İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU

Transkript

1 İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU Nurel KILIÇ Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri, doğrudan hizmet ihracatını gerçekleştirmenin yanısıra, mal ve servis ihraç eden birçok sektörün yeni pazarlar bulmasına da katkıda bulunmaktadır. Sektörün, son dönemdeki performansı her yıl belirlenen hedeflerin üzerinde gerçekleşmiştir. Son yıllarda büyük bir yükseliş gösteren inşaat ve yapı sektörü büyümeye devam etmektedir. Kentsel dönüşüm, yenilikler ve artan projelerle birlikte Türkiye, dünyanın aranılan yüzü olmuştur. Türkiye'deki en büyük ekonomik hareketi getiren inşaat ve yapı sektörüne yön veren firmalara artık yurt dışından da önemli talepler, özellikle doğu ülkelerinden alt ve üst yapı, konutlar ve barajlar olmak üzere çok sayıda proje teklifi gelmektedir. Türk müteahhitleri, sektördeki yetişmiş insan gücü ve teknik birikimini kullanarak, girişimci yapıları ve risk alabilme kabiliyetleri ile dünyanın en büyük müteahhitlik firmaları arasında önemli bir konum elde etmiş, işletmeleri rekabete açık, daha güçlü finansman kaynaklarına sahip bir yapı sergilemekle kalmayıp özellikle yurt dışında yaptığı çalışmalarla ülkemize döviz kazandırıcı bir sanayi halini almıştır. Dünyanın en büyük 250 Uluslararası Müteahhidi listesinde 2013 verilerine göre Türk müteahhitlik firma sayısının 42 olduğu düşünülürse, pastadaki payımız daha net anlaşılacaktır. Türk müteahhitlik firması sayısı 2014 yılı verilerine göre 2015 yılında 43'e yükselmiştir. Bu sayı ile Türkiye, 65 firma ile listede birinci sırada yer alan Çin in ardından dünyada ikinci sıradaki yerini korumuştur. Üçüncü sırada ise 32 firma ile ABD yer almaktadır. Artık, Türk inşaat sektörü temsilcileri, uluslararası arenada aranan bir marka haline gelmiştir. Türk müteahhitlik sektörü hizmetleri 1972 yılında Libya da başlamıştır. Libya da üstlenilen ilk iş 1972 yılında dolar değerindeki Tripoli Limanı İnşaatı Aşama 1B işi olmuştur den 2002 yılına kadar geçen 30 yılda yurt dışında toplam 44 milyar dolarlık taahhüt gerçekleştirilmiştir. 34

2 1972 den 2015 sonuna kadar 107 ülkede 322,6 milyar dolar değerinde proje üstlenmiştir yılında üstlenilen proje bedelinde ilk defa 10 milyar Dolar sınırını aşan Türk müteahhitlik sektörü Dünyada yaşanan siyasi ve ekonomik dalgalanmalara rağmen 2006 yılından beri ortalama proje bedeli 40 milyon Doların üzerinde bir performans sergilemektedir yılına kadar bu seviyelerde kaldıktan sonra 2012 yılında 60 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir yılında, başta Türkmenistan da üstlenilen projeler olmak üzere, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Rusya'nın yer aldığı Bağımsız Devletler Topluluğu gibi ülkelerde üstlenilen büyük ölçekli projeler ile ortalama proje bedeli 83,8 milyar dolara yükselmiştir yılında ise 124 milyon dolar ortalama proje bedeliyle rekor kırılmıştır. Tablo 1: Yıllar İtibariyle Üstlenilen Proje, Ülke Sayısı ve Toplam Proje Bedeli Yıllar Proje Sayısı Ülke Sayısı Toplam Proje Bedeli ($) Orta Proje Bedeli ($) 2000 ve öncesi , yılından günümüze kadar müteahhitlik firmalarınca yurt dışında üstlenilen projelerin ülkelere göre dağılımında, Rusya Federasyonu %20 lik oranı ile lider konumdadır. Rusya yı Türkmenistan takip ederken, ilk 10 da yer alan ülkelerin 4 ü BDT ülkeleri, diğer 6 ülke ise Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleridir. Bugüne kadar üstlenilen projelerin 2015 yılı sonu itibariyle bölgesel dağılım ise şu şekildedir. BDT %49 (158 milyar dolar), Ortadoğu %25,2 (81,4 milyar dolar), Afrika %17,1 (55,3 milyar dolar - Sahraaltı Afrika %2,7, Kuzey Afrika %14,4), Avrupa ve Amerika %5,8 (18,6 milyar dolar), Asya Pasifik Bölgesi %2,9 dur (9,4 milyar dolar) yılından günümüze en çok proje üstlenilen sektörlerin dağılımında ilk 5 sırada, konut projeleri %13 lük pay ile ilk sırada yer almaktadır. Konut projelerini, karayolu/tünel/köprü projeleri, ticaret merkezleri, havalimanları ve enerji santralleri izlemektedir. Ayrıca, üstlenilen projelerin niteliği ve büyüklüğü açısından da olumlu yönde değişimler yaşanmaktadır. 35

3 Sayıda az, ancak daha büyük ve entegre projeler üstlenilmektedir. Tablo 2: Ağustos Sonu İtibari İle En Çok İş Üstlenilen Ülke Sıralaması Ülkeler Toplam Proje Pay Bedeli ($) (%) Rusya Fed ,0 Türkmenistan ,9 Libya ,0 Irak ,2 Kazakistan ,4 S. Arabistan ,2 Cezayir ,8 Katar ,6 Azerbaycan ,4 BAE ,8 Diğer Ülkeler ,6 Toplam yılından Ağustos dönemine kadar müteahhitlik firmalarınca yurt dışında üstlenilen projelerin ülkelere göre dağılımında, Rusya Federasyonu yaklaşık % 19,4 lük oranı ile lider konumdadır. 36

4 Rusya yı Türkmenistan (% 15), Libya (% 9,2), Irak (%7,3), Kazakistan (% 6,5), S. Arabistan (%5,3), Cezayir (%3,8), Katar (%3,6), Azerbaycan (%3,5) ve Birleşik Arap Emirlikleri (%2,8) izlemiştir. Söz konusu veriler Türk Müteahhitlerinin iş yaptığı komşu ve çevre ülkelerde büyük bir itibarının olduğunu göstermektedir. Türk müteahhitleri en gelişmiş teknolojileri kullanmakta ve her türlü altyapı ve bina projesini inşa etmektedirler. Deneyimli oldukları alanlar; Otoyollar, Tüneller, Köprüler, Barajlar, Limanlar, Havalimanları, Rafineriler, Boru Hatları, Prestij Yapıları gibi geniş bir faaliyet alanını kapsamaktadır. Tablo 3: Ülkelere Göre Dağılım (2015 **) Ülkeler **: 2015 yılının İlk 8 ayı. Toplam Proje Bedeli (Dolar) 2015 yılının İlk 8 ayında en çok iş üstlenilen ülke Kuveyt olmuştur. 4,4 milyon dolarlık iş üstlenilmiş olup toplam üstlenilen işlerin % 29,2 sini oluşturmuştur. Kuveyt i Türkmenistan (%19,6) ile takip etmiştir. Rusya 2015 yılında en çok iş üstlenilen üçüncü ülke olmuştur. Uluslararası pazarlarda 2014 yılı faaliyetlerine göre hazırlanan ENR Top 250 Listesi nde de bu yıl ilk 100 firma arasında 8 Türk firması yer almıştır. Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerin 2023 yılı hedefi 100 milyar dolardır. Pay (%) Kuveyt ,2% Türkmenistan ,6% Rusya Fed ,4% Cezayir ,0% S. Arabistan ,8% Diğer ,9% TOPLAM

5 2015 yılında sektörü etkileyen unsurların başında yabancı yatırımcıların ilgisinin artarak devam etmesi, 2013 son çeyreği ile 2014 ilk yarısı beklemeye geçip talebini erteleyen yatırımcının konut alımları, 2014 yılını rekorla tamamlaması ve bu eğilimini 2015 yılına taşıması sayılabilir. Yurtdışında inşaat işi üstlenen inşaat sanayicileri, kar transferi şeklinde veya işçilerin gönderdiği dövizler yoluyla ülkeye döviz girdisi sağladığı gibi, inşaat malzemeleri, makine ve teçhizat ihracı yolu ile de ödemeler dengesine k katkı sağlamaktadırlar. Ayrıca, yarattığı istihdam, teknoloji birikimi ve inşaat malzemelerinin kalite ve standardının yükselmesi gibi olumlu katkıları nedeniyle, yurtdışı inşaat faaliyetlerinin Türkiye ekonomisi içinde önemli bir yeri vardır. Bununla birlikte, Türkiye nin yakın ve içinde bulunduğu coğrafyada jeopolitik öneminin devam etmesi, Altyapı projelerinin cazibe merkezi ve ilgi yaratması, Ulaşım araç ve olanaklarının giderek artması sonucu büyük şehir çevrelerinin genişlemesiyle hinterlandının büyümesi, Kentsel dönüşüm ve buna bağlı düzenlemelerin hayata geçirilmeye devam etmesi ve Türkiye konut piyasasını etkileyen temel unsurlardan olan nüfus artışı, göç ve konutun yatırım aracı olarak görülmesi talebi hala canlı tutmaktadır. Bu kapsamda, yurt dışı müteahhitlik hizmetleri yapan veya yapacak olanlara, iş potansiyeli olan ülkelerin mali ve hukuki mevzuatı hakkında yardımcı olunması da önemlidir. Ayrıca, yurtdışı ihalelerine KOBİ seviyesindeki yapımcıların da katılımının sağlanması, yurtdışı ihale teknikleri hakkında bilgilendirilmeye ağırlık verilmesi de kaçınılmazdır. İnşaat sektörüne kazandırdığı yeni kavramların yanı sıra, uluslararası platformlarda da kendini kanıtlamış olan yurt dışı müteahhitlik hizmetleri sektörünün inşaat yapımı, teknoloji birikimi ve uluslararası ihalelere katılım tecrübesinde yakaladığı yüksek potansiyel ile önümüzdeki yıllarda uluslararası pazardan daha fazla pay alması kaçınılmazdır. Sonuç olarak, inşaat şirketlerimiz dış pazarlardaki arayışlarını her düzeyde sürdürmektedirler. Kaynaklar: İnşaat Sektörü Raporu, Mart Intes Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası. 38