Transkript

1 ŞEKER PANCARI HASADI Pancar biriktirdiğinden inden daha fazla şeker tüketmeye t başlad ladığında birinci yıldakiy fizyolojik olgunluğu tamamlanmış sayılır. Daha olgun durumdaki pancarlar daha erken hasat edilir. Bazı ülkelerde kampanya süresinin ayarlanması gerektiğinde inde erken söküms uygulanabilir. Ancak, pancar erken sökülds ldüğünde yaprak ve kök k k ağıa ğırlığı düşük k olur ve bileşimi imi proses sırass rasında problem yaratabilir. Ayrıca, pancar alımı sırasındaki yoğunlu unluğu u rahatlatmak amacıyla geç teslim için i in de prim verilebilir. Şeker pancarı hasadı el aletleri ile veya makinalı olarak yapılabilir. Pancarın söküm m ve hasat sırass rasında zedelenmemesi için i in özen gösterilmelidirg sterilmelidir,, araçlara yüklemede kullanılan lan yaba vb. el aletlerinin uçlaru ları kör olmalıdır.

2 PANCAR HASAT MAKİNASI Şeker pancarının yaprak kesme, sökme, temizleme, depolama, boşaltma işlemlerini bir arada yapan tek sıralı kombine sökme makinasıdır. Şeker pancarı sökücü

3 Pancar hasat makinaları içerisinde başlar ları kesen, pancarı söken,, yığıy ığın n yapan veya depoda toplayan tipler mevcuttur. Pancarlar mümkm mkün n olduğunca unca toprak, çamur ve pislik içermeyecek i şekilde hasat edilmelidir. Böylece nakliye harcamalarından tasarruf sağlanacak, pancar silolamaya daha uygun olacak, pancarın n fabrikaya girişinde inde kullanılan lan taşı şıma kanallarında nda su çabuk kirlenmeyecektir. Pancarın başı konik şeklinde, kuyruğu ise 1 cm çapındaki bölgeden b kesilmelidir. Kuyruk kesilmediğinde inde solarak çürümeye neden olur.. Hasat sırasında pancarın n rutubet kaybına izin verilmemeli, güneşten korumak için i in tarladaki yığıy ığınların üzeri örtülmelidir. Ancak bu uygulama pratikte pek mümkün n olmamaktadır.

4 ŞEKER PANCARININ DEPOLANMASI Sökülüp p temizlenen pancarda sakaroz oluşumu umu ve depolanması durur, topraktan su alımı da durmuştur tur. Fakat pancar kökük canlılığı ığını korur ve solunum yapar. Şeker pancarı çok iyi saklansa da sakaroz solunum sırasında oksitlenerek CO 2 ve H 2 O ya parçalan alanır (ortamın T sine bağlıdır, düşük d T de daha az şeker kaybı olur) Solunum sırass rasında sakaroz CO 2 den başka bazı maddelere de dönüşür. d Havasız şartlarda şeker dışıd maddelerin oluşumunda umunda artış gözlenir. (Depolama sırass rasındaki günlg nlük şeker kaybı az gibi görünse g de uzun süreli s depolamada toplam kayıp p artar. Pancar ağıa ğırlığında günlük k ortalama % 0.01 kayıp p varsa, 150 günde g pancar ağırlığının n % 1.5 kadarı, şekerin ise % 9 u 9 u kaybolur. )

5 Mikroorganizmaların n Sebep Olduğu u Kayıplar Depolama sırass rasında kayıplar solunum nedeniyle ortaya çıkan kayıplar pancarda üreyen m.o m nın neden olduğu kayıplar (Uygunsuz depolama koşullar ullarında artar) Pancar üzerinde toprak tanecikleri ile birlikte çeşitli m.o. bulunmaktadır. Sağlam pancar üzerinde gelişme gösteremezler çünk nkü pancar da bazı savunma sistemlerine sahiptir, m.o. m sadece ölmüş pancar hücrelerinde gelişebilir. ebilir. Bu ölmüş hücreler pancarın yaralanmış ış,, donmuş pörsümüş,, kurumuş kısımlarında bulunur. Önce saprofit bir hayat sürerek s ölü noktalarda gelişme gösteren g m.o.,, daha sonra zayıflam flamış bulunan komşu u hücreleri h de etkilerler.

6 Pancar sahip olduğu u doğal korunma yeteneğini yitirirse, mikroorganizma gelişimini imini yapay önlemlerle engellemek çok zor hale gelmektedir. Bu nedenle pancar köklerinin k klerinin yaralanması önlenmelidir. Pancarın n baş ve kök k k kısımlark mları kesildiğinde inde kaçınılmaz olarak bazı yaralanmalar ortaya çıkar. Bunların n onarımı nisbeten daha kolaydır. Ancak, dikkatsizlik yüzünden y pancarın n yan kısımlark mlarında meydana gelen yaralanmalar daha zor onarılır r ve kökün k çürümesi kolaylaşı şır. Ayrıca pancar hücreleri h dondukları zaman canlılıklar klarını yitirdikleri içini in; donup çözünen pancarlar mikroorganizma gelişimi imi için i in uygun bir ortam oluştururlar ve kolaylıkla kla çürürler. rler.

7 Pancarın depolanması sırasında pörsüme (nem kaybı) da büyük önem taşır Ağırlıkça % 75 su içeren pancar için % 5-10 luk bir nem kaybının önemsiz olduğu düşünülebilir. Toplam ağırlıktaki % 5 lik nem kaybı, yüzeydeki hücrelerde % 50 nem kaybına neden olmaktadır. Bu durum ise dış tabakalardaki hücrelerin kendilerini savunma sistemlerini zayıflatır ve pancar depolama özelliğini kaybeder

8 Pancar kökü yüzeyinde önce genellikle havaya ihtiyacı olan küfler gelişerek, koloni oluştururlar. Pancarın dış kısımlarındaki kalın dokular küfler tarafından tahrip edilir Daha sonra çoğunlukla anaerob özellikteki bakteriler, pancarın iç kısımlarına girerek orada yerleşir ve gelişme gösterir. Küfler pancardaki şekeri havanın oksijeni ile oksitleyerek asit oluştururlar

9 Depolamada bozucu etki yapan küflerk Botrytis cinerea : optimum ph 4.5 okzalik asit üretir boz renkli çürükl klük k oluşturur Rhoma betae : optimum ph 6.5 siyah renkli çürükl klük k oluşturur Rhizopus betavora : nötr ph ortamında iyi gelişir ir

10 Depolamada bozucu etki yapan bakteriler: Bacterium betae viscusum Bacterium betae flavum Bu iki bakteri ph değerlerinde erlerinde gelişir ir balgamsı bir sıvıs oluştururlar Küf ve bakterilerin gelişimi için en uygun sıcaklık C

11 Pancarın n biyolojik özellikleri ve mikrobiyel gelişme bakımından depolamada dikkat edilmesi gerekli koşullar aşağıdaki gibi özetlenebilir : Pancar mümkün olduğunca düşük sıcaklıkta depolanmalıdır. Çünkü düşük sıcaklık mikroorganizma faaliyetini yavaşlattığı gibi, pancarın solunumunu ve bu yolla şeker kaybını azaltır. Ancak pancarın donmaması için 0 C nin altına inilmemelidir.

12 Pancarın doğal korunma sistemini zayıflatmamak ve pancarı sağlam olarak muhafaza etmek gerekir. Bu nedenle pancarın yaralanıp, berelenme ve donmasından kaçınılmalı; pörsümeye (rutubet kaybı) izin verilmemelidir. Pancarların dikkatle durumlarına göre birbirinden ayrılması gerekir. Tamamen olgunlaşmamış, donmuş, nem kaybederek pörsümüş, mikrobiyal etkilerle çürümüş, içi boş pancarlar kampanya boyunca uzun süre saklanacak olan taze ve sağlam pancarlarla karıştırılmamalıdır.

13 Pancarın n Fabrika Alanına na Girişi i ve Tartımı pancar fabrikaya genellikle karayolu ile getirilmektedir pancar miktarını belirlemek için araçlar girişte-çıkışta tartılır Pancarın Boşaltılması (kuru boşaltma/ sulu boşaltma) Boşaltmada pancarın düşme yüksekliğinin fazla olmamasına özen gösterilmelidir. Kuru boşaltma sistemlerinde (damperli kamyon/romörk) Damper sistemi olmayan araçlar bir tabla üzerine çıkarıldıktan sonra hidrolik bir sistem yardımı ile tek taraftan kaldırılıp, yana veya arkaya doğru eğim verilerek boşaltılır. Bu sistemde pancarlar vinçle ve kazıyıcı-küreyici sistemlerle boşaltılan pancarlara göre daha az zarar görürler. Kuru sistemde pancar doğrudan siloya alınmayıp, bir bant düzeneği ile toprak temizleme sisteminden geçirildikten sonra diğer bir bant düzeneği ile silolara gönderilir.

14 Sulu boşaltma sistemleri demiryolu vagonlarının boşaltılmasında yaygındır. Bu sistemde araçlar elfa sistemi ile yani basınçlı su püskürtülerek boşaltılırlar. Yan kapaklarından birisi açılmış olan taşıttaki pancarlar üzerlerine sıkılan suyun etkisi ile araçtan yüzdürme kanallarına dökülürler. Boşaltma sırasında basınçla püskürtülen su iyi bir ilk yıkama sağlar. Pancarın insan gücü kullanarak el aletleri ile, kepçeli veya çeneli vinçle boşaltılması gibi sistemlerden farklı olarak su ile boşaltma sistemi pancarı zedelemez.

15 Pancar Siloları Pancarın n kısa k süre s depolandığı ığı, yüzdürme kanallarıyla fabrikaya bağlı olan günlg nlük silolar Modern fabrikalarda sadece günlg nlük k silolar bulunmaktadır. Fabrikanın n günlg nlük k ihtiyacını karşı şılayacak kapasitededir. Taşı şıma araçlar larındaki pancar basınçlı su ile boşalt altılıp p doğrudan yüzdürme kanallarına alınm nmıyorsa, önce kısa k süreli s olarak günlg nlük silolara, daha sonra da fabrikaya aktarılabilir.

16 Kampanya sırass rasında işlenecek i pancarın n uzun süre depolandığı silolar Kampanyanın n son aylarında kullanılmak lmak üzere iyi durumda olan pancarlar uzun süreli s silolarda saklanır. Bazı fabrikalarda uzun süreli s silolardan pancarın yüzdürülerek fabrikaya alınma olanağı vardır. r. Uzun süreli pancar siloları Yükseklikleri 2-3 m olan silolar: genişlikleri yüksekliklerinin yaklaşık altı katına kadar çıkabilir havalandırma için herhangi bir önlem alınmamıştır Yükseklikleri yaklaşık 5 m ye kadar olan havalandırma kanallı silolar Yükseklikleri 5 m den fazla olan cebri havalandırma sistemine sahip olan silolar (fanlı taze hava emiş ve egzostu)

17 Yüksek silolarda alttaki pancarlara büyük b k yük y k düşmektedird (Örn; 8 m yüksekliğine sahip olan bir siloda alttaki pancarlara pancar başına kg yük düşmektedir. Bu yük altında hasta ve pörsümüş pancarlar zarar görürken sağlam pancarlar etkilenmemektedir) Uzun süre s depolamada kullanılan lan en basit silolar; kesitleri ikizkenar yamuk şeklinde olan yığma silolar (Silo yüksekliy ksekliği i m, m cebri havalandırmal rmalı silolarda > 5 m)

18 Uzun süre depolanacak pancar 1 Ekimden sonra silolanır Hava sıcak olduğunda solunum fazladır Siloda ısınmayı önlemek için gündüzleri sıcak olan günlerde, silo üzeri hasırla örtülür. Siloda hava dolaşımını azaltmak ve pancarın solmasını önlemek için yan taraflar yaklaşık 20 cm kalınlıkta toprakla örtülür. Sıcak sonbahar günlerinde güneş ışığını engellemek için siloların güney ve batı kısımları kireçle beyazlaştırılır. Soğukların artması ile silonun daha iyi yalıtımını sağlamak için toprak tabakası 50 cm ye çıkarılır. Hasır ve toprakla örtmenin amacı silodaki pancarları güneş ışığı, sıcak, soğuk ve donmadan korumaktır. Yağmur sularının uzaklaştırılması için silo boyunca küçük kanallar yapılır. Muhafaza edilecek pancarlara az miktarda kireçli su serpilerek bazik ortam oluşturulur ve m.o. gelişimi engellenir.

19 Siloda pancarın n durumu devamlı olarak kontrol edilmelidir. Bozulma konusunda en önemli belirti sıcakls caklık olduğu u için i in silolara 200 ton pancara bir adet olacak şekilde termometre yerleştirilir. Özellikle çürümeye yeni başlayan pancarlar sıcakls caklığı yavaş,, yavaş yükselttiği i içini in mikroorganizma faaliyetinde artış ışa a neden olabilirler. Silodaki pancarlarda küflenme başlang langıcından ndan sonra kireç uygulanması yararlı olmaz ve ayrıca bazik ortamda çürümeyi hızlandh zlandırabilir.

20 Silolama SırasS rasında Pancarda Şeker Kayıplar pları Silodaki pancarlar solunum ve mikroorganizma faaliyeti sonucu şeker kaybederler. Kaybı belirlemek amacıyla depolama başında ve sonunda şeker oranını ölçmek yeterli olmaz, nem oranındaki değişme de belirlenmelidir. Silolama sırasında pancarda meydana gelen şeker kayıpları file metodu ile belirlenir. Silolamanın başlangıcında pancarların arasına içerisi pancarla dolu file şeklinde torbalar konulur. Filelerdeki pancarlar siloya yerleştirilmeden önce ve silolama sonrası ağırlık, nem ve şeker oranı belirlenir.

21 Örn; Filedeki pancarın n ilk ağıa ğırlığı = 26.0 kg Şeker oranı % 17.8 Filedeki pancarın n silolamadan sonraki ağıa ğırlığı = 24.5 kg Şeker oranı % 16.8 ise silolama sırass rasındaki şeker kaybını hesaplayınız? Filedeki pancarlarda ağıa ğırlık k kaybı = 1.5 kg veya 1.5 x 100 % Silolama başlang langıcında nda şeker miktarı 26 x kg Silolama sonunda şeker miktarı 24.5 x kg Silolama sırasındaki şeker kaybı = 0.51 kg veya 0.51 x 100 %

22 Eğer pancarın ağırlık kaybı hesaba katılmasayd lmasaydı, şeker kaybı = 1.0 olarak bulunurdu Bu değer er ise gerçek ek şeker kaybının (%1.96) yaklaşı şık yarısı kadardır Şeker pancarının siloda 130 gün depolandığı kabul edilirse, günlük şeker kaybı 1.96 %

23 A. Pancarın n alımı,, silolanması ve fabrikaya iletiminde kullanılan lan tesisler a. Alım sırasında, pancarın kara ve/veya demiryolu ile fabrika alanına na giriş ve tartımının yapıld ldığı kısım b. Pancar boşaltma ve ön temizleme tesisleri c. Günlük ve uzun süreli pancar siloları d. Pancarı fabrikaya nakleden yüzdy zdürme kanalları e. Pancarı ot, taş,, kum vb. kaba karışı ışımlardan temizleyen tesisler f. Pancarı yüzdürme kanallarından ndan alıp p yıkamaya y ileten tesisler g. Pancar yıkama y tesisleri

24 B. İşletme yardımc mcı maddeleri için i in gerekli tesisler a. Açık A k hava ve kapalı kömür r depoları ile fuel oil tankları b. Kireç taşı ve kok depoları c. Kimyasal madde (formalin, asit vb) depoları C. Fabrikasyon yan ürünleri için i in gerekli tesisler a. Küspe K depolama çukuru b. Melas depolama tankı D. Atıklar ve arıtım m için i in gerekli tesisler a. YüzdY zdürme ve yıkama y suyu durultma ve arıtma tesisleri b. Kondensör r suyu soğutma tesisleri c. Çamur havuzları d. Curuf depolanan alanlar e. Hurda malzemelerin depolandığı alanlar

25 PANCARIN FABRİKAYA İLETİMİ Türkiye' de pancarların fabrikaya naklinde * su ile yüzdürerek nakil sistemi * kuru nakil sistemleri (yeni) Su ile nakil sistemi; pancarlar silolama sonrası çeşitli şekillerde yüzdürme kanallarına alınıp fabrikaya su ile taşınırlar Örn; silo alanının tabanı beton ise silo boyunca belirli aralıklarla yerleştirilmiş olan hareketli su başlıklarından basınçlı su püskürtülerek, pancarlar kanala alınırlar

26 Yüzdürme Kanalları * Yüzdürme kanallarının genişliği cm veya fazla * Kanal tabanında mm/m lik bir eğim önerilir Eğim yetersiz ise kanal dibinde çok fazla kum-taş birikebilir ve kanalların temizlenmesi için ek masraflar gerekebilir. Özellikle, pancara yapışan toprak miktarının fazla olduğu bölgelerde daha fazla eğimli kanallar da planlanabilir. * Kanallarda su-pancar karışımının akış hızı ~ 1 m/sn * 1 ton pancarı fabrikaya taşımak için 8-10 m 3 su gereklidir. Su harcaması fazla da olsa kolay ve ucuz bir yöntemdir. Su, zamanla pancar üzerindeki toprak ve çamurla bulanır ve arada çöktürme havuzlarına alınarak durultulup yeniden kullanılır.

27 Pancar İçindeki Yabancı Maddelerin Ayrılmas lması Yüzdürme kanallarına alınan pancarlar arasında % ot, yaprak, sap, taş,, toprak, kum gibi yabancı maddeler vardır Türkiye'de yüzdy zdürme kanallarına yerleştirilen çeşitli temizleme sistemleri; Ot tutucular :

28 Taş tutucular : Kum tutucular : Boranov tipi taş tutucu Kobernik Tipi Kum Tutucu

29 Pancarın Yüzdürme Kanallarından Fabrikaya Alınması Fabrika zemininin birkaç metre altındaki taşı şıma kanalından ndan pancarı yukarı çıkartmak içini in Helezon Taşı şıyıcı (Bir boru/oluk oluk içerisinde döndürülen sonsuz vida) * Eğim açısı 40 den fazla olmamalıdır (daha yukarıya ya çıkarmak içinin kullanılan lan yüksek devir pancar kuyruklarını kırar) * Kullanımı çok yaygın değildir (Taş ve tahta parças asının helezon arasına sıkışarak yarattığı arızay zayı gidermek zaman alıcıdır. Pancarı çok yüksek olmayan yerlere çıkarmakta kullanılır)

30 Mamut Pompa (U-borusu şeklinde) U-borusunun kısa tarafından pancar+ su girer Diğer tarafın alt kısmından kompresörle basınçlı hava verilerek özgül ağırlık yaklaşık %50 düşürülür. Dengenin oluşması için (h2 = 2h1 olacak şekilde) hafif tarafta karışım daha yukarıya çıkar. hareketli parça içermediği için aşınma çok azdır X verimi çok düşüktür X derin bir kuyu gerekli, kompresör için fazla enerjiye ihtiyaç var (Boru çapı 40 cm olan mamut pompa günde yaklaşık 1500 ton pancar iletebilir)

31 Pancar Dolabı (5-10 m çapında, dikine dönen, büyük-yassı silindir) Pancarlar su içindeninden dolap etrafındaki çeşitli bölmeler veya kovalar yardımı ile alınıp dolap çapı kadar yukarıya ya taşı şınır, kovalar aşağıya doğru dönerken, pancarlar eğimli bir oluğa yuvarlanıp yıkama teknesine gider Santrifüj Pompa (günümüzde sadece santrifüj pompalar kullanılır) Pancar-su karışımını daha yükseğe çıkarabilir Verimleri % arasındadır X Pancara göre su miktarı az olduğunda pancarı fazlası ile zedeler

32 Manyetik Ayırıcılar : Çivi, somun ve cıvata, zincir baklaları, tel ve saç parçaları büyük ölçüde taş ayırıcıda ayrılır. Ancak demir parçalarının güçlü bir mıknatıs ile ayrılması gerekir. Yıkamadan sonra pancar işlenmeye başlamadan önce de kullanılabilir

33 Pancarın Yıkanması Pancar yıkama tekneleri Su dolu bir tekne ve ortasında dönen bir mile bağlı değişik şekil ve uzunlukta kollar ve paletlerden oluşur. Pancar teknenin bir tarafından girer ve döner kollar yardımıyla sıkışık bir şekilde yavaş yavaş ilerlerken birbirlerine ve kollara sürtünerek tamamen temizlenir. Yıkama teknesinde su ters akım prensibine göre aralıksız olarak akar ve yıkayıcıdan çıkmakta olan pancar taze su ile karşılaşarak çıkar. X Pancarların girintili yerlerinde bulunan toprak ve çamur tam olarak temizlenemez

34 Tamburlu tipte yıkayıcılar Yıkama teknelerine göre daha iyi, daha az zedelenme ve daha az su harcama Pancar daha az zarar gördüğü için pancarın yıkandıktan sonra silolandığı sistemlerde kullanılmaktadır. Basınçlı su püskürten yıkama sistemleri Girintilerde bulunan çamur kalıntılarını temizlemek için Pancarlar ızgara şeklinde bir taşıma elemanı üzerinde ileriye doğru sevk edilirken aynı anda kendi eksenleri etrafında da döndürülmekte ve üzerlerine alttan ve üstten basınçlı (8-10 atü) su püskürtülmektedir. Kullanılan suyun miktarı pancara göre ~ % 200 kadar Günümüzde pancar yıkama tekneleri + basınçlı su püskürten yıkama sistemleri

35 Pancar Yıkamada Y Kayıp p ve Artıklar İyi kalitede pancarda taşı şıma ve yıkama y sularındaki şeker kayıplar pları, pancar ağıa ğırlığına göre g % 0.01' den fazla değildir. Donmuş pancarda ise şeker kayıplar pları % 0.05' e kadar çıkar (azaltmak( için i in suyun sıcakls caklığı mümkün olduğunca unca düşük d k tutulmalı) * Kopan pancar kuyrukları özel kuyruk tutucularda yakalanıp, bir parçalay alayıcıdan geçirildikten sonra difüzyonu kolaylaştırmak amacıyla difüzyon kulesine verilir.

36 PANCARDAN ŞEKERİN ALINMASI PANCARLARIN KIYILMASI VE KIYIM KALİTESİ Yıkanan pancarlar, elevatörle pancar bıçaklarına verilir Şeker difüzyon metodu ile sıcak suda çözündürülerek alınmaktadır Sıcak suyun pancar hücrelerine girebilmesi için hücreleri çevreleyen tabakaların parçalanması gereklidir. Pancarı doğrayarak ince kıyımlar haline getirmek gerekir. Kıyımlar çok ince ise difüzyon sırasında yığın haline gelerek şerbet sirkülasyonunu zorlaştırır. Çok kalın kıyımlar ise difüzyon yolunu arttırarak difüzyon işlemini yavaşlatır

37 Kıyım kalitesini belirleyen parametreler; Silin sayısı: 100 g kıyımda boyu 1 cm den uzun olan kıyımların uç uca eklenmesi ile oluşan kıyım zincirinin metre olarak uzunluğudur (İyi kalitede bir kıyımda m) İsveç sayısı: 100 g kıyım içinde boyu 5 cm den uzun olan kıyımların ağırlığının, boyu 1 cm den kısa olan kıyımların ağırlığına oranıdır (İyi kalitede bir kıyımda > 16) Kırıntı oranı: Kıyımlar içerisinde boyu 1 cm den kısa olan kıyımların ağırlığının, toplam kıyım ağırlığına oranıdır. (İyi bir kıyımda mümkün olduğunca düşük olmalı)

38 Pancar Bıçakları Pancar bıçaklarının gruplanması ve bıçakların makinalara kolay şekilde montaj ve demontajını sağlamak amacıyla pancar bıçak kasaları kullanılır. (Pancar içerisinde yabancı madde miktarı fazla ise tüm bıçağı kullanılmaz hale getirmemek için, uzun tek bıçak yerine çok sayıda kısa bıçaktan oluşan parçalı sistem kullanılır) Elde edilecek kıyım şeklini, pancar bıçaklarının tipi/yerleştirme şekilleri belirler Yaygın olarak kullanılan pancar bıçakları Königsfeld tipi pancar bıçakları Goller tipi pancar bıçakları

39 Farklı tipteki pancar bıçakları ve bu bıçaklarla elde edilecek kıyım kesitleri kaburgasız kaburgalı Pancar bıçaklarının bıçak kasası üzerine yerleştirilmiş hali

40 Königsfeld tipi pancar bıçağı Çelik levhalar freze edilerek yapılır (Kaburgasız) Yarım hatve kaydırılmış (Kaburgalı) Goller tipi bıçaklar İnce çelik levhaların valsden geçirilmesi (presleme) ile hazırlanır Taş vb.yabancı maddelerden daha çabuk etkilenirler

41 Pancar Kıyım Makinaları Yatay tablalı pancar bıçak makinaları (yatay olarak dönen kesici yüzey) * Dikili tipteki pancar bıçak makinalarında tahrik sistemi altta, ulaşılması zordur * Kıyımların kesme tablasından uzaklaştırılması için sıyırıcı düzenek bulunmalıdır. Bu nedenle kıyımlar zedelenir ve kırıntı artar * Asılı tipteki pancar bıçak makinalarında ise kesme tablasının bağlı olduğu mile işletme katının üstünden hareket verilmekte, kıyımların kolayca alta dökülmektedir. Avantajları nedeni ile ülkemizde de tercih edilmektedir.

42 Kesme tablasına daha fazla bıçak kasasının yerleştirilmesi kesme gücünü artırmaz, birbiri ardından gelen bıçaklar kıyım kalitesini bozar Besleme hunisi (bunker) tabla üzerinde yeterli miktarda pancar bulunduracak hacimde olmalıdır. Böylece sürekli olarak uygun kalınlıkta kıyım elde edilebilir. Kesme tablası üzerindeki pancar sütunu yüksekliği çok yükselirse makinanın güç ihtiyacı artar ve basınç etkisiyle daha kalın kıyım elde edilir. İyi kalitede kıyım elde edebilmek için pancar yüksekliği cm olmalıdır, yüksekliği <80 cm ise pancarlar zıplar. yabancı maddelerin dışarı alınması, zarar gören bıçakların değiştirilmesi için kapak sistemi var

43 Yatay tablalı pancar kıyım makinası

44 Tamburlu (drum tipi) pancar bıçak makinaları (daha çok tercih ediliyor) Bıçaklar bir tambur içerisine yerleştirilmiştir. Turbo pancar bıçak makinası da tamburlu tipteki bıçak makinaları arasında sayılabilir. Bıçaklar sabit olup, pancarlar hareket ederken bıçaklara sürtünerek kıyımlara dönüştürülür. Pervane şeklindeki rotor, makinaya beslenen pancarları, sabit olarak duran tambur duvarına iter. Merkezkaç kuvveti etkisi ile pancarlar bıçaklara bastırılır ve böylece kıyımlar oluşur. Pancarın, ilk önce baş tarafı bıçaklara sürtünerek kıyımlara dönüşür. Pancarın kuyruk kısmı ve bazı pancar parçaları kıyılma işlemi tamamlanmadan kıyımlar arasına karışabilmektedir.

45 Pancar bıçak makinası kendisinden önceki yıkama sistemi ile ve difüzyon kulesi ile bağıntılı olarak çalışmalıdır. Bozulan bıçaklar, kafesleri ile birlikte değiştirilir. Ot tutucular iyi çalıştığı halde pancar bıçak makinalarında tıkanmalar oluyorsa, bunun başlıca nedeni lifli pancardır (bıçak araları genişletilir). Bıçaklar sık sık buhar üflenerek temizlenebilir. Bıçaklar yaklaşık altı saat çalıştırıldıktan sonra çıkarılarak, bilenmeye alınması gerekir.

46 Dikey tamburlu pancar kıyım makinası