Gram pozitif aerob çomaklar

Transkript

1 Gram pozitif aerob çomaklar Actinomyces cinsi, Listeria cinsi, Rhodococcus cinsi, Bacillus cinsi, Corynebacterium cinsi, Erysipelothrix cinsi, Arcanobacterium cinsi, Dermatophilus cinsi, Mycobacterium cinsi**

2 LİSTERİOZ

3 ENSEFALİT MASTİT SEPTİSEMİ ABORT PERİNATAL ölüm yetişkin ruminant yeni doğan ruminant, tek mideliler tüm türler ZOONOZ

4 ETİYOLOJİ Listeria monocytogenes hayvan türleri-insan 1/2a, 1/2b, 4b L. ivanovii koyun L. innocua koyun L. seeligeri fare

5 Gram pozitif, çomak Hareketli 37ºC de az oda ısısında çok * listeriolysin-o

6 üreme özelliği TRİPTİC SOY AGAR KANLI agar OXFORD medium PALCAM agar 37 C de 24 saat + 4 ile + 45 C de üreme Listeria enrichment broth (zenginleştirme besiyeri)

7 EPİZOOTİYOLOJİ silaj (ph 5) ot saman lağım suları toprak dışkı genital akıntı burun akıntısı uzun süre CANLI

8 * kiş sonu ilkbahar başında SIK!! aniden silaja geçiş iklim koşulları yem değişiklikleri yeşil yem eksikliği gebelik Yatkınlık faktörleri

9 infeksiyon kaynakları ve saçılma yolları Kontamine ve kalitesiz silaj (ph 5) infekte asemptomatik taşıyıcı dışkı, idrar süt burun akıntısı abort yapan hayvan aborte fötus uterus akıntısı

10 bulaşma KONGENİTAL (transplasental, doğum kanalı) SİNDİRİM SOLUNUM VENERAL

11 KLİNİK BULGULAR RUMİNANT ENSEFALİT Ensefalit-abort-septisemi İnkubasyon süresi 10 gün- 3 hafta Özellikle 1-3 yaş arası hayvanlarda Mortalitesi koyunlarda %70 ve üzeri; sığırlarda %50 yavaş hareket -sürünün gerisinde kalma diş gıcırdatma dudaklarda titreme salivasyon artışı tortikollis kulaklardan birinin düşmesi, gözde kapanma;tek taraflı yüz felci

12 son dönem istem dışı DAİRESEL DÖNME çiğneme hareketi boylu boyunca uzanma (Circling diseasesilage sickness) ekstremitelerde paraliz Koyun-keçilerde 2-3 gün içinde ölüm; Sığırlarda daha sıklıkla kronik seyreder; 4-14 günde iyileşme görülebilir

13 ABORT (gebeliğin son 2 ayı) PERİNATAL- NEONATAL ÖLÜM SEPTİSEMİ (özellikle yeni doğanlarda, erişkinlerde ender) Akut seyreder, ateş, depresyon, iştahsızlık, ani ölüm MASTİT (3 yıldan fazla süreyle sütle saçılma) OFTALMİT (koyun)

14 TEK MİDELİ (domuz, köpek, kedi, tavşan) septisemi ve ani ölüm uterus infeksiyonları ve abort

15 Meningeal damarlar kanamalı, beyinde mikroabseler (tek tarafta daha yoğun) Septisemi formunda; iç organlarda nekroz odakları Atılan fötüsta otoliz görülebilir

16 TANI Klinik - Nekropsi - Laboratuvar tanı Kültür Seroloji-ELISA PCR plasenta, fötus, uterus akıntıları septisemili canlı hayvanlarda; kan ölü hayvanlarda; iç organlar ensefalitli canlı hayvanlarda;serebrospinal sıvı ölü hayvanlarda; beyin (pons, medulla)

17 KORUMA Genel önlemler Silaj kaliteli!! Düşük ph lı artırılarak verilmeli

18 İnsanlarda listerioz SİNDİRİM (çiğ et, balık, pastörize edilmemiş ya da pastörizasyondan sonra kontamine olmuş süt ürünleri, deniz ürünleri, sebze-meyve ) DERİ (aborte fötus, septisemik hayvanların nekropsisi sırasında) Solunum Kongenital (transplasental, infekte doğum kanalı) (insandan insana)

19 ACTINOMYCES CİNSİ Gram pozitif Sporsuz Çomak Fakültatif anaerob Actinomyces bovis Actinomyces viscosus Actinomyces suis 19

20 LUMPY JAW- YUMRU ÇENE sığır çene kemiklerinde irinli, granulomatoz abse Actinomyces bovis Gram pozitif, çomak, flament Fakültatif anaerob, saat 20

21 EPİZOOTİYOLOJİ doğa (ot, yem) diş çürüklerinden ya da pürüzlü gıdalar ile hasara uğraya mukozalardan çenenin derin dokularına geçer endojen kökenli Orofarenks+ sindirim sistemi 21

22 KLİNİK BULGULAR KEMİKlerde (özellikle mandibula) * kalınlaşma, yumuşama * çok sayıda İRİNLİ ABSE içinde granüller * suppurasyon sonucu DELİNME, KIRILMA * SÜNGER görüntüsü DİŞlerde gevşeme, düşme beslenme bozukluğu, zayıflık Pulmoner infeksiyon (sığır ve domuz) 22

23 Köpeklerde; Actinomyces viscosus Deride ülseratif lenfanjit Torasik, abdominal abseler, osteomyelit Domuzlarda; Actinomyces suis Mastit 23

24 TAYLARIN Rhodococcus equi PNÖMONİSİ

25 1-6 aylık tay purulan bronkopnömoni ülseratif enterit % 80 e varan mortalite zoonoz

26 ETİYOLOJİ Rhodococcus equi Gram pozitif pleomorfik

27 ETİYOLOJİ Kanlı agar 37 C de saat AEROB MİKROAEROB NANAT MEDIUM*

28

29 ETİYOLOJİ R.equi virulan avirulan kda antijen (VapA) Plasmid (85 kb, 87 kb, 90 kb ) taylarda doğal infeksiyon

30 TÜRKİYE 85 kb tip I plazmid (tay ve toprak izolatı) 87 kb tip I plazmid (toprak izolatı)

31 EPİDEMİYOLOJİ 1-6 aylık taylar! 1-3 aylık tay daha şiddetli!!!!!! immun sistem maternal antikor eş zamanlı hastalık

32 Sporadik (genellikle) Endemik (belirli çiftliklerde) çevresel faktörler izolatların virulanslarındaki farklılık bakım koşulları ısı toz toprak ph sı

33 at çiftliklerinin çevresinde yaygın dışkıdaki UÇUCU YAĞ ASİDLERİ toprak YÜZEYİNDE çok fazla 30 cm ya da daha fazla altında hemen hemen hiç yok

34 infeksiyon kaynağı infekte TAY yaşamın ilk 3 ayı süresince infeksiyona çok duyarlı dışkıdaki R. equi miktarı en yüksek düzeyde DIŞKI ile saçılma!!!!!!!! Erişkin at pasif taşıyıcı

35 Bulaşma SOLUNUM (pnömonik inf.) SİNDİRİM kontamine toz partikülleri TRAKEA

36 çevre ısısı çoğalmada önemli Türkiye de Nisan-Ağustos yağışlı dönemlerde bokslarda uzun süre kalma yüksek nem hazırlayıcı faktör

37 KLİNİK BELİRTİLER 1- PNÖMONİK form 2- İNTESTİNAL form

38 Bronkopnömoni ** PNÖMONİK FORM Erken dönemlerde solunum oranı vücut ısısı hafif artış vücud kondüsyonu iyi, emme refleksi iyi hayvanlarda infeksiyon gizlice ilerlemeye devam eder; şiddetli vakalarda ağırlık kaybı görülür ve çoğunlukla ölüm şekillenir

39 İlerlemiş vakalarda İştahsızlık solunum artışı (körükleme) hızlı solunum öksürük vücut ısısında artış (41.5 C) burun akıntısı YOK*

40 İNTESTİNAL FORM ateş iştahsızlık ağırlık kaybı diare

41 diğer klinik belirtiler artrit (tibiotarsal) /3 sinovit uveit korneada opaklaşma nefrit

42 NEKROPSİ PNÖMONİK FORM AKCİĞER yaygın pyogranulomatoz abse

43 İNTESTİNAL FORM BAĞIRSAK yaygın pyogranulomatoz ABSE

44 TANI KLİNİK LABORATUVAR TANI * BAKTERİYOLOJİK * SEROLOJİK * MOLEKÜLER

45 KLİNİK TANI YAŞ! erken dönemde zor!!!!! fibrinojen düzeyi oskultasyon radyografi Pneumocystis carinii inf. Streptococcus equi subsp. zooepidemicus inf. Aspergilloz

46 LABORATUVAR TANI Canlı tay Trakeal aspirat sıvısı Kültür PCR Ölü tay Lezyonlu organ (AC-bağırsak)

47 Canlı tay KAN SERUMU ELISA

48 TEDAVİ eritromisin + rifampisin, gentamisin-penisilin + sefalotin gentamisin-penisilin + rifampin imipenem + vankomisin kombinasyonları ile uzun süreli ( 4-9 hafta arası) tedavi

49 KORUMA-KONTROL GENEL ÖNLEMLER ERKEN TANI İMMUNİZASYON

50 GENEL ÖNLEMLER - pnömonik tayların izolasyonu - havalandırma - padok zeminlerinin alt üst edilmesi - kumlu ya da toprak zeminin çayırla kaplanması - dışkının günlük toplanarak uzaklaştırılması - taylı kısrakların aşım için kontamine çiftliğe gönderilmemesi - helmint kontrolü

51 ERKEN TANI - düzenli klinik muayene - 30 günlükten itibaren ELISA - sero-pozitif tay trakeal aspirat kültürü antibiyogram tedavi

52 İMMUNİZASYON AKTİF RHODOVAC gebe kısrak doğuma 45 ve 15 gün kala 2 doz PASİF Hiperimmun plazma tay doğumdan hemen sonra

53 KORİNEBAKTERİ İNFEKSİYONLARI 53

54 Corynebacterium spp. deri... çevresel koşullara dayanıklı Gram pozitif hücre içi bakterisi granülomlar oluşturur 54

55 Corynebacterium renale İdrar kesesi ve böbrek infeksiyonları (sığır, köpek, domuz...) Fırsatçı patojen! anatomik anomaliler, gebelik, fiziksel hasar, üriner sistem tıkanması gibi hazırlayıcı faktörler 55

56 Corynebacterium pseudotuberculosis küçük ruminantlarda kazeöz lenfadenit; atlarda ülseratif lenfanjit, ventral apseler; sığırlarda apse, mastit Kazeöz lenfadenit, çıban, cırtlak, çatlak pseudotüberküloz 56

57 KOYUN - KEÇİ Yüzeysel LENF yumrularında irinli ABSE deri ve karkas değerinde düşme ağırlık kaybı süt veriminde azalma post değerinde azalma 57

58 ETİYOLOJİ Üreme özelliği Kanlı agar 37 C de 48 saat - hemolitik koloni 58

59 EPİZOOTİYOLOJİ infeksiyon kaynağı infekte hayvan * abse içeriği Bulaşma DERİ (yaralı) kontamine gıda,su, altlık, saman ile temas kırkım, kuyruk kesme, kastrasyon yaralarından 59

60 KLİNİK BULGULAR YÜZEYSEL lenf yumrularında ABSE çene altı prescapular inguinal supramammal ince tabakalı ağrısız yeşil, koyu kıvamda kokusuz eksudat solunum güçlüğü pneumoni topallık 60

61 Eksternal abse oluşumu =14617 İnternal abse oluşumu 61

62 NEKROPSİ lenf yumruları iç organlar yeşil, irinle dolu ABSEler 62

63 63

64 TANI KLİNİK lenf yumrularında şişme, irinin niteliği NEKROPSİ yardımcı LABORATUVAR TANI Kültür ELISA 64

65 KORUNMA hayvanların yaralanmamaları için ÖNLEM yaralara SAĞALTIM kırkım makinalarının dezenfeksiyonu Aşı (kombine ya da tekli) 65

66 ANTRAKS (ŞARBON) septisemik, bulaşıcı, zoonoz

67 ÖLÜMden hemen önce ya da sonra doğal boşluklardan KAN PIHTILAŞMAMA KOYU RENK alma DALAKta büyüme ÖDEM

68 ETİYOLOJİ Bacillus anthracis Gram pozitif kapsüllü * (D-glutamik asit) sporlu ** hareketsiz

69 KAPSÜL (in vivo) VEGETATİF form Bakterioskopi 2-8 basil kapsullü

70 SPOR (in vitro) nekropsi sırasında ORGAN ölüm sonrası doğal deliklerden gelen KAN HAVA ile temas SPOR (in vitro) Kültür flamentler halinde sporlu

71 Üreme özellikleri Kanlı Agar 37 C de 24 saat AEROB R-tipi koloni!!

72 gamma- FAJI Tür spesifik

73 PLAZMİD! PXO 1 (110 kda) toksin sentezi PXO 2 (60 kda) kapsul formasyonu

74 Protektif antijen (PA) Letal faktör (LF) Ödem faktörü (EF) TOKSİK KOMPLEKS ÖDEM Ölüm öncesi KANAMA ŞOK fagosit kapillar permeabilite pıhtılaşma mekanizması rigor mortis

75 Dayanıklılık özelliği Vegetatif form 56 C de dak. tahrip açılmamış kadavrada 3-6 gün

76 Spor formu 121 C de 15 dak. ölür % 3 formolde 3-4 gün % 5 fenolde 2-40 gün canlı oda ısısında 22 yıl hayvan kadavrasında 9 ay canlı ipek iplikte 71 yıl sütte 10 yıl canlı

77 Eyer blanketleri Tıraş fırçası Davul

78 EPİDEMİYOLOJİ Doğal koşullarda tüm sıcak kanlı hayvan ve insanlar duyarli Cezayir koyunları dirençli Tavuklarda deneysel infeksiyon Soğukkanlılarda infeksiyon oluşmaz İLKBAHARDAN YAZA GEÇİŞ DÖNEMİ!!!

79 infeksiyon kaynakları kontamine et-kemik unu sporları içeren toprak, mera, su ahır malzemeleri infekte ve ölü hayvanlar rastgele yerlerde KESİM MERA diğer hayvanlar YIRTICI KUŞ tarafından parçalanma doğal deliklerden gelen KAN

80 Bulaşma hasta hayvan ya da ölümden sonra karkastan Deri kan emici ve sokucu sinek Deri Solunum Sindirim Sporlar Sindirim Solunum Deri O 2 ile temas VEGETATİF FORM

81 PATOGENEZ vücuda giriş Spor Makrofajlar içerisinde Vegetatif Fagositik vezikülden kurtulup; sitoplazma içinde replike olurlar lokalize Lenf kanalları Kan Dalak ÖLÜM

82 KLİNİK BULGULAR inkubasyon süresi 1-14 gün (3-7 gün) - Perakut ruminantlar (sığır, koyun, keçi, antilop) Akut ruminant ve tek tırnaklı Subakut-Kronik domuz, köpek, kedi

83 PERAKUT form serebral hemoraji sendeleme, titreme, kasılma, burun kanaması pulmoner ödem hiç belirti olmadan ANİ ÖLÜM! (1-2 saat içinde)

84 AKUT form Vücut ısısı ani yükselme Uyarana karşı aşırı tepki Konvulsiyonlar BOYUN GÖĞÜS GENİTAL organlar LUMBAL bölge ÖDEM

85 AKUT form hematüri sütte kan ölümden hemen önce ya da hemen sonra doğal deliklerden (ağız, burun, anüs, vajina) KAN 3-4 gün içinde ölüm siyah renkli pihtilaşmaz RİGOR MORTİS oluşmaz

86 SUBAKUT KRONİK form ödem (baş-boyun-boğaz) kusma, enterit solunum ve yeme güçlüğü ateş depresyon ölüm Farinjiyal antraks, köpek

87 NEKROPSİ * dalak büyüme kesit yüzü siyah * KAN koyu renkli pıhtılaşmamış

88 TANI KLİNİK TANI Perakut Akut Ödem Pastörelloz Yanıkara NEKROPSİ LABORATUVAR TANI

89 KORUMA-KONTROL ot, bataklık, sinek (özellikle mera kaynaklı infeksiyonlarda) izolasyon ve aşı 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu nun 4. maddesinde belirtilen ihbarı mecburi hayvan hastalıkları * BİLDİRİMİ ZORUNLU Şarbon Hastalığına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliği * KESİM ve ETLERİN TÜKETİMİ yasak * NEKROPSİ yasak * KARANTİNA

90 AŞI Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enst. PXO2 plazmidi yok STERNE ENDEMİK bölgelerde İLKBAHAR hastalık çıkan yerlerde HEMEN sağlam hayvanlara büyükbaş 1 ml SC küçükbaş 0.5 ml SC 6-12 ay bağışıklık!

91 İNSANLARDA ŞARBON ÇOBAN ÇIBANI-KARAKABARCIK İnkubasyon periyodu 1-10 gün DERİ şarbonu AKCİĞER şarbonu SİNDİRİM şarbonu

92 DERİ şarbonu * kesim derinin yüzülmesi infekte dokular, post,yapağı deri teması * sinek Mortalite % 5-20 ** tarımsal

93 SİNDİRİM şarbonu kontamine çiğ ya da az pişmiş et Mortalite % 25-60

94 AKCİĞER şarbonu kontamine kıl,deri,yün,post işlenme tabaklama sporların solunumu spor Mortalite % 99 ** endüstriyel

95 İnsanlarda aşılama AVA 0, 2, 4. haftalarda 6, 12, 18. aylarda 6 doz Her yıl rapel