Cemal KOZACI, Kim.B.S.,İSG M.S. MIFPO

Transkript

1 RİSK YÖNETİMİ Cemal KOZACI, Kim.B.S.,İSG M.S. MIFPO

2 YENİ İSG YAKLAŞIMI AB, İş Sağlığı ve Güvenliği Direktifi 89/391/EEC ile Sorumluluğu büyük ölçüde işverene vererek; RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÇALIŞANLARIN KATILIMI UZMAN KATKISI SAĞLANMASI ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ KORUMA ÖNLEME ANLAYIŞI Yaklaşımını öngörmektedir.

3 YENİ İSG YAKLAŞIMI AB Direktifi paralelinde hazırlanan 6331 sayılı İŞ Sağlığı Güvenliği Yasası da işyerlerinde yapılacak risk değerlendirmesini, İş Sağlığı ve Güvenliği ne yeni yaklaşım felsefesinin en önemli unsuru olarak kabul etmektedir. Bunun nedenleri :

4 YENİ İSG YAKLAŞIMI Çalışma ortamı gözle görünen veya görünmeyen tehlikelerle doludur. Bu tehlikelerden kaynaklanan riskleri tahmin etmek ve kabul edilemez olanları ortadan kaldırmak için izlenecek en iyi bilimsel esaslı çalışma RİSK DEĞERLENDİRMESİDİR.

5 YENİ İSG YAKLAŞIMI Bu yönüyle bakıldığında modern, önleyici İSG anlayışının en önemli uygulama basamağı, işyerlerinde uygun bir risk değerlendirmesi yapmaktır. Risk değerlendirmesi, İSG çalışmalarının ilk ve en önemli adımıdır. İlk adım doğru atıldığı sürece, diğer çalışmalar da doğru şekilde yürütülebilir.

6

7 Tanımı: RİSK Risk potansiyel bir sorundur. Gerçekleşebilir veya gerçekleşmez. Riskin kavramsal tanımı : Gelecekte olacaklarla ilgilidir. Akıl, düşünce, davranış, yerleşim vb konulardaki değişimi kapsar. Seçmeyi ve seçimi gerektiren konulardaki belirsizlikleri kapsar. Riskin iki özelliği : Belirsizlik ; Olabilir veya olmaz. %100 risk yoktur, sınırlamalar vardır. Kayıp ; Risk gerçekleştiğinde istenmeyen sonuçlar ve kayıplar meydana gelir

8 RİSK Çeşitleri : Bilinen riskler : Genel tehlikelerle ilgilidir. (Yön.mad.8-3) Tahmin edilebilir riskler : İşyeri, üretim süreçleriyle ilgilidir. Tahmin edilemez riskler : Rutin olmayan işlerle ilgili dinamik riskler.

9 Stratejileri : Reaktif: RİSK Üzülme, bir şey olmaz, hallederim" Yönetici ve takımı bu anlayışla çalışır Bir şeyler olana kadar riskler düşünülmez Olduğunda herkes sorunu düzeltmek için harekete geçer (yangın söndürme gibi) Yönetim tekniği kriz çözmek üzerinedir. Proaktif: Risk yönetim adımları uygulanır. Öncelikli amaç; Risklerden kaçınmak ve kaçınılmaz olanları kontrol edecek planlar yaparak, kötü tesadüflerin önlenmesidir.

10 BÜTÜNLEŞİK RİSK YÖNETİMİ Risk Yönetimi Risk Analizi Risk Önleme

11 BÜTÜNLEŞİK RİSK YÖNETİMİ Tehlike Hassasiyet Zarar Frekans,sonuç RİSK ANALİZİ Risk Değerlendirme Riski kaldır Riski azalt Riski kabul et RİSK ÖNLEME (Kontrol)

12 RİSK YÖNETİMİ BİLEŞENLERİ Etki ve Sonuçların Tahmini Sistemi Değiştir. ( İyileştirme ) HAYIR Sistemin Tanımı Tehlike Belirleme Önlem Değerlendirme Risk Analizleri Risk kabul Edilebilir. Gerçekleşme olasılığının tahmini EVET Sistemi Çalıştır.

13 RİSK DEĞERLENDİRME Teknik bir sistemin risk değerlendirmesi ve risk analizi ; Tehlikelerin belirlenmesi, Riskin nitelenmesi, İşyerinin güvenli çalışması için gereken önlemlerin, insan etkileri ilişkili elemanların belirlenmesi, Amacıyla bir dizi metodun sistematik uygulanmasıdır.

14 RİSK DEĞERLENDİRME Risk analizi takım çalışmasıdır. İdeal olan, risk analizinin farklı alanlarda deneyimli uzmanlarla birlikte yapılmasıdır : Kimyasal maddeler Üretim araç, gereç, makinaları, Üretim süreçleri, İnsan hataları Risk değerlendirme süreci devamlıdır!

15 RİSK DEĞERLENDİRME Sistem Tanımlanması Tehlike belirleme Kaza senaryolarının analizi Kaza frekanslarının tahmini Sonuç analizi ve modelleme Risk tahmini Nicel ve nitel değerlendirme planı Her adımda çalışmanın kalitesi kontrol edilmelidir Her adımda risk azaltıcı önlemler alınmalıdır

16 RİSK ANALİZİ Ana adımlar Risk Analizi Tehlike Belirleme Tehlike & Senaryo Analizi Olasılık Sonuçlar Olursa Ne olur Kontrol listeleri Tehlike işletilebilirlik HAZOP İş analizi Index (Dow, Mond) Risk

17 RİSK ANALİZİ Ana adımlar Risk Analizi Tehlike Belirleme Tehlike & Senaryo Analizi Olasılık Sonuçlar Risk Hata ağacı analizi Olay ağacı analizi Engel diagramları Güvenilirlik verileri İnsan güvenilirliği Sonuç modelleri

18 RİSK ANALİZİ Ana adımlar Risk Analizi Tehlike Belirleme Tehlike & Senaryo Analizi Olasılık Sonuçlar Güvenlik Koruyucuları Tanımlayın Risk

19 TEHLİKE BELİRLEME Kuruluşun ilgili bölümlerinde aşağıdaki bilgiler eksiksiz ve doğru olarak toplanır (Yön.mad.8-1) Ham maddeler ve ürünler Makina parkı ve yerleşim planı Çalışma süreçleri Çalışma ortam koşulları Sistem elemanları arasındaki arayüzler (geçişler) Veri tabanı (kurumsal ve/veya sektörel)

20 TEHLİKE BELİRLEME METODLAR : olursa ne olur ( What if ) Kontrol listeleri (Checklists) Tehlike işletilebilirlik ( HAZOP ) İş analizi Index (Dow, Mond) Hata noktaları ve etkileri analizi (FMEA)

21 HAZOP Metodu HAZOP analizi; Tehlikelerin ve işletme problemlerinin tesis genelinde belirlenebilmesi amacıyla uygulanan bir tekniktir. Yeni tasarımı yapılan bir üretim sürecinin veya mevcut olan şartların değişmesi halinde olabilecek tehlikelerin belirlenmesi için kullanılır. Üretim sürecinde, çeşitli parametrelerdeki olası sapmalar ve sonuçları sistematik olarak tahmin edilir

22 HAZOP Metodu Sistem, işlevine göre parçalara ayrılır Her parça için ; Üretim sürecine, sistemin tasarım kriterlerine ve işlevine göre olası sapmalar incelenir Sapmaların nasıl ve ne gibi uygunsuzluk veya tehlike nedeni olabileceği,sonuçları incelenir Üretim sürecinin her safhası Her sistem ve otomasyonu (insana bağımlılık) Sorular, rehber kelimelere (değişkenlere) göre düzenlenir Tehlike önleyici / giderici hareketler belirlenir

23 HAZOP Matris Örneği

24 HAZOP Kritik analizi Kritiklik Olayın meydana gelme frekansı veya olasılıkla şiddetin bileşimidir. Kritik analizinin amacı, her kaza sonucunun görece önemi hakkında sayısal bilgi sahibi olmaktır. Bu şekilde önceliklerin seçimine yardımcı olunur. Örnek : Cr = P B S Cr : Kritiklik sayısı P : Olasılık/yıl B : En şiddetli sonuca neden olabilen şarta bağlı olasılık S : En ağır sonucun şiddeti

25 HAZOP Kritik analizi - Risk ölçümü ( skoru) için kullanılmaz - Kaba tahmine dayanır - P, B ve S belirlenmesi için genel kabul görmüş kriter yoktur

26 INDEKS esaslı metodlar Indeks risk sıralaması için kullanılır Puanlama veya sıralama için kullanılan birimler Maddenin cinsi (parlayıcı, patlayıcı, zehirli özellikler ) Üretim süreci (basınç, sıcaklık, kimyasal tepkime ) Miktar Tehlikelerin sıralaması En çok tehlikeli yerlere odaklanmak gerekir

27 Tehlikeli Madde ve üretim süreçleri için indeks Dow Yangın ve Patlama indeksi (F&EI) : Farklı üretim birimlerinde yangın ve patlama tehlikesi değerlendirilir. Mond Yangın ve Patlama indeksi : Dow indeksinin uzantısıdır. Bu indeksler yangın ve patlama tehlikelerine odaklanır. Örnek : Bütan için malzeme indeksi 21, amonyak için 4

28 Dow ve Mond INDEKSLERİ Yangın & Patlama Indeksi : (F & E1) = MF x (GPH) (SPH) Zehirlilik lndeksi : Th + Ts (1+GPH+SPH) 100 MF = Malzeme Faktörü SPH = Özel üretim tehlikesi (Special Process Hazard) GPH = Genel üretim tehlikesi (General Process Hazard) Th = Zehirlilik faktörü ( NFPA tehlike indeksi 0-4 ) Ts = Düzeltme faktörü (İzin verilen max.konsantrasyona bağlı ppm)

29 Dow ve Mond INDEKSLERİ NFPA Indeks Sayısı Zehirlilik Faktörü (Th) MAC (TWA) ppm Ts 5 ve altı ve üstü 50

30 HATA AĞACI ANALİZİ Varsayılan ve/veya tanımlanan hata olaylarının, incelenen sistemi iş göremez duruma getirmesinin mantıksal yollarını inceleyen ve grafik gösterimi de içeren tümdengelim tekniğidir. Çok geniş kapsamlı olarak güvenlik ve risk analizlerinde kullanılır.

31 HATA AĞACI ANALİZİ Bir hatayı alt bileşenlerine ayırarak onu irdelediği için kullanışlıdır. Bu şekilde, sistemi oluşturan her parçanın değiştirilmesi, çıkarılması ya da ele alınmasına olanak sağlar. Tanımlamada, değiştirmede, operasyonda kullanılabilir. Özellikle hiçbir işletim geçmişi olmayan yeni teknik süreçlerin kullanımında çok yararlıdır.

32 HATA AĞACI ANALİZİ

33 HATA AĞACI ANALİZİ Mühendislik geçmişini inceler Olası HATALARI araştırır NEDENLERİN olası izlerini araştırır Birçok farklı alanlardaki riske uygulanabilir Boolean metematik mantığı kullanır ( ve/veya )

34 HATA AĞACI SEMBOLLERİ VE kapısı olayın bütün girdileri tamamsa meydana geleceğini gösterir VEYA kapısı bir ya da bir kaç girdiyle olay meydana gelir ANA OLAY daha fazla olay gelişmez, sınıra gelmiştir ARA OLAY meydana geldikten sonra ir veya daha fazla girdiyle gelişebilir TRANSFER - başka olayların transferiyle ağaç gelişebilir GELİŞMEYEN OLAY sonuç itibarıyla veya yetrsiz bilgi nedeniyle olay daha fazla gelişmez

35 OLAY AĞACI ANALİZİ Olay Ağacı analizi, başlangıçta seçilmiş olan olayın meydana gelmesinden sonra ortaya çıkabilecek sonuçların akışını diyagram ile gösteren bir yöntemdir. Hata ağacı analizinden farklı olarak bu metodoloji tümevarım mantığı kullanır.

36 OLAY AĞACI ANALİZİ Kaza öncesi ve kaza sonrası durumları gösterdiğinden sonuç analizinde kullanılan başlıca tekniktir. Diyagramın sol tarafı başlangıç olay ile bağlanır, sağ taraf fabrikadaki/işletmedeki hasar durumu ile bağlanır en üst ise sistemi tanımlar. Eğer sistem başarılı ise yol yukarı, başarısız ise aşağı doğru gider

37 OLAY AĞACI ANALİZİ Olay ağcı analizinde kullanılan mantık, hata ağacı analizinde kullanılan mantığın tersinedir. Bu metod; sürekli çalışan sistemlerde veya standby modunda olan sistemlerde kullanılabilir. Bir olayla başlayan sistemi inceler Bütün olası sonuçları tanımlar Olasılık teorisi (istatistikten faydalanma) Karar verme sürecindeki analiz için yararlıdır. Mühendislik geçmişine kabaca uygulanabilir

38 OLAY AĞACI ANALİZ ADIMLARI 1. Sistemi veya çalışma konusunu tanımlayın 2. Olayı başiatan konuyu tanımlayın 3. Fiziksel olayları ve sistemin güvenlik önlemlerini belirleyin 4.Kaza Senaryosunu belirleyin 7. Karar vermek için sonuçları kullanın 6.Sonuçları özetleyin 5.Kaza sonuçları olasılıklarını analiz edin

39 PAPYON (Bowtie) ANALİZİ Hata Ağacı Olay Ağacı OLAY Hata ağacıyla çeşitli senaryoların birlikte veya ayrı ayrı (ve / veya ) gerçekleşme olasılıklarıyla olaya gidilirken ÖNLEYİCİ kontrollar; Kaza ağacında ise olayın farklı şekillerde gerçekleşen sonuçlarına göre İYİLEŞTİRİCİ kontrollar belirlenir.

40 PAPYON (Bowtie) ANALİZİ SENARYO İO 1 İO 2 İO 3 İO 4 İO 5 İO 6 İO 7 İO 8 VE VEYA VE VEYA BO BO BO BO Önleme Hata VEYA VEYA BO BO VEYA KO Koruyucular Ağacı TO İKO TO TO İKO TO İyileştirme Olay Ağacı EO EO EO EO EO EO Istenmeyen olaylar (İO) / Başlatan olaylar (BO) / Kritik olay (KO) : Fiziksel bütünlük kaybı / İkincil kritik olaylar (İKO) / Tehlikeli oluşum (TO) / Esas olay (EO)

41 YANGIN RİSKİ NASIL YÖNETİLECEK?

42 Yangın Güvenliği Karar Ağacı NFPA 550 Yangın Güvenliği Hedefleri Yanmayı Önle 1 Yangın Etkilerini Yönet Isı kaynaklarını denetle Isı-Yakıt Etkileşimini denetle Yakıtı denetle Yangını Yönet 2 3 Maruz Kalmayı denetle Yanmayı denetle Yangını söndür Yapısal önlemlerle denetle Maruziyeti sınırla Maruz kalanı güvenceye al 42

43 Yangın Güvenliği Karar Ağacı NFPA Yanmayı Önle veya Isı Kaynağını denetle Isı-yakıt bileşimini önle Yakıtı denetle ve Isı kaynağını yok et Isı çıkış oranını denetle Isı taşıyan kaynakları denetle Isı iletimini denetle Yakıt taşınmasını denetle Yakıtı ortadan kaldır Tutuşmayı denetle Ayırım yap Engel koy Teması denetle Hava akımını denetle Işımayı denetle Ayırım yap Engel koy Yakıt özellikleri denetlenir Çevre koşulları denetlenir

44 2 Yangını Yönet Yanmayı denetle Yapısal Önlemler Yakıtı denetle Çevreyi denetle Yangının hareketi Yapısal dayanıklık Yakıt özellikleri Yakıt miktarı Yakıt dağılımı Fiziksel özellikler Kimyasal Özellikler Yangını dışarı at Yangını hapset Yangını söndür Otomatik söndürme İnsanla söndürme Algıla Söndürücü boşalt Algıla İletişim Planla Olay yerine Uygun söndürücü

45 3 Maruz kalmayı denetle Yangın Güvenliği Karar Ağacı NFPA 550 Maruziyeti sınırla Maruz kalanı güvenceye al Yerinde koru Bulunduğu yerden çıkar Hareketi kısıtla Yeri koru Gerekli ortamı sağla Hareketi sağla Çıkış olanakları Güvenli yer Isı ve dumandan koru Yapısal dayanıklılık İhtiyacı belirle İhtiyacı duyur Talimat hazırla Yeterli Kapasite Çıkış yolu Korunmuş yol sağla Yola erişim

46 YANGIN GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 1. Yangın tehlikelerinin belirlenmesi: Yanıcı madde kaynakları, cinsleri,miktarları Tutuşma nedenleri (ısı enerjisi kaynakları) Oksijen kaynakları 2. Risk altındaki insanların belirlenmesi: İncelenen yerdeki insan sayısı, özelliği (kadın, erkek, çocuk, hasta vd.), bulunma nedenleri 3. Değerlendirme : Yapısal özellikler, Aktif / Pasif yangın önlemleri, (Yangına dayanıklılık, yangının yayılma özelliği, erken uyarı,söndürme,kaçış olanakları) Risk analizi, Azaltıcı önlemler,

47 YANGIN GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 4. Uygulama : Risk azaltıcı düzeltici çalışmaların yapılması, Bulguların ve alınacak önlemlerin yazıldığı işyerine özel çalışma yönergeleri hazırlanması, Acil Durum Planı hazırlanması (tepki planı), İnsanların bilgilendirilmesi, eğitimi, tatbikatlar 5. Gözden geçirme : Gerektiğinde veya yılda bir kez değerlendirme ve sonuçlarının gözden geçirilmesi, güncellenmesi

48 KONTROL LİSTELERİ Kontrol listeleriyle işyeri risk değerlendirmesi en basit ve kolay yöntemdir. Ancak, kısıtlı kullanımı vardır, niteliksel (qualitative) değerlendirmedir. Listelerin detaylı ve yangın yönetmeliği maddelerini kapsayacak şekilde hazırlanması gerekir.

49

50

51

52

53 RİSK MATRİSİ Risk matrisinin kullanılması kolaydır. Ancak; Yanıltıcı olmayan, uygulanabilir sonuçlar vermesi için aşağıdaki hususlara dikkat ederek hazırlaması gerekir: 1. Kullanılması ve anlaşılması basit olmalıdır. 2. Detaylı ve yoğun niceliksel (quantitative) risk analiz bilgisine gerek duyulmadan hazırlanabilmelidir. 3. Olasılıklar tüm senaryoları kapsayacak şekilde tutarlı olmalıdır. 4. Her sonuç ölçeğinin tanımı detaylı içerikte olmalıdır. 5. Kabul edilebilir, kabul edilemez risk seviyeleri açıkca tanımlanmalıdır. 6. Kabul edilemez risk seviyelerinin hangi iyileştirmelerle alt seviyeye inebileceği gösterilmelidir. 7. Risk Matrisiyle ilgili kullanma rehberi hazırlanmalıdr.

54 RİSK ÖLÇEKLERİ Risk birimi,sonuç için seçilen birime bağlıdır. ölüm / yıl = yangın / yıl x ölüm / yangın yaralanma / yıl = yangın / yıl x yaralanma / yangın mal hasarı($) / yıl = yangın / yıl x hasar ($) / yangın üretim kaybı($) / yıl = yangın / yıl x kayıp ( $) / yangın Risk ölçeği ise, işyeri istatistikleri ve algılamaya göre farklılıklar gösterebilir.

55 RİSK SONUÇ ÖLÇEKLERİ ÖLÇEK SONUÇ İhmal edilebilir (1) Küçük (2) Orta (3) Büyük (4) Çok ciddi (5) İNSAN KAYBI (Yaralanma) Pansumanlı tedavi, iş gücü kaybı yok. Ezilme, burkulma, 1 haftadan az iş gücü kaybı Yaralanma, kırık, 1-6 hafta iş gücü kaybı Hastane tedavisi, 6 hafta ve fazlası iş gücü kaybı Ölüm, uzuv kaybı, sürekli iş göremezlik MADDİ KAYIP (Harcama giderlerine etki) Bütçeye etkisi % 1 den az Bütçeye etkisi %1-2 Bütçeye etkisi %2-5 Bütçeye etkisi % 5-10 Bütçeye etkisi % 10 dan fazla ÜRETİM KAYBI Boşaltma sonucu 1 saat üretim kaybı Boşaltma ve temizleme sonucu 1 gün üretim kaybı Boşaltma ve temizleme sonucu 1 hafta üretim kaybı Boşaltma, temizlik, onarım çalışmaları sonucu 1 ay üretim kaybı Boşaltma, temizlik, onarım çalışmaları sonucu 6 ay fazlası üretim kaybı

56 RİSK FREKANS ÖLÇEKLERİ Ölçek Tanım Çok ender (1) Sadece olağan üstü koşullarda yangın olabilir. (40 yılda bir ) Düşük olasılık (2) Herhangi bir zamanda yangın olabilir ( 5 yılda bir) Olası (3) Herhangi bir zamanda yangın olabilir ( 3 yılda bir) Yüksek olasılık (4) Birçok durumda yangın olabilir (Yılda bir) Hemen hemen kesin (5) Her an yangın çıkabilir

57 RİSK MATRİSİ F R E K A N S Hemen hemen kesin (5) Yüksek olasılık (4) Olası ( 3) Düşük olasılık (2) Orta 5 Orta 4 Az 3 Az 2 Yüksek 10 Orta 8 Orta 6 Az 4 Yüksek 15 Yüksek 12 Yüksek 9 Orta 6 Aşırı 20 Yüksek 16 Yüksek 12 Orta 8 Aşırı 25 Aşırı 20 Yüksek 15 Yüksek 10 Çok Ender (1) Çok az 1 Az 2 Orta 3 Orta 4 Yüksek 5 İhmal edilebilir 1 Küçük 2 Orta 3 Büyük 4 Çok ciddi 5 SONUÇ

58 RİSK SKOR DEĞERLENDİRMESİ AŞIRI: Bu seviyede risk varsa derhal tüm çalışmalar durdurulur, insanlar uzaklıştırılır. Hiç kimse aksine emir veremez. Üst yönetime haber verilir. Risk değerlendirmesiyle alınmış olan ve alınacak önlemler gözden geçirilerek, en azından ORTA risk bölgesine geçiş sağlanır. YÜKSEK : Bu seviyede risk varsa tüm çalışmalar durdurulur. Hiç kimse aksine emir veremez. Üst yönetime haber verilir. Risk değerlendirmesiyle alınmış olan ve alınacak önlemler gözden geçirilerek iyileştirmelerle en azından ORTA risk bölgesine geçiş sağlanır. ORTA : Bu seviyede risk varsa alınan önlemlerin yeterliliği kontrol edilir. Düzeltici çalışmalarla AZ seviyedeki risk bölgesine geçiş yapılır. Orta risk seviyesindeki çalışma üst yönetimin yazılı onayı ile devam edebilir. AZ : Alınan önlemlerle risk, bu seviyeye inmiş ise çalışma yapılır. Ustabaşı tarafından çalışma izni verilebilir. Çalışma talimatlarına uyum, periyodik bakım ve kontrollar ile önlemlerin geçerliliği ve risk seviyesi devamlı denetlenir.

59 RİSK YÖNETİM TABLOSU

60 OLAY Duman dedektörü Sprinkler sistemi Alarm kornası Yangın

61 Basit Olay Ağacı YANGIN ALGILAMA ÇALIŞTI YANGIN ALARMI ÇALIŞTI SPRINKLER ÇALIŞTI SONUÇ EVET E H SINIRLI HASAR BÜYÜK HASAR, İNSANLAR KAÇAR YANGIN İLK BAŞLAMA ANI EVET HAYIR HAYIR E H SINIRLI HASAR, İNSANLAR ISLANIR CAN KAYBI, BÜYÜK HASAR

62 Sprinkler koruması olan binada Olay Ağacı ile olasılık hesaplama BAŞLANGIÇ OLAY YANGIN ÇABUK YAYILIR SPRINKLER ÇALIŞMAZ İNSANLAR KAÇAMAZ P=0.5 EVET SONUÇ OLAY ÇOKLU ÖLÜM P=0.015 SENARYO 1 P=0.3 EVET P=0.1 HAYIR P=0.5 KAYIP/HASAR P= YANGIN Frekans = 1/yıl EVET HAYIR P=0.9 HAYIR P=0.7 YANGIN SÖNDÜRÜLÜR P=0.07 YANGIN BASTIRILIR P=

63 SON SÖZLER

64 Nitel analiz = Sonuc odaklı Avantaj Dezavantaj Analiz kolay ve hızlıdır Karar süreci basittir ( güvenli veya güvensiz ) Sonuçlar kolay ve anlaşılabilir ( kolay anlaşılır kaza senaryoları) Senaryo seçimi ve beklenmedik = imkansız (?) kazalar değerlendirmesi kesin ve açık değil Kesinlik ve güvenlikle ilgili yanlış izlenim verebilir En kötü durum senaryoları, hiç olamayacak sonuçlar için kuruluşa pahalı çözümler önerir Risk kontrol ve güvenlik yönetiminde daha az şiddeti olan sonuçlar unutulabilir

65 Nicel analiz = Risk odaklı Avantaj Dezavantaj Öncelikleri belirleyen, çok riskli konulara odaklanan bütüncül analiz yöntemidir Saydamdır, olasıklar ve sonuçları açıkca belirlenir Sonuçlar, risk kabul kriterlerine göre karşılaştırabilir Farklı sektörlerdeki tesisler kolaylıkla karşılaştırılabilir Tek bir kaza senaryosuna göre kurgulanmadığı için farklı senaryolar seçilebilir Külfetlidir, zaman ve uzman bilgisi gerektirir Sonuçtaki olasılık ögesinin iletişimi zordur Sonuçlar büyük doğrular önerir, aksine büyük belirsizlikler içerir Kabul kiterleri önceden belirlenmelidir

66 Fark var mı? risk analizine sadece kesin belirleyici veya sadece olasılık içeren metodlarla yaklaşılmaz. Her olasılık yaklaşımı kesinlik içeren belirleyici hususlara, her belirleyici yaklaşım da sonuç olasılıklarına karar vermek için sayısal metodlara gerek duyar. * * Kirchsteiger

67 Risk Kabulü Flixborough kaza raporundan: Neyin kabul edilebilir olup olmadığı, topluma ve zamana göre değişebilir 28 ölü, 56 yaralı, cylohexane patlaması

68 TEŞEKKÜR EDERİM. Cemal KOZACI