Türkiye de Hayvan Refahı ile İlgili Yasal Düzenlemeler

Transkript

1 Türkiye de Hayvan Refahı ile İlgili Yasal Düzenlemeler Yrd.Doç. Dr. Serkan ERAT Kırıkkale Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı Kampüs, Yahşihan, Kırıkkale Hayvan Refahı Konferansı 22 Mart 2013

2 Hayvan Refahı Kısa Tarihçe Hayvanların korunması ve yaşam hakkına ilişkin ilk sayılabilecek hareket 1822 yılında İngiltere de Hayvanları koruma birliği tarafından gerçekleştirilmiş AB nin ilk yasal dayanağı 1957 tarihli Roma Antlaşması tarihinde imzalanan ve 1999 yılı Mayıs ayında yürürlüğe giren Amsterdam Antlaşmasına hayvan refahına ilişkin yasal hükümler konulmuştur

3 Hayvan Refahı Kısa Tarihçe İngiliz yazar Ruth Harrison 1964 yılında Makineleşmiş Hayvanlar (Animal Machines) kitabını yayınlamıştır

4 Hayvan Refahı Kısa Tarihçe Bu Kitap 1965 yılında çiftlik hayvanlarında refah konusunu araştırmak üzere Brambell Komitesinin kurulmasına öncülük etmiştir İngiliz Hükümeti tarafından 1993 yılında kurulan Çiftlik Hayvanları Refahı Komitesi, hayvanlara verilmesi gerekli 5 özgürlüğü şu şekilde belirtmiştir

5 Hayvan Refahı Kısa Tarihçe Çiftlik Hayvanları Refah Komitesinin hayvanlar için açıkladığı 5 özgürlük Hayvanlar açlık, susuzluk vb. ihtiyaçlardan mahrum bırakılmamalı Hayvanlar bulundukları çevre şartlarında rahatsız olmamalı Hayvanlar acı ve ağrı neden olan çarpma, yaralanma ve hastalıklardan korunmalı Hayvanlar normal davranışlarını gösterebilmeli Hayvanlar korku ve strese neden olan olaylardan korunmalı

6 Hayvan Refahı Kısa Tarihçe Hayvan hakları ve refahı konusunda uluslararası düzeydeki en önemli metin 15 Ekim 1978 tarihinde Paris te UNESCO Merkezi nde ilan edilen Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi AB tarafından 20 Temmuz 1998 tarihinde Çiftlik Hayvanlarının korunmasına ilişkin Direktifte (98/58/EC) hayvanların korunması ve refahının sağlanmasına yönelik en düşük standartlar belirlenmiş ve çeşitli yıllarda bu alanda bazı ilave düzeltmeler ve çeşitli yönetmelikler çıkarılmıştır

7 TR de Hayvan Refahı Yasal Düzenlemeleri Türkiye de son yıllarda AB müktesebatına uyum yasaları çerçevesinde bazı yasal düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır Daha önce çıkarılan çeşitli kanun ve yönetmeliklerde hayvan refahıyla ilgili doğrudan veya dolaylı bazı düzenlemelerin yapıldığı görülmektedir

8 Kanun No: Mayıs 1928 Sayı yılında kabul edilen Hayvanların Sağlık Zabıtası Hakkında Kanun

9 Kanun No: Nisan 1929 Sayı yılında kabul edilen Ağıllar Hakkında Kanun ile koyun ve keçilerin kışın barınaklarda tutulması, ağıl yapımının teşvik edilmesi, olumsuz çevreden kaynaklanan ölümlerin azaltılması ve böylece hayvanların yaşam kalitesinin yükseltilmesi amaçlanmıştır

10 Daha sonra 1986 da yayınlanan 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu ile refah alanında katkılar sağlanmıştır. Bu kanuna daha sonra refahın önemli bir alanı olan hayvan nakliyle ilgili ilaveler yapılmıştır Kanun No: Mayıs 1986 Sayı 19109

11 Ev ve süs hayvanları satış, barınma ve eğitim yerlerinin kuruluş, açılış, ruhsat, çalışma ve denetleme usul ve esaslarına dair yönetmelik Bu yönetmelikle ev ve süs hayvanlarının satış ve geçici süre barınma yerleri ile eğitim yerlerinin yapısı ve çalışma şekli düzenlenerek, refah konusunda iyileştirmeler yapılmıştır 2000 YILI

12 28 Nisan 2000 Sayı 24033

13 2004 YILI 5199 SAYILI HAYVANLARI KORUMA KANUNU

14

15 5199 SAYILI HAYVANLARI KORUMA KANUNU AMAÇ Hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır

16 HAYVANLARIN KORUNMASINA DAİR UYGULAMA YÖNETMELİĞİ 2006 YILI

17

18 Türkiye de organik hayvancılıkla ilgili yasal düzenlemeler: Organik hayvancılığın esaslarından biri hayvan refahı olduğu için, bu alanda yapılan yasal düzenlemelerin dolaylı da olsa hayvan refahıyla ilgili olduğu kabul edilebilir

19 Yönetmelik 18 Aralık 1994 Sayı 22145

20 Yönetmelik 11 Temmuz 2002 Sayı 24812

21 Kanun No:5262 Kabul Tarihi: Aralık 2004 Sayı 25659

22 Kanun No:5262 Kabul Tarihi: Aralık 2004 Sayı 25659

23 Yönetmelik 10 Haziran 2005 Sayı 25841

24 Türkiye de Deney Hayvanlarıyla ilgili Yayınlanan Yönetmelik ve Talimatlar

25 Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması,Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik 2004 YILI Bu Yönetmeliğin amacı,deneysel ve diğer bilimsel amaçlar için kullanılan hayvanların üretim yerlerinin teknik, sağlık ve hijyenik şartlara uygun kurulması, çalışması, hayvanların refah ve güvenliğini temin edecek şekilde bakımı ve kullanımlarının sağlanmasıdır

26 16 Mayıs 2004 Sayı 25464

27 Uygulama Talimatı T.C. GTHB KKGM 25 Nisan 2006 Karar No: 24

28 HAYVAN DENEYLERİ ETİK KURULLARININ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK DENEY HAYVANLARINDA REFAHIN SAĞLANMASIYLA İLGİLİ OLARAK MERKEZİ VE YEREL ETİK KURULLARININ KURULMA VE ÇALIŞMA ESASLARI 2006 YILI

29 06 Temmuz 2006 Sayı 26220

30 Kanun No:5996 Kabul Tarihi: Haziran 2010 Sayı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu

31 5996 SAYILI KANUN Amaç Bu Kanunun amacı, gıda ve yem güvenilirliğini, halk sağlığı, bitki ve hayvan sağlığı ile hayvan ıslahı ve refahını, tüketici menfaatleri ile çevrenin korunması da dikkate alınarak korumak ve sağlamaktır Kapsam Bu Kanun, gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ile yemlerin üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamalarını, bitki koruma ürünü ve veteriner tıbbî ürün kalıntıları ile diğer kalıntılar ve bulaşanların kontrollerini, salgın veya bulaşıcı hayvan hastalıkları, bitki ve bitkisel ürünlerdeki zararlı organizmalar ile mücadeleyi, çiftlik ve deney hayvanları ile ev ve süs hayvanlarının refahını, zootekni konularını, veteriner sağlık ve bitki koruma ürünlerini, veteriner ve bitki sağlığı hizmetlerini, canlı hayvan ve ürünlerin ülkeye giriş ve çıkış işlemlerini ve bu konulara ilişkin resmî kontrolleri ve yaptırımları kapsar

32 Yönetmelik 17 Aralık 2011 Sayı 28145

33 YURT İÇİNDE CANLI HAYVAN VE HAYVANSAL ÜRÜNLERİN NAKİLLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Amaç Bu Yönetmeliğin amacı, ülke içindeki sperma, ovum, embriyo hariç olmak üzere hayvansal ürünler ve canlı hayvan nakillerinde uygulanacak kuralları belirlemektir

34 Yönetmelik 23 Aralık 2011 Sayı 28151

35 ÇİFTLİK HAYVANLARININ REFAHINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Amaç Ürün ve hizmetinden yararlanılan çiftlik hayvanlarının, gelişmesi, uyumu ve evcilleşme durumları ile fizyolojik, etolojik ihtiyaçları ve davranışları dikkate alınarak bakıldıkları ve yetiştirildikleri koşulların asgari standartlarını belirlemek

36 Yönetmelik 24 Aralık 2011 Sayı 28152

37 HAYVANLARIN NAKİLLERİ SIRASINDA REFAHI VE KORUNMASI YÖNETMELİĞİ Amaç Canlı omurgalı hayvanların yurt içindeki nakilleri sırasında korunmalarını ve hayvan refahı kurallarına uyulmasını güvence altına almak ve bu kapsamda yapılacak olan resmî kontrollerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemek

38 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu nun 47. Maddesiyle 8/5/1986 tarihli ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu 29/5/1973 tarihli ve 1734 sayılı Yem Kanunu 28/2/2001 tarihli ve 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 23 üncü maddesi Yürürlükten kaldırılmışlardır

39 Gıda Güvenliği Sistemi Kamuoyu Tanıtım Toplantısı'nda Sayın Bakan Mehmet Mehdi EKER İN Yaptığı Konuşmadan Hayvan refahıyla ilgili yeni düzenlemelerimiz var bu yönetmelikler içerisinde. Hayvanlara kötü muamele yapılamayacak. Gerek çiftlikte, gerek taşınırken. Gerek kesilirken eziyet olmaması esas. Mesela hayvan başına sağlanan alan belli bir limitin altında olmayacak. Örneğin tavuklar için1 metrekare alanda 10 taneden fazla tavuk bulundurulamayacak. Hayvanlar günde 8 saatten fazla taşınamayacak. 8 saatten fazla yolculuk yaptırılmayacak. Belirli aralıklarla dinlendirilecek, suyu, yemi sağlanacak. Havalandırması sağlanacak. Bu tür şartlar olacak. Yine sadece çiftlik hayvanlarıyla ilgili değil. Şehirleri çok ilgilendiriyor özellikle. Ev ve süs hayvanlarının satıldığı, üretildiği ve eğitildiği yerlerde de hayvan refahı, hayvan hakları ile ilgili standartlar geliştirildi ve bunlar Avrupa Birliği ile ilgili standartlar. Yani oradan hiçbir şekilde aşağı değil. Onlarla uyumlu. Çiftlik ilgili hükümler yürürlükte, kesim ile ilgili hükümler 2013 te, taşımayla ilgili hükümler 2014 te, kanatlılar ile ilgili hükümler de 2015 te yürürlüğe girecek. Bunlar aşama aşama uygulamaya giriyor (erişim tarihi: )

40

41 Kaynaklar SAĞMANLIGİL, V., F. CENGİZ, Y. SALGIRLI, F. ATASOY, N. ÜNAL, M. PETEK. (2012). Hayvan Davranışları ve Refahı. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No: Açıköğretim Fakültesi Yayın No: FİDAN, E.D. (2012). Türkiye de Çiftlik Hayvanları ile İlgili Refah Uygulamaları. Animal Health, Prod. and Hyg. 1: T.C. Resmi Gazete. Erişim Tarihleri

42