4. DÖNEM ÇALIŞMA RAPORU

Transkript

1 tilted. 4. DÖNEM ÇALIŞMA RAPORU haziran 19 <8

2 4. DONEM ÇALIŞMA RAPORU. J S ig M id A S HAZİRAN 1978

3 BAĞIMSIZLIK DEMOKRASİ SOSYALİZM MÜCADELESİNDE HAYATLARINI YİTİREN, TÜM İLERİCİ, DEMOKRAT, YURTSEVER VE SOSYALİSTLERİN ANISI ÖNÜNDE SAYGI İLE EĞİLİRİZ.

4 TÜTED TÜM TEKNİK ELEMANLAR DERNEĞİ 4. GENEL KURULU GÜNDEM: 1 Açılış 2 Başkanlık Divanı seçimi 3 Saygı Duruşu 4 TÜTED Genel Başkanının açış konuşması 5 Konuk konuşmaları 6 Komisyon seçimleri Genel Kurul Bildirisi ve Karar Tasarısını Hazırlama Komisyonu Tüzük Değişikliği Komisyonu Bütçe Taslağını Hazırlama Komisyonu 7 4. Dönem Çalışma Raporunun okunması 8 Çalışma Raporunun üzerinde görüşme 9 Aklama 10 Komisyon Raporlarının görüşülmesi 11 Oy Sayım Komisyonunun seçimi ve seçimler 9 Yönetim Kurulu Denetleme Kurulu 0 Onur Kurulu 12 Dilekler 13 Seçim sonuçlarının açıklanması ve kapanış. Yer: DSİ Toplantı Salonu - ANKARA Gün : Haziran 1978 Saat:

5 TÜTED'İN 4. ÇALIŞMA DÖNEMİNDE MERKEZ ORGANLARINDA GÖREV ALAN ÜYELER MERKEZ YÖNETİM KURULU : AYKUT GÖKER (Genel Başkan) HALUK ORHUN (Genel Sekreter) HAMİT MENGÜÇ (Genel Sayman) GÜNAY BOLAZAR (Üye) NECDET BULUT (Üye) YİĞİT SAYILGAN (Üye) SAMİ GÖK (Üye) MERKEZ ONUR KURULU; OSMAN AYBERS (Başkan) İSMET RIZA ÇEBİ (Üye) AYBARS UNGAN (Üye) MERKEZ DENETLEME KURULU : BEKİR ÖZGİRGİN (Başkan) DOĞAN ANAKÖK (Üye) COŞKAN ILICALI (Üye) A

6 4. DÖNEM SONU İTİBARİYLE TÜTED İN YEREL TEMSİLCİLİK VE ŞUBELERİ : ANKARA ADANA ANTALYA AYDIN BURSA ÇANAKKALE DENİZLİ HOPA İSKENDERUN İSTANBUL İZMİR KASTAMONU KAYSERİ KONYA EREĞLİ MERSİN TARSUS TUNCELİ ZONGULDAK ERZİNCAN GAZİANTEP SAMSUN ARTVİN DİYARBAKIR MANİSA SİVAS GİRESUN KOCAELİ ESKİŞEHİR FATSA KIRŞEHİR MALATYA ORDU VAN KARADENİZ EREĞLİ KONYA KIRIKKALE BİTLİS YEREL TEMSİLCİLİK : TEKİRDAĞ

7 İÇİNDEKİLER 1. ÖNSÖZ 2. TÜRKİYE'DE DEMOKRATİK TOPLUMSAL MUHALEFET İÇİNDE TEKNİK ELEMAN HAREKETİNİN GELİŞMESİNE KISA BİR BAKIŞ 3. EKONOMİK - DEMOKRATİK HAKLAR MÜCADELESİNDE TÜTED İN SOMUT TALEP VE HEDEFİ 3.1. Grevli Toplu Sözleşmeli Sendikal Haklar Mücadelesi 3.2. İşçi - Memur Ayrımına Karşı Mücadele - Siyasal Haklar İçin Mücadele 3.3. Vergi Sisteminin Ücretliler Lehine Değiştirilmesi - Asgari Ücretin ve Özel İndirimin Yükseltilmesi İçin Mücadele 3.4. MEYAK Kesintilerinin İadesi ve Sosyal Haklar İçin Mücadele 3.5 Güncel Sorunlara İlişkin Diğer Mücadeleler 4. EYLEM ÖRGÜTLENME BÜTÜNSELLİĞİNİN BİR PARÇASI OLARAK ÖRGÜTLENME ÇALIŞMASI İÇİNDE ELDE EDİLEN SONUÇLAR 4.1 Demokratik Merkeziyetçiliğin Hayata Geçirilmesi İçin Atılan İleri Adımlar Danışma Kurulu Uygulaması Bölge Toplantıları Şube Ziyaretleri 4.2 Şube Örgütlenmesi Yeni Kurulan Şubeler Kapanan Şubeler Süreli veya Geçici Olarak Faaliyetleri Engellenen Şubeler 4.3. Üye Sayısındaki Artış ve Üyelerin Dağılımı Hakkında Bilgi Toplam Üye Sayısı Mesleklere Göre Üye Bileşimi Üyelerin Çalıştıkları Kesimlere Göre Dağılımı Sendikalı Üyeler 5. KİTLE EYLEMLERİ Temmuz 1976 Bursa Mitingi 5.2. DGM Yasa Tasarısına Karşı Südürülen Eylemler 6

8 5.3. Ekonomik Demokratik Haklar Miting ve Yürüyüşleri 5.4. Demokratik Güçlerin, Yıllarında Yükselen Eylem Birliği ve TÜTED 5.5. Madeni Eşya Sanayi İşkolundaki Grevler ve Lokavtlara İlişkin Tavrımız Mayıs Kutlama Törenleri Mart Direnişi 5.8. İşyerlerinde Ortak Mücadele 5.9. Panel ve Konferanslar TEKNİK ELEMAN ÖRGÜTÜNÜN 3. TEKNİK ELEMAN KURULTAYI KARARLARI DOĞRULTUSUNDAKİ ORTAK ÇALIŞMALARI 7. ULUSLARARASI TEKNİK ELEMAN HAREKETİNİN GELİŞMESİ VE İLİŞKİLERİMİZ 8. KOMİSYON ÇALIŞMALARI 9. HUKUK BÜROSU ÇALIŞMALARI 10. TEKNİK BÜRO ÇALIŞMALARI 11. YAYIN POLİTİKASI VE UYGULAMA 12. MALİ RAPOR Merkezi Bütçe Uygulaması Giderler Gelirler Dönem Sonu Kesin Hesap Durumu Gelir ve Giderlerin Bütçe Rakamlarıyla Karşılaştırılması Önümüzdeki Çalışma Dönemine İlişkin TÜTED Genel Merkezi İçin Gider Bütçesi Önerisi Gider Tahminlerine Esas Olan Bazı Veriler Önümüzdeki Çalışma Dönemine İlişkin Genel Merkez İçin Gelir Gider Bütçesi Önerisi Gelir Tahminlerine Esas Olan Bazı Veriler 13. SOSYAL DAYANIŞMA FONU Gider Karşılaştırması Gelir Karşılaştırması 7

9

10 1. ÖNSÖZ «t Geçtiğimiz iki yılın dünya ölçeğinde yaşanan en önemli dönem noktalarından biri kuşkusuz Büyük Ekim Sosyalist Devrimlnin 60. yılının kutlanması oldu. Dünya ölçüsünde kapitalizmden sosyalizme geçiş sürecinin başlangıç noktası olarak gerçekleşen Büyük Ekim Sosyalist Devriminin etkileri yaşamın bütün alanlarında geçtiğimiz dönemde de gitgide artan biçimde kendisini duyurdu. Geride bıraktığımız iki yıl boyunca emperyalizm dünya ölçüsünde savaş kışkırtıcılığını sürdürdü. Kendi iradesini halklara egemen kılmak, egemenliğini ve sömürüsünü sürdürebilmek için bölgesel çatışmaları ve savaş tehdidini kullanmaya devam etti. Emperyalizm bir yandan silâhlanma yarışını hızlandırırken diğer yandan da devletler arasında İşbirliğini, bir güven ortamı doğmasını engellemeye çalıştı. Emperyalizmin silâhlanma yarışını yeni bir aşamaya sokma çabaları son iki yıl içinde bir kez daha açıkça sergilendi yılı sonunda NATO üyesi ülkelerin birleştirilmiş askeri bütçeleri, 1929'da dünyadaki tüm ülkelerin askeri bütçeleri toplamının 37 katına erişti mali yılı için ABD'de 118 milyar dolar, Ingiltere'de 6,3 milyar sterlin. Federal Almanya da 32,8 milyar DM gibi rekor seviyede askeri Dütçeler kabul edildi yılında ABD nin diğer ülkelere silâh sevkiyatı 1,4 milyar dolar iken bu toplam 1977 sonunda yılda ortalama 9-10 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde silâhlanma yarışının kamçılanması yönündeki en ciddi gelişme ABD tarafından Cruise «Kanatlı» füzelerin geliştirilmesi programının yürürlüğe konması ve «nötron» bombası adında yeni bir nükleer imha silâhının geliştirilmesi oldu. ABD nin başını çektiği dünya emperyalist sistemi silâhlanma yarışının bugünkü aşamasında stratejik silâhların niceliğinin artırılmasının yanısıra niteliğinin yükseltilmesine ağırlık vererek, silâhlanmanın kontrol altına aılnmasını olanaksız hale getirme çabalarını sürdürdü. Buna karşılık, günümüzde uluslararası barışın güçlendirilmesine en önemli engel olan silâhlanmaya karşı tek gerçekçi alternatif sosyalist ülkeler tarafından önerildi. 6 Mayıs 1977 de Varşova da 100 ülkeden 1200 delegenin katılmasıyla toplanan Dünya Barış Kurucuları Kongresi, silâhsızlanma sorununun günümüzdeki önemini ortaya koydu. 9

11 -* Öte yandan, son iki yıl, bilimsel ve teknolojik devrimin meyvelerinin sosyalist sistem içinde toplandığının açıkça sergilendiği bir dönem oldu. Nitekim, bu dönemde ABD'de ulusal gelirin yıllık artışı yüzde 3,4, sanayi üretiminin artışı yüzde 4,2, bunlardan da önemli olarak toplumsal emek üretkenliğinin yıllık artışı yüzde ancak 2,3 ve sanayideki emek üretkenliğinin artışı yüzde 3,5 düzeyinde kalırken SSCB de ulusal gelirin yıllık artışı yüzde 8,0, sanayi üretiminin artışı yüzde 9,4, toplumsal emek üretkenliğinin artışı yüzde 6,8 ve sanayideki emek üretkenliğinin artışı yüzde 6,1 oldu. Yine bilimsel ve teknolojik devrimin ulaştığı düzey için bir gösterge olarak son iki yıllık dönemde SSCB de otomatik kontrol sistemlerinin sayısının 3050 ye yükseldiği belirtilebilir. Sosyalist ekonominin etkinliğini yükseltmek amacıyla sosyalist ülkeler bünyesinde bulunan 1600 kuruluş tarafından gerçekleştirilen bilimsel ve teknolojik araştırma çalışmalarıyla bilimsel ve teknik işbirliğine hız verildi. Son iki yıl içinde, bu işbirliği sayesinde araştırmanın tamamlandığı, yeni makina, üretim biçimi ve üretim aygıtı ve den çok yeni malzeme ve ürün türünün geliştirildiği rapor edildi. Yine bu dönem içinde yetkinleştirilen teknolojik süreç sayısının e ulaştığı belirtildi. Kapitalist dünyada ekonomik bunalımdan çıkış yolu bulunamaz, politik bunalımlar derinleşip sınıf mücadeleleri keskinleşir, emperyalist ülkelerle gelişmekte olan ülkeler arasındaki çelişkiler keskinleşirken ulusal kurtuluş hareketleri ve kapitalist ülkelerdeki işçi sınıfı hareketleri toplumsal ve politik alanlarda önemli başarılar elde etti. * Ülkemizde ise son iki yıllık dönem büyük burjuvazinin siyasi iktidarını pekiştirmek için anti-demokratik, faşizan uygulamaların, baskı, saldırı ve terörün tırmandırıldıği; buna karşın ekonomik iflas ve yükselen demokratik toplumsal muhalefet hareketinin sonucu olarak MC koalisyonlarının çöktüğü bir dönem oldu. MC koalisyonları döneminde Türkiye ekonomisi ifiâsın eşiğine kadar geldi. Bizzat MC nin Başbakanı, «Türkiye nin 75 sente muhtaç duruma geldiğini» yolundaki itirafı ile döviz rezervlerinin sıfıra indiğini kamu oyuna açıklıyordu. Bu durum özellikle Türkiye burjuvazisinin sanayici kesiminin yoğun döviz transfer talepleri açısından aşılması gerekli bir sorun yaratıyordu. Yapısal olarak dışa bağımlı çarpık Türkiye sanayiinin ithal girdisi ihtiyacını karşılayabilmesi için gerekli döviz transferlerinin yapılamaması sanayi üretimini durma noktasına yaklaştırmıştı. Bu döviz darboğazından çıkabilmenin çareleri ise bu darboğazın asıl ve sürekli nedeni olan emperyalist - kapitalist ilişkiler ağı içinden aranıyordu. Uluslararası finans-kapital şebekesi 10

12 T ve Türkiye Burjuvazisi, Türk parasının devalüe edilmesini, başta IMF olmak üzere emperyalizmin ekonomi alanındaki denetim ve yönlendirme örgütleriyle olan bağımlılık ilişkisinin artırılmasını, ücretlerin dondurulmasını öneriyordu. MC döneminin bu ağır mirasını devralan yeni Hükümet yaptığı % 32 lik devalüasyon ve ardından IMF anlaşmaları ile döviz darboğazını aşmaya çabalıyor. Devalüasyonun doğal sonucu olarak fiyat artışlarının hızlanması ve burjuvazinin talepleri gözetilerek hazırlanan yeni vergi yasaları bunalımın yükünün yine işçilerin, emekçilerin sırtına yükleneceğini gösteriyor. Öte yandan, sanayicilerin taleplerine uyarak hükümetin ücretleri dondurmayı düşündüğü Başbakanın konuşmalarında ima edilmeye başladı. Ekonominin büyük darboğazının aşılabilmesi için tüm kapitalist ülkelerle kurulmaya çalışılan yeni ilişkiler Türkiye'nin dışa bağımlılığını bir kat daha artırırken Hükümet NATO dan çıkılmasının düşünülmediğini defalarca açıkladı. Böylece emperyalizme ekonomik bağımlılığın askeri ve politik bağımlılıkla bütünleşmesinin süreceği belirlenmiş oldu. Tüm bu ekonomik ve politik çalkantılar giderek Türkiye'deki sınıf mücadelesinin keskinleşmesine de doğal olarak yol açmaktadır. Kapitalist sistem içinde kalarak gelişmeye çalışmanın getireceği tüm bunalımları işçilere, emekçilere yükleyerek atlatmaya çalışıldığı sürece de bu mücadele giderek keskinleşecektir. Son iki yılda Türkiye işçi sınıfı hareketi önemli kazanımlar elde etmiş, sınıf mücadelesinde önemli deneyler yaşanmıştır. Kuşkusuz bu dönemin en önemli olayları İşçi sınıfımızın ilerici sendikal örgütü DİSK tarafından iki kez alınan kitlesel demokratik direniş kararının işçi sınıfımızın en bilinçli, en mücadeleci kesimlerince hayata geçirilişi ve madeni eşya sanayi işkolunda DİSK e bağlı T. Maden - İş Sendikasının uyguladığı uzun süreli grevlerdir. Diğer emekçi kesimleri ve kitle örgütleri tarafından da geniş ölçüde desteklenen DGM direnişi, 20 Mart Direnişi ve Madeni Eşya Sanayii İşkolundaki grevlerin işçi sınıfımızın toplumsal mücadeleler tarihinde önemli birer yeri olacaktır. Önümüzdeki günlerde işçi sınıfımızı ve diğer emekçi sınıf ve tabakaları bekleyen en önemli sorun Hükümetin ücretlerin dondurulması yolunda atacağı ima edilen adımlar olacaktır. emekçi sınıf ve tabakaların üzerindeki Bu imalar aynı zamanda işçi ve anti-demokratik, siyasi baskıların artırılması yönünde de girişimlerin ortaya çıkacağı anlamına gelmektedir. İşçi sınıfımızı ve tüm emekçileri çetin mücadele günleri beklemektedir. 11

13

14 2. TÜRKİYE BE DEMOKRATİK TOPLUMSAL MUHALEFET İÇİNDE, TEKNİK ELEMAN HAREKETİNİN GELİŞMESİNE KISA BİR BAKIŞ TÜTED, 12 Mart ın faşist baskı ve terör ortamında, 1971 Eylül'ünde kuruldu. TÜTED, 1971 ve öncesinin demokratik teknik eleman hareketinin özellikle de TEKSEN hareketinin mirasına sahip çıktı, o hareketin sağladığı birikimin üzerine inşa edildi. Buna rağmen, gerek kurulduğu dönemin baskıcı koşulları gerekse «dernek» statüsünde bulunuşu nedeniyle TÜTED'in teknik eleman kitlesi içinde kök salısı, gelişmesi zaman aldı; çetin bir mücadelenin verilmesini gerekli kıldı. Bu çetin mücadelenin sonucunda TÜTED, 1976 yılına gelirken örgütlenme - eylem diyalektik bütünselliği içinde belirli bir aşamaya ulaştı Haziranındaki 3. Genel Kurulumuz bu aşamanın önemli bir kilometre taşı oldu çalışma döneminde ise TÜTED, demokratik toplumsal muhalefetin oluşmasında kendi paylarına düşen işlevleri yerine getirmeye çalışan başlıca, etkin demokratik kitle örgütlerinden birisi haline geldi döneminin TÜTED hayatındaki öneminden dolayı, bu dönemde yapılan çalışmaları anlatmadan önce bu çalışmaları biçimlendiren temeldeki yaklaşımların, savunduğumuz görüşlerin, mücadele hedeflerinin ve taleplerin kaynaklandığı Türkiye'deki demokratik teknik eleman hareketine ve bu hareketin gelişimine kısaca bakmakta yarar gördük. Teknik elemanların demokratik toplumsal muhalefet içinde etkin bir kesim olarak yeralmaya başlamaları 60'lı yılların sonlarına rastlar. Türkiye'de teknisyen ve mühendis seviyesinde teknik eleman yetiştirilmesine Cumhuriyetten önce başlandı ama 60 lı yılların sonlarına kadar teknik elemanların genel tavrı kurulu düzenden ve hakim sınıflardan yana oldu. Teknik elemanların sınıfsal konumlarındaki değişiklikleri hızlandıran sosyo - ekonomik yapıdaki gelişmeler döneminde belirgin hale geldi. Türkiye kapitalizminin hızla gelişmeye ve dünya kapitalist sistemiyle bütünleşmeye başladığı bu dönemde, bu sürecin doğal sonucu olarak, teknik eleman kesimindeki nicel büyüme ivme kazandı. Teknik elemanlar üretim 13

15 ve dağılım sürecinde eskiye oranla çok daha büyük sayılarda yer almaya başladılar. Hakim sınıflar ve onların siyasi iktidarı teknik elemanların ve bu arada mühendis ve mimarların sayıca artışını teşvik eden bir eğitim, ücret ve istihdam politikası izledi. Mühendis ve Mimar Odalarının kuruluşu da bu döneme rastlar. Mühendis ve mimarlar, hakim sınıfların teknik hizmet üretimini kendi politikaları doğrultusunda rasyonelleştirmek ve teknik elemanların bu kesimini kendi sınıfsal çıkarları doğrultusunda denetimi altına almak amacıyla meslek esasına göre kurdukları bu odalara yasa gereği üye olmak durumundaydılar. Bu gelişmelere karşın döneminde teknik elemanların herhangi bir politik muhalefet hareketine rastlamamaktayız. Çünkü teknik elemanlar diğer emekçilere oranla oldukça yüksek ücretler almakta ve sosyo-ekonomik sıkıntılardan pek fazla etkilenmemektedir. Ayrıca Türkiye de, diğer emekçi sınıf ve tabakaları etkileyecek güçte bir işçi sınıfı hareketi henüz gelişmemiştir. Kapitalistleşme ve tekelleşme sürecinin daha ileri aşamalara ulaşmaya, buna paralel olarak bir dizi toplumsal sorunun ortaya çıkmaya, sınıfsal çelişkilerin daha da belirginleşmeye başladığı 60'lı yıllardaki bu gelişim teknik elemanları daha yakından etkilemeye başladı. Üretim ve dağıtım sürecinde daha çok sayıda teknik eleman yeralmaya, bu konumları itibariyle daha çok sayıda teknik eleman işçi sınıfıyla etkileşim alanına girmeye ve işçi sınıfıyla yakınlaşmaya başladı. Artık teknik elemanların önemli bir kesimi doğrudan kapitalist sömürüye tabiydiler ve işçilerinkine benzer sorunlara sahip oluyorlardı. Bunun yanısıra 1961 Anayasasının getirdiği nisbî özgürlük ortamında yükselmeye başlayan işçi sınıfı hareketi ve toplumsal siyasi muhalefet teknik eleman kesiminde de yansımasını buldu. Teknik elemanların kurulu düzene karşı örgütlü muhalefetinin maddi temelleri, toplumsal gelişmenin bu evresinde atıldı. 1960'ların ikinci yarısında bir kısım mühendis ve mimar odalarında örgütlü bir muhalefet hareketi yükselmeye başladı. Aynı dönemde, mühendis ve mimarlar dışında kalan teknik eleman kesimleri ise meslek esasına göre kurdukları «dernek» statüsündeki örgütlerinde daha çok meslekî haklarını savunmak için girişimlerde bulunuyorlardı. Hakim sınıfların, teknik eleman kesimlerinin çıkarlarının birbiriyle çatıştığı izlenimini yaratan, onları birbirinden ayrı tutmayı amaçlayan politikalarının bir sonucu olarak teknik eleman kesimleri geneldeki sorunlarının ortak olduğu ortaklaşa davranmanın gerekli olduğu teşhisinden ve bu sorunların çözümü için anlayışından bir hayli uzakta bulunuyorlardı. Ama 70 li yıllar bir çok konuda olduğu gibi bu konuya da açıklık getirdi. 14

16 > 1970'LER VE SONRASI 1970 ler Türkiyesinde, kapitalistieşme ve tekelleşme sürecinin varmış olduğu noktada, teknik elemanların önemli bir kesimi için aşağıdaki tesbitleri yapmak mümkün olmaktadır. 1. Teknik elemanlar, işçi sınıfına özgü bazı sorunlarla karşı karşıyadırlar. Bu sorunları şöyle özetleyebiliriz Teknik eleman kitlesi içinde işsizlik gittikçe yaygınlaşmaktadır Teknik elemanların aldığı ücretlerin düşüklüğü, onları geçim sıkıntısı ile karşı karşıya bırakmaktadır. Teknik elemanlar gittikçe artan hayat pahalılığı ve enflasyondan etkilenmektedirler Teknik elemanlar işgüvenliğine sahip değillerdir. 2. Teknik elemanlar üretim süreci içinde işçilerle birlikte yer almaya başlamakta ve bu durum sınıfsal bir yakınlaşmaya yol açmaktadır. 3 İşçi sınıfının gelişen ekonomik ve siyasal hareketi, toplumun diğer sınıf ve tabakaları gibi teknik elemanları da etkilemekte ve onları bağımsızlık demokrasi mücadelesinin yanına çekmektedir 1970'lere kadar devam eden bir süreç içinde oluşup gelişen ve 1970'lerde teknik eleman damgasını vuran bu tesbitler veya maddi koşullar, teknik elemanları hakim sınıflara karşı bir muhalefet durumuna getirdi. Yukarıda sıralanan maddi koşulların zorlamasının doğal sonuçları 1970 lerin başlarından itibaren tüm Odalarda somut olarak gözlenmeye başlandı. Bu tarihlere kadar mevcut düzenin sürmesinden yana tavır almış, sadece ve sadece mesleki sorunlarla ilgilenmeyi amaçlamış olan meslek odalarında önemli değişiklikler oldu. Meslek Odaları yönetimlerine ilericiler, demokratlar seçildiler. Geçmişten farklı olarak meslek odaları; «Çalışan halkımızın bir parçası olan teknik elemanların sorunları yurt sorunlarından ayrılamaz ve onun bir parçasıdır» tesbitinden hareket ederek yurt ve dünya sorunlarıyla uğraşmaya, onları tahlil ederek sonuçlar çıkarmaya başladı. Bir yandan Odalar ülke ülke çıkarlarına ters girişimleri, emperyalist-kapitalist dünya sistemine bağımlılıktan kaynaklanan sorunlar ve emperyalizm olgusunu somuta indirgeyerek teşhir ederken, diğer yandan teknik elemanlar arasında, ekonomik demokratik hakları elde etme ve koruma doğrultusunda bir hareketlenme gözlendi. Kamu kesiminde 4/10195 sayılı kararnameye göre çalışan teknik elemanlar, iş güvenliği, sosyal güvenlik ve toplu sözleşme haklarından yoksundurlar. Teknik elemanlar ekonomlk-demokratik haklarını elde etmek, korumak için 1970 Şubatında TEKSEN i Teknik Personel Sendikası'nı kurdular. 15

17 TEKSEN, ilerici teknik eleman hareketinin, ülke genelinde işçi sınıfının öncülüğünde verilmekte olan bağımsızlık demokrasi mücadelesine yakınlaşmasında somut bir adım oldu. TEKSEN DÖNEMİ (1970 ŞUBAT ) 1961 Anayasası kamu kesiminde çaılşanlara «Sendika kurma» hakkını tanıyordu. TEKSEN bu hak kullanılarak kuruldu. Kamu kesiminde çalışan tüm teknik elemanları çatısı altında toplamayı amaçlayan TEKSEN, kuruluş bildirisinde şöyle sesleniyordu. «4/10195 Kazazedeleri. Sosyal güvenliği sağlayacak hiçbir hukuki dayanağın olmadığı gerek hukukçular, gerekse yargı organları tarafından defalarca belirtilmedi mi? İşçi misin? Yok. Oturduğun sandalyede söz sahibi misin? Yok. İşgüvenliğin? Yok. Emeklilik güvenliğin? Yok. İş kazalarına karşı güvenliğin? Yok. Yok. Yok. Yok. Pekâlâ, sen vatandaş değil misin? Sen; tıpkı büyük halk çoğunluğu gibi bugünkü bozuk düzenin doğa! bir sonucusun. Şurasını iyi bilelim ki bu düzende ancak ve ancak sendikal eylemle hak alınabilir. Yoksa hatırla gönülle değil. 4/10195 Kazazedeleri. Teknik Personel Sendikası (TEKSEN) seni işçi sınıfından ayıranlarla savaşmak ve bu «yok» ları «var» etmek için kuruldu. Hak alabilmek için güçlü olmak, güçlü olabilmek için de birleşmek gerekli... SENDİKANA ÜYE OL SENDİKANA ÜYE BUL» Ekonomik-demokratik hakların kazanılması mücadelesinde TEKSEN'in önündeki en önemli hedef, kamu kesiminde çalışan teknik elemanların 4/10195 kapsamından çıkarılarak toplu sözleşmeli sendikal hakları elde etmesinin ve teknik elemanların işçi statüsünde yer almalarının sağlanmasıydı. Örgütlülük düzeyini şaşılacak bir hızla artırmaya başlayan TEKSEN'in bir yıl sonra üye sayısı 5000 e yaklaşıyordu. 16

18 (şçi sınıfına en yakın kesimlerden birisini oluşturan teknik elemanların örgütlenmesini, hakim sınıfların çıkarını gözeten personel yasasının gündeme gelişi daha da hızlandırdı. PERSONEL YASASINA KARŞI DİRENİŞ : TEKNİK PERSONEL MİTİNGİ VE GENEL FORUM TEKSEN bir yandan teknik elemanların toplu sözleşme haklarını elde etmeleri ve işçi statüsünde yer almaları doğrultusunda mücadelesini sürdürürken, hakim sınıflar, kamu kesiminde çalışan teknik elemanları 657 sayılı Devlet Memurları Yasası kapsamına alarak onları birer kapıkulu yapmak ve grevli, toplu sözleşmeli sendikal hakları elde etme mücadelelerini baltalamak istiyordu. Hakim sınıflar çıkarmak istedikleri bu yasa ile teknik elemanları eskisinden daha kötü ekonomik koşullar içine itiyorlardı. Hakim sınıfların teknik elemanları memurlaştırma girişimleri, teknik eleman kitlesi içinde tepkiyle karşılandı. Bu tepki aynı zamanda teknik elemanların hakim sınıflara karşı ilk örgütlü tepkisiydi. Personel yasasını protesto etmek amacıyla, Ankara'da Odalar, bazı sendikalar ve TEKSEN in katıldığı «Teknik Personel Mitingi» düzenlendi. Mitingde söz alan konuşmacılar; teknik elemanların «memurlaştırma» girişimlerine karşı çıktıklarını açıklarken, teknik elemanların grevli ve toplu sözleşmeli sendikal haklara kavuşması gerektiğini belirttiler. Konuşmacılar aynı zamanda emperyalist sömürüye de karşı çıktıklarını vurguluyorlardı. 657 sayılı Devlet Memurları Yasası, TBMM bütçe alt komisyonunda görüşülürken; düzenleyicilik ve yürütücülüğünü TEKSEN in üstlendiği bir «Genel Forum» yapıldı kişi tarafından izlenen forum, aşağıdaki kararları aldı. «Teknik elemanların üretime katkı ölçüsünde ve tabanı, insan gibi yaşamayı sağlıyan, adaletli bir ücret tablosuna ve terfi sistemine dayanan ayrı bir statüye alınmaları, işçi sayılmaları, grev, toplu sözleşme ve diğer hakların tanınması isteğinde ve bunları kesinlikle almaya; Anayasanın öngördüğü reformlar gerçekleştirilerek ülkemiz halkı yararına büyük üretim hamlelerine erişinceye, çalışan ve tüm değerleri yaratan kol ve kafa emekçileri kurtuluncaya kadar mücadeleye kararlıyız.» Forumda, yasa tasarısını protesto amacıyla «Yurt düzeyinde iki gün boykot» yapılması kararlaştırıldı. Boykot oldukça başarılı oldu. Katılma oranı, bazı bölgelerde yüzde yüze kadar ulaştı. Kısa bir süre sonra üç günlük bir boykotla direniş yinelendi. Ancak burjuvazinin personel yasasını çıkarma 17

19 daki kararlılığına karşı; teknik elemanların emekçi halkın diğer kesimleriyle örgütlü bir dayanışma içinde olmayışı ve en önemlisi ülkenin her kesitteki politik yaşantısına damgasını vuran bir işçi sınıfı hareketinin bulunmayışı, teknik elemanların «memurlaştırılma»ya karşı direnişlerini başarısızlığa götüren faktörler oldu. Personel yasasında TBMM'den geçmesi için 21 parmaklık fark yetti. Personel Yasasının getirdiği hükümler 1970 yılı sonundan itibaren uygulanmaya başlandı. Uygulamanın sonuçları ise; teknik elemanlar için oldukça zor yaşam koşulları, eşitsizlik ve huzursuzluklar oldu. Bu dönemde TEKSEN in, personel yasasında öngörülen teknik elemanlar lehindeki hükümlerin bir an önce uygulanmaya konulmasıyla ilgili çalışmalara yöneldiğini görüyoruz. TEKSEN, personel yasasında öngörülen, teminindeki güçlük, iş güçlüğü ve iş riski zamlarının uygulanmaya konulması ve geçerli ölçütlere bağlanması için çeşitli çalışmalar yaptı, yönetmelik tasarıları hazırladı ve öneriler geliştirdi yılı Mart ı geldiğinde TEKSEN, üye kitlesinin ekonomik demokratik hakları doğrultusundaki mücadelesini vargücüyle sürdürüyordu. 12 MART 1971 VE TEKSEN 12 Mart 1971 muhtırasını izleyen günlerde emekçi halkımıza yöneltilen faşist baskı, kıyım ve zulümden teknik elemanlar da payına düşeni aldı. TEKSEN, 12 Mart döneminde, varlığını koruyabildiği sürece mücadelesine ara vermedi bütçesinde yer aldığı halde emekçi ve teknik eleman düşmanı iktidar tarafından yürürlüğe konmayan yan ödemelerin ödenmesiyle ilgili eylemini sürdürdü. Yan ödemeler üzerine birlikte ayrıntılı öneriler geliştirdi. meslek kuruluşları ile TEKSEN in bu konuyla ilgili olarak hükümete ledir. çektiği telgrafın metni şöy- «Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanmış bulunan «yan ödemeler tasarısı» hakkındaki görüşlerimiz aşağıda sunulmuştur. 1. Yeni yan ödemeler tasarısında göze çarpan en önemli aksaklık Ziraat ve Orman Mühendisleri ile, Kimyager, Yüksek Matematikçi, Tekniker ve Teknisyenlere «teminindeki güçlük zammı»nın verilmemesidir. Böyle bir değerlendirme teknik camiada büyük bir huzursuzluk ve verim düşümü yaratacaktır. Kalkınma çabalarının temel öğesi olan teknik elemanların bir kesiminin, hakları olan ekonomik olanaklarından yoksun bırakılmaları ayrıca sosyal adalet ilkelerini de ihlâl etmektedir. 18

20 2. Ayrıca tasarıya göre iş riski ve iş güçlüğü zamlarından tekniker, teknisyenler sadece % 50 oranında yararlandırılacaktır. Oysa, bilindiği gibi örneğin bir maden ocağında, bir yüksek gerilim hattının altında çalışan bir mühendisle bir tekniker yada teknisyen aynı iş riskine, aynı tehlikelere maruzdurlar. Dolayısıyla iş riski ve iş güçlüğü zamlarından tekniker ve teknisyenlerin sadece % 50 oranında yararlandırılmalarının anlamı anlaşılmamaktadır. 3. Tasarıda özellikle mahrumiyet bölgelerinde çalışanlar için yeterli derecede ayrıcalık bulunmamaktadır. Oysa şantiyelerde, büyük merkezlerden uzak işyerlerinde çalışan teknik elemanlar için ayrıcalıklar yaratılmasının zorunlu olduğu ortadadır. Ülke kalkınmasını gerçekleştirme çabalarında en etkin bir yer alacak teknik elemanların huzurlu bir ortam içinde çalışmalarını ve verimli olabilmelerini sağlamak üzere yukarıda belirttiğimiz hususların dikkate alınmasını rica eder, en derin saygılarımızı sunarız.» Erim, telgrafın yanıtını (!) verdi (!). Anayasanın kamu kesiminde çalışanlara sağladığı, kısır da olsa, sendikalaşma hakkı geri alındı. Erim TV de istihza ile kamu personelinin isterlerse, dernek kurabileceklerini söylüyordu. Böylece 5000 üyeli TEKSEN ile birlikte kamu kesiminde çalışan diğer emekçilerin sendikaları da kapatılarak kamu kesiminde çalışanlardan öc alınıyor; tüm çalışanlar üzerinde anti-demokratik baskılar kurulmak isteniyordu. Baskılar, teknik elemanları ve onun öncü kesimini yıldırmadı, 12 Mart döneminde ülkenin demokratikleşmesi ve faşizmin geriletilmesi için, TEKSEN üyesi teknik elemanlar faşizme karşı mücadele ettiler, zindanlarda çile çektiler, işkenceler gördüler. TÜTED'İN KURULUŞU VE TÜTED DÖNEMİ Sendika kapatmalar, TEKSEN üyeleri üzerindeki baskı ve kıyımlar, pek işe yaramadı. Teknik elemanlar kurtuluşlarını işçi sınıfının verdiği bağımsızlık demokrasi mücadelesinde yer almakta görüyorlardı. Teknik elemanlar bu gerçeği; 12 Mart baskı ve terör döneminde daha da somut bir biçimde görecekler ve kavrayacaklardı. TEKSEN birikimi üzerine, 1971 Eylülünde Türkiye Teknik Elemanlar Birliği (TÜTEB) adıyla kurulan yeni örgüt, daha sonra, demekler yasası hükümleri uyarınca Tüm Teknik Elemanlar Derneği (TÜTED) adını aldı. 12 Mart döneminin baskı ve terör ortamında kurulan TÜTEB, kısıtlı çalışma koşullarında (maddi olanaklar ve kadro yetersizliği) mücadelesine başladı. 19

21 TÜTEB aşağıdaki çıkış bildirisiyle üyelerinin ekonomik - demokratik taleplerinden yola çıkarak bağımsızlık demokrasi mücadelesinde işçi sınıfının yanında yer almağa hazır olduğunu bildiriyordu. «Bilim ve teknoloji, gelişme ve değişme süreçlerinde toplumsal yapıların biçimlenmesini sağlayan ve oluşturan araçlardır. Bir ülkenin teknik gücü de toplumsal yapı değişiminin etkin ve önemli bir öğesidir. Teknik kadroların eğitilmesi ve istihdam politikaları da o ülkede egemen olan ekonomik ve politik güçlerin çıkarlarına göre düzenlenir. Ekonomik düzen ve sanayileşmenin niteliği başka bir deyişle öngörülen kalkınma modeli de teknik gücün oluştuğu, biçimlendiği ortamın temel belirleyicisidir. Son 20 yıldan beri ülkemizde öngörülen, ekonomik kalkınma ve sanayileşme modeline uygun bir eğitim ve istihdam politikası, teknik gücümüzü gizli yada açık işsizliğe, meslek dışı faaliyete yada yurt dışına itmiştir. Ayrıca yabancı teknik hizmet ithal edilerek teknik gücümüzün gelişmesi engellenmekte ve giderek niteliksiz, yeteneksiz ve üretkenliği olmayan kadrolar haline dönüşmesine yol açmaktadır. Toplumumuza egemen çıkar guruplarının düzenlediği ücret politikaları da teknik gücümüzün bir kenara itildiğinin açık kanıtlarıdır. Sorunlarımızı işte bu bütünlük içinde ele alıyoruz. «Son Anayasa değişikliği ile, üyelerinin ekonomik ve sosyal haklarını yurt çıkarları çerçevesinde yılmadan savunan ve bir buçuk senedir örgütlenme çabasında olumlu gelişmeler gösteren TEKSEN faaliyetten men edilmiştir. Ve bu men ediliş teknik elemanların, örgütlenmenin, TEKSEN içinde birleşmenin, yani teknik elemanlar arasında yaratılan mühendis - tekniker, mühendis - mimar gibi çelişkileri bir yana itip birlik olmanın bilincine vardıkları bir sırada olmuştur. Fakat örgütlenme, birlikte mücadele etme, haklarımızı savunmayı sürdürmemiz gerekmektedir. Bugünkü koşullar altında beraberliği ancak bir «birlik» içinde sağlayabileceğimizi düşündük ve tüm teknik elemanları içine alan Türkiye Teknik Elemanları Birliği, TÜTEB i kurduk. Birliğimiz yerli ve yabancı çıkar gruplarına ve onların uygulamalarına karşı ülke çıkarlarını ve teknik eleman haklarını savunmak, güçlü bir demokratik baskı grubu olmak üzere örgütlenmek amacındadır. Bu örgütlenmeye katılmanın yurtsever her teknik elemanın bir ödevi olduğu inancındayız. TÜRKİYE TEKNİK ELEMANLAR BİRLİĞİ YÖNETİCİLERİ OLARAK : 1. Yabancı ve yerli gruplarının ülkemizin kaynaklarını sömürmesine, 2. Teknik gücümüzün gelişmesini engelleyen ve onu yozlaştıran yabancı teknik hizmet ithaline, 3. Kamu kaynaklarının verimli ve üretken olmayan yatırımlarla tüketilmesine, 20

22 4. Halkımızın gerçek ihtiyaçlarına öncelik vermeyen yatırımlara, 5. Ülke verilerine dayanmayan bir eğitim ve istihdam politikasına, 6. Teknik elemanları sömürmeye yönelmiş ücret politikalarına, 7. Bugün çoğunluğumuzu bir geçim sıkıntısına sokmuş olan ve gittikçe artan hayat pahalılığına karşı, Örgütlenmeye ve Anayasanın öngördüğü yollarla demokratik bir mücadelede yurtsever ve haklı sesimizi en etkin bir biçimde duyurmaya kararlıyız. GÜÇ BİRLİKTEN DOĞAR, TÜTEB'DE BİRLEŞELİM.» TÜTEB in bu çağrısı, diğer teknik eleman kuruluşlarında ve meslek odalarında da yansımasını buldu. Meslek Odaları açtıkları üye olma kampanya- larıyle, TÜTEB i desteklediler ve güçlenmesine katkıda bulundular Haziranında yapılan Olağanüstü toplantıda Birlik, Türkiye Teknik Elemanlar Derneği (TÜTED), Mayıs 1973'te Tüm Teknik Elemanlar Derneği (TÜTED) adını aldı. TÜTED, teknik elemanlar içinde örgütlülüğünü arttırmak ve güçlenmek için bir iletişim ve bilgilendirme aracı olan TÜTED Haberler i çıkarmaya başladı. Şimdiki TÜTED Haberler ile kıyaslandığında, oldukça yetersiz görülen, o zamanki TÜTED Haberler, görevini «faşizme karşı demokratik bir ses» olarak bir ölçüde yerine getiriyordu. 12 Mart faşizminin işçiler ve emekçiler üzerindeki baskı, terör ve zulmü teknik elemanların örgütlenmesini büyük ölçüde engelleyen bir unsur olarak sürerken, TÜTED tüm anti-demokratik uygulamalara karşı sesini yükseltiyordu. Bir yandan 12 Mart faşizminin teknik eleman kitlesi üzerindeki baskısı, diğer yandan TÜTED'in içinde bulunduğu mail zorluklar ve örgütleyici kadroların azlığı nedenleriyle; TÜTED'in faaliyetleri önemli bir süre sadece yayın faaliyetleri ile sınırlı kaldı. Bu süre içinde örgütün gelişme hızı oldukça düşük oldu. TÜTED bir yandan örgütlenme çalışmalarını sürdürürken, örgütlenmenin kalıcı ve doğru olabilmesinin koşullarını aramaya yöneliyordu. Çünkü TÜTED, doğru bir örgütlenme modelinin «ancak ve ancak teknik eleman kesiminin bir toplumsal katman olarak üretim ve dağıtım süreci içindeki yerinin doğru olarak saptanması ve diğer sosyal sınıf ve tabakalarla olan ilişkilerinin doğru olarak kavranması» temeli üzerinde kurulabileceği bilincindeydi. Bu genel doğrudan yola çıkan TÜTED, teknik elemanların üretim ve dağıtım sürecindeki yeri ile sınıflar arası ilişkilerinde şu tahlili yaptı : 21

23 > «Daha önceleri çalışanlar arasında ayrıcalıklı bir konuma sahip olan teknik elemanlar tekelleşme süreci içinde ve tekelleşme hızının artmasına koşut olarak, bu ayrıcalıklı durumlarını yitirmektedirler. Üretim ve üretimin dağılımı süreci içinde işçi sınıfı ile birlikte üretime katılmaya başlayan teknik elemanlar; işçi sınıfına yakınlaşmakta ve işçi sınıfına özgü sorunlara sahip olmaktadırlar. Bu yakınlaşma süreci, üretimde otomasyon ve otomatik kontrol tekniklerinin kullanılmasıyla, daha da hızlanmaktadır. Bunun doğal bir sonucu olarak teknik elemanlar, işçi sınıfına en yakın katmandır ve işçi sınıfının doğal müttefikidir.» Bu tahlilin ışığında TÜTED, teknik elemanların ekonomik demokratik haklar mücadelesinde tek doğru örgütleniş biçiminin «işçi sendikalarında örgütlenmek» olduğu tesbitini yapıyordu. TÜTED bu tesbitten hareket ederek; teknik elemanların önündeki kazanılması gereken demokratik mevziyi gösteriyordu. TÜTED bu görüşü yaygınlaştırmak ve kitlesine kabul ettirmek için yoğun bir ideolojik çalışmaya girişti. Bu çalışma, teknik eleman kitlesi içinde, cılız da olsa var olan elit sendikacılık (yani işçi sendikaları dışında ayrı teknik eleman sendikalarında örgütlenmek) görüşünü geriletti. Daha sonraları toplanan birinci ve ikinci teknik eleman kurultayları TÜTED'in bu görüşlerini onayladı. Böylece örgütlenme biçimi ile ilgili görüşler yaygın bir resmiyet kazanmış oldu. TÜTED, grevli toplu sözleşmeli sendikal hakları alma mücadelesini, bağımsızlık demokrasi mücadelesinin bir parçası olarak görüyordu. Teknik elemanların mücadelesinin, işçi sınıfı öncülüğünde verilmekte olan bağımsızlık demokrasi mücadelesinin bütünselliği içinde başarıya ulaşmasının ilk koşulu olarak teknik eleman kesimi içindeki dayanışmanın ve örgütlülük düzeyinin yükseltilmesinin gereğine inanan TÜTED; bu dayanışmayı gerçekleştirmek ve teknik eleman sorunlarının çözümleriyle ilgili ortak kararlar almak üzere Birinci Teknik Eleman Kurultayının düzenlenmesinde görev aldı. BİRİNCİ TEKNİK ELEMAN KURULTAYI Teknik elemanların birliği doğrultusunda atılmış ilk adım olan 1. Teknik Eleman Kurultayına 29 teknik eleman örgütü katıldı. 1. Teknik Eleman Kurultayı Nisan 1974 tarihlerinde Ankara da DSİ Konferans salonunda toplandı. Teknik elemanların çeşitli sorunlarının,,bu arada, Teknik Personel İş Kanunu Tasarısı Taslağı Teknik Elemanların Sendikal Haklara Kavuşmaları ve Teknik Eleman İş Kanununun getirecekleri Teknik Eğitim ile Uygulama Arasında Yaratılan Çelişki 22

24 y Teknoloji İthali ve Beyin Göçü Teknik Elemanların Hizmetlerini Halkımıza Gerekli ve Yeterli Bir Biçimde Sunamayışlarının Nedenleri Teknik Personele Uygulanan Statünün Eleştirisi Teknik Elemanların Yönetimde Söz Sahibi Olmaları Gereği konulu raporların okunarak tartışıldığı Birinci Kurultay, Grevli Toplu Sözleşmeli Sendikal hakların alınması için mücadele konusunda görüş birliğine vardı. Bir yıl sonra yapılacak olan 2. Kurultay öncesi çalışmaları sürdürmek üzere TMMOB, TEK-DER ve TÜTED'den oluşan bir «Kurultay Düzenleme Komitesi» kuruldu. İKİNCİ TEKNİK ELEMAN KURULTAYI 7-8 Haziran 1975 tarihlerinde, Ankara Selim Sırrı Tarcan salonunda toplanan İkinci Kurultayın gündemini bir tek madde oluşturuyordu; «SENDİKA LAŞMAK». 34 teknik eleman kuruluşunun ülkenin her yerinden gelen delegeleri; sendikalaşma sorunlarını tartıştılar. Sendikalaşma biçimi bu kurultayda hiç bir tereddüte yer vermeyecek ölçüde kesinlik kazandı. İkinci Kurultayda, «Elit Sendikacılık» anlayışı tamamen terkedildi. İşçi sınıfı sendikalarında örgütlenmenin tek doğru örgütlenme biçimi olduğunu savunan delegeler; teknik eleman işçi yakınlığının, özünde kafa ve kol emeğinin birliğinden kaynaklandığını ve günümüzün bilimsel teknolojik koşullarında da bu yakınlığın daha iç içe bir öz kazandığını belirttiler. Böylece TÜTED'in yıllar önce «sendikalaşma biçimi» ile ilgili olarak açtığı yaygın ideolojik çalışmanın, bir bakıma, başarı ile sonuçlandığı ve bu görüşlerin oldukça yaygın olarak kabullenildiği belgeleniyordu. Kurultaya konuk olarak gelen DİSK'e bağlı bazı sendika liderleri genelde çalışanların, özelde işçi - teknik eleman birliğinin gereğini savunan konuşmalar yaparak, teknik elemanları işçi sendikalarında örgütlenmeye çağırdılar. İkinci Kurultay, TÜTED'i bir demokratik kitle örgütü, teknik elemanların sendikalaşma mücadelesinin öncü örgütü olarak oy birliği ile kabul etti. Teknik elemanların ve TÜTED in verdikleri sendikal hakları elde etme mücadelesi içinde oldukça önemli bir aşamayı aşağıdaki kararlar oybirliğiyle alındı. ifade eden İkinci Kurultay da «TEKNİK ELEMANLARIN SENDİKALAŞMA MÜCADELSİNİN İLKELERİ : a) Teknik elemanların sendikal haklar mücadelesi, halkımızın ve tüm çalışanların mücadelesinin bir parçasıdır. Bu ilke hayata geçirilmelidir. Bu ilke mücadelemizin siyasi özünü de belirler. 23

25 Sendikal haklar, birleştirici olur düşüncesi ile, salt ekonomik çıkarlarla savunulmamaiıdır. Egemen güçler sendikal hakları kabul etmek zorunda olduklarından sarı sendikacılığı da tezgahlarlar. Sendikal haklar mücadelesi, tekelci sermayenin egemenliğine karşı, antifaşist, antiemperyalist mücadele ile içiçedir. Bu mücadelede bağımsızlık ve demokrasiden yana tüm siyasi partilerin açık tavır almaları istenmeli, programlarda tüm çalışanların ve teknik elemanların sendika! haklarının açıkça yer alması sağlanmalıdır. b) Teknik elemanların sendikal haklar mücadelesi bir bütündür. Bu bütünlük soyut birliktelik düzeyinde kalmamalıdır. Birlik, tüm teknik eleman örgütlerini ve örgütlerin tabanlarındaki farklı kesimleri kucaklamalıdır. Yoksulluğa, işsizliğe ve ücretli çalışmaya itilen serbest çalışan teknik elemanlar da, sendikalaşma mücadelesinin bir parçası olarak ele alınmalıdır. Bu ancak örgütlerin sürekli bir araya gelmeleri ile gerçekleştirilebilir. c) Mücadelenin bütünlüğü ve birliği, somut hedeflerin kazanılmasına açık olmalı, güçler birieştirilirken, örgütsel insiyatifler güç kazanmalıdır. d) Örgütlenme, üretimi, yani işi, işin yapıldığı yeri esas almalıdır. Yapay çelişkiler yalnızca örgütler arasında değil, bizzat işin yapıldığı yerde, tabanda giderilmeye çalışılmalıdır. İşyeri esasına göre örgütlenme yeni ve dinamik kadroların oluşmasını da sağlayacaktır. Bu örgütlnemede güncel sorunlarla amaçlarımız içiçe savunulmalı, mücadelenin bütünlüğü ve sürekliliği hayata yansımalıdır. e) Sendikalaşma, işçi sendikaları içinde olmayı amaçlamalıdır. Şu anda özel kesimde ve bazı iktisadi kamu kuruluşlarında, yasal olarak sendikalaşma hakkı olan teknik elemanlar mutlaka, varolan işçi sendikalarına katılmaya yönlendirilmelidir. f) Teknik eleman örgütleri arasında birliği amaçlıyan dayanışma, ortak çalışma ve destek eleştiriden bağımsız çlamaz. Birlik doğrultusunda örgütler arası çelişkiler fiilen ve sistemli bir şekilde bir araya gelerek çözümlenebilir.» «TEKNİK ELEMANLARIN DAHA GÜÇLÜ VE İLERİ DÜZEYDE ÖRGÜTLENMESİ CİN ÖNERİLER 1 Teknik elemanların sendikal haklarını elde etme mücadelesi, tüm teknik elemanları çatısı altında toplayan demokratik bir kitle örgütünün önderliğinde verilecektir. 2 Tüm Teknik Elemanlar Demeği (TÜTED) bu önderliği üstlenebilecek nitelikte olan tek örgüttür. 24

26 3 TÜTED vereceği mücadelede tüm meslek örgütlerimizce desteklenmelidir. Bu desteğin somut olarak gerçekleştirilebilmesi için TÜTED Merkez ve Şube Yönetim Kurulları TÜTED çatısı altında tüm teknik eleman örgütlerini bir araya getiren bir danışma kurulu oluşturmalıdır. Bu, TÜTED'in güçlenmesi için izlenecek somut bir çalışma biçimidir. 4 Örgütlenme - eylem diyalektik birlikteliği içinde, gelecek Teknik Eleman Kurultayına kadar, TÜTED'in önderliğinde önce bölgesel ve sonra genel forum ya da forumlar oluşturulmalıdır. Bu forumların oluşturulmasıyla somut ve bağlayıcı eylem biçimleri saptanmalıdır. 5 Gelecek yıl toplanacak 3. Teknik Eleman Kurultayının düzenlenmesi ve yönlendirilmesi için TÜTED görevlendirilmelidir. 6 Kurultay tertip komitesi 2. Teknik Eleman Kurultayının bilimsel içeriğini, örgütlenme doğrultusundaki somut kararlarını bütün teknik elemanlara en kısa zamanda iletmelidir.» Kurultay kararları; bağımsızlık - demokrasi mücadelesinin bir parçası olan «sendikalaşma» mücadelesinde, örgütler arası dayanışmanın zorunluluğunu vurgulayarak, birlikteliğin daha ileri platformlarda ele alınmasının gerekliliğini belirtiyordu. Teknik elemanların sendikalaşma mücadelesinin başarısının güvencesi ise; tüm teknik elemanları çatısı altında toplayacak demokratik - merkeziyetçi bir kitle örgütün olan TÜTED'in güçlenmesi idi. TÜTED'in güçlenmesi ve gelişmesi açısından oldu. İkinci Kurultay bir dönemeç Kurultay sonrası, kurultay kararları doğrultusunda çalışmalarını yoğunlaştıran TÜTED, örgütler arası diyaloğun genişletilmesi çabalarına önemli katkılarda bulundu. ÖRGÜTLÜLÜK DÜZEYİNİ YÜKSELTME YOLUNDA ÖNEMLİ BİR ADIM : İŞYERİ TEMSİLCİLİKLERİ : «Ortak olarak belli bir üretim faaliyetinde bulunan kişilerin, birbirleriyle daha yakın etkilenme içinde bulundukları, talep ve sorunlarının benzer olduğu...» tesbitinden yola çıkan TÜTED, İkinci Kurultaydan sonra, örgütlenmesini bu temel üzerine inşa ediyordu. Her işyerinde işyeri temsilcilikleri kuruluyordu. Belli bir işyerinin, ayrı çalışma birimlerinde görev üstlenen işyeri temsilcileri, biraraya gelerek, o işyerine ait «İşyeri Komiteleri»ni oluşturuyorlardı. İşyeri temsilcilikleri ve komiteleri şubelere bağlı birimler olarak çalışıyorlardı. 25

27 Y Temel örgüt birimleri olan işyeri temsilcilikleri, demokratik merkeziyetçi işleyiş içerisinde, kitleyle bağ kurmada kilit noktası ve TÜTED'in alacağı kararların oluşmasında ve yaşama geçirilmesinde tayin edici oluyordu. Örgütlenme sorununa doğru bir tarzda yaklaşma ve bu tarzın hayata geçirilmesi, meyvalarını kısa zamanda verdi. Temel birimlerini işyeri temsilciliklerinin oluşturduğu demokratik - merkeziyetçi örgütlenme, TÜTED'i üye ve şube sayısı olarak, hızlı bir biçimde büyüttü. Bugün TÜTED çeşitli il ve ilçelerde kurulmuş olan 37 adet şubesiyle faaliyet gösteriyor. Şube kurma taleplerinin bugün, genellikle, kitleden geliyor olması, TÜTED'in teknik elemanlar içindeki saygınlığı ve güveninin somut belirtilerinden sadece birisi yılında İzmir Şubesini kurmak üzere Genel Merkez'den İzmir e gönderilen görevlilerin, müteşebbis yönetim kurulunu oluşturacak 5 kişiyi dahi bulamadan geri dönmeleri durumuyla, bugün teknik elemanlardan gelen şube kurma talepleri karşılaştırılacak olursa; TÜTED'in vardığı nokta daha iyi anlaşılabilir. ÜÇÜNCÜ TEKNİK ELEMAN KURULTAYI : İkinci Kurultayda alınan karar gereğince TÜTED'in düzenlediği Üçüncü Teknik Eleman Kurultayı Mayıs 1976 da Ankara'da Alemdar Sinemasında, 34 teknik eleman kuruluşunun katılmasıyla toplandı. oldukça yoğun olduğu günlerde yapı MC'nin faşist baskı ve saldırılarının lan Üçüncü Kurultayda; Demokratik Hak ve Özgürlükler Mücadelesinde Teknik Elemanların Yeri ve Görevleri, Sendikal Haklarımızı Nasıl Alırız? Sendikal Haklara Giderken Güncel Sorunlarımızı Nasıl Çözeriz? konularında hazırlanan raporlar tartışıldı. Birinci ve İkinci kurultaylarda bir ölçüde gerçekleştirilen «Teknik Elemanlar ve Örgütleri arasındaki anti-emperyalist, anti-faşist dayanışma» Üçüncü Kurultay ile daha da pekiştirilmiş oldu. Üçüncü Kurultayda gündeme getirilen «Çalışanlar Kurultayı» önerisi ise; sendikal haklardan yoksun tüm çalışanların birliği doğrultusunda atılmış ileri bir adımdı. Üçüncü Kurultay, teknik elemanların verdikleri sendikalaşma mücadelesinin bağımsızlık demokrasi mücadelesinin bir parçası olduğunu ve işçi sınıfının mücadelesine tabi bulunduğunu belirterek, teknik elemanların mücadelesinin politik boyutlarını gösteriyordu. Birinci ve İkinci kurultay kararlarına kazandırılan bu politik boyut, Üçüncü Kurultay için ayırdedici bir özel- 26

28 > lik oluyordu. Üçüncü Kurultay aşağıdaki kararları alarak çalışmalarına son verdi. Artık hedef tüm çalışanların birliği idi. «DEMOKRASİ Sınıflı toplumlarda demokrasi kavramı, ne kadar sınıflar üstü ve saf olarak gösterilmeye çalışılırsa çalışılsın, mutlaka egemen sınıfların damgasını taşır. Tarihin çeşitli dönemlerinde Devlet yönetimini ellerine geçiren sosyal sınıflar, demokrasiyi kendileri için demokrasi, özgürlük, eşitlik, diğer sınıflar için ise sömürü, baskı ve zorbalık olarak kullanma gayretleri içine girmişlerdir. Egemen sınıfların toplumun diğer sınıflarına kendi gönül rızasıyla özgürlük bahşetmesi düşünülemez. Ancak ezilen, sömürülen sınıfların da egemen sınıfların sömürüsüne isteyerek boyun eğmeyeceği bir gerçektir. Tarihsel sürecin belirli bir kesiminde, belirli bir ülkedeki demokrasi kavramının kapsamını egemen güçler ile sömürülen sınıfların mücadelesi tayin eder. Kapsamı ne olursa olsun özünde demokrasi egemen sınıfların demokrasisidir ve demokrasiden söz edilen her yerde «Hangi sınıf için» sorusunu sormak gerekir. Burjuvazinin yönetimindeki ülkelerde işçi sınıfı ve emekçi kitleler özgürlüklerini ne kadar genişletirlerse genişletsinler, ekonomik haklarına ne ölçüde kavuşurlarsa kavuşsunlar egemen sınıfların sömürüsünün dışına çıkamazlar. Bu yüzden, bütün bu mücadelelerin demokratik hak ve özgürlüklerden yana, işçi sınıfından ve tüm emekçi halktan yana bir iktidarın kurulmasını ve nihai hedef olarak da işçi sınıfı iktidarını gözetmesi zorunludur. Ancak bu, işçi sınıfının ve yandaşlarının uzun uğraşlar sonucu elde etmiş olduğu demokratik mevzileri korumayı, demokratik hakları genişletmeyi siyasal mücadelenin nihai hedefinden ayrı düşünmeyi getirmemelidir. Burjuvazinin gerçekleştirmesine imkân olmayan bu görev de işçi sınıfına ve yandaşlarına düşmektedir. Bu mücadele işçi sınıfı ve emekçi kitlelerin nihai hedefine doğru sürdürdükleri mücadelenin ayrılmaz bir parçasıdır. Demokratik hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi mücadelesi asla küçümsenmemeli, fakat işçi sınıfının ve emekçi kitlelerin gerçek kurtuluşu için verilen mücadelenin bir parçası olduğu da dır. TEKNİK ELEMANLARIN SINIFLAR İÇİNDEKİ YERİ asla unutulmamalı Teknik eleman topluluğu birbirinden farklı sosyal sınıflar içinde yer alan değişik kesimlerden oluşan, heterojen bir yapıya sahiptir. Bu yapı içinde teknik elemanların çok büyük bir kesimi ücretli emekçilerdir. Üretim araçlarının mülkiyetinden yoksundurlar. İş güçlerini ücret kar- 27

29 > şılığı satarlar. Üretim içinde olanları, üretim sürecinde işçi sınıfının yanındadır. Birer ücretli emekçi olarak, çıkarları, tekellerin egemenliğindeki kapitalist sistemde işçi sınıfının çıkarlarıyla aynı doğrultudadır. Bu gerçekler özellikle 1965 sonrası Türkiye koşullarında çok daha açık bir biçimde su yüzüne çıkmış ve teknik elemanların büyük bir kesiminin birer ücretli emekçi olarak işçi sınıfının ve diğer emekçi kitlelerin yanında olduklarını göstermiştir. Devlet sektöründe ve özel sektörde çalışan ücretli büyük çoğunluğun yanında küçük bürolarda ücretli olarak çalışan veya küçük büro sahibi olan teknik elemanlar ve ayrıca üretim araçlarına sahip olarak sermaye kesiminin içinde olan teknik elemanlar vardır. Ancak bütün bu farklılıklar, teknik elemanların genel olarak ücretli emekçiler olma gerçeğini ortadan kaldırmaz. TEKNİK ELEMANLARIN EKONOMİK VE DEMOKRATİK HAKLAR MÜCADELESİ Teknik elemanların ekonomik ve demokratik haklar mücadelesi özünde bir bütündür. Anti-faşist ve anti-emperyalist bir nitelik taşır. Bu mücadele için sınıfının ve emekçi kitlelerin politik mücadelesinin bir parçasıdır. Genel olarak emekçi kesim içinde olan teknik eleman kitlesinin, ekonomik ve demokratik haklar mücadelesi, işçi sınıfının ve diğer emekçi kitlelerin demokrasi mücadelesi ile bütünleşmektedir. Bu yüzden teknik elemanlar işçi sınıfı ve emekçi kitlelerden yana, ekonomik - demokratik hak ve özgürlüklerden yana bir iktidarın kurulması için işçi sınıfının öncülüğünde verilen demokrasi mücadelesinde diğer emekçi kitlelerle birarada olacak, bu birliktelik içinde kendi gücü oranında yer almaya devam edecektir. Son yıllardaki gelişmeler ve geçirdiği deneyler teknik elemanlara ekonomik haklarını savunabilmek için sendikal örgütlenmeye gitme zorunluluğunu öğretmiştir. Geçen dönemlerde yapılan tartışmalar sonunda elit sendikalar yerine mevcut işyeri sendikalarında örgütlenmenin doğruluğu ortaya çıkmıştır. Önümüzdeki dönemde çalışmalarımızın daha verimli olması için; Kamu kesiminde teknik elemanların grevli ve toplu sözleşmeli sendikal hakları için genel planda mücadele verilirken, yasal olarak sendikalaşmaları olanaklı olan özel kesimde çalışan teknik elemanların sendikal haklarını kullanmaları sağlanmalıdır. Bu amaçla, özel kesimdeki işyerleri taranmalı, pilot bölge çalışmaları yapılmalı, bu çalışmalar için tüm teknik eleman örgütlerinde oluşturulacak birimlerin (komisyonlar) koordinasyonu ve çalışmalarının değerlendirilmesi TÜTED tarafından sağlanmalıdır. 28

30 Sendikal harekette işten atılan baskıya uğrayan teknik elemanlar için tüm örgütlerin katkısıyla «sendikal mücadele fonu» oluşturulmalıdır. GÜNCEL SORUN Dünyada emperyalizm, kendi yapısından gelen bunalımlar ve dünya işçi sınıfı hareketinin gelişen mücadelesi ve ezilen dünya halklarının verdikleri bağımsızlık savaşları sonucu, adım adım gerilemektedir. Ülkemizde de ekonomik sorunlar ve işçi sınıfı ve emekçi kitlelerin gelişen örgütlü mücadelesi karşısında çaresizliğini gizleyemeyen egemen güçler giderek hırçınlaşmakta, açık faşizmi örgütlemeye çalışmaktadırlar. Bu aşamada güncel sorun tüm ilerici güçlerin birlikte planlı ve örgütlü bir mücadeleyi sürdürmeleridir. Faşizme karşı mücadelenin kesin bir başarıya ulaşması için teknik eleman kitlesi kendine düşen görevi yapmaya kararlıdır. Bugün temel sorunumuz, deneylerden geçmiş birlik ihtiyacını demokratik bir eylem planı etrafında gerçekleştirmek ve sürekli kılmaktır. Teknik elemanların mücadelesinin güçlendirilmesi ve halkın mücadelesine etkin olarak katılabilmesi için gündemde olan, «demokratik eylem planı etrafında birleşmek» sorunudur. Sendikal hakların kazanılması tek başına bir amaç değil demokrasi ve bağımsızlık mücadelesinin araçlarından biridir ve siyasi özü itibariyle işçi sınıfımızın ve halkımızın bağımsızlık ve demokrasi mücadelesine tabidir. Ülkemizin bugünkü koşullarında teknik eleman örgütlerinin görevi, teknik eleman kitlesini en geniş tabanı ile ortak bir eylem planı etrafında birleştirmek, örgütler ve kitleler arasında sürekli ilişki, haberleşme ve dayanışma oluşturmaktır. Bu oluşum tüm teknik eleman örgütlerinin ortak dayanışma ve iradesinin ürünüdür. Eylem programının acil hedefi emperyalist sömürüye ve MC iktidarının faşist baskı, kıyım ve terörüne karşı yayın, demokratik kitle eylemleri ile sürekli teşhir ve mücadele etmek ve bu mücadeleyi öncelikle işçi sınıfının halkımızın bağımsızlık ve demokrasi mücadelesi ile birleştirmektir. Bu mücadelenin programlaşması, sürekli kılınması ve çalışma biçiminin saptanması için Kurultaya katılan tüm örgüt yetkilileri en kısa zamanda toplanmalıdır. Bu çalışmaların yürütülmesi görev olarak TÜTED'e verilmiştir. Senaikal haklar mücadelemizin ve bu haklardan yoksun tüm çalışanların ortak mücadelesinin daha ileriye götürülebilmesi artık bu çalışanların tümünü bir araya getiren «Çalışanlar Kurultaylarını», çalışanların demokratik kitle örgütlerinin örgütlü bir birlikteliğinin gerçekleştirilmesini gerektir- 29