- vergilər nazirinin birinci müavini - vergilər nazirinin müavini, hüquq elmləri namizədi - vergilər nazirinin müavini

Transkript

1 Azərbaycanın vergi xəbərləri Resenziyalı, aylıq elmi jurnal BİZ BAZAR İQTİSADİYYATINI VERGİ YOLU İLƏ TƏNZİMLƏMƏLİYİK. Heydər Əliyev Təsisçi: Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyi İYUN, 2011, N 6 Redaksiya heyəti: Elşən Hacızadə Vahid Axundov Ziyad Səmədzadə Fazil Məmmədov Kəmaləddin Heydərov Şahin Mustafayev Azər Əmiraslanov Səlim Müslümov Vahid Novruzov Asəf Nadirov Ağasəlim Ələsgərov Akif Musayev Natiq Əmirov Namiq Əliyev Sahir Məmmədxanov Sahib Ələkbərov Asif Cahangirov Vidadi Məmmədov Yaşar Kəlbiyev Elşən Əliyev - baş redaktor, iqtisad elmləri doktoru, professor - iqtisadi siyasət məsələləri üzrə Dövlət müşaviri, iqtisad elmləri doktoru, professor - Milli Məclisin İqtisadi Siyasət Komitəsinin sədri, akademik - vergilər naziri - fövqəladə hallar naziri - iqtisadi inkişaf naziri - Prezident Administrasiyasının Aqrar siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri, iqtisad elmləri namizədi - Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun sədri, iqtisad elmləri doktoru - Auditorlar Palatasının sədri, iqtisad elmləri doktoru, professor - akademik - Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü - Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü - vergilər nazirinin birinci müavini - vergilər nazirinin müavini, hüquq elmləri namizədi - vergilər nazirinin müavini - vergilər nazirinin müavini - Vergilər Nazirliyinin Aparatının rəhbəri, tarix elmləri namizədi - Vergilər Nazirliyi yanında Vergi Cinayətlərinin İbtidai Araşdırılması Departamentinin rəisi, hüquq elmləri namizədi - Vergilər Nazirliyinin Tədris Mərkəzinin rəisi, iqtisad elmləri doktoru - məsul katib Redaksiyanın işçi heyəti: Tamilla İsmayılova - baş mühasib Səbinə Axundova - korrektor Etibar Əliyev - fotomüxbir Nəşrin məsləhətçisi: Elşən Bağırzadə Kütləvi informasiya vasitələri haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununa müvafiq şəkildə təsis edilmişdir. Reyestr N 510. Redaksiyanın ünvanı: AZ1073. Bakı ş., Landau küçəsi, 16. Telefon: Faks: Jurnal Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə İqtisadiyyat elmləri üzrə elmi nəşrlər siyahısına daxil edilmişdir. Materiallarımızdan istifadə zamanı jurnala istinad zəruridir.

2 MÜNDƏRİCAT RƏSMİ Bakıda XVIII Beynəlxalq Xəzər neft, qaz, neft emalı, neft kimyası sərgi və konfransı keçirilmişdir... 5 Krans Montana Forumu Azərbaycan Prezidentini özünün ən ali mükafatına layiq görmüşdür İYUN - MİLLİ QURTULUŞ GÜNÜ Heç vaxt unudulmayacaq şərəfli tarixi gün... 9 VERGİLƏR NAZİRLİYİNDƏ Vergilər naziri IOTA-nın icraçı katibi Marek Velençiklə görüşmüşdür İslahatlar təqdir olunur XƏBƏRLƏR Azərbaycanla Sloveniya arasında Konvensiya imzalanmışdır Bakıda vergi ekspertlərinin 7-ci illik Avrasiya seminarı keçirilmişdir Milli Məclis Vergi Məcəlləsinə dəyişikliklər etmişdir Vergilər Nazirliyində Açıq qapı günü keçirilmişdir Elektron xidmətlər təkmilləşdirilir Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Dövlət orqanlarının elektron xidmətlər göstərməsinin təşkili sahəsində bəzi tədbirlər haqqında" 23 may 2011-ci il tarixli 429 nömrəli Fərmanının icrasına dair Tədbirlər Planı VERGİ İNZİBATÇILIĞI Y.Kəlbiyev. Vergi auditi zamanı mühasibat və vergi uçotu sənədlərinin yoxlanılması işlərinin təşkili VERGİQOYMA İ.Seyfullayev. Yüksək texnologiyalara əsaslanan iqtisadi modelin qurulmasında dövlətin rolu MÜƏSSİSƏNİN İQTİSADİYYATI S.İsmayılov. Müəssisənin diversifikasiyası strategiyası BEYNƏLXALQ İQTİSADİ MÜNASİBƏTLƏR G.Tuna, V.E.Tuna, E.Bagırzade. Uluslararası hisse senedi piyasaları arasındakı nedensellik ilişkisi: Türkiye, Yunanistan ve ABD üzerine ampirik bir uygulama VERGİLƏR VƏ İQTİSADİ İNKİŞAF İ.Nəbiyev. Azərbaycanda vergi sisteminin tarixi ELM KORİFEYLƏRİ İqtisadiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları TERMİNOLOGİYA İqtisadi terminlər lüğəti MƏLUMAT Müəlliflər üçün qaydalar

3 Editorial board: Prof. Dr. Elshan HAJIZADEH - chief-in-editor Prof. Dr. Vahid AKHUNDOV Prof. Dr. Ziyad SAMADZADEH Fazil MAMMADOV Kamaladdin HAYDAROV Shahin MUSTAFAYEV Dr. Azer AMIRASLANOV Prof. Dr. Salim MUSLUMOV Prof. Dr. Vahid NOVRUZOV Prof. Dr. Asaf NADIROV Prof. Dr. Agasalim ALASGAROV Prof. Dr. Akif MUSAYEV Natiq AMIROV Dr. Namig ALIYEV Sahir MAMMADKHANOV Sahib ALEKBEROV Dr. Asif JAHANGIROV Dr. Vidadi MAMMADOV Prof. Dr. Yashar KALBIYEV Elshan ALIYEV - state adviser of the Republic of Azerbaijan on issues of economic policy - chairman of Parliament s Committee for the economic policy - minister of taxes - minister of emergency situations - minister of economic development - head of the Department on issues agricultural policy of the Adminstration of the President - chairman of the State Social Protection Fund - chairman of the Chamber of Auditors - member of the Azerbaijan National Academy of Sciences - correspondent member of the Azerbaijan National Academy of Sciences - correspondent member of the Azerbaijan National Academy of Sciences - first deputy minister of taxes - deputy minster of taxes - deputy minster of taxes - deputy minster of taxes - chief of apparatus the Ministry of Taxes - head of the Department for Preliminary Investigation Tax Crimes of Ministry of Taxes - head of the Training Centre of Ministry of Taxes - coordinator Editorial office: Tamilla Ismayılova - chief accountant Sabina Akhundova - proofreader Etibar Aliyev - photographer Advisor of publication: Elshan Bagirzadeh Published in July Established by the Law On Mass Media of the Republic Azerbaijan. Reyestr N 510. Editorial office address: 16, Landau street. Baku. AZ1073. Phone: Fax: The journal have been included by decision of the Supreme Attestation Comission under the President of Azerbaijan Republic to the list of scientific publications on economic sciences. It is necessary to refer to the journal when using its materials.

4 CONTENT OFFICIAL The 18th International Caspian Oil & Gas Exhibition & Conference was held in Baku... 5 The President of Azerbaijan was awarded the Crans Montana Forum Gold Medal... 7 JUNE 15 TH - SALVATION DAY A glorious Day to remember... 9 IN THE MINISTRY OF TAXES Minister of Taxes met IOTA Executive Secretary Marek Velenchik New reforms are being initiated NEWS Azerbaijan and Slovenia signed convention th Annual seminar of Tax experts was held in Baku Parliament made amendments to Tax Code Open doors in the Ministry of Taxes Electronic services to improve Event Log concerning implementation of President s Decree number 429 (dated May 23, 2011), on Measures on applying electronic services in Public Organizations TAX ADMINISTRATION Y.Kalbiyev. Organization of work on verification of documents of accounting and taxation in the tax audit TAXATION I.Seyfullayev. The role of state in construction of the economic model based on high technologies ECONOMY OF ENTERPRISE S.Ismailov. The strategy of diversification of enterprises INTERNATIONAL ECONOMICS G.Tuna, V. E. Tuna, E. Bagirzadeh. Causality Relationships Among Stock Prices in Internatıonal Markets: An Empirical Application in Turkey, Greece and U.S TAXES AND ECONOMIC DEVELOPMENT I. Nabiyev. The history of the tax system in Azerbaijan SCIENCE CORYPHAEUSES Nobel s Laureates on Economics TERMINOLOGY Dictionary of Economic Terms INFORMATION Rules for contributors (in Azerbaijani)

5 RƏSMİ Bakıda XVIII Beynəlxalq Xəzər neft, qaz, neft emalı, neft kimyası sərgi və konfransı keçirilmişdir İyunun 7-də Bakı Sərgi Mərkəzində XVIII Beynəlxalq Xəzər neft, qaz, neft emalı, neft kimyası sərgi və konfransı işə başlamışdır. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva açılış mərasimində iştirak etmişlər. Builki sərgidə dünyanın 27 ölkəsindən 285 şirkət təmsil olunmuşdur. Sərginin ekspozisiyasının 40 faizindən çoxu dünyada tanınmış iqtisadi qurumların payına düşürdü. Tədbirdə Azərbaycanın şirkətləri geniş təmsil olunmuşdu və iştirakçıların 38 faizini yerli iqtisadi qurumlar təşkil edirdi. Ötənilki sərgi ilə müqayisədə ekspozisiyaların sahəsi 25 faiz çox idi. Sərgi iştirakçılarının 12 faizi isə bu tədbirə ilk dəfə qatılmışdı. Sərgi və konfransı Böyük Britaniyanın ITE Group Plc şirkətinin baş məsləhətçisi Endryu Vud açmışdır. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev açılış mərasimində nitq söyləmişdir. Bu sərgi və konfransın artıq ənənəvi xarakter daşıdığını, on səkkizinci ildir ki, Bakıda belə mötəbər tədbirin keçirildiyini vurğulayan dövlətimizin başçısı demişdir: Mən çox şadam ki, ildən-ilə bu sərgiyə maraq artır. Bu, çox gözəl göstəricidir və onu göstərir ki, baxmayaraq Azərbaycanda əvvəlki illərdə böyük investisiya layihələri həyata keçirilib, yenə də ölkəmizin neftqaz sektoruna xarici investorlar tərəfindən maraq azalmır. Bunun səbəbi ondan ibarətdir ki, bizim neft strategiyamız uzunmüddətli strategiyadır. Bu strategiyanın uğurlu icrası nəticəsində neft-qaz sektorunda ölkə qarşısında duran əsas vəzifələr yerinə yetirildi. Ancaq biz yenə də gələcəyə baxırıq və əminəm ki, bu günlərdə burada gələcək planlarımız haqqında çox geniş müzakirələr aparılacaqdır. Bildiyiniz kimi, Azərbaycan qədim neft ölkəsidir. Sənaye üsulu ilə dünyada ilk dəfə neft XIX əsrdə məhz Azərbaycanda 5

6 hasil edilmişdir. XX əsrdə dəniz yataqlarından dünyada yenə də ilk dəfə neft Azərbaycanda hasil edilmişdir....ii Dünya müharibəsi zamanı faşizm üzərində Qələbənin qazanılmasında Azərbaycan neftçilərinin çox böyük rolu və payı olmuşdur. O vaxt Sovet İttifaqının yanacağının 90 faizi Bakıda Azərbaycan neftçiləri tərəfindən istehsal edilmişdir. Müstəqilliyimizin ilk illərinin ölkəmiz üçün çox ağır keçdiyini qeyd edən Prezident İlham Əliyev o zaman vəziyyətin qeyri-sabit olduğunu, vətəndaş müharibəsi təhlükəsi yarandığını, total böhranın hökm sürdüyüyünü xatırlatmış və demişdir: Azərbaycanın bəxti gətirmişdir ki, ölkəmiz üçün həlledici anlarda böyük dövlət xadimi, ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın rəhbərliyinə gəlmişdir. Dövlətimizin və dövlətçiliyimizin əsasları məhz onun siyasəti nəticəsində formalaşmışdır. Azərbaycanda dövlətçiliyin əsasları qoyulmuş, hüquqi dövlət quruculuğu prosesi başlanmışdır. Ölkədə siyasi və iqtisadi islahatlar aparılmağa başlanmışdır. Ölkəmizin iqtisadi müstəqilliyinin əldə edilməsi üçün konkret addımlar atılmağa başlanmışdır. Onların içində ən mühüm və tarixi əhəmiyyətə malik olan hadisə 1994-cü ildə Əsrin kontraktı nın imzalanması idi. Prezident İlham Əliyev demişdir:...bu il müstəqilliyimizin 20-ci ildönümünü qeyd edərkən tam əminliklə deyə bilərik ki, neft-qaz sektorunda enerji təhlükəsizliyi sahəsində əldə edilmiş nailiyyətlər ölkəmizi böyük dərəcədə möhkəmləndirə bilmişdir. Azərbaycan özünü tam şəkildə təmin edən ölkədir. Valyuta ehtiyatlarımız artır və hazırda onun səviyyəsi təqribən 35 milyard dollara çatmışdır. İqtisadiyyatımız artır və son 7 il ərzində ümumi daxili məhsul 3 dəfə artmışdır. Büdcə xərcləri 2003-cü ildə 1,2 milyard dollar idi, 2011-ci ildə bu rəqəm 20 milyard dollara çatmışdır. Ölkədə çox güclü sosial siyasət aparılır, işsizliyə qarşı mübarizə güclənir, yoxsulluq azalır. Sənaye potensialımız və qeyrineft sektoru inkişaf edir. Bütün bu uğurların təməlində birmənalı deyə bilərəm ki, 1994-cü ildə imzalanmış Əsrin kontraktı dayanır. Ona görə bu gün bu sərgi və konfransın açılışında 1994-cü ildə bizə inanan, Azərbaycanın gələcəyinə inanan xarici neft şirkətlərinə bir daha minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. ABŞ-ın Avrasiya enerji məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi Riçard Morninqstar ABŞ Prezidenti Barak Obamanın, Böyük Britaniyanın Azərbaycandakı səfiri xanım Kerolayn Braun Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının Baş naziri Devid Kameronun, Türkiyənin Azərbaycandakı səfiri Hülusi Kılıç qardaş ölkənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın, Avropa İttifaqının enerji məsələləri üzrə komissarı Günter Ottinger Avropa Komissiyasının sədri Xose Manuel Barrozunun Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə təbrik məktublarını oxumuşlar. Norveç Krallığının Vəliəhdi Hookon, Gürcüstanın energetika və təbii ehtiyatlar naziri Aleksandr Xetaquri tədbirdə çıxış etmişlər. Açılış mərasimindən sonra Prezident İlham Əliyev sərginin pavilyonları ilə tanış olmuşdur. 6

7 Krans Montana Forumu Azərbaycan Prezidentini özünün ən ali mükafatına layiq görmüşdür İyunun 23-də Belçikanın paytaxtı Brüsseldə Krans Montana Forumunun rəsmi açılışı olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva Forumun Azərbaycan: Şərqə doğru Avropanın qabaqcıl mayakı sessiyasında iştirak etmişlər. Dövlətimizin başçısı və xanımı əvvəlcə ölkəmizlə bağlı təqdim edilən sərgi ilə tanış olmuşlar. Sərgidə Azərbaycanda gedən sürətli iqtisadi inkişaf prosesləri barədə ətraflı məlumat verilmişdir. Forumda Azərbaycana maraq kifayət qədər böyük olmuşdur. Bu il 22-ci dəfə keçirilən Krans Montana Forumunda dünyanın müxtəlif ölkələrindən dövlət başçıları, nazirlər, iri biznes sahibləri iştirak edirdi. Qeyd edək ki, Forum 1986-cı ildə İsveçrə rəsmilərinin dəstəyi ilə yaradılan beynəlxalq təşkilatdır. Qurum beynəlxalq əməkdaşlıq və dialoqa yardımı özünün əsas məqsədləri elan etmişdir. Gələn ilin iyununda isə Krans Montana Forumu Bakıda keçiriləcəkdir. Krans Montana Forumunun təsisçisi və prezidenti Jan Pol Karteron mərasimi açaraq Prezident İlham Əliyevi və xanımı Mehriban Əliyevanı, o cümlədən digər qonaqları salamlamış, tədbir iştirakçılarına Azərbaycan haqqında məlumat vermişdir. Belçika Krallığı Baş nazirinin müavini, maliyyə naziri Didier Reynders Azərbaycanda gedən iqtisadi inkişaf prosesləri, enerji sektorunda əldə olunan uğurlar, sərmayə mühiti barədə danışmış, bu sahədə Prezident İlham Əliyevin xidmətlərini xatırlatmış və Avropa üçün Azərbaycanın Asiyaya açılan qapı olduğunu diqqətə çatdırmışdır. Avropa İttifaqının enerji məsələləri üzrə komissarı Günter Ottinger çıxışında diqqəti Azərbaycanın enerji sektorunda əldə etdiyi uğurlara yönəltmişdir. Albaniyanın Baş naziri Sali Berişa da neft-qaz sektorunda əldə olunan uğurlar münasibətilə Prezident İlham Əliyevi təbrik etmişdir. Əlcəzairin planlaşdırma naziri Həmid Temmar və İSESKO-nun baş direktoru Əbdüləziz bin Osman əl-tüveycri də mərasimdə çıxış etmişlər. İSESKO-nun baş direktoru rəhbərlik etdiyi təşkilatla Azərbaycan arasında yaranan səmərəli əməkdaşlıqdan danışmışdır. O, Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın fəaliyyətini vurğulamış və onun xoşməramlı səfir kimi mədəniyyət, elm, təhsil və digər sahələrdə həyata keçirdiyi layihələri yüksək qiymətləndirmişdir. 7

8 Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev forumda geniş nitq söyləmişdir. Forumun ölkəmizin müstəqilliyinin 20-ci ildönümünü qeyd etdiyi tarixə təsadüf etdiyini vurğulayan dövlətimizin başçısı ötən dövr ərzində bütün əsas məqsədlərə nail olduğumuzu bildirmiş və demişdir: Azərbaycan yüz faiz planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatına keçmiş bir ölkəyə çevrildi və iqtisadiyyatımızın 80 faizindən çoxunu özəl sektor təmin edir. Biz elə bir ölkəyə çevrildik ki, bu ölkə demokratik prinsiplər əsasında inkişaf edir, müstəqil siyasi sistemini qurur, beynəlxalq təşkilatlara üzv olur və siyasi islahatları böyük siyasi iradə ilə davam etdirir. Həyatımızın hər bir sahəsində biz tərəqqini görürük. Lakin bu, o demək deyildir ki, biz indi istirahət etməliyik və məqsədlərimizdən bəhrələnməliyik. Biz əslində ürəkdən çalışmalıyıq ki, Azərbaycanı müasir, demokratik, çiçəklənən dövlətə çevirək. Prezident İlham Əliyev son illərdə Azərbaycanın iqtisadi yüksəlişini ifadə edən rəqəmləri forum iştirakçılarının diqqətinə çatdırmışdır: Bizim iqtisadiyyatımız 3 dəfə, ÜDM 300 faiz artmışdır. Sənaye istehsalı demək olar ki, 3 dəfə artmışdır. Əldə etdiyimiz ən mühüm nailiyyətlərdən biri təbii ki, 900 mindən artıq iş yerinin xüsusən də rayonlarda açılmasıdır. Bu, o deməkdir ki, rayonlara kapital qoyuluşu davam etmişdir. Təbii ki, yoxsulluğun 2003-cü ildə 49 faizdən 2010-cu ildə 9 faizə qədər azalması onu göstərir ki, islahatlarımızın nəticələri vardır. O qeyd etmişdir ki, gələn illər ərzində Azərbaycanın iqtisadi inkişafı əsasən qeyri-neft sektoruna yönəldiləcəkdir. Bu da ölkəmizin iqtisadi inkişafını təmin edəcəkdir. Dövlətiimizin başçısı regional təhlükəsizlik məsələsinə toxunarkən demişdir ki, uzun illərdir Azərbaycan əraziləri işğal altındadır. Ermənistan azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə siyasətini həyata keçirib və bunun nəticəsində bir milyondan artıq azərbaycanlı öz torpaqlarında qaçqın və məcburi köçkün kimi yaşamağa məcbur olub. Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış əraziləri işğal altındadır. Əfsuslar olsun ki, artıq iki onillikdir ki, bu vəziyyət davam edir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəinki ən böyük ədalətsizlik, o cümlədən regional təhlükəsizliyə, sabitliyə böyük hədədir. Krans Montana Forumunun prezidenti Jan Pol Karteron çıxış edərək, ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi kursunun Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirildiyini vurğulamış, ölkəmizdə iqtisadi inkişaf sahəsində əldə olunan nailiyyətlər münasibətilə dövlətimizin başçısını təbrik etmiş və demişdir: Cənab Prezident, Siz bu regionda öz rəhbərlik məharətinizlə seçilərək, əslində bir kapitan rolunu oynayaraq tam şəkildə, tam surətdə ölkənizin nüfuzunu artırırsınız. Siz islahatlar, struktur islahatları həyata keçirdiniz, bir çox xarici sərmayədarları ölkənizə cəlb etdiniz və fiskal siyasəti düzgün apardınız. Jan Pol Karteron bu gün ölkəmizin bir çox nailiyyətlər əldə etdiyini bir daha vurğulayaraq, Azərbaycanda son illər ərzində baş verən hadisələri əsl möcüzə adlandırmışdır. Forumun ən ali mükafatı PRIX DE LA FONDATION Prezident İlham Əliyevə təqdim olunmuşdur. Dövlətimizin başçısı ali mükafata görə minnətdarlığını bildirmiş və demişdir ki, Mən bu mükafatı ölkəmizə verilən mükafat kimi qəbul edirəm. Müstəqil Azərbaycanın həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq səviyyədə əldə etdiyi uğurlar Avropaya olan münasibətinin təcəssümüdür. Bu, çox vacibdir və bu gün, əslində, biz yeni, olduqca perspektivli və eyni zamanda, çox mürəkkəb bir mərhələyə qədəm qoyuruq. Bu, Avropa ilə Azərbaycanın münasibətlərinə aid olan bir mərhələdir. Bu, münasibətlərimizin rəsmiləşdirilməsinə aparan yoldur və tərəfdaşlıq sazişimiz əsasında ölkəmizin, münasibətlərimizin inkişaf perspektivini müəyyən edəcəkdir. 8

9 15 İYUN - MİLLİ QURTULUŞ GÜNÜ Heç vaxt unudulmayacaq şərəfli tarixi gün 1993-cü ildə Azərbaycan xalqı, həmişə olduğu kimi, müdriklik göstərmiş, Heydər Əliyevə müraicət edərək onu hakimiyyətə dəvət etmişdir Azadlıq, müstəqillik həm ayrıca bir vətəndaş üçün, həm də bütöv xalqlar, millətlər üçün ən müqəddəs, ən şirin nemətdir. Biz azadlığımızın, müstəqilliyimizin yolunu illərlə gözləmişik, mübarizə aparmışıq, bu yolda minlərlə şəhid vermişik. Azadlığı, müstəqilliyi əldə etmək nə qədər çətindirsə, onu qoruyub saxlamaq bir o qədər mürəkkəb və ağır məsələdir. Qüdrətli və möhkəm dövlət olmadan azadlıq və müstəqillik də yoxdur. Tariximizə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil olmuş 1993-cü ilin 15 iyun günü onu qiymətləndirənlər, dərindən dərk edənlər üçün çox əzizdir. Vətənini, xalqını sevən, həmin çətin, ağrılı günlərin dəhşətlərini yaşayan, hadisələri gözləri ilə görən insanlar üçün 15 iyun əsl qurtuluş tarixi, Azərbaycanın xilası tarixidir. Bu tarixi yaradan isə yenə də Azərbaycanın inkişafında, müstəqilliyində, gələcəyində müstəsna rol oynayan, daim xalqına arxalanan və xalqa arxa olan bir insandır - Heydər Əliyev. Heydər Əliyevin müstəqil, tarazlı və cəsarətli siyasət yeritməsi bütün Azərbaycan xalqının diqqətini cəlb edir, ona ümidləri artırırdı. İqtidar isə onun siyasətini separatçılıq kimi qiymətləndirir və Naxçıvan Muxtar Respublikasında hakimiyyət çevrilişi etməyə, qeyridemokratik yolla Xalq Cəbhəsini hakimiyyətə gətirməyə cəhd edirdi. Bu elə bir dövr idi ki, daşnaklarin Böyük Ermənistan yaratmaq niyyətləri, Azərbaycanı Qafqazın siyasi xəritəsindən silmək planları reallaşmaq üzrə idi. Azərbaycan torpağı etnik əlamətə görə parçalanıb yox olmaq təhlükəsi qarşısında qalmışdı ci il oktyabrın 24-də Xalq Cəb- 9

10 həsinin yerli qurumlarına məxsus silahlı dəstələr Naxçıvan MR-in Daxili İşlər Nazirliyi binasını, televiziya studiyasını ələ keçirdi. Qiyamçılar xalqa televiziya ilə müraciət edib mövcud hakimiyyət əleyhinə bəyanatlar verdilər. Əhalinin böyük əksəriyyəti Heydər Əliyevin çağırışı ilə ayağa qalxdı. Silahlılar dövlət idarələrindən qovulub çıxarıldı. Xalq xilas yolunu Heydər Əliyevin ölkəyə rəhbərliyində gördüyü halda iqtidarda olan və olmayan Xalq Cəbhəsi üzvləri, habelə hakimiyyəti itirmiş qüvvələr və onların əlaltıları arasında didişmə, satqınlıq, xəyanət yolu ilə, hətta Azərbaycanın müstəqilliyi bahasına, hakimiyyəti ələ keçirmək cəhdləri baş alıb gedirdi. Gəncədə 1993-cü il iyun qiyamı vəziyyəti daha da ağırlaşdırdı. Burada hökumətə tabe olmayan bir qrup zabit hərbi birlik yaratmışdı. Onlara Surət Hüseynov rəhbərlik edirdi. 709 saylı hərbi hissə Müdafiə Nazirliyinə tabe olmurdu. İqtidar hərbi müxalifətin öhdəsindən gələ bilmirdi. Iyunun 4-də səhər hərbi qiyamı yatırmaq üçün hökumət Gəncəyə 3 minədək canlı qüvvə, güclü hərbi texnika yeritdi. İki qardaş üz-üzə dayandı. 709 saylı hərbi hissənin kazarmaları dağıdıldı, hərbi təyyarələr havaya qalxıb hava limanını darmadağın etdi. Lakin qiyamçılar daha fəal hərəkət etdilər. Onlar qan tökmək istəməyən qvardiyaçıları şəhərdən çıxarmaq adı altında avtobusa doldurub güllələdilər. Hökumət qüvvələri məğlub edildi. Qiyamçı hərbi hissələr Bakıya doğru yeriməyə, prezidentin və hökumətin istefaya getməsini tələb etməyə başladılar və müqavimətə rast gəlmədən paytaxta yaxınlaşdılar. Iyunun 14-də Nəvahi yaxınlığında ordular üz-üzə dayandı. Danışıqlar nəticəsində qiyamçıları Lökbatan yaxınlığında və Şamaxı yolunun 75 kilometrliyində saxlamaq mümkün oldu. Yaranmış vəziyyətlə əlaqədar parlamentin sədri, baş nazir, üç güc nazirliyinin rəhbərləri istefaya getməyə məcbur oldular. Ölkənin qabaqcıl adamları, ziyalılar, sadə əməkçilər böyük fəlakətin yaxınlaşdığını hiss edirdilər. Bununla yanaşı, xalqın sağlam qüvvələrinə arxalanan qurtuluş hərəkatı meydana gəlir və sürətlə genişlənirdi. Bu hərəkat zamanın böyük siyasətçisi Heydər Əliyevin ətrafında toplaşırdı. Ziyalı insanlar dəfələrlə Naxçıvana gedib onun yenidən böyük siyasətə qayıtmasını xahiş etmişdilər ci il oktyabrın 16-da Azərbaycanın 91 nəfər nüfuzlu ziyalısı-alimlər, müəllimlər, jurnalistlər, hüquqşünaslar, həkimlər Səs qəzeti vasitəsilə Heydər Əliyevə Qurtuluş hərəkatına rəhbərlik etməsi barədə rəsmi müraciət etdi. Yeni Azərbaycan uğrunda siyasi hərəkat genişlənirdi. Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvanda Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) təşkil edildi. AXC-Müsavat iqtidarı uzun müddət öz yarıtmaz fəaliyyəti ilə ölkəni parçalanmaq həddinə çatdırdı. Vətəndaş müharibəsi üçün zəmin yarandı. Başlanmış bu təhlükəli proseslərin qarşısını ala bilmədiyini dərk edən iqtidar son anda kömək üçün Heydər Əliyevə müraciət etdi. 10

11 Azərbaycanın görkəmli oğlu, böyük vətənpərvər Heydər Əliyev xalqın bu ağır günündə, şübhəsiz, kənardan baxa bilməzdi. O, xalqın və respublikanın hakim dairələrinin təkidli dəvətini qəbul edib iyunun 9-da Bakıya gəldi. Bununla da daxili və xarici düşmənlərimizin bütün planları iflasa uğradı. Xilaskarlıq missiyasını öz üzərinə götürən bu nəhəng şəxsiyyət həyatını təhlükə altında qoyaraq Gəncəyə getdi. Hadisələrin daha faciəli nəticələrə gətirib çıxarmaması üçün öz ağsaqqal sözünü dedi. İndi inamla söyləyə bilərik ki, Heydər Əliyevin Gəncəyə səfəri vətəndaş qarşıdurmasının genişlənməsinin qarşısını aldı. Ümummilli liderimiz Gəncədə baş verən hadisələrə münasibət bildirərkən demişdi: Hadisələr dəhşətlidir. Qan tökülüb, cinayət edilib. Bunlar araşdırılmalıdır və qanunu pozmuş bütün adamlar, cinayətdə iştirak etmiş adamlar, cinayəti təşkil etmiş şəxslər, hansı tərəfdən asılı olmasına baxmayaraq, qanun qarşısında məsuliyyət daşımalıdırlar. Bütün Azərbaycan xalqı bu gəlişi böyük ümid və sevinclə qarşıladı cü il iyunun 15-də Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Bu gün tariximizə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil oldu. Xalqın tələbi ilə Milli Məclis ci ilin iyununda bu günü bayram elan etdi. Dövləti olmayan xalq ölümə məhkumdur. Dövlətçilik xalqın ölüm, ya olum məsələsidir. Heydər Əliyevin xalqımızın və tariximizin qarşısında ən böyük xidmətləri kəskin geosiyasi ziddiyyətlərin mövcud olduğu bir şəraitdə Azərbaycan dövlətçiliyini xilas etməsində, Azərbaycan varlığını parçalanıb yox olmaq təhlükəsindən qurtarmaqda idi. Dövlətimizin qorunub saxlanılması isə azadlığımızın, müstəqilliyimizin qorunub saxlanması deməkdir, qurtuluş deməkdir! Azərbaycan dövlətçiliyi ona qarşı yönəlmiş qəsdlərdən uğurla çıxdı. Ümummilli liderin qətiyyəti xalqa ruh yüksəkliyi gətirdi, inamımızı özümüzə qaytardı, sabitlik və əmin-amanlıq yaratdı. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrdə milli-mənəvi dəyərlərimiz bərpa edilmiş, onun qətiyyəti, apardığı uğurlu daxili və xarici siyasət sayəsində ölkəmiz xaosdan xilas olmuş, sivil demokratik inkişaf yolu ilə inamla irəliləyərək böyük nailiyyətlər qazanmışdır. Heydər Əliyev öz gücünə, təcrübəsinə güvənən dahi siyasətçi kimi dəfələrlə söylədiyi məşhur kəlamına sadiq qaldığını sübut etdi ki, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi əbədidir, sarsılmazdır, dönməzdir. Tarixin, dövrün, zamanın yazıları, əsrlərlə silinməyən, daim xatırlanan yaddaşı olduğu kimi, zaman da tarixin yol yoldaşı, bələdçisidir. Zamanı, bütöv bir dövrü, bəzən bir anı tarixləşdirən, əbədiləşdirən isə qüdrətli, müdrik, dahi şəxsiyyətlərdir. Tarix əbədiliyi, zaman dolğunluğu, keşməkeşliyi, bəşəriyyət isə azad, firavan həyatı üçün belə insanlara, şəxsiyyətlərə borcludur. Prezident İlham Əliyev möhtəşəm Qurtuluş hərəkatının əhəmiyyətindən danışarkən demişdir ki, 1993-cü ildə 11

12 Azərbaycan xalqı həmişə olduğu kimi, müdriklik göstərmiş, Heydər Əliyevə müraicət edərək onu hakimiyyətə dəvət etmişdir. Xalqın dəstəyi ilə Prezident vəzifəsinə seçilmiş Heydər Əliyev vəziyyəti yaxşılaşdırmaq və xoşagəlməz hallara son qoymaq üçün çox böyük səylər göstərmişdir. Demək olar ki, qısa müddət ərzində bütün xoşagəlməz hallara, bütün qanunsuz silahlı birləşmələrə son qoyuldu, onlar tərksilah edildi, vətəndaş müharibəsi dayandırıldı, cəbhədə atəşkəs əldə olundu və bu, imkan verdi ki, Azərbaycan sürətli inkişafa qədəm qoysun. Bir sözlə, 1993-cü ildən başlayaraq Azərbaycanda sabitlik və inkişaf dövrü başlanmışdır. Dövlətçiliyimizin əsasları məhz 1993-cü ildən sonra formalaşmağa başlamışdır. Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğu prosesi sürətlə aparılmışdır. Müstəqil Azərbaycanın Konstitusiyası qəbul edilmişdir, ölkədə aparılan siyasi və iqtisadi islahatlar öz müsbət nəticələrini vermişdir. Azərbaycan beynəlxalq təcriddən çıxa, informasiya blokadasını yara bilmişdir. Azərbaycan haqqında 1990-cı illərin əvvəllərində dünya ictimai rəyində formalaşmış təhrif edilmiş təsəvvür dəyişdirilmişdir. Azərbaycan beynəlxalq aləmdə öz yerini tuta bilmişdir. Beynəlxalq təşkilatara üzv olmuşdur. Bir sözlə, 1993-cü ildən başlayaraq bütün sahələrdə quruculuq və inkişaf meyilləri başlanmış və gücləndirilmişdir. Ölkə iqtisadiyyatı və müstəqil inkişaf üçün həlledici mahiyyət daşıyan neft kontraktları imzalanmışdır. Azərbaycana böyük həcmdə xarici sərmayənin gətirilməsi təmin edilmişdir cü ildə bu məsələlər həll olunmağa başlayanda Azərbaycan dünyada çox riskli bir ölkə kimi tanınırdı və buraya investisiya qoymaq istəyənlərin sayı çox məhdud idi. Buna baxmayaraq, ölkəmiz üçün məqbul şərtlərlə neft kontraktları imzalanmışdır, Heydər Əliyevin neft strategiyası başlanmışdır və beləliklə, Azərbaycanın uğurlu inkişafı təmin edilmişdir. Bütövlükdə cü illər Azərbaycan üçün, dövlətçiliyimiz üçün həlledici illər olmuşdur. O illərdə əldə edilmiş uğurlar bu gün də bizə imkan verir ki, ölkəmizi inamla irəliyə aparaq, bu siyasəti davam etdirək və qarşıda duran bütün vəzifələri layiqincə icra edək. 12

13 AZƏRBAYCANIN VERGİ XƏBƏRLƏRİ. 6/2011. VERGİLƏR NAZİRLİYİNDƏ Vergilər naziri IOTA-nın icraçı katibi Marek Velençiklə görüşmüşdür İyun ayının 2-də vergilər naziri, 2-ci dərəcəli dövlət vergi xidməti müşaviri Fazil Məmmədov Avropadaxili Vergi Administrasiyaları Təşkilatının (IOTA) ölkəmizdə işgüzar səfərdə olan icraçı katibi Marek Velençiklə görüşmüşdür. Vergilər naziri F.Məmmədov qonağı salamlayaraq, müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkəmizin keçdiyi inkişaf yolu, həyata keçirilən siyasi və iqtisadi, o cümlədən vergi islahatları barədə ətraflı məlumat vermişdir. Bildirmişdir ki, Prezident İlham Əliyev son illər ərzində neft gəlirləri hesabına qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsini hökumət qarşısında başlıca vəzifə kimi qoymuşdur. Nazir son illər ər zin də əl də olun muş bö yük nailiyyətlərdən danışaraq, Azərbaycanın həm xarici ölkələr, həm də beynəlxalq təşkilatlarla sıx əməkdaşlıqda maraqlı ol- duğunu, Vergilər Nazirliyinin 2002-ci ildən üzvü olduğu IOTA ilə əməkdaşlığa böyük əhəmiyyət verdiyini diqqətə çatdırmışdır. Öz növbəsində, M.Velençik ölkəmizdə olmaqdan və Azərbaycanın iqtisadi həyatında, o cümlədən vergi inzibatçılığı sahəsində aparılan islahatlardan məmnun qaldığını bildirmişdir. Bakıya Beynəlxalq Vergi və İnvestisiya Mərkəzinin vergi ekspertlərinin 7-ci illik Avrasiya semninarı çərçivəsində gəldiyini qeyd edən IOTAnın icraçı katibi Azərbaycanda vergi siyasətinin və inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi istiqamətində görülən işləri alqışladığını söyləmiş, bu təcrübədən hətta bir çox Qərb ölkələrinin də faydalana biləcəyini vurğulamışdır. Görüşdə qarşılıqlı maraq doğuran digər məsələlər də müzakirə edilmişdir. 13

14 AZƏRBAYCANIN VERGİ XƏBƏRLƏRİ. 6/2011. İslahatlar təqdir olunur İyun ayının 10-da vergilər naziri, 2-ci dərəcəli dövlət vergi xidməti müşaviri Fazil Məmmədov Dünya Bankının Azərbaycan üzrə ölkə meneceri Cozef Ouenin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşmüşdür. Son illər ərzində Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında əldə olunmuş nailiyyətlərdən bəhs edən Fazil Məmmədov ölkədə həyata keçirilən vergi islahatları barədə ətraflı məlumat vermiş, Azərbaycanın beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən Dünya Bankı ilə sıx əməkdaşlıqda maraqlı olduğunu diqqətə çatdırmışdır. C.Ouen Dünya Bankının Azərbaycandakı fəaliyyətindən söz açaraq, ölkədə aparılan iqtisadi islahatları daim diqqətdə saxladıqlarını söyləmiş, həyata keçirilən vergi siyasətinin başlıca istiqamətləri və dövlət büdcəsinə vergi daxilolmalarının artırılması ilə bağlı atılan konkret addımlarla maraqlanmışdır. Vergilər naziri Fazil Məmmədov vergi qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində görülən işlər barədə məlumat vermiş, yaxın gələcəkdə Vergi Məcəlləsinə vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi, nağd pul kütləsinin dövriyyəsinə nəzarətin gücləndirilməsi və nağdsız ödənişlərin stimullaşdırılması ilə bağlı əhəmiyyətli dəyişikliklər ediləcəyini vurğulamışdır. E-hökumətin qurulması istiqamətində görülən işlərə toxunan nazir sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin bir pəncərə prinsipi ilə dövlət qeydiyyatı və Vergilər Nazirliyinin göstərdiyi elektron xidmətlərdən də danışmışdır. Fazil Məmmədov 2006-cı ildən vergi orqanlarında Avto- 14 matlaşdırılmış Vergi İnformasiya Sisteminin fəaliyyət göstərdiyini, elektron bəyannamə sistemi və e-auditin tətbiqi istiqamətində görülən işləri diqqətə çatdırmış, bu xidmətlərin vergi ödəyicilərinin vergi əməkdaşları ilə birbaşa kontaktlarını minimuma endirməklə Vergilər Nazirliyinin fəaliyyətinin daha şəffaf qurulmasına və vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsinə, son nəticədə dövlət büdcəsinə daxilolmaların artımına müsbət təsir göstərdiyini bildirmişdir. Hazırda mövcud olan vergi dərəcələrinin bugünkü Azərbaycan reallıqlarına uyğun olduğunu və yaxın vaxtlarda vergi dərəcələrinə yenidən baxılmasının gündəmdə olmadığını vurğulayan nazir bır sıra Avropa ölkələrindən fərqli olaraq həmin dərəcələrin artırılmayacağını, büdcəyə vergi daxi lol ma la rı nın ar tı mı nın isə möv cud ver gi potensialının daha səmərəli səfərbər olunması hesabına təmin ediləcəyini və əməkhaqlarının, eləcə də sosial ayırmaların azaldılmasına yol verilməyəcəyini də diqqətə çatdırmışdır. C.Ouen vergi ödəyicilərinə göstərilən xidmətlərin daim təkmilləşdirilməsi, xüsusilə də elektron layihələrin həyata keçirilməsi ilə bağlı ölkəmizdə görülən işləri yüksək qiymətləndirərək əllərində olan, daha az məsrəflə daha çox vergi toplanılması yolları barədə konkret layihələri nazirliyə təklif etməyə hazır olduğunu qeyd etmişdir. Görüşdə qarşılıqlı maraq doğuran digər məsələlər müzakirə olunmuş və əməkdaşlığın davam etdirilməsi barədə aidiyyəti qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilmişdir.

15 XƏBƏRLƏR Azərbaycanla Sloveniya arasında Konvensiya imzalanmışdır n İyunun 9-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sloveniyaya rəsmi səfəri çərçıvəsində iki dövlət arasında sənədlərin imzalanması mərasimi olmuşdur. Sloveniya Respublikası Hökuməti və Azərbaycan Respublikası Hökuməti arasında gəlirlərə və əmlaka görə vergilərə münasibətdə ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılması və vergidən yayınmanın qarşısının alınması haqqında Konvensiya nı Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov və Sloveniyanın iqtisadiyyat naziri xanım Darya Radiç imzalamışlar. Bakıda vergi ekspertlərinin 7-ci illik Avrasiya seminarı keçirilmişdir n İyunun 1-dən 3-dək Bakıda Beynəlxalq Vergi və İnvestisiya Mərkəzinin (İTİC) Vergi ekspertlərinin 7-ci illik Avrasiya seminarı keçirilmişdir. Seminarın məqsədi beynəlxalq miqyasda vergi siyasəti və vergi inzibatçılığına məsul olan şəxsləri, dövlət və hökumət rəsmilərini, qanunverici şəxsləri, investorları və müstəqil vergi ekspertlərini bir araya gətirməkdən ibarətdir. Tədbir İTİC-in insanları və resursları birləşdirmə missiyasına uyğun olaraq regional konfranslarından biridir. Əvvəlki illərdə seminar Asiya və Avropa qitələrinin aparıcı ölkələrinin paytaxtlarında - Parisdə, Sinqapurda, Dubayda, Moskvada, Astanada təşkil olunmuşdur. Bu cür regional tədbirlər əsasən vergi məsələləri ilə əlaqədar fəaliyyət göstərən dövlət və hökumət nümayəndələri, həmçinin müstəqil ekspertlər arasında fikir mübadiləsi aparmaq baxımından çox faydalıdır. 15

16 Seminarın ilk günündə vergi siyasətinə dair müxtəlif məsələlərin, xüsusən investorların dövlətdəki maraqlarının balanslaşdırılması üçün həyata keçirilən vergi siyasəti, maliyyə sahəsində regional strukturların fəaliyyəti və s. müzakirə edilmişdir. Bu məsələlərlə əlaqədar maliyyə nazirinin müavini Azər Bayramovun, İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin, Dövlət Neft Fondunun, Vergilər Nazirliyinin nümayəndələrinin və digər seminar iştirakçılarının maraqlı təqdimatları dinlənilmişdir. Növbəti gün seminar iştirakçıları Bakı Şəhər Vergilər Departamentinin Kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı idarəsi - bir pəncərə sisteminin fəaliyyəti ilə yaxından tanış olmuşlar. Qonaqlara sistemin iş prinsipləri izah olunmuş və qeyd edilmişdir ki, onun tətbiqində hökumətin əldə etdiyi nailiyyətlər bir çox MDB ölkələri üçün oxşar qanunverici və institusional çərçivənin yaradılması üçün bir nümunə olub. Bir pəncərə sisteminin tətbiqi Azərbaycanda elektron hökumət layihəsinin başlanğıc nöqtəsi olmuşdur. Sonra Vergi ekspertlərinin 7-ci illik Avrasiya seminarı öz fəaliyyətini davam etdirmişdir. Vergilər nazirinin müavini Sahib Ələkbərov tədbir iştirakçılarını salamlayaraq Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etdikdən sonrakı 20 il ərzində qazandığı uğurlardan danışmış, vergi sistemində aparılan islahatlar barədə seminar iştirakçılarına məlumat vermişdir. O qeyd etmişdir ki, son illər sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi və biznes mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ölkə başçısının göstərişlərinə uyğun olaraq ciddi addımlar atılmış, vergi yükü aşağı salınmış, vergi inzibatçılığının ümumavropa standartlarına uyğunlaşdırılması, vergi orqanlarının fəaliyyətində informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının son nailiyyətlərindən geniş istifadə olunması istiqamətində diqqətəlayiq nəticələr əldə olunmuşdur. Sonra qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyanın gömrük tərəfdaşlığı aspektləri, vergi auditi və mübahisələrin həlli istiqamətində görülən işlər, maliyyə mərkəzlərinin yaradılmasının vergi aspektləri mövzusunda təqdimatlar keçirilmişdir. Tədbirdə Avrasiya İqtisadi Birliyinin, Avropadaxili Vergi Administrasiyaları Təşkilatının, Rusiya, Ukrayna, Qazaxıstan, Gürcüstan və Türkmənistanın nümayəndə heyətləri, Azərbaycanın dövlət və hökumət nümayəndələri, müstəqil auditor təşkilatlarının təmsilçiləri iştirak etmişlər. Milli Məclis Vergi Məcəlləsinə dəyişikliklər etmişdir n İyunun 10-da Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin növbədənkənar sessiyası keçirilmişdir. Sessiyada bir sıra qanunvericilik aktlarına, o cümlədən Vergi Məcəlləsinə dəyişikliklər edilməsi barədə məsələyə baxılmışdır. Milli Məclis sədrinin müavini, təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Valeh Ələsgərov Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə təklif olunan dəyişikliklər haqqında məlumat vermişdir. Vitse-spiker bildirmişdir ki, sənədin 106-cı, 122-ci, 164-cü və 183-cü maddələrinə dəyişikliklər edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. 16

17 Məcəllənin 106-cı maddəsinə edilən əlavələrə əsasən, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş hallarda hüquqi şəxsin mülkiyyətində olan törəmə müəssisələrin birinin balansından digərinin balansına əvəzsiz verilən aktivlərin, o cümlədən digər hüquqi şəxsə əvəzsiz verilmiş əsas vəsaitlərin dəyəri, neft-qaz ehtiyatları ilə bağlı sazişlərə uyğun olaraq əsas fondların, daşınan əmlakın və digər aktivlərin ölkəmizi təmsil edən tərəfə təqdim edilməsi üzrə əməliyyatlar vergidən azad olunur. Məcəllənin ödəmə mənbəyində dividenddən vergi tutulmasından bəhs edən 122-ci maddəsinə də əlavələr olunacaqdır. Bu əlavədə deyilir: Neft-qaz ehtiyatlarının kəşfiyyatı, işlənməsi və hasilatın pay bölgüsü, ixrac boru kəmərləri haqqında və bu qəbildən olan digər sazişlər üzrə mənfəətin bölüşdürülməsi, habelə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş hallarda hüquqi şəxsin tam mülkiyyətində olan törəmə müəssisələrin xalis mənfəətinin həmin hüquqi şəxsin mərkəzləşdirilmiş fondunda cəmləşdirilməsi üzrə köçürmələr və bu şəxsin həmin gəliri vergiyə cəlb olunmur. Qanun layihəsinin 183-cü maddəsinə edilən əlavələrdən danışan komitə sədri vurğulamışdır ki, aksizli malların istehsalçısı və sifarişçisi qarşılıqlı surətdə asılı olan rezident şəxslər olduqda, aksizi malın sahibi (sifarişçi) ödəyəcəkdir. Çıxış edən deputatlar bu dəyişikliklərin neft sektorunun inkişafına müsbət təsir edəcəyini vurğulamışlar. Layihə səsə qoyularaq qəbul edilmişdir. Vergilər Nazirliyində Açıq qapı günü keçirilmişdir n İyunun 9-da Vergilər Nazirliyində Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə müvəkkilinin - ombudsmanın təşəbbüsü ilə bu il may ayının 18-dən iyun ayının 18-dək keçirilən İnsan hüquqları aylığı çərçivəsində KİV nümayəndələri və vergi ödəyiciləri üçün Açıq qapı günü keçirilmişdir. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 18 iyun 2007-ci il tarixli sərəncamı ilə ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən İnsan hüquqlarının müdafiəsinə dair Dövlət Proqramı nın təsdiq olunduğu gün - iyun ayının 18-i hər il respublika miqyasında İnsan Hüquqları Günü kimi geniş qeyd olunur. Bu tarixə həsr edilmiş Açıq qapı günü ndə qonaqlar Vergilər Nazirliyinin, o cümlədən 195 telefon məlumat xidmətinin və Avtomatlaşdırılmış Vergi İnformasiya Sisteminin fəaliyyəti ilə yaxından tanış olmuş, onları maraqlandıran bütün suallara cavab ala bilmişlər. Vergilər nazirinin müavini Sahib Ələkbərov qonaqlara tədbirin məqsədləri barədə ətraflı məlumat vermiş, insan hüquqlarının qorunması sahəsində aparılan dövlət siyasətindən və onun tərkib hissəsi kimi vergi ödəyicilərinə xidmət və sahibkarların hüquqlarının qorunması ilə bağlı Vergilər Nazirliyinin gördüyü işlərdən danışmışdır. O, qeyd etmişdir ki, Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə müvəkkilinin İnsan hüquqları aylığı nın keçirilməsi ilə bağlı təşəbbüsünə ilk dəstək verən qurumlardan biri məhz Vergilər Nazirliyi olmuşdur. Ay ərzində ölkəmizin bütün regionlarında vergi ödəyi- 17

18 ciləri ilə çoxsaylı görüşlər təşkil edilmiş, həmin görüşlərdə vergi ödəyicilərinə onların hüquq və vəzifələri izah edilmiş, şikayət və müraciətləri araşdırılaraq konkret tədbirlər görülmüşdür. Vergilər Nazirliyinin rəsmi internet səhifəsinə daxil olanların və 195 telefonməlumat xidmətinə, eləcə də birbaşa vergilər nazirinin elektron ünvanına daxil olan müraciətlərin statistikası barədə məlumat verən S.Ələkbərov hər bir müraciətin diqqətlə araşdırıldığını və vaxtında cavablandırıldığını vurğulamışdır. Vergilər Nazirliyinin rəsmi internet saytına daxil olanların sayının 2010-cu ildə 2 milyona yaxın, bu ilin 5 ayı ərzində isə 1,3 milyondan çox olduğunu, 195 telefon məlumat xidmətinə isə müvafiq olaraq 236 min və 108 min müraciət daxil olduğunu qeyd edən nazir müavini vergi orqanlarına daxil olan vətəndaş müraciətlərinin yalnız 5,2 faizinin əsassız sayıldığını, əksəriyyətinin isə ya tam, ya da qismən müsbət həll olunduğunu vurğulamışdır. O da qeyd olunmuşdur ki, cari ilin ilk beş ayı ərzində vergi orqanlarına daxil olan vətəndaş müraciətlərinin cəmi 660-ı və ya 2,4 faizi şikayət xarakteri daşımış, onlardan da təxminən yarısı müsbət həll edilmişdir. Nazirliyin rəsmi internet saytında vergi ödəyicilərinin hüquqlarının müdafiəsi və onlarla daha rahat əlaqə yaradılması, sorğularının cavablandırılması məqsədilə həyata keçirilən son yeniliklər diqqətə çatdırılmışdır. Vergilər Nazirliyinin Hüquq idarəsinin rəisi Samirə Musayeva Vergi Məcəlləsində və Azərbaycanın qoşulduğu bir çox beynəlxalq müqavilələrdə əks olunan vergi ödəyicilərinin hüquq və vəzifələrindən, son illərdə bu istiqamətdə ölkədə həyata keçirilən hüquqi islahatlardan danışmışdır. O, həmçinin vergi ödəyicilərinin hüquqlarının daha geniş müdafiəsi məqsədilə yaradılmış Vergi Apelyasiya Şurasının fəaliyyəti barədə tədbir iştirakçılarına ətraflı məlumat vermiş, qeyd etmişdir ki, vergi orqanlarına daxil olan şikayətlərin məhkəmə instansiyalarına çatmadan yerindəcə həll olunması, vergi ödəyicilərinin hüquq və vəzifələrinin ətraflı izahı Apelyasiya Şurasının fəaliyyətinin əsas məqsədləridir ci ilin 5 ayı ərzində Şuraya 15 şikayətin daxil olduğunu, onlardan 5-nin vergi ödəyicilərini xeyrinə tam müsbət, 2-nin isə qismən müsbət həll olunduğunu, 4 müraciətlə əlaqədar yenidən araşdırma aparıldığını və vergi yoxlaması təyin edildiyini, qalan müraciətlərin isə vergi ödəyicisi tərəfindən geri götürüldüyünü və ya rədd edildiyini bildirmişdir. Vergi ödəyicilərinə xidmət idarəsinin rəisi Elçin Məmmədov vergi ödəyicilərinə göstərilən elektron xidmətlərlə bağlı təqdimat etmiş, nazirlik tərəfindən vergi ödəyicilərinə göstərilən xidmətlər, xüsusilə də elektron xidmətlər barədə geniş məlumat vermişdir. Vergi orqanı ilə vergi ödəyiciləri arasında qarşılıqlı inam və etimada əsaslanan münasibətlərin qurulması və müntəzəm olaraq əks əlaqənin yaradılması son illər əldə olunmuş uğur kimi qeyd edilmişdir. Açıq qapı günü ndə iştirak edənlər Vergilər Nazirliyinin rəhbər vəzifəli şəxsləri ilə dəyirmi masa ətrafında fikir mübadiləsi aparmış, mətbuat nümayəndələrinin çoxsaylı sualları cavablandırılmışdır. Tədbirdə Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə müvəkkilinin Aparatının nümayəndələri, vergi ödəyiciləri, hüquq müdafiəçiləri və KİV təmsilçiləri iştirak etmişlər. 18

19 Elektron xidmətlər təkmilləşdirilir n Ümum mil li li der Hey dər Əli ye vin 17 fev ral 2003-cü il ta rix li fər ma nı ilə təs diq edil miş «Azər bay can Res pub li ka sı nın in ki şa fı na mi nə in for ma si ya və kom mu ni - ka si ya tex no lo gi ya la rı üz rə Mil li Stra te gi ya ( ci il lər)» öl kə nin so si aliq ti sa di hə ya tın da və in zi ba ti-ida rə et mə sa hə sin də tex no lo ji tə rəq qi nin əsa sı nı qoy muş, in for ma si ya cə miy yə ti nin for ma laş dı rıl ma sı pro se si ni sü rət lən dir mək lə ya na şı, öl kə nin ümum dün ya elekt ron in for ma si ya mə ka nı na in teq ra si ya sı nı şərt - lən dir miş dir. Bu stra te gi ya dan irə li gə lən və zi fə lər öl kə miz də hə ya ta ke çi ri lən ver gi is la hat la rın - da da öz ək si ni tap mış dır cı il dən eti ba rən «Av to mat laş dı rıl mış Ver gi İn for ma si - ya Sis te mi»nin (AVİS) tət biq olun ma sı nə ti cə sin də Azər bay ca nın ver gi xid mə ti tək cə MDB öl kə lə ri ara sın da de yil, həm də Şər qi Av ro pa da ən mo dern in for ma si ya tex no lo - gi ya sı na ma lik ver gi xid mət lə rin dən bi ri nə çev ril miş dir. AVİS ver gi in zi bat çı lı ğı nın bü tün sa hə lə ri nin av to mat laş dı rıl ma sı na, elekt ron sə nəd döv riy yə si nin və ope ra tiv in for ma si ya mü ba di lə si nin in ki şa fı na, nə za rət me xa nizm lə ri - nin sə mə rə li li yi nin ar tı rıl ma sı na, və tən daş mü ra ci ət lə ri nə ba xıl ma sı işi nin tək mil ləş di - ril mə si nə də cid di tə kan ver miş dir. Bu sis tem sə nəd lə rin ic ra sı nı, və tən daş mü ra ci ət lə - ri nə ba xıl ma sı pro ses lə ri ni əv vəl dən axı ra dək iz lə mə yə im kan ve rən də qiq və ki fa yət qə dər tək mil nə za rət me xa niz mi nin qu rul ma sı na mün bit şə ra it ya rat mış dır. Öl kə də sa hib kar lı ğın sü rət lə in ki şaf et di ril mə si, da ha əl ve riş li biz nes mü hi ti nin for - ma laş dı rıl ma sı və biz ne sə baş la ma pro se dur la rı nın sa də ləş di ril mə si məq sə di lə 2008-ci ilin əv və lin dən sa hib kar lıq sub yekt lə ri nin qey diy ya tı «bir pən cə rə» prin si pi ilə apa rı lır. İn di Ver gi lər Na zir li yi nin rəs mi in ter net sə hi fə si res pub li ka mız da ən çox iz lə ni lən sayt - lar dan bi ri dir. Bu sayt va si tə si lə ver gi ödə yi ci lə ri və ümu miy yət lə və tən daş lar ver gi sa - hə sin də mə lu mat lan dırı lır, on lar ver gi qa nun ve ri ci li yi nin və in zi bat çı lı ğı nın tək mil ləş - di ril mə si ba rə də tək lif lə ri ni təq dim edə və ver gi or qa nı na (və zi fə li şəxs lə rə) şi ka yət lə - ri ni gön də rə bi lir lər. Azər bay can Res pub li ka sı nın Pre zi den ti cə nab İl ham Əli ye vin yü rüt dü yü ar dı cıl si - ya sə tə uy ğun ola raq Ver gi lər Na zir li yi elekt ron xid mət lə rin da im tək mil ləş di ril mə si nə xü su si əhə miy yət ve rir. Bu gün lər də Ver gi lər Na zir li yi nin Kol le gi ya sın da Azər bay can Res pub li ka sı Pre zi den ti nin 23 may 2011-ci il ta rix li 429 nöm rə li «Döv lət or qan la rı nın elekt ron xid mət lər gös tər mə si nin təş ki li sa hə sin də bə zi təd bir lər haq qın da» fər ma nı nın ic ra sın dan irə li gə lən və zi fə lər mü za ki rə olun muş, Təd bir lər Pla nı təs diq edil miş dir (Təd bir lər Pla n ın tam mətni dərc edilir). 19

20 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Dövlət orqanlarının elektron xidmətlər göstərməsinin təşkili sahəsində bəzi tədbirlər haqqında" 23 may 2011-ci il tarixli 429 nömrəli Fərmanının icrasına dair Tədbirlər Planı S/N Tədbirin adı İcraçı struktur İcra müddəti 1. Elektron xidmətlərin göstərilməsi üçün rəsmi internet informasiya ehtiyatlarında xüsusi elektron xidmət bölməsinin yaradılması və təkmilləşdirilməsi 1.1. Rəsmi internet informasiya ehtiyatlarında yaradılmış xüsusi elektron xidmət bölməsi olan İnternet Vergi İdarəsi ( portalının təkmilləşdirilməsi və bu portal vasitəsi ilə göstərilən elektron xidmətlərin genişləndirilməsi 1.2. İnternet Vergi İdarəsindəki mövcud Vergi kalkulyatorunun təkmiləşdirilməsi 1.3. Vergi bəyannamələrinin vergi orqanları tərəfindən əvvəlcədən doldurulması sisteminin tətbiqi üzrə beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və həmin sistemin ƏDV ödəyicilərinə münasibətdə ƏDV bəyannamələri üzrə ilk mərhələdə tətbiq olunması (Pre-filled tax return) Kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatının təşkili və iqtisadi təhlil baş idarəsi Kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatının təşkili və iqtisadi təhlil baş idarəsi, Vergi siyasəti və strateji araşdırmalar baş idarəsi Vergi siyasəti və strateji araşdırmalar baş idarəsi, Beynəlxalq münasibətlər idarəsi, Kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatının təşkili və iqtisadi təhlil baş idarəsi Dekabr 2011-ci il Oktyabr 2011-ci il ci illər 2. Elektron xidmət bölməsində göstərilən xidmətin adının, bu xidmətin göstərilməsi üçün tələb olunan sənədlərin siyahısının, müvafiq sənədlərin (ərizə, blank və digər) elektron formasının yerləşdirilməsi, şəxslərin bu bölmədən maneəsiz, sərbəst istifadəsinin təmin edilməsi 2.1. Vergi bəyannamələrinin, hesabat və arayışların on-layn formada (məs.: sadələşdirilmiş vergi bəyannaməsi kimi) vergi orqanlarına təqdim olunması, saxlanılması və çap edilməsi imkanının yaradılması 2.2. Vergi ödəyicilərinin və onların obyektlərinin, NKA-nın uçotu, fəaliyyəti ilə bağlı daxil olan ərizələrin təqdim olunmasının və cavablandırılmasının elektron şəkildə həyata keçirilməsi üçün imkan yaradılması Vergi ödəyicilərinə xidmət idarəsi, Maliyyə-təsərrüfat idarəsi Kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatının təşkili və iqtisadi təhlil baş idarəsi, Vergi ödəyicilərinə xidmət idarəsi, Operativ nəzarət idarəsi İyul 2011-ci il ci illər 20

21 S/N Tədbirin adı İcraçı struktur İcra müddəti 2.3. Elektron ödəniş sisteminin yaradılması və təkmilləşdirilməsi üçün zəruri tədbirlərin görülməsi 2.4. Vergi ödəyicilərinə xidmət terminallarında göstərilən xidmətlərin, o cümlədən elektron xidmətlərin spektrinin genişləndirilməsi, yeni terminalların tikintisinin davam etdirilməsi 2.5. "Elektron audit" sisteminin tətbiqi məqsədilə qanunvericiliyə dəyişiklik edilməsi barədə təkliflərin hazırlanması 2.6. Elektron ticarət üzərində vergi nəzarətinin təşkili sahəsində beynəlxalq təcrübənin tədqiqi və bu sahədə təkliflərin hazırlanması Vergi ödəyicilərinə xidmət idarəsi, Kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatının təşkili və iqtisadi təhlil baş idarəsi Vergi ödəyicilərinə xidmət idarəsi, Maliyyə-təsərrüfat idarəsi Vergi siyasəti və strateji araşdırmalar baş idarəsi, Kommersiya hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatının təşkili və iqtisadi təhlil baş idarəsi, Vergi auditi baş idarəsi Vergi siyasəti və strateji araşdırmalar baş idarəsi, Beynəlxalq münasibətlər idarəsi, Vergi auditi baş idarəsi ci illər Dekabr 2011-ci il ci illər ci illər 3. Elektron xidmət bölməsinə müraciət edən şəxslər tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada doldurulmuş ərizə və tələb olunan sənədlərin skan edilmiş surətlərinin elektron formada qəbul edilməsinin, bu barədə göndərən şəxsə təsdiqetmə bildirişinin göndərilməsinin və həmin sənədlərə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada və müddətdə baxılmasının təmin edilməsi 3.1. İnternet Vergi İdarəsi vasitəsi ilə vətəndaşların müraciətlərinin qəbulu, müraciətin qəbulu barədə bildirişin və hazırlanmış cavabın elektron şəkildə təqdim olunmasının təmin edilməsi 3.2. Vergi ödəyicilərindən daxil olmuş standart SMS-lərin avtomatik olaraq SMS vasitəsilə cavablandırılması mexanizminin yaradılması 3.3. Vergi borcları sahəsində göstərilən elektron xidmətlərin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi (vergi borcunun olubolmaması barədə Arayışın, üzləşdirmə Aktının, şəxsi hesab vərəqəsindən Çıxarışın, digər sənədlərin elektron şəkildə verilməsinin və s. xidmətlərin göstərilməsinin təmin olunması) Vergilər Nazirliyinin Aparatı Vergi ödəyicilərinə xidmət idarəsi, Maliyyə-təsərrüfat idarəsi Vergi borclarının məcburi alınması işinin təşkili idarəsi İyul 2011-ci il Dekabr 2011-ci il Dekabr 2011-ci il 3.4. İnternet resurslarından istifadə edilməklə vətəndaşların audio-vizual qəbulunun təşkili imkanlarının yaradılması Vergilər Nazirliyinin Aparatı, Maliyyə-təsərrüfat idarəsi ci illər 21