sayılı ölçüler Kanununun Bâzı Maddelerinin Değiştirilmesine ve Bâzı Maddeler İlâvesine dair Kanun

Transkript

1 sayılı ölçüler Kanununun Bâzı Maddelerinin Değiştirilmesine ve Bâzı Maddeler İlâvesine dair Kanun (Resmî Gazete ile ilâm :?8. V Sayı : 9014) No. Kabul tarihi V MADDE sayılı Ölçüler Kanununun 1, 2, 3, 4, 5, 7, , 19, 21, 22, 24, 25 ve 26 ncı maddeleri aşağıda yazılı şekilde değiştirilmiştir : Metre sisteminim kullanılması mecburiyeti, müeyyidesi ve istisnamı Madde 1. Türkiye'de kul 1 anılacak ölçüler için aşari metre sistemi kabul edilmiştir. Bu kanunda kullanılan ölçü kelimesi tartıyı da ifade eder. Resmî ve gayriresmî evrak ve muamelelerde ve bilûmum mukavelelerde kanunen tutulması mecburi ticaret defterinde, ticari evrak ve vesikalarda, ilânlarda ve miktar tâyin eden etiketlerde aşari metre istemine dâhil ölçülerin kullanılması mecburidir. Buna aykırı olarak yapılmış muamele ve mukavelelerle tanzim edilmiş evrak ve vesikalar muteber değildir. Bu madde hükmü, ölçüsü beyan edilmeksizin sayı ile alınıp satılması mntadolanlara şâmil değildir. Ayarlanm,a ve damgalanma mecburiyeti Madde 2. a) Uzunluk, ağırlık, hacım ölçü aletleriyle areometreler, hububat muayene aletleri, su, akar yakıt, elektrik ve havagazı sayaçları, taksimetreler ve demiryolu yük ve sarnıçlı vagonları ile işçi gündeliklerini tesbit için kullanılan nakil vasıtalarının bu kanun ve nizamnamesi hükümleri dairesinde ayarlanarak damgalanmış olması şarttrr. Tipi ve sistemi tasdik edilenler b) Türkiye'de imal edilen veya dışardan getirtilen su, akar yakıt, elektrik ve havagazı sayaçları ile taksimetrelerin muaj^ene ve damgalanmaya kabul edilmeleri, bunların kullanışlı bir tip ve sistemde olduklarının önceden İktisat ve Ticaret Vekâletince tasdikma bağlıdır. İmalcilerin mükellefiyeti c) Memleket içinde imal edilen veya dışardan getirtilen her nevi ölçü aletlerinin üzerine imal edenin unvan veya markasının ölçülerden ayrılmıyacak surette konmuş bulunması ve ölçüler teşkilâtına bildirilmiş olması şarttır. Memleket içindeki ölçü imalâthaneleri imal ettikleri ölçüler için muhtevası İktisat ve Ticaret Vekâletince tesbit edilecek bû' imalât defteri tutmava mecburdurlar. Bu kanuna tâbi tutulabilecek dicjer ölçü ve kablar d) İktisat ve Ticaret Vekâleti, (a) ve (b) fıkralarında yazılı olanlar dışında kalan deri ölçme aletlerini, ticarette hacmi ifade edilerek kullanılan kabları,

2 No , oksijen tüplerini, sınai müesseselerde ima] miktarını tesbıt hususunda kullanılan ölçü aletlerini ve icabında her hangi bir nevi ölçü aletini, en az iki ay önce ilân etmek suretiyle (a) ve (b) fıkralarında yazılı hükümlere tâbi tutabilir. ölçü aletlerinde memnuiyetler ve bımım istisnası Madde 3. Metre sistemine göre tertibedilmemiş veya aynı zamanda hem metre sistemine hem de diğer bir sisteme göre tertibedilmiş ölçü aletlerinin Türkiye'de imali, memlekete sokulması, gerek bunların ve gerek damgalanmamış ölçü aletlerinin satılması, alım satımda kullanılması ve alım satım yapılan yerlerde bulundurulması yasaktır. Münhasıran memleket dışından yapılan siparişleri karşılamak ve memleketten ihracetmek maksadiyle miktarı, şekli ve imal maddesi bildirilerek İktisat ve Ticaret Vekâletinden izin alınmak suretiyle yapılacak imalât bu madde hükmünden müstesnadır. Kanunnv hükümlerinden hariç tutvlan ölçü aletleri ve hvna ait mükellefiyetler Madde 4. Aşağıdaki hususat bu kanım hükümlerinden müstesnadır: A) Metre sisteminin kabul edilmediği memleketlerle ilgili ve taraflarından biri Türk \atandaşı olmayan veya Türkiye'de ikamet etmiyen şalrslarla yakılmış olan akit ve tanzim edilmiş mukabele, evrak ve vesikalar, B) Eski tapu, kontrat ve senet gibi 1782 sayılı Kanunun tatbikinden evvel tanzim edilmiş olan kayıt ve vesikalar. C) Tedris işlerinde, para ve mücevherat imalinde veya taşıdığı "hususiyetler itibariyle tktisat ve Ticaret Vekâletince muvafık görülerek zatî veya teknik işlerde kullanılan veya sınai müesseselerde münhasıran -imalâta yarayıp mamullerin miktarını tâyin ile münasebeti bul un rm yan ölçü aletleri, D) Metre sisteminin kabul edilmediği memleketlere ticaret cs.yası ihracı ile uğraşan ticarethane ve imalâthanelerde bu işler için kullanılacak ölçü aletleri; (metre sisteminin kabul edilmediği memleketlere yapılan ihracat veya o memleketlerden yapılan ithalât muameleleri için tutulacak defter vp kayıtlarla bu muamelelere ait evraka metre sistemi ölçüleriyle beraber diğer ölçüler de işaret olunabilir.) E) Kıymeti eskiliğinden ibaret olup ölçü aleti olarak kullamlmıyan antikalar, P) Ordu Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri tesisat ve teçhizatına ait olup, alım, satımla ilgisi bulunmıyan teknik ölçü aletleri, Yukardaki (C), (D) ve (F) fıkralarında yazılı ölçü aletlerinin ithal ve imali Tktisat ve Ticaret Vekâletinin müsaadesine bağlı olup teknik işler dışında ve ticarette kullanılabilecek olanların üzerine âletten ayrılmıyacak tarzda ''alım ve satımda kullanılmaz) ibaresinin yazılması ve (D) fıkrasında kullanılmasına cevaz verilen aletlerin de hususiyetlerine göre muayenelerinin yapılarak damgalanması şarttır. Beynelmilel prototipin kabulü Madde tarihinde Paris'te münakit beynelmilel konferansta kabul edilmiş olup Fransa'da Sevr kasabasında muhafaza edilmekte olan metre ve kilogram prototiplerinden alman Ölçü örnekleri Türkiye için dahi uzunluk ve ağırlık esas ölçüleridir.

3 No V Bu örnekler İktisat ve Ticaret Vekâletince tesis olunacak ölçüler lâboratuvarrnda muhafaza olunur. Bu örneklere göre hazırlanacak normallerin ne suretle tedarik, muayene ve muhafaza olunacakları nizamnamede gösterilir. Litrenin tarifi Madde 7. Litre, bir kilogram taktir edilmiş suyun âzami kesafetinde ve normal atmosfer tazyiki altındaki hacimdir. Litre esasından alınan ölçüler şunlardır: Kilolitre = Bin litre Hektolitre = Yüz litre Dekalitre = On litre Litre = Esas ölçü Desilitre = Litrenin onda biri Santilitre =» yüzde biri Mililitre =» binde biri santimetre kübe muadil Kilolitre metre kübe, litre desimetre kübe, mililitre dir. ölçü aletlerinin muayenelerinin nev'i Madde 17. ölçü aletleri üç suretle muayene edilir: 1. îlk muayene 2. Yıllık muayene 3. Ansızın muayene Mahiyetleri icabı olarak yıllık -muayeneye tâbi 1 utulması gerekmiyen ölçü aletleri ve yıllık muayenelerin ölçü aletlerine göre kaç yılda bir yapılacağı nizamname ile tâyin olunur. îlk, yıllık ve ansısın muayenelerin yapılacağı mahal, zaman, durum, şekil ve kimler tarafından yapılacağı Madde 18. ilk muayene ölçülerin ithalinde muhtelif parçaların birleştirilmesi suretiyle meydana getirilmesinde muayeneleri neticesinde bozuklukları tesbit edilip de damgaları iptal olunanların tamirlerinde veya (sabit basküllerde olduğu gibi) ayarları bağlı oldukları yeregöre yapılmış olanların her yer değiştirilmesi halinde yapılır. Yıllık muayene, 17 nci maddenin 2 nci fıkrası gereğince belli senelerde olmak üzere bu kanunun 2 nci maddesi mucibince ayarlanması lâzım gelen ölçüler için umumi şekilde yapılan muayenedir. Bu maddeye göre damgalanmış ölçüler muayene müddetini doldurmadığı halde dahi talep vukuunda muayene edilerek damgalanabilir. Ansızm muayeneler, yetkili memurların göreceği lüzum veya vukubulan şikâyet üzerine yapılır. ilk muayene iktisat ve Ticaret Vekâleti tarafından, yıllık ve ansızın muayeneler iktisat ve Ticaret Vekâleti ve belediyeler tarafından yapılır. Teknik bir bilgiye ve vasıtaya ihtiyaç gösteren aletlerle su, elektrik, havagazı ve taksi sayaçları gibi aletlerin yıllık muayeneleri de İktisat ve Ticaret Vekâletine aittir. Bu gibi sayaçlar için nizamname hükümleri dairesinde hususi surette kurulmasına iktisat ve Ticaret Vekâletince müsaade olunan ve kurulduktan sonra maksadın tahakkukuna kifayeti kabul ve tasdik olunan ayar istasyonlarında ve-

4 No , V kâletçe tesbit edilecek tarifelere göre diğer şahıslara ait sayaçlar da muayene edilecektir. Şebekesinde 1000 adede kadar elektrik sayacı bulunan işletmelerdeki sayaçların görülecek lüzumuna binaen arıza göstermedikleri takdirde, yıllık muayeneleri yerine kaim olmak üzere miyar cihazı ile mahallerinde kontrolları yapılacaktır. Muayenelerin nasıl yapılacağı ^e müddeti nizamnamede gösterilir. ölçü aletlerinin yerlerinde de muayenelerinin yapılabileceği Madde 19. Muayene ve ayar edilecek ölçü aletlerinin alâkalı tarafından muayene yerine getirilmesi lâzımdır. Ancak bir yerden diğer yere götürülmesi ffüç ve masraflı olan ölçü aletlerinin bulundukları yerlerde muayeneleri yapılabilir. Bu muayenelerde kullanılacak hangi normallerin ve ne gibi vasıtaların muayene yerlerinde hazır bulundurulması lâzım geleceği nizamnamede gösterilir. Belediye hudutları dâhilinde, yerinde muayeneler için gidilecek mahal bir nakil vasıtasiyle gitmeyi icabettiriyorsa bu vasıta alâkalı tarafından temin edilir. Şehir dışındaki muayenelere gidecek memurun yol ve zaruri masrafları Harcırah Kanunu hükümlerine göre tahakkuk ettirilmek üzere alâkalı tarafından maliye veya belediye veznelerine emanet olarak yatırılır. ölçü aletlerinin hangi gümrüklerden ithal olunabilecekleri Madde 21. Bu kanunda yazılı olan ölçü aletleri ancak Vekiller Hey eli karariyle tâyin ve ilân olunacak gümrüklerden ithal olunabilir. Bu gibi ölçü aletleri gümrükte iken sahibinin müracaatı tarihinden itibaren 15 gün içinde ilk muayeneleri yapılarak doğru oldukları takdirde damgalanıl-. Muayene neticesinde doğru olmadıkları anlaşılan ve ıslahları da yapılamıvarılann veya yapılmıyanlarm gümrükten geçirilmelerine müsaade olunmaz ve tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde sahipleri tarafından memleket dışına çıkarılmıvan bu eşya hakkında Gümrük Kanununun tasfiyeye mütaallik hükümleri tatbik olunur. Şu kadar ki, bu gibi aletlerin yurt içinde satılması alıcı tarafından ıslah edilip damgalattırılması veya ölçüler teşkilâtı temsilcisi huzurunda ölçülük vasfının izale edilmeleri şartına bağlıdır. Ölçü aletlerinin damgalanması ve hangi hallerde damga yerine belge Verilebileceği Madde 22. ilk ve yıllık muayenelerde doğru (ayarlı) oldukları anlaşılan ölçü aletleri üzerine, damgalanmağa müsait oldukları takdirde, damga ve sene işareti konulur. Damgalanmaya müsait olmayan ölçü aletleri için damga yerine geçmek üzere belge, verilir. Hangi öleü aletlerine belge verileceği İktisat ve Ticaret Vekâletince tesbit ve ilân olunur. Yıllık muayenelerde doğru olmadığı anlaşılan ölçü aletlerinin damgası ölçüler teşkilâtı tarafından nizamnamede gösterildiği şekilde' iptal edilir. Damgası iptal edilmiş ölçü aletleri kullanılmıyacak surette ölçüler teşkilâtı tarafından telle bağlanıp mühürlenmiş olmadıkça alım satım yerlerinde bulan durulamaz.

5 No, V Cezai hükümler Madde 24. A) Üçüncü maddeye muhalefet edenler hakkında elli liradan beş yüz liraya kadar hafif para cefası hükmolunur ve suç mevzuu olan ölçü ve tartılar müsadere edilir. B) Ayarı bozuk ölçü ve tartı aletlerini alım ve satımda kullananlar, alım ve satım yerinde bulunduranlar veya bunları satanlar veya bilerek satışına tavassut edenler veya 22 nci maddenin son fıkrasına aykırı hareket edenler, hakkında yedi günden bir aya kadar hafif hapis veya elli liradan beş yüz liraya kadar hafif para cezası hükmolunur. Meslek A^e sanattan men'i cezası da verilebilir. C) 17 nci madde gereğince nizamnamede yazılı müddet içinde yıllık muayene için müracaatta bulunmayanlar, ikinci maddenin (C) bendindeki mükellefiyetleri zamanında yerine getirmiyenler hakkmda yirmi beş liradan iki yüz elli liraya kadar hafif para cezası hükmolunur. D) Bu kanundaki fiillerden dolayı mükerrir olanlar hakkında yukardaki bentlerde yazılı cezalar bir misli artırılarak hükmolunur ve ayrıca meslek ve sanattan men'i cezası da verilir. E) Doğru olmayan ölçü ve tartı aletlerinin kullanılması veya bunların zamanında muayene ettirilmemesi Devlet, vilâyet ve belediye memur ve hizmetlileriyle (Askerler dâhil) iktisadi Devlet Teşekkülleri ve bunlara bağlı müesseselerdeki memur ve hizmetlileri tarafından vâki olduğu takdirde bu kanuna göre verilecek ceza iki misline kadar arttırılabilir. F) Bu maddeye göre hükmolunacak para cezaları ile müsadere edilecek ölçü aletleri, suç bir belediye hududu içinde işlenmiş ise o belediyeye, bir köy hu-' dudu dâhilinde işlenmiş ise o köyün sandığına ait olup bu cihet mahkeme kararında gösterilir. Belediye hududu haricinde bulunan ve merkez kazasına bağlı olup bir köy hududu dâhilinde bulunmayan yerler belediye hududu dâhilinde sayılır. Kanuni takibatta usul Madde 25. Bu kanuna göre suç teşkil eden fiillerin işlenmesi halinde salahiyetli memur tarafından tutulacak zabıt varakası: 1. Fiilin mahiyetini, 2. Elde edilen delilleri, 3. Suç mevzuu olan ölçü aletlerinin cins miktar ve evsafını, 4. Hâdise tarihini ve mahallini, 5. Müşteki veya muhbirin adresini ve hüviyetini, 6. Maznunun açık adresini ve hüviyetini, 7. Maznunun bu husustaki beyanını, İhtiva eder. Bu zabıt varakası salahiyetli memurdan başka maznun, muhbir veya müşteki ile hazır bulunan şahitler tarafından imza edilir ve bu zabıt varakalarma müsteniden sulh ceza mahkemesince Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun ceza kararnamelerine mütaallik bulunan 386 ve mütaakıp maddeleri hükümleri dairesinde karar verilir. Madde 26. Bu kanun hükümlerinin tatbikini temin için İktisat ve Ticaret Vekâletince gerekli nizamname hazırlanır. MADDE sayılı Ölçüler Kanununa aşağıdaki maddeler eklenmiştir:

6 No İ V Yıllık muayene için müracaat mercileri Ek madde 1. Yıllık muayeneler için yapılacağı bildirilen müracaatlar şehir ve kasabalarda belediye reisliklerine ve belediye bulunmayan köylerde de ihtiyar heyetine yapılır, ihtiyar heyeti yapılan müracaatı bağlı olduğu nahiye, belediye reisliğine, bulunmadığı takdirde de kaza belediye reisliğine gereği yapılmak üzere tevdi eder. Belediye ölçüler teşkilâtının teftiş ve murakabesi Ek madde 2. îktisat ve Ticaret Vekâleti belediyelerin ölçülere mütaallik bilûmum işlerini ölçüler mevzuatının tatbiki bakımından teftiş ve murakabeye salahiyetlidir. Belediyelerce ayar memuru istihdamı Ek madde 3. Her belediye yalnız muayene ve ayarlama işleriyle görevli iş hacmma göre asgari bir ölçüler ve ayar memuru bulundurmaya mecburdur. îktisat ve Ticaret Vekâleti, belediyelerin bütçe vaziyetlerini göz önündf bulundurarak idari ve ticari ehemmiyetlerine göre belediyeleri gruplaştırmak suretiyle ölçüler ve ayar işlerinin müşterek ayar memurları tarafından görülmesini sağlıyabilir. Bu takdirde grup merkezi avar memurlarının sicillerinin tutulması ve inhalarının yapılması merkez belediyelerine ait olup müşterek masraflardan grupa dâhil belediyelere düşecek miktar bütçelerine göre îktisat ve Ticaret Vekâletince tâyin olunur ve ilgili belediyece ödenir. Ayar memurlarının tâyin, terfi ve tahvilleri Ek madde 4. Belediye ayar memurlarının tâyin ve terfileri îktisat ve Ticaret Vekâletinin tasdiki ile tekemmül eder. Bu memurların tahvilleri ya resen belediyelerin müracaatı veya îktisat ve Ticaret Vekâleti tarafından belediyelerin muvafakati alındıktan sonra vekâletçe yapılır. îktisat ve Ticaret Vekâleti beledive ayar memurlarının vazifelerini bir müddetle veya yapılacak bir tefrik şekli ile vekâlet ölçüler kontrolü ve memurlarına veya diğer bir belediyenin ayar memuruna memuriyet sıfatları ve irtibatları baki kalmak şartiyle muvakkat olarak gördürebilir. Belediyelerce bu memurların esas vazifeleriyle ilgili olmıyan işlerde istihdamları caiz değildir. Unvan veya alâmeti farikası bulunmnjun ölçü aletlerine marka vaz'ı ve muayene dışı kalmış ölçüler Muvakkat madde 2 nci maddenin (c) bendi mucibince her hangi bir sebeple üzerinde yapanm unvanı veya alâmeti farikası bulunmıyan veya muayeneye arz edilmemiş ve damgalanmamış olan veya muayene müddeti geçirilmiş bulunan ölçü ve tartı aletlerinin bu kanunun yürürlüğe girmesini mütaakıp bir sene içinde ölçüler teşkilâtına bildirilmesi mecburidir. Ölçüler teşkilâtı, bu gibi aletlerin vekâletçe tesbit edilecek bir işaretle noksanlarını itmam eder ve muayene ederek damgalar. Bu müddet işinde bu gibi ölçü ve tartı aletlerinin sahipleri hakkmda bu alet-

7 No V ler başkasına devredilmemek veya alım satımda kullanılmamak şartiyle, her hangi bir cezai takibat yapılamaz. MADDE 3. Bu kanun neşri tarihinden muteberdir. MADDE 4. Bu kanunun tatbikine Adliye, Dahiliye, Maliye ve iktisat ve Ticaret vekilleri memurdur. 27 Mayıs 1955 Riyaseti Cumhura yazılan tezkerenin' tarih ve numarası : 22. V ve 1/22 Bu kanunun ilânının Başvekâlete bildirildiğine dair Riyaseti Cumhurdan gelen tezkerenin tarih ve numarası : 27. V ve 4/237 Bu kanunun müzakerelerini gösteren zabıtların Cilt Sayfa cilt ve sayfa numaralan : ,590:596 [inikat ; 79 3Ş7 sıra sayılı matbua 79 ncu inikat Zabıt Ceridesine bağlıdır.]