Daire Başkanılğı Lojistik Dairesi Bakanlığı Kurumsal Kalite Değerlendirme ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı Tarifeler Dairesi Başkanlığı Lisans ve Sözleşmeler Dairesi Başkanlığı Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Dairesi Başkanlığı Bilgi Teknolojileri ve Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Teknik Düzenleme ve Standardizasyon Dairesi Başkanlığı Spektrum İzleme ve Denetleme Dairesi Başkanlığı Başkanlık Müşavirliği Hukuk Müşavirliği Basın ve Tüketiciler ile İlişkiler Müşavirliği Özel Kalem Müdürlüğü İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı Bölge Müdürlükleri Ankara Diyarbakır Erzurum İstanbul İzmir Mersin Samsun Savunma Uzmanlığı Kurul Büro Müdürlüğü Şekil 1: BTK Organizasyon Şeması 2008 yılı sonu itibariyle merkez birimlerinde 464, Bölge Müdürlüklerinde 176 olmak üzere toplam 640 personel Kurumda çalışmaktadır. Kurumda bilişim uzman ve uzman yardımcılılarının sayısı 163 olup, bunların 95 i Bilişim Uzmanıdır. Çalışanların 410 u lisans diplomasına sahip olup, yüksek lisansı bulunan 57, doktora derecesi bulunan 13 personel bulunmaktadır. 17

19 BTK 2008 FAALİYET RAPORU Di er 15% Y.Lisans 9% Lisans 64% Önlisans 10% Doktora 2% Şekil 2: Çalışanların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı Çalışan personelin 434 ü erkek, 206 sı ise kadındır. Erkek personel yüzdesi yaklaşık %68 dir. Erkek Personel 68% Bayan Personel 32% Şekil 3: Çalışanların Cinsiyete Göre Dağılımı 18

20 1. Elektronik Haberleşme Pazarı Türkiye elektronik haberleşme sektörü 1 Ocak 2004 tarihinde yaşanan serbestleşme sürecinden sonra hızla gelişme göstermiştir. Serbestleşme sürecinin başlamasıyla sektördeki işletmeci sayısı sürekli bir artış eğilimine girmiştir yılı sonunda Türkiye elektronik haberleşme sektöründe 256 işletmeci faaliyet göstermektedir. BTK 2008 FAALİYET RAPORU Çizelge 1: Yetkilendirilmiş İşletmeci Sayıları Yetkilendirme Türü Hizmetler İşletmeci Sayısı Görev Sözleşmesi Uydu ve Kablo TV Hizmetleri 1 İmtiyaz Sözleşmesi GSM PAN Avrupa Mobil Telefon Sisteminin Kurulması ve İşletilmesi 3 Çeşitli Telekomünikasyon Hizmetleri 1 2. Tip Telekomünikasyon Ruhsatı Uydu Telekomünikasyon Hizmeti 20 Uydu Platform Hizmeti 2 GMPCS Mobil Telefon Hizmeti 5 Karasal Hatlar Üzerinden Veri İletim Hizmeti 25 Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti 51 Uzak Mesafe Telefon Hizmeti 32 Altyapı İşletmeciliği Hizmeti 16 Kablo Platform Hizmeti 5 Rehberlik Hizmeti İşletmecileri 8 Genel izin Kablolu ve Kablosuz İnternet Servis Sağlayıcılığı Hizmeti 87 TOPLAM 256 Elektronik haberleşme sektörüne ait gelirlerin büyük bir kısmını oluşturan, sabit (yerleşik işletmeci ve uzak mesafe telefon hizmeti (UMTH) sunan işletmeciler) ve mobil pazar işletmecilerine ait toplam net satış gelirleri Şekil 4 te verilmektedir. Serbestleşme sürecinin başladığı 2004 yılından 2007 yılına kadar toplam net satış gelirlerinde sürekli bir artış gözlemlenmektedir. Ancak 2007 yılında yaklaşık 20,3 milyar TL yi bulan gelirler, 2008 yılında bir önceki yıla göre %5 lik azalma ile 19,3 milyar TL ye düşmüştür. Toplam gelirlerdeki payını sürekli artıran mobil işletmecilerin pazar payı 2008 yılında %70 i bulurken, sabit işletmecilerin payı %30 a kadar gerilemiştir. 19

21 BTK 2008 FAALİYET RAPORU Milyon TL Sabit Mobil Y l Şekil 4: Net Satış Gelirleri Elektronik haberleşme sektöründe yaşanan gelişmeye paralel olarak, yapılan yatırımlarda da genel olarak artış eğilimi görülmektedir. Şekil 5 te sektörde son beş yılda gerçekleşen toplam yatırım miktarı, sabit (Türk Telekom ve UMTH işletmecileri) ve mobil yatırım miktarları şeklinde yıllar bazında kıyaslamalı olarak verilmiştir. Görüleceği üzere; 2007 yılındaki toplam yatırım miktarı bir önceki yıla göre hemen hemen değişmemekle birlikte, genel olarak son beş yıl içerisinde bir artış eğilimi gözlemlenmektedir yılındaki toplam yatırım miktarı bir önceki yıla göre %68 artarak milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Sabit pazarın 2008 yılındaki yatırım miktarı milyon TL olurken bu miktar toplam yatırımın %37,6 sıdır yılında toplam yatırımlardaki düşüşün sebebini oluşturan mobil sektör yatırımları, diğer yıllarda artış eğilimi göstermiş, 2008 yılında toplam yatırım miktarının %62,4 ünü oluşturmuştur Yat r m, Milyon TL Sabit Mobil Y l Şekil 5: Elektronik Haberleşme Sektörüne Ait Toplam Yatırım 20

22 Çizelge 2 de AB ülkelerinde ve Türkiye de yerleşik işletmeci ve alternatif işletmecilerin ortalama yatırım/ gelir oranlarına yer verilmiştir. Türkiye de yerleşik işletmecinin (Türk Telekom) yatırım/gelir oranı %25,4 olup, AB yerleşik işletmecileri ortalama oranı %13,5 dir. Türkiye de aynı oran alternatif işletmeciler için %46,3 iken, AB alternatif işletmecileri için ise %25 dir. Çizelge 2: AB ve Türkiye de İşletmecilerin Yatırım/Gelir Oranları BTK 2008 FAALİYET RAPORU Yatırım/Gelir (%) AB Türkiye Yerleşik İşletmeci 13,5 25,4 Alternatif İşletmeciler 25,0 46,3 * Kaynak: AB 13. İzleme Raporu **AB verileri 2007, Türkiye verileri 2008 sonuçlarıdır. Şekil 6 da Türkiye elektronik haberleşme pazarında sabit ve mobil işletmecilerin oluşturduğu toplam trafik miktarına ve dağılımına yıllar itibariyle yer verilmektedir. Şekilde görüleceği üzere; 2008 yılı haricinde toplam arama miktarında çok fazla değişim olmamıştır. Ancak dikkat edileceği üzere, mobil trafik miktarı düzgün olarak artarken, sabit trafik miktarı azalmaktadır yılında bir önceki yıla göre toplam trafik miktarı %14 artarak 103 milyar dakikayı geçerken, bu trafik miktarının yaklaşık %72 sini mobil trafik oluşturmaktadır Trafik miktar, milyar dak ,11 33,08 53,08 38,45 74,1 65,2 74,5 57,8 48,1 37, , Sabit Mobil Y l ekil 6 Toplam Trafik Şekil 6: Toplam Arama Trafik Miktarı Şekil 7 de Türkiye telekomünikasyon pazarında sabit ve mobil işletmecilerin oluşturduğu toplam trafiğin dağılımına yer verilmektedir. Şekilde görüleceği üzere, trafiğin büyük bir kısmını (yaklaşık %75) mobilden mobile trafik oluşturmaktadır. Söz konusu trafik mobil işletmecilerin kendi şebekelerinde gerçekleşen

23 BTK 2008 FAALİYET RAPORU ve aynı zamanda diğer şebekelere doğru yapılan aramalardan oluşmaktadır. Telefon trafiğinin 3 aylık periyotlar itibariyle gelişimine bakıldığında mobilden mobile aramaların toplam içindeki payının arttığı, sabitten sabite telefon trafiğinin toplam içindeki payının ise azaldığı görülmektedir ,1 72,0 2,5 2,3 19,7 22,0 2,9 3, ,7 2,5 26,9 3, ,5 2,4 30,3 3, ,7 2,6 31,4 4, ,1 2,7 30,8 4, Yat r m/gelir 62,5 (%) AB 2,5 Türkiye 31,1 4, Yerle ik 57,0 2,6 36,6 3,8 13,5 25,4 letmeci 0% 20% 40% 60% 80% 100% Alternatif 25,0 46,3 Mobil mobil letmeciler Mobil di er Sabit sabit Sabit di er * Kaynak: Şekil 7: AB Trafik 13. Dağılımı zleme Raporu (%) ekil 7 Trafik Da l m **AB verileri 2007, Türkiye verileri 2008 sonuçlar d r Sabit Pazar 2001 yılında Çizelge %28,52 ile en yüksek seviyeye ulaşan sabit hat penetrasyonu, mobil telefon kullanımın da etkisiyle özellikle 2004 yılından itibaren düşme eğilimine girmiştir. Şekil 8 de 2003 ten itibaren sabit abone sayısı ve penetrasyon oranlarına yer verilmektedir yılı itibariyle sabit abone sayısı 17,5 milyon olurken penetrasyon oranı yaklaşık %24,5 seviyelerine düşmüştür. Bununla birlikte, Türkiye hanehalkı oranının yaklaşık 4,4 olduğu göz önünde bulundurulduğunda sabit telefon hizmetlerinin Türkiye nin önemli bir kesimine ulaştığını söylemek mümkündür. Milyon ,8 27,1 26,9 26, ,8 24, Yüzde (%) Abone say s Penetrasyon ekil8 sabit abone say s Şekil ve 8: penetrasyon Sabit Abone Sayısı ve Penetrasyon 22

24 BTK 2008 FAALİYET RAPORU 2004 yılında Türk Telekom abonelerinin kullanım oranlarını temel alarak oluşturduğu yeni tarife paketlerini sunmaya başlamıştır. Şekil 9 da tarife paketlerine göre sabit telefon abone yüzdeleri verilmektedir yılı itibariyle toplam sabit abonelerin %50,3 ünü HesaplıHatt, %45,7 sini StandartHatt, %1,3 ünü UzunKonuşturan, %2,7 sini ise ŞirketHatt, KonuşkanHatt, YazlıkHatt ve Akşam Konuşturan tarifelerini içeren diğer tarifeler oluşturmaktadır. 50,3% HesaplŦ Hatt Stand dart Hatt Uzun n KonuƔturan DiŒerr 2,7% 1,3 3% 45,7% Şekil 9: Tarife Paketlerine Göre Sabit Telefon Abone Yüzdeleri Şekil 10 da sabit telefon trafik miktarının dağılımına yer verilmektedir. Üçer aylık dönemlerde trafikte yaşanan gelişmelerin gösterildiği şekilde şebeke içi trafiğin1 toplam içerisindeki payını koruduğu ve % 88 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Öte yandan yerleşik işletmeci tarafından DSL e yapılan yatırımlar ve genişbant abone sayısındaki artışa bağlı olarak çevirmeli internet (dial-up) trafiğinde belirgin bir düşüş gerçekleşmiş ve toplam trafikteki payı %1 e kadar gerilemiştir yılı dördüncü üç aylık döneminde 7,5 milyar dakika olan sabit ses trafiği, 2008 yılının dördüncü üç aylık döneminde yaklaşık %16 lık bir düşüş gerçekleşerek 6,3 milyar dakikaya inmiştir % 80% ùebeke içi UluslararasÕ 100% Mobil Dial-up Şekil 10: Türk Telekom Trafik Dağılımı (%) 1 Şehir içi ve şehirlerarası trafik 23