KÜRESEL REKABET EDEBİLİRLİK RAPORU

Transkript

1 KÜRESEL REKABET EDEBİLİRLİK RAPORU A Publication of the World Economic Forum T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RYKGM - EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ ANKARA YAYIN NO: 389 1

2 İçindekiler 1. KÜRESEL REKABET EDEBİLİRLİK RAPORU GİRİŞ REKABETÇİLİĞİN ON İKİ ALT ENDEKSİ GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ REKABET EDEBİLİRLİK ENDEKSİ BAŞARILI ÜLKE ÖRNEKLERİ VE BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER İLK ON ÜLKE İSVİÇRE SİNGAPUR FİNLANDİYA ALMANYA AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ İSVEÇ HONG KONG HOLLANDA JAPONYA BİRLEŞİK KRALLIK BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER AVRUPA VE KUZEY AMERİKA ASYA ve PASİFİK LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER ORTA DOĞU VE KUZEY AFRİKA SAHRAALTI AFRİKA TÜRKİYE NİN ÜLKE PROFİLİ VE KARŞILAŞTIRMA TÜRKİYE ÜLKE PROFİLİ TEMEL GEREKSİNİMLER ETKİNLİĞİ ARTIRICILAR YENİLİKÇİLİK VE GELİŞMİŞLİK FAKTÖRLERİ

3 1. KÜRESEL REKABET EDEBİLİRLİK RAPORU GİRİŞ Rekabet edebilirlik, bir ekonominin serbest ticaret ve piyasa koşullarında, yerel ve uluslararası piyasaların taleplerini karşılayan mal ve hizmetleri üretebilme gücüne ne derece sahip olduğunu anlatan bir kavramdır. Bu tanımla eş zamanlı olarak rekabet edebilirlik, ülkelerin üretimi ve reel geliri artırmayı ve bu artışı sürdürmeyi ne derece sağlayabildiğiyle ilgilidir. Bir ülkenin rekabet edebilme gücü, o ülkede yakalanan yaşam standardının seviyesini de göstermektir. Ülkelerin yaşam standartları büyük ölçüde verimliliklerine dayalı olduğundan rekabet edebilirliğin de temel olarak dayandığı nokta verimliliktir. Rekabet edebilirlik ülkeler seviyesinde ekonomik bütünleşme ve küreselleşme sürecinin yoğunlaştığı bu dönemde, ekonomilerin bu sürece ne derece uyum sağlayabildikleri, vatandaşlarına sürdürülebilir gelir artışı yanında yüksek istihdamı hangi ölçüde sağlayabildikleriyle ilgilidir. Ekonomilerin rekabet edebilirliği, üretim faktörlerinin etkin ve verimli kullanılmasıyla belirlenir. Bunun yanında ekonomide ilgili ve destekleyici sektörler olması, ülke rekabet edebilirliğini olumlu etkilemektedir. Özetle, rekabet edebilir olmak, ülkedeki firmaların ürettikleri malları kaliteli, uygun maliyetlerde üretmeleri ve rekabet edebilir fiyatlarla yerel ve uluslararası piyasalarda satabilmeleri demektir. Bununla birlikte, ekonomideki üretim faktörlerinin etkin ve doğru alanlarda kullanılmasıyla verimliliğin artması ülke gelirini ve vatandaşların satın alma gücünü artıracağı gibi, hayat standartlarının da iyileşmesini destekleyecektir. Rekabet edebilirlik, günümüz ekonomik bütünleşme ve küreselleşme sürecinde sürdürülebilir bir ekonomik büyümeyi ve nihayetinde vatandaşlara istenilen refahı sağlamak için üzerinde önemle durulması gereken temel unsurların başında gelmektedir. Bu kapsamda Dünya Ekonomi Forumu tarafından rekabet edebilirlik; bir ülkenin üretkenlik seviyesini gösteren kurumların, politikaların ve faktörlerin bir birleşimi olarak tanımlanmaktadır. Üretkenlik seviyesi ve büyümenin temel etmenlerinden olan verimlilik refahı simgelemektedir. Başka bir deyişle daha rekabetçi bir ekonomi zaman içerisinde daha hızlı büyüyen bir ekonomi demektir. 3

4 Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu yayınlandığı sırada dünya ekonomisi yavaş büyüme eğilimine devam etmekte ve mevcut sıkıntılar 2. Dünya Savaşı ndan sonraki dönemde görülen en büyük sıkıntılar olarak değerlendirilmektedir. Dünya ekonomisinin mevcut durumu, gelişmekte olan piyasaların küresel ekonomi için ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermiştir. Gelişmiş ekonomiler kriz sonrası süreçte ekonomik gelişmelerini arttırıcı yollar ararken bu süreçte gelişmekte olan ekonomiler gelişmiş ekonomilere yol göstermiştir. Mevcut durumda, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Japonya gibi gelişmiş ekonomilerin mütevazı oranlarda büyümesi beklenirken Avro Bölgesi için beklentilerin belirsiz olduğu, sıkılaştırıcı kredi uygulamalarının iç talebi kısıtlayacağı belirtilmektedir. Olumlu görünen küresel görünümün yanında bazı belirsizliklerin de devam ettiği raporda belirtilen bir başka husustur. Amerikan Merkez Bankası nın (FED) 2014 yılıyla beraber tahvil alım programını azaltmaya başlayacağını duyurmasının etkileri gelişmekte olan ekonomilerde görülmeye başlamış, oynak sermaye akışlarının Türkiye, Brezilya, Çin gibi gelişmekte olan ekonomileri yakından etkileyeceği belirtilmiştir. Bunun yanında, dünyanın hemen her yanında işsizlik uzun dönemli sosyal istikrarın sağlanmasının önünde en büyük engel olarak yer almaktadır. Dünya Ekonomik Forumu 30 yıldan fazla süredir dünya çapında ülkelerin üretim potansiyellerine ilişkin değerlendirmeler yaparak kalkınma ve büyüme süreçlerinde kolaylaştırıcı bir rol oynamaktadır. Söz konusu rapor ekonomik büyümenin temel faktörlerini anlamak konusundan katkıda bulunmakta, bazı ülkelerin gelir seviyesini artırmadaki başarısını açıklamada yardımcı olmakta ve politika uygulayıcılarına, iş dünyası liderlerine gelişmiş bir ekonomi için gerekli olan enstrümanlar konusunda fikir vermektedir. Raporda ekonomik, sosyal ve çevresel açılardan sürdürülebilir rekabet edebilirliğin büyüme yönünden nasıl anlaşılması ve ölçülmesi gerektiğine ilişkin öncelikli fikirlere yer verilmiştir. Bu yılın raporu 148 ekonomiyi kapsayarak türünün en kapsamlı değerlendirmesi olma özelliğine sahiptir. Çalışmada belirtilen söz konusu her bir ekonomi için ayrıntılı profillere ve 100 kadar küresel gösterge kullanılarak hazırlanmış tablolara yer verilmiştir. 4

5 Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi bir ülkenin değişik alanlardaki reformları ile geliştirilebilecek olan ulusal rekabet gücünün, ülkelerin uzun dönemli üretkenliğini nasıl etkileyeceğine dair araştırmalar yapmayı hedef edinmiştir. Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi 2005 yılında yayımlandığından bu yana artan sayıda ülke ve kurum tarafından ulusal rekabet gücü konusunda kıstas olarak göz önünde bulundurulmaktadır. Endeksin net yapısı her ülkenin ulusal rekabet gücünü, zayıf ve güçlü yönlerini belirlemesinde yardımcı olarak politika reformları süreçlerinde yol gösterici olmaktadır. Ayrıca hükümetlerin, iş dünyasının ve sivil toplumun bir araya gelebileceği bir platform oluşturmakta ve tüm insanların yaşam standartlarını geliştirmek için gerekli olan reformların oluşturulmasında bir katalizör görevi görmektedir. Endeks kapsamında, veri eksikliğinden veya sürdürülebilir rekabet ile değişken arasındaki ilişki tam olarak kesinleşmediğinden dolayı dikkate alınmamış kavramlar bulunmaktadır. Bu nedenle verilerin ilk adım olarak göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Forum, çalışmalarını ve yöntemlerini daha sağlıklı ve kesin veri vermek amacıyla güncellemekte ve geri bildirimleri toplayarak çalışmaları ileri düzeye taşıma çabası gütmektedir REKABETÇİLİĞİN ON İKİ ALT ENDEKSİ Üretkenliği ve rekabetçiliği belirleyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar; yatırım, altyapı, eğitim, teknolojik ilerleme, makroekonomik istikrar, iyi yönetim, piyasa etkinliği ve benzeri diğer hususlardır. Tüm bu faktörler rekabetçilik ve büyüme için önemli olmakla birlikte, bunlardan ikisi veya daha fazlası da aynı anda önemli olabilir. Bu nedenle küresel rekabet edebilirlik endeksinde birçok farklı unsurun ağırlıklı ortalaması dikkate alınarak, rekabet edebilirliğin 12 alt endeksi oluşturulmuştur. Alt Endeks 1: Kurumlar Kurumsal ortam; bireyler, firmalar ve devletin etkileşim içinde bulunduğu yasal ve idare çerçeve tarafından belirlenmektedir. Sağlam ve adil bir kurumsal ortamın önemi ekonomik kriz boyunca daha da belirgin hale gelmiştir. Kurumların kalitesi yatırım kararlarını ve üretim organizasyonunu etkilediğinden rekabetçilik ve büyüme üzerinde kuvvetli bir etkisi vardır. Piyasalara ve özgürlüklere yönelik devletin tutumu ve devletin işlemlerinin etkinliği de çok önemlidir. Aşırı bürokrasi ve kırtasiyecilik, hukuki düzenlemelerin fazlalığı, yolsuzluk, şeffaflığın 5

6 bulunmaması gibi hususların önemli ekonomik maliyetleri vardır ve ekonomik gelişme sürecini yavaşlatırlar. Ayrıca ekonomi literatürü kamusal ve özel kuruluşların refahı artırma sürecindeki konumlarına özellikle önem vermektedir. Son küresel finansal krizde ortaya çıkan sayısız skandallar da denetim ve raporlamanın, yolsuzluğun önlenebilmesi için şeffaflığın, iyi yönetimin, sürdürülebilir yatırımcı ve tüketici güveninin öneminin altını çizmiştir. Alt Endeks 2: Altyapı Gelişen ve etkin bir altyapı, ekonomik faaliyetin seviyesini belirleyen önemli bir faktör olması nedeniyle ekonominin verimli işlemesi için kritik öneme sahiptir. İyi altyapı, bölgeler arasındaki mesafenin etkisini azaltır. Ulusal pazarı düşük maliyet ile birbirine bağlar ve diğer ülke ve bölgelerle ticareti kolaylaştırır. Ayrıca, altyapı ağlarının kalitesi ekonomik gelişmeyi önemli biçimde etkiler ve birçok açıdan gelir eşitsizliğini ve fakirliği azaltır. Verimli taşıma türleri, girişimcilerin, mallarını ve hizmetlerini güvenli ve zamanında almalarını sağlar, ayrıca çalışanların en uygun işlere yönelik hareketlerini kolaylaştırır. Geniş iletişim ağları bilgi akışının hızlı ve serbestçe gerçekleşmesini sağlar. Ekonomilerin iş dünyasının engelsiz şekilde çalışmasını sağlayacak olan kesintiden ve kıtlıktan uzak elektrik arzını temin etmesi de hayati önem taşımaktadır. Son olarak bütünleşik ve yaygın telekomünikasyon ağı iş dünyasına hızlı ve ucuz bilgi akışını sağlayarak sahip olunabilecek tüm bilginin elde edilmesini mümkün kılarak ekonomik etkinliği artıracaktır. Alt Endeks 3: Makroekonomik Çevre Makroekonomik istikrar iş dünyası için önemli olduğu gibi, ülkenin rekabetçiliği açısından da önemlidir. Hükümet, geçmişte aldığı borçlar nedeniyle yüksek faiz ödemeleri yapmak zorundaysa hizmetlerini verimli bir biçimde yerine getiremez. Enflasyon oranları yüksekse, firmalar verimli bir biçimde çalışamaz. Kısacası, makroekonomi istikrarlı değilse ekonomi sürdürülebilir bir biçimde büyüyemez. Makroekonomik yapı son zamanlarda bazı Avrupa ülkelerinin IMF yardımlarına başvurması ve bazı Avro Bölgesi ülkelerinin de borçlarını ödeyememesi sonucu oldukça dikkat çekmiştir. 6

7 Bu alt endeks sadece ülkelerin borçlarını nasıl çevireceğini değil aynı zamanda makroekonomik istikrar için gereken ve birbirleri ile ilişki içinde olan bir dizi göstergeyi de içermektedir. Alt Endeks 4: Sağlık ve Temel Eğitim Sağlıklı bir işgücü bir ülkenin rekabetçiliği ve üretkenliği için hayati derece de önemlidir. Hasta olan çalışanlar potansiyellerine göre verimsiz çalışırlar. Sağlık durumunun zayıf olması işletmeler için maliyet unsurudur. Sağlığa ilave olarak, bu alt endekste ülke insanına sağlanan temel eğitimin niceliği ve niteliği de dikkate alınmıştır. Temel eğitim, her bir bireyin verimliliğini yükseltir. Temel eğitim eksikliği çeken kişiler ancak basit işlemleri yerine getirmekte ve ileri teknolojiye adapte olmakta sorun yaşamaktadır. Bu da ülkenin yenilikçilik alt endeksini de olumsuz etkilemektedir. Uzun dönemde bu kritik alanlara ayrılan kaynaklarda ve bu kaynakların kullanımında ortaya çıkan zorlukların bertaraf edilmesi önemlidir. Alt Endeks 5: Yüksek Eğitim ve Öğretim Bugünün küreselleşen dünyası, değişen şartlara ve üretim sisteminin artan ihtiyaçlarına hızlı bir biçimde uyum sağlayan çalışanları gerekli kılmaktadır. Bu alt endekste, orta ve yükseköğretime kayıt oranları ile verilen eğitimin iş dünyası tarafından değerlendirilmesine yer verilmiştir. Birçok ülkede ihmal edilen sürdürülebilir mesleki eğitim de çalışanların niteliklerini artırma yönünden ayrıca bu alt endekste de göz önünde bulundurulmuştur. Alt Endeks 6: Mal Piyasası Etkinliği Sağlıklı bir piyasa rekabeti, piyasa etkinliğini ilerletme açısından önemlidir. Malların değişimi için en iyi ortamın sağlanabilmesi için, piyasaya yönelik devlet müdahalesin minimum düzeyde olması gerekir. İç ve dış piyasalarda sağlıklı bir rekabet, pazar etkinliğinin sağlanması ve verimli, piyasanın talepleri ile uyumlu bir yapının oluşturulması açısından önemli bir yere sahiptir. Son dönemde dünyanın karşı karşıya kaldığı ekonomik kriz ekonomilerin dünya çapında birbirlerine olan bağımlılıklarının ve büyümenin dünya ticaretinin serbestliği ile yakın ilişkisinin altını çizmiştir. Müdahaleci 7

8 uygulamaların ekonomik aktivitelerin toplulaştırılıp kümelenmesinde yıpratıcı bir etkiye neden olduğu gözler önüne serilmiştir. Piyasa etkinliği ayrıca tüketici bilinci gibi başka etmenlerle de ilişkilidir. Örneğin kültürel veya tarihi nedenler bazı ülkelerdeki tüketicilerin talep yapısını etkileyebilmektedir. Bu gibi hususlar firmaları daha yenilikçi ve müşteri odaklı olmaya yönlendirerek rekabetçilik açısından avantaj sağlamaktadır. Alt Endeks 7: Emek Piyasası Etkinliği Emek piyasasının etkinliği ve esnekliği, işçileri en verimli oldukları alanlara sevk etmek açısından önemlidir. Emek piyasalarında işçilerin bir ekonomik faaliyetten diğerine daha hızlı ve düşük maliyetle kaydırılabilmesini sağlayacak esnekliğe sahip olmalıdır. Arap ülkelerinde son dönemde yaşanan genç işsizliğindeki artık tüm bölgeyi etkilemiş ve sosyal sonuçlara neden olmuştur. Başarılı bir işgücü piyasasında; işçi ve işveren ilişkisinin sağlıklı olması, kişilerin yeteneklerine uygun alanlarda çalıştırılması, iş ortamında kadın erkek eşitliğinin sağlanması gibi faktörler de önem kazanmaktadır. Alt Endeks 8: Finansal Piyasa Gelişimi Mevcut ekonomik kriz, ekonomik faaliyetler için sağlam ve iyi işleyen bir finans sektörünün merkezi rolünü öne çıkarmıştır. Etkili bir finans sektörü, ülke vatandaşlarınca tasarruf edilen kaynakların en üretken biçimde kullanımını ve dışarıdan sağlanan kaynakların en verimli alanlara yönlendirilmesini sağlar. Finansal piyasaların sağlıklı işlemesi kaynakların politik olarak ilişkili olduğu noktalara değil girişimciliğe ve yatırımlara en uygun alanlara yönlendirilmesini sağlayarak en yüksek beklenen getirinin elde edilmesini sağlar. Uygun bir risk değerlendirmesi finansal piyasaların gücü açısından önemli bir bileşendir. Alt Endeks 9: Teknolojik Hazırlık Bugünün küreselleşen dünyasında firmalar için rekabet etmek ve zenginleşmek bakımından teknoloji artan biçimde öneme sahiptir. Teknolojik gelişmişlik üretkenliğini artırmak amacıyla hangi ekonomilerin yeni teknolojilere geçiş yaptığını ortaya koyar. 8

9 Alt Endeks 10: Piyasa Büyüklüğü Büyük piyasalar firmaların ölçek ekonomisinden istifade etmesine izin verdiği için, piyasanın büyüklüğü üretkenliği etkiler. Küreselleşme çağında uluslararası piyasalar, özellikle de küçük ülkeler için, yerel piyasaların ikamesi haline gelmiştir. Piyasa büyüklüğünün ölçümünde hem iç hem de dış talebe yer verilmiş olup, böylece ihracat çekişli ülkelerin ve coğrafi bölgelerin (Avrupa Birliği gibi) de hakkı teslim edilmiştir. Alt Endeks 11: İş Gelişmişliği Şüphe yok ki, gelişmiş işletme uygulamaları mal ve hizmet üretiminde daha yüksek bir etkinliğin oluşmasına olanak sağlamaktadır. İş dünyası gelişmişliği birbiri ile ilişkili olan iki kavram ile ilgilenir: (a) ülkenin tüm iş ağlarının kalitesi, (b) tek tek firmaların faaliyetleri ve stratejileri. Bu faktörler, ileri düzeyde gelişmiş ülkelerde özellikle önemlidir. Alt Endeks 12: Yenilikçilik Rekabet edebilirliğin son alt endeksi yenilikçiliktir. Kurumların iyileştirilmesi, altyapının yapılması, makroekonomik istikrarsızlığın azaltılması ya da beşeri sermayenin iyileştirilmesi sayesinde ciddi kazanımlar elde edilebilir, ancak tüm bu faktörler nihayetinde azalan bir verim sağlayacaktır. Uzun vadede yaşam kalitesi sadece teknolojik inovasyon sayesinde artırılabilir GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ Belirtilen bu alt endeksler tüm ülkeler açısından geçerli olmasına rağmen, her ülkeyi farklı yollarda etkilemektedirler. Örneğin Vietnam ın rekabetçiliğini artırmak için izlemesi gerek yol ile Kanada nınki aynı değildir. Düzey 1: İlk aşamada ekonomi faktör-çekişlidir (factor-driven) ve ülkeler faktör kaynaklarına (temel olarak vasıfsız işgücü ve doğal kaynaklar) bağlı olarak rekabet etmektedir. Şirketler düşük ücretlerin yansıması olan zayıf üretkenlik sayesinde basit ürünleri satarlar ve fiyat temelinde rekabet ederler. Yukarıda belirtilen alt endekslerden ilk 4 ü bu aşama açısından önemlidir. 9

10 Düzey 2: Gelişmişliğin artması ile üretkenlik artar ve ücretler yükselir. Daha sonra ülkeler gelişmişliğin etkinlik-çekişli (efficiency-driven) aşamasına girer. Bu noktada rekabetçilik artan bir biçimde yüksek eğitim ve öğretim, etkin mal piyasaları, iyi işleyen emek piyasaları, gelişmiş finans piyasaları, teknoloji ile geniş iç ve dış piyasa ile ilerletilir. Düzey 3: En sonunda ülkeler yenilikçilik-çekişli (inovation-driven) aşamaya geçerler. Bu aşamada şirketler en gelişmiş üretim süreçlerinin kullanarak yeni ve farklı ürünler üreterek rekabet etmek zorundadır. Türkiye, gelişmişlik düzeyi açısından yapılan ve 5 kademeden oluşan sınıflandırmada düzey 2 den düzey 3 e geçiş aşamasındadır. Bu aşamadaki ülkelerden bazıları Arjantin, Brezilya, Rusya Federasyonu, Malezya, Polonya, Macaristan, Kazakistan ve Meksika dır. Şekil 1: Rekabet Edebilirliğin 12 Alt Endeksi TEMEL GEREKSİNİMLER Kurumlar Altyapı Makroekonomik çevre Sağlık ve temel eğitim Faktör-çekişli ekonomiler ETKİNLİĞİ ARTIRICILAR Yüksek eğitim ve öğretim Mal piyasası etkinliği Emek piyasası etkinliği Finansal piyasa gelişimi Teknolojik hazırlık Piyasa büyüklüğü Etkinlik-çekişli ekonomiler YENİLİKÇİLİK VE GELİŞMİŞLİK FAKTÖRLERİ İş gelişmişliği Yenilikçilik İnovasyon-çekişli ekonomiler 10

11 Tablo 1: Ülkelerin Kalkınma Aşamalarında Ana Başlıkların Ağırlığı ve Gelir Düzeyi Eşiği KALKINMA AŞAMALARI İlk Aşama Faktör Çekişli İlk Aşamadan İkinci Aşamaya Geçiş İkinci Aşama Etkinlik Çekişli İkinci Aşamadan Üçüncü Aşamaya Geçiş Üçüncü Aşama Yenilikçilik Çekişli Kişi Başına GSYH (ABD Doları) < > Temel Gereksinimlerin Ağırlığı Etkinliği Artırıcıların Ağırlığı Yenilikçilik ve Gelişmişlik Faktörlerinin Ağırlığı %60 %40-60 %40 %20-40 %20 %35 %35-50 %50 %50 %50 %5 %5-10 %10 %10-30 %30 Ülkelerin bulundukları kalkınmışlık düzeylerine ve kişi başına GSYH miktarlarına bakılarak üç ana başlık olan temel gereksinimler, etkinliği artırıcılar ile yenilikçilik ve gelişmişlik faktörleri başlıklarına farklı ağırlıklandırmalar yapılmaktadır. Örneğin ikinci aşamadan üçüncü aşamaya geçiş evresinde olan ülkemiz için puanlama yapılırken temel gereksinimler ana başlığı %36,2, etkinliği artırıcılar ana başlığı %50 ve yenilikçilik ve gelişmişlik faktörleri ana başlığı ise %13,8 ağırlığına sahiptir. Bu sistem ile birbirinden farklı gelişmişlik düzeylerine ve farklı avantajlara sahip olan ülkeler arasındaki karşılaştırmanın daha sağlıklı bir yapıda olması sağlanmaktadır. 11

12 Ülkemiz ikinci aşama olan etkinlik çekişli ülke kategorisinden üçüncü aşama olan yenilikçilik çekişli ülke kategorisine geçiş evresinde olan ülkeler kapsamındadır. (Transition 2-3) Kendisi ile aynı aşamada yer alan ülkelerle kıyaslandığında ülkemiz, genel olarak türdeşi ülkelerle paralel bir seyir izlemekle birlikte Türkiye pazar büyüklüğünde önemli bir ayrım göstermektedir. Söz konusu ülkelere kıyasla daha büyük bir iç ve dış pazara sahip olan ülkemizin bunu avantaja çevirmesi önem arz etmektedir. Diğer tüm alt endekslerde genelde ortalamaya yakın puanlara sahip olan ülkemizin işgücü piyasası etkinliği ve yüksek eğitim ve öğretim alt endekslerindeki performansı türdeşi ülkelere göre zayıf kalmaktadır. Rusya, Brezilya ve Polonya gibi 20 ülkenin daha bulunduğu bu ara aşamada söz konusu ülkelerin ortak özellik olarak en zayıf olduğu alt endeksin yenilikçilik alt en başarılı oldukları alt endeksin ise yine ortak şekilde sağlık ve temel eğitim olduğu görülmektedir. Tablo 2: Ülkelerin Kalkınma Aşamaları 12

13 1.4. REKABET EDEBİLİRLİK ENDEKSİ Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksinin hesaplanmasında yaklaşık veri kullanılmaktadır. Bunların bir kısmı ulusal istatistik birimlerinden, ajanslardan, bakanlıklardan, Dünya Ekonomik Forumunun işbirliği içinde çalıştığı enstitülerden, Economist Intelligence Unit ten, IMF den ve bölgesel kalkınma bankaları gibi kurum ve kuruluşlardan sağlanmaktadır. Örneğin makroekonomik verilerin tamamı IMF nin Dünya Ekonomik Görünümü raporundan elde edilmektedir. Böylece uluslararası arenada ortak bir sistem ile elde edilen veriler kullanılmakta ve karşılaştırma açısından avantaj sağlamaktadır. Bunun dışında kurum ve kuruluşlardan küresel düzeyde veri elde edilemediğinde veriler Dünya Ekonomik Forumu tarafından yapılan anket ile derlenmektedir. Bu anket ile yaklaşık veri sağlanmaktadır. Anket ile sağlanan bilginin dışında kalan kayıp veri genel olarak %0,5 in altında kalmaktadır. Anketin yapılmasında Dünya Ekonomik Forumunun işbirliği içinde çalıştığı kurum ve kuruluşların belirlenmesinde söz konusu ortakların iş dünyasına ulaşma başarıları, veri toplama ve derleme kapasiteleri, ekonomik ortamı kavrama yetenekleri göz önünde bulundurulmaktadır. Forum Türkiye de TÜSİAD Sabancı Üniversitesi Rekabetçilik Forumu ile işbirliği içinde çalışmaktadır. Ayrıca Forum, 2008 yılından bu yana uluslararası düzeyde tanınan bir anket şirketinden danışmanlık hizmeti alarak çalışmalarını sürdürmektedir. Anket kapsamında soru yöneltilen ana başlıklar şu şekildedir; - Firmanız bilgileri, operasyonları ve stratejisi - Ülke ekonominiz hakkında genel algı - Kamu ve özel kuruluşlar - Altyapı - Yenilikçilik ve teknoloji - Finansal Çevre - Bölgesel rekabet - Eğitim ve beşeri sermaye - Yolsuzluk, etik ve sosyal sorumluluklar - Seyahat ve turizm - Çevre 13

14 2. BAŞARILI ÜLKE ÖRNEKLERİ VE BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER 2.1. İLK ON ÜLKE İSVİÇRE İsviçre süregelen güçlü performansının bir sonucu olarak bu sene de ilk sıradaki yerini muhafaza etmiştir. Ülkenin göze çarpan en güçlü özellikleri inovasyon, işgücü piyasasının etkin yapısı ve özel sektörün sofistikasyonu olmuştur. Ülkenin araştırma enstitüleri bilim ve iş dünyası arasındaki işbirliğini en iyi şekilde yürütmekte ve dünyanın en iyi araştırma merkezleri arasında bulunmaktadır. Bu merkezlerde Ar-Ge çalışmaları için yüksek ödenekler ayrılmakta, yapılan araştırmalar pazarlanabilir ürünlere dönüştürülmekte ayrıca çıktılar katı mülkiyet hakları ile korunmaktadır. Bu güçlü yaratıcı kapasitenin yüksek patentleme ile birleşmesi İsviçre yi bu alanda dünyada 2. sıraya taşımaktadır. Yüksek üretkenlik, işgücü piyasasında işçi ve işveren arasındaki denge ile olduğu kadar iş dünyası ve hanehalkının proaktif ve son teknolojiye hızlı adapte olma özellikleri ile de desteklenmektedir. Bunun ötesinde İsviçre nin kamu kurumları da dünyanın en etkili ve şeffaf kurumları sıralamasında 5. sıradadır. Ülkede idari yapı herkes için fırsat eşitliğini sağlamakta, iş dünyasında güveni arttırmaktadır. Bunun yanı sıra güçlü bir hukuki alt yapı ile yargının bağımsızlığı sağlanmaktadır. Ayrıca kamu kesiminin hesap verebilirliği de bu sistemi desteklemektedir. Rekabet gücü bunların yanı sıra; mükemmel bir altyapı (6. sırada) ve bankacılık sektörünün katkısıyla ileri düzeyde gelişmiş finansal piyasalar (11. sırada) ile desteklenmektedir. Son olarak İsviçre nin ekonomisi birçok komşusunun ekonomik karışıklıklar ile boğuştuğu durumda dahi en istikrarlı ( sırada) ülke ekonomilerinden biri olmuştur. Ancak İsviçre birçok rekabetçi gücü bünyesinde bulundurmasına rağmen benzer yapıdaki ileri teknoloji ülkelerinin gerisinde kalan bir üniversiteye kayıt oranına sahiptir. İsviçre mevcut yüksek rekabetçilik düzeyinde dahi yürüttüğü politikalar ve sahip olduğu yüzde 86 lık kadınların ekonomiye katkısı oranı ile yüksek yenilikçi ülkeler arasında üst sıralarda yer almaktadır. 14

15 SİNGAPUR Singapur, tüm endeks karşısında gösterdiği göze çarpan performansın sonucu olarak üst üste üçüncü yıldır 2. sıradaki yerini korumuştur. Ülke geçen sene olduğu gibi bu sene de, on iki kategorinin yedisinde ilk 3 te, ikisinde ise ilk 10 da yer alan tek ülke olmayı başarmıştır. Mal ve işgücü piyasalarındaki etkinlik açısından Singapur 1.sırada yer alırken finansal piyasa gelişimi açısından da 2.sırada bulunmaktadır. Ülkenin altyapısı kusursuz yolları, limanları ve hava ulaşımı ile dünya standartlarındadır (2. sırada). Bunların yanında, makroekonomik yapı ve mali yönetim kriterlerinde 18. Sırada yer alan Singapur da 2012 yılında bütçe fazlası toplam gelirin yüzde 5,7 si oranındadır. Ülke ekonomisinde, ülkenin rekabet gücü eğitime olan güçlü odaklama ile desteklenmektedir ki, bu durum da hızla değişen küresel ekonomi için gerekli olan yeteneklere haiz bireyler yetiştirerek, yüksek eğitim ve öğretim alt endeksinde son yıllarda düzenli ilerlemeye dönüşüm sağlamıştır. Singapur da özel sektör de son yıllarda hızla gelişmiştir ve ülke, 148 ülke arasında 17. sıraya yükselirken en yenilikçi 9. ülke olmayı başarmıştır FİNLANDİYA Finlandiya geçen sene yükseldiği üçüncü sırayı bu sene de korumuştur. Bölgenin diğer ülkeleri gibi, Finlandiya da iyi yönetilen ve yüksek şeffaflığa sahip kamu kurumları ile bu kategoride başı çekmektedir (2. sırada). Özel kuruluşlar da dünyanın en iyi işleyen ve en etik kurumları arasında yer almakta ve sıralamada 3.sıradadır. Ülke özellikle son yıllarda eğitime verdiği ehemmiyet ile yüksek eğitim ve öğretim alt endeksinde olduğu gibi, sağlık ve temel eğitim alt endeksinde de en başlarda yer almakta bu durum da, değişen çevreye hızla adapte olabilecek nitelikli işgücü sağlamakta ve ileri teknoloji ile yeniliğe zemin hazırlamaktadır. Ülkenin son teknolojileri yakalama(18. sırada) kapasitesini artırmak, önemli bir sinerji oluşturabilir ve Finlandiya nın dünyanın en yenilikçi ülkelerinden biri olmasını teyit eder. Finlandiya nın makroekonomisi yükselen enflasyona (%3 ün üzerinde) bağlı olarak zayıflamakta; ancak diğer Avro Bölgesi ülkeler ile karşılaştırıldığında iyi durumdadır. 15

16 ALMANYA Almanya bu sene bir önceki rapor dönemine göre iki sıra yükselerek 4. sıraya yükselmiştir. Ülkenin özellikle tüm taşıma türlerinde birinci sınıf kaliteye sahip olması Almanya yı altyapı kalitesi kriterinde 3. sıraya taşımıştır. Yoğun yerel rekabetin (10. sırada) ve büyük firmaların düşük piyasa hâkimiyetinin (2. sırada) şekillendirdiği mal piyasası oldukça etkindir. Almanya nın iş dünyası, özellikle üretim süreçleri, dağıtım kanalları açısından oldukça karmaşık bir yapıda ve Alman firmaları Ar-Ge çalışmalarına yaptıkları yüksek yatırımlar (4. sırada) ve yenilik adına yüksek kapasite sergilemeleri (3. sırada) ile dünyanın en yenilikçi firmaları arasındadır. Bu özellikler, ülkenin firma düzeyinde son teknolojileri yakalamadaki gelişmiş yeteneği (16. sırada) sayesindedir. Bu vasıflar, Almanya ya geniş iç piyasası ile güçlü ihracata dayalı kendi pazar büyüklüğünden (5.sırada) en iyi şekilde istifade etmesini sağlamaktadır. Bazı çabalara rağmen, Almanya nın işgücü piyasası -özellikle de ekonomik yatırımların yavaşladığı zamanlarda- katılığını korumaktadır (işgücü piyasası esnekliğinde 113. sırada). Bu durumda, ücret ayarlamalarındaki esneklikten yoksunluk ile işten çıkarmaların yüksek maliyeti istihdam yaratmaya engel olmaktadır. Ayrıca, eğitim sisteminin kalitesini (23. sırada) artırmak yeniliğe dayalı sürdürülebilir büyüme için önemli bir temel olabilir. Euro Bölgesinde devam eden ekonomik sıkıntılar çerçevesinde baktığımızda, Almanya makroekonomik göstergeleri açısından istikrar arz etmekle birlikte, bütçe açığında da azalma kaydetmiştir AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ Amerika Birleşik Devletleri dört yıldır devam eden gerileme eğilimine bu sene son vermiş; bir önceki rapor dönemine göre iki sıra yükselerek Hollanda ve İsveç in önünde, beşinci sırada yer almıştır. Ülkede bankacılık sisteminin ekonomiye olumlu etkiler göstermeye devam etmesi ve ülkenin gelişmiş finansal piyasalarının etkinliği ABD yi finansal piyasalar kriterinde üç sene önceki yeri olan 31.likten 10.luğa kadar yükselmesini sağlamıştır. Ülke şirketleri oldukça gelişmiş ve yenilikçi olmalarının yanı sıra Ar-Ge çalışmalarında iş dünyası ile işbirliği içinde çalışan mükemmel bir üniversite sistemi ile de desteklenmektedir. Esnek işgücü piyasası ve dünyanın en büyük iç piyasasına sahip 16

17 olmasının sağladığı avantajlar ABD yi rekabetçi bir ülke kılan unsurlardandır. Diğer yandan belli alanlardaki zayıflıklar en son değerlendirmeden bu yana derinleşmiştir. Ülkede politikacılara karşı güven yüksek değilken (50. sırada) makroekonomide görülen istikrarsızlığın ABD nin en zayıf alanı olması hali devam etmektedir (117.sırada) İSVEÇ İsveç bir önceki rapor dönemine göre iki sıra gerileyerek ABD nin ardından altıncı sırada yer almıştır. İsveç de İsviçre gibi yeniliğe yönelik büyüme koşullarına büyük önem vermektedir. Kamu kurumları etkinlik, güvenilirlik ve şeffaflık gibi özellikleri ile mükemmel kaliteye sahiptir. Ayrıca özel kuruluşlar da mükemmel etik davranış gösteren firmaları ile iyi puan toplamaktadır. Bununla birlikte, ülkenin kurumsal çerçevesinde son üç yıl içinde cüz i ama sürekli bir bozulma gözlemlenmektedir. Mal ve finans piyasaları oldukça etkin olmasına rağmen işgücü piyasasının daha esnek olması gerekmektedir (Esneklik alt başlığında 57. sırada). İsveç, yıllardır eğitim odaklı olmasına ve teknolojiye hazır olma noktasındaki yüksek seviyesine (1.sırada) bağlı olarak, entelektüel birikimi yüksek bir iş kültürü (7.sırada) oluşturmuş ve dünyanın önde gelen yenilikçi ülkelerinden biri olmuştur (6. sırada). Tüm bunların bir arada bulunması İsveç i dünyanın en üretken ve rekabet gücü yüksek ülkelerinden biri haline getirmektedir HONG KONG Hong Kong Özel İdari Bölgesi, puanını yükselterek 7. sırada yerini almış ve endeksi oluşturan pek çok alanda iyi bir performans sergilemiştir. Önceki yıllarda olduğu gibi, ülke, tüm taşıma türleri ile telefon ve elektrik altyapısındaki kalite ile altyapı göstergesinde başı çekmektedir. Dahası, finansal piyasalar bankacılık sektörünün etkinliği, dürüstlüğü ve istikrarı ile hepsinden iyi bir durumdadır. Hong Kong un mal piyasası ve iş gücü piyasasındaki etkinlik ve dinamizmi, ekonominin iyi durumuna katkı sağlamaktadır. Rekabetçiliğini korumak ve hatta ilerletmek için iki önemli alanda ilerlemelere devam edilmesi gerekmektedir: Yükseköğretim (22.sırada) ve yenilikçilik (23. sırada). Bunların yanında araştırma merkezlerinin kısıtlı olması (31. Sırada) ve mühendisler ile bilim insanlarının kısıtlı olması (32. Sırada) önem verilmesi gereken diğer hususlar olarak dikkat çekmektedir. 17

18 HOLLANDA Hollanda, rapor döneminde bir önceki seneye göre üç sıra birden gerileyerek sıralamada 8. sırada yer almıştır. Bu gerileme, finansal piyasalarındaki zayıflıktan, özellikle de bankacılık sektöründeki istikrara sorunundan kaynaklanmaktadır. Hollanda işletmeleri oldukça gelişmiş düzeyde (4. sırada) ve yenilikçi (10. sırada) olmalarının yanı sıra, üretkenlik artırımı için yeni teknolojileri de ivedilikle devreye sokmaktadırlar (8. sırada). Kusursuz eğitim sistemi (sağlık ve temel eğitimde 4. sırada, yükseköğretim ve eğitimde 6.sırada) ve özellikle mal piyasasındaki etkinliği (8. sırada) de iş faaliyetine büyük destek sağlamaktadır. Ayrıca son yıllarda bütçe açığı (2012 yılında ülkenin GSYH sinin %4,15 i) ile karşılaşmasına rağmen Hollanda nın ekonomisi diğer gelişmiş ülkelere kıyasla çok daha istikrarlı bir yapı göstermektedir. Hollanda ya dair bir diğer önemli nokta ise ülkenin kaliteli ve dünyada önde gelen bir altyapı sistemine sahip olması; denizyolu, demiryolu ve havayolu taşımacılığında sırasıyla ve 11. sıralarda bulunmasıdır JAPONYA Japonya geçen seneye göre değişiklik göstermeyerek 9. sıradaki yerini korumuştur. Ülke iş hayatındaki gelişmişlik ve yenilikçilik alanlarında sırasıyla 1. ve 5. sıradadır. Firmaların yüksek Ar-Ge harcamaları (2. sırada), bilim adamı ve mühendis sayısının fazlalığı gibi faktörler yenilikçilik ve gelişmişlik açısından Japonya ya büyük fayda sağlamaktadır. Bu kapsamda kişi başına düşen en çok patent alma açısından Japonya dördüncü sıradadır. Bunun ötesinde firmalar değer zincirinin en üst katmanında bulunarak yüksek katma değerli mal ve hizmet üretmektedirler. Ülkenin toplamdaki rekabet edebilirlik performansı yüksek bütçe açıkları gibi bir takım makroekonomik zayıflıklar dolayısıyla düşüş göstermektedir (127. sırada). Son yıllarda devam eden bu durum Japonya nın yüksek kamu borcu (2012 yılında GSYH nin yaklaşık %240 ı) seviyelerine ulaşmasına neden olmuştur. Aynı zamanda işgücü piyasası etkinliğinde de bir düşüş gözlemlenmektedir (20. Sıradan 23. sıraya). Bu durum iş dünyasının, ücret-verimlilik, işe alma-işten çıkarma arasındaki sıralama algısı ile lehe doğru beyin göçündeki azalmadan kaynaklanmaktadır. 18

19 BİRLEŞİK KRALLIK Birleşik Krallık bu sene, geçen rapor dönemine göre iki sıra gerileyerek Japonya nın ardından onuncu sırada yer almıştır. Ülkenin en rekabetçi ilk on ülke içerisinde yer almasına neden olarak makroekonomik durumu ve finansal piyasalar gösterilmektedir. Ülke performansını kapsamlı olarak geliştirmiş ve diğer Avrupa ülkelerindeki katılığın aksine işgücü piyasalarındaki etkinliği sayesinde güç kazanmıştır (5.sırada). Ülke, verimliliği artırmak için son teknolojilere hızlı şekilde adapte olan sofistike (9. sırada) ve yenilikçi (12. sırada) işletmelere sahip ve çok büyük bir pazarda faaliyet göstermektedir (pazar büyüklüğünde 6. sırada). Tüm bu özellikler verimliliğin arttırılmasının teşvik edilmesi ile yakından ilişkilidir. Buna karşın, ülkenin makroekonomik durumu İngiltere nin rekabetçiliğindeki en büyük engel durumundadır de %9 a yaklaşan bir bütçe açığı 2012 de %7 ye gerilemiştir ancak 2012 yılında ülkenin toplam kamu borcu toplam gelirinin %90,3 ü kadardır (136. sırada). Ayrıca, düşük seyreden ulusal tasarruf düzeyi de (2012 de GSYH nin %10,8 i ile 122. sırada) ülke ekonomisine dair dikkat çeken unsurlardan bir diğeri olmuştur BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER AVRUPA VE KUZEY AMERİKA Avrupa ekonomileri geçtiğimiz birkaç sene içinde birçok zorlukla yüzleşmek zorunda kalmıştır. Avrupa, bir taraftan küresel ekonomik krizin zorluklarını atlatırken; Yunanistan ve diğer birkaç ülkedeki devlet borçlarının sürdürülebilirliğine ilişkin yükselen endişeler avronun kullanımının devam edip etmeyeceği sorularını gündeme getirmektedir. Zira bu durum bölgedeki birçok ülkede yükselen enflasyonla birlikte derin bir ekonomik durgunluk yaratmıştır ve diğer dünya ülkeleri de bunun etkilerini yakından takip etmektedir. Tüm bu sorunlara rağmen bazı Avrupa ülkeleri hala dünyanın en rekabet edebilir ülkeleri arasında yerini almaktadır. 6 Avrupa ülkesi ilk 10 ülke içerisinde yer bulurken toplamda 10 tanesi ise ilk 20 ülke içindedir. Bu ülkeler: İsviçre (1.), Finlandiya (3.), Almanya (4.), İsveç (6.), Hollanda (8.), Birleşik Krallık (10.), Norveç (11.), Danimarka (15.), Avusturya 19

20 (16.) ve Belçika (17.) şeklinde sıralanmaktadır. Türkiye ise geçtiğimiz rapor dönemine göre bir sıra gerileyerek 44. sırada yer almıştır. Bu yüksek başarının yanında bölgede rekabet edebilirlik konusunda bir dengesizlik de söz konusudur. Bölgedeki Buna İspanya(35.), İtalya (49.), Portekiz (51.) ve Yunanistan (91.) gibi ülkelerin sıralamalarda çok aşağı sıralarda yer aldığı görülmektedir. Kuzey Amerika ya bakıldığında ise, önceki yıllarda olduğu gibi bu bölgede yer alan ülkelerin (ABD 5. sırada ve Kanada 14. sırada) dünyanın önde gelen rekabetçi ekonomileri arasında yer aldığı görülmektedir ASYA ve PASİFİK Önceden olduğu gibi Asya ve Pasifik Bölgesi dünyanın en hızlı büyüyen bölgesi konumundadır ve bölgedeki birçok ülke son yıllarda Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi nde önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir. Özellikle Singapur, Hong Kong, Japonya, Tayvan, Çin, Kore ve Avustralya yüksek performans sergileyerek ilk 20 de yer almıştır. Ancak bu bölgede de var olan dengesizliğe örnek olarak Pakistan (133. sırada), Moğolistan (107. sırada) ve Myanmar (139. Sırada) gösterilebilir LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER 2012 yılında Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi ortalama yüzde 3 lük bir oranda gelişim göstermiştir. Yerli ürünlere Çin ve diğer yükselen Asya piyasalarından gelen kayda değer talep, bu ekonomileri istikrarlı büyüme yoluna koymaktadır. Bölgede 2013 yılında yüzde 3, 2014 yılında ise yüzde 3,4 lük bir büyüme beklenmektedir. Ancak ABD deki geç toparlanma, Çin ve diğer Asya ekonomilerindeki durgunluk ve Güney Avrupa daki borç krizi bu büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Bu bölgede gelişmeyi olumsuz etkileyen diğer faktörler ise güvenlik eksikliği, kaynakların dengesiz dağılımı, Ar-Ge faaliyetlerinin zayıflığı ve altyapı eksikliği olarak sıralanabilmektedir. Bölge ekonomilerinden Şili 34. sırada, Barbados 47. sırada, Kosta Rika 54. sırada ve Meksika 55. sırada yer almaktadır. 20

21 ORTA DOĞU VE KUZEY AFRİKA Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri ulusal rekabet edebilirliklerini etkileyebilecek ve hatta Körfez ülkeleri ile aralarında bulunan farkın daha da açılmasına neden olabilecek siyasal anlamda büyük bir türbülans yaşamaya devam etmektedirler. Ürdün ve Fas gibi kısmi reformlar gerçekleştiren ülkeler rekabet edebilirlik sıralamasında üstlere tırmanırken, diğer ülkeler alt sıralara gerilemişlerdir. İşsizlik oranının yüksekliği, bölgenin en önemli yapısal sorunu olmaya devam etmektedir. Katar 13. Sırada yer alarak bölgedeki en rekabetçi ülke olma özelliğini korurken, bölge ekonomilerinden Birleşik Arap Emirlikleri 19. Sırada, Suudi Arabistan 20. Sırada ve İsrail 27. Sırada yer almaktadır SAHRAALTI AFRİKA Sahraaltı Afrika bölgesi ekonomik kriz sürecinden iyileşme sürecini iyi yöneterek son iki yılda yüzde 5 in üzerinde seyreden büyüme oranları ile küresel ortalamayı aşmıştır. Bu yılki endekste bazı Afrika ülkeleri daha önceki yıllara kıyasla önemli yükselişler kaydetmişlerdir. Ancak diğer bir yandan bölgenin daha önce aştığı bazı belirli sorunların tekrar ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Bölgenin geneli küresel krizden olumsuz yönde etkilenmiş görünmekle birlikte, petrol ihraç eden ve düşük gelirli ülkeler bu durumdan pek etkilenmişlerdir. Bunlara Güney Afrika ve Moritanya örnek olarak gösterilebilir. Genel olarak Sahraaltı Afrika rekabet edebilirlik kapsamında dünyanın geri kalanına kıyasla zayıf bir profil çizmektedir. Bölge ekonomilerinden Mauritius 45. sırada, Güney Afrika 53. sırada yer alırken Botsvana 74. Sırada, Seyşeller ise 80. sırada yer almaktadır. 21

22 Tablo 3: Ülkelerin Küresel Rekabetçilik Endeksi Raporu ndaki Sıralamaları 22

23 3. TÜRKİYE NİN ÜLKE PROFİLİ VE KARŞILAŞTIRMA 3.1. TÜRKİYE ÜLKE PROFİLİ Ülkemiz 2012 yılı sonu itibariyle 73,6 milyon nüfusa sahiptir ve kişi başına düşen gelirimiz dolar olarak belirtilmiştir. Tablo 4: 2012 Yılı Temel Göstergeleri Nüfus (milyon) 73,6 Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (milyar dolar) 794,5 Kişi Başına Düşen Milli Gelir (dolar) Satın Alma Gücü Paritesine göre hesaplanan GSYH nin dünya toplamındaki payı (%) 1,35 Şekil 2: Türkiye nin Yılları Arasında Kişi Başına Milli Geliri 23

24 Tablo 5: Küresel Rekabetçilik Endeksi ve Türkiye (GCI) Sıralama Puan(1-7) GCI ,5 GCI ,5 GCI ,3 GCI , GCI Ana Kategorileri İtibarıyla Sıralama Puan A. Temel Gereksinimler (%36,0) 56 4,8 Kurumlar 56 4,1 Altyapı 49 4,5 Makroekonomik çevre 76 4,6 Sağlık ve temel eğitim 59 5,9 B. Etkinliği Artırıcılar (%50) 45 4,4 Yüksek eğitim ve öğretim 65 4,3 Mal piyasası etkinliği 43 4,5 Emek piyasası etkinliği 130 3,7 Finansal piyasa gelişimi 51 4,4 Teknolojik hazırlık 58 4,1 Piyasa büyüklüğü 16 5,3 C. Yenilikçilik ve Gelişmişlik Faktörleri (%14) 47 3,9 İş gelişmişliği 43 4,4 Yenilikçilik 50 3,5 24

25 Şekil 3: Türkiye de İş Yapmada Karşılaşılabilecek En Problemli Alanlar ( Rapor Dönemi) Cinayet ve Hırsızlık Enflasyon Hükümet İstikrasz. Zayıf Kamu Sağlığı Rüşvet İşgücü. Etik Eksikliği Siyasi İstikrarsızlık Altyapı Yetersizliği İşgücünü Sınırlayıcı Uyg. Finans. Erişim Döviz Düzenlemeleri Niteliksiz İşgücü Vergi Düzen. Bürokrasi Vergi Oran. 0,3 1,2 1,3 1,5 2,5 4,6 7,3 7,7 7,8 7,9 8,7 9,6 10,3 14,0 15, Şekil 4: Türkiye de İş Yapmada Karşılaşılabilecek En Problemli Alanlar ( Rapor Dönemi) Vergi Oranları Niteliksiz İşgücü Bürokrasi Finansa Erişim Vergi Düzenlemeleri Altyapı Yetersizliği İşgücünü Sınırlayıcı Uyg. Döviz Düzenlemeleri Yetersiz Yenilikçilik Kapasitesi İşgücü Etik Eksikliği Rüşvet Enflasyon Siyasi İstikrarsızlık Hükümet İstikrarsz. Zayıf Kamu Sağlığı Cinayet ve Hırsızlık 2,4 2 1,8 1,7 1,1 0,3 5 4,6 5,9 7,3 7,8 8,6 11,7 12,8 12,4 14,8 (%)

26 3.2. TEMEL GEREKSİNİMLER Türkiye 2. aşama olan etkinlik çekişli ülke kategorisinden 3. aşama olan yenilikçilik çekişli ülke kategorisine geçiş evresinde bulunması nedeniyle; temel gereksinimler ana başlığında ülkemiz puanlamasındaki etkisi %36 dır. Ülkemiz bu ana başlıkta 56. sırada yer almakta olup; Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi ndeki genel sıralamamız olan 44. sıranın daha gerisinde yer almaktadır. Temel gereksinimler ana başlığında bulunan Kurumlar, Altyapı, Makroekonomik Çevre ile Sağlık ve Temel Eğitim alt endekslerinde ülkemizin en başarılı olduğu alan, 148 ülke içinden 49. sırada bulunduğu Altyapı alt endeksi olup Kurumlar ile Sağlık ve Temel Eğitim alt endekslerinin, temel gereksinimler ana başlığında geri sıralarda yer almamızda etkisinin büyük olduğu gözlemlenmektedir. Bu sene Kurumlar alt endeksinde geçen seneye göre 8 sıralık bir iyileşme gözlemlenirken Altyapı alt endeksinde de bir önceki rapor dönemine göre iki sıralık bir iyileşme gözlemlenmiştir. Bu alt endekste skorumuzun düşük olmasında en önemli etkenler; fikri mülkiyet haklarının korunması konusunda ortaya çıkan sorunlar ve zayıflıklar, terörizmin iş hayatına olan yüksek maliyeti, organize suçlarla mücadeledeki zaaflar ve kurumsal yönetimlerin etkinliğinin düşük düzeyde kalmasıdır. Aynı alt endekste en güçlü olduğumuz konular ise; gelişmiş iş performansına kamu hizmetlerinin yaptığı katkılar, devlet politikalarının şeffaflığı ve devlet harcamalarında israfın azalması olarak öne çıkmaktadır. 26

27 Tablo 6: Kurumlar Alt Endeksi GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 KURUMLAR Mülkiyet Hakları Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması Kamu Fonlarının Çevrimi Kamuoyunun Politikacılara Duyduğu Güven Usulsüz Ödemeler ve Rüşvet Yargının Bağımsızlığı Devlet Görevlilerinin Seçiminde Ayrımcılık Devlet Harcamalarında İsraf Hükümet Düzenlemelerinin Zorluğu Uyuşmazlıkların Çözümünde Yasal Çerçevenin Etkinliği Uygulamaların Zorluğunda Yasal Çerçevenin Etkinliği Devlet Politikalarının Şeffaflığı Terörizmin İş hayatına Maliyeti Suç ve Şiddetin İş hayatına Maliyeti Organize Suçlar Polis Teşkilatının Güvenilirliği Firmaların Etik Davranışları Denetim ve Raporlama Standartlarının Etkinliği Kurumsal Yönetimlerin Etkinliği Azınlık Payına Sahip Hissedarların Korunması Yatırımcıları Korumak İçin Alınan Tedbirler Kaynak: The Global Competitiveness Report

28 Yargının Bağımsızlığı göstergesi sıralamasında ülkemiz 2010 yılından bu yana sürekli olarak gerilerken bu sene de geçen seneye göre iki sıra gerileyerek 85. sırada yer almıştır. Bunun yanı sıra ülkemizin 2008 yılından bu yana süregelen küresel ekonomik krizler nedeniyle ortaya çıkan sornlara karşı aldığı önlemlerin işlerliğinin bir göstergesi olarak Devlet Harcamalarında İsruaf göstergesinde 2010 yılında 101 inci sırada olan ülkemiz bu sene 26. sıraya kadar yükselmiştir. Ülkemiz ile aynı değere sahip ülkeler Seyşeller ve Kanada dır. Bu göstergede Katar 6,0 değer ile birinci ülkedir. Dünya ülkeleri devlet borçlarının sürdürülebilirliği konusunda büyük sorunlar yaşarken harcamalarında israftan kaçınan ülkemiz yaptığı harcamaları ve uyguladığı politikaları da en şeffaf ve hesap verebilir şekilde kamuoyu ile paylaşmıştır. Ülkemizin Devlet Politikalarının Şeffaflığı göstergesindeki sıralaması da bunu onaylar şekilde 2010 yılında 67. sıradan 2011 yılında 54., 2012 yılında 44., 2013 yılında 40. ve bu sene 37. sıraya kadar yükselmiştir. Singapur bu kategoride 6,1 değer ile birinci sıradadır. Tablo 7: Altyapı Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 ALTYAPI Genel Olarak Altyapının Kalitesi Karayollarının Kalitesi Demiryolu Altyapısının Kalitesi Liman Altyapısının Kalitesi Hava Taşımacılığı Altyapısının Kalitesi Havayolu İle Taşınan Yolcu Sayısı (Km/Hafta)(Milyon) Elektrik Arzının Kalitesi Mobil Telefon Aboneliği (Her 100 Milyon Kişiye) Sabit Hat(Her 100 milyon kişiye) Kaynak: The Global Competitiveness Report Genel olarak altyapının kalitesi göstergesinde iyi bir sırada yer alan ülkemiz (41.sıra), ayrıca havayolu ile taşınan yolcu sayısı göstergesinde de oldukça başarılı bir konumdadır (20.sıra). Bu göstergede birinci ABD, ikinci Çin Halk Cumhuriyeti dir. 28

29 Ülkemiz hava taşımacılığı altyapısının kalitesi göstergesinde Ürdün, Umman, Tayland ve Porto Riko ile aynı puana (5,5) sahip olup 33. sırada yer almakta iken, Singapur 6,8 puan ile bu göstergede birinci sıradaki ülkedir. Ülkemiz, diğer kriterlere kıyasla elektrik arzının kalitesi ve mobil telefon aboneliği göstergelerinde ise geri bir konumda bulunmaktadır. Tablo 8: Makroekonomik Çevre Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 MAKROEKONOMİK ÇEVRE Bütçe Dengesi ( %GSYH) Toplam Ulusal Tasarruflar (%GSYH) Enflasyon (Yıllık % Değişim) Devlet Borcu (%GSYH) Ülke Kredi Değerlendirmesi Kaynak: The Global Competitiveness Report Makroekonomik Çevre alt endeksinde bir önceki yıla göre 41 basamak düşüş gerçekleşmiş olmakla birlikte dikkat çeken husus 2010 yılında 64 üncü sırada olduğumuz toplam ulusal tasarrufların GSYH ya oranı göstergesinde ülkemizinbu yıl da istenilen düzeyde olmayarak 79. sırada yerini almış olmasıdır. Para ve maliye politikalarında ortaya çıkan gelişmenin sürdürülebilir bir büyüme için makroekonomik verilerle de desteklenmesi gerekliliği bu alt göstergede ortaya çıkmaktadır. Ayrıca 2012 yılında 122., 2013 yılında ise 93. sırada yer aldığımız enflasyon oranındaki yıllık % değişim alt göstergesinde de ülkemiz geçen seneye göre düşüş kaydederek 99. sıraya gelmiştir. Türkiye nin yıllık %5,6 lık bir enflasyon değişimine sahip olduğu görülmektedir. (WEF bu alt göstergenin verilerini IMF nin Dünya Ekonomik Görünümü veri tabanından sağlamıştır. Sıralama 2011 yılı verilerine göre yapılmıştır.) Bir diğer dikkat çeken husus da ülkemizin bütçe dengesi göstergesindegeçen seneye göre büyük bir düşüş göstererek 32. Sıradan 117.liğe düşmemizdir. IMF verilerine göre bütçe açığımızın toplam gelirimize oranı bu sene %4,9 düzeyinde gerçekleşmiştir. 29

30 Tablo 9: Sağlık vetemel Eğitim Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 SAĞLIK VE TEMEL EĞITIM Sıtmanın İş Yapabilirliğe Etkisi Sıtma Vakaları (100 Milyon kişide) Veremin İş Yapabilirliğe Etkisi Verem Vakaları (100 milyon kişide) AIDS in İş Yapabilirliğe Etkisi AIDS in Yaygınlığı(% Yetişkin Nüfus) Yeni Doğan ölümleri (Ölüm/1000 Canlı Doğum) Beklenen Yaşam Süresi (Yıl) Temel Eğitimin Kalitesi Temel Eğitime Kayıt Olma (%) Kaynak: The Global Competitiveness Report Sağlık ve Temel Eğitim alt endeksinde 5,9 olan puanımızın (59. sıra) rekabet edebilirlik açısından ülkemize dezavantaj yaratmasında beklenen yaşam süresinin görece düşük olması ve özellikle ilköğretim kalitesinde yaşanan sorunlar ön plana çıkmaktadır. HIV virüsünün yetişkinlerde yaygınlığı oranının % 0,1 olması ülkemiz adına bir avantaj olmaktadır. Her ne kadar bu göstergede 11. sıraya gerilemiş gözüksek de ilk 10 da yer alan ülkeler ile aramızda önemsenecek bir fark bulunmamaktadır. Ayrıca temel eğitimdeki katılım oranında %98,9 ile 23. sırada yer almamız ise dikkat çeken bir başka unsur olmaktadır. 30

31 3.3. ETKİNLİĞİ ARTIRICILAR Etkinliği Artırıcılar ana başlığında ülkemiz 4,4 lük skorla 45. sırada yer almaktadır. Söz konusu ana başlığın ülkemizin Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksindeki sıralama ve puanına etkisi %50 dir. Bu ana başlık altında Yüksek Eğitim ve Öğretim, Mal Piyasası Etkinliği, Emek Piyasası Etkinliği, Finansal Piyasa Gelişimi, Teknolojik Hazırlık, Piyasa Büyüklüğü alt endeksleri mevcuttur. Özellikle emek piyasası etkinliği alt endeksinde ülkemizin 148 ülke arasında 130. sırada olması bu alt endeksin göstergelerini önemli kılmaktadır. Ülkemizin bu ana başlık altında en avantajlı olduğu alt endeks ise piyasa büyüklüğü endeksidir. Bu endekste Türkiye 5,3 puan ile 16. sırada yer almaktadır. Emek Piyasası Etkinliği alt endeksinde ülkemizin olumsuz bir tablo çizmesinin en önemli nedenlerinden biri kadınların işgücü piyasasında temsilinin az olmasıdır. Bunun dışında işsizliğin maliyetinin haftalık ödeme bazında yüksek olması, işçi ve işverenler arasında işbirliğinin düşük düzeyde olması da skorumuzu olumsuz etkileyen sorunlar arasındadır. Bu alt endekste en iyi skoru sağladığımız alan ise ücret belirlemelerindeki esnekliktir. Yüksek eğitim ve öğretim alt endeksinde ülkemiz 7 üzerinden 4,3 puan ile 65. sırada yer almaktadır. Söz konusu alt endekste geri sıralarda yer almamızda matematik ve fen bilimleri eğitimlerinin ve yönetim bilimleri okullarının kalitesinde mevcut olan görece zayıflık etkili olmaktadır. 31

32 Tablo 10: Yüksek Eğitim ve Öğretim Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 YÜKSEK EĞİTİM VE ÖĞRETİM Orta Öğretime Kayıt (Toplam %) Yükseköğretim Kayıt (Toplam %) Eğitim Sisteminin Kalitesi Matematik ve Fen Bilimleri Eğitiminin Kalitesi Yönetim Bilimleri Okullarının Kalitesi Okullarda İnternete Erişim Araştırma ve Eğitim Servislerinin Elverişliliği Personel Eğitiminin Kapsamı Kaynak: The Global Competitiveness Report Yüksek Eğitim ve Öğretim alt endeksinde sıralamada geçen seneye göre 9 sıra yükselerek 65. sırada bulunan ülkemizşz bu alt endeksin göstergelerinde en başarılı olduğumuz gösterge yükseköğretime kayıt göstergesidir (46. sırada). Mal piyasası etkinliği alt endeksi kapsamında; yerel rekabetin yoğunluğu, pazar hâkimiyetinin boyutu, anti tekel politikaların etkinliği, iş kurmak için gereken gün sayısı, müşteri odağının derecesi göstergelerinde ülkemiz avantajlı konumdadır. Bu alt endeksi incelediğimizde; Yerel rekabetin yoğunluğu göstergesinde 5,8 lik değer ile 15. sırada yer alan ülkemiz, Avustralya, Çek Cumhuriyeti, Çek Cumhuriyeti ve Katar ile aynı değere sahiptir. İş kurmak için yerine getirilmesi gereken prosedürlerin ülkemizde 6 olduğu ve 148 ülke arasında bir önceki seneye göre değişim göstermeyerek 47. sırada olduğumuz görülmektedir. Söz konusu göstergede ülkemiz 16. sırada yer almaktadır. İş kurmak için yerine getirilmesi gereken prosedür sayısı ülkemiz ile aynı olan İtalya da bu işlem 6 gün, Sırbistan da 12 gün, Polonya da ise 32 gün sürmektedir. 32

33 Tablo 11: Mal Piyasası Etkinliği Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 MAL PİYASASI ETKİNLİĞİ Yerel Rekabetin Yoğunluğu Pazar Hâkimiyetinin Boyutu Anti-Tekel Politikaların Etkinliği Vergilendirmenin Boyutu ve Etkisi Toplam Vergi Oranı (%Kar) İş Kurmak İçin Gereken Prosedürlerin Sayısı İşe Kurmak İçin Gereken Gün Sayısı Tarımsal Politikaların Maliyeti Ticaret Sınırlamalarının Yaygınlığı Ticaret Tarifeleri (% Gümrük Vergisi) Yabancı Payının Hâkimiyeti Doğrudan Yabancı Yatırım Uygulamalarının İş Yapabilirliğe Etkisi Gümrük Prosedürlerinin Zorluğu İthalat/GSYH Müşteri Odağının Derecesi Tüketici Bilinci Kaynak: The Global Competitiveness Report İş kurmak için Brezilya da 13 prosedür bulunmakta olup, bu süre 119 günü bulmaktadır. İtalya, Danimarka, Malezya, Slovenya gibi ülkeler de söz konusu göstergede Türkiye ile birlikte 6 günlük süre ile 16. sırada yer almaktadır. Bu göstergenin birincisi 1 günlük sure ile Yeni Zelanda dır. Ayrıca; ülkemizin ticaret tarifeleri göstergesinde 2010 yılından bu yana 23 sıra gerileyerek 5,1 lik değerle 6. sırada olduğu görülmektedir. Bu kategoride Çek 33

34 Cumhuriyeti ve Almanya gibi Avrupa Birliği ülkeleri 0,9 luk değer ile 6. sırada yer almaktadır. Ülkemizin AB ile gümrük birliğinin sadece sanayi ürünlerini içermesi ve serbest ticaret anlaşmalarında ortaya çıkan farklılıklar gibi nedenlerden oluşan bu durum dikkat çekicidir. Hong Kong ve Singapur ise 0 değeri ile birinci sırayı paylaşmaktadırlar. Tablo 12:Emek Piyasası Etkinliği Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 EMEK PİYASASI ETKİNLİĞİ İşveren-İşçi İlişkisinde İşbirliği Ücret Belirlemede Esneklik İşe Alma ve İşten Çıkarma Uygulamaları İşsizliğin Maliyeti (Haftalık Ödeme) Ücret ve Verimlilik Profesyonel Yönetimlere Duyulan Güven Beyin Göçü Kadınların İşgücü Piyasasındaki Yeri (Erkeklere Göre Oranı) Kaynak: The Global Competitiveness Report Ülkemiz emek piyasası etkinliği alt endeksinde geçen seneye göre 6 sıra gerileyerek 130. sırada yer almıştır. İşveren-İşçi ilişkisinde işbirliği kategorisinde 19 sıra yükselen Türkiye, ücret belirlemede esneklik kategorisinde üç sıra, kadınların işgücü piyasasındaki yeri kategorisinde ise 42 sıra birden yükselme başarısını göstermiştir. Finansal piyasa gelişimi alt endeksi kapsamında; finansal hizmetlerin mevcudiyeti, finansal hizmetlerin karşılanabilirliği, yerel hisse senedi piyasası aracılığıyla finansman, bankaların istikrarlılığı, menkul kıymetler borsası düzenlemeleri göstergelerinde ülkemiz ön sıralarda yer almaktadır. Finansal hizmetlerin mevcudiyeti göstergesinde 28.sırada yer alan ülkemiz ve Tayland ve Birleşik Arap Emirlikleri ile aynı puanı paylaşmaktadır (5,4 puan). Finansal hizmetlerin mevcudiyeti göstergesinde birinci ülke 6,4 puan ile İsviçre dir. 34

35 Tablo 13: Finansal Piyasa Gelişimi Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 FİNANSAL PİYASA GELİŞİMİ Finansal Hizmetlerin Mevcudiyeti Finansal Hizmetlerin Karşılanabilirliği Yerel Hisse Senedi Piyasası Aracılığı İle Finansman Fonlara Erişimin Kolaylığı Risk Sermayesinin Mevcudiyeti Bankaların İstikrarlılığı Menkul Kıymetler Borsası Düzenlemeleri Yasal Haklar Endeksi (En iyi) Kaynak: The Global Competitiveness Report Finansal hizmetlerin karşılanabilirliği göstergesinde ise Malta ile aynı puana sahip ülkemiz (5,1) yerel hisse senedi piyasası aracılığıyla finansman göstergesinde ise 32. ırada bulunmakta ve Almanya ile aynı puana sahip olmaktadır. 22.sırada yer aldığımız bankaların istikrarlılığı göstergesinde birinci ülke 6,7 puan ile Kanada dır. Fransa ve Polonya ile aynı puanda (5,2) olduğumuz menkul kıymetler borsası düzenlemeleri göstergesinde ise Güney Afrika 6,6 puan ile ilk sırada yer almaktadır. 35

36 Tablo 14: Teknolojik Hazırlık Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 TEKNOLOJİK HAZIRLIK Son Teknolojinin Mevcudiyeti Firmaların Teknolojiye Adaptasyon Seviyesi Doğrudan Yabancı Yatırım ve Teknoloji Transferi İnternet Kullanıcısı/100 kişi Geniş bantlı İnternet Abonelikleri/100 kişi İnternet Bant Genişliği (Kb/Kişi) Genişbantlı Cep Telefonu Abonelikleri/100 kişi Kaynak: The Global Competitiveness Report Teknolojik hazırlık endeksinde ülkemiz geçen yıla göre 5 sıra ilerleyerek 58. sırada bulunmaktadır. Tablo 15: Piyasa Büyüklüğü Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 PİYASA BÜYÜKLÜĞÜ İç Pazar Büyüklüğü Endeksi (En İyi) Dış Pazar Büyüklüğü endeksi (En İyi) Kaynak: The Global Competitiveness Report Ülkemizin etkinliği artırıcılar ana başlığı altında en avantajlı olduğu alt endeks ise piyasa büyüklüğü endeksidir. Bu endekste Türkiye 5,3 puan ile 16. sırada yer almaktadır. İç Pazar büyüklüğü endeksi göstergesinde Endonezya ile aynı puanda bulunan ülkemiz dış pazar büyüklüğü endeksi göstergesinde ise Brezilya ve İran ile aynı puana sahip durumdadır. 36

37 3.4 YENİLİKÇİLİK VE GELİŞMİŞLİK FAKTÖRLERİ Yenilikçilik ve Gelişmişlik Faktörleri ana başlığının Küresel Rekabet Edebilirlik sıralamamıza ve puanımıza etkisi %13,5 tur Bu ana başlık yenilikçilik çekişli 3 üncü aşama ülkelerinde %30 ile en fazla etkiyi sağlamaktadır. Bu başlık altında İş Gelişmişliği ve Yenilikçilik alt endeksleri bulunmaktadır. Bu alt endeksler itibariyle ülkemiz orta seviyede gözükmektedir. Ana başlıkta ülkemiz 3,8 puan ile 50 nci sırada yer almaktadır. Tablo 16: İş Gelişmişliği Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 İŞ GELİŞMİŞLİĞİ İç Tedarikçi Miktarı İç Tedarikçi Kalitesi Kümelenme Gelişiminin Durumu Rekabet Üstünlüğünün Yapısı Değer Zinciri Genişliği Uluslararası Dağıtımın Kontrolü Üretim Aşamalarının Gelişimi Pazarlama Alanının Genişliği Yetki Devrinde Gönüllülük Kaynak: The Global Competitiveness Report İş gelişmişliği alt endeksi kapsamında; iç tedarikçi miktarı, değer zinciri genişliği, uluslararası dağıtımın kontrolü, üretim aşamalarının gelişimi, pazarlama alanının genişliği göstergelerinde başarılı durumda bulunan ülkemiz iç tedarikçi miktarı göstergesinde Malezya ve Brezilya gibi ülkelerle aynı puanı paylaşmaktadır. İç tedarikçi miktarı göstergesinde 1.ülke Japonya dır. Ülkemizin Çin ve Senegal gibi ülkelerle aynı puanı (4,1) paylaştığı değer zinciri genişliği göstergesinde birinci sırada yer alan Almanya nın puanı ise 6,1 dir. 37

38 Tablo 17: Yenilikçilik Alt Endeksi (Sıralama) GÖSTERGELER TÜRKİYE 2014 TÜRKİYE 2013 TÜRKİYE 2012 TÜRKİYE 2011 TÜRKİYE 2010 YENİLİKÇİLİK Yaratıcılık Kapasitesi Bilimsel Araştırma Enstitülerinin Kalitesi Firmaların Ar-Ge Harcamaları Ar-Ge de Üniversite ve Endüstri İşbirliği İleri Teknoloji Ürünlerin Devletçe Temini Mühendis ve Bilim Adamlarının Mevcudiyeti Patent Başvuruları Kaynak: The Global Competitiveness Report Bu alt endeks kapsamında Türkiye; mühendis ve bilim adamlarının mevcudiyeti, patentler, ileri teknoloji ürünlerinin devletçe temini göstergelerinde avantajlı durumda bulunmaktadır. Ülkemizin 23. sırada bulunduğu ileri teknoloji ürünlerin devletçe temini endeksinde birinci sırada 5,6 puan ile Katar bulunmaktadır. Polonya nın hemen ardında 41. sırada yer aldığımız patent başvuruları endeksinde ise ilk sırayı 302,7 puan ile İsveç alırken bu ülkeyi 290,1 puan ile İsviçre ve 283,8 puan ile Finlandiya izlemektedir. 38

39 Tablo 18: Ülkelerin ve Küresel Rekabetçilik Endekslerindeki Karşılaştırmalı Sıralamaları 39