Geleceğini kayıt altına al!

Transkript

1 YENİLİKÇİ YÖNTEMLERLE KAYITLI İSTİHDAMIN TEŞVİKİ HİBE PROGRAMI ÖZ İPLİK-İŞ SENDIKASI İLE MALATYA TİCARET VE SANAYİ ODASI SOSYAL DİYALOG VE EĞİTİM YOLUYLA KAYITLI İSTİHDAMIN DESTEKLENMESİ PROJESİ Geleceğini kayıt altına al! Bu Döküman sitesinde bulunmaktadır Bu proje, ÇSGB'nin program otoritesi olduğu, SGK tarafından uygulanmakta olan, Yenilikçi Yöntemlerle Kayıtlı İstihdamın Teşviki Hibe Programı kapsamında Öz İplik-iş Sendikası ile Malatya Ticaret ve Sanayi Odası tarafından ortaklaşa yürütülmekte olup Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti hükümeti tarafından finanse edilmektedir.

2

3 Kayıt dışı çalışma Kayıt dışı çalışma nedir? nedir? 1

4 Kayıt dışı çalışmak ekonomik ve sosyal güvenceden yoksun çalışmak demektir. 2

5 kayıt dışı ahlak dışı Türkiye de her iki kişiden biri kayıt dışı çalışıyor... 3

6 Sigorta Nedir? Sigorta Nedir? Sigorta, risklerin gerçekleşmesi sonucu doğabilecek zararları gidermek için kullanılan mali araçtır. İnsanların tüm varlık ve girişimleri risk (riziko) adı verilen belirsizliklerin tehdidi altındadır. Sigorta, risklerin gerçekleşmesi halinde doğan zararı karşılar, böylece geleceğin maddi açıdan belirli hale gelmesini sağlar. Sigortalı Olmak Sadece Sağlık Hizmetlerinden Yararlanmak Değildir! Sigortalı olmak, işçinin anayasal hakkıdır. Bu hak işçinin işe alınması ile başlar. 4

7 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 4. Maddesine göre ; Bir hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılırlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 7. Maddesine göre ; Sigortalılığın başlangıcı çalışmaya başlamaktır 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 8. Maddesine göre ; İşveren sigortalı sayılan kişileri, işe başlangıç tarihinden önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmek zorundadır 5

8 Sigortalı Sigortalıçalışmanın çalışmanın yararları yararlarınelerdir? nelerdir? Çalışma hayatı türlü risklerle doludur. Çalışırken iş kazası geçirebilir, meslek hastalığına tutulabilir, siz ve aileniz hastalanabilir, işsiz kalabilirsiniz. Yaşlanınca çalışamaz duruma düşebilir, ölümünüz halinde eşiniz ve çocuklarınız geçimlerini sağlayamayabilir. Kadınsanız siz veya erkekseniz eşinizin hamileliği de sizin giderlerinizi arttıran risklerdir. İşte sosyal sigorta sizi ve ailenizi tüm bu zor durumlara karşı koruyan ve sizi bu gibi zor durumlarda destekleyen bir sistemler bütünüdür. Sigortalı olduğunuz takdirde siz ve aileniz hayatın çeşitli risklerine karşı korunursunuz. 6

9 Sigortalı olarak çalışmak, hayatın çeşitli risklerine maruz kalmanız durumunda size uzatılacak sıcak bir yardım elini garanti eder. 7

10 8

11 İş Kazası Nedir? İş Kazası Nedir? Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerine göre; a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, sigortalının işveren tarafından görevle başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, c) Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, d) Sigortalıların işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaya iş kazası denilmektedir. İş Kazası Mağduru Olmamak İçin Kayıtlı Ol... 9

12 Meslek Hastalığı Nedir? Meslek Hastalığı Nedir? Çalışanın yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. Örneğin Silikozis hastalığı bir meslek hastalığıdır! Kot taşlama, kotların beyazlatılması, eskitilmiş görünümü verilmesi için, kumun, kuru hava kompresörleriyle kotların yüzeyine tutularak aşındırılması işlemidir. Bu uygulama sırasında solunan tozlar akciğerde silikozis hastalığına yol açmaktadır. Sık rastlanan bir meslek hastalığı olan silikozis, merdiven altı kot taşlama atölyelerinde, döküm ve metal eşya işkolunda, silikojen tozun solunum yolları korunma mekanizmasını aşarak akciğere kadar ilerlemesi sonucu meydana gelir. Akciğer kan ve lenf damarlarında çekilmeler ve şekil bozukluklarının oluşmasına neden olan hastalığın tedavisi yoktur ve ölümle sonuçlanmaktadır. Meslek hastalıklarına karşı güvence sahibi olmak için sigortalı çalış! 10

13 KOTL AR BEYAZL AR KEN HAYATL AR KARARIYO R... Kentin basık, havasız bir atölyesinde ciğerime dolan zehirle yaşamak için çalışırken kaybettiniz beni.. Köylerimizden, kaybedecek hiçbir şeyi kalmayan bedenlerimizle çıktık yola; öyle ışıklı, öyle güzel caddelerden geçerek geldiğim yer, köyümün benzeri varoşlarda... Değişim rüzgarıyla yelkenlerini doldurup engin denizlere açılan, tekstil atölyelerinde, tersanelerde, maden ocaklarında, dökümhanelerde, fabrikalarda binlerce faili meçhul emeğin ardında kalan servetleriyle ihracat şampiyonu olan (Kayıtdışı çalışan) işadamlarına, politikacılara ve yaşananlara susarak göz yuman vatandaşlara soramadım: Bizim yaşam nereye düşer? * Ethem ÖZGÜVEN in Yönettiği *Silikozis Belgeselinden alıntıdır 11

14 Kayıtlı Çalışan İş Kazası veya Meslek Hastalığına Maruz Kaldığında Hangi Haklardan Yararlanır? Sigortalı çalışana iş kazası sonucu geçici iş göremezlik durumunda günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Sigortalı çalışana iş kazası veya meslek hastalığı sonucu iş göremez hale gelmesi durumunda sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanır. Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilir. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilir. 12

15 Sigortalı Çalışan veya Yakınları Hastalandığında Hangi Haklardan Yararlanırlar? *Sağlık yardımı yapılır, *Gerekli görüldüğünde tedavi için protez araç ve gereçleri sağlanır, *Geçici iş göremezlik halinde günlük ödenek verilir, *Gerekli hallerde muayene ve tedavi için yurt içinde başka bir yere gönderilir *Yurt içinde tedavi sağlanamayan hallerde gerekli şartlarla yurt dışında tedavi olanaklarından yararlanılır *Eş ve çocuklara sağlık yardımı yapılır (ilaç ve iyileştirme araçları), protez araç ve gereçleri sağlanır. *Hastalıkları halinde, bakmakla yükümlü olunan anne ve babaya sağlık yardımı yapılır. 13

16 Analık Sigortası Sigortalı Çalışana Hangi Hakları Sağlar? Sigortalı kadına ve sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşine; gebelik, doğum ve emzirme yardımları yapılır. Parasal gebelik ve doğum yardımları sağlanır. Sigortalı Çalışan Yaşlandığında Hangi Yardımlardan Faydalanır? Yaşlılık aylığı yani emekli maaşı bağlanır. Ayrıca sağlık yardımlarından faydalanır. 14

17 Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. 15

18 Malüllük Nedir? Malullük, çalışma veya meslekten kazanma gücünün kısmen veya tamamen kaybedilmesi nedeniyle sürekli bir gelir kaybına uğramak anlamına gelir sayılı kanunun ilgili maddesine göre malül sayılan sigortalılara malüllük aylığı ödenir. Sigortalı Çalışan Vefat Ettiğinde Yakınları Hangi Yardımlardan Yararlanır? Eşe, çocuklara, bakmakla yükümlü olunan anne ve babaya aylık bağlanır veya toptan ödeme yapılır. Aylık alan kız çocuklarına evlenmeleri durumunda evlenme ödeneği verilir. Hak sahiplerine cenaze masrafı karşılığı verilir. Bu Yardımları Kazanmanın Temel Şartı Nedir? Bu yardımları kazanmanın en temel şartı sigortalı olarak çalışmak, kayıtlı olmaktır. 16

19 Sendika Nedir? İşçilerin, çalışma yaşamına ilişkin sorunlarını çözmek, ortak çıkarlarını ve haklarını korumak, geliştirmek için kurdukları sivil toplum kuruluşudur. Sendika, diline, dinine, rengine, siyasi görüşüne bakmaksızın bütün işçileri kapsayan kitlesel bir yapıdır. Sendika, çalışanların ortak hak ve çıkarlar uğruna birliğinin ifadesidir. Sendika Üyesi Olmak İçin Önce Kayıtlı Çalışmak Gerekir! Sendikalı Olmanın Yararları Nelerdir? Sendika üyesi çalışanın çalışma süreleri Toplu İş Sözleşmesi ile belirlenir. Sendikalı olmayan çalışan, sosyal güvenlik haklarından mahrum kalabilir. Ekonomik ve Sosyal hakları aramanın en iyi ve güvenilir yollarından biri sendikalı olmaktır. Sendikalı olmak işyerinde çeşitli konularda söz sahibi olmak demektir. * İnsana yakışan çalışma süreleri için sendikalı ol! * Sosyal haklara sahip olmak için sendikalı ol! * İnsanca yaşanacak bir ücretle çalışmak için sendikalı ol! Sendika Üyesi Olmak İşten Çıkarma Gerekçesi Olarak Gösterilemez! 17

20 Gözler Önünde Eriyen Çocuk İşçileri Yok Saymayın... 18

21 BU HAKSIZLIĞA DUR DİYEBİLMEK İÇİN ŞİKAYET ETMEKTEN KORKMAYIN! 19

22 Sigortasız (Kayıtsız) Çalıştırıldığını Öğrenen İşçi Ne Yapmalı? Bölge Çalışma Müdürlüğü veya SGK İl Müdürlüklerine başvurmalı veya SGK Başkanlığının kayıt dışı istihdam ile mücadele kapsamında oluşturduğu ALO 170 iletişim merkezlerini aramalı. Bu yollarla yapılan şikayet üzerine SGK veya İş Müfettişleri tarafından işyerinde inceleme başlatılır. Bu Tür Sorunlarla Karşılaşmamak İçin Ne Yapılmalı? Mutlaka ve Mutlaka Sigortalı (Kayıtlı) Çalışmalı! 20

23 DİLEKÇE ÖRNEĞİ Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne,....adresinde bulunan... işyeri sicil nolu Şti'nde tekstil işçisi olarak 2 aydır çalışmaktayım. İşverenim tarafından Kurumunuza işe başlama ve sigortalılık bildirimim yapılmadığından, ilgili işyerinde çalıştığımın tespiti ve sigortalılığımın tescilini Kurumunuzdan talep ederim. Ad Soyad 21

24 Kayıt Dışı Çalışan Kişi İşyerinde Çalıştığını Nasıl Kanıtlayacak? Bu durumda en önemli kanıt çalışma arkadaşlarıdır. Kayıt dışı çalışan kişi iş arkadaşlarını tanık olarak gösterebilir. Ancak işyerindeki diğer çalışanlar, tanıklık yapmayı kabul etmeyebilirler. Bu nedenle çalışanlar işyerinde kendilerine verilen her türlü belgeyi mutlaka saklamalıdırlar. Çalışılan süre içinde verilen fazla mesai çizelgesi, nöbet kağıdı, maaş zarfı gibi belgeler hukuki yollara başvurulduğunda kanıt niteliği taşıyabilir. Sigortalı ol, geleceğini koru! 22

25 Kayıt dışı çalışma çünkü *Sigortalı işçinin kendisinin veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin hastalık, doğum, iş kazası, meslek hastalığı gibi hallede sağlık harcamaları devlet tarafından karşılanır, sigortasız işçi bu masrafları kendisi karşılamak zorunda kalır. *Sigortalı işçiye hastalık, doğum, iş kazası, meslek hastalığı gibi hallede devlet tarafından iş göremezlik ödeneği ödenir, sigortasız işçiye ödenmez. *Sigortalı işçi işverenin kusurundan kaynaklanan iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle işverenden tazminat talep edebilir, sigortasız işçinin ise tazminat talep etmeden önce işyerinde çalıştığını kanıtlaması gerekir. *Sigortalı işçi sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığı bağlanır, sigortasız işçi çalışamaz duruma geldiğinde ortada kalır. *Sigortalı işçi yaşlandığında emekli aylığı bağlanır, sigortasız işçi yaşlanıp çalışamaz duruma geldiğinde başkasına muhtaç duruma düşer. *Sigortalı işçi öldüğünde eş ve çocuklarına aylık bağlanır, sigortasız işçi öldüğünde eş ve çocukları sahipsiz kalır. *Sigortalı işçi işsiz kaldığında işsizlik aylığı bağlanır, sigortasız işçi işsiz kaldığında parasız kalır. *Sigortalı işçinin ücret, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, yıllık izin, hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil gibi işçilik hakları hukuki güvence altındadır, sigortasız işçinin ise bu haklardan yararlanabilmek için önce işyerinde çalıştığını ispatlaması gerekir. *Sigortalı işçi sendikaya üye olarak işverenle toplu pazarlık yapabilir, sigortasız işçi ise işçi olduğunu kanıtlayamadıkça sendikaya üye olamaz. İşverenin verdiği ile yetinmek zorundadır. 23

26 Kayıt dışı çalıştırma çünkü İşyerindeki işçinin sigortasız çalıştığının tespiti halinde ; *İşverene idari para cezası verilir, *Ödenmeyen tüm sigorta primleri ve gecikme zamları ayrıca tahsil edilir. *Devlet tarafından işçiye yapılanan her türlü sağlık harcamaları ve bağlanan iş göremezlik aylıkları da işverene ödettirilir. *İşçi sigortasız çalışsa bile, işyerinde çalıştığının kanıtlanması halinde her türlü işçilik haklarını işverenden talep edebilir. *Kayıtsız çalıştırılan işçinin insanca yaşama hakkı elinden alındığı için kul hakkı yenmiş olur. 24

27 a tepki göster çünkü ; *Kayıt dışı işçiye vergi ve sosyal güvenlik pirimi ödemeyen işveren, maliyetleri en az %40 oranında aşağıya çekerek sizinle haksız rekabet eder *Kayıt dışı çalışan işçi sigorta pirimi ödemediği durumda, yeşil kart alarak veya sigortalı eşinden dolayı sağlık karnesi alarak sağlık yardımlarından yararlanır. Bu da, sosyal güvenlik sisteminin mali dengelerini sarsarak uzun vadede sizin ödeyeceğiniz pirim oranlarının artırılmasına neden olur. *Kayıt dışı çalışmayı kabul eden işçilerin varlığı, sizin sigortalı iş bulma olanaklarınızı daraltır. *Kayıtsız çalıştırılan her işçi kendi çocuklarımızın işsiz kalması demektir. 25

28 ON MİLYON İNSAN SİGORTASIZ ÇALIŞIYOR 26

29 Kayıt dışı işçi çalıştıranları, çocukları kullananları şikayet edin. Her Türlü İhbar ve Önerileriniz İçin; 170 ALO Kayıtdışı İstihdam Hattı Sosyal Güvenliğe Kayıtlı mısınız? Priminiz Ödeniyor mu? 27

30 Öz İplik-İş Sendikası ile Malatya Ticaret ve Sanayi Odası ortaklığında gerçekleştirilen Sosyal Diyalog ve Eğitim yoluyla Kayılı istihdamın desteklenmesi projesi kapsamında isimli bir Web sitesi oluşturulmuştur. Bu web sitesi aracılığıyla şikâyetlerinizi ve ihbarlarınızı direk olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna iletebileceğiniz bir şikayet formu bulunmaktadır. Bu formu doldurarak yapılan haksızlığa dur diyebileceğiniz güçlü bir alt yapı oluşturduk. Güvenceniz için şikâyetlerinizi bize iletebilirsiniz. 28

31

32 ÖZ İPLİK-İŞ SENDIKASI İLE MALATYA TİCARET VE SANAYİ ODASI SOSYAL DİYALOG VE EĞİTİM YOLUYLA KAYITLI İSTİHDAMIN DESTEKLENMESİ PROJESİ İLETİŞİM Öz İplik-İş Sendikası Proje Merkez Ofisi Adres: Anıttepe mah. Işık sok. No : Maltepe/ANKARA Tel : Faks : Web : Proje Web sitesi: oziplikis@gmail.com Öz İplik-İş Sendikası Malatya Yerel Ofisi İstemiye Mah. Turgut Temelli Cad. Açıl İş Merkezi C Blok Kat: 2 MALATYA Tel: Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Adres :İnönü caddesi PTT Yanı No :1 Tel : Faks : tso@malatyatso.org.tr MALATYA Bu b r yalnızoşür, AB d hiçbir ca ÖZ İP esteği ile LİK şekil de Av -İŞ Sen oluşturulm d rupa Birliğ ikası ve M uştur. Bu i'nin görü alatya T yayının şlerin iç ic i yan aret ve S eriğinin sıtma a s makta nayi Oda orumlulu ğ sına dır. aittir u ve