Pinokyo nun Burnu ile Sağlık Bakanı nın Sunumu ve TÜİK in Bülteni/ Onur Hamzaoğlu

Transkript

1 Pinokyo nun Burnu ile Sağlık Bakanı nın Sunumu ve TÜİK in Bülteni/ Onur Hamzaoğlu Yalan söylemek bir çocuğun sahip olabileceği en kötü huydur. Bu mesajı pek çoğumuz modern çocuk edebiyatının ilk örneklerinden kabul edilen, İtalyan yazar Carlo Collodi nin Pinokyo adlı romanında dinlemiş-duymuş ya da okumuştuk. Önce bir çocuk gazetesinde resimlenerek yayımlanmış, 1883 yılında ise yeniden resimlenerek kitap olarak basılmışken, günümüz çocukları sanırım daha çok çizgi film olarak biliyorlar. Çizgi film izleyenler, Pinokyo her yalan söylediğinde burnunun uzadığına tanıklık ediyor. Öyle ki ülkemizde, birisine doğru söylemediğin açıkça belli oluyor demek yerine burnun uzuyor diyerek, kibarca doğru söylemiyorsun ya da yalan söyleme! anlamında uzun zamandan beri kullanılıyor. Günümüze kadar başka dillere en çok çevrilen kitaplar arasındaki yerini koruyor olmakla birlikte, hangi dilde ya da hangi formda olursa olsun Pinokyo nun mesajında bir farklılık yok: Yalan söylemek bir çocuğun sahip olabileceği en kötü huydur. Gelgelelim günümüzde ve ülkemizde burnu uzayanların yaşında ve sayısındaki artış dikkat çekici. Öyle ki devletin kurumları hatta bakanları arasında da yaygınlaştığını üzülerek izliyoruz. Sağlık Bakanı Uzm.Dr. Mehmet Müezzinoğlu 10 Şubat 2016 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu nda yaptığı 2016 Yılı Bütçe Sunumu, basıldı ve dağıtımı yapıldı. Kitapçığın dokuzuncu sayfasında Sağlıkta Dönüşüm Programı nın 12 Yılı başlığında, bebek ölüm hızının bin canlı doğumda 2002 yılında 31.5 iken, 2014 yılında 7.6 olduğunu belirtiliyor. Özel olarak sayfadaki verilerle ilgili olarak ya da kitapçığın geneliyle ilgili herhangi bir kaynak belirtilmemiş. Diğer bir ifadeyle, kitapçığın içeriğinin bütün sorumluluğu Sağlık Bakanı

2 Müezzinoğlu na ait. Kitabın bana ulaştığı Mart ayı başından Nisan ayı sonuna kadar öğrenci ve asistanlarımızla kaynağının Sağlık Bakanı olduğu bu verileri paylaştım. Gelin görün ki TÜİK, her yıl olduğu gibi bu yıl da Nisan ayı sonunda Ölüm İstatistiklerini yayımladı. TÜİK in 28 Nisan 2016 günü yayımladığı sayılı Haber Bülteni nde, Ölüm İstatistikleri Hakkında Genel Açıklama başlığında, ayrı bir sayfa olarak, Sağlık Bakanı nın sunumundan farklı olarak, veri kaynağıyla ilgili geniş bir açıklama da yer alıyor. TÜİK in İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü nün Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi(MERNİS) veri tabanından sağladığı ve revize ettiği verilere göre, Türkiye de 2014 yılında bebek ölümü gerçekleştiğini ve 2014 yılı için bebek ölüm hızının binde 11.3 olduğunu hesapladığını açıklıyor. Peki, iki ay sonra öğrencilerimiz ve asistanlarımızla farklı bir bebek ölüm hızını paylaşırsam ders anlatırken benim de burnum uzayacak mı? Türkiye de 2014 yılında, bin canlı doğum başına, birinci doğum gününü göremeden kaç bebeğimiz öldü? Sağlık Bakanı Uzm.Dr. Mehmet Müezzinoğlu na göre 7.6 bebek, TÜİK verilerine göre 11.3 bebek. Bu verilere göre TÜİK, bebek ölümlerini Sağlık Bakanı nın açıkladığından yaklaşık %48.7 lik bir farkla, artışla açıklamış oldu. Kimin burnu uzadı? TÜİK Başkanı nın mı? Ben tahmin edebiliyorum. Ya siz? İnanın kötü niyetle, aklınızdan, bilginizden herhangi bir şüpheyle sormuyorum. Yalnız sormak adet olduğu için, kararı size bıraktığımı ifade etmek için soruyorum? Bunları yapan Pinokyo olsaydı burnu uzar mıydı? Şimdi Pinokyo yu kendi dünyasında bırakıp TÜİK in haber bültenlerine dönelim. TÜİK in revize edilmiş ölüm ve doğum verilerinin son iki yılı 2013 ve 2014 yıllarına ait. Bu verilere göre, 2013 yılında canlı doğum gerçekleşirken, bebeğimiz ölmüş. Bu ölümlerden 9051 i

3 0-29 günlük bebekler, 4942 si de 1-11 aylık bebeklermiş. Aynı şekilde, 2014 yılında da canlı doğum gerçekleşirken, bebeğimizi birinci doğum gününü göremeden kaybetmişiz. Tablo 1 de de izlenebildiği gibi, bu ölümlerin i 0-29 günlük, 4980 i de 1-11 aylık bebeklerimizde gerçekleşmiş. Tablo 1. TÜİK in revize edilmiş veriler üzerinden canlı doğum ve bebek ölüm sayıları Yıl CD 0-29gün BÖ 1-11ay BÖ BÖ CD: canlı doğum, 0-29gün BÖ: neonatal bebek ölümü, 1-11ay BÖ: postneonatal bebek ölümü, BÖ: bebek ölümü Bebek ölüm hızları TÜİK tarafından revize edilen veriler üzerinden(tablo 2) de hesapladığında 2013 yılında binde den, yaklaşık %4 lük bir artış ile 2014 yılında, binde olduğu görülmektedir. Aynı veri setinden aynı yıllar için neonatal ölüm hızı hesaplandığında, binde 7.01 den yaklaşık %8 lik bir artışla binde 7.57 olduğu izlenmektedir. Bunların yanı sıra, postneonatal ölüm hızında yaklaşık %3 lük bir azalma ile binde 3.83 den binde 3.70 e bir gerileme olduğu görülmektedir. Tablo 2. TÜİK in revize edilmiş veriler üzerinden bebek ölüm hızları(bin canlı doğuma karşılık)

4 Yıl NNÖH(0-29gün) PNNÖH(1-11ay) BÖH Fark(%) Bunların yanında, 2014 yılında bebeklerimiz için ölme riski 12 bölge açısından da farklılık göstermektedir(tablo 3). Tablo 3. Türkiye de bölgelere göre bebek ölüm hızı ve artışları, * Bölgeler Fark (%) Türkiye İstanbul Batı Marmara Ege

5 Doğu Marmara Batı Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batı Karadeniz Doğu Karadeniz Kuzeydoğu Anadolu Ortadoğu Anadolu Güneydoğu Anadolu *Revize edilmiş ölüm verilerinden sonra hesaplanmış bebek ölüm hızı Bölgelere göre bebeklerimizin ölme riski farklılığı bir yana, Kuzeydoğu ve Batı Anadolu ile Batı Marmara bölgeleri dışındaki bölgelerimizde bir önceki yıla göre, bebek ölüm hızları artmıştır. Türkiye genelinde ortalama artış, yaklaşık %5 iken, İstanbul daki bebeklerimiz için %12.5, Batı Karadeniz deki bebeklerimiz için %21.2, Doğu Karadeniz deki bebeklerimiz için %17.1 ve Güneydoğu Anadolu daki bebeklerimiz için de %6.45 artış yaşanmıştır. Carlo Collodi, 1881 yılında yazmıştı; Yalan söylemek bir

6 çocuğun sahip olabileceği en kötü huydur.. Ya büyükler? Kaynaklar TÜİK Haber Bülteni, Doğum İstatistikleri, Sayı: 18621, 17 Nisan TÜİK Haber Bülteni, Doğum İstatistikleri, Sayı: 21514, 15 Nisan TÜİK Haber Bülteni, Ölüm İstatistikleri, Sayı: 18623, 29 Nisan TÜİK Haber Bülteni, Ölüm İstatistikleri, Sayı: 21522, 28 Nisan 2016.