Dezenfektanların İnsan Sağlığına Etkileri

Transkript

1 Dezenfektanların İnsan Sağlığına Etkileri Prof Dr Mustafa ATEŞ Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Temel ve Endüstriyel Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Bornova İZMİR 3. ULUSLARARASI BİYOSİDAL KONGRESİ KASIM 2016-ANTALYA

2 Toplu yaşamak ve sosyal hayatlarımızı sürdürmek zorunda olduğumuz, okul, iş yeri, hastane gibi birçok alanda, hijyen kurallarına uyulması insan sağlığı için adeta bir zorunluluktur.

3 Sağlıklı ve hijyenik bir ortam oluşturmak için ise en yaygın kullanılan ürünler biyosidal ürünlerdir. Biyosidal Ürünler Yönetmeliği ne göre bu ürünler; dezenfektanlar, koruyucular, pestisitler ve diğer biyosidal ürünler adı altında 4 ana grup altında toplanmaktadır.

4 Yönetmeliğin 1. ana grubunu oluşturan dezenfektanlar ve antiseptikler, standart hijyen koşullarının sürdürülmesinde ve infeksiyon riski oluşturabilecek patojen mikroorganizmaların ortadan kaldırılmasında kullanılan antimikrobiyal ajanlardır. Fenol ve fenol bileşikleri Klor ve klor bileşikleri İyot ve iyot bileşikleri Aldehidler Alkoller Kuarterner amonyum bileşikleri Hidrojen peroksit Etilen oksit

5 Fenol ve fenol bileşikleri: Krezol, lizol, hekzaklorofen İnsan hijyeninde Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları), tuvaletlerde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde Gıda ve yem alanlarında Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobiyal bozulmanın kontrolünde kullanılırlar. Dezenfektan olarak en yaygın kullanılan fenol türevleri: Ortofenilfenol ve ortho-benzyl-para klorofenoldür. Bakterisid, fungusid, tüberkülosid ve virüsid olarak kullanılmaktadır.

6 Fenolikler uygulandıkları alanlarda gözenekli malzemeler tarafından absorbe edilebiliyor ve kalıntı bırakabiliyor. Bu dezenfektan kalıntıları dokuya temas ettiğinde tahriş edebilmektedir. Hastane çalışanları arasında yapılan bir araştırmada dezenfektan teması sonucu deride gözlemlenen renksizleşmesinin, para-tersiyer butilfenol ve para-tersiyer amilfenol içeren fenolik bileşiklerden kaynaklandığı bildirilmiştir. Yüksek konsantrasyonlarda, fenol, hücrenin duvarına nüfuz ederek onu parçalayan ve hücre proteinlerini çökerten bir protoplazmik zehir gibi davranır. Ayrıca hücrenin enzim sistemlerinin inaktivasyonu ve hücre duvarından temel metabolitlerin sızıntısı ile hücrenin ölümüne neden olur.

7 Birçok fenolik bileşik dezenfektan olarak EPA ve FDA tarafından önerilmektedir. Ancak, üst düzey dezenfektanlar olarak değil. Sadece sterilizasyon veya yüksek seviyeli dezenfeksiyon öncesinde kritik ve yarı-kritik cihazları önceden temizlemek veya dekontamine etmek için kullanılabilir. Fenoliklerin kreşlerde kullanımı bugün ciddi biçimde sorgulanmaktadır. Çünkü Fenolik bileşiklerin kullanıldığı beşiklerde tutulan bebeklerde hiperbilirubinemi oluştuğu gözlemlenmiştir. Hatta fenolikler kreşlerin zeminlerini temizlemek için dahi kullanılıyorsa bile çok dikkat edilmelidir. Ayrıca fenolikler, bebek bezleri ve küvezleri temizlemek için kullanılmamalıdır. Şayet kullanılacaksa tekrar kullanılmadan önce yüzeyler suyla iyice durulanmalıdır ve kurutulmalıdır.

8 Günümüzde toksik etkileri nedeniyle fenolikler yavaş yavaş diğer dezenfeksiyon ürünleriyle yer değiştirmektedirler. Fenoliklerin gıda ürünlerine geçebilecek hoş olmayan bir kokusu da vardır. Fenolikler ayrıca cilt tahrişine ve renk pigmentasyonuna neden olabiliyorlar. Bu ürünler genellikle parçalanmaları zor olduğundan çevreye de zararlıdır. Organik madde ile kolaylıkla nötrleştirilmiyor. Bu nedenle toprak, hayvan ve bitki ömrü için uzun süreli olumsuz sonuçlardan kaçınmak için kullanım talimatlarına kesinlikle uyulmalıdır.

9 Fenolik dezenfektanlar yetişkinlerde: - ciltte irritasyon, - lokal yanıklar, - baş ağrısı, kusma ve ishale, - ciddi olgularda ise ise böbreklerde hasara da neden olduğuna dair raporlar vardır..

10 Klor ve klor bileşikleri İnsan hijyeninde Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), tuvaletlerde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde Gıda ve yem alanlarında İçme sularının dezenfeksiyonunda Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde biyofilm oluşumunu önlemek amacıyla kullanılan ürünlerdir. En yaygın kullanılan klorlu dezenfektan hipokloritlerdir (sıvı form sodyum hipoklorit, katı form kalsiyum hipoklorit). Genelde % lik sodyum hipokorit çamaşır suyu olarak bilinir.

11 İnsanlarda ciddi toksisite insidansı düşüktür. sodyum hipokorit % lik konsantrasyonlarda kullanıldığında göz tahrişi, ağız-yutakta, özefagusta ve midede yanma oluşturabilir. Amonyak veya bir asit ile birleştiğinde toksik olan klor gazı salar. Hipoklorit solüsyonu formaldehit ile biraraya geldiğinde kanserojenik olan bis(chloromethyl) ether ve sıcak su aşırı klorlandığında hayvanlarda kanserojen olan trihalometan oluşturur. Çevresel etkileri ve ekolojik veriler incelendiğinde; EPA hipoklorürlerin belirlenmiş şekilde kullanımlarında çevreye aşırı ters bir etkisinin olmayacağını belirtmektedir. Klor kullanımına alternatif olarak bugün klordioksit, sodyum dikloraisosiyanürat ve kloramin-t de kullanılmaktadır. Bu bileşiklerin hipokloritlerden bir avantajı onlar klorü daha fazla korur ve böylece daha uzun süreli bakterisidal etki gösterir olmasıdır.

12 Sodyum hipoklorit ve ilgili bileşiklerin neden olduğu doku yaralanmaları, maruziyetin fiziksel formuna ve süresine bağlı olarak hafif tahrişten açık nekroza kadar değişebilir. Sodyum hipoklorite maruz kalma, konjunktiva, solunum yolu veya gastrointestinal sistemi tahriş edebilir. İlginç bir ayrıntı, sağlık kurumlarında sodyum hipoklorit kullanımına bağlı yaralanma insidansı son derece düşüktür.

13 Klor Gazına Maruz Kalma Hipoklorit bir asit veya amonyak ile kombine edildiğinde, klor veya kloramin gazı üretebilir. Gaza maruz kalmak öksürük, boğulma ve nefes darlığı ile müköz membranlarda ve solunum yollarında tahrişe ve yanmalara neden olabilir. Ciddi gaz maruziyetinden sonra kimyasal pnömoni veya pulmoner ödem meydana gelebilir. Her iki gaz da çok tehlikelidir. Klor ürünleri aynı zamanda göz irritasyonuna da sebep olabilmektedir.

14 Su kaynaklarının klorla dezenfeksiyonundan sonra aşağıdaki toksik kimyasal maddeler oluşabilmektedir (Rook, 1974); serbest klor (HOCl + OCl-) trihalometanlar(thm) klorlu asetik asitler halojenli asetonitriller kloral hidrat (trikloroasetaldehit)(tca) Klorofenoller MX (3-kloro-4-diklorometil-5-hidroksi-2 (5H) -furanon)

15 İçme sularındaki serbest klor insana özellikle zehirli değildir. Klor toksisetesi içme suyunun Klor ile dezenfeksiyonunda oluşan yan ürünlerdendir. Bunlar THM'lerdir (trihalometanlar). Suyu klorlanması ile oluşan toplam organik halojen bileşiklerinin % 10'unu oluşturmaktadırlar. THM'ler suda çözünen azotlu bikleşiklerin klorlanmasıyla oluşur (Morris, 1982). THM'ler öncelikle kloroform, bromodiklorometan, dibromoklorometan ve bromoformdan oluşur. WHO Rehberinde, THM'lerin potansiyel toksik etkileri belirtilmiştir.

16 WHO, Kanser Araştırmaları Ulusal Ajansı (IARC), hayvan toksikolojik ve epidemiyolojik çalışmalarına dayanılarak klorlanmış içme suyunun insanlar için kanserojen risklerin bir değerlendirmesini yayınladı. Sonuç: Klorlu içme suyuna maruz kalma ile kanser oluşumu arasındaki net bir korelasyon saptanamamıştır. Genel değerlendirmesinde, IARC, klorlu içme suyunun insanların yanı sıra deney hayvanları üzerinde kanserojenliği açısından kanıtların yetersiz olduğu sonucuna varmıştır (IARC, 1991).

17 Klor, Amonyak ve asit ile birleştiğinde insan için toksik gazlar oluşturabilmektedir. Hipoklorit yüksek konsatrasyonlarda müköz membranlara, göz ve deriye karşı irritandır.

18 Toksikoloji raporlarına göre Klor yan ürünleri kemirgenlerde (sıçanlarda); -üreme (sperm hareketliliği) ve gelişimsel etki, -Nörotoksik, -Kanserojenik, -Tümörojenik, -Mutajenik aktivite, -Kalp malformasyonlarına, -Hepatik nekroz, -Klastojenik etki, -DNA hasarı ve kromozomal sapmalara neden olur.

19 İyot ve iyot bileşikleri: İyodoforlar, povidon iyot İnsan hijyeninde Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde kullanılan ürünlerdir. Dezenfektan olarak iyot ve polivinil pirolidon bileşiği olan povidon iyodür en sık kullanılan iyodofor olup bakterisidal, tüberkülosidal, virüsidal ve fungusidal etki göstermektedir. Sporisit etkileri yoktur. Sıklıkla antiseptik olarak kullanılmaktadır.

20 İyodin solusyonları ve iodoforlara maruz kalan çalışanlarda alerjik reaksiyonlar görülebilir. Konsantre iyodin solusyonları cilde irritan etki yapmaktadır.

21 FDA ana etken madde olarak iyod içeren kimyasalları sterilant veya üst düzey dezenfektanlar olarak açıklamamıştır. En iyi bilinen ve en sık kullanılan iyodofor povidoniyodin dir. Bu ürün genellikle boyamaz ve nispeten toksik özelliği ve tahriş ediciliği azdır.

22 Aldehidler: Formaldehid, Gluteraldehid, OPA (orto fitaldehid) İnsan hijyeninde Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde Gıda ve yem alanlarında İçme sularının dezenfeksiyonunda Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde biyofilm oluşumunu önlemek amacıyla Metal işleme sıvılarının korunmasında Gıda ya da yem stokların korunmasında İnsan ya da hayvan cesetlerinin korunmasında ve dezenfeksiyonunda Diğer omurgalıların kontrolünde kullanılan ürünlerdir.

23 Formaldehit oldukça etkili bir dezenfektan olmakla birlikte toksik ve kanserojenik bir kimyasal ajandır. Gözde ve ciltte irritasyona, öksürük ve nefes darlığına, kronik bronşite sebep olabilir. Hidroklorik asitle bis (klorometil) eter buharı oluşturacak şekilde tepkimeye girer, oluşan bu madde ise kanserojendir. Ciltte duyarlılık, kontakt dermatit ve astım ataklarının tetiklenmesine neden olmaktadır.

24 OSHA (Occupational Safety and Health Administration)(İş Sağlığı Güvenliği Ajansı) formaldehit i potansiyel bir kanserojenik olduğundan cilt uygulamalarında; 8 saatlik zaman biriminde ortalama 0.75 ppm lik maruziyet konsantrasyonu ile bir sınırlama getirmiştir. Standart ikinci izin verilebilir maruz kalma sınırını kısa süreli maruz kalma sınırı 15 dakikalık bir süre içinde izin verilen maksimum maruz kalma 2 ppm olarak vermektedir. Formaldehit oral yolla alındığında ölümcül olabilir ve havadan veya deride uzun süre düşük seviyelerde maruz kalma astım benzeri solunum problemleri ve dermatit ve kaşıntı gibi ciltte tahrişe neden olabilir. Bu nedenlerden dolayı, çalışanların formaldehit ile doğrudan teması sınırlı sürede olmalıdır.

25 Glutaraldehit üst düzey bir dezenfektan ve kimyasal sterilan olarak geniş kabul görmüştür doymuş bir aldehittir. Glutaraldehyde tıbbi cihazlar için en sık kullanılan bir üst düzey dezenfektandır.

26 Endoskop kanallarında kalan dezenfektan çözeltisindeki glutaraldehit maruz kalma sonucu hastalarda Kolit oluştuğu rapor edilmiştir. Bu yüzden endoskopun iyi durulanması önerilmektedir. Benzer şekilde oftalmik araçlar % 2 gluteraldehit ile muameleden sonra yetersiz durulama nedeni ile keratopati ve kornea dekompansasyonu oluşabilmektedir. Sağlık personeli, glutaraldehit yada buharına yüksek seviyelerde maruz kalırsa akut veya kronik maruziyette deride tahriş ya da dermatit, mukoza irritasyonu (göz, burun, ağız) veya pulmoner semptomlara neden olabilir

27 Glutaraldehite maruz kalmış kişilerde Epistaksis (burun kanamaları), alerjik kontakt dermatit, astım, ve rinit bildirilmiştir. OSHA izin verilebilir maruz kalma sınırının olmaması halinde, glutaraldehit seviyesi 0.05 ppm i tavan sınırı olarak görmekte daha yüksek seviyelerde ise glutaraldehit gözler, boğaz ve burunda tahriş yaratabilmektedir.

28 OPA: FDA yüksek seviyede bir dezenfektan olarak açıklamaktadır. OPA'nın korunmasız deride protein grisi lekesi denilen cilt lekelerine neden olmaktadır. Üroloji kliniklerinde OPA ile işleme tabi tutulan tıbbi cihazlarda tekrarlanan sistoskopi sonrası hastalarda anafilaksi benzeri reaksiyonlar tespit edilmiştir.

29 Alkoller: Etil alkol, isopropil alkol İnsan hijyeninde Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları.), tuvaletlerde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde Gıda ve yem alanlarında kullanılan ürünlerdir. Alkol çözeltileri (etil ve isopropil alkol): Bakterisidal etkili dezenfektan ve antiseptiktir. Tüberkülosidal,virüsidal ve fungusidal etkileri vardır. Sporlara etkisizdir.

30 Hastane gibi ortamlarda alkolün suda çözünen iki formu olan etil ve propil alkol germisidal etkili dezenfektan olarak kullanılır. Alkol temas ettiği yüzeylerde proteinleri denature eder ve dehidre edici özellik gösterir. Sadece alkol kullanımı daha az etkilidir. Çünkü proteinler alkol su karışımlarında daha hızlı denatüre olurlar. İsopropil alkol etil alkole göre biraz daha bakterisidaldir. WHO, el hijyeninde alkol bazlı ürünlerin kullanılmasını önermektedir.

31 Alkol bazlı dezenfektanlar hasarlı cilde irritan etki yapar. Konsantre alkol buharına inhalasyonla maruziyet solunum yollarında irritasyona neden olur. santral sinir sistemi üzerinde etki yapabilir.

32 Kuarterner amonyum bileşikleri İnsan hijyeninde Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde Gıda ve yem alanlarında İçme sularının dezenfeksiyonunda Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların yüzey özelliklerinin korunmasında Kullanılan her türlü ahşap malzemeye zarar veren organizmaların kontrolünde ve ahşapların genel korunmasında Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünde Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde biyofilm oluşumunu önlemek amacıyla kullanılan ürünlerdir. Benzalkonyum klorür, setil-piridinyum klorür, alkil dimetil benzil amonyum klorür bu gruptan olan dezenfektanlardır. Genel olarak katyonik deterjan özelliği gösteren yüzeye etkili bir dezenfektandır. Alkil dimetil benzil amonyum klorürün fungusid, bakterisid ve virüsid olarak etkinliği vardır.

33 Kuaterner amonyum bileşikleri, dezenfektanlar olarak yaygın olarak kullanılır. Sağlıkla ilişkili hasta bakım malzemeleri veya ekipmanlarını dezenfekte etmek için kullanıldığı bildirilmiştir. Kuarterner amonyum bileşikleri kimyasalın özelliklerine ve konsantrasyonuna bağlı olarak deri ve müköz membranlarda hafiften ağır dereceye kadar irritasyona sebep olabilmektedir.

34 Birkaç vaka raporunda benzalkonyum klorüre maruz kalmanın sonucu olarak mesleki astım belgelendi. (Purohit A, Kopferschmitt-Kubler MC, Moreau C, Popin E, Blaumeiser M, Pauli G. Quaternary ammonium compounds and occupational asthma. International Archives of Occupational & Environmental Health 2000;73:423-7.).

35 Hidrojen peroksit İnsan hijyeninde Kişisel ve umumi alanlarda (sağlık kuruluşları, yüzme havuzları...), kimyasal tuvalet malzemelerinde, akvaryumlarda, klima sistemlerinde Veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde Gıda ve yem alanlarında İçme sularının dezenfeksiyonunda Mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde biyofilm oluşumunu önlemek amacıyla kullanılan ürünlerdir. Hidrojen peroksit bakteriye, mantara, virüse ve spora etkinliği yüsek olan bir maddedir. Toksik olmayan bir bileşiktir. Stabilize formları uzun süre dayanıklıdır. %7.5 lik çözeltisi 10 dakikada yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar. Genel temizlik ve dezenfeksiyon için %1-3 yoğunluğunda kullanılır.

36 Konsantre peroksit solusyonları korozivdir. Bu nedenle evde kullanılan solusyonlar lokal yanıklara, müköz membran, göz ve deride irritasyona neden olabilir.

37 % 3 hidrojen peroksit kullanımından kaynaklanan psödomembranöz kolite benzeyen bir kimyasal tahriş oluşumu bildirilmiştir. Gastrointestinal hastalıkları nedeniyle hastanelerde yatan hastalarda pseudomembrane benzeri enterit ve kolit salgınının endoskoptaki % 3 hidrojen peroksitin yetersiz durulanması ile ilişkili olduğu belirtilmiştir.

38 Perasetik asit: Tüm mikroorganizmalara karşı hızlı etkisi ile karakterizedir Etki mekanizması hakkında çok az şey bilinmektedir, ancak diğer oksitleyici ajanlara benzer şekilde işlev gördüğü düşünülmektedir; diğer bir deyişle proteinleri denatüre eder, hücre duvarındaki geçirgenliği bozar ve proteinler, enzimler ve diğer maddelerdeki sülfüdril ve sülfür bağlarını oksitler. Perasetik asit kimyasal kullanılarak steril edilen medikallerde (endoskop, artroskop gibi), cerrahi ve dental aletlerde kullanılmaktadır. Oldukça güçlü asidik bir oksidandır. Korosiv etkisi ve ciltle temasta renksizleşme, cilt yanıkları ve irritasyona sebep olur.

39 Kostik soda (sodyum hidroksit): Sodyum hidroksit, hayvanların ve insanların cildi, gözleri ve mukozasında oldukça aşındırıcı ve tahriş edicidir; Temas ağır yanmalara neden olabilir. Çoğu problem bu dezenfektanın dikkatsiz kullanıldıktan sonra ortaya çıkar. Sodyum hidroksit kullanırken aşırı dikkatli olunmalıdır. Bu ürünün çevresel etkileri çok fazladır; zira sodyum hidroksit, yüzey suyu ve bitki ömrünün ph'sını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu dezenfektan nispeten ucuz olma avantajı nedeniyle çok yaygın kullanılmaktadır.

40 Etilen oksit Etilen oksit (EtO), yanıcı, renksiz bir gazdır. EtO, çözücüler, antifriz, tekstil, deterjanlar, yapışkanlar, poliüretan köpük ve ilaç üretiminde bulunur. Fümigantlarda, baharat ve kozmetik için sterilanlarda ve cerrahi ekipmanın hastanede sterilizasyonu sırasında kullanılmaktadır.

41 Etilen oksit buharına maruz kalınması gözleri ve solunum yollarını tahriş edebilir (Thiess, 1963; ATSDR, 1990). Dermal hasar, maruziyetten 1-5 saat sonra meydana gelen ödem ve eritem ile karakterizedir ve ardından vesiküllerin oluşur. Deri iritasyonu, etilen oksit ile sterilize edilmiş materyaller ve giysilerle temas ettikten sonra da görülmüştür (Royce & Moore, 1955; Marx ve diğerleri, 1969; Hanifin, 1971; Biro ve diğerleri, 1974; LaDage, 1979; Bommer & Ritz, 1987 Fisher, 1988; Lerman ve diğerleri, 1995).

42 Etilen oksit hassaslaştırıcı bir ajandır. Tip I (anafilaksi) ve Tip IV (kontakt dermatit) aşırı duyarlılık reaksiyonları, etilen oksite maruz kalan bireylerde görülmüştür. Etilen oksite ile sterilize edilen ekipmanı içeren diyaliz olan hastalar arasında anafilaktik reaksiyonlar (hafif ila şiddetli) gösterilmiştir (Bommer & Ritz, 1987'de gözden geçirilmiştir). Etilen oksit maruziyetine atfedilen mesleki astım olguları rapor edilmiştir (Dugue ve diğerleri, 1991; Verraes & Michel, 1995). Etilen oksite atfedilen kontakt dermatit raporları da mevcuttur. 1980'de Finlandiya hastanelerinde çalışan sterilizasyon personelinde düşük yapma vakasını belirlenmiştir. Uzun süreli etilen oksit maruziyetinde çeşitli olgularda sensorimotor polinöropati bildirilmiştir (Gross ve diğerleri, 1979; Finelli ve diğerleri, 1983; Kuzuhara ve ark., 1983; Zampollo ve diğerleri, 1984; Schroder ve ark., 1985; Fukushima et. Al., 1986; Ristow & Cornelius, 1986; Crystal ve arkadaşları,1988).

43 Teşekkür ederim