1 TEMMUZ 2013 PAZARTESİ - SAYI NO:

Transkript

1 PİYASA GELİŞMELERİNİ İLK SİZ TAKİP EDİN döviz dergisi 1 TEMMUZ 2013 PAZARTESİ - SAYI NO: 24 doğru analizler doğru yatırımlar..

2 İÇİNDEKİLER SAYFA 4 DEĞERLENDİRME SAYFA 5 EUR / USD ANALİZİ SAYFA 6 USD / TRY ANALİZİ BOE GENİŞLEMEYE DEVAM EDEBİLİR SAYFA 7 GBP / USD ANALİZİ JAPONYA EKONOMİSİ SAYFA 8 NIKKEI ANALİZİ SAYFA 9 USD / JPY ANALİZİ TRY / JPY ANALİZİ SAYFA 10 GEZİ PARKI OLAYLARI SAYFA 12 AB LİDERLERİ BÜTÇE ÜZERİNDE ANLAŞTI AB, BANKALARIN KURTARILMA ŞARTLARI ÜZERİNDE ANLAŞTI SAYFA 13 AB ÇİN İLE TİCARİ GERİLİMDE BU KEZ TAŞ CEPHESİNİ AÇTI ABD İSTİHBARATI, AB NİN YÜZDE 70 İNİ İZLİYOR SAYFA 14 ABD, TÜRKİYE Yİ DE DİNLEDİ İDDİASI SAYFA 15 ALMANYA NIN KIBRIS SIRRI AMERİKAN EKONOMİSİ İLK ÇEYREKTE %1,8 BÜYÜDÜ SAYFA 16 AVRUPA NIN GENÇ İŞSİZLİĞİYLE MÜCADELESİ SAYFA 18 ÇİNLİ SANAYİ KURULUŞLARININ BRÜT KARI OCAK - MAYIS DÖNEMİNDE %12,3 ARTTI SAYFA 19 FACEBOOK TAN GAZETE GELİYOR GAZPROM AVRUPA YA İHRACATI ARTTIRDI SAYFA 20 HIRVATİSTAN, AB NİN 28.ÜYESİ SAYFA 21 KAYA GAZI UMUDU 2020 SONRASINA KALDI SAYFA 22 GAZPROM RWE NİN AÇTIĞI DAVAYI KAYBETTİ, HİSSELERİ DÖRT YILIN DİBİNE VURDU MOODY S TEN PETROL UYARISI SAYFA 23 GAZPROMBANK, TÜRKİYE DE 1 MİLYAR DOLARLIK ORTAKLIK YAPACAK SAYFA 24 SURİYE İRAN, RUSYA VE ÇİN DEN YARDIM ALDIĞINI İTİRAF ETTİ SAYFA 25 SURİYE DEKİ ÇATIŞMALARIN ÜRDÜN E YAYILMASI SAYFA 26 SÜLEYMAN ÇETİNSAYA, AĞAOĞLU NA RAKİP ÇIKTI TÜPRAŞ TAN YILLIK 1 MİLYAR $ TASARRUF SAĞLAYACAK DÖNÜŞÜM SAYFA 27 TÜRKİYE 2012 YILINDA DA EN ÇOK HURDA İTHAL EDEN ÜLKE OLDU SAYFA 28 VAHA GİBİ OTEL, GECELİĞİ 7 BİN DOLAR SAYFA 17 CFTC İKİ FOREX ŞİRKETİNİ CEZALANDIRDI CİTİGROUP IRAK TA 1 TRİLYON DOLAR KAZANACAK

3 DÖVİZ DERGİSİ NEDEN DÖVİZ DERGİSİ? Dünyanın en büyük piyasasında işlem yapmak ve yaptığınız işlemler için bilgi almak istiyorsunuz. Döviz dergisini okuyorsunuz çünkü yurt dışı piyasalardaki gelişmelerin hayatımızı daha çok etkilediği bugünlerde, başta ekonomik olmak üzere, politik, sosyal, çevresel ve teknolojik oluşumları daha yakından takip etmek ve yurt dışı spot parite (fx), vadeli işlemler, opsiyon ve CFD piyasaları aracılığıyla yatırım portföyünüzü çeşitlendirmek istiyorsunuz ve 2007 yılında yaşanan ekonomik krizler sonrasında, ülkemizde önce döviz dalgalanmalarının serbest bırakılması, ardından faizlerin hızla gerileyerek cazibesini kaybetmesi, yatırımcıların alternatif yatırım araçlarına yönelmesine neden olmuştur. Yatırımcıların kaldıraçlı yatırım enstrümanlarına olan talebi, uzun bir süredir Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası A.Ş nin faaliyete geçmesini sağlamış, zamanla aynı şekilde çalışan yurt dışı piyasalara ilgi daha da artmıştır. Bu ilgi, yatırımcıların tek bir borsa ve geleneksel enstrümanlar yanında, farklı yatırım alternatiflerine duydukları ihtiyacı işaret etmektedir; bu durum aynı zamanda ülkemizdeki yatırımcıların daha nitelikli ve bilinçli olmaları yolunda güzel bir trendin başladığının da işaretidir. DÖVİZ DERGİSİ İLETİŞİM Telefon : 0(212) E-Posta : info@dovizdergisi.com Adres : Galataderesi Cd. 27/6 Şişli - İstanbul Döviz Dergisi bu trende paralel olarak, yatırımcıların yurt dışı piyasalara güvenilir ve etkin bir kaynaktan erişimlerini sağlamak üzere kurulmuştur. Sitemizde zengin kapsamlı strateji bültenlerimize erişebileceksiniz. Döviz Dergisi ile edindiğimiz tecrübelerimizi ve bilgilerimizi sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz. Günlük yazılı ve görüntülü bültenlerimiz yanında, şirketimizin tecrübesinden birebir komünikasyonla faydalanabilme ayrıcalığının size katma değer olacağına inanıyoruz. Spot parite (fx), vadeli işlemler, opsiyon ve CFD piyasalarında onlarca parite, metal, emtia, hisse senedi, hazine bonosu yatırımları yaparken profesyonel desteğe ihtiyaç duyacağınızı düşünüyorsanız, gelin birlikte çalışalım. Kişiye özgün ve 7/24 hizmetlerimizden faydalanma imkânına gerçek anlamda ilk defa ulaşma fırsatını yakalayın.

4 DEĞERLENDİRME Brezilya Merkez Bankası başkanı Tombini, İstanbul da Brezilya ekonomisi ve para politikası isimli sunum gerçekleştirdi. Sunumdan önce Brezilya nı faiz artırımıştı. Sunumdan hemen sonra da sermaye hareketlerinden aldıkları vergi indirimine gittiklerini açıkladılar. Bu iki karar TCMB nin kararlarını etkilemesi anlamında önemli. Bir açıdan sıcak paraya daha çekici bir alternatif sunmak istiyor gibi görünebilirler. arkasında uzun süredir değer kaybeden para biriminideki düşüşü durdurmak diye okuyabiliyoruz. Finansal istikrar konusunda FED in ani bir para politikası değişimi göstermesini önemli bir risk olarak görüyorlar. Ama cari açıklarının genellikle doğrudan yatırım ile finanse ettikleri için sıcak parayı çekme kaygıları daha sınırlı. Belirsizlik FED in piyasalarla iletişim ve mesaj poltikasının da çerçevesini çiziyor. Nette işsizlik enlfasyondan daha önemli bir önceliğe sahip görünüyor. Bu arada, FED in varlık alımını durdurması illa faiz artırımını ima etmiyor. Uzun vadeli ABD faizlerinin yükselişi bizlerin uzun vadeli faizlerindeki artışı tetikleyebilir. Ancak bu etkinin tüm fiyatlamalara ne şekilde yansıyacağını hassas olarak ölçmekte kolay değil. Tüm bu geişmeler Türkiye de daha makul bir uzlaşı zemininin yakalanması ile daha rahat tartışılır. Ülke içindeki belirsizlik maalesef uluslararası analizleri geri plana itiyor. Özel sektör dünyada istihdamın 90% ını oluştururken bu rakam Türkiye için 95% tir. Büyük şirketler hem üretim verimliliğini artırmakta hem de yeni teknolojileri kullanmak ve geliştirmekte küçük şirketlere göre daha iyi sonuçlar ile ortaya çıkarlar. Kadınlara iş imkanları sağlayan sektörler, ihracat imkanı veren istihdam, şehire göçü iş hayatına entegre eden iş alanları ülkemizde gelişmeyi sağlamak açısından öne çıkmaktadır. Genç işsizliğinin yüksek olduğu durumlar için de özellikle kişisel bağlantıların iş bulmaya faydası olan durumların gerçekleşmemesi ekonomik büyüme için katkı sağlamaktadır. Yapılan çalışmalar ekonomik büyümede 1% lik bir düşüşün işsizlik oranında Japonya da 0.19%, Amerika da 0.45%, İspanya da 0.85% değerinde bir artışa sebep olduğunu göstermektedir. Ekonomi ve işsizlk alanında diğer olumsuz gelişmelerin sebebi de iç ve dış sebeplerle olan dalgalanmalardır. Makroekonomik istikrar için bütçe açıkları azaltılarak merkez bankasının bağımsızlığı korunmalıdır. Finansal kaynaklara ulaşım da büyüme için kritik önem taşır. Bu kaynaklara ulaşımda politik bağlantılara sahip olanların değil de kaynakların rekabetçi bir şekilde en faydalı ve verimli yatırımlara yatırılması dikkat edilmesi gereken bir konudur. Şeffaflık ve düzenlemeler bunu sağlamalıdır. Bir çok ülkede altyapı yatırımlarındaki politik bağlantılar ve monopol piyasalar yolsuzluk potansiyeli, yüksek fiyat ve düşük kalite ile sonuçlanmaktadır. Bu da halkın yüksek bedel ödemesi anlamına gelmektedir. Bu hafta veriler, faiz kararları ve merkez bankası yetkililerinden gelecek açıklamalar açısından yoğun bir hafta olacak. Yatırımcılar Fed in parasal çıkış kararı konusunda ipucu yakalamak için dikkatlerini Cuma günü açıklanacak ABD istihdam verilerine çevirecek. 4

5 Merkez bankalarının faiz kararları da ilk sırada yer alacak. Avustralya Merkez Bankası faiz kararını Salı günü TSİ 07:30 da açıklayacak. Beklentiler gösterge faizin yüzde 2,75 te sabit bırakılacağı yönünde. Perşembe günü ise iki önemli merkez bankası faiz kararını açıklayacak. İlk açıklama TSİ 14:00 da İngiltere Merkez Bankası ndan gelecek. Bankanın yüzde 0,50 olan gösterge faizi değiştirmesi beklenmiyor. Daha sonra 14:45 te Avrupa Merkez Bankası nın faiz kararı gelecek. Beklentiler bu bankanın faizleri yüzde 0,50 de sabit bırakacağı yönünde. Geçen hafta merkez bankası yetkilerinden piyasaları rahatlardan açıklamalar gelmişti. Bu haftada yetkililerden açıklamalar gelmeye devam edecek. FOMC üyesi William C. Dudley Salı günü TSİ 19:30 da, Avustralya Merkez Bankası Başkanı Glenn Stevens Çarşamba günü 05:55 te, yine aynı gün TSİ 17:00 da ABD Hazine Bakanı Jack Lew birer konuşma yapacaklar. Perşembe günü ise dikkatler Japonya ve Avrupa da olacak. TSİ 03:30 da Japonya Merkez Bankası Başkanı Haruhiko Kuroda, TSİ 15:30 da ise AMB Başkanı Mario Draghi basın mensuplarını karşısında çıkacak. 4 Temmuz Perşembe günü ise ABD piyasaları Bağımsızlık Günü nedeniyle kapalı olacak. Cuma günü TSİ 15:30 da açıklanacak tarım dışı istihdam verileri sadece ABD ekonomisi ile ilgili ipucu vermekle kalmayacak aynı zamanda Fed in tahvil alım programı ile ilgili nasıl bir yol izleyebileceği ile ilgili de ipucu verecek. Güçlü gelecek bir veri muhtemelen Fed in parasal çıkış ihtimalini artıracaktır. ANALİZ Geçtiğimiz hafta a kadar gerilemesini beklediğimiz paritede a kadar inerek tekrar a yükseldi. EUR / USD ANALİZİ direnç olurken bu haftaki ECB toplantısı ve ABD den gelecek veriler baskı oluşturacaktır direnç noktamız olurken destek noktamızdır dan stop kullanarak hedefli satış yapmak üzere plan yapılabilir. EUR / USD 5

6 Geçtiğimiz haftalarda yaşanan siyasi sorunlar kuru 1.95 e kadar yükseltmişti. USD / TRY ANALİZİ Bizler kurda uzun vade gerilemenin olmasını bekliyoruz. Fakat risk devam ediyor ve üstüne üstün FED in parasal genişleme planı doları değerli yapıyor olması nedeniyle kurda hacimli işlem öneremiyoruz. Bizler bu hafta kurun merkez bankasının adımları ile 1.89 a kadar gerilemesini bekliyoruz. Bu nedenle satış yönünde pozisyon almak üzere plan yapılabilir. USD / TRY BOE GENİŞLEMEYE DEVAM EDEBİLİR Önümüzdeki hafta başkanlık görevine yeni başlayacak olan Mark Carney in Bank of England ın para politikasını değiştirmeyeceği düşünülüyor. Yapılan bir ankete göre önümüzdeki hafta Bank of Englandyeni başkanı olarak göreve başlayacak olan Mark Carney in gelişme gösteren ekonomik verilerin ardından ilk toplantısındaparasal genişlemede kesintiye gitmeyecek. Bloomberg anketine katılan 44 ekonomistin tahminlerine göre dokuz üyeden oluşan Para Politikası Komitesi nin375 milyar poundluk parasal genişlemenin devam ettirileceği düşünülüyor. Komite kararı Carney in görevi devralacağı 4. gün olan 4 Temmuz da açıklanacak. Birinci çeyrekte büyümeye devam eden ekonomi güçlenme sinyalleri gösterirken, Britanya nın finansal krizin ardından daha önceden beklenenden daha zor bir dönem geçirdiği verilerle ortaya çıkıyor. Carney in ise daha agresif bir para politikası benimsemesi bekleniyor. Londra da bulunan Investec Securities ekonomisti Philip Shaw, Carney in göreve gelmesinin 4 gün sonrasında çok büyük bir genişleme politikasına başlaması pek muhtemel görünmüyor. Şimdilik Carney zamana bırakacaktır ama uzun süre hareketsiz kalacağını da tahmin etmiyoruz yorumunu yaptı. 6

7 Geçtiğimiz hafta açıklanan verilerde Birleşik Krallık ekonomisinin kriz boyunca 2008 yılında ulaştığı zirveden yüzde 7.2 daraldığı ortaya çıktı. Bir başka Bloomberg anketine göre ise Para Politikası Komitesi nin gösterge politika faiz oranını rekor düşük seviye olan yüzde 0.5 te tutması bekleniyor. Ekonomistler para politikasında herhangi bir değişim beklemezken, Goldman Sachs Komite nin toplantıdan sonra açıklama yapma şansının yüzde 60 olduğunu dile getirdi. Geçtiğimiz hafta 1,52 e kadar gerilemesi halinde alım yapacağımızı belirtmiş olduğumuz paritede dan fiyatlanma devam etmektedir. GBP / USD ANALİZİ Bu hafta açıklanan NFP raporu USD yükseliş dinamiğini devam ettirmesini beklediğimiz için sterlinde görülecek yükselişin şimdilik zor olduğunu tahmin ediyoruz bu haftaki direnç noktamızdır. Destek noktamız ise 1.50 dir. Görünüm satışların devam etmesi yönündedir. Bu çercevede yatırımcılar inandıkları yönde pozisyon alabilirler. Bizler eğer parite geriler ise 1.50 den almaya karar kıldık. GBP / USD JAPONYA EKONOMİSİ Japonya ekonomisi 2011 yılında ülkenin doğusunu vuran ve ardından tsunamiye neden olan depremle ciddi şekilde sarsıldı. Deprem hali hazırda durgun olan Japon ekonomisini uzun vadeli borç problemine karşı savunmasız bırakarak, mali kriz endişelerini tetikledi. Ekonomik sorunlara yanıt olarak Japon hükümeti ekonomiyi canlandıracak reformları bir an önce harekete geçirdi. Hükümetin reform politikası kısa sürede meyvelerini verdi ve Japonya 2013 ün ilk çeyreğinde %4.1 oranında büyüme gösterdi. Ekonomik rakamlar ülkenin ekonomik görüntüsünün yeniden ivme kazandığına dair umutları artırmaktadır. 7

8 Japon Otomobil İmalatçıları Birliği (JAMA) tarafından sağlanan verilere göre, Japonya nın otomobil üretimi, dokuz ay boyunca ardı ardına yıllık düşüş kaydedecek şekilde, 2013 yılının mayıs ayında geçtiğimiz yılın aynı ayına göre araç veya %6,2 düşüşle adet seviyesinde gerçekleşti. Mayıs ayında, Japonya da iç piyasaya yapılan otomobil satışları geçen yılın aynı ayına göre %6,9 gerileyerek adet seviyesinde yer aldı. Ülkenin otomobil ihracatı ise, söz konusu ayda yıllık adet veya %7,2 düşüşle adet seviyesine geriledi. Bu ihracatın sağladığı gelir yıllık %11,7 düşüşle 11,3 milyar $ olurken, bunun 7,9 milyar $ ını araç ihracatı, 3,4 milyar $ ını ise parça ihracatı oluşturdu. NIKKEI ANALİZİ Nikkei seviyesine ulaştıktan sonra piyasada Soros un Japon hisse senedi piyasalarından çıkacağı haberi üzerine Japon hisselerine satış gelerek e kadar inmişti. Fed in para politikasi açıklamarının yanlış anlaşıldığı söylemleri ile tekrar yükselişe geçen hisse senedi piyasaları, Nikkei yi direnç seviyesine taşımıştı. Japonya Merkez Bankasının yene yapmış olduğu müdahele ile ilerleyen sürede nikkei güçlü tutumunu devam ettireceğe benzemektedir. Hafta içi endeks gelişmeler ile direnç seviyesinin üzerine çıkmak için hamle yapmasını beklemekteyiz. Yükselişin kalıcı olup olmadığını cuma günü açıklanacak tarım dışı istihdam raporları teyit edecektir. 8

9 USD / JPY ANALİZİ 94 seviyesinden gelen alımlar ile parite 99.7 e kadar yükseldi direnç seviyesine kadar alımların devam etmesini beklediğimiz paritede 99,2 den hedefli 97.9 stop kullanarak alım öneriyoruz. USD / JPY TRY / JPY ANALİZİ 50 seviyesinin altında kalıcı olarak fiyatlanmayan kurda yene gelen satışlar ile yükseliş tekrar gündeme geldi. 53,4 hedefli 51.5den stop kullanarak alım yapmak üzere beklenilebilir. JPMorgan TRY/ JPY için 57 hedefli 49 stop kullanarak alım önerdiğini bu raporumuza eklemekte fayda görüyoruz. Uzun vade yatırımlar için tryjpy kuru pozitif görünümdedir. TRY / JPY 9

10 Türkiye deki ekonomik gelişmeleri değerlendiren Serven, Brezilya ve Türkiye yi karşılaştırdı. GEZİ PARKI OLAYLARI Brezilya ile Türkiye nin birbirlerinden çok farklı ülkeler olduğunu belirten Serven, Ekonomik olarak iki ülkenin son 30 yılına baktığınızda benzerlikler var fakat yine de birbirinden çok farklılar diye konuştu. Serven, Türkiye de gerçekleşen Gezi Parkı odaklı gelişmeleri takip ettiğini dile getirerek, Gezi Parkı olayları Türk ekonomisinde büyük bir etki yapmadı. Olaylar uzun süre devam ederse farklı olabilir, fakat şimdilik böyle bir durum yok. Tabii bu durum gelecekte yaşanacaklarla değişebilir fakat bence bu ekonomiden çok politik bir durum değerlendirmesinde bulundu. Son yıllarda gelişmekte olan piyasaların, gelişmiş piyasalardan ekonomik olarak daha iyi gittiğini belirten ve bunun böyle devam edebileceğini öngörüsünü paylaşan Serven, Türkiye 2001 krizinden bu yana yani son 10 yıldır çok iyi iş çıkartıyor. Bunun sürdürülebilmesi, gerekli değişim için gösterilecek performansa bakar ki bu da tedbirli gidişe devam etmekten geçer. Daha fazla gelişim için gidişatı daha fazla reform ve bunları sağlam temellere oturtmanız gerekir ifadelerini kullandı dan bu yana yaşanan gelişmeler, hareketin Amerika gibi gelişmiş ülkelerden, gelişmekte olan pazarlara kayması, sermayenin de gelişmekte olan ülkelere yönelmesine sebep oldu diyen Serven, sermayenin bu hareketinin gelişmekte olan pazarlarda döviz kurlarını da etkilediğini söyledi. Amerika da bazı teşviklerin azaltıldığını ve bazılarının da bitirildiğini aktaran Serven, sermayenin bu hareketinin piyasada dönen paranın azalması ve eksilmesi anlamına geldiğini dile getirdi. FED İN AÇIKLAMALARINDA ABD EKONOMİSİNİN İYİYE GİTMESİ DE ETKİLİ OLDU Fed in açıklamalarında ABD ekonomisinin iyi gitmeye başlamasının da etkisi olduğunu belirten Serven, Bir yandan sermaye ihtiyacı olan ülkeler için iyi bir şey, bir yandan da istikrarsızlık anlamına geliyor dedi. Serven, değerlendirmelerini şöyle tamamladı: Bu söylemlerin iyi bir amacı var. Haliyle teşviklerin kötü gidişi de değiştirilebilir. Bu bir gecede olacak şey değil zamanla oluşacaktır. Şok etkisi de yaratmaz. Amerikan ekonomisinin iyiye gitmesi demek global ekonominin iyileşmesiyle ilgili iyi bir haber demektir. Bahçeşehir Üniversitesi nden Cengiz Aktar, borsalardaki ve Türk Lirası ndaki sert düşüşü etkileyen diğer faktörün, Amerika Merkez Bankası Başkanı nın açıklaması olduğunu hatırlatıyor. 10

11 FED Başkanı Ben Bernanke, Amerikan hükümetinin faizleri düşük tutmak için tahvil alımlarına sonsuza dek devam etmeyeceğini açıklamıştı. Cengiz Aktar, bunun da zaten Gezi Parkı protestolarından etkilenen piyasalardaki düşüşü daha sert etkilediğini söylüyor. Aktar, tüm gelişen ekonomilerin Bernanke nin açıklamasından etkilendiğini ama bu düşüşten en çok etkilenen iki ülkenin Türkiye ve Güney Afrika olduğuna dikkati çekiyor. Türkiye dünyada tasarruf oranı en düşük olan ülkelerden biri. Bundan dolayı da ekonomisi dış yatırımlara ve büyüyen ekonomiyi ayakta tutmak amacıyla alınan dış borçlara dayanıyor. Uzmanlar Adalet ve Kalkınma Partisi nin son on yılda ticaret ve yatırım dostu politikalar izlediğini, bundan dolayı da rekor miktarlarda dış yatırım çektiğini belirtiyor. Bu da ekonominin çok hızlı artarak üç kat büyümesiyle sonuçlandı. Finansbank baş ekonomisti İnan Demir, Başbakan Erdoğan ın Gezi Parkı protestolarının, faiz lobisi yani uluslararası mali kuruluşların giriştiği bir komplo olduğunu iddia etmesinin, gelecekteki hükümet politikaları konusunda yabancı yatırımcıların kafasında soru işaretleri bıraktığını söylüyor. Belki şimdilik bu sözleri unutmayı tercih edebilirler, ya da mevcut hükümetin alıştıkları serbest piyasa dostu politikalarından uzaklaşma diye yorumlayabilirler, diye konuşan Demir, her halükarda mevcut koşulların dış yatırımcıların alıştıklarından farklı olduğunu kaydediyor. Global Source ekonomisti Atilla Yeşilada, dış yatırımcıların Türkiye ye bakışının çoktan değiştiğini söylüyor. Bir ay önce Türkiye gelişen ekonomiler içinde en çekicisiydi. Yatırımcılarımızla önümüzdeki fırsatları değerlendiriyorduk, diyen Yeşilada, şimdi mevcut risklerinden dolayı Türkiye nin izlemeye alındığını belirtiyor. Türkiye dünyanın en büyük cari açıklarından birine de sahip. Bu açığı dengelemek için dış borç almak zorunda. O yüzden de dünya mali piyasalarına bağımlı. İnan Demir, Türkiye nin bu borcun faizini bile ödemekte çok büyük güçlük çekeceğine işaret ediyor. Türkiye nin önümüzdeki 12 ayda 200 milyar dolardan fazla dış finansmana ihtiyacı olduğuna dikkati çeken Demir, Bu Türkiye nin gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 25 inden fazla. Bu da nereden bakılırsa bakılsın, çok yüklü bir dış finansman. diyor. İnan Demir, Türkiye de karışıklığın devam etmesi durumunda dış finansmanın da zor bulunacağını, bunun da önümüzdeki çeyreklerde Türkiye nin gayrisafi yurtiçi hasılasındaki büyümede riskler oluşturduğunu kaydediyor. Gezi Parkı protestolarından önce de Türk ekonomisinin büyüme hızı yüzde 3 e gerilemişti. Önceki yıllardaki yüzde 8 oranına göre, son oran çok yavaş kabul ediliyor. Cengiz Aktar, ekonomik sıkıntıların yaşanması durumunda bunun AKP hükümetinin konumunu da etkileyebileceğini söylüyor. Hükümet çok başarılı bir ekonomik performans kaydetti diyen Aktar, seçmenlerin son 6-7 yıl içinde yaşadıkları ekonomik büyümeyi yine görmemeleri durumunda, sandıktaki tercihlerini değiştirebileceklerine işaret ediyor. Gözlemciler, hükümetin, 2015 teki genel seçimler de dahil önümüzdeki iki yıl içinde kritik seçimler geçireceğini hatırlatarak, ekonominin Başbakan Erdoğan ın en büyük kaygılarından biri olabileceğine dikkati çekiyor. 11

12 Avrupa Birliği liderleri birlik bütçesi üzerinde anlaştı. AB LİDERLERİ BÜTÇE ÜZERİNDE ANLAŞTI Yedi yıl için hazırlanan 1,3 trilyon dolarlık bütçe oybirliğiyle kabul edildi dönemini kapsayan bütçe gelecek ay AB Parlamentosu nun onayına sunulacak. Avrupa Birliği, yeni istihdam alanları yaratmak ve gençlere yönelik meslek eğitimi programlarında harcanmak üzere 8 milyar dolar ayırdı. Avrupa da her dört gençten biri işsiz. Bu oran Yunanistan, İspanya, Portekiz ve İtalya da daha da yüksek. Bütçe planının kabul edilmesinden kısa süre önce de AB Maliye Bakanları banka kurtarma operasyonları konusunda da yeni bir anlaşmaya vardı. Buna göre gelecekte, bankalar battığında, halkın vergileriyle kurtarılmayacak. Bunun yükü hissedarlar, alacaklılar ve tasarruf sahipleri arasında bölüştürülecek. AB, BANKALARIN KURTARILMA ŞARTLARI ÜZERİNDE ANLAŞTI AB maliye bakanları, Haziran da düzenlenen liderler zirvesi öncesinde bankacılık birliği ne yönelik önemli bir adım attı. Aynı zamanda Eurogroup Başkanı olan Hollanda Maliye Bakanı Jeroen Dijsselbloem, ilk kez vergi mükelleflerini koruyan bir kurtarma yöntemi üzerinde anlaşmaya vardıklarını söyledi. Buna göre bankaların yeniden yapılandırılması gerektiğinde bunun maliyetini ilk aşamada hissedarlar üstlenecek. Avrupa Birliği, yılları arasında iktisadi üretiminin üçte birini bankaları kurtarmak için harcadı. Bu durumda krizin yayılmasının önüne geçmek için vergi gelirleri kullanıldı. Ancak ilk kez Mart ayında Güney Kıbrıs ın kurtarılması sırasında farklı bir yaklaşım benimsendi ve kurtarmanın yükünün bir kısmını banka hesap sahipleri üstlendi. Artık bu yöntem gelecekteki kurtarma programlarında da izlenecek. Fransa Maliye Bakanı Pierre Moscovici, Euro Bölgesi kurtarma fonunun bankalara doğrudan kaynak sağlanması konusunda da anlaşmaya varıldığını söyledi. Bankaların kurtarılmasında yükün ilk aşamada hissedar ve hesap sahipleri tarafından üstlenilmesi, kurtarma fonunu bankalara da açmak için ön şart olarak getirilmişti. 12

13 AB ÇİN İLE TİCARİ GERİLİMDE BU KEZ TAŞ CEPHESİNİ AÇTI Avrupa Komisyonu, Avrupa aglomera taş üreticileri birliği A.St.A dan gelen şikayet üzerine çalışmalara başladığını açıkladı. Kuruluş, Çinli üreticilerin bu söz konusu ürünleri Avrupa pazarında maliyetin de altında fiyattan satmakla suçluyor.reuters ın aktardığına göre bu sektörde Çin in Avrupa pazarındaki payı yüzde 9 seviyesinde bulunuyor. Avrrupa Komisyonu nun Çin malı günel panellerine anti damping vergisi getirmesi Brüksel ile Pekin arasında ticari gerilime yol açmıştı. Ağustos ayına kadar bir anlaşmaya varılamaması halinde yüzde 11.8 seviyesinde uygulanan vergi yüzde 47 seviyesine çıkacak. Aralık ayına kadar bir anlaşmaya varılamaması halinde ise vergi beş yıl süreyle kalıcı hale gelecek. Komisyon aynı zamanda Çin malı telekomünikasyon ekipmanlarıyla ilgili de soruşturma açarken Pekin, Avrupa şaraplarıyla ilgili soruşturma başlamıştı. ABD İSTİHBARATI, AB NİN YÜZDE 70 İNİ İZLİYOR Avrupa Birliğinin en az 7 ülkesinin istihbarat servislerinin, vatandaşlarının telefon konuşmaları ve internet faaliyetleri hakkında ABD Ulusal Güvenlik Ajansına (NSA) bilgi verdiği, daha kısıtlı ölçüde olsa da Finlandiya, İsveç ve Türkiye istihbarat teşkilatlarının da ABD ile işbirliği yaptığı öne sürülüyor. Privacy Surgeon sitesi ile bir röportaj yapan eski NSA çalışanı Wayne Madsen, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Hollanda ve Danimarkanın ABD ile anlaşmaları bulunduğunu söyledi. Madsenin açıklamalarını yansıtan Rusyanın Sesinin haberinde anlaşmalara göre, nüfus itibariyle AB nin yüzde 70ini oluşturan söz konusu yedi ülkenin istihbarat servislerinin NSAnin isteği üzerine, başta telefon konuşmaları ve internet faaliyetleri olmak üzere vatandaşları hakkında bilgi vermekle yükümlü olduğu savunuluyor. Angela Merkelin sert yüz ifadesini koruyarak Obama ve İngiltereden izah talep etmesini anlamıyorum. Almanya da aynı ilişkiler içinde diyen Madsen, Daha kısıtlı ölçüde olsa da Finlandiya, İsveç ve Türkiye istihbarat teşkilatlarının da ABD ile işbirliği yaptığı iddiasında bulundu.eski NSA çalışanı, bu bilginin gizli ve yeni olmadığını, 2000 yılında kısmen Avrupa Parlamentosunun raporunda yer aldığını da söyledi. 13

14 İngiliz Guardian gazetesi eski CIA ajanı Edward Snowden ın sızdırdığı iddia edilen yeni belgeleri yayınladı. ABD, TÜRKİYE Yİ DE DİNLEDİ İDDİASI Gazetenin yayınladığı belgelerde ABD nin 38 ülkenin ABD deki büyükelçilik ve misyonu gizlice dinlediği bilgisi yer alıyor. Büyükelçiliğinin de dinlendiği yazıyor. Belgelerde dinlenen büyükelçilik ve misyonlardan hedef diye bahsediliyor. Guardian, 2010 tarihli belgede dinlenen ülkeler listesinde Fransa, İtalya, Yunanistan gibi Avrupa ülkelerinin; bazı hassas ve ABD yle ilişkisi kötü Orta Doğu ülkelerinin; Japonya, Meksika, Güney Kore, Hindistan ve Türkiye gibi ABD yle iyi ilişkileri olan ülkelerin ve Avrupa Birliği nin bulunduğunu yazıyor. Haberde dinlemelerin farklı yöntemlerle yapıldığı, 2007 tarihli bir belgeye göre Avrupa Birliği nin Washington daki ofisinin buradaki bir fax cihazı içine yerleştirilen böcekle gerçekleştirildiği yazıyor. AB DEN TEPKİ Alman Der Spiegel dergisi de son sayısında ABD nin sınırları içindeki AB ofislerini dinlediği yönündeki bir habere yer vermişti. Bu haber üzerine Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz, Amerika Birleşik Devletleri nin Avrupa Birliği nin ofislerini dinlediği iddialarıyla ilgili olarak Amerikan Yönetimi nden açıklama istemişti. Schulz iddiaların doğru çıkmasının AB-ABD ilişkilerinde ciddi etkisi olacağını söylemişti. Fransa ve Almanya tarafından yapılan açıklamalarda da benzer kaygılar dile getirilmiş ve iddianın doğru çıkmasının AB-ABD ilişkilerini zedeleyebileceği belirtilmişti. Almanya Adalet Bakanı Sabine Leutheusser Kullanılan yöntem Soğuk Savaş sırasında düşmanlarımızın kullandığı yönteme benziyor diyerek tepkisini dile getirmişti. Amerikan yönetiminden henüz konuyla ilgili bir açıklama yapılmadı. SNOWDEN İN İDDİALARI Bir süre CIA ve Ulusal Güvenlik Kurumu (NSA) için çalışan Snowden, Ekvador dan sığınma istemişti. Edward Snowden ın sızdırdığı belgeler, Amerikan istihbarat örgütlerinin Prizma adı verilen bir program çerçevesinde dokuz internet şirketinin veri tabanlarına girdiğini ve internet üzerinden gönderilen tüm postaları, yapılan sohbetleri, internet telefonu aracılığıyla yapılan görüşmeleri, görüşmeyi yapan kişilerin isimlerini, bulundukları yeri ve diğer ayrıntıları izlediğini ortaya çıkarmıştı. Snowden, Ulusal Güvenlik Kurumu nun Hong Kong da ve Çin de bazı kurumları hedef aldığını da iddia etti. Snowden a göre, Kurum un hedefleri arasında Hong Kong daki Çin Üniversitesi, kamu görevlileri ve öğrenciler vardı. Edward Snowden, Ulusal Güvenlik Kurumu nun küresel olarak 61 bin dinleme operasyonu düzenlediğini de savundu. Hükümet yetkilileri ise uygulamalarını ve kullandıkları sistemi savunarak telefon dinleme ve internetteki faaliyetleri izlemenin onlarca terör komplosunu engellediğini savunuyor. 14

15 ALMANYA NIN KIBRIS SIRRI Radikal gazetesi yazarı Murat Yetkin in köşe yazısından ilgili kısım: Suriye de durum kötüleştikçe Rusya Tartus taki üssü boşaltmaya başladı. Ama bu arada Pasifik filosuna bağlı gemileri Süveyş ten Akdeniz e geçirdi ve bunların kalıcı olacağını açıkladı. Peki, Rus donanması Akdeniz de nerede üs bulacak? Daha şimdiden Güney Kıbrıs ın Limasol ve Baf limanlarına demirlediler bile. Ruslar, krize rağmen derin mali çıkarlarının bulunduğu Güney Kıbrıs hükümeti ile Almanya ile aralarındakine benzer bir askeri işbirliği anlaşması istiyor; NATO üyesi olmayan bir AB üyesinden söz ediyoruz. (Bu arada, evet, yanlış okumadınız; Almanya nın Güney Kıbrıs ile çok özel bir askeri üs ve işbirliği anlaşması var ki bu da son zamanlarda Almanya nın Türkiye ye artan Kıbrıs baskısına ayrı bir anlam katıyor.) AMERİKAN EKONOMİSİ İLK ÇEYREKTE %1,8 BÜYÜDÜ Amerikan ekonomisi, yılın ilk çeyreğinde %1,8 oranında büyüdü. Bu rakam, beklenenden çok daha düşük bir oran. Daha önceki tahminlerde ekonominin ilk çeyrekte %2,4 oranında büyümesi bekleniyordu. Ticaret Bakanlığı nın bugün yaptığı açıklama, tüketim harcamalarının beklenenden düşük olduğunu, ithalat ve ihracatın düştüğünü gösteriyor. Kamu harcamalarında da aynı dönemde ülke çapında düşüş kaydedildi. İşte bu şartlaraltında Azeri gazının ve petrolünün birkaç yıl içinde Rus, İran ve Arap rekabetine karşın Türkiye üzerinden AB nin sanayi ihtiyaçlarına destek olmak üzere Avrupa ya daha çok akacak olması dengeleri değiştirecek bir anlam taşıyor. Yine bu tabloya bakarak Amerikan 6 ncı Filo yu Doğu Akdeniz sularında daha sık görmek de sürpriz olmayacak. Akdeniz iyice ısınıyor, vaziyet budur. Son rakamlar, Amerika nın, dört yıl önce girdiği ekonomik durgunluktan hala tam olarak çıkamadığına işaret ediyor. İşsizlik oranı %7,6 ya inse de, bu, hala Amerika için yüksek bir rakam. Şirketler de ellerinde biriken nakit rezervlerini yatırıma aktarmakta isteksiz davranıyor. Uzmanlar, Amerikan ekonomisinin ikinci çeyrekte %2 civarında büyümesini, ancak yılın son iki çeyreğinde bu oranın daha hızlı olmasını bekliyor. Amerika Merkez Bankası (FED), ekonomideki yavaş düzelmeyle birlikte, ekonomiyi güçlendirmek için uyguladığı bono ve konut kredisine dayalı tahvil alımını, planladığından önce sona erdirebileceğini açıklamıştı. 15

16 AVRUPA NIN GENÇ İŞSİZLİĞİYLE MÜCADELESİ Üç yılı aşkın bir süredir süren mali krize karşı uygulanan kemer sıkma politikaları, Güney, Orta ve Doğu Avrupa da işsizlik rakamlarını yüksek seviyelere taşıdı. En büyük zararı ise gençler gördü. İtalya ve Portekiz de yüzde 40 ın üzerinde seyreden genç işsizliği oranı, Yunanistan ve İspanya da ise yüzde 60 a yaklaşıyor. Avrupa da altı milyona yakın yaş arası işsiz bulunması, kayıp kuşak tartışmalarını ve toplumsal dengenin bozulması endişelerini de beraberinde getiriyor. AB liderleri Perşembe günü, Şubat ayında kararlaştırılan miktardan daha da fazlasını, 8 milyar Euro yu genç işsizliğiyle mücadeleye ayırdı. Bu miktarın büyük kısmı döneminde kullanılacak ve geri kalanı da AB nin gelecek yedi yıllık bütçesinin geri kalanına yayılacak. Fonlar, okuldan ayrılan ya da işini kaybeden gençlere dört ay içinde eğitim, staj ya da iş bulunmasını hedefleyen Gençlik Garantisi girişiminin temelini oluşturacak. HALKLA İLİŞKİLER FAALİYETİ Ancak ekonomistler bu sistemi halkla ilişkiler faaliyeti diyerek geçiştirirken, liderler de üye ülkelerin kendileri harekete geçmediği sürece bu sistemin pek bir etkisi olmayacağını kabul etti. Finlandiya Bşabakanı Jyrki Katainen, Büyük bir para söz konusu. Ancak herkesin, esas sorumluluğun hükümetlerin elinde olduğunu ve adımların ulusal düzeyde atılması gerektiğini fark etmesi gerekiyor. Avrupa düzeyindeki çözümler kısmen yardımcı olabilir, ancak esas mesele o değil dedi. AB deki en büyük ekonomi olan ve kriz boyunca kıtanın ekonomi politikalarına öncülük eden Almanya, Avrupa da yaşanabilecek toplumsal denge bozulmalarından kendilerinin suçlanacağı kaygısıyla istihdam planına büyük destek verdi. Almanya Başbakanı Angela Merkel, kriz süresince mali destek karşılığında Güney Avrupa ekonomilerinin büyük kesintilere gitmesi konusunda ısrar etti. Bu politikalar bütçe açığını aşağı çekse de ekonomik durgunluğu ve işsizliği körükledi. Eylül ayındaki genel seçimlere hazırlanan Merkel, önümüzdeki hafta Berlin de bir genç işsizliği konferansı düzenleyecek. Konseransa Avrupalı liderler ve çalışma bakanları katılarak, işsizlikle mücadelede iyi sonuç veren uygulamaları paylaşacak. MERKEL İKİ YÜZLÜLÜKLE SUÇLANIYOR Seçimlerde Merkel e karşı yarışacak olan merkez solun adayı Peer Steinbrück, AB liderler zirvesi başlamadan kısa bir süre önce Almanya Parlamentosu nda yaptığı konuşmada Merkel i iki yüzlü davranmakla ve Avrupa da yıllarca tasarruf için bastırıp, seçimler öncesinde kendini AB deki işsizlerin dostu olarak lanse etmeye çalışmakla suçladı. Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel, AB nin büyümeye ivme kazandıracak önlemler yerine özel olarak genç işsizliğine yoğunlaşmasının yanlış olduğunu söyledi. Bruegel uzmanlarından Andre Sapir, Ne yazık ki yalnızca gençleri hedeflemek sorunun kökenine çözüm getirecek gibi durmuyor. Eğer Avrupa kayıp bir kuşağın kaybolmasının önüne geçmek istiyorsa gençlik garanti sisteminden daha etkili önlemler almalı dedi. 16