Web'deki Belediyelerimiz: Ankara Büyükşehir Belediyesi

Transkript

1 Web'deki Belediyelerimiz: Ankara Büyükşehir Belediyesi Türksel Kaya Bensghir,. İnternet ve web teknolojileri gerek merkezi, gerek yerel yönetim birimlerine iletişim, etkileşim ve paylaşım ortamı sağlayarak bu birimlerin vatandaşlara e lektronik ortamda daha hızlı ve etkileşimli bilgi. mal ve hizmet sunmalarına o lanak tanımaktadır. İnternet ve web teknolojilerinin yönetim aracı olarak kullanılmaya başlandığı ülkemizde belediyeler de bu teknolojilerin olanaklardan yararlanarak gerek yöre halkına, gerekse ülke ve dünya düzeyinde tüm insanlığa daha hızlı, verimli ve üretken hizmet sunma yönünde çaba göstermektedir. Ancak yönetimlerin sahip olduğu bu yeni olanak, bir taraftan mevcut hizmetlerin niteliğini ve niceliğini artırırken, kurumlara yeni işlevler ve iş olanakları kazandırmakta~ diğer taraftan yönetimleri, bu yeni uğraş alanlarını daha etkili örgütleme ve yönetme için bilişim teknolojilerini ve bu teknolojilerin yönetim dünyasına sundukları fırsat ve tehlikeleri algılama ve anlamaya zorlamaktadır. Bu makalede, internet ve web teknolojilerinin belediyelere sunduğu olanaklar üzerinde dumlmakta ve ülkemizde web'e açılan belediyelerden Ankara Büyükşehir Belediyesi web sitesinin incelenmesiyle elde edilen bulgular ışığında belediyelerin bu yeni yönetim aracım yönetme ve kullanmada benimsedikleri yaklaşımlar değerlendirilerek gerek belediye yönetim kadrosuna, gerekse web tasarım ve yönetim işini üstlenen teknik personele ışık tutulmaktadili İnternet ve Web Teknolojileri Dünya üzerinde bir çok bilgisayar, bilgisayar ağı ve omurgasını birbirine bağlayan küresel bir iletişim ağı olan internet, üzerinde milyonlarca web sitesini hizmete sunarak insanlığa yeni bir iletişim etkileşim ve paylaşım ortamı sunmaktadır. Web sitesi internet üzerindeki bilgilere erişim rilen ve gömülü (Iiıık) bağlantılar içeren belgelerden oluşan bir sistemdir. 1 sağlamak üzere gelişti Dr. TODAİE Asistan!. i Diğer belediyelerin bu kapsamda incelenmesi başka makalelerin konusunu oluşturacaktır. 2 Kaya Türksel. "Halkla ilişkilerde Etkileşimli İlctişim:Weh (www). Amme idaresi l)e..~isi. Cilt 33. Sayı I. Mart s.ll 5. Çağdaş Yerel Yönetimler. Cilı 9 Sayı 2 Nisan 20(}(}..1'. 7fı-CJU

2 Web 'deki Bcledi,relerimiz: Iı./lka/'(( Büyükşefur Belediyesi 77 Giderek daha fazla dijitalleşen dünyada pek çok insan, kamlı ve özel kuruluş internete açılarak bilişim teknolojilerinin olanaklarından yararlanma. arayışına girmektedirler. Nitekim, dünyada Hazİran 2000 itibariyle internet kullanıcısı sayısı milyona ulaşmıştır. Öte yandan, IDe ve Nua kayıtlarına göre 50 milyondan fazla web sitesi bulunmaktadır: l Ülkemizde internete bağlanan kamu kuruluşlarının sayısı giderek artış göstermektedir. Temmuz 2000 itibariyle toplam 468 kamu kuruluşu internet'e a çılmıştır ( Haziran 2000). Nisan-Temmuz 2000 döneminde Web'e açılan kamu kuruluş/arı % 16.4 artmıştır.~ Ülkemizdeki Web'deki Belediyeler Ülkemizde web'e açılan belediyelere ve web adreslerine yine web ortamında iki kaynaktan ulaşılabilmektedir. Bunlardan biri, İçişleri Bakanlığı web sitesi bir diğeri de Bilkent Üniversitesi web sitesidir. Bu kaynaklardan yapılan incelemede web sitesi olan belediyelere baktığımızda gerek nicelik olarak gerekse nitelik olarak istenen düzeye ulaşılmadığı gözlenmektedir. Nitekim bu kaynaklarda web'e açılan belediye sayısının 80'nİn üzerinde olduğu saptanmıştır. Bu sayı ile belediyelerimizin ancak yaklaşık 0/02.5'nin 5 web yoluyla halka hizmet ve bilgi sunma ortamıııa kavuştuk/arı anlaşılmaktadır. Yapılan incelemelerde hüyükşehir belediyelerinin %50'sinin web sitesi olduğu tespit edilmiştir. (Tablo 1). Web'deki belediyeler sayısalolarak henüz yeterli bir düzeye ulaşmadığı gibi nitelik olarak da bu yeni iletişim ve etkileşim ortammill belediye broşörü/bülteninden öteye geçmediği gözlenmektedir. Öte yandan her ne kadar bu yeni iletişim aracı broşür mantığı ile hazır/ansa da web' in yapısı gereği halkla yönetimi buluştıırma ve etkileşime teşvik etmede bu haliyle bile istenen etkileşimi ateşlediği söylenebilir. Ancak, bu etkileşimin istenen düzeye ulaşabilmesi için web'i stratejik yönetsel bir araç olarak algılayıp, broşürden öte bir iş üretme ve etkileşimde bulunma zemini ve aracı olarak görmek gerekir, Belediyelerimizde henüz bu anlayışın yeni yeni oluşmaya başladığı gözlenmektedir. Tablo 1: internet'te Web Sayfası Bulanan Belediyeler t ' IBELEDİYE ADI ladillla Belediyesi kuyon B~ıe(/iyesi l\lillıy'ljkledi\'csi IADRES ~dana.bld.g1)y.tr ~\fyon.bld.goy.tf Iwec-nel.com.ır/belediye/alanyal :ı Kaya Bensghir, Türksel: Web Tastırımıııda ve Yönetiminde EtkilıiiI":"'. Amme idaresi Uergisi, Cilt 32. Sayı 4. Aralık s ~ Kaya Bensghir. a.g.k., (21l00), s hutp://dns.ınetu.edu.trldoıncoul1l.hıml ) Ülkemizde Haziran 2000 itibariyle toplam belediye sayısı 321 S olup. bunun 16 'sı büyük~dıır belediyesidir t, Bekdiye web sitelerine Iıtlp://\\\\,;v.bdkcflLedu.t[/ ineı-turkev/il-bld.lıtml adresiilden erişilebilir

3 78 Çağdaş Yerel Yönelimler. 9 (2) Nisan 2{){){) Ankara Büyüksehir Belediyesi Antalya Büyüksehir Belediyesi Baacılar Beledivesİ Bahcesehir Beledivesi Bakirkoy Belediyesİ ankara-bel.gov.trl antalya-orgl bagcilar-bld.gov.trl bahcesehir-bld.gov.trl bakırköy.bld.goy.tr IBandll'ma Belediyesi Ibandirma-bld.gov.trl {Beykoz Beledijesi ~eykoz. bld.gov.ır jbeyoğlu Belediyesi..Ibeyoglu-bld.gov.trl Beyoazarı Beledivesi Ibeypazari-bld.gov.trl Beypazarı Belediyesi beypazari.bld.gov.tr Witlis Beledi):csi ~erel.eom.bitlis IBurs~ Bü~ük~ehir Beledi~esi Ibursa-bld.gov. trl ranakkale Belediyesi ~anakkaıe.bld.gov.lr rankın Belediyesi &erei.eomlean kiril ~orum Belediycsi ~orum-bld.gov.tr! IDeğirmendere Belediyesİ ~eğirmendere-bld.gov.trl Denizciler Belediyesi Idenizciler-hld.gov.ırl Derinkuvu Belediyesi!wee-neLeom.tr/belediyclderinkuyul Diyarbakir Belediyesi ~iyarbakir-bıd.gov. tr Erdck Belediyesi Jfortuneeity.eom/oasis/veniee12 i?ıl ~senyurt Beledivesi Itelerehber.eom/belediye/esenyurtl!Eskisehir Bcledi~esi ~skişeh ir-b Id. gov. tr IFatih Beledİyesİ ~ atih.orgl JFoca Belediyesi iroea-bld.gov.tr!qaziantcq Belediyesi ~aziantep-bld.g()v.tr [ôö1cük Beledivesi ~oıeıık-bld.gov.ırl KJörcmc Beledi~esi Iwce-net.eom.tr/belediye/goreme IQüı~ehir Beledi):csi Iwee- net.eom. trlbeled iyelgıılseh ir ~üzelvaıı Belediyesi ~uzelyali-bld.gov.trl ;IHacıb~kta~ Beledivesi ~ec-net.com.tr/belediye/hacıbektas/ IHekimhan Belediyesi ortunecity.eom/business/filthyrich/427 index.html listanbul Büyüksehir Beledivesi lihb.gov.trl Iİzmir Büvük~chjr Belediyesi!izmirhh.gov.trl ]izmit Beledivcsi jizmit-hld.gov.ırl IKadıköv Beledivesi ~ut.nct.ır/kadi koyl tkağıthane Belediyesi lkagilhane-hld.gov.trl ~KaI2adokya/CaQI2adocia ~aprad()eia.gov.lr

4 Web 'deki Belediye/erimiz: A/lkara Büyükşehir Belediyesi 79 Kartal Belediyesi Kavrnaklı Belediyesİ ikartal-bld.gov.tr ~ec-net.com.tr/belediye/kaymakli Kavmakli ~-net.com.tr/belediye/kaymaklil Kavseri Büvüksehir Belediyesi seri-bld.gov.trl Kestel Belediyesi stel.orgl Kocasİnan Belediyesi Kocasinan-bld.gov.tr IKonak Belediyesi Ik(mak-beL.gov.ırl ~Konya Büyük;ıehir Belediyesi ~onya-bld.gov.trl IKörfez Belediyesi Ikorfez-bld.gov.tr Kusadası Beledivesi kusadasi-bld.gov.trl Lalapasa Beledivesi ~elerehber.com/lalapasal IMaıatya Belediyesi ~alatya-beı.gov.trl lmelikgazi Belediyesi Imelikgazi-bld.gov.tr Mcram Belediyesi Imeram-bld.gov.trl IMlIstafai2a~a Beledi):ıesi Iwec-neLcom. tr/beledi ye/mustafapasa/ ~arlıderc Beledivesi Inarlidere-bld.go\,.trl ~ev~ehir Beledivesi (appadocia.gov.trl 5ahisar Belediyesi Iwec-net.coııı.tr/helediye/ortahisar K2zkonak Belediyesi Iwec-net.com.tr/helediye/ozkonak {pazar Belediyesi ~nemhers. xoom.l'om/pazar-ri ze leendik Belediyesi ~endik-bld.gov.trl tsamsun Büvük~ehir Beledi}ıesi ~amsum-bld.gov.trl Saravbahcc Belediyesi ~afaybahcc-bld.g()v.lr SekukIu Belediyesi 'selcuklu-bld.gov.trl ISisli Bekeliıesi ~isli-bıd.gov.tr h'clvşanell Beledi):'csi ~avsanci I-bld.g(ıv.trl O'rahzon Belcui,Ycsi Itrabzonbelediycsi.gov.trl trurhal Beledivesi Jturhal-hlu.gov.trl [uzla Beledivesİ ~u7.la-hld.gov.11' IUçhisar Belediyesi Iwee-net.com.tr/hclcdiye/uchisarl IUskudar Belediyesi' ~skudar-bld.gov. tr IUzuınlu Beledivesi luzuınlu-hld.gov.tr IÜnye Belediyesi lunye-bld.gov.tr.l JÜrgüQ Belediyesi Iwec-nçt.com.tr/he led i ye/urgupl fyal1~eledi'ycsi 'van-bld.gov.trl IYıldırım Beledivesi &ildirim-hld.gov.trl

5 SO Çağdaş Yerel Yönetimler, 9 (2) Nisan 2000 Tablo ı 'de görüldüğü gibi web'e açılan belediyelerin web adresleri farklı u zantılar (gov, com, org) taşımakta~ belediye tanımlarıııda farklı kısaltmalar (bld, belediye(si). bel) kullanılmaktadır. Bu farklılık belediyelerin web hizmetlerini hangi kaynakla yürüttüklerine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Nitekim. belediye kendi bilişim olanakaklarıyla iııternet'e açıldığında gov uzantılı adres alırken, web hizmetinde dış kaynak kullanımına giden belediyeler com ya da org u zantısı alabilmektedir. Bu farklılık erişimcilerin web adreslerini bilmedikleri ya da herhangi bir kaynaktan erişemedikleri zaman siteye ulaşmalarına engel teşkil edebilmektedir. Web adreslerin belediye adı ile standart uzantılı olması erişimcilerin akıı yürütme ile siteye ulaşabilmelerini kolaylaştırabilecektir. Internet ve Web Teknolojilerinin Belediyelere Sunduğu Olanaklar İnternet ve web teknolojileri belediyelere başta iletişim olmak üzere, paylaşım, katılım, etkileşim ve tartışma platformları yaratan yeni araçlar ve yöntemler sunmaktadır. Bu araçları ve sağladıkları olanakları şöyle özetleyebiliriz.' İletişim, Etkileşim Platformu: Elektronik PO,'illl ( ) E-posta, coğrafi uzaklıklarına bakılmaksızın internet kullanıcılarına mesaj gönderme, alma, okuma ve yanıtlama gibi çeşitli hizmetler sunarak etkileşimli bir iletişim ortamı sağlar. İnternete bağlı kullanıcı kodu olan kişiler kendi aralarında ve diğer posta sistemleriyle iletişim kurabildikleri gibi; yerel ve genel ağ ortamında da mesaj değişimi yapabilmektedir. E-posta geçerli bir adres üzerinden gerçekleşmektedir. E-posta adresi, kullanıcı numarası ve internet adresinden oluşmaktadır. (Örnek: tbmm@tbmm.gov.tr) E-posta belediyelerde elektronik ortamda bulunan tüm bilgi ve belgelerin paylaşılmasına olanak tanıyarak doğrudan i letişime katkıda buluıımaktad ır. Ülkemizde belediyeler gerek belediye başkanlarının, gerekse diğer belediye yetkililerinin ve webmaster'iarın e-posta adreslerini web sitelerinde sunarak halkın belediye yetkililerine doğrudan ulaşmalarına yönelik yeni bir etkileşimli bir iletişim kanalı sunmaktadırlar. Nitekim, halkııı beleqiye hizmetlerine ilişkin dilek ve şikayetlerini ve başta iş olmak üzere çeşitli istek ve taleplerini bu kanalı kullanarak doğrudan ilgililere ilettikleri gözlenmektedir. Ancak, belediyeler halkm bu taleplerini değerlendirmede ve karşılamada henüz bu yeni iletişim (1 racından sınırlı düzeyde yararlanmaktadır. Bu sonuca her ne kadar ülkemizde dijital imza sorunun henüz çöziimlenememesi ve elektronik iletinin resmi başvuru belgesi olarak geçerliliğinin olmaması neden olsa da asıl nedenin belediye görevli lerinin de bu yen i araçlarla iş yapma konusunda yeteri i biliş ve alışkanlık düzeyine ulaşmamış olmalarından kaynakladığıııı söyleyebiliriz. Nitekim. iil 7 Kaya Bensghir, a.g.k., (2000), s.l J6-120.

6 Wc" 'deki Belcdirdcrimiz: Ankara Büyükşehir Beled~resi 81 kemizde internet ve web teknolojileri ve bunların sundukları yeni araç ve olanaklar çoğu kimse tarafından teknik bir iş olarak görülmekte ve yönetim ve iş ortamına sağladığı olanaklar pek değerlendirilememektedir. Ülkemizde bilişim kültürünün tum kamu görevlilerine nüfuz ettiğini söylemek için henüz çok erken olup, bu konuda planlı ve bilinçli bir eğitim seferberliğinin başlatılması kaçınılmaz görülmektedir. Ankara Büyük Şehir Belediyesi kendilerine sunulan araştırma fonnullnda yer alan belediye içi iletişim de kullanılan kanallarla ilgili soruya verdikleri yanıta göre belediye içi iletişimde en fazla telefonu ve yazışmayı kullandıklarını belirtmişlerdir. Öte yandan E-posta ve yüzyüze iletişimi hemen hemen aynı ağırlıkta kullandıklarını ifade etmişlerdir. Belediye dışı iletişime bakıldığında ise a ğırlık yazışmada olup, bunu telefon ve e-posta izlemektedir, Belediye dışı iletişimde yüzyüze ve sözlü' iletişim en son teşvik edi len kanalolmaktadır. Bu uygulamalar e-postanın yazışma ve telefonunun yerini almaya aday bir iletişim kanalı olduğunu göstermektedir, Öte yandan e-posta çalışanların verimliliğini de artırmaktadır. Nitekim Fen'is Research tarafından yapılan araştırma e postanın zarf hazırlama ve postalama ya da faks etme için gereken zamandan tasarruf edilmesi ile çalışanların % daha fazla üretken olduklarını ortaya koymuştur.') Tartışma ve Katılım Pla(formu: Usenet Usenet, belli konularda tartışmak üzere milyonlarca ağ kullanıcısının çok değişik konularda haberler ve yazılar gönderdiği bir tartışma ve katılım platformdur. Bu "haber grupları-newsgroups", taı11şma grupları - discussion groups" ya da ilan tahtaları "bulletin boards"gibi katılım ve tartışma platformu yaratan e lektronik ortamdır. Ülkemizde belediyelerin halkla tartışma ve katı/ım sağlayacak bu platformu web sitelerinde henüz buluııdurmadıklarını görmekteyiz. İletişim Pla(formu: Listserv Listserv de usenet gibi internetin sunduğu bir tartışma ve iletişim platformudur. Useneften farklı olarak (haberler ve yazı/ar) ilan tahtasma değil, iletiler doğrudan ku Ilanıcılara e-posta olarak gönderi Imekted ir. Ülkemizde belediyelerin halkla dogmdan etkileşimli iletişim sağlayacak bu platformu web sitelerinde henüz bulundurmadıklarına tanık olmaktayız. x Araştırmada. bulguları bu makalede kullanılmak üzere yazar tarafından geliştirilen 12 sorudan oluşan [ Soru Formu kullanılmıştır. Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin weh yönetimi ve tasarımından sorumlu yetkilisi e-posta ile gönderilen bu Forımı c-posta yoluyla yaıııtlanııştır. ') hrıd:!lwww.llua.ielsurvcy~

7 82 Çağdaş Yerel Yöneıimler, 9 (]) Nisan ]OO() Erişim ve Paylaşım Platformu: Gopher ve Telııet Gopher, internet kullanıcılarına bilgiye erişmelerini sağlayan menü temelli bir bilgi erişim hizmetidir. Daha çok metin tabanıt bilgiyt. destekleyen gopher ile dizin listelerine, dokümanlara ve arama mekanizmalarına erişilebilmektedir. Dizin listeleri, bağlantılar içeren seçeneklerden oluşan menülerdil". Dokümanlar i se en uçtaki yazı ve görüntü gibi bilgileri içermektedir. Telnet, internet ağına bağlı bilgisayarlara uzaktanbağlanmak için geliştirilen protokol ve programlara verilen addır. Telnet, kullaıııcı ad ve şifresi ile uzaktaki bir Tepııp yetenekli bilgisayara bağlanabilme ve aynı anda bilgi yollama ve alma yeteneği sunabilmekted ir. HI İletişim, Etki/eşinı, Paylaşım Pla(formıı: World Wide Web (www) Web (www) metin, grafik, ses, fı Im gibi farklı nitel ikteki veri lere etki leşinı ii ola~k ulaşmayı sağlayan bağlantılarla (Iink) donatıımı:;; çoklu ortamdır. Web'de İsternci ve sunucular HTTP (Hypertext Transfer Protocol) ile iletişim kurmakta ve doküman alıp göndermektedir. Web'de dokümanlar içinde yer verilen anahtar kelimelerle farklı dokümanlara geçiş yapılabilmektedir. Bağlantı metin dosyalarına olduğu kadar, resim, grafik, ses ve hareketli görüntülere (film) olabilmektedir. Öte yandan doküman içinde anahtar kelimelerle dolaşım ve bilgiye erişim kolayolabilmektedir. Bu özellikleri ile web yalnızca bir iletişim platformu değil, aynı zamanda etkileşim ve paylaşım ortamı sunmaktadır. Uygulamada web'in belediyelerde çeşitli kullanım alanları bulduğuna tanık 01 maktayız. Örnek olarak, halkın bilgilendirilmesi ve eğitjl11i~ anket ve alan araştırmalarının hızlı ve kolay yürütülebilmesi ve değerlendirilıııesi~ diğer kamu kuruluşların ve özellikle belediyelerin çalışmalarının anında izlenmesi gibi geleneksel araçlarla oldukça maliyetli ve zaman alan ve emek gerektiren çalışmalar verilebilir. İnternet ve web teknolojileri belediyelere özetle şu olanakları sunmaktadır: -Belediye imajını sürekli geliştirme fırsatı -Halkın görüşlerini toplamada ve analiz etmede kolaylık - Belediye pol itikalarma kamunun gereksinimleriııi ve görüşlerin i yansıtma zemını -Belediyelerin sosyal sorumluluğunu artırma olanağı -Halkın yönetimin karar alma sürecine katıl iiii ın i kolaylaştırıııa ve toplantı tutanaklarına erişimini sağlama LO Faik, Bennet. The Internet Roadmap. Sybcx, Ine. Puh.. i ()94, i ()~.

8 Welı 'deki Bel('(h\'clcriıııi::.. Ankaro Büyükşehir Beledıyesi L:L' -Halkın belediyenin idari yapısı, birimleri işlemleri görevlileri ve muhatap a lınacak kişileri, rapor, mal i ve istatistiksel bi 19i ler, toplantı, konferans konusunda bilgilendirme Web Politikası Web sitesi açan kuruluşların, bu site ile ulaşmak istedikleri hedeflere bir çerçeve olmak üzere izleyebilecekleri bir web politikası oluşturmaları beklenir. Ancak, kurumca kabul edilebilir bir web politikası geliştirmek kolay bir iş değildir. Web sayfası açmadan önce, siteden beklentilerin tüm kunım yetkililerinin katılımıyla belirlenmesi ve bunlar ışığında bir web politikasının oluşturulmasına önem veri'lmelidir. Böyle bir politikanın formüle edilmesinde web sitesinden ne beklendiği ve hangi hizmetleri yerine getireceği, gerekli donanım, ya Zll lin, insangücü ve sitede sunulacak bi 19i lerin Ilasıl sağlanacağı-kısaca web yönetimine işlerlik kazandıracak ilkeler üzerinde durulur. Kunım perspektifinden bakıldığında, site ile ulaşıimak istenen hedefler açık ve net olarak ortaya konmalıdır. Bu noktada oldukça genel ve muğlak olan hedeflerden kaçınılmalıd ır. Web politikası açık ve net hedefler içermediğinde web yönetimi için önemli geribesleme sağlayacak değerlendirmeler de yapılamaz. Öte yandan geliştirilecek web pol itikasll1ın, kurumun genel bi 19i teknoloji leri ve internet politikalarıyla uyumu da üzerinde önem le duru lması gereken bir konudur. Web Hizmetleri Kuruluşlar web sitelerinde genelolarak halkla i lişki ler odaklı uygulamalara, yönetime katılımı sağlayan ve teşvik eden uygulamalara ve e-ticaret/hizmet uygulamalarına yer vererek üstlendikleri misyonları daha etkili ve verimli gerçekleştirme olanağı elde etmektedirler. Web hizmetleri olarak adlandırabileceğimiz bu uygulamalar gerek kamu, gerek özel sektör kuruluşlarına yeni iş alanları ve yönetim an layışı kazandırarak stratej ik avantaj lar sağlayabi Imektedir. H alkla İlişkiler Odaklı Uygu/ama/ar Web siteleri kuruluşlara halkla ilişkiler odaklı olmak üzere özetle şu amaçlara ulaşmalarına katkıda bulunmaktadır," Halkı birinci elden kurum ve İşlevleri ile diğer konularda (hava durumu, adresler vb.) bilgilendirme ve aydınlatına Kurunısal kimliğin oluşturulınası ve geliştirilınesine katkı Hizmetlerin görülmesinde halkla işbirliği sağlama. Karar öncesi halkın görüşünü alnıa ve kararlara katılınıı111 teşvik etıne Halkın kuruluşia olan ilişkilerini kolaylaştırma ii Ayrıntılı bilgi için bkz. Kaya Bensghir. a.g.k., UOOOL s. III-I.~ i

9 84 Çağdaş Yerel Yönetimler, 9 (2) Nisan 2000 Kamuoyunun eğilim, tutum ve beklentilerini saptama Üretilen/sunulan mal/hizmetlerin geliştirilmesine katkı. Ülkemizde kamu kuruluşlarının web siteleriyle ağırlık olarak halkı bilgilendirici ve aydınlatıcı; kurumsal kimliğin oluşturulması ve geliştirilmesine katkıda bulunan uygulamalara yer verdikleri görülmektedir. Nitekim ülkemiz bakanlık web siteleri üzerine yapılan araştırmada bakanlıkların % 80'ni web sitelerinin çok önemli ölçüde halkı bilgilendirdiğini ve aydınlattığını % 70'i de web sitemlerinin kurumsal kimliğinin oluşturulması ve geliştirilmesine çok önemli ölçüde katkıda bulunduğunu ifade etmişlerdir Öte yandan, bakanlıkların % ls'i bir ölçüde web siteleri yoluyla karar öncesi halkın görüşünü aldıklarını~ % 30'u da yine bir ölçüde hizmetlerin görülmesinde vatandaşla işbirliği sağladıklarını belirtmişlerdil ıı Bu bağlamda bakıldığında, Ankara Büyük Şehir Belediyesi web sitesi yoluyla birinci elden belediye ve hizmetleriyle ilgili halkı bilgilendirme ve aydınlatl11aya ağırlık verildiği görülmektedir. Nitekim. sitede yer verilen birimleriıı yaptığı yıllık faaliyetler, projeler, haberler-duyurlılar. idari yasalar, eğitim çalışmaları ve uluslararası yürütülen faaliyetler halkı bilgilendirici-aydınlatıcı uygulamalardır. Öte yandan, sitede Ankara Rehberi CD'si, Ankara Gezisi, ilçeleri, ilin jeolojik yapısı, sanayisi, şehir planı (harita) gezi yerleri, muzeler, parkıar, tarihi ve kültürel varlıklar, ulaşım, sağlık kuruluşları ile ilgili bilgiler de bu kapsamda halkın erişimine sunulmaktadır. Sitede sunulan bu tür bilgilerle belediye bir taraftan halkı bilgilendirici aydınlatıcı olmakta; diğer taraftan belediyenin kurumsal kimliğininli oluşturulmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır. Yönetime Katılımı Sağlayan ve Teşvik Eden Uygulamalar Halkla ilişkiler işlevi yalnızca bilgilendirici, aydınlatıcı tanıtım ve reklam etkinliğinden ibaret değildir. Halkın yönetime katılımını teşvik etmek ve sağlamak da bir halkla ilişkiler işlevi olarak yerine getirilmesi gereken ijnemli bir boyuttur. Bu bağlamda, Ankara Büyük Şehir Belediyesi web sitesinde halkın karar öncesi görüşünü alma~ hizmetlerin görülmesinde halkla işbirliği sağlama gibi uygulamalara yer verilmediği gözlenmektedir, Öte yandan sitede halkın yönetime katılımıııı ve iki yönlü etkileşimi ve iletişimi sağlayacak diyalog mekanizmalarına da yer verilmemektedir. Sitede halkın bt:lediye ile iletişimi için yalnızca e-posta adresleri (belediye başkanına ya da web yetkilerine ulaşılabilecek) sunulmaktadır. Her ne kadar belediye başkanına e posta yoluyla halkın doğrudan erişebilmesi bir katılım ortamı olarak değerlendirilebilirse de, yeterli J~ Kaya Bensghir, a.g.k., s i' Bobbin, Randy, "An Imernet Primer for Public Relatiom", Puhlic Relatiııns Quartcl'ly. Vol. 40. No. 3, Faıı, s. 29.

10 Web 'deki IJc/edil'elerimi::.: Ankara 13üyükşehir Beled~l'esi 8S bir etkileşim için sitenin web olanaklarını daha fazla kullanabileceği etkileşim ortamlarını da sunması gerekir. E-Ticaret/E-Hizmet Uygulamaları Ülkemiz kamu kuruluşları web sitelerinde gerek e-ticaret gerekse e-hizmet uygulamalarına yeni yeni yer vermektedir. Bu noktada ülkemizde dijital imza sorunun henüz çözülememiş olması önemli bir engelolarak dikkat çekmektedir. Ankara Büyük Şehir Belediyesi'nin de bu kapsamda henüz bir uygulaması bulunmamaktadır. Ankara Büyükşehir Belediyesi Web Sitesi '4 Tanıtım Ankara Büyük Şehir Belediyesi 1996 yılında internere bağlanmış ve 1997 yılında web sitesini açmıştır. Web sitesi belediyenin bilgi işlem personeli tarafından tasarlanmakta, güncellenmekte ve yönetilmektedir. Tablo 2: Ankara Büyük Şehir Belediyesi Web Sitesİnde Yer Alan Bölümler i Ba kana Mesa" - tr eler Jeolojik yapı i i- Ankara Gezisi - Sanayii Şehir Planı (Harita) ı- Haber Duyuru i AKBis Faaliyet Raporları Eğitim 1 Projeler idari Yasalar i Festival ve Şenlik i_ - Gezi Yerleri Güncel Haber Arşivi ı Halde Fiyat i- EGO -! ASKİ BELKO i i- Arama i i English Linkler i: ı- Medya Ula~ım/ Hava Durumu i Hastaneler Lüzuml u Tel. Müzeler Parklar Tarih ve Kültür Varlıkları ----i Sağlık Trafik püzeni Uluslararası Fa~. _J 14 Ankara Büyükşehir Belediyı' web sitesinin değerlendirılmesinde iki kaynaktan yararlanılmıştır. Bunlardan biri siteye ilişkin kimi bilgilerin dogrudan weh sitesini tasarlayan ve yöneten helediye yetkilisinden elde edildiği temin edilmesi amacıyla ~azırlanan anket forımı ve telefon g.örüşmeleri hir diğeri de siteye çeşitli zamanlarda yapılan erişimlerde elde edilen bulgulardır. Bu amaçla siteye Nisan. Mayıs, Haziran ve Temmuz 2000'de olmak üzere farklı zaman dilimlerinde crişilerek değerlendirmede bulunulmuştur.

11 86 Çağdaş Yerel Yönetimler, 9 (2) Nisan 20()() Site ana sayfayı izleyen güncel haber niteliğinde bilgilerin özetlendiği ve site bölümlerinin indekslendiği giriş sayfası ile erişimcilere hizmet sunmaktadır. Sitede şu bölümlere yer verilmektedir(tablo 2): bilgilere ulaşılmaktadır: Tablo 2'de özetlenen bölümlere eriştiğimizde aşağıdaki Belediye Başkanları Bu bölümde beklendiği gibi bu güne kadar hizmet veren belediye başkanlarının tanıtıldığı bilgilerin yanısıra belediyenin görevleri ve Ankara belediyesinin kuruluş bilgileri de sunulmaktadır. Faaliyet Raporlan Belediye birimlerinin 1998 yılı itibarıyla yaptıkları faaliyetler ı 998 Faaliyet Raporu olarak sunulmaktadır. Bu bölümde henüz ı 999 çalışmalarına yer verilmemiştir. Projeler MEGA projeler olarak belediyenin yürüttüğü Beşkapı, AKBİs (Ankara Kent Bilgi Sistemi), Yunus Göleti ve Evcil Hayvanlar Parkı projeleri ile ilgili bilgiler sunulmaktadır. İdari Yasalar Mahalli idareler Yasa, Yönetmelik ve Tüzüklerin toplu olarak yer verildiği bu bölümün erişinıci lere doyurucu bir referans kaynağı olduğu söylenebi iir. EGO, ASKİ, BELKO Bu bölümlerde adı geçen kuruluşları ve faaliyetlerini tanıtıcı bilgiler, bu kuruluşların faaliyetleri ile ilgili halkın sıkça sorduğu sorulara verilen bilgileııdirici açıklamalar ve ihale ilanları gibi bilgiler sunulmaktadır. Haber-Duyuru Bı\ başlıkta Belediyenin çalışmaları, Belediye Meclisince alınan kararlar vb konularda haber/duyurular yer almakta ve burada dönemine yönelik haber arşivi sunulmaktadır. Başkana Mesaj Halkın belediye başkanına e-ileti yoluyla doğrudan erişebilmesine olanak sağlayan bu ortam belediyeye yeni bir halkla ilişkiler odaklı iletişim aracı sunmaktadır.

12 Wch 'deki Bc/edirclniıııi:.:. 1\11/;:0/"(/ Biirükşehir Belediyesi 87 Ankara Rehberi, CD 'si, Ulaşıın Müze, Park Sehir Plam. Gezi yerleri vb Başlıklar Bu bölümlerde Ankara tarihi külttirel doğal varlıkları ile tanıtılmakta ve erişimcilere kimi pratik bilgiler (adresler, tel vb ) sunulmaktadır. Arama Bu bölümde erişimcilere yaygın kullanılan Altavista, Yahoo, Infoseek ve Hotbot gibi arama motorları ile bilgilere erişim olanağı sunulmaktadır. Öte yandan bu bölümde sitede sunulan bilgilere yönelik arama ve erişme olanağı bulunmamaktadır. Sitede yukarıda özetlenen bilgilerden başka erişimcilerin belediyeye e-ileti gönderebileceği adres ve sitenin yalnızca kimi bilgilerinin (1997 Faaliyet Raponı) sunulduğu İngilizce yansısı yer almaktadır. Değerlendirme ve Öneriler Kuruluşların web siteleri web politikaları, web hizmetleri, ve web tasarım ö zellikleri (bütçe, biyografi, url adresleri. arşiv, erişim hızı. güncellik vb kriterler gözönüne alınarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda, Ankara Büyükşehir web sitesinin değerlendirilmesi sonucunda aşağıda özetlenen bulgulara ulaşılmış ve gerekli önerilerde bulunulmuştur. Web Politikası Ülkemizde kurumsal web sitelerinin çoğunlukla, yöneticilerin isteği ile bir politika geliştirilmeden kimi ihtiyaçlara yanıt vermek üzere (tanıtım, bilgilendirme vb.) sunulduğu dikkat çekmektedir. Oysa, her web sitesinin ulaşmak istediği hedefler, geliştirilen web pol itikası içinde somutlaşır. Eğer bir sitenin önceden öngörülmüş bir politikası yok ise gelişmesi ve okuyucuların beklentilerini karşılayacak doyuruculukta olması düşünülemez. Yapılan araştırmada Ankara Büyükşehir Belediyesi web yetkilileri sitelerinin belirlenmiş bir web politikası bulunmadığını belirtmişlerdir. Ancak siteye değişik zamanlarda yapılan ziyaretler sonucunda edinilen izlenim sonucunda sıtenin temel politikasının tek yöniii bilgi akışı ile (belediyeden halka yönelik) halkı belediye hizmet ve çalışmalarıyla ilgili bilgilendirmek olduğu saptanmıştır. Bu içeriği ile elektronik ortam için tasarlanan '''gelişmiş bir broşür" görünümiinde olan sitede etkileşim doğuracak diyalog mekanizmalarına da yer verilmemektedir. Bu özellikler dikkate alındığında Ankara Büyükşehir Belediyesi web politikasının gerek belediye yöneticilerince gerekse web ekibince değerlendirilerek formüle edilmesi yararlı olacaktır. Elbette belirlenecek web politikasının belediyenin bilişim politikasıyla da uyumu sağlanmalıdır.

13 88 Çağdaş Yerel Yonelimler. 9 (2) Nisan 2000 Web Hizmetleri Ankara Büyük Şehir Belediyesi 'nin web sitesinde yer verdiği bilgiler (Tablo 2) incelendiğinde belediyenin web sitesinde ağırlıklı olarak halkla ilişkiler odaklı uygulamalara yer verdiği; halkın yönetime katılımını sağlayan ya da teşvik eden uygulamalara ve elektronik ticaret uygulamalarına pek gitn1ediği görülmektedir. Web Sitesini Örgüt Şemasına Göre Düzenlemek Web sitesinde yer verilecek bilgilerin kurumun örgüt şemasına uygun olarak düzenlenmesi kurum için uygun görünse de, web okuyucuları için kullanışlı olmayabilir. Bu nedenle potansiyelokuyucu kitlesinin bu sitey; neden kullanmak istedikleri-gereksinimleri-göz önüne alınarak tasarlanan siteler, daha iyi hizmet sunabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında Ankara Büyükşehir Belediyesi web sitesinin tasarımının belediyenin örgüt şemasına göre hazırlanmad ığı göze çarpmaktadır. Sitenin tasarımı ana sayfada güncel nitelikli haber-duyuru niteliğindeki bilgilerin sunulması ve bilgilendirici yönü ağı basan türden bilgilerin de bu sayfada yer alan indeksle erişimine açık olarak hazırlandığı dikkat çekmektedil Web Bakımı İçin Bütçe Ayırma Web sitesi açan kurumlar en az bu siteyi oluşturmak için duydukları finansal kaynaklar oranında da sitenin güncelliğini korumak ve geliştirmek üzere bakımın i sağlamak için de kaynak ayırmak zorundadırlar. Bu yapılmadığında eskiyen sayfalar ve bağlantısı ölen linklerden oluşan bir site ile karşı karşıya kalınacağı için, o ona kadar yapılan harcamalar boşa çıkacaktır. Bu duruma düşmernek için, kurumlar finansal desteği yalnızca siteyi kurmaya değil aynı oranda bakım faal iyetleri için de sağlamak duruıııundadırlar. Araştırmada Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin web bütçesi ile ilgili bilgilere ulaşılamamıştır. URL Adresleri Kullanıcılar zaman zaman web site adreslerini yazmak durumunda kalmak Bu nedenle özel işaretler ve çok sayıda harften oluşan karmaşık adreslerin tadır. sıkmamak için adresler olabildiğince yalın olmalıdır. yazımı kullanıcıları zorlamaktadır. Hata yapma olasılığını azaltmak ve kullanıcıları Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin web adresi bu açıdan yalın görünmektedir. Ancak diğer belediyeler belediye tanımında bld kısaltmasını kullanırken bu site için bel kısaltmasına gidilmiştir. Bu noktada belediye tanımı için standart kısaltmalara gidilmesi erişimciler için adreslerin kolay hatırlanmasına olanak sağlayacaktır.

14 Weh 'deki 11l'/l'dire!aiıııi::.: AI/k(/m Büriikş{!lıir Belediyesi R9 Biyografi İnternet kullanıcıları çoğunlukla web'lerde ulaştıkları bilgilerin kim tarafından üretildiğini bilmeye ihtiyaç duymaktadır. Resim ve biyografı ile donatılmış web'ler daha güvenilir bulunmaktadır. Özellikle bilimsel içerikli bilgi sunumunda biyografilere yer verilmemesi önemli bir eksiklik olarak dikkat çekmektedir. Ankara Büyükşehir Belediyesi web sitesinde sunulan bilgiler için referanslara ve biyografılere yer verilmediği gözlenmektedir. Arşiv Okuyucular için yeni bilgilere ulaşmak kadar eski bilgilere erişmekte önemli olabilmektedir. Site/erde arşiv bulundurmak pahalı bir yaklaşım gibi görünse de sitenin kullanışlılığını artırıcı bir özellik olduğu gözardı edilmemelidir. Nitekim, uygulamada arşiv bulundurmanın site maliyetlerini yüzde' O artırmasıııa karşılık kullanışlılığın yüzde 50 artırıldığına yönelik istatistiki bilgilere de rastlanmaktadır. Ankara Büyükşehir Belediyesi web sitesinde Arama başlığı altında sitede sunulan bilgilere erişebilmek beklenirken bu başlıkla yaygın kullanılan a rama motorları (yahoo, altavista vb) kanalı ile belediye dışındaki veritabaniarındaki bilgilere erişme olanağı sunulmaktadır. Sitede halkın sıkça başvurabijeceği konularla ilgili arşive yer verilmesi siteye çok sayıda kişinin başvurmasını teşvik edecektir. Server'a Erişim Server'in istemlere geç yanıt vermesi web kullanışlılığını etkileyen önemli bir kısıtlılık olmaktadır. Özellikle grafik ağırlıklı sitelerde erişim hızı düşük kalmaktadır. Sitelerde yer verilen grafiklerin sayısı kadar büyüklüğü de hızı etkilemektedir. Ankara Büyükşehir Belediyesi web sitesine erişimde hız açısından bir soruna rastlanmadığı gözlenmektedir. Bu bağlamda server hızının düşük olmadığı söylenebilir. Güncellik Web sitelerinin tasarımıııda genellikle yeni içerikli bilgilere önem verilirken, mevcut sunulan bilgilerin güncelliğini gözden geçirme-maintenance-göz ardı e dilmektedir. Sitelerde sunulan bilgilerin güncelliğini konımasını ve zaman aşımına uğrayan-eskiyen-bilgilerin ayıklanmasını üstlenecek web editörleri ile web bakımı da daha iyi yapılabilmektedir. Ankara Büyükşehir Belediyesi web sitesinde farklı zaman larda yapılan erimlerde özel iikle güncel içerikl i bilgi lerin suıııılduğu ana sayfada güncellemeye gereken özenin gösterildiği saptanmıştır. Ancak sitede yer alan kimi bölümlerde zamanında güncellemeye gidi Imed iği görülmüştür

15 90 Çağdaş Yerel 'r'önetimler, 9 (2) Nisan 2()(}(} İçeriği Yansıtmayan Başlıklar Web'lerde yer verilen başlıklar. arama makinelerinde ulaşılan sonuçları, başlık sayfası ve diğer sayfalarda yer verilen anahtar kelimeleri içerecek şekilde seçilmelidir. Ankara Büyükşehir belediyesi web sitesinde bu kapsamda tespit edilen u yumsuzluğa örnek olarak, Belediye Başkanları başlığı altında ı 580 Sayılı Yasanın ı 5 maddesinde yer alan belediye görevlerinin ve yine bu başlık altında Ankara Belediyesinin kuruluşu ilke i 19i li bi Igilerin sunulması veri lebilir. Bu bi Igilerin içeriği yansıtan bir başlıkla sunulması erişimi tesadüfe bırakmayacaktır. Sonuç olarak, ülkemizde belediyelerin web teknolojilerinden yalnızca tanıtım amaçlı değil, iki yönlü iletişime açık katılım aracı ve e-hizmet aracı olarak yararlanmanın yollarını araştırmalarının önemli olduğumı söyleyebiliriz. Bu bağlamda ülkemizde web'e açılan belediyelerin sayısının aı1ması ve web niteliğinin iyileşmesi her şeyden önce tüm belediye çalışan larına yöne) ik temel bi lişim kültürünü kazandıracak eğitimlerin verilmesini ve internet ve web teknolojilerinin olanakları ile belediye işlerini yüriitme ve yönetme anlayışının ve becerisinin kazand i rı lmasını gerektirmekted ir.