Siyasi İstikrar İndeksi (Sİİ) Referans No:

Transkript

1 Sayfa1 Siyasi İstikrar İndeksi (Sİİ) Referans No: Otomobil Üretiminde Firmaların Küresel Ölçekte Pozisyonları-III Otomotiv endüstrisinin, ekonomide olduğu kadar kamucu kararlaştırmada yol açtığı baskılarla da siyasi istikrar parametrelerinin merkezinde yer aldığı açıktır. Raporlama; kamucu kararlaştırma üstünden otomotiv endüstrisinin siyasi istikrar bakımından muhtemel yönelimini ele almayı hedeflemektedir. Güncel durum Kamu, otomotiv sektörüne yerli otomobil üretimi şeklinde sınırlı temayla yaklaşmıştır. İlerleme kaydedilememesi kamucu yaklaşıma kademe kaybettirmiş, üretimde yerlileşmeye yönelmiştir. Kamucu yaklaşım zayıf işlevselliğinin desteklenmesi gerekmektedir. Kamucu yaklaşım, otomotiv sektörüne dönük ülke-sektör ekonomik şartları yanında belki bunlardan daha çok küresel işleyişlerle şirket tercihlerine odaklanmalıdır. Küresel şirket tercihleri, sadece makro ekonomik ortam ya da yerli üretici gayretine bağlı değil kamucu kararlaştırma konusu haline getirilmelidir. Küresel şirket-yerli üretici ilişkilerinin içinde işletildiği dinamikler, izlenme modları haline getirilerek muhtemel gelişmeleri karşılayacak biçimde geliştirilmelidir. Mevcut kamucu yaklaşım, otomotiv sektörünün, üretimden kullanımlara dek yüksek vergi potansiyeli nedeniyle risk üretmeme peşindedir. Yaklaşan fırtına Sektörün ekonomik genel görünüm-gidişatında küresel düzeyde esaslı problemi; toplam üretimde elde edilen büyümelere rağmen yüksek kapasiteleri dolduramamasıdır. Bu yüzden; üretimde düşürülemeyen maliyetlerle birlikte en yüksek hacimli satın almaların maliyetrekabet avantajı tam kullanılamamaktadır. Ölçek bakımından otomotiv başlangıç-sürdürme yatırım tutarlarının diğer endüstriler arasında en önde gelenlerden olması, kapasite kullanım hayatiyetini artırmaktadır. Çin de kapasite fazlasının, Türk otomotiv endüstri toplam kapasitesinin dört misli olduğu yakın dönem bulunmaktadır. Kapasite fazlalarının elektrikli otomobil gibi gelişmelerle ek baskı altında olduğu hatırlatılmalıdır. Otomotiv sektörü küresel oyuncuları kapasite kullanımında düşüklüğe karşı türlü seçenekle karşı karşıyadır: Üretim kapasitelerinde gerektiğinde kesintiye gitme, birleşme-satın alma, yeni ya da düşük getirili pazarlar dâhil saldırgan satış politikalarına yönelebilirler. Bu politikalara varsa finansal güç-yeteneklerini eklemleme, yerel finansal-bürokratik yeteneklerle bütünleşme, teşviklere hatta kamucu desteklere müracaat, marka yatırım/stratejilerine ağırlık verme başlıca seçenektendir.

2 Sayfa2 Temas edilenler şirket seçenekleri olmakla birlikte kamucu yaklaşımın bunların işletileceği dinamikleri siyasi karar zemininde parametrik hale getirmesi, ülke ölçeğinde önceden yapılandırması gerekmektedir. Yapılandırmaların kamucu kararlaştırmaların konusu haline geleceği kuvvetle muhtemelse temel kurgu hangi kamucu kararlaştırmaların başarı-ön alma bakımından avantaj sağlayacağıdır. Kamucu kararlaştırma, ülke ölçekli tepki-tedbirleri esnek bir model içinde öngörülebilir hale getirmelidir. Tedbirli liberal mimari: ölçek garantili pazar Kapasite kullanımlarının kritikleşeceği veriyse kamucu kararlaştırmada simetrisi, ülke düzeyli ölçekleri set etme-güvenceli hale getirmektir. Set edilip güvenceli hale getirilen ülke ölçeği, hub şeklinde üretim-talep bakımından işleyişi istikrarlı hale getirecektir. Ölçekleri önceden en düşük maliyetle set etmenin ederi açıktır. Türk otomotiv endüstri son on yıl kapasite kullanım oranlarının; %3-42 ile en düşük (iki yıllık frekans), %86-81 ile en yüksek (iki yıllık frekans) işletildiği hatırlatılmalıdır. Kapasite kullanımında yüksek-düşük oranlar arası tek yıllık fark ederi; on milyar USD civarındadır. Yerli üretici ortağı ya da Türkiye de üretici olarak pozisyon almış şirketlerin küresel denklemde konumları kritiktir. Bu konumların alacağı biçim hakkında tahminler, en iyi konuma geçecek adaylar arasında yüksek profilleri güvence altına almamaktadır. Tahminler bağlayıcı olmamakla birlikte dikkate alınmalıdır. Pratik çözüm şöyle özetlenebilir; halen Türk otomotiv endüstrisinin ülke içi pazarda rekabet ettiği oyuncu sayısı kırk üzerindedir. Küresel düzeyde belli başlı elli kadar motorlu araç üreticisi olduğu hatırlatılırsa durum ortadadır. Yerli üretim/yerlileşmenin esas zemini ölçekleri set ederek güvenceli hale getirmektir. Set etme, sadece yerli üretici için değil ithalatçı bakımından da ölçeklendirme-güvence temin edecektir. Türk ithal otomotiv pazarının her bir segmentte, süre-miktar bakımlarından kademeli geçişlerle, sekizle başlayıp beş-dörde kadar inen sayıda oyuncuyla sınırlanması gerekmektedir. Sınırlamanın on-on beş yıl sürelerle set edilmesi, sürelerle işleyişlerin en az çerçeve yasa düzeyinde güvenceli hale getirilmesi, ihalelerle objektivite kazandırılmış önden yüklemelerle vergilendirilmesi, endüstriyel çevrimlere maliyet-ciddiyet kazandırılması gerekmektedir. Maksat kamuya peşin-önden yüklemeli-toplulaştırılmış gelir temini değildir. Set edilen ve güvence altına alınan ölçeklerle birlikte; yerli üreticinin, küresel ortağının, ihaleyi kazanan az sayıda şirketin, üretim-nakil-servis-yedek parçadan başlayarak elde edeceği planlama-yürütme yeteneklerinin ederi ortadadır. Kırk üstünde değil dört-beş oyuncuya göre karar zemini, yerli üretici ve ortağının önünü rahatça görmesini sağlayacaktır. Zorunlu konsolidasyonun pozitif dışsallıkla yönetimi, esasen, kamucu yaklaşımın merkezine alınmalıdır. On-on beş yıllık sürelerle yapılandırılmış endüstriyel çevrimin yol açacağı donuklaşma kuvvetle muhtemeldir. Küresel güncel işleyişte şirketler; yeni tasarım, üretime geçiş ve satış sürelerini iki yıla düşürmüş, donuklaşma faslına eklenmelidir.

3 Sayfa3 Esasen, teklif edilen öneri büyük ölçüde ABD idari uygulamasının Türkiye ye uyarlanmış halidir. ABD, ithalatı piyasayı belli sayıda oyuncuyla sınırlayacak şekilde kalibre etmektedir. ABD otomotiv endüstrisinde halen, ithalatta da tesis edilmiş ölçek avantajlarının üretimde ayakta kalmayı sağladığı, tüketici refahını nasıl olumlu etkilediği, geniş manada tüketici güvenliği ve kamucu gelirlerin tahsilinde işleyişin pürüzsüzlüğü ortadadır. ABD li olmayan küresel şirketler bakımından da ABD kamucu yaklaşımı, pratikte güvence temin etmektedir. Öneri, liberal ekonomik açıdan sorunsuzdur. Süre ve açık ihale, yasal çerçeveyle objektivite kazandırılmış başlangıç ve uygulama, baştan-peşin yüklemeli işleyişle ek güvence temini, iç pazarı kapatma değil güvence altına alınmış ölçekle yapılandırma demektir. Küresel oyunculukların mevcut kalıplanmış konumlanmaları, Türk pazarının ölçek kazandırılıp set edilmiş mimarisine olsa olsa ek cazibe olarak bakacaklardır. Kamucu yaklaşımın küresel şirket tepkimelerini kestirilebilir hale getirme yükümlülüğü açıktır. İlk görünse de öyle olmayan uygulamayla Türkiye, küresel ölçekte otomobil üreticileri bakımından belli ölçeği nispi uzun belli sürelerle güvence altına almış olacaktır. Bunun ithalmontaj-içeride üretim bakımından ederini kararlaştıracak olan, endüstridir. Rusya üç yüz binlik alt kısıtlarla benzer tedbiri devreye almış, ilk tepkiler olumludur. Rusya da ek kamucu kararlaştırmalar, Türkiye nin işini güçleştirecek, dört-beş yerine daha az sayıda oyuncuya, onon beş yerine daha uzun sürelere yönelinmek zorunda kalınacaktır. Ülkelerarası karşılaştırmalar, son dört-beş yıllık üretimler, karar vericilerin durumu ayırt etmelerini sağlayacak kompozisyondadır. Çok lüks otolardaysa Çin bir kısım uygulaması hatırlatılmalıdır: Çok lüks otolar marka bazında kota ile ithal edilebilmeli, kotayı kazanmak için kamuya yüksek vergi ödeme mekanizması getirilmelidir. Mekanizma, ithalatta en yüksek vergiyi veren ilk yüz tüketici Ferrari yi ithal eder v.b. şeklinde brokerage ile yürütülmelidir. Bu şekilde kamucu vicdanla lüks oto tüketicisinin prestiji dengelenmiş, ayrıca objektivite kazandırılmış işleyişle, güvence altına alınmış olacaktır. Belli firmaların Küresel ve Türkiye ölçekli otomobil üretim/satış adetleri FORD Türkiye RENAULT Türkiye TOYOTA Türkiye FIAT Türkiye HYUNDAI Türkiye

4 Sayfa Küresel Ölçekte Performans FORD Ford TR RENAULT Renault TR TOYOTA Toyota TR FIAT Fiat TR HYUNDAI Hyundai TR Firmaların Küresel ve Türkiye ölçekli otomobil üretim/satış adet ve yüzdeleri FORD Türkiye % ,52% 4,96% 5,32% 4,45% 4,52% 5,23% 6,% 5,% 4,77% 4,% 4.. 3,% ,56% 1,31%,7%,89% 1,69% 1,91% 2,% 1,%,%

5 Sayfa RENAULT Türkiye % ,% ,71% 4,17% 4,31% 8,1% 5,51% 6,87% 9,17% 11,86% 11,82% 12,55% 12,% 12,9% 12,18% 1,% 9,88% 8,% 6,% 4,% 5. 2,%,% TOYOTA Türkiye % 1.. 2,5% ,93% 1,78% 1,96% 1,7% 1,37% 1,9% 1,32% 2,% 1,5% ,25%,5% 1..,62% 1,4% 1,% 1,%,88%,5%,%

6 Sayfa ,55% FIAT Türkiye % ,% ,49% 15,31% 2,% 15,% ,68% 5,1% 6,34% 6,86% 7,69% 7,31% 6,91% 7,3% 7,26% 1,% 6,8% 5,%,% 212 de FİAT ta küresel ölçekte üretim artışına yol açan satın alma-birleşme mevcudiyeti hatırlatılmalıdır. HYUNDAI Türkiye % 5.., ,44% 2,92% 2,13% 2,23%,35,3, ,75% 1,5% 1,93%,2,15,1,5 212 HYUNDAI Türkiye üretimi tahminidir.

7 Sayfa7 Geçici bulgular I (Otomobil Üreticilerimiz I ara raporundan) 1. Genel olarak yerli üretimlerin küresel şirketler üretimindeki payı son derece düşüktür. Küresel şirket toplamlarına göre belirleyici üretici pozisyonu hiçbir firmada kazanılmış görünmemektedir. Benzer durumun toplam kârlılıktaki pay bakımından daha iyi olduğu düşünülebilir; veriler karşılaştırılmaktadır. 2. Kurlara esneklik, Japon ve G. Kore firmasında daha yüksek görünmektedir. Netleşme için izleme süresi düşük kabul edilmelidir. Gelişmiş ülkelerde talep-kur-maliyet v.b. baskının gelişmekte olan ülkelerde üretime yönelttiği malumdur. 3. Küresel şirket toplam üretimine göre en yüksek pay OYAK-RENAULT da; payının istikrarı diğerlerine göre daha yüksektir. Küresel şirket toplam üretimine göre payını yükselten FORD-OTOSAN dır; pay yükselişi istikrarlıdır. FİAT ın toplam üretimine göre payını son dönem yükselten TOFAŞ ın, pozisyonunun istikrar kazanması izlenmelidir. Geçici bulgular II (Otomobil Üreticilerimiz II ara raporundan) 1. Yerli üretimlerin küresel şirket toplam üretimlerinde pay düşüklüğü sürmektedir. Küresel şirket toplam üretimine göre en yüksek pay OYAK-RENAULT ve TOFAŞ-FİAT ta, payların muhafaza ve artış ivmesinin istikrarı kritiktir. TOYOTA ve HYUNDAİ de alınacak yeni üretim paylarının hacim etki yüksekliği ortadadır. OTOSAN ın FORD daki üretim payı, daralan küresel üretim eğiliminde olumlu kabul edilmelidir. Yüksek borç ödeme frekansı, merkez Ford dan yakın dönem beklentileri sınırlamaktadır. 2. AB nin kendi içinde üretim; batısında eskiyen doğusunda yeni tesisler bakımından kompozisyon değiştirmekte, kayan üretim, yerli üreticilerimizin payını tehdit etmektedir. AB içinde tesislerin kapasitesi; mevcut ve muhtemel talebin gerisindedir. Bu durum; Türkiye de, küçük ölçekli üretim-model den ziyade büyük ölçekli üretim-model/sürüm bağlantılarına odaklanmayı öne çıkartacak görünmektedir. AB ile yerli üreticilerin tesis rekabetinde; AB cihetinde sendikal dirençler, yerli cihette kamu desteğinden ziyade odaklanmış finansal organizasyonlu paket-finans avantajları irdelenmelidir. 3. Toyota ve Hyundai nin küresel üretim artışıyla yerli üretimlerin pay artışı aynı ivmede değil, pay artışının eşlik edişi zayıftır. Toyota nın değerlenen kur JY ve yerli üretim maliyetlerinin yükselişine rağmen üretim dağılım tercihleri tutarsız görünmekle birlikte 214 Şubat ta ABD-FED yükselecek faiz beklentileri, duruma katlanışını izah edebilir. Sektörde tarihi profilde yenilikler ve bunlara açıklığın korunması, kolayca-düşük maliyetle transfer ve küresel kopuş yaşanmaması bakımından Ford ve Toyota ile ilişkilerin kritikliği açıktır. Kastedilen elektrikli otomobil üretim yetenekleridir.

8 Sayfa8 Geçici bulgu III Otomotiv endüstrisinde kamucu yaklaşım, yerli üretim-yerlileşme şeklinde sınırlı temalarla değil esnek modellerle açık uçlu mimarilere yönelmelidir. İthalatı belli süre-belli sayıda oyuncuyla objektivitelerle sınırlama, yerli üretim-yerlileşmeyi; belli ölçekte güvencelenmiş, maliyet-fiyatlarla serbestçe belirlenmiş doğru karar düzenekleriyle destekleyecektir. Liberal prensiplerle uyumlu sınırlama; kamunun, hacim, hacimlere bağlı parametreler, teşvik-vergi-vergi yapısı-tüketici refahı-sair endişelerini makul çözümlerle giderecektir. Saygılarımızla, Bu raporun barındırdığı ya da dayandığı bilgiler yazarlarının doğru ve güvenilir olduğuna inandığı kaynaklardan alınmış ve akademik denetime tabi tutulmuştur. Bununla birlikte üçüncü şahıslardan alınan hiçbir bilginin doğruluğu ve tamlığı bağımsız olarak onaylanmamış buna dair bir garanti verilmemiştir. Rapordaki ifadeler geleceğe dair güncel beklentiler temin edebilir ve doğrudan güncel veya tarihi bir gerçeğe ilişkin olmayan herhangi bir beyan içerebilir. İşbu ifadeler bilinen / bilinmeyen riskler, tereddüt ve kapsamlı olarak belirtilmemiş başka faktörler içerebilir. Bu rapora katkıda bulunanlar sürekli değişen bir çevrede faaliyet gösterdiğinden devamlı yeni risklerin ortaya çıkması doğaldır. Okuyucu bu ifadelere aşırı bir güven sergileyerek yatırım ya da ticari bir işlem yapmamaları için uyarılmaktadır. Raporun hazırlanmasına katkıda bulunanlar yeni bir bilginin doğuracağı sonucu müteakiben hiçbir ifade üzerinde halka açık bir güncelleme yapma zorunluluğu taşımaz. Raporu yazanlar bu bilgilerin kullanımına bağlı doğacak hiçbir zarar yahut kayıptan hiçbir şekilde sorumlu tutulamazlar. Tüm hakları saklıdır. Bu raporun hiçbir parçası fotokopi, kayıt, bilgi depolama ve yeniden kullanımı mümkün kılacak araç / sistem dâhil olmak üzere alıntı yapılamaz, yeniden yayınlanamaz.