Türkiye de ve Almanya da Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i

Transkript

1 Türkiye de ve Almanya da Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i Matthias Honnacker Almanya da ürün güvenliği 1. Folyo Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu nun merkezi Dortmund ta b u l u n m a k t a d ı r. Bunun yanında Berlin ve Dresden de şubeleri, Chemnitz de ise bir hizmet merkezi vardır. 353

2 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i 2. Folyo Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu nedir? Federal Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Bakana ve hükümete danışmanlık yapar Dortmund, Berlin ve Dresden de 556 çalışanı bulunmaktadır Tekniğin güvenli düzenlenmesi ve çalışma şartlarının insana yaraşır şekilde düzenlenmesi Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu Uzmanlık alanı 2 354

3 Matthias Honnacker Ürünlerde ve yöntemlerde güvenlik ve sağlık Grup 2.1 Ürün özellikleri, Temel sorunlar Matthias Honnacker Piyasa denetimi, risk yönetimi, izin/onay (Notifizieru n g ) Koordinasyon Merkezi Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu yaklaşık 600 çalışanıyla birlikte Federal Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı nın uzman bir kurumudur. Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu, bir taraftan iş güvenliği konularında bakanlığın ve hükümetin bir danışma kurumudur, diğer taraftan da iş güvenliği alanında araştırmalar yapan bir kurumdur. Ürün güvenliği alanı da buna dahildir. Üç konu başlığı altında yapılandırılmış olan bu bildiri, ürün güvenliği konusunun Almanya da kurumlar tarafından nasıl organize edildiği konusunda kısa bir özet vermektedir. Fakat konu bakımından Nonfood ürünleri alanıyla sınırlı kalmaktadır. 355

4 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i 3. Folyo Planlanmış akış Etkenler, yakın geçmişten örnekler, Siyasilerden ve Kurumlardan talepler Piyasa denetimi, bilgi akışı ve Almanya daki tehlikeli ürünlerle ilgili haberler Türkiye nin değişim süreci bakımından görünüm 356

5 Matthias Honnacker Bu bildirinin üç konu başlığı şunlardır: 1. Ürün güvenliği ile ilgili etkenler 2. Piyasa denetimi konusu ve tehlikeli ürünler hakkında bilgi ve 3. Türkiye nin değişim süreci bakımından bir görünüm Konu 1: Ürün güvenliği ile ilgili etkenler AB nin yıllık ticaret hacmi yaklaşık 1,5 Milyar Avro dur. Almanya da kullanıma alınmaları Yeni yaklaşımlar (New Approach) denilen yaklaşımlara göre düzenlenen teknik cihazlar ve ürünler en büyük perakende pazarını teşkil etmektedirler. Bu ürünlerin Almanya da nasıl ele alındıkları aşağıda açıklanmıştır. 357

6 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i 4. Folyo Etkenler AB içinde yıllık ticaret hacmi: 1,5 Milyar Avro Almanya da kullanıma alınmaları Yeni yaklaşımlar (New Approach) denilen yaklaşımlara göre düzenlenen teknik cihazlar ve ürünler halen en büyük perakende pazarını teşkil etmektedirler 1,5 Milyar Avroluk bir ticaret hacmi, bütün dünyadaki üreticiler için cazip ve karlı bir faaliyet alanıdır. Maalesef bunlar arasında güvenliğin ve sağlığın gerektirdiği bir yapıya çok az önem veren birçok üretici de bulunmaktadır. 358

7 Matthias Honnacker 5. Folyo Etkenler Güvenliğin ve sağlığın gerektirdiği bir yapıya çok az önem veren bütün dünyadaki üreticiler için cazip ve karlı bir faaliyet alanı Medya verdiği haberlerde sürekli olarak ürünlerden kaynaklana tehlikelerden bahsetmektedir. 359

8 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i 6. Folyo Haberlerin etkisi Tehlikeli teknik çalışma malzemeleri ve tüketici ürünleri hakkındaki haberler - resmi makamlar, - çalışanlar, - tüketiciler ve - medya tarafından büyük bir dikkatle izlenmektedir. Tehlikeli teknik çalışma malzemeleri ve tüketici ürünleri hakkındaki bu haberler kurumlar, işverenler, tüketiciler ve medya tarafından büyük bir dikkatle izlenmektedir. Bu konudaki en yeni örnek, Uzak Doğu da oyuncak ürettiren ünlü bir Amerikan firmasının durumudur. 360

9 Matthias Honnacker 7. Folyo En yeni örnekler Kalitesiz oyuncaklar Özellikle kurşun içeren boyalar Milyonlarla ifade edilen ürün geri çağırıldı Üreticinin örnek oluşturan davranışı Aktif kriz yönetimi Sessiz sedasız şekilde büyük miktarda satış yok 361

10 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i Bu oyuncağın özellikle boyasında yüksek kurşun oranı yüzünden kalitesiz olduğu ve çocuklara uygun olmadığı ortaya çıktı. Söz konusu oyuncaklar birçok geri çağırma aksiyonu ile milyonlarca sayıda geri çağırıldı. Genel olarak üreticinin davranışı önce örnek bir davranış olarak gösterilebilir, çünkü bu üretici aktif bir kriz yönetimi yürütmüş, kurumlarla ve medya ile sıkı işbirliği içinde çalışmıştır. Başka durumlarda ise (diğer) üreticilerin kamuoyunu veya kurumları işin içine katmadan tehlikeli ürünleri gizlice satıp tüketmişlerdir. Çin mallarının kalitesiyle ilgili yoğun bir tartışmadan sonra üretici, hataların ürün özellikleri içerisinde yazılı olduğunu itiraf etmek zorunda kaldı. Böylece Çin deki üretici firmalar sadece Mattel in sipariş ettiğini gönderdiler. Bu ise bir ürün için daha planlama ve yapım sürecinde risk analizinin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. 362

11 Matthias Honnacker 8. Folyo En yeni örnekler (Kamuoyundaki) tartışmalarda diğer münferit ürünlerin riskleri Yılbaşı süsleme lambaları Elektrikli cihazlar El aletleri vs. Sürekli piyasaya çıkan diğer önemli ürünler örn. yılbaşı süsleme lambaları, her türlü elektrikli cihazlar ve el aletleri. 363

12 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i 9. Folyo Yerine getirilmesi gereken koşullar/talepler Siyasiler ve kurumlar, risklere ve rekabet ortamının bozulmasına karşı hızla müdahale edebilecek durumda olmak zorundadırlar. Böylece bu gibi durumlardan dolayı siyasilere ve kurumlara yönelen bir talep, bu tür risklere ve rekabet ortamının bozulmasına hızla müdahale edebilecek durumda olabilmeleridir. Avrupa Birliği nin hedefi, malların serbestçe dolaştığı ve uzun bir gelişim süresi içinde üye ülkelerin sosyal durumlarının da dengeleneceği bir bölge yaratmaktır. Burada söz konusu olan zorlukların Avrupa politikacıları tarafından da küçümsenmemesi, bu arada sosyal uyum alanında üye ülkeler tarafından ulusal şartlara uyarlanabilecek asgari taleplerd e uzlaşılırken, çoğu ürünler için Avrupa çapında uyumlu hale getirilmiş temel güvenlik taleplerinin olduğu görülmektedir. 364

13 Matthias Honnacker 10. Folyo Yerine getirilmesi gereken koşullar/talepler AB ne üye ülkeler etkili gümrük ve piyasa denetim kurumlarıyla tehlikeli ürünleri mümkün olduğunca topluluğun dış sınırlarında tespit etmek ve bu ürünlerin dolaşıma girmesini engellemek zorundadır. Tehlikeli ürünleri mümkün olduğunca topluluğun dış sınırlarında tespit edebilmek ve dolaşıma girmelerini yasaklayabilmek için işleyen bir iç piyasa anlamında ve malların serbest dolaşımı için AB ne üye ülkeler içinde etkili gümrük ve piyasa denetim kurumlarının olması önemlidir. 365

14 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i Türkiye nin Avrupa Birliği ne girmesi bakımından topluluğun dış sınırları da bir parça genişleyecektir. Ben burada da Türkiye nin şimdilerde geçirdiği değişim sürecinde zor bir görev görüyorum. Fakat Türkiye 1996 dan beri bir gümrük birliği içinde AB ile bağlantılıdır, öyle ki kurumların yoğun ve başarılı işbirliği bilinmeyen bir alan değil, aksine iyi bir müşterek projenin devamı olacaktır. 11. Folyo Almanya da Piyasa Denetimi 366

15 Matthias Honnacker Piyasa denetimi, her eyaletin kendi işidir Kusurlu ürünler hakkındaki verilerin koordinasyonu, birleştirilmesi ve aktarılması A l m a n y a çapında düzenlenmiştir. Tüketicinin korunması, Federal devletin ve eyaletlerin görevidir ve tüketici dernekleri tarafından desteklenir. Almanya, federal teşkilatlanmış bir devlettir. Yani eyaletler yapısal bakımdan bağımsız birer devlettir ama bazı hakları, özellikle de dış ülkelere karşı temsil edilme hakkını federal devlete bırakmışlardır. Yasa koyma ve uygulama alanındaki yetkiler de federal devlet ve eyaletler arasında paylaştırılmıştır. Örneğin gümrük ve ticaret bölgesi birliği, ticaret sözleşmeleri ve denizcilik sözleşmeleri, ürün dolaşım serbestliği ve gümrük ve sınır koruma dahil olmak üzere yabancı ülkelerle ürün ve para alışverişini desteklemek federal devletin görevidir. İşletme yasası dahil olmak üzere iş hukuku alanında, iş koruma ve iş bulma alanında, işsizlik sigortası dahil olmak üzere sosyal sigorta alanında, gıda maddelerinin ve keyif verici maddelerin, ihtiyaç maddelerinin, hayvan yemi, tarımda ve ormancılıkta kullanılan tohumların ve fidelerin dolaşımındaki koruma alanında, bitkilerin hastalıklara ve zararlılara karşı korunmasında ve hayvanları korumada federal devlet ve eyaletler rekabet halindedir. Pratikte bu, piyasa denetiminin her bir eyaletin kendi görevi olduğu 367

16 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i anlamına gelmektedir. Kusurlu ürünler hakkındaki verilerin koordinasyonu, birleştirilmesi ve aktarılması Almanya çapında düzenlenmiştir. Tüketiciyi koruma, hem federal devlet hem de eyaletler tarafından üstlenilen bir görevdir. Bu konuda kurumlar yanında kurumların çalışmasını destekleyen ve gerektiğinde eleştirici şekilde seslerini yükselten özel teşkilatlanmış bir dizi tüketici dernekleri bulunmaktadır. 12. Folyo Almanya da Piyasa Denetimi 368

17 Matthias Honnacker Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu burada Almanya da tespit edilen kusurlu mallar hakkında AB komisyonunu ve diğer üye ülkeleri veya diğer ülkelerde tespit edilen kusurlu mallar hakkında Almanya yı derhal bilgilendirmek için Alman bilgi merkezi olarak görev yapmaktadır. Almanya da tespit edilen kusurlu mallar hakkında AB komisyonunu ve diğer üye ülkeleri derhal bilgilendirmek ve AB den gelecek bu tür bilgileri Almanya daki yetkili kurumlara aktarmak için Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu burada tehlikeli ürünler hakkındaki bilgiler için Alman bilgi merkezi olarak görev yapmaktadır. 13. Folyo Örneğin uluslararası teknik temel normlandırılmasında uzman çalışmada veya araştırma tasarılarının uygulanmasında 369

18 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i İhbarların/Bilgilerin Değerlendirilmesi Bilgiler, başta Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu (FİG ve İSK) tarafından bir merkezden değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeden elde edilen sonuçlar şu amaçlarla kullanılır: Halkı güncel olarak bilgilendirmek için Örneğin bilgileri basına ve tüketiciyi koruma derneklerine vermek suretiyle Kurumların faaliyetlerinde Örneğin gelecekte piyasa denetimiyle ilgili ağırlıklı faaliyetlerin planlamasına destek olarak Ve kurumun kendi faaliyetlerinde Örneğin uluslararası teknik temel normlandırmasında mesleki işbirliğinde veya araştırma tasarılarının uygulanmasında Piyasa denetiminden sorumlu kurumlarda biriken bilgiler, Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu tarafından bir merkezden değerlendirilir ve çeşitli şekillerde kullanılır. S o n u ç l a r, halkı olaylar hakkında güncel olarak bilgilendirmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu ise FİGveİSK nun Internet sayfasındaki uyarılarla, basını bilgilendirmekle ve tüketiciyi koruma dernekleriyle yakın işbirliği sayesinde gerçekleşmektedir. B i l g i l e r, yetkili kurumların faaliyetlerine de dahil edilmektedir. 370

19 Matthias Honnacker Tehlikeli ürünlerin miktarının istatistik değerlendirilmesi, piyasa denetiminin önemli faaliyetlerinin planlanmasına temel oluşturur. Bunun yanında, bu bilgilerden hangi hususlarda araştırmaya ihtiyaç olduğu veya hangi hususlarda örneğin uluslararası komisyon çalışması ve teknik temel normlandırmada eylem ihtiyacı olduğu bilgileri elde edilir. 14. Folyo Bilgilerin yayımlanması Eyaletlerin piyasa denetiminden sorumlu kurumları ve 371

20 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i görevlendirilen makam (FİGveİSK) güvenlik ve sağlıkla ilgili tehlikeler hakkındaki bilgileri kamuoyuna sunarlar; Bu, özellikle tüketici ürünlerinin tespit edilmesini, Tehlikelerin türünü ve Alınan önlemleri ilgilendirmektedir. Eyaletlerin piyasa denetiminden sorumlu kurumlarının ve Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu nun yasal görevi, güvenlik ve sağlık konusundaki tehlikelerle ilgili bilgileri herkesin hizmetine sunmaktır. Bu, özellikle söz konusu ürünlerin tespit edilmesini, tehlikelerin türünü ve gerektiği takdirde kurumlar tarafından alınan önlemleri ilgilendirmektedir. Eğer hızlı bir bilgi, Avrupa RAPEX yöntemine göre geçilmiş ise, gelen bilgiler AB Komisyonu nun Web sayfasında da yayınlanırlar. Bilgilerin sayfada yayınlanmasının üzerine üretici firma ürününü değiştirmiş veya piyasadan çekmiş olsa bile yayınlanmış bilgiler kural olarak Web sayfasında kalırlar. Bu ise, üreticinin bu listeye girmemek için konuya büyük ilgi göstermesi sonucunu doğurur. 372

21 Matthias Honnacker 15. Folyo Kurumların Bilgi Alışverişi ICSMS Eyaletlerin kurumları, bilgi alışverişi için ICSMS sistemini kullanmaktadırlar. Bu bilgi sistemi, sisteme bağlı olan bütün kurumların doğrudan hizmetine sunulmuştur. Gerektiği yerde FİGveİSK bilgiyi bir RAPEX haberine dönüştürür ve bunu ulusal bilgi merkezi olarak AB ye aktarır. Yasaklama kararları, kesinleştikten sonra koruma şartı yönteminde bildirilirler. 373

22 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i Produktinformation = Ürün bilgisi Schnellinformation = Hızlı bilgi Untersagungsverfügung = Yasaklama kararı Umsetzung RAPEX = RAPEX e dönüştürme Schutzsklausel = Koruma şartı Almanya daki kurumların bilgi alışverişi için Teknik Ürünlerin Avrupa içi Piyasa Denetimi için Internet tabanlı Avrupa Bilgi ve İletişim Sistemi (ICSMS) kullanılmaktadır. Bu sisteme girilen veriler, Av rupa çapında sisteme bağlı olan bütün kurumların doğru d a n erişimine açıktır. Federal İş Güvenliği ve İş Sağlığı Kurumu bu bilgileri değerlendirir, bilgilerin tam ve doğru olup olmadıklarını kontrol eder ve gerektiği yerde içinde serbest mal dolaşımının kısıtlanmalarının, örn. dolaşıma girmesinin yasaklanmasının ( yasaklama kararı ) AB komisyonu ve üye ülkelere karşı gerekçelendirildikleri koruma şartı yöntemi denilen yönteme göre bunlardan RAPEX-ihbarları veya raporları oluşturur. Kesinleşen talimatlar özellikle FİGveİSK nun web sayfasında kamuoyuna sunulur. ICSMS nin web sayfasının ayrıca üzerinden her tüketicinin bilgi elde edebileceği kamuoyuna açık bir kısmı bulunmaktadır. Bilgiler, ayrıca ürünlerin geldikleri ülkeye göre de değerlendirilir. 374

23 Matthias Honnacker 16. Folyo ICSMS Raporlarında Türkiye nin Durumu Kusurlu mallarla ilgili istatistikte Türkiye oldukça arka sıralarda bulunmaktadır. Bu istatistikte Türkiye oldukça arka sıralarda bulunmaktadır. Fakat bu rakamlar sadece dikkat çeken ürünlerde menşe ülkenin payının ne kadar olduğunu yansıtmaktadırlar. Yani bu rakamlar asla belirli bölgelerdeki veya belirli üretici ülkelerdeki ürünlerin ne kadar tehlikeli olduklarını göstermemektedir. 375

24 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i Ancak bu rakamlar değerlendirilen ilgili devletlerin ithalat hacmiyle ilişkilendirildiği takdirde bundan sonuçlar çıkarılabilir. 17. Folyo İlişkilendirme Biriken bilgiler, malların geldiği her bir ülkenin ticaret hacmi ile ilişkilendirilmek zorundadır. Örneğin Çin den gelen her mal kötü değildir, aksine oradan gelen ürün miktarı fazladır, böylece bunlar da buna paralel olarak dikkat çekmektedir yılında Çin den Almanya ya 40,8 milyar Avro değerinde mal ithal edildi. Buna karşın Türkiye den 8,3 milyar Avro değerinde mal ithal 376

25 Matthias Honnacker edildi. (Çine yapılan ihracat 21,3 milyar Avro, Türkiye ye yapılan ihracat ise 12,8 milyar Avro tutarındaydı). Bu rakamlarla bağlantılı olarak da Türkiye den gelen ürünler ancak istatistikte oldukça arka sıralarda bulunmaktadır. Bu rakamlarla bağlantılı olarak da Türkiye den gelen ürünler ancak istatistikte oldukça arka sıralarda bulunmaktadır. 18. Folyo İleriye Dönük Bakış Türkiye, Türk ekonomisini AB standartlarına uyumlu hale getirecek ve küresel rekabete hazırlayacak bir değişim süreci geçirmektedir. 377

26 T ü r k i y e d e ve A l m a n y a d a Tüketicinin Korunmas ve Ürün Güvenli i Bu kongrenin ilanı, Türkiye nin şimdilerde Türk ekonomisini AB standartlarına uyumlu hale getirecek ve küresel rekabete hazırlayacak bir değişim süreci geçirdiğine işaret etmektedir. Türkiye, 1955 ten beri NATO nun önemli bir üyesidir ve böylece de Batı ile Doğu arasında stratejik öneme sahip köprü işleviyle sağlam ve güvenilir bir ortaktır. AB ye giden yolda yapılması gerekenler şunlardır: Söz konusu hukuk mevzuatının uyumu Piyasa denetimi yapılarının AB kurumlarına ve bilgi sistemlerine bağlanması, Nesnel işbirliği, AB nin daha sonra genişletilmiş dış sınırlarının Avrupa piyasasına ürünlerin girişi bakımından korunması. 378