Transkript

1 Korumayı Güvence Altına Almak Avrupa Birliği İnsan Hakları Savunucuları Rehber İlkeleri- SINIR TANIMAYAN AVUKATLAR VE İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARI DERNEĞİ ÇEVİRİSİ [Çeviri metni resmi metin değildir, Avukat Tahir Elçi nin Hatırası İçin Sınır Tanımayan Avukatlar ve İnsan Hakları Derneği Adına Çeviren Öykü Didem Aydın, ibaresi kullanılarak istenilen ölçüde Türkçe alıntı yapmak serbesttir.] I. AMAÇ 1. İnsan hakları savunucularının desteklenmesi Avrupa Birliği nin insan hakları konusunda dış ilişkiler siyasetinin uzun zamandan beri yerleşmiş unsurlarından biridir. Bu Rehber İlkelerin amacı konu ile ilgili olarak Avrupa Birliği nin eylemlerini geliştirmek için pratik öneriler sağlamaktır. Rehber İlkeler, üçüncü ülkelerle her düzeyde temasta kullanılabileceği gibi çok taraflı insan hakları forumlarında da, Birliğin insan haklarını savunma hakkına saygıyı geliştirme ve teşvik etme çabalarını desteklemek ve güçlendirmek için kullanılabilir. Rehber İlkeler aynı zamanda, Birliğin tehlike altındaki insan hakları savunucuları konusunda müdahaleleri konusunu düzenlemekte ve insan hakları savunucularını desteklemek ve onlara yardım etmek için pratik öneriler içermektedir. Rehber İlkelerin birincil amacı insan hakları savunucuları ile ilgili özel meselelere hitap etmek olsa da bunlar Avrupa Birliği nin genel insan hakları politikasının güçlendirilmesine katkı sağlamaktadırlar. II. TANIM Rehber İlkelerin önemli unsurlarından biri, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi nin Özel Prosedürlerini, örneğin Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Özel Raportörü nü ve insan haklarını koruma amaçlı uygun bölgesel mekanizmaları desteklemektir. Rehber İlkeleri Avrupa Birliği ne Üye Ülkelerin Misyonların (AB Büyükelçilikleri ve Konsoloslukları ile Avrupa Komisyonu Delegasyonlarına) insan hakları savunucularına yaklaşımlarında yardımcı olacaktır. 2. Bu rehber ilkeler çerçevesinde insan hakları savunucusunun tanımı, Evrensel Olarak Tanınmış İnsan Haklarını ve Temel Özgürlüklerini Geliştirmek ve Korumak İçin Bireylerin, Grupların ve Kamu Organlarının Hak ve

2 Sorumluluklarına Dair Birleşmiş Milletler Bildirgesi ne dayanmaktadır (bkz. EK I). Buna göre, herkesin, bireysel ve başkalarıyla ortak olarak, insan hakları ve temel özgürlüklerini ulusal ve uluslararası düzeyde korumak ve gerçekleştirmek için etkinlikte bulunma ve çaba gösterme hakkı vardır. 3. İnsan hakları savunucuları, evrensel olarak tanınmış insan haklarını ve temel özgürlüklerini geliştiren ve koruyan bireyler, gruplar ve toplum birimleridir. İnsan hakları savunucuları, medeni ve siyasal hakların geliştirilmesi ve korunması yolunda çaba gösterdikleri gibi ekonomik, sosyal ve kültürel hakların geliştirilmesi, korunması ve gerçekleştirilmesi için de çaba gösterirler. İnsan hakları savunucuları, aynı zamanda, yerli topluluklar gibi grup üyelerinin haklarını da geliştirir ve korurlar. Bu tanım, şiddet propagandası yapan birey ve grupları kapsamaz. III. GİRİŞ 4. AB, Evrensel Olarak Tanınmış İnsan Haklarını ve Temel Özgürlüklerini Geliştirmek ve Korumak İçin Bireylerin, Grupların ve Kamu Organlarının Hak ve Sorumluluklarına Dair Birleşmiş Milletler Bildirgesi nde içerilen ilkeleri destekler. Her ne kadar insan haklarının geliştirilmesi ve korunması hususunda birincil sorumluluk devletlere aitse de, AB bireyler, gruplar ve toplum birimlerinin insan hakları davasının ilerletilmesinde önemli roller oynadıklarını teslim eder. İnsan hakları savunucularının etkinlikleri aşağıdaki unsurları kapsamaktadır: - ihlalleri belgelemek - ihlallerin mağdurları için hukuksal, psikolojik, tıbbi ve diğer desteklerin sağlanması yoluyla telafi aramak - insan haklarının ve temel özgürlüklerinin sistematik ve yinelenen ihlallerinin gizlenmesine hizmet eden sorumsuzluk kültürleri ile mücadele etmek; ve - insan hakları kültürünü egemen kılmak ve ulusal, insan hakları savunucuları hakkında bölgesel ve uluslararası düzeyde bilgi ve enformasyon sağlamak 5. İnsan hakları savunucularının çalışmaları sıklıkla hükümetlerin politikalarının ve işlemlerinin eleştirilmesini içerir. Bununla birlikte, hükümetler bu durumu negatif algılamamalıdırlar. Fikrin bağımsızlığına ve hükümetin siyaset ve işlemleri hakkında özgür tartışmaya izin vermek esastır, ve bu insan haklarının korunması için daha iyi bir düzeyi yerleşik kılmanın denenmiş ve sınanmış bir yoludur. Danışma süreçlerinin bir parçası olarak uygun yasaların çıkarılmasında ve insan hakları konusunda ulusal plan ve stratejilerin belirlenmesinde kilit bir rol oynarlar. 6. AB geçen yıllar içinde insan hakları savunucularının etkinliklerinin daha geniş olarak tanındığını kabul eder. Onlar, ihlal mağdurları için artan oranda korumayı güvence altına almışlardır. Bununla birlikte, bu ilerlemeye yüksek bir bedel ödenerek ulaşılmıştır: savunucuların kendileri artan oranda saldırıların hedefi haline gelmişler ve çok sayıda ülkede onların hakları ihlal

3 edilir duruma gelmiştir. AB insan hakları savunucularının güvenliklerinin sağlanması ve haklarının korunmasını güvence altına almanın önemine inanmaktadır. Yine, insan hakları savunucuları konusuna yaklaşırken cinsiyet perspektifinin de uygulanması önemlidir. IV. Eylemsel Rehber İlkeler 7. Bu Rehber İlkelerin eylemsel bölümü insan hakları savunucularının, Ortak Dış ve Güvenlik Politikası bağlamında, geliştirilmesi ve korunması yolunda verimli olarak çalışmanın yollarını ve araçlarını tespit etmeye yöneliktir. İzleme, Raporlama ve Değerlendirme 8. Hali hazırda AB Misyon Şeflerinden görev yerlerinde insan haklarının durumuna ilişkin dönemsel raporlar hazırlamaları istenmektedir. İnsan Hakları Çalışma Konseyi Tarafı (COHOM) bu görevi kolaylaştırmak için vaka çizelgeleri taslağını onaylamıştır. Bu vaka çizelgeleriyle uyumlu olarak Misyonlar, insan hakları savunucularının durumlarını, özellikle savunuculara yönelik tehdit ve saldırılara da değinerek, raporlarında ele alacaklardır. Bu bağlamlarda, Misyon Şefleri, kurumsal çerçevenin insan hakları savunucularının çalışmalarını güvenlik içinde yürütmek konusundaki yeterlilikleri üzerinde çok büyük bir etki sahibi olduğunun farkında olacaklardır. İnsan Hakları Savunucularına Dair BM Bildirgesi nde içerilen haklardan herhangi birini meşru olarak kullanmalarından dolayı karşı karşıya kaldıkları şiddetten, tehditten, misillemeden, fiili veya hukuki negatif ayrımcılıktan, baskıdan veya herhangi bir diğer keyfi muameleden kişileri korumak üzere Devletler tarafından alınan yasal, yargısal, idari veya diğer uygun önlemler konularının tamamı da göz önünde tutulmalıdır. 9. Misyon Şefleri raporları ve BM İnsan Hakları Savunucularına Dair Özel Raportör, diğer BM Özel Raportörleri ve anlaşma organları ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Yüksek Komiserliği nin ve hükümetler dışı örgütlerin tavsiyeleri gibi diğer enformasyon, COHOM un ve diğer işgüder tarafların, AB eyleminin gerekli olduğu halleri tespit etmesini ve yürütülecek eylemler ilgili karar almasını veya, uygun olduğu durumlarda, PSC [Politika ve Güvenlik/ Konsey ine eylem tavsiyesinde bulunmasını sağlayacaktır. AB Misyonlarının İnsan Hakları Savunucularının Desteklenmesi ve Korunmasındaki Rolü 11. Pek çok üçüncü ülkede, AB Misyonları (AB Üye Ülkelerinin Büyükelçilikleri ve Avrupa Komisyonu Delegasyonları) Birlik ile Üyeleri ve sahadaki insan hakları savunucuları arasındaki birincil ara-yüzdür. Bu nedenle, onlar, AB nin insan hakları savunucularına yönelik politikasının uygulamaya konulmasında önemli bir rol oynarlar. AB Misyonları, bu nedenle, insan hakları savunucularına yönelik olarak ön-alıcı bir politika uygulamaya

4 çalışmalıdırlar. Aynı zamanda da bazı durumlarda AB eyleminin insan hakları savunucularına yönelik tehditlere ve saldırılara yol açabileceğinin farkında olmalıdırlar. Bu itibarla, uygun olduğu durumlarda, yürütülecek eylemler konusunda, insan hakları savunucularına danışmalıdırlar. Eğer eylem, AB adına yürütülecekse, AB Misyonları insan hakları savunucularına ve/veya ailelerine geri bildirimde bulunmalıdır. AB Misyonlarının bu konuda alabileceği önlemler şunlardır: -bu rehber ilkelerin uygulanmasında, özellikle kadın insan hakları savunucularına önem vererek, yerel stratejiler oluşturmak. AB Misyonları bu Rehber İlkelerin, medeni olsun, kültürel, ekonomik, siyasal veya sosyal olsun, insan haklarını geliştiren ve koruyan insan hakları savunucularını kapsadığını akılda tutacaklardır. AB Misyonları, insan hakları savunucularını ve onların örgütlerini yerel stratejilerin tasarlanmasına ve izlenmesine dahil etmelidirler; -yılda en az bir kere insan hakları savunucuları ve diplomatlarla beraber, yerel insan hakları durumunu, bu alanda AB politikasını, ve İnsan Hakları Savunucularına Dair Rehber İlkelerin uygulanması yerel stratejisini tartışmak üzere toplantı düzenlemek; -tehlike altında olanlar da dahil olmak üzere, insan hakları savunucularını yakından koordine etmek ve onlar hakkında bilgi sağlamak; -Misyonlara insan hakları savunucularını davet etmek, onların etkinlik alanlarını ziyaret etmek de dahil olmak üzere insan hakları savunucuları ile uygun temaslar sağlamak; bu amaçla gerekirse yük paylaşımı temelinde özel temas görevlileri atanması hususu da düşünülmelidir; Uygun olduğu durum ve yerde, internet ve yeni enformasyon ve iletişim teknolojileri de dahil olmak üzere kullanışlı medya araçları ile insan hakları savunucularının görünür tanınmalarını sağlamak, tanıtılmaları, bu amaçla ziyaret edilmeleri, aldıkları ödüllerin ortaya konulması; Uygun olduğunda, gözaltında veya ev hapsindeki insan hakları savunucularını ziyaret etmek ve onların duruşmalarına gözlemci olarak katılmak Üçüncü Ülkelerde ve Çok Taraflı Forumlarda İnsan Hakları Savunucularına Saygıyı Geliştirmek 12. AB nin hedefi üçüncü ülkelerin insan hakları savunucularının haklarına saygı duyma yükümlülüklerini yerine getirmelerini gözetmek ve onları devletdışı aktörlerin saldırılarından ve tehditlerinden korumaktır. Üçüncü ülkelerle temaslarında, AB, gerekli görülürse, konu ile ilgili bütün uluslararası normlara ve standartlara, özellikle BM Bildirgesi ne üçüncü ülkelerin de katılması gereğini ifade edecektir. Bütüncül hedef insan hakları savunucularının özgürce hareket edecekleri bir çevreyi oluşturmaktır. AB, bu hedeflerini kendi insan

5 hakları politikasını bütünleyen bir bölüm olarak bilinir kılacak ve insan hakları savunucularının korunmasına verdiği önemi vurgulayacaktır. Bu hedefleri desteklemek için ortaya konulacak eylemler şunları içerecektir: -Başkanlık veya Ortak Dış ve Güvenlik Politikası veya İnsan Hakları SG/ HR nin [Avrupa Birliği Genel Sekreteri/Ortak Dış ve Güvenlik Politikası Yüksek Sekreteri] Kişisel Temsilcisi veya AB Özel Temsilcileri veya Delegeler veya Üye Ülkelerin veya Avrupa Birliği Komisyonunun temsilcileri üçüncü ülkeleri ziyaret ettiklerinde, uygun hallerde, insan hakları savunucularının çalışmaları ile ilgili bireysel vakalar veya meselelerin insan hakları savunucuları ile tartışıldığı toplantılar da bu ziyaretlerin bütünleyici bir parçası olacaktır. -AB ve üçüncü ülkeler ve bölgesel örgütler arasındaki siyasi diyalogların insan hakları unsurları, ilgili olduğu yerde, insan hakları savunucularının durumlarını da içerecektir. AB insan hakları savunucularına ve onların çalışmalarına verdiği desteğin altını çizecek ve kaygı yaratıcı bireysel vakaları ortaya koyacaktır. AB insan hakları savunucularını, en uygun düzenlemelerle, AB İnsan Hakları Diyalogları Rehber İlkeleri ne uygun olan diyalogların hazırlanmasına, takibine ve değerlendirmesine dahil edecektir. -AB Misyon Şefleri ve AB Büyükelçilikleri ülkelerin otoritelerine tehlike altındaki veya tehlikeye düşebilecek insan hakları savunucularını korumak için etkili önlemler uygulama yolundaki yükümlülüklerini hatırlatacaktır; -özellikle BM İnsan Hakları Konseyi ve BM Genel Kurulu ndaki benzerdüşünceli ülkelerle yakın çalışmalarda bulunmak -uygun olduğu yerde, İnsan Hakları Konseyi nin dönemsel denetimi altında bulunan ülkelere BM İnsan Hakları Savunucuları Bildirgesine yönelik yasal ve uygulama önlemleri almaları gerektiğini tavsiye etmek; - Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları İçin AGİT Ofisi nin insan hakları savunucuları odak noktası ve ulusal insan hakları kurumları, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri, İnsan ve Halkların Haklarına Dair Afrika Komisyonu nun İnsan Hakları Savunucuları Özel Raportörü ve Inter- Amerikan İnsan Hakları Komisyonu içindeki Özel İnsan Hakları Savunucuları Birimi gibi insan hakları savunucularının korunmasına yönelik mevcut bölgesel mekanizmaları güçlendirilmesi ve bunların olmadığı bölgelerde kurulmaları için çalışmak, İnsan Hakları Savunucuları Özel Raportörü de Dahil Olmak Üzere BM İnsan Hakları Konseyi nin Özel Prosedürlerine Destek 13. AB; BM İnsan Hakları Konseyi nin Özel Prosedürlerinin (ve bunları yerine getiren birey ve grupların: Özel Raportörler, Özel Temsilciler, Bağımsız

6 Uzmanlar ve Çalışma Gruplarının), bağımsızlıkları, tarafsızlıkları ve dünya ölçeğinde insan hakları savunucularına yönelik ihlallere karşı harekete geçme, ses çıkarma ve ülke ziyaretleri gerçekleştirme kabiliyetlerinden dolayı, insan hakları savunucularının korunmasına yönelik uluslararası çabalar açısından hayati olduğunu teslim eder. Bu açıdan, BM İnsan Hakları Savunucuları Özel Raportörü çok özel bir role sahip olmakla birlikte, diğer Özel Prosedürlerin yetkileri de insan hakları savunucuları açısından önemlidir. AB nin Özel Prosedürlerin desteklenmesine yönelik eylemleri aşağıdaki unsurları içerecektir: -BM Özel Prosedürleri çerçevesinde yapılacak ziyaret isteklerini prensip olarak kabul etmeye Devletleri teşvik etmek, -AB Misyonları yoluyla, tematik mekanizmalar ve insan hakları savunucuları arasında temasların kurulması ve enformasyon değiş-tokuşunu kolaylaştırmayı içeren ancak bununla sınırlı olmayan ölçüde yerel insan hakları topluluklarının ve insan hakları savunucularının BM tematik mekanizmalarını kullanmalarını geliştirmek Kalkınma Politikası vb. şekilde İnsan Hakları Savunucuları İçin Pratik Destek 14. Avrupa Birliği nin ve üye ülkelerin demokratik süreçler ve kurumların gelişmesine ve gelişmekte olan ülkelerde insan haklarının geliştirilmesi ve korunmasında yardım etmeyi hedeflediği -Demokrasi ve İnsan Hakları İçin Avrupa Aracı gibi programlar insan hakları savunucularına yardım etmekte geniş ölçekli pratik destekler arasında bulunmaktadır. Bunlar üye ülkelerin kalkınma işbirliği programlarını da kapsayabilir ancak onlarla sınırlı değildir. Pratik destekler aşağıdaki unsurları içerebilir: -Kapasite inşa etmek ve kamusal farkındalık kampanyaları gibi etkinlikler yoluyla insan hakları savunucularını ve insan haklarının etkinliklerini geliştiren ve koruyan hükümetler dışı örgütleri desteklemek ve NGO larla insan hakları savunucuları ve ulusal insan hakları kurumları arasındaki işbirliğini geliştirmek; -Paris İlkelerine uygun olarak insan haklarının geliştirilmesi ve korunması için Ulusal İnsan Hakları Kurumları, Ombudsman Birimleri ve İnsan Hakları Komisyonları gibi ulusal birimler kurulmasını ve bunların çalışmalarını teşvik etmek, bunlara destek vermek; -insan hakları savunucularının hem AB içinde hem dışında ortak toplantılar düzenlemelerini kolaylaştırmak gibi yollarla insan hakları savunucularının uluslararası düzeyde ağlar kurmasına yardım etmek;

7 -yurtdışından finansal fonlar da dahil olmak üzere üçüncü ülkelerdeki insan hakları savunucularının kaynaklara ulaşmalarını güvence altına almayı temin etmek ve onları bu kaynakların varlığından haberdar etmek ve bunlara başvurma araçlarından haberdar olabilmelerini sağlamak -insan hakları eğitim programlarının, diğerleri yanında, BM İnsan Hakları Savunucuları Bildirgesi nin de tanıtmasını temin etmek -uygun durumlarda acil vize ve AB üye ülkelerinde geçici sığınaklar yolu gibi önlemlerle üçüncü ülkelerde tehlike altında olan insan hakları savunucuları için acil yardım ve koruma sağlamak Konsey İşgüder Tarafların Rolü 15. Görev ve yetkilerine uygun olarak COHOM, İnsan Hakları Savunucularına İlişkin Rehber İlkelerin uygulanması ve takibini diğer ilgili Konsey İşgüder Tarafları ile yakın işbirliği halinde gözden geçirecektir. Bu, aşağıdaki unsurları içerecektir: -İnsan hakları savunucuları konusunun ilgili AB politikaları ve eylemlerine entegre edilmesi için çalışmak - Bu Rehber İlkelerin uygun aralıklarda gözden geçirilmesi çalışmasını yüklenmek; - uygun durumlarda, insan hakları savunucularına destek olan BM ve diğer uluslararası ve bölgesel mekanizmalarla daha ileri işbirliği yolları keşfetmeye devam etmek - PSC ve COREPER yoluyla, uygun olduğunda ve yıllık temelde, bu Rehber İlkelerin uygulanması yolundaki ilerlemeye dair raporlar sunmak EK I Bireylerin, Grupların ve Toplum Birimlerinin Evrensel Olarak Tanınmış İnsan Haklarını ve Temel Özgürlüklerini Koruma Hakları ve Sorumluluklarına Dair Bildirge (Declaration on the Right and Responsibility of Individuals, Groups and Organs of Society to Promote and Protect Universally Recognized Human Rights and Fundamental Freedoms) Genel Kurul, Tüm insanlar ve bütün ülkelerde insan haklarının ve temel özgürlüklerin geliştirilmesi ve korunması yolunda Birleşmiş Milletler Şartı nın amaçları ve ilkelerine saygı gösterilmesinin önemini Yeniden Teyit Ederek;

8 Aynı zamanda İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin ve İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin insan hakları ve temel özgürlüklerine evrensel saygının ve riayetin geliştirilmesi uluslararası çabalarının temel unsurları olarak önemini ve Birleşmiş Milletler sistemi içinde kabul edilmiş diğer insan hakları sözleşmeleri ile bölgesel olan diğerlerinin önemini de Yeniden Teyit Ederek; Uluslararası toplumun bütün üyelerinin, beraber veya ayrı ayrı, insan hakları ve temel özgürlüklerini ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ve diğer düşünce, ulusal veya sosyal köken, servet, doğum veya diğer statü ayrımı gözetmeden geliştirmeye ve onlara saygıya teşvik etmek yolundaki yükümlülüklerini yerine getireceklerini Vurgulayarak ve Şart çerçevesine göre bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi için uluslararası işbirliğinin özel önemini Yeniden Teyit Ederek; Halkların ve bireylerin insan hakları ve temel özgürlüklerinin, apartheid, her türlü ırk ayrımı, sömürgecilik, yabancı hegemonya veya işgal, ulusal egemenliğe ulusal birliğe veya ulusal bütünlüğe tehditten ve halkların kendi kaderini tayin etme ve her halkın kendi servetine ve doğal kaynakları üzerinde tam egemenliğe sahip olma hakkını inkardan kaynaklanan kitlesel, yaygın ve sistematik olanlarla beraber tüm ihlallerinin etkili olarak ortadan kaldırılmasına katkıda bulunmakta uluslararası işbirliğinin ve bireylerin, grupların ve örgütlerin önemini Tanıyarak; Uluslararası barış ve güvenlik ile insan hakları ve temel özgürlüklerinden yararlanma arasındaki ilişkiyi Tanıyarak ve uluslararası barış ve güvenliğin yokluğunun bunlara riayet etme yükümlülüğünden mazur kılmadığının Farkında Olarak; Bütün insan hakları ve temel özgürlüklerinin evrensel, bölünmez, birbirlerine bağlı ve birbirleriyle ilişkili olduğunun ve her bir hakka ve özgürlüğe halel getirmeden adil ve hakkaniyetle geliştirilmelerinin ve uygulanmalarının gerektiğini Yeniden İfade Ederek; İnsan hakları ve temel özgürlüklerinin geliştirilmesi ve korunmasında birincil sorumluluğun ve ödevinin devletlerde olduğunu Vurgulayarak, bireylerin, grupların ve örgütlerin insan hakları ve temel özgürlüklerinin ulusal ve uluslararası düzeyde saygı görmesi için çalışmak ve bilinmesini sağlamak haklarını Tanıyarak Bildirir: Madde 1 Herkesin tek başına veya başkalarıyla beraber, insan hakları ve temel özgürlüklerinin korunması ve gerçekleştirilmesini ulusal ve uluslararası düzeyde desteklemek ve çaba göstermek hakkı vardır. Madde 2

9 1. Her Devlet bütün insan haklarının ve temel özgürlüklerinin korunması, geliştirilmesi ve uygulanmasında, hem sosyal, ekonomik, siyasal ve diğer alanlarda gerekli tüm koşulları yaratmak için tedbirler alarak hem de kendi egemenliği altındaki tüm insanların, bireysel veya başkalarıyla beraber, bu haklardan fiilen yararlanmaları için şartları yaratmak ve gerekli hukuki güvenceler öngörmek gibi tedbirleri uygulamakta birincil sorumluluk ve ödev yükümlüsüdür. 2. Her Devlet bu Bildirgede gönderme yapılan hakların ve özgürlüklerin etkili olarak güvence altına alınabilmesini sağlamak için gerekli yasal, idari ve diğer önlemleri alacaktır. Madde 3 Birleşmiş Milletler Şartına uygun olan iç hukuk ve devletin insan hakları ve temel özgürlükleri alanındaki diğer uluslararası yükümlülükleri, insan hakları ve temel özgürlüklerin uygulanacağı ve faydalanılacağı ve bu hakların geliştirilmesi, korunması ve etkili olarak gerçekleştirilmesi için bu Bildirgede gönderme yapılan etkinliklerin yürütülmesinin hukuki çerçevesidir. Madde 4 Bu Bildirgede yer alan hiçbir hüküm Birleşmiş Milletler Şartının amaç ve ilkelerine halel getiriyor veya onlarla çelişiyor veya İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin, İnsan Hakları Sözleşmelerinin ve diğer uluslararası araçların ve bu alandaki yükümlülüklerin hükümlerini sınırlıyor veya onlara istisna getiriyor olarak yorumlanamaz. Madde 5 İnsan haklarının ve temel özgürlüklerinin geliştirilmesi ve korunması amacı ile, herkesin tek başına veya başkaları ile beraber, ulusal ve uluslararası düzeyde: (a) Barışçıl toplantı ve gösteri; (b) Hükümetler-dışı örgütler, dernekler, gruplar kurma onlara üye olma ve katılma; (c) Hükümetler-dışı veya hükümetler-arası örgütlerle iletişim hakkı vardır. Madde 6 Herkesin, tek başına veya başkaları ile beraber: (a) Bütün insan hakları ve temel özgürlükleri hakkında bilgi edinme, bilgi arama, bilgi elde etme, bilgilenme ve bilgi saklama hakkı ile beraber bu hak ve özgürlüklerin iç yasal, yargısal ve idari düzenlerde nasıl uygulandıklarına dair bilgiye erişim; (b) İnsan hakları ile ilgili ve uygulanabilir diğer uluslararası araçlarca öngörüldüğü şekilde, insan hakları ve temel özgürlükleri hakkında bilgi ve enformasyonu başkalarının bilgisine özgürce yayınlama, aktarma veya yayma; (c) Hem yasalardaki hem uygulamadaki bütün insan hakları ve temel özgürlüklerini inceleme, tartışma, bunların hem yasadaki hem uygulamadaki geçerlilikleri konusunda fikir oluşturma ve taşıma, ve bunlarla ve diğer uygun araçlarla, kamuoyunun dikkatini bu meselelere çekme hakkı vardır. Madde 7

10 Herkesin, tek başına veya başkaları ile beraber, yeni insan hakları fikirlerini ve prensiplerini geliştirme ve tartışma ve bunların kabulünü savunma hakkı vardır. Madde 8 1. Herkesin tek başına ve başkalarıyla birlikte, kendi ülkesinin hükümetine ve kamusal işlerin idaresine etkili olarak ve ayrımcılıktan bağışık bir temelde katılmaya erişim hakkı vardır. 2. Bu haklar, diğerleri yanında, tek başına veya başkalarıyla birlikte, kamusal işlerle ilgili hükümet birimlerine ve organlarına ve örgütlerine eleştiri ve işlevlerini geliştirmeleri için tavsiye ve onların çalışmalarının, insan hakları ve temel özgürlüklerini engelleyen ve kullanılmalarını zorlaştıran herhangi bir veçhesine dikkati çekme haklarını da kapsar. Madde 9 1. İnsan haklarının ve temel özgürlüklerinin kullanılmasında, bu Bildirgede gönderme yapılan insan haklarının geliştirilmesi ve korunması da dahil olmak üzere, herkesin, tek başına veya başkalarıyla beraber, bu hakların ihlali halinde etkili başvuru yollarına ve korunmaya hakkı vardır. 2. Bu amaçla, hakları ve özgürlükleri ihlal edildiği öne sürülen herkesin, şahsen veya hukuken yetkili temsilcisi aracılığıyla, şikayet ve şikayetinin aleni bir duruşmada kanunla kurulmuş bağımsız, tarafsız ve yetkili yargısal veya idari bir merci önünde gecikmeksizin incelenmesi ve bu merciden kanuna uygun bir karar alma, bu kimsenin haklarının ve özgürlüklerinin ihlal edilmiş olması halinde, tazminatı da içerecek şekilde zararının giderilmesini isteme, ve aynı zamanda kararın ve tazminatın gecikmeksizin icra edilmesini isteme hakkı vardır. 3. Aynı amaçla, herkesin tek başına veya başkalarıyla beraber, diğerlerinin yanında: (a) Bireysel olarak memurların ve hükümet birimlerinin insan hakları ve temel özgürlüklerinin ihlalleri ile ilgili politikaları ve eylemlerine karşı dilekçe veya diğer uygun araçlarla, yetkili iç yargısal, idari veya yasal mercilere veya devletin yasal düzenince öngörülmüş yetkili diğer her bir mercie şikayet hakkı ve bunların da şikayet üzerine gecikmeksizin karar verme yükümlülüğü; (b) Bunların ulusal hukuk ve uygulanabilir uluslararası yükümlülüklere ve teminatlarına uyup uymadıkları konusunda fikir edinmek için aleni toplantı [ÇN. müzakere/görüşme/duruşma], usuli süreçlere ve yargılamalara katılma hakkı; (c) İnsan hakları ve temel özgürlüklerini savunmakta profesyonel olarak nitelikli yasal yardım veya ilgili diğer tavsiye ve yardım teklifinde bulunma ve yardım etme hakkı; 4. Bu amaçla, ve uygulanabilir uluslararası araç ve süreçlere uygun olarak, herkesin, tek başına veya başkalarıyla beraber, genel veya özel yetkili büyün uluslararası birim ve örgütlere insan hak ve temel özgürlükleri konularında engelsiz erişim ve bunlarla iletişime hakkı vardır. 5. Devlet kendi egemenlik sınırları altında, insan hak ve temel özgürlüklerinin bir ihlalinin gerçekleştiğine inanmak için makul bir sebep olduğu her zaman derhal ve tarafsız bir soruşturma başlatacak veya bir incelemenin yapılmasını sağlayacaktır. Madde 10

11 Hiç kimse, icrai veya, gerekli hallerde, ihmali olarak, insan hakları ve temel özgürlüklerinin ihlaline katılamaz ve hiç kimse böyle bir katılmadan kaçınması nedeniyle bir cezaya veya hangi türden olursa olsun olumsuz bir muameleye tabi olamaz. Madde 11 Herkesin, tek başına veya başkalarıyla beraber, kendi iştigali veya mesleğini hukuka uygun olarak yürütme hakkı vardır. Mesleği nedeniyle, başkalarının insan onuruna, insan haklarına ve temel özgürlüklerine müdahale edebilecek herkesin bu haklara ve özgürlüklüklere saygı gösterme ve ilgili ulusal ve uluslararası meslek ve sanat standartlarına ve etiğine uyma yükümlülüğü vardır. Madde Herkesin, tek başına veya başkalarıyla beraber, insan haklarının ve temel özgürlüklerinin ihlallerine karşı barışçıl etkinliklere katılma hakkı vardır. 2. Devlet, herkesin, tek başına ya da başkalarıyla beraber, bu Bildirgede göndermede bulunulan haklarını meşru olarak kullanmasından doğan her türlü şiddet, tehdit, misilleme, fiili veya hukuki olumsuz ayrımcılık, baskı ya da diğer her türlü keyfi muameleye karşı korunmasını güvence altına almak için gerekli adımları atacaktır. 3. Bu bağlamda, herkes, tek başına ya da başkalarıyla beraber, barışçıl yollarla, insan haklarının ve temel özgürlüklerinin Devlete atfedilebilir ihlalleri ile sonuçlanan icrai veya ihmali eylemler ve işlemler ile grupların veya bireylerin insan hak ve özgürlüklerinden yararlanılması ile ilgili şiddet fiillerine karşı tepkide bulunmak veya muhalefet etmekte ulusal hukuka göre etkili olarak korunmak yetkisini haizdir. Madde 13 Herkesin, tek başına ya da başkalarıyla beraber, bu Bildirgenin 3. maddesine uygun olarak, insan hakları ve temel özgürlüklerinin barışçıl yollarla geliştirilmesi ve korunması açık amacıyla kaynaklar talep etmek, kaynak kabul etmek ve kullanmak hakkı vardır. Madde Devletin medeni, siyasal, ekonomik ve kültürel hakların kendi egemenlik alanı altındaki bütün insanlar tarafından anlaşılmasını geliştirmek için yasal, yargısal, idari ve uygun diğer önlemleri alma sorumluluğu vardır. 2. Bu önlemler, diğerleri yanında, aşağıdakileri de kapsar: (a) Ulusal kanun ve yönetmelikler ile uygulanabilir temel uluslararası insan hakları araçlarının yayınlanması ve yaygın olarak bulundurulmasının sağlanması; (b) devletin taraf olduğu uluslararası insan hakları andlaşmaları ile kurulan organlara devletlerin dönemsel raporları ile bu organların müzakere özetleri ve resmi raporlarını da içermek üzere insan hakları alanındaki uluslararası belgelere tam ve eşit erişim. 3. Devlet, uygun olduğunda, kendi egemenlik yetkisi altındaki tüm alanlarda, ombudsmanlar [kamu denetçileri] olsun, insan hakları komisyonları olsun veya diğer her türden kurum olsun, insan haklarının ve temel özgürlüklerinin geliştirilmesi ve korunması için daha ileri düzeyde bağımsız ulusal kurumlar kurulmasını sağlayacak ve destekleyecektir. Madde 15

12 Devlet, eğitimin her düzeyinde insan hakları ve temel özgürlüklerinin öğretilmesini ve hukukçuları, polis memurlarını, silahlı kuvvetlerin personelini ve kamu görevlilerini eğitmekten sorumlu herkesin, eğitim programlarında insan hakları öğretiminin gerekli unsurlarını içermelerini sağlamaktan sorumludur. Madde 16 Bireylerin, hükümetler-dışı-örgütlerin ve ilgili kurumların, uluslar ve bütün ırksal ve dinsel gruplar arasında, özellikle anlayışın, hoşgörünün, barışın ve dostane ilişkilerin daha ileri düzeyde güçlendirilmesi için, etkinlik gösterdikleri toplumların ve toplulukların çeşitli geçmiş deneyimler, evveliyat ve birikimlerini de akılda tutarak, eğitim, yetiştirme ve araştırma gibi yollarla insan hakları ve temel özgürlüklerle ilgili meselelerde kamuoyunun farkındalığının arttırılmasına katkıda bulunmakta önemli bir rolü vardır. Madde 17 Bu Bildirgede gönderme yapılan haklar ve özgürlüklerin kullanılmasında, tek başına ya da başkaları ile beraber hareket eden herkes ancak uygulanabilir uluslararası yükümlülüklerle ve kanunca ve sadece başkalarının hak ve özgürlüklerini güvence altına almak için öngörülmüş ve demokratik bir toplumda ahlak, kamu düzeni ve genel kamu yararının gereklerini karşılayan sınırlamalara tabi olacaktır. Madde Herkesin topluma karşı ve toplum içinde, kendi kişiliğinin özgür ve tam gelişmesini olanaklı kılan yükümlülükleri vardır. 2. Bireyler, gruplar, kurumlar ve hükümetler-dışı örgütler demokrasinin korunması, insan haklarının ve temel özgürlüklerinin geliştirilmesi ve demokratik toplumların, kurumların ve süreçlerin ilerletilmesinde önemli bir role ve sorumluluğa sahiptirler. 3. Bireyler, gruplar, kurumlar ve hükümetler-dışı-örgütler, Evrensel İnsan Hakları Bildirgesinde ve diğer uluslararası araçlarda öngörülen hakların ve özgürlüklerin tam olarak gerçekleştirilebileceği bir sosyal ve uluslararası düzene, uygun olduğu yerde, katkıda bulunmak rolü ve sorumluluğuna sahiptir. Madde 19 Bu Bildirgede yer alan hükümlerden hiçbir bireye, gruba veya toplum birimine veya hiçbir Devlete bu Bildirgede öngörülen hakları ve özgürlükleri yok etmeye yönelik bir etkinliğe veya bir işleme girişme hakkı ima ediyor olarak yorumlanamaz. Madde 20

13 Bu Bildirgede yer alan hükümlerden hiçbiri Devletlere, bireylerin, grupların, kurumların veya hükümetler-dışı-örgütlerin Birleşmiş Milletler Şartı nın hükümlerine aykırı eylemlerini destekleme ve geliştirme izni veriyor olarak yorumlanamaz. Annex to Annex I (I. Ekin Eki) İlgili Uluslararası Araçlar - The Universal Declaration of Human Rights (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi) - The International Covenant on Civil and Political Rights (Medeni ve Siyasal Haklara Dair Uluslararası Sözleşme) - The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara Dair Uluslararası Sözleşme) - The Convention Against Torture and other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık-Dışı veya Aşağılayıcı Muameleye ve Cezalara Dair Sözleşme) - The Convention on the Rights of the Child (Çocuk Hakları Sözleşmesi) - The Convention on the Elimination of Discrimination Against Women (Kadına Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi) - The Convention on the Elimination on all Forms of Racial Discrimination (Irk Ayrımının Her Biçiminin Önlenmesine Dair Sözleşme) - The European Convention on Human Rights, its protocols and the relevant case law of the European Court of Human Rights (İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, protocolar ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi nin ilgili içtihat hukuku) - European Social Charter/Revised European Social Charter (Avrupa Sosyal Şartı/Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı) - African Charter for Human and Peoples Rights (İnsan ve Halkların Haklarına Dair Afrika Şartı) - American Convention on Human Rights (İnsan Hakları Amerikan Sözleşmesi) - Geneva Conventions on the Protection of Victims of War and its Protocols as well as customary rules of humanitarian law applicable in armed conflict (Savaş Kurbanlarının Korunmasına Dair Cenevre Sözleşmeleri, ve Protokolleri, aynı zamanda silahlı çatışmalarda uygulanabilecek insani hukukun örf ve adet kuralları - The 1951 Convention regarding the Status of Refugees and its 1967 Protocol (Mültecilerin Statüsüne Dair 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü) - The Rome Statute of the International Criminal Court (Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü) - Declaration on the Right and Responsibility of Individuals, Groups and Organs of Society to Promote and Protect Universally Recognized Human Rights and Fundamental Freedoms. (Bireylerin, Grupların ve Toplum Birimlerinin Evrensel Olarak Tanınmış İnsan Hakların ve Temel Özgürlüklerini Koruma Hakları ve Sorumluluklarına Dair Bildirge)