Yedi İsraf adlı yazımda israfın önüne geçmenin fikir üretme motivasyonu gerektiren entelektüel bir süreç olduğundan bahsetmiştim

Transkript

1 8. İsraf: Fikir İsrafı Yedi İsraf adlı yazımda israfın önüne geçmenin fikir üretme motivasyonu gerektiren entelektüel bir süreç olduğundan bahsetmiştim Şirketler iş yaşantılarının her anında fikirlere ihtiyaç duyar. Maliyetleri düşürmek, kaliteyi arttırmak, yeni ürün ve hizmet bileşenleri geliştirmek ve bunları pazarlamak için gerekli olan kaynak, zihinsel yetenekler ve yaratıcılığın ürünü olan iş fikirleridir. Diğer bütün kaynaklar gibi bu kaynağın da israf edilmesi mümkündür. Ancak soyut varlığı nedeni ile fikir israfının boyutu ve israftan kaynaklanan maddi zarar hesaplanamamakta ve ihmal edilmektedir. Fikir İsrafının Tanımı CITEC (Uluslararası Ticaret, Teknoloji, Eğitim ve İletişim A.Ş), NYSTAR'a (Bilim, Teknoloji ve Akademik Araştırmalar Eyalet Ofisi) bağlı olarak çalışan, kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Organizasyon, firmalara üretim ve teknoloji konularında destek vermektedir. CITEC "People Waste", yedi israfın yanı sıra, insan israfı başlığı altında, insanların zihinsel, yaratıcı ve fiziksel yeteneklerini veya becerilerini kullanmamayı da bir israf türü olarak kabul eder. People Waste Not using peoples' mental abilities, creative abilities, physical abilities, or skills.

2 Ben konunun entelektüel boyutuna dikkat çekmek için tercümeye sadık kalmayarak "insan israfı" yerine "fikir israfı" demeyi tercih ediyorum. Fikir İsrafının Nedenleri Fikir israfı konusundaki tartışmaların merkezinde A.B.D.'yi görüyoruz. Bu sanıyorum Japonya'da şirket çalışanlarının fikir üretmeyi işlerinin doğal bir parçası olarak görmelerinden ve/veya görecek şekilde eğitilmelerinden ve yönetilmelerinden kaynaklanıyor. A.B.D.'de ise çalışanlar ya fikir üretmiyor ya da ürettikleri fikirleri kendilerine saklıyorlar. Sakladıkları fikirleri kendi girişimlerinde değerlendirmeyi düşünüyorlar. Aldıkları eğitim ise onları paylaşmaya yönlendirmeyip bu eğilimlerini destekliyor. Carol Kinsey Goman, "şirketler bildiklerini paylaşmayan yönetici ve çalışanlar yüzünden milyarlarca dolar kaybediyor" dedikten sonra bunun nedenlerini arıyor; "Şirketlerde yönetimin her seviyesinde müşterinin neye ihtiyaç duyduğu, süreçlerin nasıl iyileştirilebileceği, ne gibi yeni ürün ve servislerin geliştirilebileceği gibi konularda çok büyük bir miktarda bilgi bulunuyor. Birikerek çoğalan bu bilgiyi iletişim halinde tutmak ve zaptetmek için firmalar kurumsal portallara, yazılımlara ve intranetlere yüzlerce milyon dolar harcadılar. Fakat bilgi paylaşımı onu destekleyen yazılımın ötesinde şirketin tecrübe ve uzmanlığını en iyi şekilde kullanmayı hedefleyen bir iş stratejisi hatta endüstri

3 çağından bilgi çağına sıçramayı gerektiren kültürel bir değişimdir." Goman'a göre çalışanların sahip oldukları bilgiyi paylaşmamalarının beş temel sebebi var. 1. Çalışanlar Bilginin Güç Olduğunun Bilincindeler. Goman, A.B.D. eğitim sisteminin bilgiyi paylaşmayı destekleyen değil, bilgiyi kendine saklamayı öğreten bir sistem olduğunu vurguluyor; "Çan eğrisi sisteminde, sınavda arkadaşınıza kopya vererek kendinizi dezavantajlı bir duruma sokarsınız. Kopye veren kişi damgası yemek ise işin bir diğer yönüdür. Bu sistem içerisinde yetişen insanlar bu güdü ile bildiğini paylaşarak birşeyler kaybedeceğini düşünüyor." 2. İnsanlar Sahip Oldukları Bilginin Değeri Konusunda Kendilerine Güvenmiyor Goman'ın yöneticilere yönelik eğitim seminerlerine katılan yöneticilerden bir tanesi şöyle diyor; "İnsanlar yaşam tecrübesinin değerini küçümsüyorlar. Salt eğitim ile edinilen entelektüel bilgi gücünü gereğinden fazla yüceltiyoruz. Yüksek diplomalara sahip olmayan, sahip olduğu eğitimi şekilsel olarak gösteremeyen kişiler için, (çalıştıkları şirkete) farklı şekillerde de katma değer sağlayabileceklerine inanmak çok zor." Goman, Ghost Story: A Modern Business Fable (Hayalet Hikayesi: Bir Çağdaş

4 İşletme Hayvan Masalı) adlı kitabında, katkıda bulunacağı hiçbirşey olmadığını düşündüğü için bildiklerini paylaşmayan bir karakterden bahsediyor. "Karakter eğitimcilerin şuursuz yeterlilik olarak tabir ettikleri duruma bir örnek. Basitçe ne bildiğini bilmiyor. Ekip tartışmalarında hep aşağılandığı ve hor görüldüğü için sağlayacağı girdinin hiçbir değeri olmadığına inanıyor." 3. İnsanlar Birbirine Güvenmiyor İnsanlar fikirlerini tanımadıkları kişiler ile, çalışanlar fikirlerini tanımadıkları şirketlerle paylaşmaz. Kişisel ya da kurumsal, güvenin oluşması için öncelikle tanımak gerekir. Karşılıklı güven zaman içerisinde birbirini tanıdıkça oluşur. Goman bu konuda şunları söylüyor; "Çok sıklıkla bir projeyi başlatırken insanları bir araya getirir ve hemen çalışmaya başlamalarını isteriz. Bu yaklaşımdan üretkenlik beklenmemelidir. Zira çalışanlar ne birbirini tanımaya fırsat bulabilmiş ne de projeye katkısı olacak ortak bir anlayış ve vizyon geliştirilebilmiştir. Buna ek olarak yüksek turnover (bir şirkette personelin işe giriş ve işten çıkış hızı), toplu işten çıkarma ve erken emeklilik şirket içerisinde güçlü ilişkiler kurmak için gerekli olan karşılıklı güven duygusunun oluşturulmasını son derece zorlaştırmaktadır."

5 4. Çalışanlar Olumsuz Sonuçlardan Korkuyorlar İş fikirlerinin oluşması yaratıcı bir süreçtir. Aynı ölçüde katılımcı bir süreçtir. Aynı ölçüde sistematik bir süreçtir. Sistem rastlantılar ile şekillenir ve birbiriyle çarpışan fikirler nedeniyle kararsız bir yapısı vardır. Sistemin kararsız yapısı nedeniyle fikir ürününün ortaya çıkması sırasında birçok ara ürün ve yan ürün meydana gelir. Bu ürünlerin birçoğu kullanılabilir değildir. Bazılarının kullanılabilirliğinin anlaşılması için denenmesi gerekir. Ancak her deneme olumlu sonuçlanmayabilir. Bu denemeler zaman ve kaynak harcanmasına neden olur. Katılımcılar bu yönleriyle fikir üretmenin olumsuz sonuçlarından korkmaktadırlar. Gorman'ın seminerlerinde bir katılımcı korkusunu şu şekilde dile getirmiş; "Fikirlerimin faydalı bir beyin fırtınası unsuru olarak görülmesinden ziyade, sınırın ötesinde bulunarak alay konusu olmasından çekiniyorum." Oysa çoğu zaman kullanılabilir fikirler ilk anda "sınırın ötesinde" bulunan fikirlerin geliştirilmesi veya başarısız denemelerin yeniden işlenmesi ile elde edilir. 5. Çalışanlar Bildiklerini Paylaşmayan İnsanlar İçin Çalışıyorlar Birçok çalışan bilgi edinme konusunda, yöneticileri ile iş arkadaşlarıyla yaşadığından daha fazla sorun yaşar. Birçok yönetici çalışanları ile fikirlerini paylaşmayı gerekli görmez. Kendilerini fikir üreten, çalışanları ise fikirleri uygulayan kişiler olarak görürler. Çalışanların fikir üretmesini işlerinin bir parçası olarak düşünmezler. Hatta bunun için harcanan zamanı kaybedilen

6 zaman olarak görürler. Böyle bir çatı altında çalışan çalışanların fikir üretme motivasyonuna sahip olmaları beklenemez. Murat Aras CITEC: Council for International Trade, Technology, Education and Communication, Inc. NYSTAR: New York State Office of Science, Technology and Academic Research Kaynaklar Jeff Vincent, CITEC, Busting Waste Out Of Your Business, 2001 Carol Kinsey Goman, Five Reasons People Don't Tell What They Know, 2002