Elmi tədqiqatların təsnifatı. Məqsədli təyinatı üzrə: Fundamental; Tətbiqi; Axtarış; Işləmə.

Transkript

1 A.D.Hüseynova

2 Elmi tədqiqatlar - yeni hadisələrin öyrənmə prosesi və praktiki istifadə üçün öyrənilən obyektin müxtəlif amillərin təsirindən asılı olaraq dəyişmə qanunauyğunluğunun açıqlanmasıdır.

3 Elmi tədqiqatların təsnifatı Məqsədli təyinatı üzrə: Fundamental; Tətbiqi; Axtarış; Işləmə.

4 Fundamental elmi tədqiqatlar bu insanın, cəmiyyətin və ətraf mühitin qurluşu, fəaliyyəti və inkişafının əsas qanunauyğunluqları haqqında yeni biliklərin alınmasına yönələn eksperimental və ya nəzəri fəaliyyətdir.

5 Tətbiqi elmi tədqiqatlar bu xüsusi məsələlərin həlli və təcrübi məqsədlərə çatmaq üçün yeni biliklərin tətbiqinə yönəlmiş tədqiqatdır.

6 Axtarış elmi tədqiqatlar Elmi məsələlərin həll üsullarının axtarılması və mövzu üzrə işin prespektivliyinə yönəldilir.

7 İşləmələr - Bu xüsusi fundamental və tətbiqi tədqiqatların nəticələrinin tədbiqinə yönələn tədqiqatlardı.

8 Siz mənə deyəcəksiz yaddan çıxaracam, Göstərəcəksiz Yadımda qalacaq, Özüm eləyəndə öyrənəcəm. Qədim Çin, bizim eraya kimi 2-ci əsr

9 Metodoloqiya bu məqsədə çatmaq üçün məqsəd, üsulların, vasitə, metod, prinsiplərin axtarış alqoritmidir (ardıcılığıdır).

10 Metod (üsul) (yunan sözü olub atmaq və ya müəyyən məsələni həll etmək üçün addımların (fəaliyyətin) sistemləşdirilmiş icmalıdır.

11 Elmi metodologiyada qurluşunda tədqiqat üsulları Empirik tədqiqat üsulları Nəzəri tədqiqat üsulları

12 Empirik tədqiqat üsulları müşahidə, müqayisə, təcrübə, ölçmə, Anket sorğusu, Müsabiqə, test, Təsvir, Sınaq və səhv üsulu və s.

13 Beyin Xəritəsi tədqiqatların necə aparılması, öz vaxtının planlaşdırılması, qərarların qəbul edilməsi, böyük həcmdə məlumatların yadda saxlanılması, beyin fırtınasının keçirilməsi, özanaliz, mürəkkəb layihələrin hazırlanması, öz öyrənmə, inkişaf və bir çox başqa tapşırıqların həlli üçün çox gözəl alətdir.

14

15

16 Fil haqqında qədim şərq deyimi

17 Tədqiqatın aparılma mərhələləri 1) Mövzunun formalaşması (hazırlıq); 2) Mövzunun məqsəd və vəzifələrinin formalaşması; 3) nəzəri tədqiqat; 4) təcrübi tədqiqat; 5) elmi tədqiqatın təhlili və tərtibatı; 6) elmi tədqiqatların nəticələrinin tətbiqi və səmərəliliyi.

18 Mövzunun formalaşması (hazırlıq) Tədqiqat aparılacaq problemlə tanışlıq Ədəbiyyat və vacib istiqamətlərin təsnifatı ilə ilkin tanışlıq, Tədqiqat mövzusunun formalaşması, Tədqiqat aparılmasının aktuallığının əsaslandırılması, Tədqiqatın qısa ilkin planının qurulması, Elmi-texniki məsələnin işlənməsi, Tədqiqat vasitələrinin hazırlanması (alətlər) Gözlənilən nəticənin formalaşması, Gözlənilən məsələnin ilkin qiymətləndirilməsi

19 Mövzunun formalaşması (hazırlıq) Elmi istiqamət Elmi istiqamət elmin hər hansı sahəsində elmi kollektivin tədqiqat dairəsi başa düşülür ETTKİ problem Problem tədqiqatın vacib hissəsini əhatə edən və perspektiv məna kəsb edən çətin mürəkkəb elmi məsələdi. Problem bir sıra mövzudan ibarətdir. mövzu Mövzu elmi tədqiqatın hər hansı bir sahəsini əhatə edən elmi məsələdi.

20 Mərhələlər: Mövzunun formalaşması (hazırlıq) 1. Problemin formalaşması (tədqiq olunan istiqamətin ziddiyyətlərinin təhlili əsasında problem müəyyən edilir və gözlənilən nəticələr müəyyən edilir ). 2. Problemin strukturunu n işlənməsi (mövzu, altmövzu, suallar. Problemlər ağaçı.hər mövzu üzrə təqribi tədqiqat sahəsi müəyyən edilir). 3. Problemin aktuallığı müetirazlar əyyən edilir (problemin h.min anda elm və texnika üçün qiymətliliyi,. Hər mövzu üzrə bir neçə etirazlar qoyulur. Təhlil nəticəsində mövzunun reallığl lehinə etirazlar aradan qaldırılır. Belə bir "təmizləmə" sonra problemin strukturu qurulur və mövzu, altmövzu, məsələlər kodla işarə edilir.

21 Mövzunun məqsəd və vəzifələrinin formalaşması Mövzu üzrə sistemləşdirilmiş ədəbiyyat siyahısının seçimi (mənbələrin siyahısını hazırlamaq) ETTKİ hesabatlarının öyrənilməsi (çap edilməyən elmi işlərin öyrənilməsi) Statistik mənbələrin və arxiv materiallarının toplanması, Mənbələrin annotasiyalarının hazırlanması Mövzu ilə referatların hazırlanması Toplanan məlumatların emalı, ümumiləşməsi və emalı Əldə olunan informasiyanın təhlili, müqaisəsi, tənqidi Işlənilən məsələlərin ümumiləşməsi, tənqidi, mülahizələrinizin hazırlanması Informasiya üzrə metodik nəticələrin formalaşması Yeni elmi amillərin izahı, vəziyyətin formalaşması Tədqiqatın məqsəd və vəzifələrin formalaşması Nəticələr və təcrübi təkliflərin hazırlanması

22 Modelləşmə Tədqiq edilən obyektin əsas xüsusiyyətlərini müəyyən edən proseslərin öyrənilməsi Ilkin (axtarış) təcrübələrin aparılması Fiziki modellərin seçimi və əsaslandırılması Analitik ifadələrin alınması Alınan qanunauyğunluqların nəzəri təhlili

23 Təcrübi tədqiqat Məqsəd və vəzifələrin işlənməsi planlaşdırma Tədqiqat proqramının metodikasının işlənməsi, Hesablama vasitələrinin seçilməsi, Təcrübə vasitələrinin seçimi, Hesablama üsullarının əsaslandırılması, Hesablamaların nəticələrinin emalı

24 Elmi tədqiqatın təhlili və tərtibatı Tədqiqatın ümumi təhlili Təcrübənin nəzəriyyə ilə müqaisəsi, Fərqlərin təhlili, Nəzəri modellərin dəqiqləşməsi, Tədqiqatın məqsədinə çatana qədər təcrübələrin təkrar edilməsi və təhlili Ilkin fikirlərin dəqiqləşməsi tədqiqatın nəticəsini formalaşdırmaq Elmi hesabatın hazırlanması Məruzənin hazırlanması Əl yazısını hazırlamaq.

25 Elmi tədqiqatların tətbiqi və səmərəliliyi Tədqiqatın nəticələrinin tətbiqi Səmərəliliyinin müəyyən edilməsi

26 Modelləşmə modelin yaradılması və tətqiqi üsuludur. Elmi problem - öyrəniləcək elmi bilik formasıdır