TEKNİK BİLGİLER BÖLÜMÜ

Transkript

1 TEKNİK BİLGİLER BÖLÜMÜ

2 İÇİNDEKİLER Mühendislikte Kullan lan Birimler ve Dönüşüm Tablolar... Çeşitli Elementlerin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri... 8 Tekstilde SI Birim Sistemlerinin Kullan lmas ve Dönüşüm Faktörleri... Lif Bilgisi Tekstil Liflerinin S n fland r lmas... 2 Liflerin Mekanik Özellikleri ve Yoğunluklar... 3 Başl ca Kimyasal Liflerin Genel İsimleri, Kimyasal Yap lar ve Baz Özellikleri... 4 Değişik Sistemlere Göre Yünlerin S n fland r lmas... 4 Yayg n Kullan lan Baz Kimyasal Lif Markalar (Trademarks)... 5 Tekstil Lifleri K saltmalar... 7 Amerikan Upland Pamuklar n n Dereceye Göre Üniversal Standartlar, Sembolleri ve Kodlar... 8 Lif Uzunluğuna Göre Universal Pamuk Standartlar... 8 Türk Pamuklar n n S n fland r lmas... 9 İplik Bilgisi İplik Numaralama Sistemleri ve Dönüşüm Formülleri İplik Numaralar İçin Dönüşüm Tablosu... 2 İplik Bükümü ve Büküm Faktörü Pamuk İplikçiliğinde Makine Tipine Göre Telef Oranlar (%) Penye Üretimi ve Verimliliği Pamuk ve Yün için Eğirimle S n rlar Standart İplikler Fantezi İplikler Dokuma Kumaş Bilgisi Standart Pamuklu Kumaşlar Standart Ştrayhgarn Kumaşlar Standart Kamgarn Kumaşlar Viskondan Yap lm ş Standart Kumaşlar Rayon (Asetat, Floş vb) ve İplikten Yap lm ş Standart Kumaşlar Hal lar... 4 Çok Kullan lan Dokuma Kumaş Örgüleri Dokuma Kumaş Hatalar Örme Kumaş Bilgisi Örmecilik Temel Bilgileri Atk Örme Kumaş Yap lar Çözgü Örme Kumaş Yap lar Örme Kumaşlarda Görülen Hatalar ve Giderilme Çareleri Terbiye ve Konfeksiyon Bilgisi Yayg n Kullan lan Boyarmadde Ticari Adlar ve Üretici Firmalar Tekstil Bak m İşaretlerinin En Son Şekli ve Aç klamalar Tavsiye Edilen İğne/İplik Ölçüleri Genel Dikiş Tipleri İğne Sistem Çizelgesi İplik Tüketim K lavuzu... 6 ISO Standart Ölçü Tablolar Kabul Edilebilir Kalite Düzeyi (AQL) Standart Düğme Ebatlar Deri Bilgisi Ham Deri Yap s Derinin Kimyasal Yap s Yüzey Uygulamalar na Göre Mamul Deri Tipleri Türk Standartlar nda Yer Alan Kimi Deri ve Deri Mamulleri Deri İşlenti Basamaklar Organik Tekstiller... 7 Teknik Tekstillerin Ana Uygulama Alanlar... 7 Tekstil ve Deride Çok Kullan lan Türk Standartlar Türkiye de Tekstil ve Deri Mühendisliği Alanlar nda Eğitim Veren Yüksek Öğretim Kurumlar... 75

3 BİRİMLER Enerji, iş ve s birimleri J Kwh Kgf.m K.Cal Erg Psh Hph Btu Ft.lbf l.atm J( ul)=n.m=w.s KWh (k lowatsaat) Kgf.m (Kilogram kuvvet.mt) Kcal (Kilo kalori) Erg Psh. (Metrik beygirgücü saat) Hph (Beygirgücü saat) Btu (lng. Is birimi) KH Ft.lbt (Foot libre kuvvet) O l.atm (Litre atmosfer) * (IT Kalori) ICa /T = J (Milletleraras katon) * (Thermochem) Cal = J (Is kimyas kalorisi) GÜÇ kgf.m/s Kw Kcal/s erg/s PS Hp Ft.lb/s Ft.lb/min Btu/s Btu/inin kgf.m/s (kilogram kuvvet mt/sn) x Kw (Kilowat) x Kcal/s (Kilokalon/sn) x Erg/s (Erg/sn).020x x x0-0.34x x x x x0-9 PS (Metrik beygirgücü) x x HP (Beygirgücü) x x Ft.lb/s (Font libre kuvvet/sn) x x Ft.lb/m n (Font libre kuvvet/dakika) 2.305x x x x x x x x0-3 Btu/s (ing. s birimi/sn) x x Btu/min (ing. s birimi/dk.) x x Poncelet= 00 kgf.m/s BASINÇ atm at kqf/ psi Ibf/ Torr mm Paskal Atmosfer cm 2 in 2 Bar Hq N/m 2 atm (Normal atmosfer) 0 0 C'de 760 mm Civan n ağ rl ğ at (Metrik atmosfer) Ps Torr Bar = 06 Dyn/cm KUVVET BİRİMLERİ N Dyn kgf Ibf Poundal Newton (N) = kçjs.m/sn 2 MKS Sistem DIN (Dyn) = gr.cm/sn 2 Metrik Mutlak Sistem CGS Kilogram kuvvet (kgf) = kg m/sn Metrik (Teknik) Yerçekimi Sistemi Libre kuvvet (Ibf) = lb32.74 lt/sn 2 Ing Teknik yerçekimi Sistemi Poundal ft Ing Mutlak dinamik Sistemi Ib sn BİRİMLERİN AS ve US KATLARINA GÖRE ALDIKLARI ÖN TAKILAR "0" un katlar Ön tak Ön tak İşareti 0 3 Exa E 0 5 Peta P 0 2 Tera T 0 9 Giga G 0 6 Mega M 0 3 Kilo k 0 2 Hekto h 0 Deka da 0 - Desi d 0-2 Santi c 0-3 Mili m 0-6 Mikro 0-9 Nano n 0-2 Piko p 0-5 Femto f

4 BİRİM DÖNÜŞÜM TABLOLARI Özgül Is J/m 3 C kwh/m 3 C kcal/m 3 C BTU/in 3 F BTU/ft 3 F J/m 3 C kwh/m 3 C kcal/m 3 C BTU/in 3 F BTU/fl 3 F / Özgül Is J/kgC kwh/kgc kcal/kgfc BTU/lb F J/kgC kwh/kg C kcal/kgf C BTU/lb F kj/ kg C = Kcal/ kpc Is Ak s W/m 2 kcal/m 2 h BTU/in 2 sec BTU/ft 2 sec BTU/ft 2 hr W/m 2 kcal/m 2 h BTUin/ft 2 hrf BTU/in 3 F BTU/fl 3 F / / Is l Değer J/kg kcal/kp BTU/lb J/kg kcal/kp BTU/lb Is iletim Katsay s W/mC kcal/h m C BTUİn/fPhrF BTU/ft hrf BTU/in hrf W/mC kcal/h m C BTUİn/fPhrF BTU/fl hrf BTU/n hr F / /44 /2 Is l Değer J/m 3 kcal/m 3 BTU/ft. 3 J/m 3 kcal/m 3 BTU/ft Dinamik Viskotize N s/m 2 kg/h m kp s/m 2 lb mass / ft sec Ib force sec / ft 2 N s/m2= Pa.s=0P kg/hm kp s/m2 Ib mass/ft sec Ib force sec ft Film Katsay s W/m 2 C kcal/m 2 h C BTU/ft. 2 hr.f W/m 2 C kcal/m 2 hc BTU/ft. 2 hr.f Is l Iş n m Katsay s W/m 2 (K) 4 kcal/m 2 h(k) 4 BTU/ft. 2 hr.(r) 2 W/m 2 (K) 4 kcal/m 2 h(k) 4 BTU/ft. 2 hr.(r) Yüzey N/m =0 3 dyn/cm mp/ mm Ib/in N/m mp/mm Ib/in Kinematik Viskotize Boyut m 2 /s=0 4 Stokes =0 6 cst 2

5 İNGİLİZ-AMERİKAN ÖLÇÜ BİRİMLERİNİN METRİK SİSTEMDEKİ ÖLÇÜ BİRİMLERİNE ÇEVRİLMESİNDE YARARLANILACAK CETVELLER Uzunluk İn ft yd kara mili deniz mili cm m km inç x x x0-5 foot (ayak] x x0-4 yarda x x0-4 kara mili deniz mili m x x km Kulaç = 6 Ayak=.8288 m mil=0.00 pus Alan in 2 ft 2 yd 2 mil kare cm 2 m 2 a ha km 2 inç kare x x foot kare x yarda kare x mil kare 4.05x x x x m x a (ar] ha (hektar] km Dairesel mil (CM) = TT/0 6 in 2 = in 2 = cm 2 Hacim ve S v ölçüleri İn 3 ft 2 yd 3 Amerikan s v onzu İngiliz s v onzu Amerikan gal inç küp 5.787x x foot (ayak) küp yard küp Amerikan s v onzu ingiliz s v onzu Amerikan galonu ingiliz Galonu ingiliz pint'i cm dm İngiliz gal İngiliz pint cm 3 dm 3 (litre) Kütle oz Ib ScCwt Shtn Ton longton g kg t onz (ağ rl k] x x x0-5 libre x x0-4 short hundered weight 00 lb hundered weight 2 lb shortton long ton g 0.00 kg t (metrik ton]

6 ISI BİRİM SİSTEMİNİN TEMEL BİRİMLERİ Fiziksel Nicelik Birim Birimin Simgesi Uzunluk metre m Kütle kilogram kg Zaman saniye s Elektrik ak m amper A Termodinamik s cakl k kelvin K Iş k şiddeti kendal cd Madde miktar mol mol SI BİRİM SİSTEMİNİN TEMEL AÇI BİRİMLERİ Fiziksel Nicelik Birim Birimin Simgesi Düzlem aç radyan rad Hacimsel aç steradyan sr SI TEMEL BİRİMLERİNİN TANIMLARI Metre : Iş ğ n boşlukta / saniyede ald ğ yolun uzunluğu (Tart lar ve Ölçüler Konferans, 983). Kilogram : Fransa'n n Sevres şehrindeki tart lar ve ölçüler bürosunda saklanan özel bir alaş mdan yap lm ş uluslararas prototipin kütlesine eşit olarak tan mlanm şt r (. Tart lar ve Ölçüler Genel Konferans, 889). Saniye : Sezyum -33 atomunun temel halinin çok ince yar lm ş iki enerji düzeyi aras ndaki geçişe karş l k gelen ş ma periyodunun kat na eşit olarak tan mlanm şt r (3. Tart lar ve Ölçüler Genel Konferans, 967). Amper : Boşlukta metre ara ile yerleştirilmiş birbirine paralel ve dairesel kesitleri ihmal edebilecek kadar küçük olan sonsuz uzunluktaki doğrusal iletkenler aras nda metre baş na 2 x 0 7 newton kuvvet doğmas na yol açan değişmez elektrik ak m olarak tan mlanm şt r. (9. Tart lar ve Ölçüler Genel Konferans, 948). Kelvin : Suyun üçlü noktas ndaki termodinamik s cakl ğ n /273,6's na eşit olarak tan mlanm şt r (3. Tart lar ve Ölçüler Genel Konferans, 967). Kendal : Platinin donma s cakl ğ nda ve N m -2 bas nç alt ndaki bir kara cisim yüzeyinin / metrekaresinden yüzeye dik olarak yay nlanan ş k şiddetine eşit olarak tan mlanm şt r (3 Tamlar ve Ölçüler Genel Konferans, 967). Mol : Karbon -2 izotopunun 0,02 kilogram içinde bulunan atom say s na eşit atom, molekül, iyon, elektron veya diğer parçac k topluluklar n içeren madde miktar na eşit olarak tan mlanm şt r (4. Tart lar ve Ölçüler Genel Konferans, 97). Radyan : Bir dairenin çemberi üzerinde yar çap uzunluğuna eşit yay gören tepesi merkezdeki düzlem aç ya eşit olarak tan mlanm şt r. Steradyan : Tepesi merkezde bulunan ve küre yüzeyinde kenarlar yar çapa eşit olan kare tabanl bir kesti ay ran hacimsel aç olarak tan mlanm şt r. SIK KULLANILAN SAYILARIN DEĞERLERİ İşaret Say İşaret Say 2,442, , , , , , , , , , , ,459 2 / 4 2, ,44288 / 0, , , , ( 2/ ) 0, ( 3/ ) 0, ( 4/ ), ,2244 e 2,7828 /.8,74533 e 2 7,38906 / 2,57030 /e 0,3678 / 4,04720 in 2 0,6935 / 0,78540 in0 2, / 0,383 lg 2 0, / 0, n 9, / 0,63662 /g n 0,097 3 / 0, /gn, / 0,95493 g 3,356 n 5 /, g 4,42869 n,50955 g 2 n 96,7038 Yer çekimi ivmesinin (gn) birimi m/s 2 dir. LOGARİTMA İŞLEMLERİNDE TEMEL KURALLAR Log (a.b) = Loga+Logb 2 Log (a/b) = Loga-Logb 3 Log a n = nloga 4 Log n 2 = ½ Log a 5 Log(ab n ) = Lgoa+nLog b 6 Log(ab) n = n(loga+logb) 7 Log(a/b n ) = Loga-nLogb 8 Log(a/b) n = n(loga-logb) 9 Loga n = Log 0 n 0 log 0 n = loga n Loga n = Logb n xloga b 4 4

7 5 5

8 t SICAKLIĞINDAKİ SUYUN YOĞUNLUĞU ( ) ve ÖZGÜL HACMİ (v) t C V m 3 /t kg/m 3 t C V m 3 /t kg/m 3 0 0, ,8 90, ,3 2, ,9 95, ,9 4, ,0 00, ,3 6, ,9 0,055 95,0 8, ,8 20, , 0, ,6 30, ,8 2, ,4 40, , 4, ,2 50, ,9 6, ,8 60,02 907,4 8, ,5 70,44 897,3 20, ,2 80, ,9 22, ,7 90,45 876,0 24, ,2 200, ,7 26, ,7 20, ,8 28, , 220, ,3 30, ,6 230, ,3 32, ,9 240,229 83,6 34, ,2 250, ,2 36, ,5 260, ,0 38, ,9 270, ,9 40, ,2 280, ,7 45, ,2 290, ,3 50,02 988,0 300, ,5 55, ,7 30, ,6 60,07 983,2 320, , 65, ,5 330, ,2 70, ,7 340,64 609,4 75, ,9 350, ,4 80, ,8 360, ,4 85, , , ,4 374,5 3,80 358,4 6

9 SICAKLIK BİRİMLERİ ÇEVRİM TABLOSU ( C F) F C F C F C F c -7, , , ,20 5-5, , , ,0 0-2, , , ,75 5-9, , , , , , , , , , , ,0 30 -, , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 55 2, , , , , , , , , , , , , , , , 75 23, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 20 48, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 45 22, , , 65 73, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 20 98, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 7 7

10 ÇEŞİTLİ ELEMENTLERİN FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ Sembol Atom Ağ rl ğ 2 C2 6) Yoğunluğu g/cm3 Ergime Noktas C Ergime Noktas K Kaynama Noktas.03 bar C Kaynama Noktas.0 Bar K Brinell Sertliği Al Sb As » Ba Be B Cd Ca C Ce Cr Co Cu F Au J ) Fe Pb Mg Mn Hg Mo Ni Nb K ) Rh Si Ag Na S Ta Ti U V Bi W Zn Sn Zr ) Rombik yap için 4) Siyah fosfor için 2) 25 C'de 5) Beyaz fosfor için 3) Grafit için 6) 0 C'de 8 8

11 BAZI KATI MADDELERİN ÖZGÜL AĞIRLIKLARI Antrasit.50 Arduaz 2.70 Asfalt.20 Barut 0.84 Beton Buz (O C 0.92 Cam 2.50 Elmas 3.52 Fiber.45 Fildişi.90 Granit 2.70 Gre 2.50 Jips (toz) 2.27 Kalsiyum Klorür.98 Kauçuk 0.93 Keçe 0.20 Killi toprak Kireç.30 K rm z civa oksidi.4 Kola.50 Kok Kömürü.40 Kornü kömürü.88 Kristal 2.96 Kuartz 2.65 Kum (kuru).64 Kükürt 2.07 Linyit.20 Maden kömürü.50 Mermer 2.80 Meşe Kömürü 0.45 Meşin (kuru) 0.86 Meşin (yağl ).02 Mika Mum 0.96 Mütecanis kalker 2.70 Odun kömürü (toz).50 Porselen 2.30 Potasyum nitrat 2.09 Amonyum klorür.52 Selüloid.50 Sodyum nitrat 2.24 Sodyum klorür 2.5 Sülyen 9.00 Şeker.60 Tahta tozu 0.55 Tebeşir.25 Tereyağ 0.94 Tuğla.60 Çinko oksit 5.60 Buğday unu 0.60 BAZI SIVI MADDELERİN ÖZGÜL AĞIRLIKLARI Alkol (saf) 0.79 Asetik asit.06 Benzin 0.72 Benzol 0.88 Brom 3.8 Deniz suyu.02 Eter 0.73 Gliserin.26 Hint yağ 0.96 Karbon sülfür.29 Katran.20 Klorür asidi.20 Mazot 0.85 Nitratasidi %40.25 Petrol 0.80 Sülfat asidi.80 Şarap 0.99 Terebentin ruhu 0.86 Zeytin yağ

12 YAĞ SEÇİMİNDE GÖZÖNÜNDE TUTULMASI GEREKEN VİSKOZİTE ARALIKLARI Viskozite, SUS Ünite İlk Harekette Maks. Yük Taş mada Min. Çal şma için Binek Arabalar. Motor Şanzuman (otom. vites) Şanzuman (standart) Diferansiyel Direksiyon Dişli Donan m (nor.) Otobüs ve Kamvon. Motor Şanzuman (standart) Diferansiyel Direksiyon Dişli Donan m (nor.) Otomatik Vites Dizel Motorlar. Sabit Deniz Otomatik Hava Kompresörleri. Silindir Karter Hidrolik Üniteler. Mekanik Aletler Dövme (Kal pta) Yüksek H z Türbin Yataklar Alçak H z Düz Yataklar. Hafif Yük Vasat Yük Aş r Yük Halkal ve Dişli Yağlamal Yatak. Küçük ve / veya Vasat, Yüksek H z Vasat Ebat ve H z Büyük Ebat ve / veya Alçak H z Aç k Dişliler Kremayerli Dişli (Dişli Kolu ve Fener Dişli) H z, 000 RPM Kapal Dişli Kutular ve Redüktörleri üstünde alt nda. Düz Dişliler Konik ve Helezon Helezon ve Çapraz Dişliler Worn (Sonsuz Vida) Dişliler Hipoid Dişliler

13 TEKSTİLDE SI BİRİMLERİNİN KULLANILMASI VE DÖNÜŞÜM FAKTÖRLERİ Miktar Birim Ad Birim Simgesi Eskiden Kullan lan Birimler ve SI Birim Sistemini Elde Etmek için Çarp m Faktörü Birim Faktör milimetre mm inç Uzunluk santimetre cm inç 2.54 metre m yard milimetre mm inç Genişlik santimetre cm inç 2.54 metre m yard Alan metrekare m 2 yd kilogram kg Kütle ton t Hacim litre Ib ton pint İncelik milimetre mm inç tex tex - - Lineer Yoğunluk militex destex mtex dtex kilotex ktex - - Kumaşta: Atk s kl ğ Santimetre baş na iplik say s tel/cm (pics/cm) atk /inç Çözgü s kl ğ Santimetre baş na iplik say s tel/cm (ends/cm) tel/inç Birim alandaki kütle metrekare baş gram oz/yd 2 oz/yd Çap mikrometre milimetre m mm /000 in inç Büküm metredeki büküm say s t/m (tur/m) t/inç (tur/inç) milinewton mn gf 9.8 Kopma yükü Newton N Ibf 4.45 dekanewton dan kgf 0.98

14 DOĞAL LİFLER Bitkisel Lifler Tohum Lifleri Pamuk vb. Gövde (Sak) Lifleri Keten Kenevir Jüt Rami vb. Yaprak Lifleri Sisal Abaka vb. Meyve Lifleri Kapok Hindistan cevizi vb. Hayvansal Lifler Deri Ürünü Lifler Yün Tiftik Kaşmir Deve Tavşan (Angora) Alpaka K llar vb. Salg Ürünü Lifler İpek Yabani İpek Örümcek İpeği vb. Madensel Lifler Asbest, vb. TEKSTİL LİFLERİNİN SINIFLANDIRILMASI KİMYASAL LİFLER Suni Lifler (Rejenere Lifler) Selülozik Rejenere Lifler-(Rayonlar) Nitrat Lifi Bak r Lifi Viskoz Lifi Selüloz Ester Lifleri o Selüloz Asetat Lifi o Selüloz Triasetat Lifi Modifiye Selüloz Lifleri o Yüksek mukavemetli selüloz lifleri o Yüksek yaş mukavemetli selüloz lifleri (Modal lifler): Polinozik, HWM Lyocell Lifleri: Tencell, Newcell vb. Proteinik Rejenere Lifler Hayvansal Kaynakl Protein Lifleri o Kazein Lifleri o Kollagen Lifleri o Diğer Protein Lifleri Bitkisel Kaynakl Protein Lifleri o M s r Lifleri (Zein Lifleri) o Yer F st ğ Lifleri o Soya Fasulyesi Lifleri Çeşitli ( Doğal Polimer ) Rejenere Lifleri Alginat lifleri Doğal kauçuk lifleri (Elastomer lifleri) Sentetik Lifler Poliamid Lifleri Poliamid 6.6 (Naylon), Poliamid 6 (Perlon), Naylon ve diğerleri Aromatik Polyamid (Aramid) Lifleri (Kevlar, Nomex) Polyester Lifleri Polietilen teraftalat (PET) lifleri Poly -4 Siklohegzilen Dimetil Terafitalat (PCDT) Lifleri Polybutilen Terafitalat (PBT) ve diğerleri Aromatik olyester Lifleri (Vektran) Polivinil Türevleri Poliakrilonitril Lifleri: Akrilik ve Modakrilik Polivinilklorit Lifleri Polivinildenklorit Lifleri Polivinil Alkol Lifleri Polivinildenedinitril Lifleri Polistyrene Lifleri Politetra Fluoro Etilen(Teflon)Lifleri Poliolefin Lifleri Polietilen Lifleri Polipropilen Lifleri Poliüretan Lifleri (Spandex, Lycra) Diğer Sentetik Lifler Poliürea Polibenzimidasol Lifleri İnorganik Lifler Cam lifleri Seramik Lifleri Karbon lifleri Diğerleri 2 2

15 LİFLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ VE YOĞUNLUKLARI LİF Kopma Dayan m (N/tex) Kopma Uzamas (%) Başlang ç Modülü (N/tex) Relatif Yaş Dayan m (%) Yoğunluğu (g/cm 3 ) PAMUK StVincent Upper Benqals KETEN JUT YUN: Botany 64s Crossbred 56s Crossbred 36s İPEK CASE İN RAYON: Courtaulds Floş Fibro High-Tenacity , ASETAT Celanese TRIASETAT NYLON 6.6 Med-Tenacity High-Tenacity Kesikli Lif NYLON 6: Perlon POLI ESTER Med-Tenacity High-Tenacity Kesikli Lif AKRILIK Orlon MODAKRILIK Dynel POLIVINIL ALKOL POLIVINILIDEN KLORIT POLIETILEN: Courlene L-D Courlene H-D POLIPROPILEN: Ulstro CAM ELASTOMER Poliüretan PTFE: Teflon ÇELİK TEL BAZI KİMYASAL LİFLERİN ERİME NOKTALARI Lifler Erime Noktas (C) Dicel (sekonder asetat) 244 Tricel (triasetat) 280 Nylon 6.6 (PA) 250 Nylon 6 (PA) 25 Nylon (PA) 89 Nylon 6.0 (PA) 24 Nylon 4 (PA) 265 Nylon 5 (PA) 250 Nylon 7 (PA) 230 Nylon 6T (PA) 370 Nomex (PA) 37 Terylene (PET-PES) 260 Dacron 62 (PET-PES modifiye) 250 Vycron (PET-PES modifiye) 235 Grilen (PET-PES modifiye 250 E-Type Tetaron (PET-PES mod.) 250 Kodel (PCDT-PES) 295 Orlon (Akrilik) 280 Teklan (Modakrilik) 200 Dynel (Akrilik kopolimer) 70 Rhovyl (PVC) 80 Vinyon HH (Mod. PVC) 35 Saran (PVDN) 65 Vinal (PVA) 220 Courlen (PE) 35 Ulstron (PP) 65 Cam Lifleri NOT: PA PET PES PCDT PVC PVDN PVA PE PP = Poliamid = Polietilentereftalat = Poliester = Polisiklohegzilendimetil teraftalat = Polivinilklorit = Polivinilidendinitril = Polivinil alkol = Polietilen = Polipropilen 3 3

16 BAŞLICA KİMYASAL LİFLERİN GENEL İSİMLERİ, KİMYASAL YAPILARI VE BAZI ÖRNEKLERİ GENEL İSİMLER KİMYASAL YAPI ÖRNEKLER Asetat Sekonder Selüloz asetat Dicel Akrilik Kütlece %85'den fazla Akrilonitril içeren polimer Acrilan, Dralon, Courtelle, Orlon Alginat Aljinik asidin metal tuzlar Kalsiyum Aljinar Klorlu Lif (Klorofibre) Bak r Lifi (Cupro) Kütlece %50'den fazla Vinil Klorit veya Vinilidenklorit içeren polimer Bak ramonyum Hidroksit Yöntemi ile elde edilen rejenere selüloz Rhovyl, Leavil, Saran Cuprama, Cupresa Elastan, Spandex Kütlece %85'ten fazla poliüretan elastomer Lycra, Spanzelle, Enkasvving Florlu Lif (Politetraflore etilen) Florokarbon monomerlerinden elde edilen polimer Teflon, Polifen Cam Silikatlar kar ş m Fiberglas, Marglass Modakrilik Kütlece %50-85 akrilonitril içeren polimer Dynel, Teklan Nylon veya Poliamid CO-NH fonksiyonel gruplar yinelenen polimer Nylon 6, Nylon 6.6, Nylon Poliester Kütlece %85'ten fazla diol ve teraftalik asidin oluşturduğu ester polimer Polietilen Etilen polimeri Courlene, Drylene Polipropilen Propilen polimeri Meraklon, Fibrite Triasetat Hidroksil gruplar n n %92'sinden fazlas asetilenmiş selüloz Vinylal Vinil Alkol polimeri Kuralon, Vinylon Viskoz Viskoz yöntemi ile elde edilen rejenere selüloz Fibro, Sarille, Evlan DEĞİŞİK SİSTEMLERE GÖRE YÜNLERİN SINIFLANDIRILMASI Alman Sistemi Frans z Sistemi İngiliz Sistemi Amerikan Sistemi İncelik (mikron) AAAAA 50 00S AAAA 40 90S AAA 25 80S Fine (ince) AA 20 70S (tam kan) A 0 64S S A/B 05 60S /2 Blood B 00 58S (yar m kan) C, I 56S 3/8 Blood (kan) C II 50S /4 Blood (kan) D, III 48S S Low /4 Blood (kan) D,, IV 44S Common (kaba) E V 40S Braid (kal n) EE VI 36S F VII 32S 62'den büyük 4

17 YAYGIN KULLANILAN BAZI KİMYASAL LİF MARKALARI (Trademarks) Ticari İsim Lif Tipi Üreten Firma Ticari İsim Lif Tipi Üreten Firma A A.C.E Polyester Allied Fibers Cosmo-Alpha Bi-komponent mikro Kanebo Lid. Absorbit Viskon Ray on American Enka Co. Coumova Polypropilen Brisihs Celanese Lid. Acelan Elastan Taekwang Indusiries Couniersiai Nylon 6.6 I.C.I. Acefafe by Avlex Aseiai avtexfibers Inc. Courlene Polietilen Briiish Celanese Lid. Acrilan Akrilik Saluiia Inc. Courtelle Akrilik Acordis (ourtaulds) Acrilan SEF Mod Akrilik Soluiia Inc. Creslan,Cresiofi Akrilik Sierling Fibers Inc. Agilon Nylon-Teksiüre İplik Deering Milikan Research C. Cshmilan Poliakrilonitril, Kesikli Asahi Chem. Indusiry Co. Agro Rayon Beaunii Mills. Corp Cyclosei Selüloz Asetat Du Poni Company Alpha (BCF) Olefin American Fib. And Yarns Co. Cysialon Rayon American Enko Corp. Amicor Antibakteriyel Acordis Amoco xxv Olefin Amaco Angelina Metalik Kesik Lif Meadowbrook Inveniions D Anso-Tex Nylon Allied Fibers Dacron Polyester Du Poni AKRA Poly. Anlron Nylon 6.6 Du Poni Company Dicel Asetat Briiish Celenese Lid. Ardil Protein Lifi Imperial Chemical Ind. Lid. Diolen PES Mikro Lif AKZO Ariloft Asetat Easiman Chem. Producuis Inc. Diolen Polyester Acordis Ind. Fibers Amel Triasetat Celanese Corp. America Doriasian Elastan Bayer Corp. Asahi Rayon Flament Asahi Chemical Ind. Co. Dralon Akrilik Farbenfabrikan Bayer A.G Assurance Poliamid 6.6 Du Poni Company Dry Siep Nylon 6 Honeywell Iniernational Astrolon C Nylon Tekstüre İplik Chelslene Durafil Viskon HT Acordis (Courtaulds) Avisco Vinyon Kopolimer American Viscose Corp. Durasoft Nylon 6.6 Soluiia Inc. Vinilklorür/viniasetat Duraspun Akrilik Soluiia Inc. Avlin Polyester Avtex Durairek Nylon 6.6 Soluiia Inc. Avora FR Polyester KoSa Dureihan Polivinilden desiyanid Celanese Fibers Corp. Avron Rayon American Viscose Corp. Dyneema Polietilen HT DSM Toyobo AXXEL Bi-kompenent lif Fiber Innovaiion Tech. Inc. Dynel Mod Akrilik Unicon Carbide Corp B E Ban-Lon Teksture İplik Joseph Banchroft&Sons Ltd Ecl pse Nylon 6 Honeywell Iniernational Basofil Melamine BASF Corparation Elite Polibütilenteraftalat Nylstar Belima-X Bi-komponent mikro Kanebo Ltd. Enka-Comfort Nylon 6 Bristi Bemberg Viskon Rayon Beanit Mills Corp. Enka Nylon Nylon 6.6 Acordis Industrial Fibers Inc. Besfight Karbon HT Toho Rayon Enkalon Nylon 6 British Enkalon Ltd. Bi-Loft Akrilik Monsanto Chem. Ltd. Enkalure Nylon American Enka Corp. Bri-Nylor Nylon 6.6 I.C.I. Fuban Inc. ESP Polyester KoSA Espa Elastan Toyobo Co. Essera Polipropilen American Fib. And Yarns Co. C Estron Asetat Eastman Chemical Co. Cantrece Bikomponent Naylon 6.6 Du Pont Company Elvan Viskon Acordis (Courtaulds) Caprolan Nylon 6 Honeywell İnternational Evolutia Akrilik Solutia Inc. Celanase Asetat Celanese Acetate F Celbond Bikomponent KoSA Fiberglas Cam Lifi Owens-Coming Fib. Co. Celasta Polyester Katl İplik British Celanese Ltd. Fibro Lyocell Acordis Cellulosic Fib. Inc. Celion Karbon BASF Structural Meterials Fibrolane Protein Acordis (Courtaulds) Celon Nylon 6 Courtaulds Filabell Elastan Israel Spandex Co. Ltd. Celon Antisiat Nylon 6 Courtaulds Filafine PES Mikrolif Groupe Rhone-Poulenc Ceylon Polyester Hoechst Celanese Filfrac Cut-Cotton Lifi Rayon Proc. Co. Of Rhode Cheviot Rayon Filament Nort British Rayon Co. Ltd. Filwell Polyester WelIman Inc. Chromspun Asetat Eastman Chemical Co. Fina Akrilik Monsanto Textiles Com. Comforel Polyester Du Pont Company Finese PES Mikrolif Hoecst Celanese Comforlast Nylon 6.6 Du Pont Company Floccal Viskon Acordis (Courtaulds) Coolmax Polyester Du Pont Company Floxan Viskon Glanzctoff A.G. Cordura Nylon 6.6 Du Pont Company Fluflene Polyester İplik Fluflon Ltd. Corebond Polyester Du Pont Company Fortisan Selüloz Asetat Clanese Fibers Corp. Corval Rayon Acordis (Coutaulds) Fortel Polyester WelIman Inc. 5

18 Ticari İsim Lif Tipi Üreten Firma Ticari İsim Lif Tipi Üreten Firma G N Galaxy Lyocell Acordis Cellulosic Fibers Inc. NewCell Lyocell (Filament) Acordis Genesis Polypropilen Amoco Fabrics & Fibers Co. Nomex Aramid (Aromatik Pa) Du Pont Company Gimy Akrilik (+Mikro) Solutia Inc. Muma Elastan (Spandex) American Cynamid Glospan Elastan Globe Mnfg. Co. Golden Glow Polyester BASF O Gore-tex Fluorocarbon W.L. Gore OPTA Nylon 6.6 Du Pont Company Grilene Polyester Grilon S.A. (E.M.S.) Orlon Akrilik Du Pont Company Grilon Polikaprolaktan Grilon S.A. (E.M.S.) P H Panox Karbon HT R.K. Carbon Helenca Strech Nylon Heberlein & Co. A.G. PBI Poli benzi midazole FR Hoechst Celanese Helion Nylon 6 Chatillon S.A. Pentron Polyester Hoechst Celanese Herculon Polipropilen Hercules Powder Co. Perfe Raylon Beaunit Mills Corp. Hollofil Polyester Du Pont Company Perlon Nylon 6 Perlon VVarenzeichenverb Hydrofil Nylon 6 Allied Polyguard Polyester KoSA Hygra Nylon 6 (Emici core) Unitika Ltd. Powminco Asbestos Powhatan Mining Co. Premafill Soft Polyester Hoechst Celanese I promodal Modal Lenzing Impressa Olefin American Fib. And Yarns Co. PTFE Floretilen FR Lenzing Islon Polyamid 6.6 INSA İstanbul Nylon Q Olana Polyamid Du Pont Company K Ouallofil Polyester Du Pont Company Kanekaran Mod Aknilk Kenegafuchi Spin. Co. Ltd. Ouartz Silika Björksten Research Labs. Kevlar Aramid (Poliamid) Du Pont Company Kodel Polyester Eastman Chemical Co.. R Kod Ofill/Osoff Polyester Eastman Chemical Co. Radilon Polyamid 6 Radici Fil SPA Kolorbon Viskon Rayon American Enka Corp. Resistat Bi-komponent Lif BASF Corporation Kurolon Polivinil Alkol American Enka Corp Rhonel Triasetat Societe Rhodiaceta S.A. Rhovyl Polivinil Klorid Societe Rhodiaceta S.A. L Rilsan Polyamid Soc Valentino d'apphicartio Lanital Protein Les Text les Noureaux Roica Elastan Asahi Chemical Ind. Leacril Antibakteriyel Akrilik Monte Fibre Lilion Nylon 6 Snia Viscosa S Linel, Lineltex Elastan Fillatice SpA, İtalya Saran Poliviniliden Klorid Dow Chemical Co. Lirelle Polyester Acordis (Courtaulds) Sarille Viskon Acordis (Courtaulds) Loftguard Polyester KoSA Sea Gard Polyester Allied Singnal Inc. Lotan Modifiye PAN, FR Monte Fibre SEF Plus Mod Akrilik Solutia Inc. Luralon Nylon American Enka Corp. Sen sura Polyester VVelIman Inc. Lurex Metal İplik Lurex Company Ltd. Serelle Polyester KoSA Lycra Elastan (Spandex) Snia Viscosa Ltd. Serene Polyester KoSA Lyocell Lenzing Lyocell Lenzing Lyocell GmbH Setila Polyester Phone Poulene Shimmereen Poliamid 6 BASF Corporation M Silfresh Antimikrobik Asetat Novaceta Marguese Lana Polipropilen Amoco Fabrics & Fibers Co. Silky Touch Poliamid 6 BASF Corporation Marvess Olefin Philips Spandex Poliüretan Du Pont Company Meraklon Polipropilen Montecatini, İtalya Spanzelle Poliüretan Acordis (Courtaulds) Merinova Protein Snia Viscosa Spectra 900,000 Polietilen Honeywell International Meryl Nylon 6.6 (+mikro lif) Nylstar Spectra Fusion Polietilen Honeywell International Mexten Satine Nylstar Stainmaster Poliamid 6.6 Du Pont Company Metion Metalik İplik Metion Corp Stay Gard Poliamid 6 Honeywell International Mewlon Polivinil Alkol Nichiko Co. Substraight Polyester Honeywell International Micrell Polyester American Micrell Inc. Super Dylon Polietilen Arco Polymer Co. Microloft Polyester Du Pont Company Micromattique Polyester Du Pont Company T Micro Safe Asetat Celanese Acetate Tactel Polyamid 6.6 Du Pont Company Micro Supreme Akrilik Sterling Fibers Inc. Tairilin Polyester Honeywell International Miralon Poliamid Teksture İpi. Heathcoat Yams Fibere Technora Para-Aramid Teijin Mobilon Elastan Nisshinbo Ind. Japonya Teflon Florokarbon Du Pont Company Modal Modal Lenzing Teklan Mod Akrilik Acordis (Courtaulds) Movil Polivinil Klorid Polymer S.P.A Tekmilon Polietilen HT Mitsui Petrochem 6

19 Ticari İsim Lif Tipi Üreten Firma Ticari İsim Lif Tipi Üreten Firma Telar Olefin Filament Fiber Technology. Ultron Nylon 6.6 Monsanto Tempra Viscon Rayon Inc. Universe Polyester Hoechst Celanese Tenasco Süperi Viskon American Enka Tenax Karbon HT Acordis (Courtaulds) V Tencel Lyocell Akzo Verel Mod Akrilik Eastman Chemical Products Tergal Polyester Acordis (Courtaulds) Verranne Cam Lifi Societe du vere Textile Terlanka Polyester Societe Rhodiaceta Vestamid Nylon 2 Chemische Erke Huls A.G. Terylene Polyester A.K.U. (Holland) Vicara Protein Virginia-Coraline Chem. Corp. Texlon Elastan I.C.I. Viloft Viskon Acordis (Courtaulds) Thermax Polyester Tongkook Synthetics Fibers Vincel Mod Akrilik Acordis (Courtaulds) Thermolite Polyester Du Pont Company Vinyon Polivinil Klorid American Viscose Corp. Topel Viskon Rayon Du Pont Company Viscalon Viskon Rayon American Enka Corp. Toplon Elastan Acordis (Courtaulds) Vycron Polyester Beaunit Mills Corp. Torayca Karbon HT Hyosung Vyrene Poliürethan U.S. Rubber Co. Torcon Polipropilen Sülfid Toray Ind. Corp. Trace Olefin Toray Ind. Corp. W Trevira Polyester American Fib. And Yarns Co. Ware-Dated Akrilik Solutia Inc. Trev. Micronesse Polyester Hoechst Trevira GmbH &Co. Wear-Dated Nylon 6.6 Solutia Inc. Tricel Tri asetat Hoechst Trevira GmbH & Co. Wellene Polyester WelIman, Inc. Tusson Viskon Rayon British Celanore Wellon Nylon WelIman, Inc. Twaron Para-Aramid Beaunit Mills Corp. Welstrand Nylon WelIman, Inc. Tynek Polyester Akzo Du Pont Company Z U Zantrel Viskon Rayon BASF Ullstron Polipropilen I.C.I. Zefran Akrilik Badische Cor Ultra Touch Polyester BASF Zeftron 200, 2000 Poliamid 6 BASF TEKSTİL LİFLERİ KISALTMALARI KİMYASAL LİFLER DOĞAL LİFLER Asetat CA Angora Wa Akrilik PAN Alpaka Wp Alginat ALG Deve Wc Aramid AR İpek Se Bak r Lifi CUP (CU) Jüt Ju Cam GF Kaşmir Ws Elastan EL Keten Li Elastodiene ED Kenevir He Kazein KA Pamuk Co Karbon CF Rami Ra Lyocell CLY Sisal Si Melamin MF Tiftik Wm Metal MTF Yün Wo Modakrilik MAC Modal CMD Polyamid PA Polyester PES Polytetrafloroetilen PTFE Polyetilen PE Polyimid PI Polylaktik PLA Polypropylene PP Polyuretan PUR Polyvinilalkol PVAL Polyvinilklorit CLF Seramik CEF Triasetat CTA Viskoz CV Zein ZE ) Ayn k saltma plastik endüstrisinde (ISO 043) polyeter sulfone için de kullan lmaktad r. Kaynak: Terminology of man-made fibres The International Bureau for the Standardization of Man-Made Fibres (BISFA),

20 AMERİKAN UPLAND PAMUKLARININ DERECEYE GÖRE ÜNİVERSAL STANDARTLARI, SEMBOLLERİ VE KODLARI Beyaz için Ara S n f (Plus) Beyaz Hafif Benekli Benekli Renkli veya Lekeli Sar Lekeli Hafif Gri Gri *GM() GM(2) GM(3) - - *GM(6) GM(7) *SM (2) SM (22) *SM (23) SM (24) SM (25) SM (26) SM (27) M (30) *M(3) M (32) *M (33) M (34) M (35) M (36) M (37) SLM (40) *SLM (4) SLM (42) *SLM (43) *SLM (44) - SLM (46) SLM (47) LM (50) *LM(5) LM (52) *LM (53) *LM (54) SGO (60) *SGO(6) GO (70) *GO(7) BG (80) BG(8) BG (82) BG (83) BG (84) BG (85) BG (86) BG (87) Not: (*) işaretli standart kutularda gösterilen standartlard r. Diğerleri eşgal üzerinden (numune ile) işlem gören standartlard r. Rakamlar her standard n kodunu göstermektedir. Ara s n f (plus) beyaz s n f içinde iki derece aras nda kalan derecedir. Örneğin Middling renginde fakat Strict Low Middling kadar yabanc madde içeren standart gibi. M = Midding, S=Strict, G=Good (başta ise), G=Gray (sonda ise), O=Ordinary, L=Low, B=Below, Upland=Orta uzunluktaki pamuklar. LİF UZUNLUĞUNA GÖRE UNIVERSAL PAMUK STANDARTLARI K sa lifli Pamuklar Orta Uzunluktaki Pamuklar Uzun Lifli Pamuklar inch mm Kod. No. inch mm Kod. No. inch mm Kod. No. 3/6'dan düşük 20.6 mm' den düşük (24) 3/ (3) * 9/ (4) 3/ (26) 25.4 (32) 5/ (42) 7/ (28) / (33) * / (43) 29/ (29) / (34) 3/ (44) 5/ (30) 3/ (35) * 3/ (45) / (36) 7/ (46) 5/ (37) * 5/ (47) 3/6 30. (38) /2 38. (48) 7/ (39) V. 3.7 (40) Not: 9/32- Vz aras sadece Güney Amerika Pima pamuklar içindir. X işaretleri deskriptivdir. 8 8