MEKATRONİK. Mekatron k Hakkında. Elektr k Motorları. P H moto. An masyon LED. Der n Öğrenme. Mekatron k Hakkında Merak Ed len Herşey

Transkript

1 fb.com/mekatron kmuhend sl g Mekatron kfrm 6. Sayı: Eylül 2015 MEKATRONİK Mekatron kmuhend s Muhend s_eg t m Mekatron k Hakkında Mekatron k Hakkında Merak Ed len Herşey Elektr k Motorları Alternat f Akım Motorları Ve Doğru Akım Motorları P H moto Raspbery P 2 Ödüllü Proje: W fi Kontrollü Araba An masyon LED C D l İle LPT Portta LED An masyonları Yapımı Der n Öğrenme Der n Öğrenme (Deep Learn ng) Ned r?

2 Genel Yayın Yönetmeni Fahri Yasin AYAS Yayın Direktörü Ömer Yasin ADIGÜZEL Grafik Tasarım Zekeriya POLAT Yazarlar Ferhat KURT Fahri Yasin AYAS Hakan BAŞARGAN Samet SAN Şenol ALAN Önsöz Dergimizin bu sayısında yeni konular ele alındı. Herkesin merak ettiği Mekatronik Mühendisliği hakkında bilgiler verildi. Aynı şekilde Motor türleri hakkında ve Ödüllü yarışmamız hakkında yazılara yer verildi. Konuk yazarlarımız Ferhat KURT a ve Şenol ALAN a katkılarından dolayı teşekkür ederiz. Umarım sizin için de okuması zevkli bir dergi olur. Fahri Yasin AYAS

3 İçindekiler C Dili İle LPT Portta LED Animasyonları Derin Öğrenme (Deep Learning) Nedir? Elektrik Motorları Mekatronik Hakkında Merak Edilenler PiHimoto - Wifi Kontrollü Araba

4 Samet SAN Sakarya Üniversitesi Mekatronik Mühendisliğinde okuyor. Mekatronikmühendisliği.com yöneticisi. TIRSAN TREYLER A.Ş. AR-GE Mühendisi olarak çalışmakta Web: Sosyal: Linkedin: ELEKTRİK MOTORLARI Elektrik motorları, elektriğin iletkenler üzerindeki manyetik alan etkisiyle üretilen itme kuvvetine dayanarak elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren elektrik makineleridir. Elektrik motorları temel olarak alternatif akım motorları ve doğru akım motorları olmak üzere ikiye ayrılırlar. Alternatif Akım Motorları Alternatif akım motorları asenkron ve senkron motorları olarak ikiye ayrılır. Asenkron motorlar : Endüstride en çok kullanılan motor türleridir. Bakımları az ve ucuzdur. Çalışmaları esnasında ark oluşturmazlar. Asenkron motorlar stator manyetik alan devri ile rotor devrinin farklı olmasından dolayı bu adı alırlar. Asenkron motor çeşitleri: Faz sayılarına göre 1 1 fazlı asenkron motorlar 2 3 fazlı asenkron motorlar Yapılarına göre 1 Sincap kafesli motorlar 2 Sargı rotorlu motorlar 4

5 Sincap kafesli motorların rotoru aluminyum plakalardan oluşmaktadır. Bu plakalar döküm yöntemiyle elde edilir. Manyetik akı bu plakalar üzerinden gezerek hareket sağlanır. Sargı rotorlu motorlarda ise rotoru bakır tel ile sarılmaktadır. Senkron motorlar : Senkron motorlar stator manyetik alan devri ile rotorun devri aynı olan motorlara denir. Sabit hız gerektiren endüstriyel uygulamalarda, bazı robot türleri gibi yerlerde kullanılır. Senkron motorların devir sayısı şöyle hesaplanır. Doğru Akım Motorları Doğru akım motorları genelde düşük güçte ve küçük boyutlarda yapılır. Genelde elektronik aletlerin içerisinde kullanılırlar. Doğru akım motorlarında duran parçaya yani gövdeye endüktör, dönen kısma ise endüvi adı verilir.yapısal olarak sabit mıknatıslı yada sargılı gövdelerde tasarlanabilmektedir. Endüvi için de aynı durum söz konusudur. Piyasada bulunabilen DC motor çeşitleri şöyledir ; 1 Sabit mıknatıslı DC motor 2 Fırçasız DC motor 3 Servo motor 4 Step motor 1 - Sabit mıknatıslı DC motor 5

6 Sabit mıknatıslı motorların gövdesinde doğal mıknatıslar bulunur. Bu mıknatıslar küçük motorlarda genelde N-S olarak birer tane bulunur. Motorun dönen kısmı endüvi ise bakır tel ile sarılıdır. Bu bakır sargılar kollektör dilimlerine basan fırçalar aracılığıyla dışarıya aktarılır. Motora verilen gerilim fırçalara, oradan kollektörlere ve oradan endüvi sargılarına ulaşır. Bu sargılar akım sayesinde manyetik alan oluşturup elektriksel olarak N ve S kutupları oluştururlar. Motorun gövdesinde bulunan doğal mıknatısların yerleşim şekli sayesinde endüviyi iterek veya çekerek dönmesini sağlarlar. Endüvi döndükçe kollektör dilimlerine basan fırçalar bir sonraki dilime basar ve bir sonraki sargılarda manyetik alan oluşturur. Bu döngü böyle akım kesilene kadar devam eder. Motorun endüvi devresi yukarıdaki şekildeki gibidir. Va motora uygulanan gerilimdir. Ra ise motorun iç direncinden oluşan dirençtir. Ec endüvi ucunda oluşan gerilimdir. Endüvi voltajımız motorumuzun sabit mıknatısının manyetik akısı ( ) ile motorun açısal hızı ( Wm ) ile ve motorların K1 denilen sabiti ile orantılıdır. Bir motor için K1 ve değerleri sabit olarak kabul ederiz ve bu sebeple Ec voltajı açısal hıza bağlı çıkar. Ia endüvi akımıdır. Formüller ; Ec = K1 * * Wm Va = Ec + Ia * Ra 2 - Fırçasız DC Motor Fırçasız DC motorların yapısı normal DC motorlarla neredeyse aynıdır. Fırçasız DC motorlarda doğal mıknatıslı olan parça döner. 6

7 Bu motorların 2 tipi vardır. Bunlardan birisi endüktörü dönen tiptir. Bu motor yapı olarak normal sabit mıknatıslı DC motor ile birebir aynıdır. Fakat bunda kollektör dilimleri ve fırçalar yoktur. Motorun ortasında bulunan endüvideki sargılara sıra ile akım vererek endüktörün dönmesini sağlıyoruz. Bu tip motorlara en güzel örnek bilgisayarımızın soğutucu fan motorlarıdır. Bir diğer tip ise endüktörü sargılı, endüvisi doğal mıknatıslı olan tiptir. Bunun çalışma mantığı da aynıdır. 3 - Servo Motorlar Servo motorlar konum motorları olarakta adlandırlır.verilen sinyalin genlik süresine göre belirli açılarda konumlanırlar. Yapısal olarak gövdelerinde sabit mıknatıslı dc motor, mikrodenetleyici devre ve dişli takımı bulunmaktadır. Piyasada bulunan servo motorlar genelde derece aralıkta hareket etmektedir. 7

8 Bu motorlar PWM sinyali adı verilen bir sinyal ile kontrol edilmektedir. PWM siyanllerinin bir periyodu genellikle 20ms uzunluğundandır.açısal olarak Motorumuzun açısını belirlemek için sinyalimizin (+) peryodunun süresi 0.5ms ile 2.5ms arasında değiştirilmelidir. (Bu değerler motorun türüne,markasına vb kriterlere göre değişiklik gösterebilir.) 4 - Step Motorlar Step motorlar gövdesine belirli açılarla yerleştirilmiş sargılardan oluşur. Endüvisi ise bir adet dişliden oluşmaktadır. Step motorlar ayn zamanda senkron fırçasız dc motorların sınıfınada girer. Çalışması fırçasız dc motorlar gibidir. Sargılarına sıra ile akım vererek belirli açılarda dönmesi sağlanır. Sargılara verilen sinyalin sıra yönünü değiştirerek motorun dönme yönünü değiştirebiliriz. 3 tipte step motor bulunmaktadır. Bunlar ; - Sabit mıknatıslı step motor - Hibrid senkron step motor - Değişken relüktanslı step motor Step motorlar sarım şekli açısından 2 farklı şekilde üretilirler. 8

9 Bipolar step motor : Bu tip motorların genelde 4 ucu bulunur. Bipolar step motorlar çift yönlü besleme özelliğine sahiptirler. Motoru ters yönde döndürmek için bobinlere uygulanan akım yönünü terse çevirmek gerekir. Unipolar step motorlar : Unipolar step motorlarda 5 veya 6 uç bulunur.bu 5. Veya 6. Uç ortak uçtur. Bu uçlar (+) besleme ucuna bağlanırlar. 9

10 Step Motrorları Sürmek Step motorlar iki farklı şekilde sürülebilir. - Tam adım sürme - Yarım adım sürme Tam adım sürme 2 fazlı besleme şeklidir. Motorun 2 ucuna yandaki tablodaki sıra ile sinyaller uygulanarak döndürülür. Bu döndürme işleminde motorun dönme açıları daha büyüktür fakat torku daha yüksektir. Yarım adım sürmede ise motorun aynı anda 1 ucuna sıra ile enerji verilerek sürülür.bu besleme şeklinde tam adıma göre yarısı kadar döner. Daha hassas bir dönüş açısı sağlanır. Fakat torku düşüktür. Tam adım besleme şeklinde mesela 10 tetiklemede x derece dönüyorsa yarım adımda 10 tetiklemede x/2 derece dönüş sağlar. Samet SAN 10

11 Hakan Başargan Sakarya Üniversitesinde Mekatronik Mühendisliği ve Elektrik- Elektronik Mühendisliği okuyor. Mekatronikmühendisliği.com da yönetici ve editör. Web: Sosyal: Linkedin: Mekatronik Hakkında Merak Edilenler Yeni öğrenim yılının başlaması ile birlikte, bölümü kazanan yeni arkadaşlarımızın heyecanlarını görebiliyorum. Herkesin aklında aslında gelecek ve şimdi ile alakalı birçok zoru mevcut. Bu soruların birçoğu aslında ortak. Şu anda ne yapmam lazım? Kendimi nasıl geliştirebilirim? Geleceğimi nasıl daha garanti altına alabilirim? Hangi alanı seçmeliyim? gelen sorular arasındaki birkaç örnek. Bu ve benzeri soruların cevaplarını bu yazıda daha detaylı bulabileceksiniz. Tek karede Mekatronik Öncelikle bu karedeki resimin mekatronik kavramını gerçekten iyi açıkladığını belirtmek istiyorum. Fakat Mekatronik için çok yanlış kavramlar ve bilgiler var. Mekatronik için hem elektronik hem mekanik hem de yazılım demek çok yanlış bir olgu. Hatta ve hatta Mekatronik Mühendisliği için Hem Elektronik hem Makine hem de Bilgisayar Mühendisliği demek daha da yanlış bir kavramdır. Mekatronik hiçbir şeyin birleşimi değildir. Tamamıyla çok farklı bir kavramdır. 11

12 Mekatronik Mühendisliği ; bilgisayar teknolojilerinden yazılım ve dijital kontrol sistemlerini, kontrol teknolojisinden kontrol elektroniğini, makine teknolojisinden tasarımı ve elektrik elektronik teknolojisinden de elektroniği kullanarak yeni bir prensip ortaya çıkartmıştır. Bahsi geçen mühendislik prensiplerinin birleşimi olmamakla birlikte, bu mühendislikteki bazı kavramların kullanımını öngörmektedir. Bugün teknoloji piyasasında makine diye tabir edilen bir kavram kalmamıştır. Makine kavramı, mekanik parçaların oluşturduğu bir bütün olup, günümüzde hiçbir teknolojide yalnızca mekanik parçalar yoktur. Zamanının en Makinesi diyebileceğimiz otomobil motoru bile bugün tamamıyla mekanik parçadan oluşmaz. Kontrolünde, çalışmasında bir çok elektromekanik prensipler bulunmaktadır. Mekatronik kavramının çıkış yeri tam da burasıdır. Günümüz piyasasındaki makine kavramının tamamıyla bitmesi, makinenin yerini Elektromekanik alması ana nedendir. Daha Yeni Misin? Bölümü henüz yeni kazandıysan bu yazılanlar gerçekten senin için altın değer taşıyor demektir. Üniversite sınavını geride bırakarak istediğin bölümü kazanmak iyi bir gelecek için kesinlikle yeterli değildir. Yalnızca üst kata çıkmak için koridoru geçerek 1. basamağa adım attın. Önünde hala birçok basamak var. İlk bilmen gereken şey şu, sınavdan çıktığının ve yeni rahatladığının farkındayız fakat çalışma disiplinini elden bırakmaman. İlk sene dinlenebilirsin, fakat okul derslerini elden bırakmaman gerek. Yüksek ortalama her zaman artıdır. Üniversitedeki Erasmus, Farabi, Mevlana gibi değişim programlarının kapısını sana açar. Fakat yine şunu söylemekte fayda var. Okul dersleri yalnızca diplomayı eline almak içindir. Yüksek ortalamayla okulu bitirmek seni belki ilk işine rahatlıkla sokar ama bir o kadar da rahatlıkla işten çıkartır. Mühendisliği yalnızca okulda öğrenmek, insanı dolu gösteren boşluktan ibarettir. Kağıt üzerinde bildiğini sandığın şeylerin aslında piyasada çok daha farklı olduğunu ve piyasaya göre gerçekten bilgisiz olduğunu anlarsın. O yüzden, daha ilk senende, herşeyin nottan ve dersten ibaret olmadığını öğrenmen şart. Eğer şuanda öğrenmezsen bunu stajlarında veya son senende öğreneceksin fakat senin için çok geç olacak. Okulun ilk haftasından itibaren teknoloji sitelerini takip etmeye başla. Dergiler al ve araştırmanda hız kesme! İlk haftalarda öğrenci toplulukların toplantıları olur. Sana uygun bir topluluğu bul. Kültürel sosyal veya teknolojik olabilir. Unutma, artık senin mesleğe dair öğrendiğin her cümle altın değerindedir. Piyasaya ilk adımı aslında bu topluluklarla birlikte atabilirsin. Robot, otomasyon, alternatif enerjili araçlar, ar-ge toplulukları bu teknolojik toplulukların bazılarına örnek olarak gösterilebilir. Bunlardan senin ilgini çeken bir tanesini seçerek başlayabilirsin. Senden daha bilgili insanlardan birşeyler öğrenebilirsin. Unutma, daha iyi olmak için daha iyisiyle olmalısın! Piyasa araştırması yaparken, biraz da mühendislik disiplinin altındaki hangi alanın seni daha çok etkilediğini bulmaya başla. Bunun için biraz erken evet, fakat en azından Kontrol, Otomasyon, Üretim, Tasarım, Kalite Kontrol, Bakım-Onarım, Satış, Satın Alma gibi alt dalları araştır ve hangisinin sana yakın olduğunu biraz sorgulamaya başla. 12

13 Derslere devam ederken, toplulukla uğraşırken aynı zamanda 1. sınıf ve 2. sınıf, bir diğer sahip olmak zorunda olduğun Yabancı Dil işini halletmek veya bu işe başlamak için iyi bir zaman. İngilizce şart, tartışmanın anlamı bile yok. İngilizcenin yanında bildiğiniz diğer bir yabandı dil sizi diğerlerinden farklı yapar. Artık ingilizce bilmek bir artı değil, bilmemek çok büyük bir eksidir! İngilizce : Absolutely! İngilizce ve yabancı dilin ne kadar önemli olduğundan bahsetmeliyim sanırım. kariyer.net gibi iş bulma sitelerini ziyaret ettiğiniz ve mühendislikle alakalı ilanlara baktığınız zaman, büyük firmaların hepsinin, diğer firmaların ise büyük çoğunluğunun ilanının ingilizce olduğunu görürsünüz. Ve tabii ki ingilizce bir ilanda ingilizce bilen ibaresini görmenin mümkün değildir. Buna ek olarak da ya ikinci bir yabancı dilin gerekliliğinden, ya da yine ikinci yabancı bir dil için tercihen denildiğini görürsünüz. Bundan 20 sene önce piyasada yabancı dil bu kadar gerekmezken, şimdi 2. yabancı dil istediklerinin farkına varmanız gerekli. İngilizce 1 senede öğrenilmez, 2 senede hiç öğrenilmez.. Öğrenilen ingilizce de tekrar edilmediği,konuşulmadığı,yazılıp-çizilmediği takdirde yavaş yavaş unutulur. İngilizceyi hayatınıza sokmak zorundasınız. Günlük yaşantınızda, dinlediğiniz müzik, izlediğiniz dizi, okuduğunuz makale, bunların bir kısmı ingilizce olmalı. İşe girdiğimizde İngilizce ne işe yarar? İşyerinde bir sorunla karşılaştığımızda veya bilgi eksiğimiz olduğunda ki bundan çuvalla var, interneti kullanmamız gerekecek. İnternette bilgi bol fakat dil?? Her kaynağın Türkçe si bulunamaz. Veya her eğitim videosunun Türkçe si yoktur. Size firmanın ana merkezinden çizimler, dosyalar, kataloglar geldiğinde bu ilk sizin elinize geçecek. Bunu sizin değil de kimin anlamasını bekleyeceksiniz? Firmanın yurt dışı ile olan bağlantısı dolayısı ile mutlaka gidip gelmeniz, sunumlar yapmanız konferanslarda bulunmanız gerekecek. Kısacası, İngilizce yakanızı bırakmayacak! 13

14 Kendimi Geliştirmek İçin Ne Yapabilirim? Daha önce de belirttiğim gibi, öncelikle yapılması gereken şey alanınızı belirlemeniz. Mezun olduğunuzda yalnızca mekatronik mühendisi olarak mezun olmayacaksınız. Bir alanınız olacak, uzmanlaşacaksınız. Bu alanı seçmeniz gerekiyor. Bunu tabii 1. ve 2. sınıfta yapmanız biraz zor, çünkü seçmeli dersler başlamış olmayabilir, farklı alanlar tanıyamamış olabilrisiniz. 3. sınıfın ortalarında artık alanınıza karar vermeniz gerekecek. Aynı zamanda çalışmak istediğiniz sektörü de seçmeniz gerekir. Bunların hepsi ilerideki idealleri ve hedefleri önceden belirleyip, ona kolay ulaşmanın çabasıdır. Mekatronik mühendisliğini farklı alanlara ayıralım ; Endüstriyel Otomasyon Kontrol Elektronik Tasarım Mekanik Tasarım Bakım Onarım Gömülü Sistem/Yazılım Satın Alma Robotik Endüstriyel Elektronik Analiz Üretim Kalite Kontrol Satış Yönetim Tabloda bazi Mekatronik Mühendisliği alanları mevcuttur. Bahsi geçen satış, satın alma, yönetim gibi alanlar birçok mühendislikle ortaktır. Örneğin, makine parçası üreten bir fabrikanın satın alma ve satış departmanına genellikle makine veya mekatronik mühendisi alırlar. Çünkü ne kadar tam teknik departman olmasa da, makine parçası üretildiği için satın alınan ve satılan şeyler hakkında bilgisi olan mekatronik ve makine mühendisleridir. Diğer alanlar, yine elektronik mühendisliği ve makine mühendisliği ile ortak alanlardır. Analiz, makine mühendisliği alanı, endüstriyel elektronik elektronik mühendisliği alanıdır. Örneğin fabrikadaki bakım onarım departmanında bulunan mühendislerin birçoğu Mekatronik Mühendisidir. Kendi ilgi alanınıza göre seçeceğiniz bu alanlardan sonra,çalışmak istediğiniz sektörü de seçmeniz gerekmektedir. Sektörlere örnek verecek olursak ; Savunma Sanayi Otomotiv Yan Sanayi Talaşlı İmalat Otomotiv Sanayi Havacılık Ar-Ge 14

15 Sektörümüzü ve alanımızı seçtikten sonra, mezun olana kadar kendimizi ona göre yetiştirmek, üniversiteden dolu olarak mezun olmamızı sağlar. Örnek verelim ; Mekanik Tasarım alanını ve Savunma Sanayi sini sektör olarak seçip 2 sene boyunca katı tasarım çalışarak, Solidworks ve CATIA gibi solid model programlarını öğrendikten sonra, en iyi savunma sanayisinde çalışmama gibi bir şansımız yok. Sektörel olarak kendini geliştirmek, bir mühendislik öğrencisini her zaman daha iyi noktaya getirir. Eğer sektöre ve alanat mezun olduktan sonra karar verilirse, şu bahsi geçen ilk sene çok cüzi maaşlara çalışma olayına maruz kalırsınız. İleride sektörü değiştirdiğinizde bu sizin için aslında biraz kayıptır. Çünkü siz kendinizi daha çok mekanik tasarıma geliştirmiş fakat 2 sene sonra Bakım onarım alanına yönelmiş olabilirsiniz. Bu sizi bakım onarım alanında tecrübesiz hale getirir. O işe tecrübesiz olarak girersiniz ve maaşınız da tabii ki eski işiniz kadar olmayabilir. O yüzden yapılmak istenilene önceden karar verilip, eğitiminizi ona göre almanız gerekmektedir. 15

16 Hangi Alanda Kendimi Nasıl Geliştiririm? Tabloda verebileceğim bazı örnekleri baz alarak, kendinizi o alanda nasıl geliştirebileceğinizi görebilirsiniz. ALAN Program / Yeterlilik Endüstriyel Otomasyon PLC, Scara, Kumanda Kontrol MATLAB, Sayısal İşleme, İşaret Sinyal İşleme Elektronik Tasarım Mekanik Tasarım Dijital Elektronik,Analog Elektronik,Bilgisayar Destekli PCB 2 ve 3 Boyutlu Tasarım Programları,Tölerans ve Ölçülendirme Bakım Onarım Kumanda,Tesisat Bilgisi,Arıza Analiz Robotik Endüstriyel Robotik, Robot Programlama Endüstriyel Elektronik Analiz Elektronik, Analog ve Dijital Elektronik, Endüstriyel Elektronik, Güç Elektroniği Sonlu Eleman Programları Üretim SAP, Üretim Kontrolü Kalite Kontrol SAP, Kalite Kontrolü Tabloyu incelediğimizde, hangi alanda hangi yeterliliklere ve teknik programlara yöneleceğimizi görmekteyiz. Tablo örnek teşkil etmektedir. Seçeceğiniz alanı daha detaylı araştırmanız gerekmektedir. Yeni başlayanlar ve aklında soru bulunanlar için açıklayıcı bir yazı olmasını temenni ediyorum. Hakan BAŞARGAN 16

17 Fahri Yasin AYAS Sakarya Üniversitesi Mekatronik Mühendisliğinde okuyor. Mekatronikmühendisliği.com yöneticisi ve bu derginin genel yayın yönetmeni. Web: Sosyal: Linkedin: C Dili İle LPT Portta LED Animasyonları Paralel Port Nedir? Lpt yani paralel portlar adını yazıcı (LinePrinTer) dan alır. Genellikle Masaüstü bilgisayar kasalarında veya eski tip laptoplarda bulunurlar. LPT portlar genellikle piyasada DB25 adıyla bulunur. Burda ki 25 te Portta ki pin sayısıdır. LPT portun en önemli özelliği aynı anda 8 bit veri gönderip alabilmesidir. Bu alışveriş biçiminin LPT Porta kattığı özellikler: 1-İletişim Seri Porta göre çok hızlıdır. 2-Güvenlik açısından çok uygun değildirler. 3-Uzun mesafe iletişiminde kullanılamazlar. (Veri kaybına yol açar.) yani buradan anlayacağımız. Kısa mesafe de ve hızlı bir iletişim biçimi istiyorsak paralel portlar bizim için idealdir. 17

18 Malzeme Listemiz: 1-) Bir adet bir ucu Dişi diğer ucu erkek olan 25 pinli LPT port 2-) 8xLED(renkleri size kalmış) 3-) Delikli bakır plaka Bunun dışında XP 32bit (x86) lık bir adet bilgisayar. (Masaüstü olması tercihtir. Çünkü LPT portlar masaüstlerinde yaygın.) Devremizin kurulumu basit ancak. Porta girecek olan uçların sırası çok önemlidir. Yoksa istediğiniz gibi sonuç elde edemezsiniz. 1.Ledin + Ucunu LPT portun D0 ucuna bağlayın. Geri kalan 7 tane + ucuda LPT portun D1,D2...D7 ye kadar bağlayın. - (eksi) Ucuda g7 ye bağlayın. NOT: İnpout32.dll den bahsetmek lazım. Bu dll ismindende anlaşılacağı gibi input ve output yani porta veri giriş çıkışı için gerekli bir sistem dosyasıdır. Bu dosyayı dizin olarak C:\Windows\System32 klasörüne atın. 18

19 Kaynak Kod # nclude <std o.h> # nclude< ostream> # nclude <con o.h> # nclude <w ndows.h> # nclude <un std.h> us ng namespace std; typedef vo d (_stdcall * oupfuncptr )( short portaddr, short datum); #define PORT 0x378 oupfuncptr oup32fp; vo d Out32 ( short portaddr, short datum ){ ( oup32fp)( portaddr, datum ); } nt ma n( vo d){ HINSTANCE hl b; short x; nt, a= 100; hl b = LoadL brary( " npout32.dll" ); f ( hl b == NULL) { fpr ntf( stderr, "Kutuphane hatas \n"); system( "PAUSE"); return - 1;} oup32fp = ( oupfuncptr ) GetProcAddress( hl b, "Out32"); f ( oup32fp == NULL) { fpr ntf( stderr, "Yanl s adres\n" ); system( "PAUSE"); return - 1;} for(;;){ nt sec m, don; pr ntf( "\tkaras msek LED An masyonu\n\n" ); pr ntf( "\t(1)-an masyon\n" ); pr ntf( "\t(2)-ortada B rlest r\n" ); pr ntf( "\t(3)-rastgele Led Yak\n" ); pr ntf( "\t(4)-isted g n Led Yak\n" ); pr ntf( "\t(5)-flasor\n"); pr ntf( "\t(6)-dortlu Yakma\n" ); pr ntf( "\t(7) ve Atlayarak Yakma\n\n" ); pr ntf( "\tsec m n z Yap n z:\n" ); scanf( "%d",& sec m); f( sec m== 1){ do{ Out32( PORT, 1); Sleep ( 50); nt a= 1, b= 256; for( nt j = 1; j <= 7; j++){ a*= 2; Out32( PORT, a); Sleep ( 50); } for( nt j = 6; j > 1; j--){ b /= 2; Out32( PORT, b); Sleep ( 50); } 19

20 } wh le(! kbh t()); } else f( sec m== 2){ do{ Out32( PORT, 0); Out32( PORT, 129); Out32( PORT, 195); Out32( PORT, 231); Out32( PORT, 255); Out32( PORT, 231); Out32( PORT, 195); Out32( PORT, 129); Out32( PORT, 0); } wh le(! kbh t()); } else f( sec m== 3){ do{ nt rastgele= rand()% 8+ 1; Sleep( 50); f( rastgele== 1){ Out32( PORT, 1); } else f( rastgele== 2){ Out32( PORT, 2); } else f( rastgele== 3){ Out32( PORT, 4); } else f( rastgele== 4){ Out32( PORT, 8); } else f( rastgele== 5){ Out32( PORT, 16); } else f( rastgele== 6){ Out32( PORT, 32); } else f( rastgele== 7){ Out32( PORT, 64); } else f( rastgele== 8){ Out32( PORT, 128); } } wh le(! kbh t()); } else f( sec m== 4){ nt al; do { nt carp m= 1; pr ntf( "Yakmak İsted g n z LED' n Numaras n G r n z(b t rmek c n 0):" ); scanf( "% ",& al); f( al < 0 al> 8) pr ntf( "hatal g r s!\n" ); else { for( nt y= 1; y< al; y++){ carp m*= 2; } 20

21 Out32( PORT, carp m); Sleep( 50); } } wh le( al!= 0); } else f( sec m== 5){ do { Out32( PORT, 255); { Out32( PORT, 0); } } wh le(! kbh t()); } else f( sec m== 6){ do { Out32( PORT, 240); Out32( PORT, 15); Sleep ( 250); } wh le(! kbh t()); } else f( sec m== 7) do { Sleep ( 250); nt x= 1, y= 128; for( nt j = 1; j <= 7; j++) { Out32( PORT, x); Sleep ( 100); x*= 4; } for( nt j = 1; j <= 7; j++) { Out32( PORT, y); Sleep ( 100); y/= 4; } } wh le(! kbh t()); pr ntf( "Devam etmek c n 0 g r n z:" ); scanf( "%d",& don); f( don!= 0) break; system ("cls"); } FreeL brary( hl b); system( "PAUSE"); return 0; } Fahri Yasin AYAS 21

22 Raspbery Pi 2 Yarışması Geçen sayımızda Raspberry Pi 2 yarışmamızın kazanan projesi: PiHimoto - Wifi Kontrollü Araba detaylar aşağıda Kazanan arkadaşımız Şenol ALAN ı tebrik ediyoruz ve başarılarının devamını diliyoruz. PiHimoto - Wifi Kontrollü Araba Basit yap olarak çevirebileceğimiz (Keep It Simple) prensibi son zamanlarda oldukça popüler olan bir kavram. Bu prensip projelerin daha kolay kontrol edilebilir olmasının yanı sıra, mümkün olan en az bilgi ile ürün çıkartmak konusunda da önemli bir stratejidir. Bu bağlamda, PiHimoto projesi, bir aracı uzaktan kumanda etmek için mümkün olan en ucuz ve basit yolu bulmak amacı ile başlayan bir projenin son ürünü olarak tasarlandı. Proje kapsamında en ucuz ekipman ve yazılım bilgisi ile yüksek gerçekcilik hissi sağlayan bir araç oluşturuldu. Projede; 1 adet Himoto Bowie 1:10 ölçekli model araç, 1 adet Raspberry Pi 2 1 adet 8GB microsd kart 1 adet Dark RangeMax 5dbi antenli kablosuz adaptör kullanıldı. Raspberry Pi (RPİ) temelli uzaktan kumandalı bir çok araç projesi mevcut. Bunların büyük bir kısmı radyo kontrolü yada bluetooth teknolojilerini temel alırken, wifi temelli projelerde ise Android yada ios uygulamasına ihtiyaç duymaktadır. Bu projede ise aracın platform bağımsız olarak, ek bir cihaz (cep telefonu, tablet vb hariç) ya da uygulama olmaksızın kumada edilebilmesi için web teknolojisinden yararlanıldı. Bu amaçla Raspberry Pi üzerine python temelli hafif bir web framework olan Flask kuruldu. Bu sayede aracın kullanıcı ile web üzerinden etkileşebilmesi sağlandı. Aracın hız ve yön bilgileri ise kullanıcının taşınabilir cihazınında yer alan gyroskop sensörü ile web tarayıcısı üzerinden elde edildi. 1. Mekanik Bağlantılar Model arabanın ileri ve geri hareketi fırçalı bir motor ile sağlandığından, motorun hız kontrolü ESC (Elektronic Speed Controller) adı verilen bir düzenleyici ile kontrol edilmektedir. Bu modül kendisine gönderilen Pulse Width Modulation (PWM) sinyallerine göre hareket yönü ve hızını ayarlamaktadır. 22

23 Yine aracın sağ ve sol dönüşleri bu ESC modülü tarafından kontrol edilmeyen bir servo motor ile sağlanmaktadır. Bu motorun kontrolü de yine PWM sinyalleri yapılmaktadır. Servo motorun enerjisi ise ESC üzerinden gelen akım ile alıcı-verici modül üzerinden sağlanmaktadır. Araçta kullanılan servo motor da 5V ile çalıştığından ESC üzerinden gelen + ve uçlar Raspberry Pi'nin 2 ve 6 numaralı pinlerine bağlanarak, Pi'nin aracın pili üzerinden çalışması sağlandı. Yine 12 numaralı PWM pini ise ESC yi kontrol eden beyaz renkli soketine bağlandı. Servo motorun enerjisi RPİ üzerinden 4 ve 14 numaralı pinlerden sağlanırken, motor kontrolü 32 numaralı PWM pini üzerinden sağlandı. ESC Servo Motor Aracın ESC modeli ile internette arama yapıldığında, ESC'nin 20 milisaniyede bir gönderilen sinyaller ile kontrol edildiği beliryilmektedir ( Sinyal uzunluğu ise motorun hızı ve yönünü belirlediği yine aynı dosyada belirtilmektedir. Buna göre; İleri için: titreme : 1586 µs düz hareket : 1610 µs tam hız: 2120 µs Geri için: titreme: 1428 µs düz hareket: 1422 µs tam hız: 875 µs uzunluğundsa sinyal gerekmektedir. P H moto bağlantı şeması Bir çok RPİ temelli python projesinde GPIO pinleri Rpi.GPIO kütüphanesi ile yapılmaktadır. Ancak bu kütüphane ile yukarıdaki gibi bir düzenleme yapmanın zorluklarından ötürü, pigpio ( kütüphanesi kullanılmasına karar verilmiştir. Bu kütüphanenin set_servo_pulsewidth fonksiyonu ile kontrol sağanmıştır. Bu fonksiyon sinyal uzunlğunu 500 ile 2500 arasında almaktadır. Yapılan optimizasyon çalışmalarında motorun 1500 değerinde durduğu, 2000 değerinde tam ileri hareket ettiği, 1000 değerinde ise tam hız geri doğru çalıştığı belirlenmiştir. 23

24 Sistem tarayıcı üzerinden get değişkenlerine bağlı olarak aracı hareket ettirdiğinden, araç gerekli arayüz ile hem cep telefonu hem de masaüstü cihazlarla rahatça kullanılabilmektedir. Yine aynı mantıkla MPU6050 gyroskop sensörü bağlı diğer bir pi yardımı ile eldivenle kullanmakta mümkündür. Aracın cep telefonu ile kontrol edildiği bir video linki ektedir. Aracın eldiven ile kontrol edildiği video linki alttadır. Şenol ALAN 24

25 Ferhat KURT Bu makale dan alınımıştır. Türkiye Derin Öğrenme Linkedin Grubu: Derin Öğrenme (Deep Learning) Nedir? Endüstri ve akademik çevrelerdeki veri bilimciler görüntü sınıflandırma, video analizi, konuşma tanıma ve doğal dil öğrenme süreci dahil olmak üzere çeşitli uygulamalarda çığır açan gelişmeler elde etmek üzere makineyle öğrenmede GPU ları (Grafik İşlemci Ünitesi) kullanmaktadır. Özellikle, büyük miktarlarda etiketlenmemiş eğitim verilerinden özellik saptama yapabilen sistemler oluşturmak için ileri teknoloji, çok seviyeli derin sinir ağların kullanılması olan Derin Öğrenme, önemli derecede yatırım ve araştırmanın yapıldığı bir alandır. Der n öğrenme ağ yapısının oluşturulmasında kullanılan m lyonlarca res mden örnek b r set. Makineyle öğrenme yıllardır kullanılan bir yöntem olmasına rağmen, iki yeni yeni trend makineyle öğrenmenin yaygın bir şekilde kullanılmasına yol açmıştır: çok büyük miktarlarda eğitim verisi ile GPU hesaplama ile elde edilen güçlü ve verimli paralel hesaplama. GPU lar, çok daha büyük eğitim setleri kullanarak bu derin nöral ağları çok daha kısa sürelerde ve çok daha az veri merkezi altyapısı kullanarak eğitmek için kullanılmaktadır. GPU lar aynı zamanda, çok daha fazla veri hacmi ve daha az güç ve altyapı destekleyerek, bulut içinde sınıflandırma ve tahmin yapmak için bu eğitilmiş makineyle öğrenme modellerini çalıştırmak için kullanılmaktadır. 25

26 Makineyle öğrenme için GPU ları kullanmaya ilk başlayanlar arasında en büyük web ve sosyal medya şirketlerinin yanı sıra, veri bilimi ve makineyle öğrenme alanında çalışan üst düzey araştırma kuruluşları bulunmaktadır. Binlerce hesaplama çekirdeği ve tek başına çalıştırılan CPU lar (Merkezi İşlem Birimi) ile karşılaştırıldığında 10 ile 100 kat uygulama performansı sunan GPU lar, veri bilimcilerin büyük verilerin işlenmesinde tercih ettikleri işlemci olmuştur. GPU lar ile önceden kaydedilen konuşmalar veya multimedya içerikleri çok daha hızlı bir şekilde yazıya geçirebilmektedir. Carnegie Mellon Üniversitesi nden Profesör Ian Lane yürüttüğü çalışmalarında CPU uygulaması ile karşılaştırıldığında, GPU ların 33 kata kadar daha hızlı tanıma yaptığını ortaya koymuştur. Derin Öğrenme Kapsamında Yürütülen Çalışmalar Stanford Üniversitesi nden öncü araştırmacı Andrej Karpathy; çalışmalarında birisi resim tanıma diğeri doğal dil işleme olmak üzere iki sinir ağını birleştirmiştir. Bu sayde tıpkı LEGO ların birleştirildiği gibi sinir ağları sadece örnek resimdeki objeyi kuş veya ağaç olarak sınıflandırmakla kalmayıp ayrıca resim içerisindeki tüm nesnelerin birbiriyle olan ilişkisini ortaya koyabilmiştir. Günümüzde artan kamera sayısı dikkate alındığında, görüntü içindeki nesnelerin birbiriyle olan ilişkisinin bir insan gibi makineler tarafından anlamlı bir şekilde ortaya konması görüntüleri yorumlama konusunda kullanıcılara inanılmaz bir farkındalık katmıştır. Bu sayede yüzlerce görüntü akışı (video) makineler tarafından insan nesne tanıma seviyesinin üzerinde bir başarıyla değerlendirilmektedir. B r ağaç dalına tünem ş kuş (Der n öğrenme kullanılarak üret lm şt r.) 26

27 Aşağıda resimlerdeki açıklamalar derin öğrenme ile elde edilmiştir. S yah beyaz köpek bar üzer nden atlıyor Pembe kıyafetl kız havada zıplıyor Mav dalış kıyafetl adam dalga üstünde sörf yapıyor DARPA, insansız hava araçlarının düşman toprakları üzerinde elde ettiği görüntü ve videoların karargâha aktarımıyla oluşturulan büyük veri (BigData) yığınıyla baş edebilmek maksadıyla daha iyi bir istihbarat katmanı geliştirilmesi kapsamında 2009 yılında derin öğrenme çalışmalarına destek vermeye başlamıştır. Google son dönemde bünyesine kattığı, Deep Mind firması ile yürttüğü derin öğrenme çalışmaları kapsamında, Atari video oyunlarını kullanılarak makineler için sadece ağı eğitmekle kalmayıp, ayrıca ortam içerisinde nasıl hareket edileceğini de öğretmişlerdir. Bu sayede eğitilen ağ oyun serisini başarıyla tamamlamıştır. Bu çalışma ile Google sahip olduğu ve sürekli artan veri havuzunu zamanı geldiğinde geliştirdiği algoritmalar ile kullanarak akıllı sistemler ortaya çıkarabileceğini göstermiştir. Derin Öğrenmenin Diğer Görüntü Analiz Yöntemlerinden Farkı Aşağıdaki örnekte, görüntü analizi kullanılarak resimde kupaya benzeyen nesneler işaretlenmiştir. Söz konusu işaretlemelere bakıldığında tüm işaretlemelerin hatalı yapıldığı görülmektedir. 27