Büyükşehir in üç bomba»

Transkript

1 1 EYLÜL 1985 /K İN C İ bomba, 29 Temmuz günü patladı Gazetelere verilen tam sayfa ilanlarla herkese ila n " edildi k i: İstanbul'da 40 bin nüfuslu bir BÜYÜKŞtHlR kurulacaktır. Bu şehir, tekniğin en ile ri imkânlarıyla donatılacaktır. Ve 620 bin lira peşin parası olan herkes orada b ir konut sahibi o la ca ktır... İlk beş gün içinde 12 bin kadar kişi, belirlenen bankalara g itti, paralan yatırdı. Daha fazla da yatıran olacaktı... Ama 4 Ağustos günü, ikinci bomba patladı: Gene gazetelere verilen, bu defa daha mütevazı (dörtte b ir sayfalık) ilanlarda şöyle denildi: Para kabul etmeyi geçici olarak durdurduk. Envanter yapıp durumu saptayacağız. Sonra yeni açıklamalar yapacağız. Yeni açıklama, 20 gün sonra, 24 Ağustos günü yapıldı: Bu da üçüncü bomba ydı. 30 bin konutlu BÜYÜKŞEHİR 10 bin konuta ind iriliyo rd u. Adı Büyükşehir kalsa bile, b ir küçük şehir, ya da kasaba haline geliyordu. İsteyenler parasını geri alabilecekti. ir it it Ne olmuştu? Aradan geçen 25 gün içindeki bu zikzaklara hangi gelişmeler neden olmuştu? Bunları ve gene! olarak ülkemizdeki to plu konut sorununu anlayabilmek için hikâyenin başından başlayalım : j A lta n Ö ym en EMMUZ'un 29'unda pek çok işyerinde olduğu gibi bizim gazetede de günün konusu Büyükşehir di. Sabahleyin 7 nci sayfadaki kocaman ilanı hemen herkes okumuş, okuyanların bir kısmı, "Acaba ben de girsem mi?" hesabı yapmaya başlamıştı. Aralarından biri Pikaj Servisimizin sorumlusu İbrahim Kutluba ydı. Evliydi, iki çocuk sahibiydi. Bir küçük evi vardı ama İlanda anlatılan evlerden birine sahip olmak, elbette çok daha ilginçti... Hemen, bu işlerde daha tecrübeli arkadaşlarına danışmaya başladı... Bir başkası İşletme Servisimizden Ihsan Gürsular dı. Onun konutu da yoktu... Kirada oturuyordu. Üstelik yeni evlenmişti... İlanı tekrar tekrar okuyordu: İşte Toplu Konut Kanunu'nun en büyük uygulaması BÜYÜKŞEHİR Ev sahibi olmak İçin beklediğiniz fırsat... Modern bir şehirde konfor içinde yaşayın... Büyük başlıklar böyleydi. Alt başlıklar konuyu biraz daha açıyordu: Dünyanın en modem şehri İstanbul da kuruluyor bini aşkın nüfusun yaşayacağı 40 bin modern konutu ile yepyeni bir dünya gelişiyor... Modem altüst yapılan ve sosyal tesisleri ile huzur İçinde yaşanacak bir büyük şehir kuruluyor... Büyükşehir 21. yüzyıla yakışır yapısıyla Türkiye nin dünya çapında gururu olacak. "YOK, YOK" Bu dünya çapında gurur nedeninin ayrıntıları, ilanın uzun metninde sıralanıyordu. Özetlersek: Ucuz maliyetli bir merkezi ısıtma sistemi... Kesintisiz elektrik üretecek bir özel enerji santralı"... Çöp sorununu temelinden halledecek çöp imha ve değerlendirme merkezi... Her gün, her eve devamlı soğuk ve sıcak su verecek özel bir su şebekesi... Her daireye telefon ve televizyon bağlantısı sağlayacak telekominlkasyon santralı... Bunlar ve benzeri altyapı tesisleriyle, bugün İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerim izde yaşayanların ne kadar derdi varsa hepsine, bu özel Büyükşehiri de, daha başlangıçtan çare bulunuyordu. Büyükşehlr ln sosyal tesis çeşitleri ise ancak Amerikan filmlerinde görebildiklerimizdendi: Geniş yeşil alanlar içinde kreşler, çocuk yuvaları, huzurevleri... Golf sahaları, kapalı ve açık yüzme havuzları, buz pateni ve bowling salonları... Kültür merkezleri, kütüphaneler, tiyatro, müzik, sergi, fuar salonları. "HEDİYE"Sİ DE UCUZ... Bütün bunlara ve bunların arasındaki üç oda bir salonlu 125 metrekarelik bir konuta sahip olmanın peşin ödemesi 970 bin liraydı... Eğer 81 mj llk daha küçük bir konutla yetinecekseniz 620 bin lira.. Gerisi belirlenecek düşük taksitlerle aydan aya ödenecekti. Projenin gerçekleşme süresi ise hiç uzun değildi: İnşaat 1986'da başlayacak, ilk evler (parayı yatırma sırasına göre) 1987 de teslim edilecek ve her halde üç yıl içinde herkes konutuna ka-( vuşmuş olacaktı. Bu sözü veren, tecrübeli kooperatifçi Hüseyin Yıldız ın başkanlığında kurulmuş Büyükşehir Konut Yapı Kooperatlfl ydi. Kooperatifin yönetim ve denetim kurulu üyeleri arasında da muteber isimler vardı: Örneğin Istanbul HP milletvekili eski sendikacı Bilâl Şişman... Emekli Sandığı, Türk Hava Yolları, Emlak Kredi Bankası, Denizcilik Bankası gibi büyük devlet kuruluşlarının Büyükşehir in üç bomba» eski genel müdürlerinden ve Gençlik ve Spor Bakanlığı müsteşarlarından Ulvi Yenal... Türk-lş Birinci Bölge Temsilcisi Vahap Güvenç... İstanbul Milli Eğitim eski Müdür Yardımcısı Muammer Tuncer.Yankıdergisi Yazı İşleri Müdürü Erkan üzmen... Yapı Kredi Bankası Bakırköy Şubesi Müdürü Gürsel Erkmen... Ertesi günlerde bu isimlere, kooperatif kurucusu olarak Ünal Sakman, Orhan Ayhan gibi tanınmış gazeteciler, Ziya Hepbir gibi eski sendikacılar da eklendi... YATIRMAK MI, YATIRMAMAK MI? 29 Temmuz 1985 günü, bu ilanı yüzbinlerce kişi okudu. 1 Ağustos ve 3 Ağustos günü çıkan ikinci, üçüncü ilanları da... Onbinlercesi Acaba parayı yatırsam mı? diye düşündü, etrafına danıştı, sordu, soruşturdu... Ama vazgeçti... Bir kısmı soyut bir şüphecilik içgüdüsüyle... Talleyrand a atfedilen bir söz var. Bir müzakerede: Teklifiniz o kadar lehime ki, kabul edemem demiş. Niçin? Bu kadar iehime bir teklif gerçek olamaz. Altında mutlaka başka bir şey vardır. Onun gibi... Bir kısmının vazgeçmesinin nedeni daha somuttu: Aynı arsa üzerinde 6 yıl önceki bir başka girişimi, ISO- Kötüm serle iyim ser: Büyükşehir in ilk ilanlarını görüp para yatırmayı düşünenler arasında Milliyet mensupları da vardı. Pikaj Servisimizin sorumlusu İbrahim Kutluba (solda) sorup soruşturdu, bu niyetinden vazgeçti. İşletme Servisimizden İhsan Gülsunar ise gidip parayı yatırdı. Şimdi Kut- ' luba, Acaba fırsat mı kaçırdım?''diye düşünüyor. İhsan Gürsular da Acaba yalffiş mı yaptım? diye... I m m i i m n f F T T T I W i i 'fe ş e V & ü r v Havuzlu, Amerikan barlı şantiye binasının salonundaki maket, hâlâ başarısız girişim İSOTAŞ ın yaptırdığı projenin maketi. Henüz ~ değiştirilmesine fırsat olmamış... Arazinin sahibi Kemal Ilıcak, burayı parsel parsel almış. Amacını, talihsiz bir olay sonucu Teknik Üniversiteyi bırakmasından kalan bir inşaat tutkusuyla açıklıyor. TAŞ olayını hatırlamışlardı. Ya da bunu hatırlayanlar, onlara hatırlatmıştı. Ama ilanı okuyanlardan bir başka bölümü de, ne Talleyrand gibi bir peşin şüphecilik içindeydiler, ne İSOTAŞ olayım soruşturdular. Ya da soruştursalar da ondan etkilenmediler... Ve ilanlarda yazılı bankalara koşup paraları yatırdılar. İlk 5 gün içinde bunu yapanların sayısı 12 bin kadardı. Pikaj Servisi Şefimiz İbrahim Kutluba vazgeçenler arasındaydı. İşletme Servisimizden Ihsan Gülsunar da parayı yatıranlar arasında. Ve o beş gün sonunda, Büyükşehir ilanları dizisi ikinci şokunu yarattı. Başlangıçta 40 bin kişiye kadar herkesin parasını kabul edeceğini açıklayan kooperatif, ani bir kararla, müracaatları dondurmuştu. Eskisinden daha az gösterişli bir şekilde bu beklenmedik kararını şöyle açıklıyordu: Yatırılan paraların ve gönderilen bilgi formlarının sıralanması ve değerlendirilmesi çalışmalan İle ortaklık İşlemlerine başlanmıştır.. Yapacağımız konut sayısını aşan talep sahiplerini boşuna umutlandırmamak İçin yarından itibaren para tahsilatı geçici olarak durdurulmuştur... Para yatıranlar da, para yatırmayı düşünüp yatırmayanlar da şaşırmıştı. Ihsan Gülsunar da dahil, parayı yatıranlar: Acaba İyi mi ettik? diye düşünüyorlardı. Gerçi ilanlarda belirtildiğine göre paralarını her zaman geri çekebilirlerdi. Ama çekerlerse ve kooperatif gerçekten başarılı olup konutları zamanında yaparsa pişman olabilirlerdi: Nitekim parayı yatırmayanlardan bir bölümü de, İbrahim Kutluba dahil: Acaba fırsat mı kaçırdık? endişesi içindeydiler. ODACI ESAT'TAN ILICAK'A Kooperatifin adresi İstanbul da istiklal Caddesindeki Odakule İş Merkezinin 7 nci katıydı. Üç de telefon numarası verilmişti. Ancak daha ayrıntılı bilgiler edinmek için oraya başvuranlar yönetim kurulu üyelerini, ya da herhangi birini bulmakta güçlük çekiyorlar, kendilerine genelllkle Odacı Esat diye biri cevap veriyordu. Olayın bu aşamasında Cumhuriyet gazetesinden Füsun Özbilgen başarılı bir gazetecilik yaptı. Yetkilileri aramaya, Büyükşehir ko- «S 5 «reis Araziyi yıllar boyunca gece, gündüz silahla koruyan beş kişilik muhafiz ekibinden bekçi Ali Çetin şöyle diyor: Ne devirler geçti beyim... Gecekonducular ge[ir. A kşamdan sabaha, ev yapmak isterler... Teröristler gelir, işgal etmek isterler... Çok şükür Allah'a, bugünlere geldik. M i ı j 29 Temmuz: İstanbul'da 40 bin t a konutlu, dünyanın en modern,ur\ şehrini kuracağız. Herkes para I S yatırsın..." 114 Ağustos: Para yatırma duru s u n... Envanter yapacağız. Yeni 3 açıklamamız beklensin..." 3j 24 Ağustos: "inşaat alanını daralttık. 40 bin konutu 10 bin konuta İndirdik, isteyen parasını geri alsın..." Maket, plan ve görevliler... Şantiye binasının salonunda, eski başarısız İSOÎAŞ girişiminin projesine göre yapılmış bir maketin etrafında Büyükşehir in arazisini yıllardır bekleyen beş koruyucu: (Soldan sağa:) Kâmil Taş, Muhittin Açıkgöz, Kâmil Al, Ali Çetin ve Selman Kolan. operatifinin satın alacağını ilan ettiği arsadan başladı. Arsanın sahibi - ya da arsanın sahibi olan Okent ve Birlik Emlak şirketlerinin sahibi - Kemal llıcak tı. Ilıcak ı buldu. O, aracılık yaptı. Ve Kooperatif Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Yıldız la, Denetim Kurulu Başkanı Ulvi Yenal, Özbilgen in sorularını cevaplamayı kabul ettiler. Buluşma yeri, Kemal Ilıcak ın Tercüman gazetesiydi. Ilıcak ın da hazır bulunduğu görüşmede Özbilgen, Büyükşehir le ilgili pek çok soruyu üçüne de sordu. Aldığı cevapları banttan deşifre edip, aynen yayınladı. BİR ARSANIN ÖYKÜSÜ Bu cevaplar da Büyükşehir olayının çıkış noktası gibi düğüm noktası nın da, Küçükbakkalköy deki o büyük arsa olduğunu ortaya koyuyordu. Bu bakımdan bu yazı serisini hazırlamaya başlarken, önce o arsaya gittik. Yerini ta rif edelim, İstanbuh-Ankara yolundan, Ankara yönünde giderken Erenköy Kavşağı ndan sola sapıyorsunuz... Biraz gidince, karşınıza kocaman bir Büyükşehir levhasıyla ok işareti çıkıyor. Okun gösterdiği yerden stabilize bir yola girince de Büyükşehir arsası başlıyor. Aslında arsa değil "t~c MİLLİYET 9 de... Arazi... Alan... Bölge... gibi bir kelime kullanmak daha doğru... Boş topraklar, dereler, tepeler... Hepsi o arsa nın İçinde... Yol sizi döndürüp dolaştırıp bir tepeye çıkarıyor. Tepede de bir bina! Şantiye binası. önüne çimler ekilmiş, bakımlı haliyle arazinin ortasındaki tek canlılık noktası... Arabayla yaklaşırken İçerden, bazısı özel elbiseli insanlar çıktı... Merakla baktılar. Ön camımızdaki Milliyet yazısını görüp gazeteci olduğumuzu anladılar. Hoş geldiniz dediler. Hepsi 5 kişi., özel elbiselilerden biri açık mavi, ikisi kahverengi giyinmiş... Kahverenginler Büyükşehir arazisinin bekçileri... Ötekiler sivil. Onlar da şantiyenin memurları... En eskisi, Bekçi Ali Çetin. Ağrılı.. Buraya arsanın Kemal Ilıcak tarafından alınışıyla girmiş... Asıl görevi, arazi üzerinde gecekondu yâpıfhıasım önlemek: Ne devirler geçti beyim... diye anlattı... Burayı yıllarca silahla koruduk. Gecekonducular gelir... Akşamdan sabaha ev yapmak İsterler... Teröristler gelir, İşgal etmek isterler... Çok şükür Allah a, bugüne kadar getirdik... İnşallah artık İnşaat başlar da... Tepeden daha iyi görünüyor, 4.5 milyon metrekarelik uçsuz-bucaksız arazinin dört yanı evlerle, gecekondularla kaplı... Sadece burası bir bina ormanının ortasında boş bir ova gibi duruyor... Ali Çetin, gene kahverengi elbiseli Kastamonulu arkadaşı Kâmil Al ve daha sonra nöbeti devralacak arkadaşları 8 er saatten üç vardiya İle burayı boş bırakmıyorlar... Nöbet değiştirme saatlerinde gelen bir servis arabası onları getirip götürüyor. Binanın içi, ortası avlulu küçük bir kervansaray biçiminde. Avlunun ortasında havuz var. Bina bölümlerinde Amerikan barlı bir salon ve boş çalışma odaları... Salonun ortasını, büyükçe bir maket süslüyor. Ama henüz Büyükşehlr inki değil yılında ilanları yapılan ISOTAŞ inki... Yani Büyükşehir projesine karşı İlk endişelere neden olan talihsiz projenin maketi... _Henüz onun yerine Büyükşehir inkini koymaya fırsat olmamış... ARSADAN İSOTAŞ'A Arsayı, daha doğrusu araziyi, ya da bölgeyi Kemal Ilıcak, 1970 li yılların sonunda parça parça satın almış. Arazi üzerindeki belirli parsellerden ortasında bir çiftlik evi ve bahçesi bulunan bir bölümü Mlşel Aznavur adlı bir vatandaşımıza aitmiş. Onun ölümüyle Bayan Fatma Melek Aznavur a geçmiş. Parsellerini satmak onun da Iş'ne gelmiş... Bir başka bölümü Tevflk Bey Çiftliği diye bilmiyormuş. Ilıcak, onu da almış... Amacı, burada toplu konut İnşaatı yapmak... Bunun genç yaşlarından İtibaren bir tutkusu olduğu, Füsun Özbllgen e anlattıklarından anlaşılıyor. Özeti şöyle: Liseyi bitirdikten sonra Anadolu'dan İstanbul a mühendis olmak için gelen Ilıcak, imkânlarının azlığı dolayısıyla eniştesinin evinde kalmak zorundadır. Bir odayı yeğeniyle birlikte paylaşıyor. Teknik Üniversite ye girmek için müracaat eden 600 kişinin arasına 13 üncü olarak giriyor. Bir gece, saat 3 e, 4'e kadar çalışarak hocanın verdiği ödevi yapıyor. Yatıp uyuyor. Fakat küçük yeğeni kalkınca masanın üzerindeki T cetveline takılıyor. Onca çalışmasıyla tamamlanan ödevin üzerine mürekkep dökülüyor. Ilıcak uyanınca ne yapacağını şaşırmıştır. Yeğenine kızıp, onu biraz hırpalıyor. Fakat eniştesi de, Oğlunu hırpaladı diye ona kızıyor. Bir ailevi çatışma çıkıyor. Sonuç: Kemal Ilıcak, ödeve mürekkep dökülmesi olayından sonra, artık fakülteye devam edememiş, mühendislik öğrenimini bırakmıştır. Kendi anlatımıyla şöyle: Hâlâ izahını yapamıyorum. Al o mürekkep dökülmüş vazifeyi götür hocaya. Ben bunu yaptım ama mürekkep döküldü de. Utandım mı nedir? Gidip söyleyemedim. Düşünemedim. Mühendisliği bıraktım ve gazeteci olmaya karar verdim. İstanbul un lçlnde sayılabllecek kadar ulaşım merkezlerine yakın bu dev arazinin satın alınışına ve yıllar boyunca büyük masraflarla gecekondu Mardan konmuşuna llıcak ın anlattığına göre, İşte bu yarım kalmış mühendislik tutkusu neden olmuş... Bu tutkunun ilk denemesi de İSOTAŞ olayı... Bugünkü Başbakan Turgut Ozal ın da ortağı olduğu büyük konut şirketinin kuruluşu... YARIN: İSOTAŞ OLAYI

2 2 EYLÜL 1985 Y CD IL 1979 du. Aylardan Temmuz 'Gazetelerde, bugünküleri andıran boy boy ilanlar yayınlanmaya başladı: İSOTAŞ, İstanbul'da şehir içinde şehir kuruyor. YENİKENT... Yenikent, ulaşım İmkânları, okulu, çarşısı, pazarı, camii, spor tesisleri, parkları, bahçeleri, otoparkları, iş ve eğlence merkezleri İle bir şehir içinde şehit... İstanbul un Anadolu yakasında 3 milyon metrekarelik bir arsa üzerinde kurulacak bin konuttu, 75 bin nüfuslu 'Yenikent' te herkes ev sahibi olabilecek... Fiyatlan, peşinattan, taksitleri İnceleyin. Dairenizi seçin. Sizde Yenikent'liolun... İlanlarda, ünlü reklamcı Erdöl Boratap m, güleç yüzü de vardı. Elinde Yenlkent in sloganlarını işaret eden gözlüğüyle, güven telkin ediyordu. Gene bugünkü gibi yüzblnlerce kişi ilanları okudu. Boratap ın ciddi görünüşüne baktı. 10 binlercesi Acaba para yatırsam mı? diye düşündü. Yüzlercesi de bugün bizim gazetedeki Ihsan Gülsunar gibi kararını verdi. İlandaki adreslere koşup ilk ödemesini yaptı. O günlerde daha fiyatlar bu hale gelmemişti. Peşin ödeme 55 bin liradan başlıyordu. Buna ek olarak her ay taksitlerin yatırılması gerekiyordu. İSOTAŞ, bir kooperatif değil, bir şirketti. Bugünkü Büyükşehir" arsası diye ilan edilen arazinin üçte ikisi üzerinde konut yapmak için arsa sahibi Kemal llıcak m inisiyatifiyle kurulmuştu. Kurucularının bir bölümü arasında inşaat sektörüyle İlgili kimseler ve kuruluşlar vardı. Ali Rıza Çarmıklı gibi tanınmış müteahhitler, İbrahim Bodur gibi konut malzemesi üreten fabrikalarını sahipleri ve onlara ait bazı şirketler... Bir bölümü de şimdiki Başbakan o zaman özel sektörcü Turgut özal, şimdiki Büyükşehlr in Denetçiler Kurulu Başkanı Ulvi Yenal, Aydınlar Ocağı yöneticilerinden Prof. Sabahattin Zaim gibi başka alanlardaki ünlülerdi. BİR YENİKENT'ZEDE ANLATIYOR ISOTAŞ m Yenikent projesinde konut sahibi olma umuduyla şirkete para yatıranlardan İzm irli emekli Alpaslan Bulut, İzmir büromuzdan Hakan Tartan a o günleri, şöyle anlattı: (SOTAŞ ın İlanlardaki krokisi de, bugünkü Büyükşehlr' krokisinin hemen hemen aynıydı. Bugünküne sadece Fatih Köpriisü nden gelecek yol ilave edilmiş, iş merkezi olarak verilen adres de aynı. Telefon numaralan da aynı. Sadece kuruculann büyük kısmı değişik kişiler. Ama o zamanki ortaklar da İnsana güven telkin ediyorlardı... Biz bu adreslere başvurduk. Düşündük, taşındık, hesapladık. Götürdük paramızı yatırdık. Ev planları da bugünkülere benziyordu. Birini seçtik. Beklemeye başladık... Bekle... Bekle... Bu arada, aylık taksitleri yatırmaya devam et... Bir şey yok. Sadece arada bir broşürler geliyor. Halbuki, plana göre İlk evler 1982 de bitirilecek, 1984 yılına kadar da hepimizin evi teslim edilecekti. Sorduk, soruşturduk ki, daha ev namına herhangi bir yapının çivisi bile çakılmamış. Toplanan paralarla Libya da bir işe girilmesi söz konusu imiş... Küçükbakkalköy'deki büyük arsa, 6 yıldan beri çeşitli girişim lerin "tecrübe ta h ta s ı" haline geldi. Büyükşehir'den önceki denem enin ilanları da görkem liydi.. İSOTAS ın Yenikent* serüveni... ilk girişim bir Temmuz ayında başladı. Aralarında Turgut Ozal ın da bulunduğu ortaklar İSOTAŞ adlı anonim şirketi kurdular... Bugünkü Büyükşehir arsasında kurulacağı bildirilen o zamanki şehrin adı i(yenikent ti. Yenikent in de merkezi ısıtma ' sistemi, spor tesisleri, kültür salonları olacaktı... YENİKENT KURUCULARI I Kemal Ilıcak (Arsa sahibi) L ı F...1 I ^ Ali Rıza Çarmıklı (Hem ortak, hem.yapımcı) 1979 da YENİKENT Projesi ni gerçekleştirmek üzere İSOTAŞ Anonim Şirketi ni kuranlar arasında, şimdiki Başbakan Turgut Özal ın da bulunduğu ünlü kişiler vardı. İçlerinden İbrahim Bodur gibi inşaat malzemesi üretenler ve Ali Rıza Çarmıklı gibi müteahhitler, projenin gerçekleşmesinde aktif rol de oynayacaklardı. Şimdiki Büyükşehir Projesi - nin Denetim Kurulu Başkanı Ulvi Yenal. o zamanki yönetimin Başkan Yardımcısıydı... Bunun üzerine paramızı geri almak İstedik. O da bir hayli sürdü. Sonra yatırdığımız paraları düşük bir faizle, ama, yüzde 3 eksiğiyle geri alabildik. Fakat, enflasyonu düşününce ne kadar zarara girdiğimiz belli. Bize daha sonra v..> T f c. i.... a 1 Turgut Özal (Kurucu ortak) Ulvi Yenal (Başkan Yardımcısı) İbrahim Bodur (Şirketiyle de ortak) yatırdığım taksitlerle birlikte bin lira civarında bir para verdiler ki, ben paranın düşüş değerini hesaplattım. Bugünün parasıyla 5-6 milyon lira ediyor. İnsanın elinde 5-6 milyon olsa belki bununla bir konut edinme imkânı olabilir. Ama, bin lirayla ne ya- Aynı arsada, aynı bürodan üç deneme İSOTAŞ' Yenikent ön imar plânı SOKUt AıMlAM wim iz I ICıım UMUM DMMMM IUKM OaftlNMf UMUM I nmmni MMU V01UM Konut alırken ne düşünüyorsanız YENİKENT projesi size hepsini veriyor. He» Utkundan ihtiyacına* yeterli bir. Sinema Kahve. PnMahan* Ulanl.ı konul sahibi ula aks-nu -Çecall.mnu *tn yekin ak okullar o ı.side ve Mkaklarda ihtiyatlarını» ivin kullar ve lısr UuklAnU/.,1«I,.ıtl.uıiılı ve terıfeil ul.ıyım 1 emkenı ıe Myuk el*«ena narkeıınd..aüıu -ı, ulularım/ «..notoparklar Duıknıetenu <u> y«*d saha ve parklar. yenikl MmIh *«iwa" B YEN İK E N T (Temmuz 1979) konut Küçükbakkalköy deki büyük arsanın üzerindeki ilk proje, sonrakilere göre daha mütevazıydı Temmuz unda İSOTAŞ ın düzenlediği büyük bir ilan kampanyasıyla isteklilere sunulan YENİKENT", 15 bin konuttan oluşacaktı... pılır? Artık bu şekilde ev sahibi olma umudum da kalmadı. Alpaslan Bulut un söylediklerini, gazetemize telefonla, mektupla başvuran daha birçok kişinin anlattıkları da doğruluyor. BİR YENİKENT SORUMLUSUNUN YANITI İSOTAŞ, neden başarısız oldu? Yenikent niçin kurulamadı? Bugün, şimdiki Büyükşehlr Kooperatlfl nln de Denetim Kurulu Başkanı Ulvi Yenal ın, Füsun Özbilgen in sorularına cevap verirken, söylediğine göre, bunun gerekçeleri şunlar. 24 Ocak Kararları nı biliyorsunuz. 24 Ocak Kararlan gelince inşaat sektörü krize girdi. Durdu... Herkes evlerini satıp bankalara yatırdı, faiz almak için... (İlk) Toplu Konut Kanunu çıktı, tatbik edilemedi. (Yeni) Toplu Konut Kanunu beklendi. Araziyi satın almak için borç ödenemedi. Ödenemeylnce araziyi (sahibine) iade etmek zorunda kalındı... - i d * - ' LİBYA'DAN KURTULDUK..." Konutbirlik in İstanbul halkı için konutluk dev atılımı BİR LİKKEN T (Mart 1985) konut 1985 başındaki BİRLİKKENT" girişiminde konut sayısı 30 bine çıkıyordu. Ancak aceleye geldiği için ilk açıklamasında, YENİKENT in 15 bin konutluk projesinin krokisi kullanılmıştı. BİRLİKKENT in ömrü kısa sürdü... G eleceğin Şehri İstanbul da Kuruluyor^ BÜYÜKŞEHİR ~ BÜYÜKŞEHİR (Temmuz 1985) konut Sûv«. I 1 98XZ. i :TSr İS3T 1 İrE-T " ;ÿ g r. Şimdiki BÜYÜKŞEHİR girişiminde, aynı arsa üzerindeki konut sayısı, önce rekor kırıp e çıktı. Kroki, Fatih Köprüsü ile ortaya çıkan duruma uydurularak geliştirilmişti. Ama bir ay içinde 40 bin konutluk hedef değişti, 10 bine indi... Ulvi Yenal, şirket adına toplanan paraların Libya'da kullanıldığına dair iddiaları kabul etmiyor. Belirttiğine göre, gene para yatıranların menfaatine olarak düşünülmüş olan böyle bir girişim varmış. Ama gerçekleşmemiş. Şöyle diyor Allah'tan devam etmedi bu iş. Eğer Libya daki inşaat başlanmış ve devam etmiş olsaydı, Libya da takılı kalan diğer müteahhitler gibi biz de çok daha zor duruma düşerdik. Trablus tan 607 kilometre İlerde Hunn bölgesinde bir ön anlaşma yapıldı ama, Allah tan mukavele imza edilmedi. Çünkü, o esnada Libya paralarını ödeyemez duruma girmişti. Biz böylece işin İçinden çekildik. Girseydik kurtulamazdık. Yenal, bu tesadüf sonuçunda Libya işinden kurtulan şirketin, bir başka güçlüğünün, planlarının onaylanmasındaki gecikme olduğunu söylüyor. OKENT arsasının planının tasdiki 1979 senesinde başladı senesinin Mart ında bitti. Projenin 5 sene tasdikte, oradan oraya gideceğini bilemezdik diyor. Bütün bu bilinmeyen ler arasında bocalamak durumunda kalan İSOTAŞ, o zamanki yöneticisinin anlatımına göre nihayet, ortaklarından isteyenlerin paralarını iade etmek zorunda kalmış. Buna ortak mukavelelerinde yazılı olan yılda yüzde 12'llk faizi ekleyerek yapmış, yani taahhüdü neyse onu yerine getirmiş... Bu arada, reklam harcamaları, arsadaki şantiyenin kuruluşu,stabilizeyolların yapılışı gibi bazı altyapı harcamalarını da sermayeden karşılamış. Para yatıran 1000 küsur kişiden 160 ı paralarını gei$t<tnbtıjda İt inde şehir kuruyor. F(At Pt SINAT 1A*\;»IT TL TL. 2 OOOTL T L TL TL TL 7i) 625 TL. Ö TL TL TL 3.800T L OOO Tl 9 2 -i 0 0 T L Ti ro eo.ô Ô Q TL. Vn.OOOTL* 5 5 Û Ü U } ~ I 3, I, I* a7.60ühraya ev alınır«, ya daha büyiigü? l i r a y a! o c > 3 <. ' ve tasamıttanmnn oluşturduğu büyük sonuç - sefıir içinde şehirb fsotas MXAftA şçtdtv Y NİK NT in yerini görmek ister misiniz? : Tarihin te k e rrü rü m ü 7 Şimdiki Büyükşehir ilanları gibi, Yenikent" ilanları da 1979 Temmuz undan itibaren uzun süre gazetelerden eksik olmamıştı. Büyükşehir'den kuşkulu olanlar, şimdi o günleri hatırlatıyorlar. Büyükşehir yöneticileri ise, 0 tecrübeden çok ders aldık. Bu seter başaracağız diyorlar... Kimin haklı çıkacağını gene zaman gösterecek... ri almayarak, bundan sonraki sonucu beklemekteymişler. Bu 160 Yenal ın deyimiyle sadık üye nin davranışa şimdiki "Büyükşehir projesinde kendilerine öncelik verilerek değerlendirilecekmiş. İKİNCİ DENEME: BİRLİKKENT Küçükbakkalköy deki büyük arsa, ISOTAŞ ın devreden çıkmasıyla, bir süre sahipsiz kaldı. Sahipsiz kalma, tabii onu değerlendirecek bir sahip bulunmaması anlamına... Yoksa tapuları elinde bulunduran Kemal llıcak a ait OKENT ve BİRLİK EMLAK şirketlerinin bekçi ekipleri, araziye sahip çıkmaya, onu her türlü tecavüzden korumaya eskisi gibi devam ediyorlardı. Ama o arazi üzerinde yeni bir inşaat girişimini kim yapacaktı? İstanbul un içinde küçük bir arsa bulmak bile meseleyken, şehrin oldukça merkezi bir bölümünde 4.5 milyon metrekarelik koca bir bölgenin bomboş durması ziyan değil miydi? sonları ve 1985 başlarında arsaya ilgi, KONUT- BİRLİK ten geldi. Marmara Bölgesi ndeki yapı kooperatiflerinin birliği olarak Türk kooperatifçiliğinde önemli bir yeri olan KONUTBİRLİK, Toplu Konut Kanunu ndan sonra bünyesindeki kooperatifler için büyük arsalar arıyordu. KONUTBİRLİK yönetimi, llıcak'ın arazisiyle ilgilendi. Arazinin üçte ikisinin sahibi olan OKENT e ait parsellerin ürerinde 30 bin konutlu bir inşaatın gerçekleştirilebileceği sonucuna vardı. Ve bu parsellere 17.5 milyar lira fiyat biçti. İlk düşüncelere göre, arsa MİLLİYET 9 bedeli OKENT e, KONUTBİR- LİK kooperatiflerinin müstakbel üyelerinden gelecek paraların toplanmasından sonra ödenecek ve kooperatifler, arsanın kendilerine düşen bölümlerini, konut yapımı İçin ortak bir plan çerçevesinde kullanacaklardı. Sonradan OKENT e para ödemek yerine, OKENT in, büyük kısmı Kemal llıcak a ait hisselerinin satın alınması, yani şirketin, bütün malı, alacağı, borcuyla devralınması daha uygun görüldü. KONUT- BİRLİK In 13 Mart 1985 tarihli yönetim kurulu toplantısında bu konuda bir karar alındı. TAM DESTEK KONUTBİRLİK in bu kararı alan Yönetim Kurulu nun o zamanki Başkanı Hüseyin Yıldız dı. Kooperatifçilik alanında uzun yıllar çalışmış, özellikle Bakırköy bölgesinde yüzlerce konutun yapımını gerçekleştirerek çevresinde olumlu bir izlenim yapmış olan Hüseyin Yıldız, yeni projeyi, KONUT- BİRLİK in aylık dergisinde şöyle açıkladı: Dev bir atılımla BİR- LİKKENT doğdu. KONUTBİR- LİK camiasını saran heyecana, ilgili bütün kuruluşlann da ortak olacağını düşünerek, BİRLİKKENT! sevinçle İstanbul halkına müjdelemek isteriz. Şunu açıklıkla ifade edeyim ki, BİRLİKKENT, özellikle Anadolu yakasındaki İstanbulluların konut konusundaki tek umudu olacaktır. Küçükbakkalköy de ve Karaman Çiftliği mevkiinin tam ortasında (2. Boğaz Köprüsü nün bağlantısının da geçeceği) BİRLİKKENT In İstanbul un her köşesine kolaylıkla ulaşım imkânı sağlanan bir avantajı olacaktır. BİRLİK- KENT In bütün İstanbullulara hayırlı olmasını dilerim. KONUTBİRLİK dergisi, bu açıklamayla birlikte bu proje üzerinde İstanbul Belediye Başkanı Bedrettin Dalan la, Toplu Konut Başkanı Vahit Erdem in de görüşlerini yayınladı. Dalan şöyle konuştu: BİRLİKKENT, belediye olarak bizim hedeflerimiz İstikâmetinde bir proje... İstanbulluların, dolayısıyla da belediyenin en başta gelen meselesi konut açığıdır. Bu büyük şehrin bu büyük derdinin hafiflemesinde BİRLİKKENT gibi bir dev projenin gerçekleşmesinde yardımcı olacağız. Böylece İstanbul un konut açığı önemli ölçüde giderilmiş olacak. Şimdiden İstanbullulara hayırlı olsun. ALPASLAN BULUT İSOTAS kurbanı emekli Vahit Erdem in söyledikleri de şunlardı: İstanbul a İşte böyle büyük bir proje gerekliydi. İstanbul un konut meselesinin çözümünde, bu büyük adımı atan KONUTBİRLİK I candan kutlarız. Ayrıca bu projenin destekçislylz. Büyük gayretler İsteyen bu proje gerçekleşirse, İstanbul da Türkiye de ilk defa modem bir şehirleşmenin temeli atılmış olacak... Yani yetkililerden tam destek de tamamdı. Ama bundan sonra ne olduysa oldu. Kamuoyuna bir bayram sevinci havasıyla açıklanan BlRLİKKENT in ömdü de çok kısa bir süre içinde tamamlanıverdi. "İSOTAŞ" 1 İNŞAAT SEKTÖRÜ ORGANİZASYON,! YATIRIM VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ ORTAKLAR LİSTESİ A d ı H is se R a ş it K oksal 1 D r. M.R ıfa t Sağlam 1 S e y f i S ıv a c ı 1 T u rg u t ö z a l 1 D ursun B alb an - 1 İSOTAŞ ÇI ÖZAL... Olan sadece, BİRLİK- KENT e de olmuyordu. BİR- LİKKENT in babası "KO- NUTBİRLİK in o zamana kadar sürdürdüğü birlik havası da birden dağılıveriyor, Başkan Hüseyin Yıldız, arkadaşlarıyla bu proje yüzünden ihtilafa düştüğünü belirterek görevinden ayrılıyor, üyeler arasında birbirlerini suçlamalar başlıyordu. Küçükbakkalköy deki talihsiz arsa İse, yeniden sahipsiz kalıyordu. Ancak bu yeni sahipsizlik dönemi uzun sürmedi. Ona bu defa, müstafi KONUT- BİRLİK Başkanı Hüseyin Yıldız sahip çıktı. Birliğini bırakmış, ama İstanbul halkına müjdelediği arsayı bırakmamıştı. YARIN: TALİHSİZ ARSANIN TALİHSİZ TAPUSU

3 EYLÜL 1985 MİLLİYET RENKÖY kavşağında Küçükbakkalköy dekl büyük, ama talihsiz arsa; onu alıp 30 bin konutlu bir BİRLİKKENT kurmaya hazırlanan KONUTBİRLIK ten nasıl koptu?.. Bu konudaki rivayetler çeşitli; O yüzden KONUTBİRLİK Başkanlığı'ndan ayrılan ama, arsa ya sadık kalan Hüseyin Yıldız, bunu bazı üyelerin işi savsaklamasına, projenin önemini anlayamamalarına bağlıyor. KONUTBİRLİK'in şimdiki Başkanı Oğuz Soydan İse: Hayır, biz arsayı almayı 13 Mart günü kararlaştırmıştık. Hatta başlangıçta buna karşı olan, Hüseyin Yıldız'- dı. O bu İşi sonradan benimsedi diyor. Savsaklama iddialarını da şöyle reddediyor "Karardan sonra konunun bir de hukuki ve teknik açıdan incelenmesi, bu konudaki komisyon raporlarının gelmesi beklenmiştir ki, buna savsaklama değil, tedbirli davranmak derler. ARSA cini, KAVGA BİTMEDİ Bu tartışmanın daha pek çok ayrıntıları var... KONUT- BİRLİK içinde ve çevresinde hâlâ: O arsayı kaçırdık. Hayır, biz kaçırmadık. Arsa kaçtı. Keşke kaçmasaydı... Biz onu İşe yaratırdık... İyi ki kaçtı... Başımıza deri olurdu... gibi karşılıklı görüşler ve bu görüşlerin gerekçeleri çarpışıyor... Ama onlar çarpışadursun, atı (ya da arsayı) alan, Üsküdar ı çoktan geçmiştir. KO- NUTBİRLİK eski Başkanı Hüseyin Yıldız, istifasından 27 gün sonrasından itibaren artık, o arsanın yeni alıcısatıcısı Büyükşehlr Koopera tifin in başkamdir. BİR ESKİ 1 K00PERATİFÇİ Hüseyin Yıldız ın, "KO- NUTBİRLİK in başkanlığını yaptığı sırada, birliğin dergisinde yer alan resmi biyografisi şöyle: 1930 yılında doğdu. Evli ve İki çocuk babası, öğretmenlik, gazetecilik, muhasebecilik, yöneticilik ve İnşaatçılık yaptı. Teksif İle diğer bazı sendikalann genel sekreter yardımcılığında bulundu yılında konut kooperatifçiliğine başladı. 26 yıldır kooperatifçilik yapıyor ve 1964 yıllarında TOrk/ş'/e birlikte Birinci ve 'kinci Türkiye Kooperatifleri Konferansı'nı düzenledi. Türk-lş ln bünyesinde kurulan İşçi Mesken Kooperatifinin ilk başkanı oldu de kısa adı, KONUTBİRLİK olan, Marmara Yapı Kooperatifleri Birliği nl kurdu. Kuruluşundan İtibaren üç ayrı dönemde birliğin Yönetim Kurulu Başkanlığını yaptı. Hüseyin Yıldız*!, KONUT- BlRLlK ten ayrılışıyla başlayan son tartışmaların dışında, birlikte çalıştığı kimselerin çoğu, başanlı bir kooperatlfçl olarak niteliyor. KO- NUTBİRLİK'In eski başkalarından eski İmar ve İskân, Köyişleri ve Kooperatifler Bakanı Ali Topuz un da görüşü böyle... Hatta kendisine son tartışmalarda en sert çıkanlardan Birlik Denetim Kurulu Başkanı, gene tecrübeli kooperatifçi Mahmut Arslan ın da... Daha önce kooperatifçi olarak İnşaatını tamamladığı pek çok konutu, içinde bulunduğu koşullar ölçüsünde eksiksiz ve zamanında tamamlamış... Çevresinde İyi bir İsim yapmış... onut diye diye. "Btıyukşehir" arsası parsellerinin tapusu Kemal llıcak'ın şirketlerinde am a. Hazine, "Bu arazide benim de hakkım va r" diyor Maliye nin son darbesi: Tedbir karan Kadıköy 3 üncü Asliye Hukuk Mahkemesinde görülen mülkiyet ihtilafı davası son aşamasına geldi. 'Büyükşehir çiler uzlaşma umuyorlardı. Ama Maliye, 'Büyükşehir in ilan kampanyasından sonra bunun tam tersini yaptı. Mahkemeye başvurarak arsa üzerine tedbir koydurttu Büyükşehir çilerin uzlaşma umudu ise, Toplu Konut Kanunu ve Yönetmeliği nin bazı maddelerinden kaynaklanıyor. O maddelere göre, toplu konut yapımına arsa bulmak, devletin zaten görevi... Gerektiğinde Hazine arsalarının da bu işe tahsis edilmesi öngörülmüş. 'Büyükşehir çiler Öyleyse bize niye güçlük çıkarılıyor? diyorlar Gerçi kooperatifçilik hayatında başından tatsız bir olay da geçmiş... İlgili olduğu bir kooperatifin gerçek olmayan ortaklar alıp, onlar için de kredi sağladığı iddiasıyla hakkında dava açılmış. Cezası tecil edildiği için hapse girmemişse de 7 aya mahkûm olmuş... Ama Hüseyin Yıldız bunu sonradan açık yürekle anlatırken. Bu benim İçin büyük bir ders oldu. Bu dersi daha sonraki kooperatifçilik hayatımda herkese örnek diye anlattım. Kooperatifçilik ciddi iştir. Dikkatli olunuz dedim diyor. Hüseyin Yıldız (Konutbirlik ten Büyükşehire) Hüseyin Yıldız ın Yönetim Kurulu, Ulvi Yenal ın Denetim Kurulu Başkanlığında, milletvekili Bilal Şişman, eski senatör Vahap Güvenç, sendikacı Ziya Hepbir, banka müdürü Gürsel Erkmen, gazeteci Ünal Sakman ve Orhan Ayhan gibi muteber İsimlerin katkısıyla kurulan, Büyükşehlr Koopera tifin in başlangıç vaatleri malûm... Bu vaatlerin 25 günlük b\r zaman içinde nasıl hafiflediği de... ARSANIN TAPUSU... Bu yazı dizisinin hazırianışı sırasındaki araştırmalardan oğuz Soydan (Konutbirlik in yeni Başkanı) Küçükbakkalköy deki arsa onları da ihtilafa düşürdü.yıldız.birlik Başkanlığı ndan o yüzden ayrıldı. Soydan,ona o yüzden kızdı ' 'Beni çıkartam azlar" Taşocağı sahibi Rüştü Özkanca, Büyükşehir" arazisi içindeki işyerinde arkadaşımız Altan Öymen le konuşurken, durumundan son derece emin görünüyordu, Benim artık 10 yıllık ruhsatım var. Beni buradan Büyükşehir de çıkartamaz, küçük şehir de... diyordu. anlaşıldığına göre, Büyükşehlr in 40 bin konutun 10 bin konuta inişinin de, Altı ay İçinde inşaata geçeceğiz iddiasına esneklik getirilişi de, başlangıçta pek önemsenmemiş, bazı pürüzlerden kaynaklanıyor. Bunlardan biri, arsanın tapusundaki pürüz: Küçükbakkalköy dekl araziye ait bir kısım parselin tapusu, Kemal llıcak ın şirketlerinde ama, Maliye Bakanlığı nın MIHI Emlak Genel Müdürlüğü ne göre, bunların en az bir bölümü şahıs değil, Hazine arazisi... Ve Hazine, bu iddiasından vazgeçmediğini, Kadıköy Adliyesl nde devam eden davasını sıkı sıkıya takip etmekle gösteriyor. Hazine nin hak sahipliği iddiasında ne kadar ısrarlı olduğunun bir kanıtı da, bugün müstakbel Büyükşehlr arazisinde taşocağı işleten Rüştü Özkanca... VE BİR TAŞOCAĞI RUHSATI Özkanca, uzun yıllardan beri burada faaliyet halinde... Kamyonlarla, makinelerle taşları çıkartıp, kırıp, mıcır haline getiriyor. Daha önce arsanın eski sahiplerine ait özel bir arazi olduğu esasına göre aldığı ruhsatını, bu yıl, on yıl İçin yenilemek istemiş... tnerjı Bakanlığımdan sonramuamelelerin yürüdüğü Maliye Bakanlığında arazi, Hazine arsası muamelesi görmüş ve ruhsat, Hazine arazisi üzerinde olarak verilmiş... Şimdi Küçükbakkalköy yanındaki arazinin oldukça büyük bölümünde özkanca nın makineleri her gün durmaksızın ve huzur içinde çalışıyor. özkanca da memnun: Benim artık 10 yıllık ruhsatım var. Beni buradan ne Büyükşehir çıkarabilir, ne koçükşehir diyor. ifâ İHTİLAF DA OLSA Arazideki bu ihtilaf, Büyükşehir cilerin aşarız sanıp da, henüz aşamadıkları engellerden biri. Aşarız sanmalarının kendilerine göre bir nedeni de var. Diyorlar ki: Küçükbakkalköy dekl arazinin bir bölümü, Maliye ve Gümrük Bakanlığımın öngördüğü gibi Hazinearazisi sayılsa bile, Hazine nln kendisine ait bulunan toplu konut yapımına müsait arsaları konut y '. A <. t* -v! İ *5 ' L Biiyükşehlr de taş üretimi Büyükşehir arazisinin ortasındaki 10 yıl ruhsatlı taşocağı. Burada her gün sabahtan akşamın geç saatlerine kadar hummalı bir çalışma sürüyor. Ocak sahibi Rüştü özkanca nın makineleri, kamyonları taş çıkarıp mıcır işleyerek, bunları piyasaya sürüyor. yapanlara tahsis etmesi Top İu Konut Kanunu nun ve Yönetmeliğimin gereği. Hatta, Hazînemin toplu konuta müsait arsası olmasa bile, bunu istimlak yoluyla temin edip, toplu konutçulara tahsis etmesi gerekiyor. Büyükşehlr cilerin bu görüşünün birinci dayanağı Toplu Konut Kanunu nun 2 nci maddesinin h fıkrası. 2 nci madde, Toplu Konut Fonu nun kaynaklarını sıralarken, bu h fıkrası ile Hazine arsalarından elverişli olanların toplu konut işine tahsis edilmesi ilkesini de getirmiş sayılıyor. Fıkranın metni şöyle: (Toplu Konut Fonu nun) kaynakları:...(öteki kaynaklar sayıldıktan sonra.) U M U TLA R GERÇEK OLURSA h) Hazine arsaları üzerine yapılan konut ve işyerlerinin arsa maliyet bedellerinin en çok yüzde 25 ine kadar alınacak katılım payından oluşur. Yani, toplu konut arsaları oluşturulması, devletin bazı hallerde kendi arsalarını da bu işe tahsis etmesini gerektirecek kadar önemli bir görevidir. Hatta, sadece o kadar da değil. Belirli yerlerde devletin elinde toplu konuta tahsis edeceği yeterli Hazine arsaları yoksa, bunlar Toplu Konut Yönetmeliğimin aşağıdaki 5 inci maddesine göre başkalarının arazileri kamulaştırılmak suretiyle oluşturulacaktır Madde: 5 - Gerektiğinde ve idarenin uygun görmesi halinde toplu konut alanlarının bedeli fondan karşılanmak suretiyle idare ile Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü arasında yapılacak protokol hükümlerine uygun olarak Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırılması sağlanır. Bu alanların kadastro, jeoteknlk etüt, harita, İmar planı ve alt yapıları fondan karşılanmak suretiyle yaptırılabilir. Bu alanlar toplu konut yapımcılarına konut yapmak şartıyla Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü nce satılabilir ve bedeli fona iade edilir. 4 $ YANLIŞ TAHMİN Bu maddelere dayanarak. Eee, öyleyse demiş Büyükşehlr ciler daha başlangıçta: Devlete gideriz, deriz ki: C ennetten b ir köşe... T Küçükbakkalköy deki» _ ı - büyük " i «" arsanın w M i i i i i uüzerinde l u i i i i u v ubaşlatılan u y ı o ı ı ı u ı ı Uüç y oroie proje de, de. orada konut sahihi sahibi olacaklara, hor her tiirlii türlü cnrıınrian sorundan uzak, ıitsl konforlu Unnfnrlıı bir Kir ıı>ıeom yaşam ' d«vaat etti..u : ISOTAŞ ın YENİKENT" projesinin broşürlerinde yer alan resme göre, kurulacak kentin görüntüsü yukarıdaki gibi olacaktı... "BÜYÜKŞEHİR" projesinin ilanlarına göre ise, bu görüntüye golf ve tenis sahaları, bowling salonları da eklemek gerekiyor. Tek sorun şu: Bunlar gerçekleşecek mi? Bizim Küçükbakkalköy deki arsada sen hak iddia ediyorsun. Farzedelim ki, iddian doğrudur. Arazinin bir kısmı senin olacak. Sen, o senin olan arsayı ne yapacaksın? Toplu konut yapmaya müsait olduğu İçin, gene toplu konuta tahsis edeceksin, öyleyse, şimdiden uzlaşalım. Senin payını birlikte tespit edip, ihtilafı ortadan kaldıralım. Arsa üzerindeki mülkiyet pürüzü ortadan kalksın." Bunu deyince de, devletin bu öneriyi hemen kabul edeceğini tahmin etmişler. Belki de hükümetle temaslarında o izlenimi elde etmişler. 29 Temmuz günü başlayan ilk ilan kampanyasının bu kadar cesaretle hazırlanmasının nedenlerinden biri bu. "VE TEDBİR" Halbuki, evdeki hesap çarşıya uymadı. Maliye ve Gümrük Bakanlığı Muhakemat Genel Müdürlüğü, Kadıköy 3 üncü Asliye Hukuk Mahkemesl nde 1974/128 dosya numarasıyla devam eden mülkiyet ihtilafı davasında uzlaşmaz taraf olarak kalmaya devam etti. Hatta, o kadarla da kalmadı, Büyükşehlr İlanlarının başlamasından hemen sonra, üzerinde hak iddia ettiği arsalara tedbir konulmasını istedi. Bakanlık, davanın daha önceki aşamalarında da böyle bir talepte bulunmuş, bu talep Kadıköy 3 üncü Asliye Hukuk Mahkemesi nce kabul edilmiş, arsalar üzerine o zaman da tedbir konulmuştu. Fakat, aynı Bakanlık hemen 10 gün sonra tedbirin kalkması halinde de Hazine menfaatine halel gelmeyeceği gerekçesiyle kendi istediği tedbirin kaldırılmasını İstemiş ve tedbir kalkmıştı. Bu defa, Ağustos ayı başında yeniden istenen tedbir talebi 3 üncü Asliye Hukuk Mahkemesi hâkimi hasta olduğu için, 2 nci Asliye Hukuk Mahkemesi ne gitti ve mahkeme bu talebi kabul etti. OKENT ve Birlik Emlak e ait iki bölümlük arsanın İkisine birden tedbir konuldu. UZLAŞMA UMUDU Şimdi, mahkemedeki İhtilaf tedbirli olarak devam ediyor. Taraflar, hazırlanan bilirkişi raporunun sonucuna göre yönlenecek olan davanın Ekim ayı içinde sonuçlanmasını bekliyorlar. Büyükşehlr cller, Hazine nln arazi üzerindeki hak iddiasının tapulama sistemimizdeki eski kararlama ölçülerden kaynaklandığını söylüyorlar: Eskiden parsellerin sınırları, batı tarafındaki dere, doğudaki ağaç gibi noktalar gösterilerek belirlenirmiş. Yüzölçümü hesapları bunlara dayatılırken, her parselin sınırında yanlışlıklar yapılmış. Hatta, bu yanlışlıkların bazısı da bizim lehimize. Ama, Hazine sadece aleyhimize olanlar üzerinde duruyor" diyorlar. Ayrıca, Hazine nin söz konusu araziye komşu hiçbir arazisi olmadığını, hak iddiasının bir kaynağı bulunmadığını öne sürüyoriar. Hazine ise, söz konusu parsellerin daha eski sahiplerine aitken de Hazine arazisine tecavüz yoluyla elde edildiği görüşünde. İhtilafı mahkeme halledecek ama, Büyükşehlr cilerin toplu konut mevzuatının Hazine arazisinin de toplu konut yapımı için kullanılabilmesini öngören hükümlerine dayanarak yaptığı uzlaşma talebinden umutları da henüz kesilmiş değil. Defterdarlık ve Maliye ve Gümrük Bakanlığı yla temasları devam ediyor. YARIN: BİR DE İPOTEK KONUSU VAR"

4 T 4 EYLÜL 1985 SORU - Büyükşehir şimdi Kemal llıcak tan ne aldı? Satış vaadi mi? ULVİ YENAL İki tane araziyi aldı. SORU "Aldı mı? ULVİ YENAL - Vadeli olaraktan aldı. İpotekler kalkacak ve o vadelere göre borç ödenecek. SORU O halde tapu henüz alınmadı? ULVİ YENAL -"Yarın veya öbürgün (alınacak) tapu. Büyükşehir in Denetim Kurulu Başkanı Ulvi Yenal ın, Füsun Özbilgen e yaptığı bu açıklamanın yayınlanış tarihi 7 Ağustos 1985 tir. Ama o yarın, Eylül ayına girdiğimiz halde hâlâ gelmedi. Nedenlerinden başlıcası, Hazine ihtilafı dolayısıyla Maliye nin koyduğu tedbir. BUyükşehir ciler, bunu gerçekten tahmin etmemişlerdi. Dün anlatmaya çalıştığımız gibi, Maliye yle bir uzlaşmaya gidebileceklerini hesaplamışlardı. Nitekim 29 Temmuz günkü ilk ilanlarında bu sorunu kolayca çözebilecekleri güveni içinde yaptıkları açıklama şuydu:...toplam metrekarelik (450 hektar) arsaların 766 sayılı Tapulama Kanunu'nun 81!ncl maddesine göre kooperatifimizce satın alınması kesinleşmiştir. 24 Ağustos tarihli son ilanlarında ise bu kesin Miği, uzlaşma" yoluna işaret ederek şu şeklide esnekleştirmek zorunda kaldılar sayılı Tapulama Kanunu nun 81 lnci maddesine göre gerekil işlemlerin çok kısa bir süre içinde karşılıklı uzlaşma yolu ile sonuçlandırılması için İstanbul Defterdarlığı, Muhakemat ve Milli Emlak Genel Müdürlükleri ile başlatılan çalışmalar sürdürülmektedir. Arazideki İkinci güçlük İpotek" konusundaydı: diye cfıj^o ' * %* * A lta n O ym en "Buyukşehir'ciler 7 Ağustos günü Tapuyu yarın alıyoruz" dediler. Ama o "yarın" da, ipoteğin kaldırılacağı "öbürgün" de hâlâ gelmedi Vahit Erdem:»Tanu sorunsuz olmalı* "Ö n ce 4 belge is te r iz... Bir kooperatifin Toplu Konut Fonu na kredi başvurusu yapması için gerekli koşulları, uzun sıfatının tam yazılışıyla Başbakanlık Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı idaresi Başkam" Vahit Erdem, arkadaşımız Altan Öymen e özetledi ilk başvuru için istenen 4 belgeden biri. Büyükşehir" Kooperatifi nin sağlamakta en fazla güçlük çektiği belgeydi: "Sorunsuz bir tapu... Tapuda ihtilaf ve öncelikli ipotek olmayacaktı. Toplu Konut Başkanı, arsa üzerinde ihtilaf varsa, bunun kredi başvurusundan önce halledilmesi gerektiğini belirtiyor Kemal Ilıcak büyük hissedarı olduğu şirketlere ait arsaları, aldığı çeşitli kredilerin te- D e rt ye n i değil... Toplu Konut projelerine güvensizlik yaratan pek çok - birçoğu da iyi niyetli - girişimlerden birinin temelini in 22 Haziran günü eski Başbakan Süleyman Demirel atmıştı. İstanbul'da Avcılar bölgesindeki bir büyük arsada 2500 konut yapmayı planlayan o zamanki girişimcileri, Demirel. "Burada 15 bin vatandaşın ihtiyacının karşılanacağı bir mahalle kurulacaktır. Elimizi malaya alıştırmalıyız" diye kutlamıştı. Girişimin sonucu, bazı benzerleri gibi sadece hayal kırıklığı oldu. Bugünkü güvensizlik ortamının temelinde, o "temel atma töreni nin de harcı var... minatı olarak ipotek ettirmişti. Başlıca ipotek alacaklısı Yapı Kredi Bankası'ydı. Ve alacağı 13.5 milyar lirayı buluyordu. Arsanın tapusunun alınışı sırasında birinci derecedeki bu İpoteğin de kaldırılması gerekiyordu. Toplu konut işinin gerçekleşmesinin baş koşulu olan toplu konut kredisinin kullanılması, buna bağlıydı. Nitekim Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanı Var.!«Erdem, bizimle yaptığı görüşmede de bu sorunu özellikle vurguladı: Arsa sorunsuz olmalı. Sorunu varsa daha önce halledilmeli, tapu bize ondan sonra gelmeli. M NASIL KALKAR? Peki, bu ipotek nasıl kaldırılacaktı? Gerçi Büyükşehir Kooperatifi, arsaları Kemal llıcak ın şirketlerinden satın alırken bunun bedeli olarak saptanan 26.5 milyar lirayı ödeyecekti. Ama llıcak'la anlaşması, bu ödemenin vadeli olarak yapılması esasına dayanıyordu. Bu, en başta şu bakımdan şarttı: Kooperatif, kendisine para yatıranlara bir garanti vermiş: İsteyen yatırdığı parayı İstediği zaman çekebilir. Bu paralar bankalarda olduğu gibi duruyor. Kuruşuna bile dokunulmuyor demişti. Bu vaadine de büyük bir dikkatle sadık kalmaya karadı görünüyordu. Paraların kullanılması, ancak işin gerçekleşebileceği kesinleştikten, toplu konut kredilerinin kullanılabileceği iyice anlaşıldıktan ve ortak adaylarının ortak lığa geçiriliş işlemleri ta- marnlandıktan sonra kullanılabilecekti. Öyleyse Yapı Kredi Bankası nın arsa üzerindeki ipoteğini, daha alacağını tahsil etmeden kaldırması gerekiyordu. Bu nasıl olacaktı? Kemal Ilıcak: Ben bankayı, başka bir garanti vererek ikna ederim diyordu. Kooperatif yöneticileri de llıcak ın bankayla görüşmelerinin sonuçlanmasını bekliyorlardı.. - Ancak Ulvi Yenal ın gene 7 Ağustos günü yayınlanan demecinde: Yarın veya öbürgün İpotek de kalkmış olacak diye yaptığı açıklamadaki yann veya öbürgün de, Eylül ün ilk haftasına gelindiği halde, henüz gelmedi. KREDİ YOLUNDA Bunlar, Büyükşehir Kooperatifinin, bu yazı serisinin yayınlanışı günlerine kadar henüz aşamadığı engeller. Büyükşehir ciler, altyapı projeleri ve finansmanı, konutların İSOTAŞ projesinden sonra yenilenecek projesinin hazırlanması gibi öteki konulardaki çalışmalarının sür- Tapusunu bekleyen şantiye adı, "ş a n tiye ama... j İSOTAŞ'ın YENİKENT girişimi sırasında kurulan şantiye" binası, gerçek bir şantiye olacağı, inşaat işleri için kullanılacağı günleri bekliyor. Yıllardır süren şimdiki işlevi, hâlâ araziyi gecekondulara karşı koruyan bekçi ve 'memur ekibine işyeri olmak. Halen Kemal llıcak ın şirketlerinin görevlileri olan (soldan sağa) Kâmil Taş. Muhittin Açıkgöz, Kâmil Al ve Selman Kolan, tapu işi biterse Büyükşehir Kooperatifi kadrosuna geçecekler. (Fotoğraflar: Ali BOSTANCI) B ira z serinlik... Allah'tan bina biraz konforlu da. görevliler ekibinin günleri sadece can sıkıntısıyla geçmiyor. Eski kervansaraylar stilindeki binanın ortasındaki fıskiyeli havuz, bu sıcak günlerde ekibe biraz serinleme imkânı veriyor. düğünü belirtiyorlar. Tapu ve ipotek engelleri aşılır ve bütün ötekl'çalışmalar da tamamlanırsa, Ankara daki Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresl ne gidecekler. Ve belgelerini sunup kredi talebinde bulunacaklar. W l : USULLER Bu konudaki usulün ne olduğunu, o usulün sahibinin açıklamasından öğrenelim. Başbakanlık Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanı Vahit Erdem, bu usulü şöyşöyle özetliyor ^ Kooperatiflerin Toplu -JL I Konut Fonu kredisinden faydalanmalan İçin, önce projelerinin Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı idaresi nce uygun görülmesi şarttır. Bunun İçin iki safhada inceleme yapılın a. Birinci safha (ön izin): Kooperatifler ön izin alabilmek için konut sayısı kadar ortak alarak aşağıdaki belgelerle idareye başvururlar. Biraz tahm in... Şantiye de vakit geçirmenin yollarından biri de. salondaki eski maket üzerinde geleceğe yönelik tahminler yapmak... İSOTAŞ tan kalma bu eski proje değişecek ama, nasıl? Selman Kolan ın da düşündüğü bu... Arsanın valilikçe toplu Arsanın kooperatifin Arsanın tasdikli imar konut alanı olarak tespit edil- mülkiyetinde olduğunu pös- planı, dlğlne dair belge, teren tapu, Ön projeler. HÂSTAN m Kredili M esken Plânı, büyük ilgi ile karşılandı j%m HASTAS ORTAKLARI 1 9 Kira öder gibi 5 yıl taksitle Mesken alıyor] En eskisi da yukarıda örneği görülen büyük gazete ilanlarıyla başlayan HASTAŞ projesi, toplu konut alanındaki ilk iddialı girişimdi. HASTAŞ in kurucusu Dr. Suphi Baykam (sağda), o zamanki girişimin başarısızlığında bir gazetenin hücum kampanyasının rol oynadığı görüşünde yıl kadar sonra aynı gazetenin kendine ait konut-yapımı projesinin de başarısızlığa uğramasını Baykam, Eden bulur diye.değerlendirmiş olmalı... MİLLİYET 9 İdare, bu belgeleri İnceleyerek müsbet görülen projeleri uygunluk belgesi verilmek üzere programa alır. Uygun görülmeyenleri İade eder. b İkinci safha (uygunluk belgesi): On İzin alan kooperatifler, uygunluk belgesi İçin, bütün tasdikli projeleri tamamlayarak başvururlar. İdare, evvelki incelemeleri yaptıktan sonra kooperatife kredi verilip verilemeyeceğini karara bağlar ve kredi verilebileceklere uygunluk belgesi verir. : 2 Kooperatiflerin, kredi- <_Jyi kullanabilmeleri için idarenin kabul ettiği bir banka ife yüzde 10 İnşaat (subasman) seviyesine gelmeleri şarttır. I Kooperatif üyeleri, I kredinin açıldığı tarihten İtibaren en geç üç yıl sonra krediyi geri ödemeye başlamak zorundadırlar. I Toplu konut kredileri, m İ konut büyüklüklerine göre üye başına den başlayarak TL ye kadar olup, bunun üzerindeki finansman ihtiyacı kooperatif ve üyelerin yükümlülüğündedir. - V E DİKKAT Erdem, başında bulunduğu idareyle kooperatifler arasındaki ilişkilerin yanlış anlaşılmaması için de, sözlerine şu açıklamayı ekliyor: "Toplu konut kooperatiflerinin kuruluşu, denetlenmesi ve diğer hususlar, tamamen Kooperatifler Kanunu ve ilgili mevzuata göre olup, Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığının bu hususlarda hiçbir yetki ve sorumluluğu yoktur, idarenin konut kooperatifleri ile ilişkisi sadece yukarıda belirtildiği çerçevede kredilendirme İle ilgilidir. TARİHİN TEKERRÜRÜ MÜ? Toplu Konut idaresi Başkanı nın yetki ve sorumluluğun kendisinde olmadığını belirterek vatandaşı Ihtiyat a yöneltmesinin nedeni tarlhi dlr. Yakın geçmişte Ucuz ve çabuk konut yapacağız diye - belki de büyük bir iyi niyetle - yola çıkıp, yolda, hatta yolun başlangıcında kalan girişimciler, İSOTAŞ tan da ibaret değil da Suphi Baykam ın H AST AŞ ı lerde İhsan Altınel in o zamanki gazetesiyle yaptığı 1000 liraya konut kampanyası de eski Başbakan Süleyman Demlrel in büyük bir törenle temelini attığı Avcılar Projesi... Bunlar, hatırda kalan iddialı projelerden sadece birkaçı... Daha bunlar gibi büyüklü küçüklü pek çoğu var... O girişimlerin akıbetinin kamuoyunda yaptığı güvensizlikler, bugün Toplu Konut Kanunu, tüzüğü ve yönetmeliği çıktıktan ve bu yeni mevzuata göre başlayan yeni girişimler hızlandıktan sonrada devam ediyor. Ve Vahit Erdem in dikkatli açıklamaları, aynı tereddütlerin Toplu Konut yönetiminde de var olduğunu gösteriyor. Peki ne olacak?.. Vatandaşın şimdiki vaatlere ne ölçüde inanabileceğinln ipuçları nerede? Bunları Toplu Konut Başkanı yla görüşmemizde kendisine sorduk... VADİN' FON DA NE OLUYOR, NE BİTİYOR?

5 5 EYLÜL 1985 MİLLİYET <1 a K ONUT, konut, konut... Bu konu, dünya kurul 'duğundan beri insanların en önemli konularından biri. Biz Türkler İçin daha da özel bir önem taşıdığı şundan belli: Başka pek çok dilde evlilik kuruntunun konut" la bir ilgisi yok. Bizde var. Ev Menmek diyoruz... Atalarımız, nikâhlanıp birlikte yaşamanın şartlarından birini bir "ev e, konuf a sahip olmakta görmüşler. Tabii devrimizin uygula ması biraz değişik: Evlendikten sonra evsahibi olmak bir yana, kiralık ev bile bulamayan, evliliklerini ana-baba evinde sürdürenlerin de sayısı çok. Nüfus artışının, sanayileşmenin, şehirleşmenin sonucu olarak, konut ihtiyacının hızla artması, ülkemizin hükümetlerinin herblrini bu konunun gittikçe kabaran dosyasıyla, gittikçe daha yoğun olarak uğraşmaya zorladı. Cumhuriyetin ilk dönemlerinden başlayarak çıkarılan imar iskân Kanunu'yla şehirlerdeki konut yapımının bir düzene sokulması, Emlak ve Eytam Bankası Kanunu yla konut yapacaklara kredi verilmesi, Belediye Kanunu yla belediyelerin ucuz konutlar yapma görev ve yetkisiyle donatılması, Memur Konutları Kanunu yla memurlara lojman yapılması sağlanmaya çalışıldı. Sonra ikinci Dünya Savaşı gelip geçti. Gecekondu olgusu başladı, iş daha ciddileşti. Bir yandan, yapılan gecekonduların Ister-lstemez yasallaştırılması yoluna gidildi, bir yandan da, gecekondu yapmaya gerek kalmasın niyetiyle, dargelirlilere ucuz arsa ve kredi sağlayacak yeni kredi kurumlan kuruldu. Sosyal Sigortalar Kurumu bu amaçla da donatıldı. Emlak Kredi 8ankası bu yönde geliştirildi. Fakat bütün bu ve benzeri tedbirler, bu çığ gibi büyüyen konut İhtiyacını karşılamada devede kulak kalıyordu. YILDA 250 W BİN KONUT 1970 ll yılların sonlarından itibaren hükümetçe saptanan yıllık konut İhtiyacı 250 bin konut un üstündeydi. Bunu karşılamaya ne bütün kredi kurumlarının sağlayacağı krediler yeterdi, ne devletin ve belediyelerin bütçelerindeki fasıllara girebilen diğer finansman olanakları. Konuyu öncelikli bir hükümet politikası haline getirmek isteyen Bülend Ulusu Hükümeti, Toplu Konut yapımını esas alan bir yasa hazırladı. 8 Temmuz 1981 günü çıkan 2487 sayılı bu yasa, toplu konut yapımı için bir kamu-fonu" kuruyor ve devletin bu fona her yıl bütçesinin belirli oranında bir pay aktarmasını öngörüyordu. Ayrıca Toplu Konut yerleşme alanlarında kooperatiflere ve sosyal güvenlik kurumlarına arsalar tahsis edilecek, kamu fonu ndan kullandırılacak kredilerle buralarda büyük siteler inşa edilecekti. Bu yasa da yürümedi. Ne devlet bütçesinden kamu fonuna gerekli pay aktarılabilen, ne de bu işi düzenli bir şekilde yürütecek bir örgütlenme gerçekleştirilebildi te iş başına gelen Özal Hükümeti nin formülü ayrıydı. Fonun kaynağını devlet bütçesinden alınacak paylar değil, belirli kaynaklardan doğrudan doğruya alınacak paralar oluşturacaktı. Ayrıca konut yapımında kooperatiflere ve sosyal güvenlik kurumlarına öncelik verilmeyecek, fon dan müteahhitler ve tek başına ev yaptırmak ya Konut Konut diye diye.. Şim diye kadar başvuran kooperatiflerin çoğuna kredi açıldı ama... Fon daki para, artık yetmiyor ' T = ^. ( 'i i :?İ t 0 \ Y ğ loo hin konut Toplu Konut İdaresi Başkanı Vahit Erdem - Fonu ndan kredi alan kooperatiflere ait olan, inşaat halindeki konut in verdiği bilgiye göre, bu yıl sonuna kadar yapımı bitip sahip- sayısı bunu gösteriyor. Özellikle Ankara'da Batıkent bölgesinde terine teslim edilecek evlerin sayısı 100 bini bulacak... Çoğu Konut yapım çalışmalarının hayli hareketlendiği, gözle do görülüyor. da almak İsteyenler dahil, kim konut yapacaksa, ya da alacaksa herkes faydalanacaktı. * * OZAL W YASASI Özal Hükümeti, konut sorununun sosyal yönünden çok, ekonomiye hareket getirici yönüne ağırlık veriyordu. Konut yapımının hızlanmasıyla, ekonominin diğer bazı sektörleri hareketlenecek, konutla ilgili her çeşit mala talep artacak, birçok malın piyasası açılacak, üretimi artacaktı. Hazırlanan 2985 sayılı yasa, 2 Mart 1984 günü yürürlüğe girdi. Fonun kaynaklarını ve genel ilkelerini sıralamakla yetiniyordu. Uygulamayla ilgili usullerin düzenlenmesini tüzük ve yönetmeliklere bırakmıştı. Tüzük ve yönetmeliklerin hazırlanması ise oldukça uzun sürdü. Tüzük 22 Haziran 1984 te yönetmelik de ondan bir gün sonra yayınlandı. Sonra, Fon idaresi nln örgütlenmesi aşaması. Çıkarılan yönetmeliğin bazı maddelerinin değiştirilerek 28 Nisan 1985'te yeniden düzenlenmesi. Ve yavaş yavaş işlemeye başlaması. Yalnız bütün bunlar olurken, Toplu Konut Fonu na, akaryakıttan, tekel maddelerinden, İthalattan, yurt dışına çıkanlardan ve diğer kaynaklardan gelen paraların doğrudan doğruya Merkez Bankası'na gitmesi ayrı bir hesaba yatırılması başlamıştı. Bu mevcut paranın bir an önce kullanılmaya başlaması için de şöy!e bir karar alınmıştı: Yeni kanun ve yönetmelik tümüyle uygulamaya başlamasından önce, eski kanuna göre kredi alabilecek duruma gelmiş olan konut yapımcılar bu fondan öncelikle faydalanacaklardı. Ve yeni Toplu Konut idaresi eski kredi taleplerinden başlayarak konut kredilerini açmaya başladı. ÇANKAYA'DA BİR YER Fon idaresi nin uzun adıyla Başbakanlık Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı nın yeri, bir devlet e n b ü y ü k a v a n t a j EKOMÜLK PROJESİNDE DEĞİŞMEZ FİM kainin» w**> «i"** " E v le n m e Ev sahibi olma, dilimizde evlenmenin bir şartı gibi... Başka dillerde olmayan bu eşanlamlılık, konut yapımcıları için ilginç bir reklam sloganı oldu li yıllardaki, çoğu başarısız şirketler, bu sloganı, gazetelere ve televizyona verdikleri ilanlarda sık sık kullandılar. kuruluşu için hiç alışılmamış bir yerde. Çankaya'da, Cumhurbaşkanlığı Köşkü civarında. Ankara Valiliği ikametgâhının arkasına rastlayan bir arka sokakta. Bina da devlet dairesinden çok, güzel görünüşlü bir konut apartmanı biçiminde. Burada 70 kişi çalışıyor. Kuruluşun bir görevi de, Boğaz Köprüsü, Keban Barajı gibi mal ların alınıp satılmasını ifade eden kamu ortaklığı işleri olduğu için bu 70 kişiden bir bölümünün konut konusuyla ilgisi yok. Binaya her gün arabayla evrak getirip teslim eden konutyapım girişimcilerinin işleri, kişinin sırtında. Vahit Erdem e: Bu personel yetiyor mu? diye sordum. Şimdilik yetiyor dedi içlerinde tane uzmanı mız var. Uzmanlıkları çeşitl konularda. Her biri evrakı ken di uzmanlığı açısından ince liyor. Ve gelen evrakların iş temleri fazla sürmüyor. Nasıl oluyor şimdi bu pratikte? Mesela ben bir giri- Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanı Vahit Erdem, uygunluk belgesi verilmesinin bir süre durdurulacağını ve yapdan müracaatların 1986 yılı için sıraya konulacağını bildirdi Fon da biriken 167 milyar liradan geriye kalan para, bayram öncesinde 10 milyar liraydı. Bu da daha önce açılmış kredilerin kullanımına gidecekti. Tekel, 20 milyar borcunu öderse, onun da yeri belliydi Yılda yaklaşık 200 milyar liranın ihtiyacı karşılamayacağı kısa zamanda belli oldu. Fon un, kaynaklarının artırılması gerekiyor şimciyim. Kooperatif, ya da müteahhit. Sizden kredi alacağım. Ya da tek başına ev almak istiyorum. Ferdi kredi istiyorum. Buraya gelip kiminle görüşeceğim? Ferdi kredi için bize gelmeyeceksiniz. Bizim çalıştığımız bankalara gideceksiniz. Ya Emlak Kredi Bankası na ya Anadolu Bankası na. Onlar bizim bildirdiğimiz esaslara göre size kredi verebiliyorlarsa, verecekler. Bizim buraya, toplu konut yapacaklar geliyor. Yani ya kooperatifler, ya müteahhitler. Hangisi daha fazla geliyor? Vallahi ben doğrusunu söyleyeyim. Başlangıçta bu kaynaktan müteahhitler daha fazla favdalanacaklar sanıyordum. Ama beklenmedik bir durum ortaya çıktı. Müteahhitlerden çok az müracaat oldu. Kooperatiflerden çok fazla. Mesela yeni usule göre uygunluk belgesi verdiklerimizden 142 si kooperatif. Sadece üçü müteahhit. Toplu Konut İdaresi nin, öteki kamu kuruluşlarından ayrı, kendine özgü koşulları; binasının yerinden ve niteliğinden de belli oluyor. Ankara daki devlet daireleri, ya bakanlıklar- Ulus-Kızılay gibi merkezi yerlerdedir ya da şehrin dışına yayılmışlardır. Toplu Konuf un kirayla oturduğu, konut olarak yapılmış itinalı binası ise, Ankara'nın en itibarlı semti Çankaya da... Cumhurbaşkanlığı Köşkü nün yakınında, Ankara Valisi ikametgâhının arkasındaki bir sokakta. Fotoğrafta, işin bitişinden sonra servis arabası bekleyen Toplu Konut görevlileri görülüyor. Başkan Vahit Erdem'in (solda) işinin bitiş saati ise, genel paydos saatinden hayli sonra. MMm 3 -jo h f Bagajlar dolusu pro/e... Kredi başvurusu yapan kooperatif temsilcileri, buraya genellikle araba bagajlarına doldurdukları yığın yığın projelerle geliyorlar... Proje ve evrakı, bu işle ilgili büroya teslim ediyorlar. Her gün yapılan yaklaşık 7-8 başvurunun bu bürodaki incelenme süresi, bayramdan önce sıkı bir çalışmayla bir haftaya indirilmişti. Ancak şimdi, inceleme işi halledilse bile, bundan sonraki müracaatlara nasıl para bulunacağı sorunu ortaya çıktı. DAHA FAZLA PARA GEREK Bunu neye yoruyorsunuz? Kooperatifler daha hazır bu işe. Müteahhitler ise, galiba bu yeni sisteme intibak edemediler. Bir de arsa sorunu var. Toplu konut yapılabilecek büyüklükte arsa bulmak müteahhitler İçin daha zor olabilir. Sonra tabii biz krediyi doğrudan doğruya müteahhitlere açmıyoruz. İnşaata başladıktan, konutları satacakları müşterilerle satış anlaşması yaptıktan sonra tek tek fertlere açıyoruz. Yani krediye konutun sahibi olacak kimseler muhatap oluyorlar. Bu krediler müteahhitlerin şahsına açılsa, yaptıkları konutu sonradan daha yüksek fiyatla satma ihtimalleri var tabii. Kredinin kullanılması amacı da kaybolur, işte bu organizasyonu yapıp, satışlarını tamamlayıp gelen müteahhit sayısı az oldu. Kooperatiflerin ise tecrübeleri var. Ortaklarının parasıyla daha önceden aldıkları arsalar var. Şimdilik onlar hayli faal gidiyor. Size getiriyorlar evrakı, tapuyu, projeyi?" Evet... Yeni usule göre arsanın valilikçe toplu konut alanı ilan edildiğine dair belgeyi de. "Belgelerin incelenmesi kaç gün sürüyor?" Sanıyorum yavaş yavaş bir hafta içinde sonuca bağlar hale geldik. Başlangıçta biraz bekleme oluyordu. Ama şimdi hiç bekleme yok. Şimdiye kadar daha çok eski kanuna göre kredi verildi. Evet şimdiye kadar eski kanuna göre 1539 kooperatife yeni kredi verdik. Konut sayısı 103 bin 743. Sene sonuna kadar 100 bin konutun devreye gireceğini sanıyoruz. Vahit Erdem rakamları cüzdanından çıkardığı küçük bir kâğıda bakarak söylüyordu. Bir kartvizitten biraz büyük, üzerinde IBM'le yazılmış rakamlar olan bir kâğıt. Sorunca, gülerek anlattı: Bu benim icadım. Böyle bir kâğıda küçülttürüyorum. Rakamları her gün ce- K * 0 m bimde taşıyorum. Bunlar Computer dan çıkan bütün günlük rakamlar. Her günkü durum değişiyor tabii. Bana her sabah böyle küçültüp getirirler. Açılan kredi, kullanılan kredi. Merkez Bankası ndaki paramız. Alacaklarımız, vereceklerimiz. Hepsi bu kâğıtta. Peki o 103 bin küsur konut için ne kadar kredi açtınız? (Kâğıda bakarak) 184 milyar açılmış 68 milyar fiilen ödenmiş. "Yeni usule göre de krediler açtınız. Evet, söyledim: 142 kooperatife 22.5 milyar lira. "Ferdi ürediler de var? Onları bankalar kendileri veriyor ama parası sizden çıkıyor. Tabii. Hepsinin parası bizden çıkıyor. Biz Merkez Bankası'na talimat veriyoruz. Şu kadar para verin diye. O parayı Emlak ve Kredi Bankası yla Anadolu Bankası na gönderiyorlar. Onlar da krediyi açıyorlar. Toplu Konut için de böyle. Bankalarda incelenen ferdi krediler İçin de. Ferdi kredi ne kadar açıldı? 22 bin 373 vatandaşa toplam 42.5 milyar lira. Bunlar, açılan krediler? Evet. Bir de krediye hak kazanıp da henüz açılmamış olanlar var. PARA NASIL W YETECEK? Peki Vahit Bey, işe kestirmeden gidelim. Para yetecek mi? Fonda yaklaşık 200 milyar lira toplanacağı tahmin ediliyordu." Evet. Tahminin aşağı yukarı doğru çıkacağı anlaşılıyor. Bu zamana kadar fona giren para 167 milyar lira. En çok hangi kaynaktan geldi? Tekel mamullerinden. 53 milyar lira oradan. Sonra akaryakıttan: 50 milyar lira. İthal fonlardan da bir o kadar. O 50 milyarı biraz da aşıyor. İthal fonlarının İçine yabancı sigaradan gelenler dahil mi? Evet. O ne kadar?" (Bakarak) 22.4 milyar lira. Yurt dışına çıkışta alınan fon paralarından milyar lira. "Öteki kaynaklarla birlikte 167 milyar ediyor şimdiye kadar? Evet." Bunlar gelir bölümü. Peki giderler?.. Verilen bütün kredilerin toplamı yani? milyar lira. "Arada 10 milyar kalıyor. Yani şimdi fonda kalan o civarda. (Kâğıda bakarak) evet 10.1 milyar lira. Hak edilmiş, ama henüz açılmamış krediler var diyorsunuz. Bu 10 milyar onlara yetecek mi? KOOPERATİFLER W DAHA HAZIR... Şimdi tabii, fona bir yandan para giriyor bir yandan çıkıyor. Gelen müracaatlardan, durumu şartlarımıza uygun olanları hemen kredilendirmeye çalışıyoruz. Ama müracaat fazlalaştıkça para da yetmemeye başlıyor. Bu yüzden şimdi uygunluk belgesi verilmesini bir süre için durdurtmayı düşünüyoruz. Daha sonrası için müracaatlar sıraya girerler. Sonra devam ederiz. Yoksa uygunluk belgesi verip, parayı vermemek iyi olmaz. Şimdiye kadar sistem gayet güzel işledi, işlemleri tamamolanlar ve uygunluk belgesi alanlar beklemedi. Şimdiden sonra da öyle olmalı. Beklemek gerekiyorsa, müracaat safhasında beklemeli. Fonun kaynaklarının artırılması söz konusu mu? Kanuna göre fonlarımız azami haddinde alınmıyor. Kanun tavanı tespit etmiş. Tabii bir hükümet tercihidir. Gerekirse artırılabilir. Sonra açtığımız krediler konutların yapımından itibaren geriye dönm.-ye başlayacak. Ama bu, fazla bir miktar tutmaz. Başlangıçta tutmaz. Sonradan artar. Aslında şunu gözönünde tutmak lazım. Toplu konut işine bu 200 milyarın çok daha fazlası da ayrılsa, ihtiyaç o kadar fazla ki, karşılanması kolay değil. Mesele eldeki imkânları akılcı bir şekilde kullanmak. Biz bunu yapmaya çalışıyoruz. Vahit Erdem le bayram öncesinde yaptığımız konuşma, Toplu Konut Kanunu nun güncel konularıyla devam etti YARIN: TOPLU KONUTTA BAŞARI VE BAŞARISIZLIK

6 6 EYLÜL 1985 MİLLİYET 9 T OPLU Konut İdaresi, Küçükbakkalköy'deki 'Büyükşehir projesi hakkında ne düşünüyor? Ankara da Çankaya daki binasında yaptığımız görüşmede Vahit Erdem, önce bu konudaki genel görüşlerini açıkladı: Anlattım. Şimdiye kadarki tecrübelerimiz gösteriyor ki, toplu konut İşinde kooperatifler, müteahhitlere göre çok daha önde gidiyor. Yöneticileri İyi İse, başarılı oluyorlar. Şimdiye kadar hazırlıklarını tamamlayan, krediye hak kazanan ve kredilerini de iyi kullanan pek çok kooperatif var. Büyük kooperatifler de var. İzmir de Egekent 10 bin konut yapacak. Ankara'da Batıkent'in kooperatifleri hızla çalışıyorlar. İstanbul'da ise böyle büyük bir teşebbüs yok. Arsa da az. Halbuki İstanbul konut açığı en fazla olan şehrimiz. Halkalı'da kamulaştırılmış arsalar var galiba. Evet orada 50 bin konutluk yer var. 900 hektarlık. Biz orada Toplu Konut olarak proje çalışmaları yaptıracağız. Projesini, imar planlarını İnşallah biz yaptıracağız. Hatta belki altyapıları da biz yaptırabiliriz. Ama İstanbul başka projeleri de kaldınr tabii. Büyükşehlr kooperatifçileri de böyle bir projeyle geldiler. "Daha önce size geldiler?" Evet geldiler. Resmen müracaatları olmadı ama, başlangıçta konuştuk. Arsayı bildirdiler. Ben eleman göndererek incelettim. Arsanın yeri güzel. Toplu konut alanı ilan edilmiş. O arsa üzerinde bir proje uygulanabilir. Şartları tamam olursa desteklenebilir' dedik. Sonra, sizinle görüştüler. İlanları yaptılar. Evet. Ondan sonra henüz resmi müracaatları olmadı. üzerinde çalışıyorlar. "önce tapu meselesini halletmeleri lazım. Tabii. Tapu sorunsuz elmalı. Peki Vahit Bey, siz açıklama yapıyorsunuz. Kooperatifler kendi kanunlarına tabidir. Bizim onlar üzerinde bir yetkimiz yok, sorumluluğumuz yok diyorsunuz. Peki vatandaş hangi kooperatif iyidir, başarılı olabilir, hangisi değildir? Bunu nereden anlayabilecek? Bunun ölçüsü ne olabilir? Böyle bir ölçüyü biz önceden koyamayız. Ama biz genel ilkeleri söyleriz. Toplu Konut tan nasıl kredi alınabilir? Bunun şartları nelerdir? Konutların ne kadar zamanda bitmesi, paraların nasıl geri ödenmesi gerekir? Bunlar yönetmeliğimizde var. Ama biz buna ek olarak sık sık açıklamalar yapıyoruz. Vatandaş bunlan gözönünde tutarak kararını vermek zorundadır. Belki sizden uygunluk belgesi alması kooperatiflerin şartlarını tamamladığını gösterir. Bir ipucu olabilir. Ama kooperatifler önce kuruluyorlar. Sonra uygunluk belgesi için müracaat ediyorlar. Vatandaşın ortak olacağı zaman da uygunluk belgesinden önce.. Evet.. Ama uygunluk belgesi almanın şartları belli. Vatandaş bunu tetkik ederse, bir fikir edinebilir. Büyükşehlr için ne diyorsunuz? Resmi müracaatlarım bekliyoruz. YILDIZ: "BİZİ ÇOK W TEŞVİK ETTİLER" Büyükşehir cilerln ilanlarını yapmadan önce Toplu Konut yöneticileriyle yaptıkları görüşmeden edindikleri izlenim, Vahit Erdem in bu- Hükümetin tutum u ile Kadıköy Asliye Hukuk Mahkemesi'nin kararı, kooperatif yönetim kurulunun izleyeceği yolu belirleyecek èbüvü Kooperatif Başkanı Hüseyin Yıldız, Milliyete şöy le dedi: Hükümet, tedbir kararının kalkmasını kendisi istemez ya da karar mahkemece kaldırılsa bile güçlük çıkarmaya devam ederse, vatandaşa Buyurun, nam.nzı çekin sözünü ben söyleyeceğim gün yaptığı ihtiyatlı konuşmanın verdiği izlenime göre daha iyimsermiş. Kendilerini, daha o zaman, şifahi de olsa bir anlaşmaya varmış hissediyorlarmış. Büyükşehir Kooperatifi Başkanı Hüseyin Yıldız, bize, kooperatifi kurmadan yaptığı bu temasları şöyle değerlendirdi: Biz başlangıçtan itibaren Toplu Konut yönetimince de teşvik edildik. Zaten teşebbüsümüz onların da amaçlanna tam uygundur. Desteklemek durumundadırlar. Toplu Konut yönetimi, İstanbul gibi, büyük arsaların az olduğu bir yerde, şehrin içindeki bu kadar müsait bir arsada 40 bin konut yapımını teşvik etmeyecek de, neyi edecek? Yapmak istediğimiz her şeyi onlara önceden anlattık. İlanımızda neler söyleyeceğimizi de tek tek bildirdik. Olumlu görüşlerini aldık. İşler sonradan değişti. Hükümetin bize karşı tarzı birden değişti. J f FOTOROMANIN w j BİRİNCİ PERDESİ Bu yazının hazırlanması sırasında edinilen bilgiler bir araya getirilince Büyükşehlr hikâyesini şöyle özetlemek mümkün. Kısa bir geriye dönüş yaparak başlayalım: Hikâyenin, başlangıçta üç kahramanı var. Birincisi Kemal Ilıcak.. İkincisi -tüzel kişi olarak- Yapı Kredi Bankası.. Üçüncüsü Hüseyin Yıldız.. Üçünün de birbirine bağlı sorunları var. Tek tek bakalım: 1 I KEMAL ILICAK Jllıcak ın borcu var. En başta Yapı Kredi Bankası na. Ve bu borç, her yıl, yüksek faiz yüzünden çığ gibi artıyor. Başlangıçta çok daha azmış. Sonunda 20 milyarı aşmış. Her geçen gün daha da artıyor. Ilıcak, bu borçtan en kısa zamanda kurtulmak istemektedir. Karşılık olarak elinde, bildiğimiz arsa vardır. Bunu satıp borcunu kapatmak istiyor. Zaman geçerse, işleyen faiz, arsanın değerinden daha hızlı artabilir. A.sanın değeri de nazari olarak hızla yükselse bile, bunun hepsini birden satın alacak alıcı bulmak kolay değil. Parsellenip satılması ise çok zaman isteyen bir İŞ Başarısızlığa uğrayan İSOTAŞ şirketi projesinden sonra, bunun çıkar yolu, arsayı bir kooperatife satmak. Değerinin üstüne mi? Birçok kimseye göre, hayır. İstanbul'da Erenköy civarında konut başına 660 bin liralık arsa payı yükleyecek bir fiyat, yüksek bir fiyat sayılmaz. 2 I YAPI KREDİ J BANKASI Bankanın derdi, bir an önce alacağına kavuşmak. Birçok banka gibi onun da likit paraya ihtiyacı çok. Kemal Ilıcaklan alacaklarını tahsil edememesi, onu da zor durumda bırakmış. Parasını almaya başlayacağından emin olacağı bir ödeme sistemi kurulması, onun da işine gelecek. Taksitle ve uzunca vadeli de olsa böyle bir sistem oluşturulsa, arsanın üzerine koyduğu ipoteği kaldırmaya razı. Çünkü ipotek parayı tahsile yetmiyor. Parayı tahsil şansı, belki ipoteği kaldırıp, arsanın bir kooperatife satışına yardımcı olursa, artacak. HÜSEYİN YILDIZ Yıldız, eski bir kooperatifçi. Kooperatifçiler camiasında ismi var. Son görevi, seçim ile gelinen Konut Birlik Başkanlığı. Büyük bir konut kooperatifini örgütleyip başarılı olmak ona cazip geliyor. Ve llıcak ınteklifi kendisine iletildiğinde şöyle düşünüyor: a) Ilıcak sıkışık. Öyleyse arsayı uygun bir fiyata alabilirim. b) Yapı Kredi Bankası sıkışık. Müsait bir ödeme planına razı olabilirler. Yıldız, bu düşüncesini önce başkanı bulunduğu Konut Birlik adına yürütmeyi düşünüyor. Oradaki ihtilaf malum. Sonra Birlik Başkanlığından ayrılıp, ayrı bir kooperatif kuruyor. m ÖN ANLAŞMA Ve Ilıcak Yapı Kredi Yıldız üçlüsü arasında, her birinin ötekinden bağımsız amacına uygun düşecek bir ön anlaşmaya varılıyor. Şöyle: Yıldız ın Büyükşehlr Kooperatifi, Kemal llıcak ın 20 küsur milyarlık borcuna mahsuben 4 milyar lirayı peşin olarak ödediği anda, Yapı Kredi Bankası ipoteğin tümünü kaldıracaktır. Borcun geri kalan kısmının teminatını, kooperatif ortaklarından, ilerideki ödemelerine karşılık alınacak senetler oluşturacaktır. Buraya kadar iş tamam. Anlaşma üç tarafın da işine geliyor. Kooperatife üye olacakların çıkarına da uygun düşüyor. Hüseyin Yıldız da ve tanınmış isimlerle kurduğu kooperatif yönetim kurulunda artık tam bir iyimserlik hâkimdir. hir*in kader KEMAL ILICAK llıcak'ın isteği borcundan kurtulmaktı. Yüksek faiz yükü, bu borcu çığ gibi artırıyordu, pürüzleri olan arsasını satacak müşteri aradı. V A H İT ERDEM Toplu Konut İdaresi Başkanı'nın arzusu, büyük alanlarda çok konut yapılmasıydı. Projeye karşı olumlu davrandı. Ama sonra iş değişti. iki büyük pürüzden ipotek bu şekilde halledildikten sonra, tapudaki Hazine ihtilafının da, daha önce anlattığımız gibi halledileceğine kesin gözüyle bakıyorlar. Çünkü toplu konut yapımı, artık bir hükümet politikası halindedir. Maliye ya anlaşmaya razı olur, yada arsanın kooparatif mülkiyetine geçmesine, kendi hakkını mahfuz tutarak razı olur. Mahkemedeki davada haklı çıksa bile, arsadan hakkı oranındaki payını daha sonra alır. Büyükşehlr cilerln bu safhada hükümet nezdinde yaptığı zemin yoklamaları da, bu iyimserliği güçlendiriyor. İKİNCİ PERDE Ancak.. 29 Temmuz gününden itibaren Dünyanın en modem şehri ilanları çıkmaya başlayıp da, ilk birkaç gün içinde büyük ilgi uyandırdıkta.. Ankara'da hükümet çevrelerinde esen rüzgâr birden değişiyor. O vakte kadarki rüzgârın olumlu olduğu, sadece Büyükşehir cilerin Ankara temaslarında edindikleri izlenimlerle değil, pek çok hükümet ve Anavatan Partisi yetkilisinin Tercüman gazetesine verdiği demeçlerle de belliydi. Bayındırlık ve İskân Bakanı Safa Giray, Ben de bir ko- Arsada Hazine ihtilafının yanı sıra, Yapı Kredi Bankası'nın ipoteği vardı. Hazine'nin hakları mahfuz tutularak satış mümkün görülüyordu. İpoteğin kalkması için bankaya peşin para yatırmak lazımdı. Bu parayı kim ödeyecekti? Acaba banka, ipoteğin yerine başka bir teminata razı olur muydu? S A F A GİRAY imar Bakanı Giray, başlangıçta projeyi destekleyenlerdendi. Sonra birden aleyhine döndü. Konuyu hükümete getirdi. Tedbir istedi. operatifteydim. Kârlı olacağını bildiğim için girdim. Düşük taksitlerle ev almak kârlıdır. 600 bin liralık peşin parayı da herkes yatırabilir diye vatandaşı teşvik etmişti. Anavatan Partisi Genel Sekreter Yardımcısı Rüştü Kâzım Yüceler, Büyükşehir için Bu girişimi yapanları kutluyorum. Düzenli ve eko- AH M ET K. ALPTEM0ÇİN Tedbir uygulamak Maliye Bakanlığı'nın göreviydi. İstanbul Defterdarlığı harekete geçti. Hazine'yte ihtilaflı arsa satışı mahkemece men edildi. nomik şehirleşmenin en iyi örneğinin verileceğine inanıyorum demişti. DEĞİŞEN RÜZGAR Ağustos un ilk günlerinde Ankara da ne oldu? Hükümetin tutumu niye birden değişti? Bilinenler başta bizzat Bayındırlık ve İmar Bakanı Safa 1 bu pazartesi FOTOROMANI YAPI KREDİ hizmette sınır yoktur YAP! KREDİ BANKASI Bankanın derdi, parasını tahsil etmekti. Likit paraya ihtiyacı çoktu. Arsa satılsa işine gelecekti. İpoteği az peşinle kıldırmaya razı oldu. HÜSEYİN YILDIZ Yıidız'ın isteği büyük bir alanda toplu konut yapmaktı, llıcak'ın da, bankanın da sıkışık durumda olmasını avantajlı gordu. Kooperatifini kurdu. Tedbirli arsa "nın satışı imkânsızlaştı. Kaderi, şimdi önümüzdeki pazar tesi günü belli olacak. Ya tedbir kalkacak ve hükümetin tutumu değişe cek. Ya da başlangıçta da hayal gibi gelen "B üyükşe hir'' projesi gerçek ten hayal olacak. Kooperatif ortak adaylarının paralarını, geri verecek Giray olmak üzere bazı bakanların bu teşebbüsün desteklenmesine şiddetle itiraz ettiği, konunun Bakanlar Kurulu'nda konuşulduğu ve sonuçta Maliye Bakanlığı'nın İstanbul örgütü aracılığıyla mahkemeye başvurarak tedbir kararı istediği ve bu isteğin mahkemece kabul edildiğidir. Şimdi bu tedbir kararı oldukça, arsanın satışı yapılamıyor. Ancak mahkeme 9 Eylül'de Kemal Ilıcak vekilinin tedbir kararına itirazını inceleyecek. Ve bu karar Büyükşehir Kooperatifi nin istikbalini tayin edecek. Bir ihtimal daha var: Maliye nin bu tedbir kararını koydurttuğu gibi, bunun kalkmasını istemek de elindedir. Hüseyin Yıldız da bunu istiyor ve kendisinin de buna göre bir karar vereceğini açıklıyor. Diyor ki: Bu iş artık hükümete kalmıştır. Eğerlcooperatif olarak giriştiğimiz ve halkın yararına olduğuna inandığımız işin akim kalması isteniyorsa, bu tutum ve tedbir devam eder. Hüseyin Yıldız, o takdirde vatandaşa Büyükşehir için, başladığı tarihten itibaren yaptığı girişimleri ve temasları da açıklayarak işi bitireceğini belirterek, daha önce de birçok defa verdiği teminatı yeniliyor. Şu ana kadar yatırılan paraların bir kuruşuna dokunulmamıştır. Dokunulmayacaktır. Eğer teşebbüs, olumsuz tutum yüzünden sona ererse bunu ben açıklayacağım. Ama, şimdilik o vakte kadar beklemeyi tercih ediyorum ve arkadaşlarıma da aynı şeyi tavsiye ediyorum. Hangi vakte kadar beklemeli? Hüseyin Yıldız a dün bunu da sorduk. Şöyle dedi: öyle uzun bekleyecek değilim. 9 Eylül deki kararın olumlu çıkması hükümetin inisiyatifiyle de olabilir. Bu tedbire lüzum olduğunu, mahkeme önünde kendisi de kabul edebilir. Hatta koyduğu tedbirin kalkmasını kendi isteyebilir. Çünkü, tedbirin kalkması ve satışın yapılması halinde hiçbir hakkı kaybolmuyor ki. Satış Tapulama Kanunu nun 81 'inci maddesine göre Hazine nin hakkı mahfuz kalmak kaydıyla yapılacak. Buna rağmen, hükümet, tedbir yoluyla satışa mani olmakta devam ederse, kendi konut politikasına ters düşen bir yolda ısrar etmiş olacak. 40 bin konutlu bir şehri istemediğini gösterecek. Ben de o zaman kamuoyu karşısına geçip durumu açıklayacağım. Yani 9 Eylül den sonra fazla beklemeyeceksiniz? Hayır.. Belki birkaç gün.. Sonra size para yatıranlara Buyurun alın paranızı' diyeceksiniz. Belki hemen önümüzdeki hafta. Eğer olumlu bir tutum başlamazsa, önümüzdeki hafta.. «i SEMİNER HAZIRLIĞI O takdirde kooperatif fesih mi edilecek?" "O uzun sürer. Önce paraları son kuruşuna kadar ödeyeceğiz. Daha doğrusu ortaklar gidip bankalardan istedikleri an paralarını çekerler. Bankalara talimatımız öyle. Geriye 16 kurucu ortak olarak biz kalacağız. Sadece biz kendi paramızı çekemeyiz. Siz ne kadar yatırmıştınız? Ortaklık payı dışında ilk masraflar için 30 ar bin lira yatırmıştık. 2 milyon lira da borçlandık. Bu borç üzerimizde kalır. Onu da öderiz. Sonra bir seminer düzenlemek istiyorum. İlgili herkesi çağıracağım. Bu konunun tartışılmasını sağlayacağım. Büyükşehir in son durumu, İşte bu. Hüseyin Yıidız ın açıklamasına göre, her şey önümüzdeki pazartesi günü, ya da onu izleyen birkaç gün içinde belli olacak. - f e BİR DE W BATIKENT VAR Biraz da bu başlamadan sarsılan projenin dışında, başlayıp da devam eden bir başka büyük şehir projesinden söz edelim. Bu yazı dizisi hazırlanırken, Ankara'daki Batıkent i gidip dolaştık. O girişimin sistemi değişik. Gene gözalabildlğfne uzanan büyük bir alanda 50 bin konut hedeflenmiş ama, bunlar, tek bir kooperatif eliyle değil, Kentkoop üst kuruluşuna bağlı tel tek kooperatifler eliyle bölüm bölüm gerçekleştiriliyor. Kentkoop a bağlı 100 ün üstünde kooperatif var. Bunlardan 50'den fazlasının inşaatı, Kentkoop un koordinasyonu halinde devam ediyor. Ve şimdilik 15 bin konut inşa halinde. 691 i bitirilip teslim edilmiş kadarı bu sene sonuna kadar bitirilip teslim edilecek. Bir beşbin inin daha inşaatının bu yıl sonuna kadar yüzde 80 i bitmiş olacak. Onlar da gelecek sene teslim edilecek. Ötekiler bir yıl daha sonra. Büyükşehir girişiminin sallantılı durumundan sonra, biraz da, iyimserlik yaratan bu manzaraya bakalım YARIN: BİN KONUTLUK İNŞAATIN ARASINDA

7 7 EYLÜL 1985 A NKARA'dan İsta n bul a giden karayolun 'da 10 km. kadar gidin, sonra bir toprak yoldan sağa sapın. Batıkent bölgesi orada başlıyor... Aslında durum, İstanbul da, Küçükbakkalköy deki ünlü büyük arsa ya girer gibi. Yolun başlangıcında, ilerideki canlılık farkedilmlyor. Uçsuz, bucaksız bir arazi... Ama ilerledikçe, büyük arazinin üzerinde öbek öbek yükselen ev ve apartman grupları daha çarpıcı bir görünüm kazanıyor. Üstlerinde, çevrelerinde işçiler, makineler, tuğlalar, çimentolar.,. İstanbul daki gibi çaresizlik uykusunda değil. Yaşıyor bu arazi. Yanımızda Murat Karayalçın... İnce yapılı, bıyıklı, enerjik bir kişi yaşında... S i yasal Bilgiler Fakültesi mezunu. Ingiltere de, East Anglia Üniversitesi'nden mastar h... Eski görevleri: DPT de uzmanlık... Eski Köyişleri Bakanlığımda Müsteşar Yardımcılığı 'den beri sürdürdüğü görev de, bu Batıkent I kurmaya başlayan Kentkoop"un başkanlığı... Kentkoop, dün de belirttiğimiz gibi, 100 den fazla kooperatifin üst kuruluşu. İnşaatın arasından geçtikçe anlatıyor Karayalçın: Kooperatiflerimizin yapacakları konutların tipini belirlemekte söz hakları var. Kaç daireli apartman yapacaklar?... Daireler kaç oda olacak?.. Tabii, bir genel plarta göre ve kendi ödeme güçlerine göre... Ayrıca, hangi usulle yaptıracaklar?.. Müteahhide mi verecekler, emanet usulünü mü tercih edecekler? Ona da kendileri karar veriyorlar: Mesela, bir Karadenizliler Kooperatifimiz var... Onlar da dediler ki: 'Biz kendimiz çalışır, yaparız. Peki dedik. Projeyi aynen uygulayarak çalıştılar. Bitiriyorlar. Bu, genel planda karışıklık yaratmaz mı? Herkes başına buyruk.. A lta n ö ym e n Murat Karayalçın başkanlığındaki Kentkoop, pek çok güçlüğün üstesinden geldi. Bu yıl sonuna kadar konut teslim edecek an örneği: Batıkent 15 bin konutluk inşaat alanındaki şantiye de, Kentkoop un Ankara içindeki merkezi de arı kovanı gibi işliyor. Konutları yapılanlar, inşaat alanını boş bırakmıyorlar. Kentkoop kooperatiflerine ortak olmak isteyenler de merkez binasını... İnşaat halindeki 15 bin konutun dışında, Batıkent te yapılacak 15 bin konutun daha projesi hazır. Ama, arsalarına belediye tahsisi henüz yapılmadı Önümüzdeki çarşamba günü de, 15 bin konutu bekleyen yeni bir 60 bin kişinin (kader günleri başlıyor. Arsaları, Ankara Belediye Meclisinin Eylül günleri arasındaki olağanüstü toplantısı gündeminin 2 E inci sırasında karar bekliyor Hayır... Neyi yapabilecekleri neyi yapamayacakları belli... Kontrol altında. MASRAFLI AMA, ÇARESİZ Sonra, daha masraflı olmaz mı? İlk bakışta daha masraflı görülür. İnşaat teknolojisi artık çok gelişti. Aynı makineler ve ekiplerle toptan alınacak malzemeyle yapılacak yapılar tabii daha ucuza çıkar ve çok çabuk biter... Ama, bazı hallerde klasik usullerle inşaatın da şu faydası var: Bu bir ödeme meselesidir. İnşaatta büyük ölçüde kredi kul-' lanılıyor ama, ortakların kendi katkıları da az değil. Dar aile bütçelerinden bu katkıyı zamana yayarak taksitle yapabi Pingpongla başlayan kent Batıkent in, bugüne kadar teslim edilen 691 konutunda oturanlar, Amerika kıtasına ilk yerleşen AvrupalIlar gibi, az insanlı bir kocaman sahada yaşıyorlar. Ama mütevazı ölçüler içinde de olsa, belirli sosyal olanakları sağlanmaya çalışılıyor. Fotoğrafta, mahallenin kantininde bir pingpong maçı. Arkada seyirciler. Aralarında Murat Karayalçın ve Alfan Öymen de var. Kantin, aynı zamanda mahalle sakinlerinin bir toplantı merkezi... liyorlar. Halbuki, modern teknolojide müteahhit gelir, bir yılda işi bitirir. Ama, bitirirken de haklı olarak parasını ister, O parayı o kadar kısa zaman da tedarik etmek kooperatif üyesi için çoğu defa kolay değildir. Klasik usuller ise, ortaklarına daha uzun süreli, iki yıllık - üç yıllık bir zaman için de para ödeme imkânı verir. Gerçi, inşaat maliyetleri de hızla artıyor. İki yılda biten in şaat bir yılda bitene göre da ha pahalı olur ama, bir yıllığın parasını bir yılda ödeme imkânına sahip olmayanlar için onu tercih etmekten başka çare yoktur. Veya, toplu konut kredilerinden başka ek kredi kaynakları lazım. Evet... Siz, Avrupa İskân Fonu ndan da kredi aldınız. Aldık milyon dolara yakın... Onun da faydası çok oldu ama, bizim projeye ne kadar katkı bulsak, gene az olur... KAMULAŞTIRMAYLA BAŞLADI Kentkoop un tarihinin özeti şu: 1970 li yılların sonunda Ankara Belediyesi, bin konutluk bir arazayi kamulaştırıyor da, imar ve İskân ^ ter '.<c- W ı kentkoop'ta d e rtle r değişik... Kentkoop'un Batıkent teki bürosuna gidip mimarlarla konuşanların derdi, Büyükşehir'e başvuranlannki gibi değil... Kâğıt üzerindeki projeler hakkında bilgi sorup, Acaba ortak olsak mı? diye düşünmüyorlar. Ortaklığa tereddüt etmeden girmişler de. yapım aşamasına geçen konutlarının, balkonları nasıl olmalı, kapıları hangi ağaçtan yapılmalı gibi konuları konuşuyorlar. Soldaki fotoğrafta bir bayan mimara görüşlerini anlatan Uç kooperatif yöneticisi... (Konuşan: Abdurrahman Oğultürk...) Sağda yeni hazırlanan bir projenin maketi üzerinde fikir alışverişi. ÍÁ - w k i. ' im i... t e t e Kentkoop Başkanı Murat Karayalçın 42 yaşında e yakın uzman ve personelle 100 den tazia kooperatifi koordine ediyor. Genel konut sorunlarını araştırıyor... Murat Karayalçın Kentkoop un Ankara da Atatürk Bulvarındaki merkezinde Attan Öymen Te... Bakanlığı imar planını onaylıyor de, belediye ile Kentkoop bir protokol imzalıyor. Protokole göre bu arazideki arsalar, arsa payları belediyeye ödenmek üzere, bölüm bölüm Kentkoop un tasarrufuna tahsis edilecek... Kentkoop, bölgenin fiziksel altyapısını yapmak için belediyeye gerekli paraları yatıracak... Ve belediye bu altyapıyı yapacak... İlk örnek-ev Terin yapımından sonra yoğun inşaat 1982 Mayıs ında Devlet Başkanı Kenan Evren in katıldığı temel atma töreniyle başlıyor. Başlangıçta, Sosyal Sigortalar Kurumu, Emlâk Kredi Bankası gibi kredi kumrularından faydalanabilecek olanların katılımıyla kurulan ve kredileri yetmediği için İnşaatlarını hızlandıramayan Kentkoop kooperatifleri, son Toplu Konut Kanunu'nun verdiği imkânlardan faydalanmakta hızlı ve başarılı olmuşlar. Kentkoop un uzman kadrolarının hazırlıkları ve mevzuatı İzleyen yöneticilerinin bilgileri tamam olduğu için... Ve tabii inşaat da hızlandıkça hızlanmış...şimdi, bu yıl sonuna kadar 5000 konut devreye girecek. Bir beş bin in daha inşaatının yüzde 80 i tamamlanacak. Öteki beş bin Tnln yapımı da ilerliyor... ARSA BEKLENTİSİ Peki, bu 15 bini izleyip, 50 bin hedefine doğru artacak daha sonraki inşaat?.. Onların da bir bölümünün kredi talepleri, planı, projesi, kooperatifi, ortakları hazır... Yalnız belediyeden arsa tahsisini bekliyorlar... Kentkoop ile belediye arasındaki protokole göre arsalar, Kooperatif Birliği ne bu hazırlıklar tamam olunca tahsis ediliyor. Merak edip, kapıyı çaldım. 15 yaşında bir genç... özgür Baypınar.. Babası ve annesi Yüksel ve Türköz Baypınar evde yokmuş... Ama, yıllarca kirada kaldıktan sonra bu eve kavuşmanın iyi bir şey olduğunu o da biliyor. Kapıdaki levhayı koymalarının nedenini de öyle izah etti. Batıkent in ilk sahipleri, Amerika Kıtası'na yerleşen ilk AvrupalIlar gibi, az insanlı bir kocaman sahada yaşıyorlar. Ama, mütevazı ölçüler İçinde de olsa, belirli sosyal olanakları sağlanmaya çalışılıyor. Mahallenin merkezini Dayak ü ç ü k * # 4 AMERİKA YA İLK GİDENLER GİBİ... ilk yapılıp teslim edilen ve artık içinde oturulan 691 konutun buluıduğu mahalleyi geziyoruz. Bunların çoğu birbirine yapışık ama, bağımsız, iki katlı evler. Önlerinde ve arkalarında bahçeleri de var. Genellikle bakımlı... Çimenli, çiçekli... Gerçi, yer yer bireysel zevklere göre birbirinden farklı görüntüler de veriyorlar. Örneğin, ön bahçelerine gül eken bir ev sahibinin komşusu ayçiçeği ekmeyi tercih etmiş. Ama, bence bu da mahalleye şirin bir çeşitlilik veriyor. Bir ev sahibi ailenin evine beslediği özel sevgi, kapısının üstüne astığı bir levhadan belli: Üstünde, Küçük ama, bizim yazıyor. E v sevgisi... Batıkent in ilk sakinlerinden Baypınar ailesi, yıllarca kirada oturduktan sonra, sahibi olduğu eve yerleşmenin sevincini, kapısına yazmış. Küçük ama bizim... Fotoğrafta, kapıyı açan: Yüksel-Türköz Baypınar çiftinin oğlu MİLLİYET. 9 nışma adını taşıyan bir küçük heykelle, fıskiyeli bir havuz oluşturuyor. Havuzun etrafında banklar ve kantin olarak kullanılan bir yaygın yapı var... içeriye girdik. Bir pingpong, ya da yeni deyimiyle masatenisi maçı var. Bazısı bunu seyrediyor. Bazısı, masalara oturmuş çay içiyor. Çarşılaşma henüz tam gelişmemiş... Ama, motorize satıcılar kapı kapı dolaşıp, meyve - sebzeden, çarşafa - masa örtüsüne kadar çeşitli ihtiyaç maddelerini evlere kadar ulaştırıyorlar. Yani, her açıdan yeni kurulan biryerleşlm bölgesinin klasik gelişme süreci yaşanıyor. Tabii, dertleriyle birlikte yaşanıyor. BEKLENEN ALTYAPI Dertlerin başında altyapı sorunu var. Kentkoop'la İmzaladığı protokole göre, ondan altyapı yapmak için şimdiye kadar toplam 1.5 milyar lira alan belediyeden şimdi taahhüdünü tamamlaması bekleniyor. 1984'ten beri bu çalışmalar durmuş... O yıla kadar, şimdiki ilk yerleşim yerine bazı yollar yapılmış. (Bizim geçtiğimiz toprak yolun dışındaki asfalt bir giriş yolu da dahil)... Baz' diğer altyapı ihtiyaçlarının giderilmesine başlanmış... Sonra, 1984 de belediye yönetimi değiştiğinden beri yeni bir altyapı çalışması yok. Halbuki, binaların yapımı hızla ilerliyor. Evler sahiplerine teslim edilse bile, İçine girilmesi, belediyenin bir şeyler yapmasına bağlı... Betediye nin bu durgunluğunun nedeni ise, şehrin birçok yerindeki ihtiyaçlarına para ve ekip yetiştirme güçlüğü olarak bildiriliyor. Ama, başka bir ölçüde de doğal bir nedeni söz konusu edenlerde var. Batıkent sakinlerinden biri bunu şöyle izah etti: 1 Belediye başkanlar) seçimle gelirler. Seçmenlere hizmet götürürler ki, beğenilsinler, oy alsınlar... Bizde, tabii şimdi yeterli seçmen yok. Seçmeni bol yerlerde iş yapmak dururken, belediye niye buraya gelsin? Ama, hemen yarı şaka ilave ediyor: Yalnız, bu konutlar yapılınca, altyapısı olmasa da, sahipleri gelir oturur. 15 bin konutta 60 bin kişi olur. Belediye o günleri de düşünsün. «T i r -... VE BEKLENEN W KARAR Altyapı konusu, Batıkent te bugün oturan ve yarın oturmaya hazırlanan 60 bin insanın sorunu... Kooperatifleri, kurulu, projeleri hazır. Bütün belgeleri tamam. Bir başka 60 bin kişinin sorunları İse, henüz Batıkent arazisi üzerindeki arsalarına kavuşamamış olmaları.. Ḃelediyeyle Kentkoop arasındaki tutanakta, onlara tahsis edilecek arsa yerleri de belirlenmiş. Ama, daha formaliteler tamamlanıp, tahsis çıkamamış. Bu konunun karara bağlanacağı günler ise, önümüzdeki haftanın çarşamba günü başlıyor. 46 yeni Kentkoop Kooperatifine ait 15 bine yakın konuta, yani yaklaşık 60 bin kişiye tahsis edilmesi beklenen arsalarla İlgili evrak Belediye Meclisinin Eylül arasında yapacağı olağanüstü toplantı gündeminin 21'inci sırasında. Başka konular arasında bu konuya da sıra gelecek mi? Konut... Konut... diye diye yıllarını geçiren 60 bin kişinin kader günleri de önümüzdeki çarşamba günü başlıyor. - Bini - Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi