TÜRK VERGİ SİSTEMİ II

Transkript

1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TÜRK VERGİ SİSTEMİ II Hafta 2 Doç. Dr. Habib YILDIZ Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Her hakkı saklıdır 2012 Sakarya Üniversitesi

2 ÜNİTE 2 KATMA DEĞER VERGİSİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY İÇİNDEKİLER I. VERGİYİ DOĞURAN OLAY II. KATMA DEĞER VERGİSİNİN MATRAHI A. Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah B. İthalatta Matrah C. Uluslararası Yük ve Yolcu Taşımalarında Matrah D. Özel Matrah Şekilleri E. Matraha Dahil Olan Unsurlar F. Matraha Dahil Olmayan Unsurlar G. Döviz İle Yapılan İşlemlerde Ve Bedeli Belli Olmayan İşlemlerde Matrah H. Emsal Bedel ve Emsal Ücret III. KATMA DEĞER VERGİSİNİN ORANI

3 ÖĞRENME HEDEFLERİ Bu konuyu çalıştıktan sonra, ÖNERİLER Katma değer vergisinde vergiyi doğuran olayı, Katma değer vergisinin matrahını, Katma değer vergisinin oranını öğreneceksiniz. Dersi öğrenmeye başlamadan önce katma değer vergisi ile ilgili bir ön araştırma yapmak dersi öğrenmede etkili olacaktır. Kütüphane ve internet imkanlarından yararlanarak ünitede geçen başlıca kanun metinleri ve eserlerin sistematiği ve genel muhtevasını incelemeye çalışınız.

4 ÜNİTE 2 KATMA DEĞER VERGİSİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY I. VERGİYİ DOĞURAN OLAY Vergiyi doğuran olay kavramı VUK un 19. maddesinde genel olarak şu şekilde tanımlanmıştır; vergiyi doğuran olay, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın gerçekleşmesi ve hukuki durumun oluşması ile doğar. KDV de vergiyi doğuran olay, Kanun un 10. maddesinde düzenlenmiş olup, bu düzenlemeler aşağıda ayrı ayrı ele alınmıştır. Mal Teslimi ve Hizmet İfası Hallerinde Vergiyi Doğuran Olay Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde vergiyi doğuran olay, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile meydana gelmektedir. KDV malın teslimi veya hizmetin yapılması ile doğduğundan, verginin teslimin veya hizmetin yapıldığı dönemde beyan edilmesi gerekir. Beyan için, verginin müşteriden tahsil edilmesi şart değildir. Örneğin, taksitli mal satışlarında, bedelin taksitler halinde alınması, vergiyi doğuran olayın malın teslim edildiği tarihte doğmasına engel oluşturmamaktadır. Bu durumda, teslim bedeli taksitler halinde müşteriden tahsil edilse dahi, bu bedel üzerinden hesaplanan KDV malın teslim edildiği ay beyannamesi ile beyan edilecektir. (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). Ay ın Son Günlerinde Yapılan Teslimlerde Vergiyi Doğuran Olay ve Fatura İlişkisi KDV de vergiyi doğuran olay, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile meydana gelmektedir. Sevk irsaliyesi ile sevk edilen mallarda sevk irsaliyesinin düzenlenme tarihi vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarih olacaktır. Sevk irsaliyesinin düzenlenme tarihi, tesliminin gerçekleştiği, diğer bir ifade ile KDV nin doğduğu tarih olarak kabul edilecektir. VUK nın 231. maddesinde fatura düzenlenmesi için 10 günlük süre tanınmış olması, teslim veya hizmetin faturanın düzenlendiği tarihte yapılmış olduğu anlamına gelmemektedir. Henüz fatura düzenlenmemiş olmakla beraber, vergiyi doğuran olay, teslimin veya hizmetin yapıldığı anda meydana gelecektir. Örneğin, 30 Kasım da teslim edilen bir mala ait faturanın 7 Aralık ta düzenlenmesi halinde, KDV yönünden vergiyi doğuran olay malın teslim edildiği 30 Kasım da meydana gelecek, mal teslimine ait KDV ise, satıcı tarafından Kasım Ayı KDV Beyannamesi ile beyan edilecektir (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012).

5 Müşteri Kabul Şartına Bağlı Mal Satışlarında Vergiyi Doğuran Olay Kabul şartlı mal satışlarında vergiyi doğuran olay, kabul şartının oluştuğu tarihte meydana gelmektedir. Bu tür satışlara, kamu idarelerinin mal alımları ile 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun un 8. maddesine göre yapılan kapıdan satışlarda rastlanmaktadır. Kamu idareleri mal alımlarını, ihale komisyonunun kabulü koşuluna bağlayabilmektedir. Bu gibi durumlarda, teslim ve vergiyi doğuran olay ihale komisyonunun malın alımını kabul tarihinde meydana gelmektedir. Kapıdan satışlarda ise tüketici 7 günlük tecrübe ve muayene süresi sonuna kadar malı kabul veya hiçbir gerekçe göstermeden reddedebilmektedir. Bu durumda vergiyi doğuran olay, tecrübe ve muayene sonucu teslimin yapıldığı tarihte meydana gelecektir. KDV nin bu tarih itibariyle hesaplanıp, ilgili dönemde beyan edilmesi gerekir (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). İşlemden Önce Belge Düzenlenmesi Halinde Vergiyi Doğuran Olay Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, sadece bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi anında vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir. Bu düzenleme ile, vergi alacağının zamanında kavranması ve emniyet altına alınması amaçlanmaktadır. Ancak avans alınması işlemi, yapılmış bir mal teslimi veya hizmetin karşılığı olmadığından KDV ye tabi değildir (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). Kısım Kısım Mal Teslimi veya Hizmet Yapılması Mutad Olan ve Bu Hususlarda Mutabık Kalınan Hallerde Vergiyi Doğuran Olay Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde vergiyi doğuran olay, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması ile meydana gelmektedir. Örneğin, haftalık üretim kapasitesi adet ayakkabı olan ve adetlik sipariş alan bir atölyesinin, tamamı 3 haftada olmak üzere her hafta adet ayakkabı teslim etme taahhüdünde bulunduğunu ve bu taahhüdünü gerçekleştirdiğini varsayalım. Kısım kısım gerçekleşen bu işlemde vergiyi doğuran olay, her bir adetlik ayakkabının teslimi anında meydana gelmektedir. Vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi için, ayakkabının tamamının teslimini beklemeye gerek bulunmamaktadır (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). Komisyoncular Vasıtasıyla veya Konsinyasyon Suretiyle Yapılan Satışlarda Vergiyi Doğuran Olay Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda, malların

6 alıcıya teslimi anında vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir. Çünkü komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda, malların satılmak üzere bu aracılara tevdiinin, ortada bir mülkiyet devri mevcut bulunmadığından teslim olarak değerlendirilmesi mümkün olmayacaktır. Bu işlemde teslim fiili, malların bu aracılar tarafından alıcılara teslimi anında gerçekleşmektedir (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). Malın Alıcıya veya Onun Adına Hareket Edenlere Gönderilmesi Halinde Vergiyi Doğuran Olay Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii anında KDV doğmaktadır. Malın teslimi işlemine kesinlik kazandıran ve kayıt dışı mal satışlarını önlemeyi amaçlayan bu hüküm, niteliği itibariyle bir vergi güvenlik müessesesidir. Ancak, mükellefin şubeleri arasındaki mal nakilleri, konsinye satışlarda satılmak üzere konsinyiye mal gönderilmesi gibi teslim kapsamına girmeyen mal sevkiyatları ise teslim olarak değerlendirilemez ve bu sevkiyatlar KDV yi doğuran bir işlem olarak kabul edilemez (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). Amortismana Tabi Menkul veya Gayrimenkul Malların İşletme Aktifine Alınması veya Kullanılmaya Başlanması Hallerinde Vergiyi Doğuran Olay İşletmede kullanılmak üzere imal ve inşa edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, kullanılmaya başlanması veya aktife alınması teslim sayılan hal kapsamında verginin konusuna alınmıştır (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). Su, Elektrik Gaz, Isıtma, Soğutma ve Benzeri Enerji Dağıtım veya Kullanımlarında Vergiyi Doğuran Olay Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında, bunların ilgili müesseselerce bedellerinin tahakkuk ettirilmesi halinde, vergiyi doğuran olay meydana gelecektir. Kanun da, bu tür dağıtımlar mal teslimi sayılmıştır. Ancak bu tür malların teslimi önceden gerçekleştirildiği halde, bu aşamada vergilendirilmesi mümkün olmadığından, Kanun un bu maddesi ile vergilendirme, bunların bedellerinin hesaplandığı anda yapılacaktır. Kanun koyucu önceden tüketilen bu mallara ait verginin daha fazla geciktirilmemesi ve izlenmesinin güçleşmemesi için, vergiyi doğuran olayı bu malların bedellerinin tahsiline bağlamamıştır. Dolayısıyla bu malların bedellerinin tahakkuk ettirildiği, yani bedelin hesaplanarak ödenebilir hale geldiği anda vergiyi doğuran olay meydana gelmiş sayılacaktır (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). İthalatta Vergiyi Doğuran Olay

7 İthalatta vergiyi doğuran olay, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihte meydana gelecektir (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). Dar Mükellefiyete Tabi Olanlar Tarafından Yapılan Uluslararası Taşımacılıkta Vergiyi Doğuran Olay ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta vergiyi doğuran olay, gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılması anında meydana gelmektedir. İşin özelliği nedeniyle bu şekilde taşımacılık yapan dar mükellefleri izlemek güç olduğundan, böyle bir düzenleme yapılması gereği doğmuştur (KDVK, m. 10; Altındağ, 2012). II. KATMA DEĞER VERGİSİNİN MATRAHI KDV de matrah tespit edilmesi; teslim ve hizmetlerde matrah, ithalatta matrah, uluslararası yük ve yolcu taşımalarında matrah ve özel matrah şekilleri başlıklar altında incelenebilir. A. Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir. Bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade eder. Kısaca alıcının mal veya hizmeti satın alabilmesi için KDV hariç ödediği tutar matrahı oluşturmaktadır. Belli bir tarifeye göre fiyatı tespit edilen işler ile bedelin biletle tahsil edildiği hallerde tarife ve bilet bedeli KDV dahil edilerek tespit olunur ve vergi müşteriye ayrıca intikal ettirilmez (KDVK, m. 20). Bu gibi hallerde KDV, tarife veya bilet bedeli üzerinden iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanır. Hesaplanan KDV tarife veya bilet bedeli üzerinden ayrıca gösterilmez, ancak fiyata KDV dahil olduğu belirtilir (Sarılı, 2012:430). B. İthalatta Matrah İthalatta, verginin matrahı aşağıda gösterilen unsurlarının toplamında oluşmaktadır (KDVK, m. 21): İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri, İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar,

8 Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler. C. Uluslararası Yük ve Yolcu Taşımalarında Matrah İkametgahı, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta şahıs ve ton başına kilometre itibariyle yurt içi emsalleri göz önüne alınmak suretiyle matrah tespitine Maliye yetkilidir (KDVK, m. 22). Ancak daha önce de belirtildiği gibi, Bakanlar Kurulu kararı ile ülkemizde uluslararası yük ve yolcu taşımacılığı KDV den istisna edilmiştir. D. Özel Matrah Şekilleri Yukarıdaki matrah şekilleri dışında KDVK nın 23. maddesinde özel matrah şekilleri belirlenmiştir. Bu özel matrah şekilleri şunlardır: - Spor-toto, milli piyango ile her türlü piyangoda matrah: KDVK nın 23. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde Spor-Toto Oyunu, Milli Piyango ile her türlü piyangoda oyuna veya piyangoya katılma bedelinin KDV matrahını teşkil edeceği hükme bağlanmıştır. Bu işlemlerde nihai satış fiyatı KDV dahil olarak belirlenecek, bilet oyunu veya piyangoyu tertip edenler KDV mükellefi oldukları için vergi hesaplayıp, beyan edeceklerdir. Nihai tüketiciye satış yapan bayiler ise KDV hesaplamayacaklardır (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri). - At Yarışları ile Diğer müşterek Bahis ve Talih Oyunlarında Matrah: KDVK nın 23. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde at yarışları ile diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında bu yarış ve oyunlara katılma bedelleri ile bunların icra edildiği mahallere giriş bedellerinin KDV matrahı olacağı hükme bağlanmıştır. Görüldüğü üzere bu bentte iki farklı matrah şekline yer verilmiştir. Bunlardan birincisi, yarış ve oyunlara katılma bedeli; ikincisi ise örneğin at yarışlarını izlemek amacıyla yarışların yapıldığı hipodromlara giriş bedelidir. KDVK nın 8/e maddesinde bu kapsamdaki yarış ve oyunları tertip edenlerin KDV mükellefi olduğu belirtilmiştir. Bayiler ise faaliyetleri sadece bu kapsamdaki işlemlere münhasır olması durumunda KDV mükellefiyeti tesis ettirmeyeceklerdir (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri). - Profesyonel Sanatçıların Yer Aldığı Gösteriler İle Profesyonel Sporcuların Katıldığı Sportif Faaliyetler, Maçlar, Yarışlar ve Yarışmalarda Matrahı: KDVK nın 23. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve

9 yarışmalar tertiplenmesi ve gösterilmesinde bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel ile bu mahallerde yapılan teslim ve hizmet bedelinin KDV matrahı olacağı hükme bağlanmıştır. Bu bentte de iki farklı matrah şekli düzenlenmiştir. Birincisi, sayılan organizasyonların yapıldığı yerlere giriş bedeli; ikincisi ise bu yerlerde yapılan teslim ve hizmetler karşılığında alınan bedeldir (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri). - KDVK da gösteriler ve konserler ile sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmaların profesyonel sanatçı veya sporcuların katılması halinde vergilendirilmesi öngörülmüştür. Faaliyetlerin amatör sporcu ve sanatçılar tarafından gerçekleştirilmesi KDV dışında tutulmuştur (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri). - Gümrük Depoları ve Müzayede Salonlarında Yapılan Satışlar İle Lisanslı Depoculuk Ürün Senetlerinin Tesliminde Matrah - KDVK nın 23/d maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde gümrük depolarında ve müzayede salonlarında yapılan satışlarda kesin satış bedelinin vergi matrahı olacağı hükme bağlanmıştır. KDVK nın 23. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminde senedin en son işlem gördüğü borsada oluşan değeri de özel matrah şekli olarak belirlenmiştir. Düzenleme ile ürün senetlerinin tesliminde KDV matrahına açıklık getirilmiştir (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri). - Altından Mamül, altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrah: KDVK nın 23. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde altından mamûl veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrahın, külçe altın bedeli düşüldükten sonra kalan miktar olacağı hükme bağlanmıştır. Bu düzenleme ile KDVK nın 17/4-g maddesinde külçe altın teslimine tanınan istisnanın, altından mamûl veya altın ihtiva eden ziynet eşyası ile sikke altın alanlara da yansıtılması amaçlanmıştır (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri). - Burada belirtilenlerin dışında Maliye Bakanlığına işin mahiyetini gözönünde tutarak özel matrah şekilleri tespit etmeye yetki verilmiştir. Maliye Bakanlığı bu yetkisini aşağıda belirtilen işlemler için kullanmıştır (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri); Tütün Mamülleri ve Bazı Alkollü İçkiler Çay teslimleri Gazete, dergi ve benzeri periyodik yayınlar

10 Külçe gümüş ve gümüşten mamül eşya teslimleri Belediyeler tarafından yapılan şehiriçi yolcu taşımacılığında kullanılan biletlerin ve kartların bayiler tarafından satışı Telefon kartı ve jeton satışları - Buna göre; yukarıdaki ürünleri perakende bayilerine satışını yapan mükellefler, bu bayilerin de kârını ihtiva edecek şekilde KDV hesaplayıp beyan edeceklerdir. Perakende bayileri ise ürün satışına yönelik herhangi bir işlem yapmayacaklardır. Bayiler kestikleri satış faturası ve benzeri vesikada KDV göstermeyeceklerdir (M. E. Akyol, KDV Uygulamasında Özel Matrah Şekilleri). E. Matraha Dahil Olan Unsurlar KDVK nın 24. maddesine göre matraha dahil unsurlar şunlardır: Teslim alanın gösterdiği yere kadar satıcı tarafından yapılan taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri, Ambalaj giderleri, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları ile vergi, resim, harç, pay, fon karşılığı gibi unsurlar, Vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerler. F. Matraha Dahil Olmayan Unsurlar KDVK nın 25. maddesine göre matraha dahil olmayan unsurlar şunlardır: Teslim ve hizmet işlemlerinde fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun olmayan miktardaki iskontolar. İskontonun KDV matrahına dahil edilmesi için, iskonto miktarının fatura vb. satış belgesi üzerinde gösterilmesi ve ticari teamüllere uygun olması gerekir. Hesaplanan katma değer vergisi. Yapılan işlemlerin hiçbir aşamasında KDV vergi matrahına dahil edilmez. G. Döviz İle Yapılan İşlemlerde Ve Bedeli Belli Olmayan İşlemlerde Matrah Bedelin döviz ile hesaplanması halinde döviz, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği andaki cari kur üzerinden Türk parasına çevrilir. Cari kuru belli olmayan dövizlerin Türk parasına çevrilmesine ilişkin esasları Maliye Bakanlığı belirler (KDVK, m. 26). H. Emsal Bedel ve Emsal Ücret Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir. Bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve

11 bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde de, matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücreti esas alınır. Emsal bedeli ve emsal ücreti VUK hükümlerine göre tespit olunur. Katma değer vergisi uygulaması bakımından emsal bedelin tayininde genel idare giderleri ve genel giderlerden mamule düşen hissenin bedele katılması mecburidir. Serbest meslek faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmetin bedeli, bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamaz (KDVK, m. 27). III. KATMA DEĞER VERGİSİNİN ORANI Katma değer vergisi oranı, vergiye tabi her bir işlem için %10'dur. Bakanlar Kurulu bu oranı, dört katına kadar artırmaya, %1'e kadar indirmeye, bu oranlar dahilinde muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası için farklı vergi oranları tespit etmeye yetkilidir (KDVK, m. 28). Bakanlar Kurulu bu yetkisini kullanarak farklı mal ve hizmetleri farklı oranlarda KDV ye tabi tutmuştur. Ülkemizde ürün gruplarına göre bir sayılı listede yer alan mal ve hizmetler için yüzde 1 oranı (indirimli oran); iki sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için yüzde 8 (indirimli oran); bir ve iki sayılı listede yazılı olanlar hariç olmak üzere vergiye tabi her işlem için yüzde 18 oran (genel oran) uygulanmaktadır. Bu oranların uygulandığı teslim ve hizmetlere ilişkin bazı örnekler aşağıda verilmiştir; i. Yüzde 1 Vergi Oranlarına Tabi Bazı Mal ve Hizmetler: Ağırlıklı olarak tarım ürünleri (Kuru üzüm, fındık, kestane, ihlamur, kekik, susam, buğday, kuru fasulye, mercimek, patates vb.. Bu malların toptan satışında bu KDV oranı uygulanır, parkende satışında ise yüzde 8 oranı uygulanır) Toplan hallerinde sebze ve meyve teslimi Ekmek, buğday, yufka Gazete ve dergiler, Kullanılmış binek otomobilleri, Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri, Kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kuruluşları ve belediyelerce yapılan sadece net alanı 150m2 ye kadar konutlara ilişkin inşaat taahhüt işleri, Cenaze hizmetleri, Faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu araçların kiralanması hizmetleri, yer almaktadır.

12 ii. Yüzde 8 Vergi Oranına Tabi Bazı Mal ve Hizmetler: Temel Gıda Maddeleri Canlı hayvan ve etleri, kümes hayvan ve etleri, balık, Süt ve süt ürünleri, yumurta, zeytin, kahve çak, şeker, bal, Pirinç, bulgur, irmik, makarna, Yemeklik katı ve sıvı yağlar, tereyağı, Taze sebze ve meyvalar Diğer Mal ve Hizmetler Tekstil ve konfeksiyon ürünleri (İç ve dış giyim eşyası ve ev tekstil ürünleri) Tekstil ve konfeksiyon sektöründe fason olarak yaptırılan hizmetler, Sığırların (bufalo dahil) dabaklanmış ve aprelenmiş kürkleri, Sağlık hizmetleri, Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılan veya ithaline izin verilen beşeri tıbbi ürünler, Tıbbi malzeme, tıbbi ürün, tıbbi cihaz, ortopedik cihazlar, masaj cihazları vb.ile bunların aksam ve parçaları teslimleri ile bunlardan makine ve cihaz niteliği taşıyanların kiralanması hizmetleri, Eğitim ve öğretim hizmetleri, Kitap ve benzeri yayınlar, Sinema, tiyatro, opera, operet, bale, müze giriş ücretleri, Konaklama hizmetleri, Yaşlı, sakat ve düşkünler için bakım ve huzurevleri ile yetimhanelerde verilen hizmetler, Belediyeler veya bunların iktisadi işletmeleri tarafından verilen atık su hizmetleri, Biyolojik mücadelede kullanılan parazit ve predatörler ile Tarım Bakanlığı tarafından zirai mücadelede kullanılmak üzere ruhsatlandırılan bitki koruma ürünleri Bazı iş makineleri, örgü, dikiş ve trikotaj makinelerinin teslimi ve finansal kiralama işlemleri yer almaktadır. iii. Yüzde %18 Vergi Oranına Tabi Mal ve Hizmetler Yüzde 18 lik oran genel oran niteliğindedir. Bu nedenle Yüzde 1 ve yüzde 8 lik oranları ihtiva eden listelerde ye almayan veya almakla birlikte yüzde 18 lik orana tabi olacağı açıkça

13 belirtilmiş olan mal ve hizmetler için bu oran öngörülmüştür. SORULAR 1. Katma değer vergisinde vergiyi doğuran olay ne şekilde ortaya çıkmaktadır? 2. Katma değer vergisinin matrahı ne şekilde belirlenmektedir? Katma değer vergisinin oranı hakkında bilgi veriniz.