Saltanat KYDYRALİEVA İKİNCİ KIRGIZ DEVRİMİNİN KRONİKLERİ

Transkript

1 İKİNCİ KIRGIZ DEVRİMİNİN KRONİKLERİ

2 16 NİSAN Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev in Dilekçesi (Beyannamesi) Değerli vatandaşlar! 7 Nisan 2010 da Kırgız Cumhuriyetinde bir devrim gerçekleşti. İktidarın silahlı çatışma ile işgali neticesinde suçsuz vatandaşların kanı döküldü, devletin imajına ciddi zarar verildi. Bütün sorumluluk bu insanları çıkarları için kullanmış olan Geçici Hükümetin üyelerindedir. Gerçekleşmiş olaylarda kendi sorumluluğumu da kabul ederek vefat edenlerin akrabalarına ve yakınlarına baş sağlığı diliyorum. Kırgız halkının bu acı günlerinde Kırgız halkının geleceği ve devletin bütünlüğünü düşünerek Kırgız Cumhuriyetinin Anayasasının 50. maddesine göre cumhurbaşkanlıktan istifa ediyorum. İmza: Bakiyev NİSAN Sabah erkenden Bakiyev ve yandaşları protestoya katılmak amacıyla Oş şehrine gittiler. Bunu takip eden saatlerde Vladimir Putin telefonla Kurmanbek Bakiyevle konuştuktan sonra o sırada Moskova da bulunan Almazbek Atambayev ile görüştü. Bakiyev yandaşları tarafından organize edilen protesto yanı sıra Bakiyev karşıtı protesto da gerçekleşti. Bu sırada Kırgızistan ın Övek nüfusu da muhalefetle hemfikir olduğunu ve Bakiyev in resmi olarak istifa etmesini beklediklerini dile getirdi. Öğle saatlerine doğru geçici hükümet devletin en üst yargılama ve yasama kurumunun yönetiminin istifa ettiğini açıkladı. Geçici hükümet başbakanı Roza Otunbayeva vatandaşların güvenliğini sağlayabilecek kaynaklara sahip olduklarını ilan etti. Ayrıca Roza Otunbayeva nın talimatıyla yeni dış işler bakanı olarak 43 yaşındaki eski İstanbul konsolosu Ruslan Kazakbayev tayin edildi. Kırgızistan daki olaylardan bir süre evvel ikili görüşmeler için Washington a giden eski dış işler bakanından haber alınamamaktadır. Öğleden sonra 500 civarında Bakiyev in yandaşı Oş şehrindeki ELTR kanalının binasına girmek istediler ancak polisler engel oldu. Bakiyev yandaşları olayların objektif olarak aydınlanmasını ve onlara yayına çıkma imkânının verilmesini talep ettiler. Gazeteciler birkaç kişiden röportaj aldıysa da kanalın baş redaktörü Zulfiya Kocoyeva nın açıklamalarına göre elektrik kesintisi dolayısıyla yayınlanamadılar. Bakiyev in sözlerince Beyaz Rusya

3 Cumhurbaşkanı Leonid Lukaşenko nun devrimi kınadığını bildirerek manevi destek aldığını ve Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in görüşmeleri Astana da yapma teklifini aldıktan sonra Kurmanbek Bakiyev Celalabad şehrini askeri uçakla terk etti. Daha sonra K. Bakiyev in bulunduğu askeri uçak Kazakistan ın Taraz şehrine iniş yaptığı bildirildi. Böylece Bakiyev Kırgızistan sınırlarını uluslararası aracılarla daha doğrusu Rus askerleri himayesinde terk etti. 14 NİSAN Celalabad şehrinde gerginlik artış göstermektedir ve Azimbek Beknazarov şehri ziyaret etti. İnsan hakları savunucuları Aziz Abdrasulov ve Tölekan İsmailova Bakiyev le Celalabad daki evinde görüştüler. Celalabad meydanında kurultayın toplanmasına karar verilmişti ancak kurultayın ertelenmesi dolayısıyla meydanda gerginlik artmaktadır. Bu sırada Rusya Federasyonu elçiliği sessizliğini bozarak çalışmamakta olan Kırgızistan Dış İşler Bakanlığına protesto notası gönderdi. Kurmanbek Bakiyev ise diplomatik bir yaklaşımla diplomat Roza Otunbayeva ya inandığını açıkladı. Bu arada uzun zamandır haber alınamayan eski iç işler bakanı Moldomusa Kongantiyev ülkede olduğunu ancak olaylar sırasında aldığı ciddi zararlardan dolayı şu anda mahkemeye çıkamayacağına ancak elindeki bütün verileri ileterek linç değil adil bir mahkeme kararı umut ettiğini ilan etti. Geçici hükümet başbakanı Roza Otunbayeva ABD devlet sekreteri yardımcısı Robert Blake ile görüşmeler yaptı. İnsan hakları savunucuları topluluğu yeni hükümeti yasallaştıracak olan Kırgızistan meclisinin işine devam etmesini teklif ettiler. Rusya Kırgızistan a 20 milyon$ bağış ve 30 milyon $ kredi kararını açıkladı. Geçici hükümet tarafından Celalabad şehrinin yeni valisi olarak Bektur Asanov tayin edildi. 13 NİSAN Geçici hükümet Kurmanbek Bakiyev in cumhurbaşkanlık dokunulmazlığını iptal etti ve Anayasa Mahkemesinin çalışmalarını durdurdu ve başsavcılık yönetimini değiştirildi. Celalabad şehrinde Bakiyev yandaşları protesto düzenlediler ve Bakiyev düzenlenen protestoda konuşma yaparak istifa etmeyeceğini açıkladı. Kurmanbek Bakiyev in oğlu Maksim Bakiyev Litvanya dış işler bakanlığı onayı ile Litvanya da bulunduğu bildirildi. Bu sırada Rusya Federasyonu ve Amerika Birleşik Devletleri yeni hükümeti tanıyıp tanımadıkları hususunda açıklamada bulunmadılar ancak maddi ve manevi destek göstereceklerini dile

4 getirdiler. Eho Moskvı radyosunun yayınında Kırgızistan geçici hükümeti başbakanı yönetim odası başkanı Edil Baysalov Kırgızistan Cumhurbaşkanı nın dokunulmazlığının iptal edilmediğini ilan etti. 12 NİSAN Celalabad bölgesindeki köyünde bulunan Bakiyev verdiği basın açıklamasında yeni açıklamalarda bulunmadı ancak görüşmelere hazır olduğunu ve 6 7 Nisan olaylarını ve çatışma sonuçlarını inceleyecek uluslar arası komisyon oluşturulmasını istedi. Gözlemcilere göre Bakiyev uluslar arası güçlerle Bişkek arasında kaderi tayin edilirken zaman kazanmaya çalışıyordu. Geçici hükümete ilk itaatsizlik Rusya Federasyonu ndaki Kırgızistan elçisi R. Attokurov tarafından gözlemlendi ve o görevinden istifa etmeyi kabul etmediğini açıkladı. Kurmanbek Bakiyev ise çatışmalar sonucu ölenlerin ve yaralananların sorumlusu olarak yeni hükümetin liderlerini haydut ve katil olarak suçlamakta devam etmektedir. Bişkek teki olaylardan istifade şehrin merkezinde organize cinayet gruplarının birinin lideri Maksat Karasartov öldürüldü. Kırgızistan daki Özbek cemiyeti yeni hükümeti desteklediğini açıklayarak herhangi bir Özbek otonomisi fikrinin olmadığını söylemektedirler. Devrimin olumsuz görünüşlerinden biri kurumların yağmalanması Talas şehrinde görülmeye başladı. Roza Otunbayeva ABD elçisiyle görüştü ve elçiliğin Bakiyev e sığınma teklif etmeyi düşünmediği açıklandı. Başsavcı Kurmanbek Bakiyev in gözaltına alınacağı ve diğer güç strüktürlerinin yöneticilerinin resmi olarak aranacağı kararını bildirdi Turuncu Devrimi sırasında Rusya ya kaçan ve halen Moskova da bulunan eski cumhurbaşkanı Askar Akayev geçici hükümeti desteklediğini uluslararası haber ajansları aracılığıyla bildirdi. Geçici hükümet Bişkek te sabah ile akşam arası çalışacak acil iletişim hattı açtı. 11 NİSAN Bakiyev istifa etmemekte direnirken ve Birleşik Devletlerin (UN) askerlerinden yardım beklerken geçici hükümet ABD ile işbirliğine başladı. Bu sırada Birleşik Devletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Topluluğu ve Birleşik Güvenlik Anlaşması Organizasyonu ile birlikte Kırgızistan a yardımda bulunacaklarını açıkladılar.

5 10 NİSAN 9 ve 10 Nisan günleri Kırgızistan da muhalefet ile hükümet arasındaki çatışmalarda ölenlerin hatırına yas olarak kabul edildi. Kırgızistan geçici hükümeti ve Bakiyev görüşmelerde bulundular. Celalabad da durum kontrol altında ve Kurmanbek Bakiyev in özel birlikler tarafından tutulmaya karar verildiği açıklandı. 9 NİSAN - Üçüncü gün: Bakiyev siyasi otoritesini kaybetmektedir. 9 ve 10 Nisan Bişkek teki olaylar dolayısıyla ölenler için yas tutulacak. İnterfaks Haber Ajansı nın malumatlarına göre Kırgızistan geçici hükümeti temsilcileri Almazbek Atambayev başçılığında bir heyet görüşmeler için Moskova ya gönderildi. Kırgızistan a AGİT, BD ve KGAO özel temsilcileri Kırgızistan daki özel durumu görüşmek için ziyaret edecekler. Marar İmankulov Uzurpator dan kurtulduğu için halkı ile gurur duyduğunu açıklarken, Edil Baysalov Otunbayeva nın aparatının yöneticisi tayin edildi ve Bakiyev in kardeşi Janış Bakiyev hapis kararı açıklandı. Hâlbuki geçici hükümet Kurmanbek Bakiyev in güvenliğini temin etmeye hazır olduğunu ilan etti. 8 NİSAN İkinci gün 8 Nisan sabahı 65 ölü bulunduğu haberi alındı ve 500 yaralı bulunduğu açıklandı. Bazı kaynaklara göre Kurmanbek Bakiyev Oş şehrinde bulunduğu hükümeti ele geçiren muhalefete karşı bir koalisyon oluşturmaya çabaladığı haberleri alınmaktadır. Manas havalimanındaki ABD askeri üssü geçici olarak işlerini durdurdu. Oş şehrinin devlet kurumları muhalefet kontrolü altına geçtiği bildirildi. Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev istifa edeceği açıklanıyor ve Celalabad şehrinde konuşma yapacağı bekleniyor. Bu sırada geçici hükümet olaylar sırasında zarar görmüş meclis binasında presskonferans verdi. ABD de Bakiyev in oğlu Maksim Bakiyev in katılımıyla gerçekleşecek olan Kyrgyz Opportunities iş-forumu iptal edildi. Geçici hükümet meclisi dağıttı ve cumhurbaşkanı ve bakanlar odası fonksiyonlarını yetki alanına dâhil ettiğini bildirdi. Buna karşılık Rusya Federasyonu yeni hükümeti desteklediğini açıklarken Özbekistan Cumhuriyeti Kırgızistan ile sınırlarını kapattı. Eski iç işler bakanının gizli olarak Kazakistan a çıkarıldığı haberleri sürerken yeni iç işler bakanı tayin edildi ve milli yas günleri belirlendi. Yeni iç işler

6 bakanı holiganlara karşı ateş açılabileceğini ve Bişkek şehrinin güvenliğinin sporcu özel birliklerin kontrolü altında olacağı haberini bildirildi. 7 NİSAN Talas şehrinin yönetim binası tamamen yağmalandı. Meydanda protesto organize ediliyor. Muhalefet yandaşları Talas belediye binasını işgal etiler ve meydanda toplam 7000 kişi toplandı. Kırgızistan ın kuzeyinde bulunan Narın şehrinde de binlerce kişilik grup Bakiyev in istifasını talep etti. Bişkek şehrinde muhalefet yandaşları ile polis arasında çatışma çıktı. Narın şehrinde halk valisi seçilirken, Çüy bölgesinde yollar kapatıldı ve Bişkek te yürüyüş düzenlenerek cumhurbaşkanlık binası istikametinde ilerlemektedir. Kırgızistan Meclisi ülkedeki olaylardan muhalefeti sorumlu tutarken Bişkek teki büyük pazarlardan biri olan Madina da yangın çıkınca şehirdeki mağazalar kapanmaya, ofisler boşaltılmaya ve bankalar kapanmaya başladı. Bişkek te gerginlik artarken Oş şehrinde bütün organizasyonlar iptal edilerek sokaklara blok-postlar (polis noktaları) konuldu. Saat ı gösterirken Bişkek te cumhurbaşkanlığa saldırı başladı ve muhalefet bölgesel yönetim binaları da ele geçirmeye başladı. Cumhurbaşkanlık önündeki meydandaki yaralıları acil yardım hastanelere götürmeye başladı. Talas şehri iç işleri başkanlığı binası ve içinde bulunan silahlar muhalefet yandaşları tarafından ele geçirildi ve ülkede özel durum ilan edildi. Bişkek te cumhurbaşkanlık binası önünde silahlı çatışmalar başladı ve ölenler bulunmaktadır. Silahlı çatışmalar sürerken muhalefet yandaşları Milli Radyo Televizyon Kurumunu ele geçirdi. Kırgızistan daki olaylar Rusya da Moskova da yankılanarak Kırgızistan elçiliği önünde protesto gösterisi düzenlendi. Kırgızistan ın Isıkgöl şehrinin yönetimi muhalefetin kontrolü altına geçti ve ülkenin bazı bölgelerinde akşam saatlerinde dışarı çıkma yasağı duyuruldu. Milli Radyo ve Televizyon Kurumu sivil toplum kuruluşlarına ve insan hakları savunucularına yayına çıkabilmelerini sağladı. Muhalefet devleti meydana ateş açmamaya ikna etmeye çalışırken iç işler bakanı Moldomusa Kongantiyev halkın eline düştüğü ve dövüldüğü haberleri alındı. Daha önce polis tarafından gözaltına alınan muhalefet liderleri serbest bırakılırken meclis binası tamamen yağmalandı ve başsavcılık binasında yangın çıktı. Isıkgöl bölgesindeki protestoya katılanlar otobüslerle Bişkek şehrine gelmeye başladılar.

7 Bu arada Bişkek teki Milli Güvenlik Güçleri binası işgal edildi ve protesto katılımcıları cumhurbaşkanlık binası önüne tank getirildi. Milli Radyo ve Televizyon Kurumunun yayınında O. Tekebayev başkentte akşam saatleri dışarı çıkma yasağını duyurdu ve iktidarın halkın eline geçtiğini bildirdi. Kurmanbek Bakiyev in uçağı Manas havalimanından havalandığı haberleri alınırken silahlı çatışmalar devam ediyordu ve yaralılar için kan bağışları talep edilmekteydi Turuncu Devrimi sırasında Moskova ya kaçan Kırgızistan eski cumhurbaşkanı Askar Akayev devrimin etkin faktörleri olarak ABD yi suçladı 6 NİSAN Kırgızistan da 2010 Nisan ayında vukua bulan ikinci devrim bu kez Talas şehrinde öğle saatlerinde muhalefet yandaşları ile polis arasında gerçekleşen çatışmalarla başladı. Protesto katılımcıları Talas bölgesinde yeni bir vali seçme girişiminde ve polisin halk ve dolayısıyla muhalefete katılma çağrısında bulundular. Ancak yapılan çağrılara rağmen polis muhalefet yandaşları protesto katılımcılarına göz yaşartıcı gaz kullandı ve kalabalığı dağıtmaya çalıştı. Bu sırada muhalefet yandaşlarını dağıtmak için Talas şehrine uçakla özel birlikler gönderildi. Protesto katılımcıları Talas şehrinin eski valisini rehin aldılar ve akşam saatlerinde Talas şehri yönetim binasını da ele geçirdiler. Bu sırada muhalefet liderleri gözaltına alındı ancak protesto devam etti. Bişkek şehrinde ise sosyal-demokrat partisinin lideri Almazbek Atambayev gözaltına alındı.