Beliren Yetişkinlik Döneminde Özsaygı, Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Romantik Yakınlığı Başlatmanın İncelenmesi

Transkript

1 Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice - 11(2) Bahar/Spring Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. Beliren Yetişkinlik Döneminde Özsaygı, Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Romantik Yakınlığı Başlatmanın İncelenmesi Ali ERYILMAZ a Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Hasan ATAK Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Öz Bu araştırmanın amacı, ergenlikten sonra ve yetişkinlikten önce gelen ve yeni bir yaşam dönemi olarak adlandırılan beliren yetişkinlik (ortalama yaş arası) döneminde, romantik yakınlığı başlatmanın cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesidir. Çalışmanın ikinci amacı, farklı toplumsal cinsiyet rollerine atanan beliren yetişkinlerin romantik yakınlığı başlatma açısından karşılaştırılmasıdır. Bu çalışmanın üçüncü amacı, özsaygının ve toplumsal cinsiyet rollerinin romantik yakınlığı başlatmayı yordama düzeylerinin incelenmesidir. Çalışma grubunda yaşları arasındaki 148 kadın ve 108 erkek olmak üzere, toplam 256 beliren yetişkin yer almıştır. Verilerin toplanması için, Romantik Yakınlığı Başlatmanın Belirleyicileri Ölçeği, Bem Cinsiyet Rolleri Envanteri ve Rosenberg Özsaygı Ölçeği kullanılmıştır. Romantik yakınlığı başlatma belirleyicilerini kullanmanın cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı bağımsız gruplar için t-testi tekniğiyle ve romantik yakınlığı başlatmanın toplumsal cinsiyet rollerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı tek yönlü varyans analizi tekniğiyle incelenmiştir. Araştırmada romantik yakınlığı başlatma ile özsaygı, kadınsılık ve erkeksilik arasındaki ilişkiler çoklu regresyon analizi tekniği ile incelenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular, erkek beliren yetişkinlerin kendilik bilgisi dışında diğer romantik yakınlığı başlatma belirleyicilerini kadınlara göre daha çok kullandıklarını ortaya koymuştur. Toplumsal cinsiyet rollerine göre, androjen ve erkeksi toplumsal cinsiyet rollerine sahip olan katılımcıların kadınsı ve belirsiz toplumsal cinsiyet rollerine sahip olanlara göre romantik yakınlığı daha rahat başlattıkları saptanmıştır. Özsaygı ve erkeksilik değişkenleri romantik yakınlığı başlatmayı %45 oranında açıklamaktadır. Romantik yakınlığı başlatmada erkek olmak, erkeksi ve androjen toplumsal cinsiyet rollerine sahip olmak önemli görülmektedir. Öte yandan, bireylerin özsaygı düzeylerinin yüksek olması, onların romantik yakınlığı başlatmalarını olumlu olarak etkilemektedir. Sonuçlar, beliren yetişkinlik kuramı ve kültür bağlamında tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler Romantik Yakınlık, Cinsiyet, Özsaygı, Toplumsal Cinsiyet Rolleri. a Dr. Ali ERYILMAZ. Eğitim Psikolojisi alanında Yardımcı Doçenttir. Çalışma alanları arasında öznel iyi oluş, beliren yetişkinlikte romantik yakınlığı başlatma, okulda motivasyon ve pozitif psikoterapi yer almaktadır. İletişim: Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eskişehir/TÜR- KİYE. Elektronik posta: erali76@hotmail.com Tel: Fax: Son yıllardaki gelişim psikolojisi literatüründe, bireylerin ergenlikten sonra hemen yetişkinliğe geçmediklerine ve yetişkinlik öncesi bir hazırlık dönemi yaşadıklarına ilişkin açıklamalar bulunmaktadır (Arnett, 2000). Örneğin son elli yıldaki sosyal ve ekonomik değişikliklerin, bireylerin ergenlikten sonra yetişkinliğe geçişlerini etkilediği belirtilmektedir. Bu süreçte bireylerin evlenme, ana baba olma, eğitimi tamamlama ve kendine ait bir evde yaşama gibi gelişim görevlerini yirmili yaşların sonuna doğru öteledikleri bulunmuştur (Casper ve Bianchi, 2002). Arnett (2000) ergenlikten sonra ve yetişkinlikten önce bireylerin içinde bulundukları döneme, beliren yetişkinlik dönemi (emerging adulthood) adını vermiştir. Ulusal literatürde gerçekleştirilen çalışmalar, Türkiye de beliren yetişkinlik döneminin yaş arasında yaşandığını ortaya koymuştur (Atak, 2005; Atak ve Çok, 2010). Arnett e göre (2000), beliren yetişkinler için en önemli görevlerden biri kimlik keşfidir. Kimlik oluşturma süreci, yaşamdaki pek çok alanda denemeleri ve karar vermeleri içermektedir. Özellik- 587

2 K U R A M V E U Y G U L A M A D A E Ğ İ T İ M B İ L İ M L E R İ le aşk, iş ve dünya görüşü alanındaki deneme ve karar verme süreçleri ergenlikte başlamakla birlikte, beliren yetişkinlik döneminde belirginleşmektedir (Connely ve Goldberg, 1999; Gray ve Steinberg, 1999). Toplumda ve ilişkiler ağı içinde beliren yetişkinler, karşılarındaki insanda hem kendisini çeken nitelikleri, hem de kendisine tatsız ve can sıkıcı gelen nitelikleri öğrenir (Arnett, 2004). Ayrıca, kendilerini daha yakından tanımak isteyenlerin, onları nasıl değerlendirdiklerini de görürler. Bu süreçte gerçekleşen kimlik keşfi süreci, beliren yetişkinleri diğer insanlarla yakınlık etkileşimleri içinde olmaya güdülemektedir (Arnett, 2001). Romantik yakınlığı başlatabilmek, romantik yakınlığı sürdürebilmenin ve kimlik keşfini gerçekleştirmenin pek çok yolu arasında en önemli görünen değişken olarak ele alınmaktadır. Literatür incelendiğinde, romantik ilişkilerin bir süreç olarak ele alındığı ve bu sürecin sürdürülmesindeki ve sonlandırılmasındaki faktörlere ilişkin bilgilerin olduğu görülmektedir (Sternberg, 1999). Romantik yakınlığı başlatmak da bu sürecin çok önemli bir öğesi olarak görülmektedir. Literatürde, bu konudaki çalışmaların tarihi henüz yenidir. Eryılmaz ve Atak (2007, 2009), beliren yetişkinler için romantik yakınlığı başlatmanın kendilik algısı, kendilik bilgisi, davranışsal yakınlık, bilişsel ve duygusal yakınlık ve romantik sözelleştirme olmak üzere beş önemli belirleyicisi olduğunu ortaya koymuştur. Duygusal ve bilişsel yakınlık; bakış açısı almayı, diğerini düşünmeyi ve duyguları ifade etmeyi içermektedir. Davranışsal yakınlık; ilgi duyulan kişiyle zaman geçirme, kişinin telefon numarasını alma gibi davranışsal öğeler içermektedir. Kendilik algısı; sempatiklik, çekicilik ve akıllılık gibi kişisel yeterliliklere ilişkin bireyin değerlendirmelerini içerir. Romantik sözelleştirme ise şiir yazmak, anlamlı sözler söylemek gibi değişkenleri içermektedir. Son olarak kendilik bilgisi; ilişkide dürüstlüğü ve başkalarının duygularına ve düşüncelerine saygılı olma gibi etmenleri içermektedir (Eryılmaz ve Atak, 2009). Romantik yakınlığı başlatma ile ilgili çalışmalar incelendiğinde, kendilik algısı olumsuz olan beliren yetişkinlerin daha fazla yalnızlık yaşadıkları bulunmuştur (Eryılmaz ve Ercan, 2010a). Romantik yakınlığı başlatma ile yetkinlik ve ait olma ihtiyacını doyurma arasında olumlu yönde anlamlı düzeyde bir ilişki olduğu bulunmuştur (Eryılmaz ve Ercan, 2011). Ayrıca, problem odaklı başa çıkma ve sosyal destek arama stratejilerini kullanmanın romantik yakınlığı başlatmayla olumlu yönde anlamlı düzeyde ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır (Eryılmaz ve Ercan, basımda), Literatürde, beliren yetişkinlerin romantik yakınlığı başlatmalarında etkili olan faktörlere ilişkin birtakım kuramsal açıklamalar yer almaktadır. Romantik yakınlığı başlatmada etkili olan faktörlerden biri cinsiyettir. Literatüre bakıldığında, romantik yakınlığı başlatmada cinsiyetin etkisinin toplumsal baskınlık kavramıyla açıklandığı görülür. Toplumsal baskınlık kavramı, hangi cinsiyetin toplumda daha baskın olduğunu ifade eder. Bu bağlamda, toplumsal baskınlığın en önemli göstergesi olarak toplumların parlamentolarına bakmak gerektiği ve parlamentolarda erkeklerin toplumsal açıdan daha baskın oldukları ve bu baskın oluşun da romantik yakınlığı başlatmayı etkilediği ifade edilmektedir (Myers, 1996). Bu kuramsal bilgiyi doğrulayacak görgül çalışmalar da bulunmaktadır. Örneğin; Türkiye de romantik yakınlığı başlatma konusunda erkeklerin algılanan kontrol düzeylerinin kadınlara oranla daha yüksek olduğu bulunmuştur (Eryılmaz, 2004, 2006). Romantik yakınlığın belirleyicilerini kullanma açısından cinsiyete dayalı farklılıklar da bulunmuştur (Eryılmaz ve Atak, 2009). Bu bilgilere ve bulgulara bakıldığında romantik yakınlığı başlatma sürecini daha iyi anlamak ve daha genellenebilir bilgiler elde etmek adına araştırmalarda romantik yakınlığı başlatma konusunda cinsiyetler arasındaki farkın incelenmesi literatüre katkı sağlayabilir. Romantik yakınlıkla ilişkili görülen kavramlardan biri de toplumsal cinsiyettir. Literatürde toplumsal cinsiyet kavramı, kadının ve erkeğin sosyal olarak belirlenmiş kişilik özellikleri, rolleri ve sorumlulukları olarak tanımlanmaktadır (Dökmen, 2004). Toplumsal cinsiyet kavramı, içerisinde toplumsal cinsiyet rolleri kavramını da barındırır. Bu bağlamda toplumsal cinsiyet rolleri, geleneksel olarak kadınlarla ve erkeklerle ilişkili olduğu kabul edilen rolleri ifade etmektedir (Vogel, Wester, Heesacker ve Madon, 2003). Geleneksel açıdan bakıldığında, toplumsal cinsiyet rollerinin bir ucunda kadınsılık bir diğer ucunda da erkeksilik yer almaktadır. Çağdaş anlamda ise, toplumsal cinsiyet rolleri kadınsılık, erkeksilik, androjeni ve belirsiz olmak üzere dört grupta ele alınmaktadır (Dökmen, 2004). Toplumsal cinsiyet rollerinin, çalışma ve evlilik yaşamı gibi pek çok alana etkisi bulunmaktadır (Dökmen, 2004). Toplumsal cinsiyet rollerinin etkisini gösterdiği alanlardan biri de romantik ilişki alanıdır. Literatürde, toplumsal cinsiyet rollerinin ilişki sürdürmedeki etkisine yönelik çalışmalar olduğu görülür (Vogel, Wester, Heesacker ve Madon, 2003). Bununla birlikte, toplumsal cinsiyet rollerinin, romantik yakınlığı başlatmaya etkisine ilişkin literatürde bilgi bulunmamaktadır. Yaşamın her aşama- 588

3 ERYILMAZ, ATAK / Beliren Yetişkinlik Döneminde Özsaygı, Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Romantik Yakınlığı... sında yer alan toplumsal cinsiyet rollerinin romantik yakınlığı başlatma konusundaki yerinin belirlenmesi literatüre katkı sağlayabilir. Romantik yakınlığın sürdürülmesi konusunda, bireylerin özsaygılarının da etkili olduğu teorik olarak vurgulanmaktadır (Sternberg, 1999). Bununla birlikte, literatüre bakıldığında romantik yakınlığı başlatmada özsaygının etkisinin görgül olarak incelenmediği de görülmektedir. Bireyler, kendileri için önemli olan kişilerden koşulsuz kabul aldıklarında, anlaşıldıklarını ve biricik olduklarını hissettiklerinde bir ilişkiyi geliştirmek daha da kolay hale gelmektedir (Meador ve Rogers, 1979). Romantik ilişkilerde karşılıklılık önemlidir. Bireyin karşısındakini koşulsuz kabul edebilmesi, onu anlaması ve biricik olduğunu düşünmesi için öncelikli olarak kendisine ilişkin algılarının olumlu olması gerekir (Cramer, 2009). Literatürde özsaygı, kişinin kendisine karşı olumlu ya da olumsuz tutumu olarak ele alınmaktadır (Rosenberg, 1965). Literatüre bakıldığında, özsaygının daha çok ilişki sürdürme ve sonlandırmadaki etkisinin ortaya konulduğu görülür. Bu bağlamda yapılan çalışmalar ele alınabilir. Yapılan çalışmalar, özsaygının sağlıklı bir ilişki yürütmenin önemli bir öğesi olduğunu ortaya koymuştur (Hally ve Pollack, 1993). Özsaygının, cinsel iletişimi sürdürmeyi, dolayısıyla ilişkiyi sürdürmeyi kolaylaştırıcı etkisinin olduğu belirtilmektedir. İlişkilerde onaylanma ihtiyacı fazla olan bireylerin özsaygı düzeylerinin düşük olduğu bulunmuştur (Cramer, 1993). Düşük düzeyde özsaygıya sahip olma, kadınlar için önemli boşanma nedenlerinden biri olarak belirtilmektedir (Cain, 1988). Anılan çalışmalara bakıldığında, ilişki sürdürmede ve sonlandırmada özsaygının etkisinin ele alındığı görülür. Oysaki romantik yakınlığı başlatmada ilişki sürecinin bir parçasıdır. Bu nedenle, özsaygının ilişki sürecini başlatmadaki yerini ortaya koymak ilgili alanyazına katkı sağlayabilir. Yukarıdaki bilgiler dikkate alındığında, cinsiyetin, toplumsal cinsiyet rollerinin ve özsaygının romantik yakınlık konusuyla ilişkili olduğu görülmektedir. Öte yandan, bu faktörlerin romantik yakınlığı başlatmadaki etkisinin literatürde daha çok kuramsal açıklamalar bağlamında ele alındığı da dikkat çekicidir. Kuramsal açıklamaların görgül verilerle desteklenmesi literatüre önemli katkılar sağlayabilir. Bu açıklamalara ek olarak, yakın ilişkiler içerisinde bulunmak, insanî bir ihtiyaçtır ve hatta gelişimsel bir görevdir. Örneğin, literatüre bakıldığında, beliren yetişkinlerin üniversite psikolojik danışma merkezlerine başvurma nedenlerinden en önemlilerinden birinin romantik ilişkilerinde yaşadıkları sıkıntılar olduğu görülür (Creasey, Kershaw ve Boston, 1999). Kimlik keşfinin yaşandığı, önemli bilişsel, sosyal ve duygusal değişmelerin meydana geldiği beliren yetişkinlik dönemini kapsayan üniversite yıllarında yaşanan romantik ilişkiler, bireyin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Beliren yetişkinlik dönemindeki romantik ilişkilerle ilgili yapılan araştırmaların sonuçları, bu dönemde yaşanan romantik ilişkilerin beliren yetişkinlerin yetişkin yaşamına daha iyi uyum sağlamaları için gerekli davranışları geliştirmelerinde çok önemli etkileri olduğunu ortaya koymaktadır (Furjman ve Schaffer, 2003). Romantik ilişkiler, bir bütünlük kapsamında ele alınmalıdır. Sternberg e göre (1999), bu bütünlük içerisinde yer alan ilişkinin sürdürülmesine ve sonlandırılmasına yönelik olarak literatürde oldukça çok bilgi bulunmaktadır. Romantik yakınlığı başlatmada ilişki sürecinin belki de en önemli öğesidir. Cinsiyetin, toplumsal cinsiyet rollerinin ve özsaygının romantik ilişkiyi başlatmadaki yerini görmek, literatüre katkı sağlayabilir. Sonuç olarak, bu çalışmanın amacı beliren yetişkinlik döneminde romantik yakınlığı başlatmanın cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesidir. Çalışmanın ikinci amacı, farklı toplumsal cinsiyet rollerine atanan beliren yetişkinlerin romantik yakınlığı başlatma açısından karşılaştırılmasıdır. Bu çalışmanın üçüncü amacı, özsaygı ve toplumsal cinsiyet rollerinin romantik yakınlığı başlatmayı yordama düzeylerinin incelenmesidir. Model Yöntem Bu araştırma, mevcut durumu sorgulayan betimsel bir araştırmadır. Romantik yakınlığı başlatma ile özsaygı, cinsiyet ve toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla, ilişkisel tarama modeline dayanarak araştırma gerçekleştirilmiştir. Veriler, farklı yaşlardaki bireylerden elde edilmiş ve kesitsel araştırma düzeni kullanılmıştır. Araştırma Grubu Katılımcıların tamamı Ankara ilindeki üniversitelerde eğitim alan öğrencilerden oluşmaktadır. Ölçme araçlarının uygulanacağı bireyler, amaçlı (purposive) örnekleme yoluyla belirlenmiştir. Bu örneklemenin temeli, araştırmanın amaçları doğrultusunda bir evrenin temsilci bir örneği yerine, amaçlı olarak bir ya da birkaç alt kesimini örnek olarak almaktır. Başka bir deyişle amaçlı örnekle- 589

4 K U R A M V E U Y G U L A M A D A E Ğ İ T İ M B İ L İ M L E R İ me, evrenin soruna en uygun bir kesimini gözlem konusu yapmak demektir (Sencer, 1989). Amaçlı örneklemde araştırmacı, evrenle ilgili daha önceki kuramsal bilgilere ve kendi bilgilerine ve araştırmanın özel amacına dayanarak bir örneklem belirlemektedir (Fraenkel ve Wallen, 1993). Bu araştırmada, araştırma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme çeşitlerinden, Maksimum Çeşitlilik Yöntemi benimsenmiş ve bu bağlamda evrenin temsili göz önünde bulundurularak, bireylerin seçilmesinde üniversite eğitimi almak ve yaş aralığında olmak durumu dikkate alınarak katılımcılar seçilmiş ve ölçme araçları bu bireylere uygulanmıştır. Bu örnekleme yönteminin evren değerleri hakkında önemli ipuçları vereceği ifade edilmektedir (Büyüköztürk, Kılıç-Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2008). Araştırma kapsamında kullanılan veri toplama araçları 300 katılımcıya uygulanmıştır. Veri analizleri öncesi, katılımcıların veri toplama araçlarına verdikleri yanıtlar gözden geçirilmiştir. Bu inceleme sonucunda, ölçek maddelerinin çoğunu boş bırakan (en az % 5 ini) ya da merkeze kayma hatalarının gözlendiği toplam 44 kişi veri setinden çıkarılmıştır. Sonuçta analizler yaşları arasındaki 148 kadın ve 108 erkek üniversite öğrencisi olmak üzere toplam 256 katılımcıdan elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada yer alan beliren yetişkinlerin yaş ortalaması ve standart sapması 1.74 tür. Çalışma grubunda yer alan beliren yetişkinlerin 116 sı (% 45,3 ü) sayısal ve 140 ı (% 54,7 si) sözel bölüm öğrencisidir. Veri Toplama Araçları Araştırmada, Romantik Yakınlığı Başlatmanın Belirleyicileri Ölçeği, Rosenberg Özsaygı Ölçeği ve Bem Cinsiyet Rolü Envanteri kullanılmıştır. Ölçeklerin psikometrik özelliklerine ait bilgiler aşağıda yer almaktadır: Kişisel Bilgi Formu: Katılımcıların yaş, cinsiyet ve eğitim durumları gibi demografik özelliklerine ilişkin bilgiler kişisel bilgi formu aracılığıyla elde edilmiştir. Romantik Yakınlığı Başlatmanın Belirleyicileri Ölçeği (RYBBÖ- Markers of Starting Romantic Intimacy Scale): Eryılmaz ve Atak (2009) tarafından geliştirilen ve kişilerin romantik yakınlığı başlatmaya ilişkin algılarını ölçen beş boyutlu bir ölçektir. Ölçekten yüksek puan almak, romantik yakınlığı başlatacak belirleyicilere sahip olmak ve romantik yakınlığı başlatabilmek anlamına gelmektedir. Ölçek, hem alt ölçeklerle hem de toplam puanla analiz yapmaya olanak veren, dört derecelemeli Likert tipi bir ölçektir. Ölçeğin alt boyutlarının isimleri; Kendilik Bilgisi, Kendilik Algısı, Davranışsal Yakınlık, Duygusal ve Bilişsel Yakınlık ve Romantik Sözelleştirmedir. Ölçekten alınan puanların genişliği 17 ile 68 arasında değişmektedir. Ölçek geliştirme aşamasında, açımlayıcı faktör analizi ile ölçeğin faktör yapısı incelenmiştir. Bu beş boyut toplam varyansın % açıklamaktadır. Ölçeğin tamamının iç tutarlılık değeri. 83; alt ölçeklerin iç tutarlılık değerleri.55 ile.79 arasında değişmektedir. Ölçeğin test tekrar test güvenirlik değeri.83 olarak bulunmuştur. Bu çalışma grubu için ölçeğin güvenirlik değeri.84 olarak bulunmuştur. Romantik yakınlığı başlatma ölçeğinin 218 üniversite öğrencisi üzerinde uyum geçerliği incelenmiştir. Uyum geçerliği bağlamında yaşam doyumu ve dürtüsellik ölçekleri kullanılmıştır. Pearson Korelasyonu analizi sonuçlarına göre, romantik yakınlığı başlatma belirleyicileri ölçeğinin yaşam doyumu ile pozitif yönde ve düşük düzeyde (r=.20; p< 0,01) dürtüsellik ölçeği ile negatif yönde ve düşük düzeyde (r= -.19; p< 0,01) anlamlı düzeyde ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır (Eryılmaz ve Ercan, 2010b). Rosenberg Öz Saygı Ölçeği (RBSÖ- Rosenberg Self- Esteem Scale): Bu ölçek, Rosenberg (1965) tarafından geliştirilmiştir. Çoktan seçmeli 12 alt kategoriden oluşan ölçekte 63 madde yer almaktadır. Bu çalışmada 10 maddeden oluşan Benlik Saygısı alt kategorisi kullanılmıştır. Ölçek, 5 olumlu 5 olumsuz ifade içeren 4 lü Likert tipi bir ölçek üzerinde yanıtlanan 10 maddeden oluşmaktadır (Rosenberg, 1965). Puanlar 0-40 arasındadır. Ölçekten yüksek puan almak özsaygı düzeyinin yüksek olduğunu göstermektedir. Bu ölçek Türk kültürüne Çuhadaroğlu (1985) tarafından benlik saygısı kategorisinin geçerliğini sınamak için psikiyatrik görüşmeler yaparak uyarlamıştır. Bu görüşmelerle yapılan değerlendirmede öğrencilerin benlik saygıları, kendilerine ilişkin görüşlerine göre, yüksek, orta ve düşük olarak gruplandırılmıştır. Görüşlerden ve benlik saygısı ölçeğinden elde edilen sonuçların arasındaki ilişkiler hesaplanmış ve geçerlik oranı.71 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayısı.75 olarak bulunmuştur. Bu çalışma grubu için ölçeğin güvenirlik değeri.83 olarak bulunmuştur. Bem Cinsiyet Rolü Envanteri (Bem Gender Roles Inventory-BGRI). Araştırmada katılımcıların cinsiyet rolü yönelimlerinin belirlenebilmesi amacıyla, Bem (1974) tarafından geliştirilmiş olan Bem Cinsiyet Rolü Envanteri kullanılmıştır. Envanter, 7 590

5 ERYILMAZ, ATAK / Beliren Yetişkinlik Döneminde Özsaygı, Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Romantik Yakınlığı... dereceli bir kendini değerlendirme ölçeğidir. Toplam 60 maddeden oluşan ölçek, kadınsılık, erkeksilik ve sosyal beğenirlik olmak üzere üç ayrı alt ölçek içermektedir. Birçok araştırmada olduğu gibi, bu çalışmada da cinsiyet açısından tümüyle nötr olan Sosyal Beğenirlik Ölçeği kullanılmamış, envanterin yalnızca kadınsılık ve erkeksilik ölçeklerini içeren formu kullanılmıştır. Bu ölçek, farklı amaçlar için kullanılabilen bir ölçektir. Çağdaş toplumsal cinsiyet rolleri kuramlarının açıklamaları doğrultusunda ölçekle bireyler dört farklı toplumsal cinsiyet rolleri sınıfına atabilirken, aynı zamanda geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri kuramlarının açıklamaları doğrultusunda kadınsılık ve erkeksilik alt ölçekleri üzerinden alt ölçek toplam puanları da elde edilmektedir. Kavuncu tarafından Türkçeye uyarlanmış olan envanterin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları, Kavuncu ve Dökmen tarafından yapılmıştır (Dökmen, 1999; Kavuncu, 1987). Dökmen in (1999) geçerlik ve güvenirlik çalışmasında, ölçek 20 kadınsılık ve 20 erkeksilik olmak üzere 40 maddeden oluşmaktadır. Kadınsılık ve Erkeksilik ölçeklerinden iki ayrı puan elde edilmektedir. Bu puanların ortancalarına (median) göre bireyin androjen, erkeksi, kadınsı ve belirsiz cinsiyet rollerinden hangisine sahip olduğu belirlenmektedir. Kadınsılık puanı kadınsılık ortancasının üstünde, erkeksilik puanı erkeksilik ortancasının üstünde olanlar androjen; kadınsılık puanı ortancanın altında, erkeksilik puanı ortancanın üstünde olanlar erkeksi; kadınsılık puanı ortancanın altında, erkeksilik puanı ortancanın üstünde olanlar erkeksi; kadınsılık puanı ortancanın üstünde, erkeksilik puanı ortancanın altında olanlar kadınsı ve iki puanı iki ortancanın altında olanlar da belirsiz cinsiyet rolüne sahip olarak kabul edilmektedir. Kadınsılık ve erkeksilik alt ölçeklerinin her biri için puan aralığı 20 ile 140 arasında değişmektedir. Dökmen in (1999) çalışmasında, Cinsiyet Rolleri İle İlgili Kalıp Yargı Ölçeği ölçüt olarak kullanılmış ve bu ölçeğin kadınsılık ve erkeksilik alt ölçekleri ile Bem Cinsiyet Rolü Envanteri nin kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur (Kadınsılık için r=0.51, ve erkeksilik için r=0.63). Ölçeğin iki yarı güvenirlik katsayısı ise kadınsılık için 0.77, erkeksilik içinse 0.71 dir. Bu çalışma grubu için kadınsılık alt ölçeği güvenirlik değeri.80 ve erkeksilik alt ölçeği güvenirlik değeri.78 olarak bulunmuştur. Verilerin Analizi Araştırmadan elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri SPSS paket programı kullanılarak yapılmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerinin analizinde frekans ve yüzde dağılımı kullanılmıştır. Romantik yakınlığı başlatma belirleyicilerinin cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı bağımsız gruplar için t-testi tekniğiyle analiz edilmiştir. Toplumsal cinsiyet rollerine bağlı olarak romantik yakınlığı başlatmanın farklılaşıp farklılaşmadığı tek yönlü varyans analizi tekniğiyle incelenmiştir. Özsaygı, kadınsılık ve erkeksilik değişkenlerinin romantik yakınlığı başlatmayı anlamlı bir şekilde açıklayıp açıklamadığı, çoklu regresyon analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Verilerin analiz edilmesinde en az.05 anlamlılık düzeyi benimsenmiştir. İşlem Araştırma verileri Ankara ilinde Nisan Ağustos 2010 tarihleri arasında toplanmıştır. Ölçeklerin uygulanması dakika arasında değişmiştir. Araştırmada veriler, bireysel uygulama ve grup uygulaması şeklinde toplanmıştır. Veriler katılımcılardan üniversitede ders saatleri içinde dersin yürütücüsünün izni ve yardımıyla toplanmıştır. Veriler toplanırken gönüllülük ilkesi esas alınmış, katılımcılara öncelikle araştırmanın amacına yönelik kısa bir bilgi verilmiş ve ardından araştırmaya katılmak isteyen katılımcılara ölçekler verilmiştir. Ayrıca, gerekli durumlarda katılımcılara ek açıklamalar yapılmıştır. Katılımcılardan kimlik bilgileri istenmemiştir. Bulgular Araştırma bulguları, üç ana başlık altında ele alınmıştır. Öncelikle romantik yakınlığı başlatmanın cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığına, daha sonra toplumsal cinsiyet rollerine göre romantik yakınlığı başlatmanın farklılaşıp farklılaşmadığına ve en son olarak da özsaygı, kadınsılık ve erkeksilik değişkenlerinin romantik yakınlığı başlatmayı anlamlı bir şekilde yordayıp yordamadığına ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Cinsiyete Göre Romantik Yakınlığı Başlatmanın İncelenmesi Romantik yakınlığı başlatma belirleyicilerinin cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı bağımsız gruplar için t-testi tekniğiyle analiz edilmiştir. 591

6 K U R A M V E U Y G U L A M A D A E Ğ İ T İ M B İ L İ M L E R İ Tablo 1. Cinsiyete Göre Romantik Yakınlığı Başlatmanın Belirleyicileri Ölçeği Üzerinde Uygulanan t-testi Sonuçları Cinsiyet N x S t Tablo 2. Toplumsal Cinsiyete Göre Romantik Yakınlığı Başlatma Betimsel İstatistikleri Toplumsal Cinsiyet Rolleri N x S Kendilik Algısı Davranışsal Yakınlık Duygusal ve Bilişsel Yakınlık Kendilik Bilgisi Erkek ,66 1,47 6,87** Kadın ,88 2,38 Erkek ,94 1,63 2,93** Kadın ,16 2,39 Erkek 108 9,09 2,25 3,17** Kadın 148 8,17 2,30 Erkek 108 9,99 1,08 -,15 Kadın ,02 1,77 Androjen 71 54,97 7,11 Erkeksi 70 54,07 6,39 Kadınsı 60 48,45 7,06 Belirsiz 55 48,01 8,51 Tablo 2 de de görüldüğü gibi, erkeksi ve androjen toplumsal cinsiyet rollerine sahip olan beliren yetişkinlerin romantik yakınlığı başlatma ortalama puanlarının, kadınsı ve belirsiz toplumsal cinsiyet rollerine sahip olan beliren yetişkinlerin ortalama puanlarından daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bu ortalamalar arası farkın anlamlı olup olmadığı tek yönlü varyans analizi tekniğiyle incelenmiştir. Romantik Sözelleştirme Erkek 108 8,50 2,53 2,92** Kadın 148 7,64 2,14 Toplam Puan Erkek ,19 6,73 4,49** ** p<.01 Kadın ,88 8,13 Tablo 1 incelendiğinde, romantik yakınlığı başlatma konusunda cinsiyete göre anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. Erkek beliren yetişkinlerin romantik yakınlığı başlatma ortalama puanlarının (x=54.19), kadın beliren yetişkinlere göre (x=49.88) daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Erkekler, kadınlara oranla (t=4.49; p <.01) romantik yakınlığı daha rahat başlatabilmektedirler. Aynı zamanda erkekler, kendilik algısı, davranışsal yakınlık, duygusal ve bilişsel yakınlık ve romantik sözelleştirme boyutlarında kadınlara oranla daha anlamlı biçimde yüksek ortalamaya sahiptirler. Bununla birlikte, kendilik bilgisi konusunda cinsiyete göre anlamlı farklılık bulunmamıştır. Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Romantik Yakınlığı Başlatmanın İncelenmesi Toplumsal cinsiyet rollerine bağlı olarak romantik yakınlığı başlatmanın farklılaşıp farklılaşmadığı tek yönlü varyans analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Aşağıda Tablo2 de toplumsal cinsiyet rollerine sahip bireylerin romantik yakınlığı başlatma toplam puanlarına ilişkin ortalama ve standart sapma değerleri ve Tablo3 te ise tek yönlü varyans analizi sonuçları yer almaktadır. Tablo 3. Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre RYBB Ölçeği Puanları Üzerinde Uygulanan Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları KT Sd KO F Gruplararası 2533, ,34 16,09** Gruplariçi 13222, ,47 Toplam 15755, ** p<.01 Tablo 3 incelendiğinde, romantik yakınlığı başlatmanın toplumsal cinsiyet rollerine göre farklılaştığı görülmektedir [F(3-252) = 16,09, p<.01]. Ortalama puan farklarının hangi gruplar arasında olduğunu bulmak amacıyla yapılan Scheffe çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre, androjen toplumsal cinsiyet rolüne sahip bireylerin (x= 54,97), hem kadınsı (x= 48,45; p<.01) hem de belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip bireylere göre (x= 48,45; p<.01) anlamlı biçimde daha yüksek ortalamaya sahip oldukları görülür. Ayrıca, Scheffe çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre, erkeksi toplumsal cinsiyet rolüne sahip bireylerin x= 54.07), hem kadınsı (x= ; p<.01) hem de belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip bireylere göre (x= ; p<.01) anlamlı biçimde daha yüksek ortalamaya sahip oldukları görülmektedir. Özsaygı, Kadınsılık ve Erkeksilik Değişkenlerinin Romantik Yakınlığı Başlatmayı Anlamlı Bir Şekilde Yordayıp Yordamadığına İlişkin Bulgular Çalışmada, özsaygı, kadınsılık ve erkeksilik değişkenlerinin romantik yakınlığı başlatmayı anlamlı 592

7 ERYILMAZ, ATAK / Beliren Yetişkinlik Döneminde Özsaygı, Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Romantik Yakınlığı... bir şekilde açıklayıp açıklamadığı çoklu regresyon analizi tekniğiyle incelenmiştir. Öncelikle, romantik yakınlığı başlatma ve ilgili değişkenlere ilişkin betimsel istatistikler Tablo 4 te verilmiştir. Analiz sonuçları, Tablo 5 te yer almaktadır. Tablo 4. Özsaygı, Kadınsılık-Erkeksilik ve Romantik Yakınlığı Başlatmaya İlişkin Betimsel İstatistikler Romantik Yakınlığı Başlatma N x S ,70 7,86 Kadınsılık ,74 9,76 Erkeksilik ,74 13,07 Özsaygı ,89 6,93 Tablo 5. Özsaygı, Kadınsılık ve Erkeksilik Değişkenlerinin Romantik Yakınlığı Başlatmayı Anlamlı Bir Şekilde Yordayıp Yordamadığına İlişkin Çoklu Regresyon Analizi Sonuçları B SEB Beta t Kadınsılık -,01,04 -,01 -,23 Erkeksilik,29,03,48 9,12** Özsaygı,35,06,31 5,91** R=.66, R 2 =.43, F=63,28, ** p<.01 Tablo5 incelendiğinde, erkeksiliğin ve özsaygının romantik yakınlığı başlatmayı anlamlı düzeyde açıkladığı görülmektedir (R=.66, R2=.43, F=63,28, p<.01). Değişkenlerin romantik yakınlığı başlatma ile ilişkileri tek tek ele alındığında, regresyon eşitliğinde en çok erkeksiliğin (β=.48; p<.01), daha sonra özsaygının (β=.31; p<.01) romantik yakınlığı başlatmayı olumlu yönde ve anlamlı düzeyde açıkladıkları sonucuna varılmıştır. Ayrıca, regresyon eşitliğinde kadınsılığın romantik yakınlığı başlatmadaki etkisi anlamlı bulunmamıştır. Bu sonuçlara göre ilgili değişkenler, romantik yakınlığı başlatmadaki varyansın % 43 ünü açıklamaktadır. Tartışma Bu araştırmada, beliren yetişkinlik döneminde romantik yakınlığı başlatma cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolleri ve özsaygı açısından incelenmiştir. Bu bölümde çalışmanın bulguları, üç başlık altında literatür kapsamında tartışılmıştır. Cinsiyete Göre Romantik Yakınlığı Başlatmanın Değerlendirilmesi Sonuçlar incelendiğinde, romantik yakınlığı başlatma konusunda cinsiyetin önemli etkisi olduğu bulunmuştur. Erkeklerin kadınlara oranla romantik yakınlığı daha rahat başlattıkları sonucuna varılmıştır. Çalışma sonuçlarını genel olarak ve kültür bağlamında değerlendirmek olasıdır. Daha önceki çalışmalarda da erkeklerin kadınlara göre romantik yakınlığı daha rahat başlattıkları bulunmuştur (Eryılmaz ve Atak, 2009; Eryılmaz ve Ercan, 2010a, 2011, basımda). Bu konuda erkeklerin kadınlara göre algılanan kontrollerinin daha yüksek olduğu sonucuna da varılmıştır (Eryılmaz, 2004, 2006). Cinsiyetin romantik yakınlığı başlatma konusundaki etkisi genel olarak değerlendirildiğinde, bu çalışmanın bulgularının daha önceki çalışmaları doğrular nitelikte olduğu görülür. Bunlara ek olarak, toplumsal baskınlık kuramının belirttikleri ile de bu çalışmanın sonuçları paralellik göstermiştir (Myers, 1996; Suh, Moskowitz, Fournier ve Zuroff, 2004). Erkeklerin kadınlara oranla romantik yakınlığı başlatma konusunda daha iyi olmaları, kadın ve erkeğin toplumsallaşma biçemleri ile açıklanabilir. Türkiye, kız ve erkekler için farklı toplumsallaştırma süreçlerinin olduğu bir ülkedir. Türkiye de erkeklere göre kızlar, evde daha çok zaman geçirmekte, evle ilgili sorumluluklar almakta, kızlardan geleneksel annelik rollerine uymaları beklenmektedir. Öte yandan, erkekler, daha özgür olmaya cesaretlendirilmektedirler. Erkeklerin toplumsal yaşamda daha bağımsız, daha saldırgan olmalarına ve dışarıda daha çok zaman geçirmelerine izin verilmektedir (Güneri, Sümer ve Yıldırım, 1999). Bu farklı toplumsallaştırma biçiminin etkisi, bireylerin romantik ilişkilerini yapılandırma süreçlerine de yansıyor görünmektedir. Toplumdaki namusa ilişkin değer yargıları da göz önünde bulundurulduğunda, Türk kültüründe romantik yakınlığın başlatılmasının erkekten beklendiği söylenebilir. Bu doğrultuda Türkiye de, romantik yakınlığı başlatan kadınlara toplumdaki bireylerin olumsuz baktığı da ifade edilebilir. Bu gibi bilgilerden dolayı, romantik yakınlığı başlatmanın erkeklerin lehine farklılaşması olası görünmektedir. Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Romantik Yakınlığı Başlatmanın Değerlendirilmesi Bu çalışmada, erkeksi ve androjeni toplumsal cinsiyet rollerine sahip olmanın, beliren yetişkinlerin romantik yakınlığı başlatmalarında önemli etkilerinin olduğu bulunmuştur. Literatürde romantik yakınlık konusunda yapılan çalışmaların sonuç- 593

8 K U R A M V E U Y G U L A M A D A E Ğ İ T İ M B İ L İ M L E R İ larıyla, bu çalışmanın sonuçları arasında farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin Sakallı-Uğurlu nun (2003) çalışmasında, ilişki sürdürme sürecinde erkeğin baskınlığının önemli bir etkisinin olmadığı bulunmuştur. Bu sonuçlar, ilişki başlatmada ve ilişki sürdürmede farklı dinamiklerin etkili olduğunu göstermektedir. Bu noktada Sternberg in (1999) kuramsal açıklamalarının doğrulandığı ifade edilebilir. Sternberg e (1999) göre romantik ilişkiler, ilişki başlatma, sürdürme ve sonlandırma bağlamında ele alınıp incelenmelidir. Öte yandan, erkek olmanın ve erkeksiliğin ilişki başlatmada önemli, ilişki sürdürmede ise önemli olmaması, karşılıklılık faktörüyle ve kültürel yapılarla açıklanabilir. Moss ve Schwebel e (1993) göre, romantik ilişkiler içinde karşılıklılık boyutunun da olduğu beş faktörle açıklanır. Moss ve Schwebel e (1993) göre ilişki sadece taraflardan birinin etkisiyle, gücüyle ya da davranışlarıyla sürdürülemez. Bu bilgiler doğrultusunda bu çalışmada, ilişki başlatmada erkek olmanın ve erkeksiliğin önemli değişkenler olarak bulunması kültürel etkilerle açıklanabilir. Bulgular dikkate alındığında, erkeksi ve androjeni toplumsal cinsiyet rollerine sahip olan bireyler, belirsiz ve kadınsı toplumsal cinsiyet rollerine sahip olanlara göre romantik yakınlığı daha rahat başlatmaktadırlar. Bu bulguları kültürel psikoloji bilgileri ve bulguları bağlamında değerlendirmek olasıdır. Bu bağlamda, sonuçların nedenleri, kültürel yapının değişmesinde ve dönüşmesinde aranabilir. Geçmiş yıllarda Türk toplumunda, erkek çocuk tercihi daha önemliydi ve çocukların psikolojik değerlerine değil de ekonomik değerlerine önem verilmekteydi (Kağıtçıbaşı, 2000). Böyle bir yapıda, erkek olmak ve erkeksi toplumsal cinsiyet rolüne sahip olmak, erkeklere pek çok konuda avantaj sağlamaktaydı. Kağıtçıbaşı, Türk toplumundaki benliklerin sanayileşme ve şehirleşme ile birlikte bağımlılıktan özerk ilişkiselliğe doğru değiştiğini belirtmektedir (Kağıtçıbaşı, 2000). Tüm bu dönüşümler ve değişimler, batı tarzında toplumsallaşmaya doğru bir yönelimin olduğunu göstermektedir. Bu yönelimin çocuk yetiştirme biçemlerine ve toplumsal cinsiyet rollerine etkisi olmuş olabilir. Bu etkiden dolayı belki de geçmişte sadece erkeksi toplumsal cinsiyet rollerine sahip olanlar, romantik yakınlığı çok rahat başlatabilirken, bugün androjen toplumsal cinsiyet rolüne de sahip olmak, benzer etkiye neden olmuş olabilir. Özsaygı Açısından Romantik Yakınlığı Başlatmanın Değerlendirilmesi Araştırma bulgularına göre, özsaygının beliren yetişkinlerin romantik yakınlığı başlatmalarını pozitif yönde ve anlamlı düzeyde açıkladığı bulunmuştur. Literatüre bakıldığında, romantik yakınlığın bir bütünlük bağlamında ele alınması gerektiği belirtilmektedir (Sternberg, 1999). İlişkiyi başlatma, sürdürme ve sonlandırma bu bütünün önemli parçalarıdır. Bireylerin kendilerine ilişkin olarak duyguları ve düşünceleri, ilişki sürecine bağlı olarak farklılaşmaktadır. Örneğin; bir ilişkiyi sonlandırmak, yüksek düzeyde strese ve travmatik bir sürece neden olabilir. İlişkinin sonlandırılması aşamasında bireyler, acı, yıkım, depresyon ve yalnızlık hissetmektedirler. Tüm bu yaşananlardan dolayı, kişilerin özsaygı düzeylerinde düşüşler gerçekleşmektedir (Stroebe ve Stroebe, 1986). İlişki sonlandırmanın aksine, ilişki başlatma sürecinde bireylerin sahip olması gereken birtakım kaynakların olması gerekir. Özsaygı da bu kaynaklardan biridir. Örneğin, literatürde romantik ilişkileri olan bireylerin olmayanlara oranla daha yüksek özsaygı düzeyine sahip olduklarını gösteren çalışmalar vardır (Pettijhon, Naples ve McDermott, 2010). Bu çalışma ile literatürdeki çalışmalar, romantik ilişkilerin önemli özsaygı kaynağı olduğunu doğrulamaktadır. Bireyler, hem ilişkiyi yürütmek için hem de ilişkide sevgi ve rahatlama yaşamak için yüksek düzeyde özsaygıya gereksinim duyarlar (Sprecher, 1994). Sonuç olarak, ilişki başlatma süreci, bireylerin yüksek düzeyde özsaygıya sahip olmalarını gerektirmiş olabilir. Başka açıdan bakıldığında, romantik ilişkilerde kabulün önemli olduğu görülür. Literatürde, özsaygının kişilerin yakın ilişkilerinde kabulü yaşadıklarını gösteren önemli bir gösterge olduğu belirtilmektedir. Bireylerin karşısındaki kişileri kabul etmeleri için öncelikle kendilerini sevmeleri ve kabul etmeleri gerekmektedir (Cramer, 1993). Bu çalışmada, özsaygının romantik yakınlığı başlatmayla ilişkili olması, özsaygının ilişkideki iki yönlü işlevinden kaynaklanabilir. Bu çalışmanın sonuçlarına bakarak bir takım önerilerde bulunulabilir. Öncelikle, beliren yetişkinler için kimlik keşfi bir gelişim görevidir. Bundan sonra yapılacak çalışmalarda, kimlik konusunun da dâhil edilmesi literatüre katkı sağlayabilir. İkinci olarak, özsaygının, romantik yakınlığı başlatmada olumlu etkisi olduğu görülmektedir. Klinik anlamda yardım sunan meslekler açısından bakıldığında, hem önleyici hem de müdahale edici olarak romantik yakınlığı başlatmada sorunları olan bireyler için romantik ilişkiler ve özsaygı konusunda programlar hazırlanabilir. Psikolojik danışma sürecinde ise, bireyin kendisini fark etmesi ve anlaması bağlamında, özsaygı üzerinde durulabilir. 594

9 Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice - 11(2) Spring Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. Investigation of Starting Romantic Intimacy in Emerging Adulthood in terms of Self-Esteem, Gender and Gender Roles Ali ERYILMAZ a Eskişehir Osmangazi University Hasan ATAK Ankara Numune Education and Research Hospital Abstract This study aims, firstly, to examine whether gender plays a decisive role in starting romantic intimacy during the emerging adulthood period; secondly, to compare emerging adults who are assigned different gender roles, in terms of starting romantic intimacy; and thirdly, to analyze the level at which self-esteem and gender roles predict the ability to start romantic intimacy. This study examines the relationship between, gender, gender roles, self-esteem and initiating romantic intimacy at emerging adulthood. A total of 256 individuals (148 female and 108 male) completed the Rosenberg Self-Esteem Scale, Bem Gender Roles Inventory (BGRI) and Markers of Starting Romantic Intimacy Scale. In this study, t-test was used to determine whether gender plays a significant role in initiating a romantic intimate relationship, and also variance analysis method was used to determine whether gender roles plays a significant role in initiating a romantic intimate relationship. Besides basic regression analysis was employed to uncover the interaction between initiating a romantic intimate relationship and gender, self-esteem, and gender roles. It was found out that there was gender difference on starting romantic intimacy. Regression analysis shows that self-esteem, gender, and also gender roles were the most important factors for starting romantic intimacy. The findings of the study suggest that there is a statistically significant relationship between starting romantic intimacy, gender, gender roles, and also self-esteem. The results of the research were found parallel with the literature, and also they are discussed with respect to emerging adulthood, gender, self-esteem and cultural factors. Key Words Romantic Relationship, Gender, Self-Esteem, Gender Roles. In recent years, the development psychology literature has offered some explanations suggesting that individuals do not mature directly from adolescence to adulthood; rather, they experience a preparation period before transition to adulthood (Arnett, 2000). For instance, socio-economic changes recorded in the last 5 decades have been found to have some reflections on individuals transition from adolescence into adulthood. In this process, it has been revealed that individuals postpone developmental duties such as getting married, becoming a parent, completing their education, and living in a separate house until the end of their 20s (Arnett, a Correspondence: Assist. Prof. Ali ERYILMAZ, Eskisehir Osmangazi University, College of Education, Department of Elementary Education, Eskişehir / Turkey. erali76@hotmail.com. Phone: Fax: ; Casper & Bianchi, 2002). Arnett (2000; 2004) labels the period that individuals experience after adolescence and before adulthood as emerging adulthood. Studies conducted in Turkey showed that the emerging adulthood period is experienced in the age range years (Atak, 2005; Atak & Çok, 2010). According to Arnett (2000), one of the most important duties of emerging adults is identity exploration. The process of identity development includes many attempts and decisions made in various areas of life. Attempts and decision-making processes undertaken particularly in the fields of love, business and worldview start during adolescence; however, they develop during emerging adulthood (Sternberg, 1999). Starting romantic intimacy is addressed as the most important variable for sustaining romantic intimacy and explor- 595

10 E D U C A T I O N A L S C I E N C E S : T H E O R Y & P R A C T I C E ing identity. Analysis of the literature shows that romantic relations are regarded as a process, and offers some information on the factors that sustain and end this process. Within this scope, starting romantic intimacy is deemed an important element of this process. Studies have only begun to address this topic recently: Eryılmaz and Atak (2009) identified five important determinants of starting of romantic intimacy among emerging adults: (i) self-perception, (ii) self-knowledge, (iii) behavioral intimacy, (iv) emotional and cognitive intimacy, and (v) romantic verbalization. Emotional and cognitive intimacy includes asking others point of view, thinking about others and expressing one s emotions. Behavioral intimacy includes behavioral elements such as spending time together and taking the phone number of a person. Self perception includes personal evaluations by the individual about her/his personal sufficiencies such as congeniality, attractiveness, and intelligence. Romantic verbalization includes variables such as writing poems and using appropriate words. Finally, selfknowledge includes elements such as honesty in relations and respecting others opinions and feelings (Eryılmaz & Atak, 2009). The related literature offers some theoretical explanations about factors relevant to starting romantic intimacy among emerging adults. It has been shown that gender is one of the factors effective on starting romantic intimacy. Studying gender-based differences in romantic intimacy, which is an important element of identity exploration, can also make reference to identity development. One of the concepts seemingly related to romantic intimacy is gender. Gender is defined in the literature as socially-defined personal characteristics, roles, and responsibilities of males and females. In modern terms, gender roles are addressed in four main groups: femininity, masculinity, androgyny and undifferentiated gender (Dökmen, 2004). The literature provides no information on the effects of gender roles on starting romantic intimacy. Revealing the role played by gender, which informs each dimension of life, in starting romantic intimacy may contribute to the related literature. Self-esteem is also underlined to be important in sustaining romantic intimacy (Sternberg, 1999). However, there is no previous study on the effects of self-esteem on starting romantic intimacy. There are previous studies on the effects of self-esteem on sustaining and ending relations. Indeed, starting romantic intimacy is a part of the relationship process. For this reason, addressing the role played by self-esteem in starting relationship may contribute to the related literature. This study aims, firstly, to examine whether gender plays a decisive role in starting romantic intimacy during the emerging adulthood period; secondly, to compare emerging adults who are assigned different gender roles, in terms of starting romantic intimacy; and thirdly, to analyze the level at which self-esteem and gender roles predict the ability to start romantic intimacy. Model Method This is a descriptive study that examines the current situation. The study used the relational survey method as the basis to examine the relationship between starting romantic intimacy, on one hand, and self-esteem, gender and gender roles on the other. The study data were collected from individuals at different ages and a cross-sectional study pattern was used. Study Group The study used purposive sampling as a sampling method (Büyüköztürk, Kılıç-Çakmak, Akgün, Karadeniz, & Demirel, 2008; Fraenkel & Wallen, 1993; Sencer, 1989). The study included 300 university students aged between years. Participant responses to the data collection tools were revised before data analysis. At the end of the revision process, 44 respondents were excluded from the data set, since either they did not fully complete the scale (at least 5 % of the whole scale remained incomplete) or they shifted to center. As a result, the study analyzed the responses of 256 participants: 148 female and 108 male. The mean age of the emerging adolescents who participated in the study was years (standard deviation 1.74 years). Of 256 study participants, 116 attended physical sciences (45.3%) and 140 attended social sciences (54.7%) departments. Data Collection Tools In this study, the personal information form, Markers of Starting Romantic Intimacy Scale, Rosenberg Self-Esteem Scale and Bem Gender Roles Inventory were used. Personal Information Form: Demographic information of the participants such as age, gender and 596

11 ERYILMAZ, ATAK / Investigation of Starting Romantic Intimacy in Emerging Adulthood in terms of Self-Esteem, Gender... educational background were collected via a personal information form. Markers of Starting Romantic Intimacy Scale: This is a 5 dimensional scale developed by Eryılmaz and Atak (2009), which measures individuals perceptions of starting romantic intimacy. A high score means that the individual has the required determiners and is able to start romantic intimacy. Rosenberg Self-Esteem Scale: This is a 63-itemed scale developed by Rosenberg (1965) and composed of 12 multiple-choice categories. The present study used a 10-itemed Self-Esteem subcategory of the RSS. This subcategory is based on a 4-point Likert type scale and composed of 5 positive and 5 negative statements (Rosenberg, 1965). The scale was adapted into Turkish culture by Çuhadaroğlu (1985). Bem Gender Roles Inventory: Bem Gender Roles Inventory, developed by Bem (1974), was used in the present study to detect the gender role tendencies of the study participants. This version of the scale was adapted into Turkish by Kavuncu and subsequently subjected to validity and reliability analysis by Kavuncu and Dökmen (Dökmen, 1999; Kavuncu, 1987). In the validity and reliability analysis conducted by Dökmen (1999), the scale is composed of 40 items, 20 related to femininity and 20 to masculinity. Separate scores are obtained from the Femininity and Masculinity subscales. The median score of these two separate scores determines whether the individual has androgynous, masculine, feminine, or undifferentiated gender roles. Data Analysis The SPSS software (version 14.00) was used in statistical analysis of the study data. Frequency and percentage distributions were used in the analysis of the demographic data. The t-test was used for the independent groups in order to determine whether the identifiers of starting romantic intimacy differed significantly according to gender. One-way analysis of variance (ANOVA) was used to determine whether starting romantic intimacy differed according to gender roles. Multiple regression was used to understand whether the variables of selfesteem, femininity and masculinity could significantly explain starting romantic intimacy. Statistical significance was set at.05 for the data analysis. Process The study data were collected from students attending universities located in Ankara province of Turkey from April-August The scale implementation took minutes. The study data were collected in the form of individual and group implementations. The data were collected during tuition hours with the consent and assistance of the course lecturers. The data were collected on a voluntary basis: participants were given a brief explanation about the aim of the study; the scale was administered on volunteer participants. Moreover, additional information was given to the demanding participants. Participants were not asked any identity information. Results The study findings were grouped in three main themes. T-test results, one-way ANOVA results and simple regression analysis results were assessed, respectively. Starting Romantic Intimacy in terms of Gender T-test analysis was used for the independent groups to determine whether the determiners for starting romantic intimacy varied significantly in terms of gender. The mean score for starting romantic intimacy (x=54.19) among the male emerging adults was found to be higher than that of female (x=49.88) emerging adults. The results suggest that the males (t=4.49; p <.01) are able to start romantic intimacy more easily than the females. At the same time, males scored significantly higher than females in terms of self-perception, behavioral intimacy, emotional and cognitive intimacy, and romantic verbalization. However, there was no statistically significant difference between females and males in terms of self-knowledge. Starting Romantic Intimacy according to Gender Roles One-way ANOVA was used to determine whether starting romantic intimacy differed in terms of gender roles. Mean scores for starting romantic intimacy among emerging adults with masculine and androgynous gender roles were found to be higher than individuals with feminine and undifferentiated gender roles. One-way ANOVA was used to determine whether this difference was statistically significant. Gender roles were observed to result in differences in starting romantic intimacy [F(3-252) = 16.09, p<.01]. The Scheffe multi-comparison test was used to reveal the groups with different mean scores. The results showed that individuals with 597