ÖZEL ÜSKÜDAR SEV ĠLKÖĞRETĠM OKULU

Transkript

1 ÖZEL ÜSKÜDAR SEV ĠLKÖĞRETĠM OKULU SAYI: 1 KONU: 5. SINIF ÖĞRENCĠSĠNĠN ÖZELLĠKLERĠ AYLIK BÜLTENLER SERĠSĠ EYLÜL, sınıf çağı, çocukluğun bittiği, ergenliğe hazırlığın başladığı bir dönemdir. Artık sizi düşündüren en önemli şeyler Çocuğum iyi notlar alabilecek mi?, Öğretmeni iyi olacak mı?, İyi arkadaşlar edinebilecek mi? gibi konulardır. Günümüzün çocuklarının daha çabuk olgunlaştığını düşünürsek, kız-erkek arkadaşlığı gibi ergenlikle ilgili yaşantıların çok da uzakta olmadığını farkederiz. Bir yandan çocuğunuz hala çok küçüktür, size göre bebeksi oyunlardan zevk alır; bir yandan da size karşı gelmeye, ruh hali değişken olmaya, arkadaşlarına aşırı derecede değer vermeye başlamıştır. Sizin yaşamla ilgili görüşlerinizi artık arkadaşlarının aileleri ile karşılaştırmaya başlar. Yetişkinleri daha acımasızca eleştirmeye başlamıştır. Öğretmenim şunu dedi yerine Öğretmenim çok haksızlık yapıyor, Öğretmenim sıkıcı gibi yorumları duymaya başlarsınız. Sana ihtiyacım var, ama benden uzak dur düşüncesi hakimdir. Yapabileceğiniz en önemli şey çocuğunuzla bu dönemde iletişimi koparmamak, ihtiyacı olduğunda onun yanında olmaktır. Fiziksel Değişiklikler : yaşlarında kızlarda; 11 yaş civarında erkeklerde; Boy uzar, kilo artar Boy ve kiloda hızlı bir artış olur Göğüsler belirmeye başlar Vücut hatları yuvarlaklaşır Genital bölgede tüyler oluşur Genital bölgede tüyler oluşur Vajinal akıntı (hatta adet) Testisler büyür başlar Ergenlik belirtilerini erken yaşayanlar vücutlarındaki bu değişikliklerden dolayı sakarlaşabilirler. Daha büyük erkeklerden ilgi görmeye başlayan kızların aklı karışabilir. Bu belirtileri geç gösterenler ise kendi vücutlarının ne zaman arkadaşlarınınki gibi olacağını merak ederler. Bu yaşlarda banyo yapmak, dişleri 1

2 fırçalamak, deodorant kullanmak çok daha önem kazandığı halde çocukların çoğu vücut temizliğine pek ilgi göstermez.vücutlarındaki değişim hakkında konuşurken çok dikkatli olmalısınız, çünkü bu konuda çok hassastırlar. Örneğin Çok büyüdün! gibi masumca yapılan bir yorum Çok şişmanladın, çirkinleştin gibi algılanıp öfkeye sebep olabilir. Çocuğunuzla ergenlik hakkında konuşun, ona bu konuda yazılmış kitaplar verin. Görünüş ve kilonun değil sağlıklı beslenmenin, spor yapmanın güçlü ve güzel bir vücut oluşturacağını vurgulayın. Duygusal Değişimler: Bu yaştaki çocuğunuzla birlikte bir şeyler yapmak çok zevkli olacaktır, çünkü size arkadaş olurlar, kendilerine güvenirler, çoğu konuda yeterliliğe ulaşmışlardır. Ancak planlarınızdaki en ufak değişiklik bile onu çileden çıkarabilir. Örneğin Bugün alışverişe saat 10 da değil, 12 de gidelim bile deseniz, Nasıl tüm günümü mahvedersin, hiç bir zaman istediğimi yapamayacakmıyım gibi bir cevapla karşılaşabilirsiniz. Şunlara hazırlıklı olun: Başkaldırma: Bunları toplamam, çünkü ben dağıtmadım. Utanma: Okula bu saçla gidemem, herkes bana güler Alınma: Herkes benim şişman olduğumu söylüyor Kendine haksızlık yapıldığını düşünme: Hep onu dinliyorsun, hiç bana inanmıyorsun Uzaklaşma: Lütfen beni köşede bırak, beraber gelme Ġlginin dağılması: Tam odamı topluyordum, şu kitabı buldum ve okumaya başladım Duygularda ani değişim Disiplin: Biraz esnek ama kararlı olun. Örneğin dişlerini fırçalamasını hatırlattığınızda Çok kötüsün, hep nefret ettiğim şeyleri bana yaptırmak istiyorsun derse, Çok kötü olduğumu düşünüyorsun, ama dişlerini fırçalamanı kesinlikle istiyorum diyebilirsiniz. Evde kabul edemeyeceğiniz daha başka şeyler yaparsa, örneğin küfrederse, birine vurur, birşeyleri yere atıp kırarsa, bazı haklarından yoksun bırakabilirsiniz. Böylece hiçbir koşulda bazı şeylere izin verilmediğini anlar. 2

3 Bilişsel Değişiklikler: Dünyada olup bitenlerle, medyayla daha fazla ilgilenmeye başlarlar. Nerede, ne zaman olmuş, neden olmuş önemlidir. Bu beni nasıl etkiler? Ben de benzer bir şey yapsam ne olur? gibi düşünürler. Hayatın adil olmasını isterler. Bu dönemde çocuğunuzun sorularına cevap verebilmeniz için onun yanında olmanız, ilgili olmanız önemlidir. Size aksini söylese de sizin fikirleriniz onun için çok önemlidir. Eğer sorularınıza sizden cevap bulamazsa kendi cevaplarını arkadaşlarından, çevresinden bulmaya çalışır. Bu da istemediğiniz cevaplar olabilir. Ancak 10 yaşındaki çocuğunuzun size direkt sorular sormasını, ya da sizin direkt sorularınıza cevap vermesini beklemeyin. Odasına çekilebilir, sinirli davranabilir. Bunlar size aklının karışık olduğunu gösteren ipuçları olacaktır. Bu ipucunu alınca ona yakın davranarak onu dinlemeye hazır olduğunuzu belirtmelisiniz. Çocuğunuzla konuşurken sakın şunları söylemeyin: Nasıl böyle düşünebilirsin?, Bunu herkes bilir, sen nasıl bilmezsin? v.b. Çocuğunuzun sizle konuşması için şunlara dikkat etmelisiniz: Sözünü kesmeden onu dinleyin: Onun sizden daha fazla konuşmasına özen gösterin. Ya söylediklerini yaparsa korkusunu bir yana bırakın. Onu dinlediğinizi gösterin: Ya söylediklerini tekrar ederek (yani yakalanmadığın sürece kopya çekebileceğini düşünüyorsun), ya da sorular sorarak (neden arkadaşın kopya çekmeyi düşündü? Öğretmenin ne dedi? Bu konuda sen ne düşündün?) bunu yapabilirsiniz. Sakin olarak cevap verin : Kopya çekme konusunda arkadaşını tamamen haklı bulduğunu söyleyince ne kadar kızsanız da sakin olun. Ne yapması gerektiğini, - meli/--malı ları bir yana bırakın. Bunun yerine Kopya çekmeyi kabul etmene üzüldüm. Bence bu çalışan kişilere karşı yapılan bir haksızlık olduğundan yanlıştır. diyebilirsiniz. Burada onu yargılamıyor, vaaz vermiyor, kendi düşüncenizi belirtiyorsunuz. Motivasyon: Küçük yaşta öğretmenin her öğrettiği heyecanla karşılanırken, 5. Sınıfta Bunu neden öğrenmem gerekiyor ki! ya da Bu çok sıkıcı! gibi yorumları sık sık duyabilirsiniz. Derslere karşı ilgiyi korumak için bu yaştaki çocuklara öğrencilerin beraber hazırlayacakları grup ödevleri vermek, yaratıcı çalışmalar istemek, yeni bir konuyu işlerken oyunlardan yararlanmak, araştırma konularını kendilerinin seçmesini sağlamak onları heyecanlandırır. 3

4 Motivasyonu arttırmak için evde yapabilecekleriniz: Çocuğunuzun yapamadıklarını değil yapabildiklerini görün. Eğer çocuklar bir konuda kendilerini başarılı görürlerse, derslerde de ellerinden geleni yapmak için istekleri artar. Örneğin Alabileceğin en iyi notu almak için gösterdiğin çabadan dolayı seninle gurur duyuyorum. Ġradenin yılmadan çalışmanın başarıyı artırdığını anlatın. Kendinizden, ünlü kişilerden örnek verebilirsiniz. Örneğin; Bu sınavı geçemeyeceğini düşünüyordun, ama çok çalıştın ve bak A aldın! Demek ki çaba sarfedersen başarılı olabilirsin. Çocuğunuzun kendini organize etmesine yardımcı olun. Uzun süre sonraya verilen ödevleri yapması için zamanını planlamasına yardımcı olun. Çalışmasını ve başarısını ödüllendirin. Eğer çocuğunuz verilen bir ödevi yapmak istemiyorsa, ödevi bölümlere ayırarak gözünde kolaylaştırın ve her bölümü bitirdiğinde ona küçük ödüller verin, örneğin Şu sayfayı oku, sonra sana sevdiğin kurabiyelerden vereceğim. Sadece iyi notlara değil, yükselen bütün notlarına sevindiğinizi gösterin. Örnek olun. Eğitime ve öğrenmeye verdiğiniz önemi, siz de kendinizi geliştirerek, sürekli okuyarak gösterin. Sorumluluk: Bu yaş döneminde çocuk kendi başına dersini çalışmalı, davranışlarından sorumlu olduğunu bilmeli ve davranışlarının sonucuna katlanmalıdır. Ödevlerini zamanında yapmalı, sınavlara çalışmalı, sırası gelmeden konuşmamalı, birşeye kızdığında kendini kontrol edebilmeli, saldırgan davranmamalıdır. Ancak bunları güçleştiren en önemli şey, 5. Sınıf çocuğunun işler kötü gittiğinde hep başkalarını suçlayarak sorumluluğu kabul etmeme eğiliminde olmasıdır. Bu konuda şu yöntemler uygulanabilir: Ödevlerin değişik tarihlere yetiştirilmek üzere verilmesi Ödev ve projelerin teslim tarihinin kesin olması, gecikmenin kabul edilmemesi Her soruya cevap vermeyip soruyu ona geri yönelterek cevabını kendinin bulmasının sağlanması Grupça yapılacak ödevler 4

5 Adım-adım disiplin: Yanlış birşey yaptığında uyarmak, yinelerse ne olacağını belirtmek, eğer yanlışı tekrar ederse sonucuna katlanmasını sağlamak. Yine tekrar ederse daha ciddi bir ceza uygulamak Olumlu davranışı ödüllendirmek Yanlış birşey yaptığında o anda konuşarak yanlışını farkettirmek, doğrusunu bulmasını sağlamak Sosyal yardımlaşmayla ilgililenmesini sağlamak Ev Ödevleri: 5. sınıfta ev ödevleri dahada zorlaşır. Çocuğunuzla ödevlerini ne zaman ve nerede yapılacağını kararlaştırdıktan sonra sizin göreviniz tamamlanmıştır. Sadece birşeye ihtiyacı olup olmadığını sorabilirsiniz.. Ödeve başlamadan önce gerekli tüm kitap ve kaynakların mevcut olduğundan emin olun. Artık ödevin çocuğunuzun sorumluluğu olduğunu bilin ve çok gerekmedikçe ödevlerini kendisinin yapmasını sağlayın. Kötü not alacağından endişelenerek onun yerine ödevini siz yapmayın. Eğer çocuğunuz ödevlerini yapmayı beceremiyorsa bir sorun var demektir. Bu noktada öğretmeniyle konuşun. Ödevlere çok karışmamakla beraber hiç ilgilenmemezlik de etmeyin. Bugün ne ödevin var? diye sorun. Bir proje için gerekiyorsa onu yönlendirebilirsiniz. Büyük bir sınav öncesinde onu test edebilirsiniz. Projesinin bitiş tarihini ona hatırlatabilirsiniz. Onun yardımcısı olabilir, ancak asla sorumluluğu yüklenen asıl kişi olmamalısınız. Sizin onunla ilgilendiğinizi bilmek onu rahatlatacaktır. Hayatta yapmaktan hoşlanmadığı halde yapmaya mecbur olduğu şeylerin varlığını öğrenmenin zamanı gelmiştir. Bundan sonra ödevlerin hiçbir zaman çok kolay olmayacağını, hatta daha da zorlaşacağını kabul etmelidir. Notlar: 5. sınıf öğrencisi için notlar en büyük stres kaynağıdır. Oysa artık dersler eskisi kadar kolay değildir ve alışılan yüksek başarıda düşüşler olabilir. Ancak onlar mükemmelin altında bir başarıyı başarısızlık olarak değerlendirebilirler. Eve karne geldiğinde şu şekilde olumlu bir yaklaşım benimseyebilirsiniz: Önemli olan 5 almak değil, notların yükselmiş olmasıdır: Görüyorum ki matematiğe o kadar çalışman işe yaramış. Çocuğunuzun tepkisine kulak verin: Türkçe notunu daha fazla yükseltebileceğini düşünüyorsun. O halde bu konuda kendini nasıl geliştirebileceğini beraberce düşünebiliriz. 5

6 Notların kendine olan saygısını etkilemesine izin vermeyin: Çocuğunuzun ders başarısı düşükse başarılı olduğu diğer konulara dikkatini çekin. Herkesin iyi ve kötü yanları olduğunu hatırlatın. Kötü not yüzünden çocuğunuzu cezalandırmayın: Zaten kötü notun kendisi bir cezadır. Öğretmenden yardım isteyerek çalışma alışkanlıklarını yeniden gözden geçirin. Çalışıp da yapamadıysa çabasını övün. Yüksek notlara aşırı sevinç göstermeyin: Yoksa sizin için en önemli şeyin not olduğunu düşünecek, kötü not almaktan çok korkacaktır. Bu yıl çok şey öğrenmiş olmalısın veya Tebrikler, çok çalıştığını ve çok şey öğrendiğini görüyorum diyebilirsiniz. Böylece notlardan çok öğrenmeye değer verdiğinizi anlayacaktır. Sosyal Gelişme: Bu yaşta birçok değişim yaşarlar. Bunlar: Vücutları büyür ve değişir. Kendilerini garip hissederler. Hormonları değişirken duygusal durumları da çok değişken olur. İlişkileri değişir. Karşı cins daha cazip gelmeye başlar. Arkadaşlıklar gelişir. Birbirinde kalma, biraraya gelerek eğlenme ile kapalı gruplar oluşur. Kimin daha güzel, daha popüler, vb. olduğu önem kazanır. Erkekler fiziksel, kızlar sözel olarak birbirlerine sataşırlar. Kırgınlık, kıskançlık artar. Arkadaşlara uyma adına olumsuz davranışlar benimsenebilir, örneğin küfür, alay, kopya çekme vb. Daha materyalist olmaya başlarlar. Doğru kıyafet, ayakkabı, saç modeli önem kazanır. Sorunlarla karşılaşacağınızı baştan kabul edip sükunetinizi korumak işinizi kolaylaştıracaktır. Eğer çocuğunuzla alay ediliyorsa hemen telefona sarılmayın. Bu dönem olgunlaşmanın başlangıcıdır. Sizin araya girmeniz işleri daha da kötüleştirebilir. Unutmamalısınız ki çocuğunuz kendini haklı göstermek için size herşeyi tüm ayrıntısıyla anlatmıyor olabilir, oysa problemde onun da payı olabilir. Arkadaşıyla daha önce alay ettiği için belkide partiye çağrılmamıştır. Belki de çocuğunuz sizinle sorununu yalnızca paylaşmak istiyordur. Sizin onun adına gidip savaşmanız hoşuna gitmeyecektir. Zaten bu yaşlarda annelerin, işe karışması çocukları arkadaşlarının gözünde Ana kuzusu durumuna düşüreceğinden pek de hoş bir sonuç doğurmayacaktır. 6

7 NASIL YARDIM EDEBĠLĠRSĠNĠZ? - Kalbi kırıldığında yanında olun ve onu dinleyin. - Söylediklerini küçümsemeyin. Örneğin Bunu kastetmemiştir, Onunla arkadaşlık etme öyleyse demek yerine Bu olay sana ne yaşattı?, Bunların olmasını engellemek için neler yapabilirdin? diyebilirsiniz. - Kendi tecrübelerinizden örnekler verin. Bununla sizin nasıl başa çıktığınızı görüp kendisinin de başa çıkabileceğini anlasın. - Direkt öneri vermeyin. Hemen arkadaşını aramalı ve ona demelisin ki yerine Bu sorunu çözmek için neler yapabilirsin?, Şunu yapmayı denemeye ne dersin? diyebilirsiniz. - Eğer çocuğunuzun sürekli olarak ezildiğini, fiziksel olarak tehdit altında olduğunu düşünüyorsanız okulda yetkili bir kişiyle bu durumu görüşün. - Eğer çocuğunuzun bir tane bile arkadaşı yoksa bunun sebeplerini araştırın. - Çocuğunuza yardım etmek için işe karışacaksanız mutlaka çocuğunuz bunu bilmeli. Aksi takdirde size güveni sarsılır. Arkadaşlarının çocuğunuz üzerindeki etkisiyle şu şekilde başedebilirsiniz: Kendi değerlerinizden bahsedin. Örneğin yardımlaşma önemliyse çocuğunuzla birlikte birisine yardım edin. Televizyonda bir filmde kahramanın davranışlarını onaylamıyorsanız, bunu belirtin. Ya da haberlerde görüp takdir ettiğiniz bir kimsenin davranışını övün, bunun size ne hissettirdiğini söyleyin. Limitler koyun. Arkadaşlarının arasında gece saat 12:00 ye kadar oturmak modaysa bile siz buna izin vermek zorunda değilsiniz. Hayır demek çocuğunuzu olumsuz yönde çok fazla etkilemez. Buna karşın sizce zararını görmeyeceğiniz konularda limitleri biraz gevşetebilirsiniz. Gözlemleyin. Arkadaşlarıyla başbaşa olduğu durumlarda uzaktan da olsa onları gözlemleyin. Evde yalnız parti yapmak için yeterince büyümediler. Ġstediğini elde etmesi için karşılığında öğretmeyi istediğiniz bir davranışı yapmasını isteyin. Okul dışı faaliyetlere özendirin. Çocuğunuz okulda pek popüler değilse okul dışında bir faaliyette bulunmasını sağlayın. Burada elde edeceği başarı kendini iyi hissetmesini sağlayacaktır. 7

8 Aile Ġlişkileri: Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini güçlendirirken ailenizin birarada olmasını sağlamayı ihmal etmeyin. Çocuklar arkadaşlarını ailelerine tercih etmemelidir. Bu konuda şunları yapabilirisiniz. Haftada bir günü ailenizin birarada eğleneceği şeylere ayırın. Birlikte biryerlere gidin, evde mısır patlatıp film izleyin, vb. Çocuğunuzun okulda en ilgisini çeken dersle ilgili olarak onu, konuya merakını geliştirecek yerlere götürün. Yemek hazırlarken yardımını isteyin. Beraber yapacağınız bir gezi planlamasını sağlayın; tabi güvenli, mantıklı ve maddi olarak karşılanabilir olması şartıyla. Büyük aile toplantılarını daha zevkli hale getirmek için önerilerini sorun. Yaptığınız işi bırakıp çocuğunuzun çalmayı yeni öğrendiği bir parçayı, yeni bir dansı, topluluk önünde yapacağı konuşmayı, vb. dinleyin/izleyin. Sevdiğiniz bir kitabı bölüm bölüm birbirinize okuyun. Zamanınızı sadece birbirinize birşeyler öğretmek için harcamayın. Birbirinizle vakit geçirmekten keyif alın. İlişkilerinizin her zaman olumlu yönde gelişmesi dileğiyle, Kaynak: La Forge, Ann E. What Really Happens in School. Hyperion, New York, 1999 Özel Üsküdar SEV Ġlköğretim Okulu Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Servisi 8