4. ÜNİTE ELEKTRONİK TABLOLAMA. Üniteye Hazırlık

Transkript

1 Elektronik Tablolama 4. ÜNİTE ELEKTRONİK TABLOLAMA Üniteye Hazırlık 1. Günlük yaşantıda hesaplamaları nerelerde, nasıl kullanıyoruz? Tartışınız. 2. Verilerin tablo biçiminde yazılması ne gibi kolaylıklar sağlar? Araştırınız. 3. Ders notlarınızı hesaplarken ne gibi işlemler yapıyorsunuz? Belirtiniz. 4. Tablodaki veriler üzerinde hangi işlemleri yapmaya ihtiyaç duyabiliriz? Araştırınız. 107

2 Bilgi ve İletişim Teknolojisi A. BAŞLANGIÇ Konuya Hazırlık 1. MS Excel programının diğer Office programlarıyla arasındaki benzerlikleri belirleyiniz. 2. MS Excel programına ait çalışma sayfalarının büyüklüğünü tahmin etmeye çalışınız. MS Excel bir Hesap Tablosu programıdır. MS Excel programı, her türlü veriyi tablolar ya da listeler hâlinde tutar ve bu verilerle ilgili ihtiyaç duyacağınız tüm hesaplamaları ve analizleri yapma olanağı sağlar. Tablolara girilen verilerle ilgili grafikler oluşturulabilir, raporlar ve özet listeler hazırlanabilir. İstediğiniz verilere ulaşabilir, sıralayabilir ve sorgulayabilirsiniz. MS Excel de binlerce satırdan, on binlerce veriden oluşan veriler kaydedilir. Bu veriler arasında formüller ve bağlantılar kurularak işlemler yapılabilir. Bu verilerden istenen veriye anında ulaşılır ve her türlü grafik oluşturulabilir. Ayrıca kolay veri girişi ve güncelleme işlemlerini MS Excel de kolayca yapmak mümkündür. 1. Elektronik Tablolama Uygulamasıyla İlk Adımlar a. Elektronik Tablolama Uygulamasını Açma Hesap tablosu programı MS Excel i açmak için aşağıdaki adımları izleyelim: 1. Başlat menüsüne tıklayalım. 2. Açılan pencereden Tüm Programlar seçeneğini tıklayalım. 3. Açılan pencerede Microsoft Office seçeneği içinde yer alan Microsoft Office Excel komutuna tıklayalım (Resim 4.1). Resim 4.1: MS Excel programının açılması 108

3 Elektronik Tablolama MS Excel programı açılmış olacaktır (Resim 4.2). MS Excel de oluşturulan belgeler Çalışma Kitabı adını taşır. Başlık Çubuğu Menü Çubuğu Biçimlendirme Araç Çubuğu Ad Kutusu Aktif Hücre Formül Çubuğu Sütun Başlıkları Görev Bölmesi Satır Başlıkları Çalışma Sayfaları Durum Çubuğu Resim 4.2: MS Excel uygulama ekranı MS Excel çalışma sayfası satır ve 256 sütundan oluşur. Bir Çalışma Kitabı en fazla 256 çalışma sayfasından oluşabilir. MS Excel programı ekranında bulunan bölümleri şöyle özetleyebiliriz: MS Excel Programı Ekranı Bölümleri Başlık Çubuğu Formül Çubuğu Menü Çubuğu Araç Çubukları Aktif Hücre Sütun Başlıkları Satır Başlıkları Durum Çubuğu Çalışma Sayfaları Ad Kutusu Bu çubukta çalışma kitabının adı bulunur. Hücreye girilen bilgiyi görmek veya bilgileri düzeltmek için kullanılır. Bu çubuktaki menülerde tüm Excel komutları mevcuttur. Araç çubukları üzerinde bulunan düğmelerle sık kullanılan MS Excel komutlarına kolayca ulaşılır. Çalışma sayfasında o an seçili olan hücredir. Verileri bu aktif hücreye girebiliriz. Her sütunun bir ismi vardır. Alfabetik harflerle gösterilen sütun isimleridir. Sayılarla ifade edilen çalışma sayfamızın satırlarına ait isimleridir. Çalışma sayfamızda seçilen komutlar veya işlemler hakkındaki bilgileri gösterir. MS Excel başlangıçta 3 adet çalışma sayfasından oluşur. Her sayfa, birinden diğerine geçmek için tıklayabileceğiniz bir sekme içerir. Çalışma sayfasını oluşturan her bir hücrenin bir adı vardır. Hücre adı sütun ve satır isimlerinin birleşmesinden oluşur. Hücre adı bu kutuda gösterilir ve hücre adı bu hücreden değiştirilebilir. 109

4 Bilgi ve İletişim Teknolojisi b. Kayıtlı Bir Dosyayı Açma Daha önceden MS Excel hesap tablosu programında oluşturulup bilgisayara kaydedilmiş bir çalışma kitabını açabilmek için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Dosya menüsündeki Aç komutunu tıklayalım (Resim 4.3). 2. Önümüze gelen Aç penceresinde Bak bölümünden dosyamızın bulunduğu yeri belirtelim. Belgemizi bulup Aç düğmesine tıklayalım (Resim 4.4). Resim 4.3: Dosya menüsü aç seçeneği Resim 4.4: Aç penceresi c. Birden Çok Elektronik Tablolama Dosyasını Aynı Anda Kullanma MS Excel programında birden fazla Çalışma Kitabı açılabilir. Bunun için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Dosya menüsündeki Aç komutunu tıklayalım (Resim 4.3). 2. Ekrana gelen Aç penceresinde Shift ve Ctrl tuşlarından herhangi birisi basılı iken birden fazla belgeyi seçili hâle getirip Aç düğmesine tıklayalım. Böylece birden çok belge açılmış olacaktır. ç. Elektronik Tablolama Dosyasını Kaydetme MS Excel programında hazırladığımız bir belgeyi kaydetmek için aşağıdaki adımları izleyelim: 1. MS Excel programında oluşturacağımız veri tabanlarını kaydetmek için Belgelerim klasörü içindeki Resim 4.5: İlk Excel belgem MS Office Uygulamalarım klasörünün içerisine MS Excel Uygulamalarım adlı bir klasör oluşturalım. 2. Resim 4.5 teki bilgileri sayfamıza girelim. 3. Dosya menüsü seçeneklerinden Kaydet seçeneğine tıklayalım. 110

5 Elektronik Tablolama 4. Kayıt yeri olarak daha önce oluşturduğumuz MS Excel Uygulamalarım klasörünü açalım. 5. Dosya adı bölümüne İlk Excel Belgem metnini girelim. 6. Kaydet düğmesine tıklayalım. Böylece Çalışma Kitabı klasörümüze kaydedilmiş olacaktır. Kaydettiğimiz dosyanın uzantısı xls olacaktır. Çalışma Etkinliği Boş bir çalışma kitabı açınız ve bu kitabı ÇALIŞMALARIM ismiyle Masaüstüne kaydediniz. d. Elektronik Tablolama Dosyasını Farklı Kaydetme Kaydettiğimiz bir MS Excel Çalışma Kitabını açıp farklı bir kayıt ortamına farklı bir ad ile kaydetmek için aşağıdaki adımları izleyelim: 1. Dosya menüsünden Aç düğmesine tıklayalım. Daha önce kaydettiğimiz İlk Excel Belgem çalışma kitabını bulalım ve Aç düğmesine tıklayalım. 2. Belgemiz açık iken Dosya menüsü seçeneklerinden Farklı Kaydet seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Farklı Kaydet penceresinden Kayıt yeri bölümüne Masaüstü olarak belirleyelim. Dosya Adı bölümüne de İkinci Excel Belgem metnini yazıp Tamam düğmesine tıklayalım. Böylece çalışma kitabını masaüstüne İkinci Excel Belgem adı ile kaydetmiş olduk. e. Elektronik Tablolama Dosyasını Farklı Dosya Biçiminde Kaydetme Daha önceden oluşturduğumuz MS Excel çalışma kitabını açarak farklı uzantılarda kaydedebiliriz. Daha önce kaydettiğimiz İlk Excel Belgem çalışma kitabını Web Sayfası belgesi olarak kaydedelim. Bunun için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. İlk olarak daha önce oluşturduğumuz İlk Excel Belgem çalışma kitabını açalım. 2. Dosya menüsünden Farklı Kaydet seçeneğine tıklayalım. 3. Gelen pencerede Kayıt Türü bölümündeki açılır kutuya ve açılan listeden Web Sayfası seçeneğine tıklayalım (Resim 4.6). Kaydet düğmesine tıklayalım. Resim 4.6: Farklı dosya biçiminde penceresi Böylece belgemizi web ortamında açılacak hâle gelecektir. Eğer belgemizin etkileşimli olmasını istersek Etkileşim Ekle seçeneğini işaretleriz. 111

6 Bilgi ve İletişim Teknolojisi f. Elektronik Tablolama Dosyasını Kapatma MS Excel programını kapatmadan açık olan çalışma kitabını kapatmak için Dosya menüsü seçeneklerinden Kapat komutunu seçelim. g. Yardım Fonksiyonlarını Kullanma MS Excel programında bir konuyla ilgili yardım almak için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Menü Araç Çubuğundan Yardım sekmesine tıklayalım. 2. Açılan menüden Microsoft Excel Yardımı sekmesini seçelim. 3. Ekranımızda görev bölmesine Yardım penceresi açılacaktır (Resim 4.7). 4. Ekranımıza açılan pencerede Ara kutucuğuna aramak istediğimiz bir veya birden çok anahtar sözcüğü yazalım ve Aramayı Başlat ( ) simgesine tıklayalım. Arama sonucunda ilgili konular altta listelenecektir. Resim 4.7: Excel yardım penceresi Çalışma Etkinliği MS Excel Yardım penceresini açınız. Çalışma Kitabı metnini aratınız ve arama sonuçlarını inceleyiniz. h. Elektronik Tablolama Uygulamasını Kapatma Açık olan uygulamayı kapatmak için Dosya menüsünden Çıkış komutunu tıklarız. 2. Temel Ayarları Yapma a. Elektronik Tablolama Uygulamasının Sayfa Görünümünü Değiştirme MS Excel programında sayfa görünümünü değiştirmek için Görünüm menüsünü kullanırız. Eğer çalışma sayfamızda sadece çalışma yaptığımız bölümlerin görünmesini istiyorsak Görünüm menüsüne tıklayalım. Gelen menüden Sayfa Sonu Önizleme komutunu tıklayalım. Sayfamızı eski görünümüne geri döndürmek için Görünüm menüsünden Normal komutunu tıklayalım (Resim 4.8). Resim 4.8: Sayfa görünümünü değiştirme b. Sayfa Görüntüsünü Büyütme Çalışma sayfamızın görünümünü büyütmek için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Görünüm menüsüne tıklayalım. 2. Açılan menüden Yakınlaştır seçeneğine tıklayalım. 3. Gelen Yakınlaştır penceresinden (Resim 4.9) büyütme oranımızı seçip Tamam düğmesine tıklayalım. c. Araç Çubuğu Özelliklerini Değiştirme MS Excel programı ekranına Araç Çubuğu eklemek veya kaldırmak için Resim 4.9: Yakınlaştır penceresi Görünüm menüsüne ve açılan menüden Araç Çubukları komutuna tıklayalım. Açılan listede yan ek- 112

7 Elektronik Tablolama randa görüntülenen araç çubuklarının önünde işareti vardır. Kaldırmak istediğimizin üzerine tıkladığımızda işareti kalkmış olacaktır (Resim 4.10). MS Excel programında menü ve araç çubukları, komutları kullanma sıklığına göre otomatik olarak özelleştirir. Bir MS Excel programını ilk başlattığınızda yalnızca en temel komutlar belirir. Daha sonra siz çalıştıkça menü ve araç çubukları, yalnızca en sık kullandığınız komut ve araç çubuğu düğmeleri belirecek şekilde ayarlanır. Resim 4.10: Araç çubuğu ekleme/kaldırma Araç çubukları, aynı sırada yan yana konumlandırılabilir. MS Excel programını ilk çalıştırdığınızda Standart araç çubuğu Biçimlendirme araç çubuğunun yanında yer alır. Aynı sıraya birden çok araç çubuğu yerleştirirseniz tüm düğmeleri görüntülemek için yeterli yer kalmayabilir. Yeterli yer kalmazsa en son kullandığınız düğmeler görüntülenir. Araç çubuklarını farklı yere taşımak için araç çubuğunun başındaki ( ) şeklinden tutarak istediğiniz yere taşıyabilirsiniz. 3. Belge Alışverişi MS Excel de hazırladığımız çalışma sayfasını İnternet üzerinden posta olarak atabilir, faks olarak gönderebiliriz. Bunun için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Dosya menüsüne tıklayalım. 2. Açılan pencereden Gönder seçeneği üzerine gelelim. 3. Ekrana gelen menüde gönderme seçeneğimizi belirleyelim (Resim 4.11). Resim 4.11: Belge alışverişi Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdakilerden hangisi çalışma sayfasında seçilen komutlar veya işlemler hakkındaki bilgileri gösterir? A) Araç Çubukları B) Formül Çubuğu C) Durum Çubuğu D) Başlık Çubuğu E) Görev Bölmesi 2. Çalışma sayfasında o an seçili olan hücreye ne ad verilir? A) Aktif Hücre B) Ad Kutusu C) Satır Başlıkları D) Formül Hücresi E) Başlık Hücresi 3. Yeni bir çalışma kitabı açmak için Standart Araç çubuğundaki hangi simgeye tıklanır? A) B) C) D) E) 4. Klavyeden hangi tuş takımını kullanarak çalışma kitabımızı kapatabiliriz? A) Ctrl +K B) Alt + F1 C) Ctrl + A D) Ctrl + F4 E) Alt + F4 5. MS Excel de hazırladığımız çalışma sayfasını e-posta olarak görmek veya faks olarak göndermek için Dosya menüsünden hangi komut kullanılır? A) Alışveriş B) Gönder C) İletişim D) Aç E) İletişim 113

8 Bilgi ve İletişim Teknolojisi B. TEMEL İŞLEMLER Konuya Hazırlık 1. MS Excel programı çalışma sayfalarında hücre ve sayfayla ilgi ne tür değişiklikler yapabiliriz? Bu bölümde çalışma kitabı üzerinde veri girişi, girilen veriler üzerinde değişiklik, formül girme, hücreler üzerinde değişiklik, satır ve sütun işlemleri üzerinde duracağız. 1. Veri Yerleştirme a. Hücreye Veri Girme Bir hücreye girilmekte olan bilgiyi onaylamak için Enter tuşu veya ok tuşları kullanılabileceği gibi fareyi başka bir hücreye tıklatmak da yeterlidir. Eğer hücreye satırlar hâlinde veri girilecek ise alt satıra geçmek için Alt + Enter tuş kombinasyonu kullanılır. Bu yöntemleri kullanarak boş bir Resim 4.12: Hücreye veri girme çalışma sayfasına yanda verilen tablodaki bilgileri girelim (Resim 4.12). b. Hücreye Formül Girme MS Excel uygulamalarının ana unsuru formüllerdir. MS Excel de formüller kullanarak tablomuzdaki veriler üzerinde toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi matematiksel işlemler veya mantıksal karşılaştırmalar yapabiliriz. Formüller, bir çalışma sayfasındaki verileri kullanarak işlem yapan denklemlerdir. Formül oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyelim: 1. Formülü girmek istediğimiz hücreyi tıklayalım. 2. Klavyeden = (eşit karakteri) işaretini yazalım. 3. Formülü girelim. 4. Enter tuşuna basalım. Boş bir çalışma sayfasına aşağıdaki tablodaki bilgileri girelim ve kırmızı yazılmış olan formülleri gösterilen Resim 4.13: Hücreye formül girme hücreye yazalım (Resim 4.13). Formülleri yazıp Enter tuşuna bastığımızda sonuç o hücreye yazılacaktır. c. Geri Al Komutunu Kullanma Çalışma sayfamızda yaptığımız son değişiklikleri iptal etmek için Düzen menüsünden Geri Al seçeneğine tıklayabiliriz. Ek Bilgi Standart araç çubuğundan Geri Al ( ) simgesine tıklayarak Geri Al işlemini gerçekleştirebiliriz. Klavyeden Ctrl + Z tuş kombinasyonunu da kullanabiliriz. 114

9 Elektronik Tablolama 2. Veri Seçimi a. Bir ya da Daha Fazla Hücreyi Seçme Çalışma sayfamızda bir ya da daha fazla hücreyi seçmek isteyebiliriz. Tek bir hücrenin seçimi için üzerine bir defa tıklamamız yeterlidir. Birden çok hücreyi seçmek için aşağıdaki yöntemleri uygulayabiliriz: Bitişik Hücrelerin Seçimi 1. Seçime başlayacağımız hücreden itibaren farenin sol tuşuna basılı tutarak son hücresine kadar sürükler, bırakırız. 2. Shift tuşuna basılıyken önce ilk hücreye sonra son hücreye tıklarız. 3. Seçeceğimiz ilk hücreye tıklarız, Shift tuşuna basarız ve klavyeden yön tuşlarını kullanarak son hücremize kadar seçime devam ederiz. Bitişik Olmayan Hücrelerin Seçimi 1. Klavyeden CTRL tuşuna basılıyken seçmek istediğimiz hücrelerin üzerine tek tek tıklarız. 2. Yine klavyeden CTRL tuşuna basılıyken sürükle-bırak işlemini tekrarlayarak ayrı ayrı bitişik hücreleri seçebiliriz. Ek Bilgi Birden çok hücreye aynı veriyi girmek için hücreler seçili iken veri klavyeden girilir ve CTRL + Enter tuş kombinasyonu ile onaylanır. b. Satır ya da Sütun Seçme Çalışma sayfamızdaki bir sütunu veya satırı seçmek istediğimizde sütun veya satırın başlığına tıklamamız yeterlidir. Ayrı sütun veya satırları seçmek için CTRL tuşuna basılıyken teker teker sütun veya satırın başlıklarına tıklarız. Resim 4.14 te renkli gösterilen satır ve sütunları seçmek için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: Resim 4.14: Satır/sütun seçimi 1. Sarı sütunu seçmek için sütun başlığı olan C harfine tıklayalım. 2. Mavi olan sütun ve satırları seçmek için CTRL tuşuna basılıyken sütun başlıkları B ve D ye ve satır başlıkları 6 ve 8 e tıklayalım. 115

10 Bilgi ve İletişim Teknolojisi c. Bitişik ya da Ayrı Satır ve Sütun Seçme Bitişik ya da ayrı satır ve sütun seçme işlemini bir örnek üzerinde uygulamak için aşağıdaki adımları sırayla uygulayalım: Resim 4.15: Bitişik satır/sütun seçimi 1. Ctrl tuşuna basılı tutalım. 2. Sütun başlığı C ye tıklayalım E ye kadar sürükleyelim. 3. Satır başlığı 3 e tıklayalım ve 6 ya kadar sürükleyelim. Böylece sütun ve satırlarımız seçilmiş olacaktır. 3. Kopyalama, Taşıma ve Silme a. Kopyala ve Yapıştır Araçlarını Kullanma Kopyala ve yapıştır işlemi için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Öncelikle boş bir çalışma sayfası açmak için Dosya menüsünden Yeni seçeneğine tıklayalım. Penceremizin sağ tarafına gelen Yeni Çalışma Kitabı bölmesinden Boş Çalışma Kitabı seçeneğini seçelim. 2. Resim 4.16 daki gibi verileri açılan çalışma sayfamızdaki hücrelere girelim. 3. B1 hücresini seçelim, Düzen menüsüne tıklayalım ve gelen menüden Kopyala seçeneğini seçelim. Resim 4.16: Kopyala ve yapıştır işlemi 4. A3 hücresini seçtikten sonra, Düzen menüsünden Yapıştır seçeneğine tıklayalım. Böylece B1 hücresinin içeriğini A3 hücresine yapıştırmış oluruz. 5. Aynı işlem basamaklarını kullanarak A1 hücresini kopyalayıp B3 hücresine yapıştıralım ve C1 hücresinin içeriğini de C3 hücresine yapıştıralım. b. Kes ve Yapıştır Araçlarını Kullanma Kes ve yapıştır işlemi için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Resim 4.16 daki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. 2. Taşınacak hücre veya hücreleri seçelim. Düzen menüsünden Kes komutunu tıklayalım. 3. Yapıştırılacak hücreyi seçelim ve Düzen menüsünden Yapıştır komutunu tıklayalım. 116

11 Elektronik Tablolama c. Hücre İçeriklerini Aktif Çalışma Sayfaları Arasında Taşıma Hücre içeriğini mevcut çalışma sayfaları arasında taşımak için taşınacak hücre veya hücreler seçilir. Hücre ya da hücreler istenilen bir yöntemle Kesilir veya Kopyalanır. Mevcut çalışma sayfalarından hangisine yapıştırılacaksa o çalışma kitabı aktif edilir ve yapıştırılacak hücreye tıklanır. Herhangi bir yapıştırma yöntemi kullanılarak hücre içeriği taşınır. ç. Hücre İçeriklerini Aktif Hesap Çizelgeleri Arasında Taşıma Taşıma işlemi yapılacak hücre ya da hücreler seçilir. Kes ya da kopyala komutundan bir tanesi uygulanır. Görev Çubuğu üzerinden taşınacak Çalışma Kitabına tıklanır ve istenilen yere Yapıştır komutu uygulanarak taşıma işlemi tamamlanır. d. Hücre İçeriğini Silme Hücre ya da hücrelerin içeriğini silmek için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Resim 4.17 deki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. 2. Ctrl tuşuna basılıyken ANKARA metni bulunan hücrelere tıklayalım. Resim 4.17: Hücre içeriği silme 3. Klavyeden Delete tuşuna basalım. 4. Arama ve Değiştirme a. Hücre İçeriği Arama Çalışma kitabımızda istenilen bir içeriği aramak için aşağıdaki adımları izleyelim: 1. Düzen menüsünden Bul seçeneğine tıklayalım. Ekrana Bul ve Değiştir penceresi gelecektir. 2. Aranacak bölümüne bulunmak istenen metni yazalım. Resim 4.18: Bul penceresi 3. Pencerenin altındaki Sonrakini Bul düğmesine tıklayalım (Resim 4.18). b. Hücre İçeriğini Değiştirme Çalışma kitabımızda istenilen bir içeriği değiştirmek için aşağıdaki adımları izleyelim: 1. Düzen menüsünden Bul seçeneğine tıklayalım. Ekrana Bul ve Değiştir penceresi gelecektir. 2. Aranan bölümüne değiştirilmek istenen metni yazalım. 3. Yeni Değer bölümüne yeni içeriği yazalım. 4. Tüm içeriklerin değiştirilmesi için Tümünü Değiştir düğmesine tıklayalım. Sırayla değiştirmek istiyorsak Değiştir düğmesine tıklayalım (Resim 4.19). Resim 4.19: Değiştir penceresi 117

12 Bilgi ve İletişim Teknolojisi 5. Satır ve Sütunlar a. Araya Satır ve Sütun Ekleme Araya satır veya sütun eklemek için aşağıdaki işlemleri sırayla uygulayalım: 1. Resim 4.20 deki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. 2. C sütun başlığına tıklayalım. Ekle menüsünden Sütun seçeneğine tıklayalım. Sütunumuz eklenmiş olacaktır satır başlığına tıklayalım. Ekle menüsünden Satır seçeneğine tıklayalım. Resim 4.20: Satır - sütun ekleme b. Sütun Genişliği ve Satır Yüksekliğini Değiştirme MS Excel de hazırlayacağımız çalışma sayfasında hücrelere sığmayan bazı metinleri sığdırmak için satır ve sütun genişliklerini değiştirmek gerekebilir. Bir hücreye girdiğimiz sayılar hücreye sığmaz ise # karakterlerine dönüşür. Bunun için sütunu genişletmeliyiz. Sütun ve satır yüksekliğini değiştirmek için en son oluşturduğumuz çalışma sayfası üzerinde (Resim 4.21) aşağıdaki işlemleri sırayla uygulayalım: 1. B sütununu genişletmek için fare işaretini B ve C sütun başlıklarının arasına götürelim ve fare çift yönlü ok şeklini aldığında tıklayıp bırakmadan sağa doğru çekelim. 2. D sütununu daraltmak için fare işaretini D ve E sütun başlıklarının arasına götürelim ve fare çift yönlü ok şeklini aldığında tıklayıp bırakmadan sola doğru çekelim satırını genişletmek için fare işaretini 3 ve 4 satır başlıklarının arasına götürelim ve fare çift yönlü ok şeklini aldığında tıklayıp bırakmadan aşağı doğru çekelim. Resim 4.21: Sütun genişliği - satır yüksekliği c. Sütun ve Satır Silme Satır veya sütun silmek için silinecek satır veya sütunları seçip Düzen menüsünden Sil seçeneğine tıklanır. Ek Bilgi Satır veya sütun seçiliyken üzerinde farenin sağ tuşuna tıklanıp açılan menüden Sil komutu tıklanarak da silme işlemi yapılabilir. 118

13 Elektronik Tablolama 6. Veri Sıralama Veri sıralamak için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Resim 4.22 deki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. 2. Girdiğimiz tüm verileri seçelim. 3. Veri menüsünden Sırala komutunu seçelim. Sırala penceresi açılacaktır (Resim 4.23). 4. Bu pencerede Sıralama ölçütü olarak YAŞI özelliğini ve yandaki kutucuklardan Artan seçeneği işaretleyelim. Böylece verilerimiz büyükten küçüğe doğru sıralanacaktır (Resim 4.24). Resim 4.22: Veri sıralama Resim 4.24: Veri sıralama Resim 4.23: Sıralama penceresi Değerlendirme Soruları 1. Hücreye satırlar hâlinde veri girebilmek için aşağıdaki tuş kombinasyonlarından hangisi kullanılır? A) ALT + CTRL B) ALT + SPACE C) ALT + SHIFT D) ALT + ENTER E) ALT + ALT GR 2. MS Excel de formül yazmaya aşağıdaki karakterlerden hangisi kullanılarak başlanır? A)? B) = C) + D)! E) / 3. Çalışma sayfamızda yaptığımız son değişiklikleri iptal etmek istediğimizde Ctrl tuşuyla birlikte hangi tuşa basılır? A) Z B) G C) İ D) A E) P 4. Bitişik olmayan hücreleri seçerken klavyedeki hangi tuş kullanılır? A) ALT B) TAB C) SHIFT D) CTRL E) ALT GR 5. Silinecek satır veya sütunlar seçildikten sonra hangi menüdeki Sil komutu tıklanır? A) Dosya B) Ekle C) Biçim D) Görünüm E) Düzen 119

14 Bilgi ve İletişim Teknolojisi C. FORMÜLLER VE FONKSİYONLAR Konuya Hazırlık 1. Formül nedir? Ne için kullanılır? 2. Excel çalışma sayfalarında formül kullanmanın ne gibi avantajları olabilir? Formüller, çalışma sayfamızdaki hücrelere girdiğimiz veriler üzerinden hesaplama yapan denklemlerdir. Fonksiyonlar, girdiğimiz veriler üzerinde hesaplamalar yapmak amacıyla daha önceden tanımlanmış formüllerdir. 1. Aritmetik ve Mantık Formülleri a. Temel Aritmetik ve Mantık Formüllerini Kullanma Hücrelere girdiğimiz veriler üzerinde aritmetiksel işlemler yaparken kullanabileceğimiz operatörler ve anlamları şöyledir: ARİTMETİKSEL OPERATÖR OPERATÖRÜN ANLAMI ÖRNEK FORMÜL + Toplama =A1+B2 - Çıkarma =C3-A1 / Bölme =C4/F1 * Çarpma =B3*L6 % Yüzde =D2%C1 ^ Üst Alma =C6^N1 Resim 4.25 deki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. Formüller yazıldıktan sonra sonuçları yazım yapılan hücrede yazılacaktır. Hücrelere girdiğimiz veriler üzerinde karşılaştırma işlemi yapılabilir. Karşılaştırma işlemleri için kullanılan operatörler ve anlamları şöyledir: Resim 4.25: Aritmetiksel operatör kullanarak formül görme MANTIKSAL OPERATÖR OPERATÖRÜN ANLAMI = Eşit > Büyük < Küçük >= Büyük Eşit <= Küçük Eşit <> Eşit Değil 120

15 Elektronik Tablolama Örnek uygulama için Resim 4.26 daki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. Formüller yazıldığında sonuçları ilgili hücrede görüntülenecektir. Resim 4.26: Mantıksal operatör kullanarak formül girme b. Standart Hata İletileri Çalışma sayfamızda bir hücreye yazılan formül, işlemi uygun biçimde sonuçlandıramıyorsa formül girilen hücrede bir hata değeri görülür. Hücrede görülen hata türleri nedenleri ve çözümleri kısaca şöyledir: Hata Değeri ##### #DEĞER! #SAYI/0! #AD? #YOK #BAŞV! #SAYI! #BOŞ! Olası Sebepleri Sütun yeterince geniş olmadığında, eksik tarih veya saat değeri kullanıldığında ortaya çıkar. Formülünüzde bir metin aritmetiksel işlemde kullanıldığında veya yanlış tür değişken kullanmak istendiğinde bu ileti ortaya çıkar. Bir sayı sıfıra (0) bölündüğünde ortaya çıkar. Bir formülde tanımlanmamış bir grup veya hücre adı kullanıldığında bu ileti ortaya çıkar. Formülde kullanılacak değer kullanılamaz durumdaysa ortaya çıkar. Bir hücre başvurusu geçerli olmadığı zaman ortaya çıkar. Bu hata bir formüldeki veya fonksiyondaki sayı geçerli değilse veya formülde kullanacağı sayıyı henüz hesaplamışsa ortaya çıkar. Birbirine bitişik hücreleri bir grup olarak belirtiyorsak veya grup adreslerinden birinin önünde boşluk varsa bu ileti ortaya çıkar. c. Otomatik Doldur-Kopyala Araçlarını Kullanma Çalışma sayfamızda hücrelerimize ardışık olarak sıra numarası, tarih, gün gibi veriler girmemiz gerektiğinde bu verileri tek tek elle yazmak yerine otomatik doldurma yöntemiyle hücrelerimize girilebiliriz. Bir hücredeki veriyi ardışık olarak diğer hücrelere çoğaltmak için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Boş bir çalışma sayfasına Resim 4.27 deki verileri girelim. 2. A1 ve A2 hücrelerini seçelim ve seçimin sağ alt köşesindeki doldurma tutmacından ( ) tutarak A10 hücresine kadar sürükleyelim. Resim 4.27: Otomatik doldur 121

16 Bilgi ve İletişim Teknolojisi 3. Sırayla her sütunun 1 ve 2. satırındaki verileri seçelim, 10. satıra kadar sürükleyelim. Böylece verilerimiz hücrelere aşağıdaki gibi ardışık olarak doldurulacaktır (Resim 4.28). Resim 4.28: Otomatik doldurma işlemi ç. Hücre Referanslı Formülleri ve Fonksiyonları Kullanma Çalışma sayfasında formül bulunan bir hücreyi taşıdığınızda, formül içindeki hücre referansı değişmez. Bir formülü başka bir hücreye kopyaladığınızda kullanılan referans türüne bağlı olarak hücre referansı değişebilir. Bu işlem için aşağıdaki adımları sıra ile izleyelim: 1. Aşağıdaki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. Bu veriler üzerinde iki ayrı uygulama gerçekleştireceğiz. 2. A2 ile B2 hücresinin farkının hesaplandığı formülü içeren C2 hücresini seçelim. Resim 4.29: Hücre referans formülleri 3. Düzen menüsündeki Kopyala komutunu tıklayalım. 4. F2 hücresini seçelim. 5. Formülü ve biçimlendirmeleri kopyalamak için Düzen menüsünden Yapıştır komutunu tıklayalım. 6. Böylece kopyalanan C2 hücredeki =A2-B2 referans formülü F2 hücresine yapıştırıldığında F2 hücre referansımız =D2-E2 şeklinde değişecektir. 7. Aynı işlemi E4 hücresini F7 hücresine yapıştırarak yapalım. Ek Bilgi Yalnızca formülü kopyalamak için Düzen menüsünden Özel Yapıştır komutunu seçtikten sonra Formüller seçeneğini kullanabilirsiniz. 122

17 Elektronik Tablolama d. Mutlak Hücre Referanslarını Kullanma Bir hücrenin içindeki formülün referansının bazı bölümlerini sabitleyebiliriz. Bunun için aşağıdaki adımları sıra ile gerçekleştirelim: 1. Resim 4.30 daki verileri boş bir çalışma sayfasına girerek F1 hücresine yazılı formülü yazalım. Resim 4.30: Mutlak hücre referansı kullanma 2. F1 hücresini seçip formül çubuğunda =TOPLA(A1:E1) formülündeki A1 hücre isminin üzerine tıklayalım. 3. F4 tuşuna basarak hücre adını $A$1 şekline çevirelim ve Enter tuşuna basalım. 4. F1 hücresini kopyalayalım ve F2 hücresine yapıştıralım. Hücre referansımız =TOPLA($A$1:E2) hâlini alacaktır. 5. F1 hücresine tekrar tıklayalım, $A$1 referansı üzerine tıklayarak F4 tuşuna basalım. $A1 şekline dönüştürelim ve E1 referansına tıklayalım, F4 tuşuna basarak E$1 şekline çevirelim. 6. F1 hücresini kopyalayalım, F3 hücresine yapıştıralım. 7. F1 referansımızı =TOPLA(A$1:$E$1) şeklinde değiştirelim ve bu hücreyi kopyalayıp F4 hücresine yapıştıralım. 2. Fonksiyonlarla Çalışma Bu bölümde MS Excel programında sıkça kullanılan formüller ve bunların uygulama biçimleri anlatılacaktır. TOPLA fonksiyonu Belirtilen hücrelerdeki sayıların toplamını bulur. Kullanılış şekilleri şöyledir: = TOPLA (Toplanacak hücreler belirtilir.) Topla fonksiyonunu ve hücre belirtme işlemini daha iyi anlamak için aşağıdaki adımları sıra ile izleyelim: 1. Resim 4.31 deki verileri renklendirme işlemini uygulamadan boş bir çalışma sayfasına girelim. Resim 4.31: Topla fonksiyonu 123

18 Bilgi ve İletişim Teknolojisi 2. A8 hücresini seçelim. Resim 4.31 de yeşil gösterilen hücrelerin toplamını bulan formülü bu hücreye yazacağımız şu adımları izleyelim: 3. Bu hücreye =TOPLA(A1;B3;B5;A6) yazalım ve Enter tuşuna basalım. Böylece yeşil renkli hücrelerdeki verilerin sonuçları A8 hücresinde belirir. Bitişik olmayan hücreler birbirinden ; karakteri ile ayrılır. 4. Turuncu hücrelerin toplamını almak için C8 hücresini seçelim. 5. Bu hücreye =TOPLA(A2:A5;B6;C3:E4) yazalım. Bu formülde kullanılan : karakteri bir bölgedeki hücre adları belirtilirken kullanılır. Yani bu formülde şu söylenmektedir: A2 den A5 e kadar olan hücreleri, B6 hücresini ve C3 ten E4 e kadar olan hücreleri topla. 6. Gri hücrelerin toplamını almak için E8 hücresini seçelim ve şu formülü yazalım: =TOPLA(B1:E2;C5:E6). Bu formülde B1 den B2 ye kadar olan hücrelerle C5 ten E6 ya kadar olan iki ayrı grup hücre toplanmıştır ve ; karakteri ile ayrılmıştır. Çalışma Etkinliği Boş bir çalışma sayfasına sınıftaki 10 arkadaşınızın kilolarını alt alta hücrelere yazınız ve toplamını hesaplatınız. MIN ve MAK fonksiyonu MS Excel hesap tablosu programında MIN fonksiyonu belirtilen hücrelerdeki sayıların en küçüğünü, MAK fonksiyonu ise belirtilen hücrelerdeki sayıların en büyüğünü bulur ve o hücreye yazar. Bu fonksiyonların kullanım şekli şöyledir: =MIN (İşlem yapılacak hücreler belirtilir.) =MAK (İşlem yapılacak hücreler belirtilir.) Örneğin, Formüllerimizi =MAK(A1:A6;E3;E6), =MIN(A1:C3;C5:E6) şeklinde oluşturabiliriz. ORTALAMA fonksiyonu Belirtilen hücrelerdeki sayısal verilerin ortalamasını hesaplar. Kullanım şekli şöyledir: =ORTALAMA (Ortalaması alınacak hücreler belirtilir.) Örneğin, formüllerimizi aşağıdaki şekillerde oluşturabiliriz: =ORTALAMA(F11;I7;I13;G7;D9) =ORTALAMA(D2:E7) =ORTALAMA(A2;C2:D5) Çalışma Etkinliği Boş bir çalışma sayfasına tüm derslerinizin 1. yazılı notlarını alt alta hücrelere yazınız ve notlarınızın ortalamasını hesaplatınız. 124

19 Elektronik Tablolama EĞER fonksiyonu Veriler ve formüller üzerinde koşula bağlı değerlendirmeler yapmak için Eğer fonksiyonunu kullanırız. Belirlediğimiz koşulun sonucu Doğru ise bir değeri, Yanlış ise başka bir değeri verir. Kullanım şekli şöyledir: Aşağıda verilen Resim 4.32 deki verileri ve formülleri boş çalışma sayfasına girelim. D2 ye formülü girdikten sonra kopyalayalım. D3 ve D4 hücrelerine yapıştıralım. Bu şekilde işlemin sonucu gözlemleyelim. Resim 4.32: EĞER fonksiyonu Çalışma Etkinliği Boş bir çalışma sayfasına sınıfınızdaki 10 öğrencinin kilolarını alt alta yazınız ve bu verilerin altına kaç kişinin 50 kilodan fazla olduğunu hesaplayan formülü oluşturunuz. Değerlendirme Soruları 1. Çalışma sayfasındaki hücrelere girdiğimiz veriler üzerinden hesaplama yapan denklemlere ne denir? A) Denklem B) Hesaplama C) Veri Hesap D) Çalışma E) Formül 2. Aritmetiksel operatör kullanırken üst almak için hangi karakter kullanılır? A) B) ^ C) * D) # E) ** 3. Aşağıdakilerden hangisi mantıksal operatör değildir? A) = B) > C) <= D) => E) <> 4. Bir sayı sıfıra (0) bölündüğünde hücrede hangi hata mesajı çıkar? A) #YOK B) #BOŞ! C) #DEĞER! D) #SAYI/0! E) ##### 5. Aşağıdaki formüllerden hangisi yanlıştır? A) TOPLA(A1;B2) B) =TOPLA(A8;C1:H2) C) =TOPLA(B2:K2) D) =TOPLA(AB1;BG2) E) =TOPLA(A1:B2:H2) 125

20 Bilgi ve İletişim Teknolojisi Ç. BİÇİMLEME Konuya Hazırlık 1. Hücreleri biçimlendirmek ne gibi avantajlar sağlar? Tartışınız. 2. MS Word programında tablo biçimlendirmeyle MS Excel programında tablo biçimlendirilmesi arasında ne gibi benzerlikler olabilir? Bu bölümde hazırladığımız çalışma sayfalarına uygulayabileceğimiz biçimsel değişiklikler üzerinde duracağız. 1. Hücredeki Sayıları Biçimleme Çalışma sayfamızda bir hücrede oluşturulan veri, MS Hücreleri tarafından standart bir biçimle görüntülenir. Girdiğimiz verinin farklı biçimlerde görünmesini istersek önceden tanımlanmış biçimleri istediğimiz hücrelere uygulayabiliriz. Bir hücrenin veri biçimini değiştirmek için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Boş bir çalışma sayfasında hücre ya da hücreler seçelim. 2. Biçim menüsünden Hücreler komutunu tıklayalım. Ekrana Hücreleri Biçimlendir penceresi açılacaktır (Resim 4.33). Bu pencereden istenilen değişiklikler yapılır. Resim 4.33: Hücre biçimlendirme penceresi Sayı biçimlendirmesi seçeneklerini 127. sayfada verilen tablodaki gibi özetleyebiliriz: 126

21 Elektronik Tablolama Biçim Türü Biçimin Açıklaması Örnek Biçimler Sayı Para Birimi Finansal Tarih Bu biçimde istediğiniz kadar ondalık basamak verebiliriz. Binler basamaklarını ayıran noktaları ekleyebiliriz. Negatif sayıları kırmızı olarak gösterebiliriz. Hücremize gireceğimiz sayısal veride istediğiniz kadar ondalık basamak belirleyebilir, sayısal veriden sonra bir para birimi simgesi ekleyebiliriz. Bu biçimde sayısal verimize istediğimiz kadar ondalık basamak belirleyebiliriz. İstersek sayısal verimizden sonra bir para birimi simgesi ekleyebiliriz. Girilen tarih verilerini, farklı görünümlerde görüntüleyebiliriz , , ,00 TL ,00 TL 5.624,98 TL 14 Aralık 1999 Salı :00 Saat Saat olarak girilen veriyi 8 ayrı görünümde görüntüleyebiliriz. 12:26:00 Yüzde Oranı Yüzde görünümünde ne kadar ondalık basamak olacağını belirleyebiliriz. 65,26% Metin Metin sayılan rakamların özel bir görünümü yoktur. Bu sayısal veriyi diğer metinleri biçimlendirdiğimiz gibi biçimlendirebiliriz Özel Bu biçim, posta kodu, telefon numarası, sosyal sigortalar numarası gibi verileri girmede kullanılan, ondalık bölümü olmayan, yüzde ve ondalık bölümü olan, yüzde görünümü şeklinde beş özel türe sahiptir. (626) Hücredeki Metinleri Biçimleme MS Excel hesap tablosu programında bir hücreye girdiğimiz metinsel verilerin biçimlendirilmesi diğer Office programlarıyla hemen hemen aynıdır. Aşağıdaki adımları sırayla uygulayarak metin biçimlendirmeyi pekiştirelim: 1. Resim 4.34 teki verileri boş bir çalışma sayfasına yazalım. Resim 4.34: Metin biçimlendirme 127

22 Bilgi ve İletişim Teknolojisi 2. A1 hücresini seçelim Biçim menüsünden Hücreler seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Hücreleri Biçimlendir penceresinden Yazı Tipi sekmesine tıklayalım. 4. Bu pencereden Yazı Tipi olarak Verdana, Yazı Stili Kalın, Yazı boyutu 11, Renk Yeşil ve Efektler bölmesinden de Üstü çizili komutunu seçelim ve Tamam düğmesine tıklayalım. 5. B1 hücresini seçip Yazı Tipi olarak Bodoni MT, Yazı Stili Kalın, Yazı Boyutu 14, Renk Kırmızı ve Efektler bölmesinden de Üstü Simgeyi seçelim. 6. C1 hücresini seçip Yazı tipi olarak Bangle, Yazı Stili Kalın, Yazı boyutu 16, Alt Çizgi olarak Tek ve Renk Mavi seçelim. Resim 4.35: Yaz tipi penceresi Hücrelerdeki veriler Resim 4.36 daki görünümünü alacaktır. 3. Hücreleri Biçimleme a. İçeriklerin Hizalanması Bir hücre içerisine girilen veri, farklı biçimlerde hizalanmak istenebilir. Bunun için hücre seçildikten sonra Biçim menüsünden Hücreler seçeneğine tıklanmalıdır. Açılan Hücreleri Biçimlendirme penceresinde Hizalama sekmesine tıklanır. Bu penceredeki seçenekleri şöyle özetleyebiliriz: Metin Hizalama bölümünde içeriğin hücrenin neresinde yer alacağı belirtilir. Yatay seçeneklerinden içeriğin sola, ortaya veya sağa hizalanmasını sağlayabiliriz. Dikey seçeneklerinden içeriğin hücrenin üstünde, ortasında veya altına konumlanmasını sağlayabiliriz. Resim 4.36: Metin biçimlendirme Örnek bir uygulama için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Resim 4.38 deki verileri aynı şekilde boş bir çalışma sayfasına girelim. Resim 4.37: Hizalama penceresi 128

23 Elektronik Tablolama 2. A1 hücresini seçelim, Biçim menüsünden Hücreler seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Hücre Biçimlendir penceresinden Hizalama sekmesine tıklayalım. 4. Açılan pencerede Metin Denetim bölümünden Metin Kaydır seçeneğini seçelim ve Tamam düğmesine tıklayalım. 5. A2 hücresini seçelim ve Hücreleri Biçimlendir penceresini açalım. 6. Hizalama ekranından Metin Denetim bölümünden Uyacak şekilde daralt seçeneğini seçelim. Tamam düğmesine tıklayalım. 7. A3 hücresinden C3 hücresine kadar seçelim. Hizalama penceresini açalım ve bu sefer Hücreleri Birleştir seçeneğini işaretleyelim. 8. D1 hücresini seçelim Hücre Biçimlendir penceresinden hizalama ekranını açalım. 9. Açık olan pencerede Metin Hizalama bölümünden Yatay olarak Orta, Dikey olarak da Ortayı belirleyelim. 10. E1 hücresi için Metin Hizalama bölümünden Yatay olarak Sağ, Dikey olarak Alt ı belirleyelim. 11. F1 hücresini seçelim Hizalama ekranında Yönlendirme bölümüne Derece olarak 45 belirleyelim ve Tamam düğmesini tıklayalım. Resim 4.38: Hizalama uygulaması veri girişi 12. G1 hücresini seçelim Yönlendirme bölümünde Yukarıdan Aşağı İşlem sonucunda görüntü Resim 4.39 daki gibi olacaktır. M e t i n yazısına tıklayalım. Resim 4.39: Hizalama uygulaması sonucu b. Kenar Efektleri Ekleme Kenar efektleri, hücreleri diğer hücrelerden ayırt ederek içindeki bilgilerin daha kolay görülmesini sağlar. MS Excel çalışma sayfasını açtığımızda ekranımızdaki hücreleri ayıran kenarlıklar sadece hücre sınırlarını gösteren sanal çizgilerdir. Seçtiğimiz bir hücre ya da hücrelere farklı çerçeveler verebiliriz. Kenarlık efekti vermek için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 129

24 Bilgi ve İletişim Teknolojisi 1. Çalışma sayfasında kenarlık efekti verilecek hücreleri seçelim. 2. Biçim menüsünden Hücreler seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Hücreleri Biçimlendir penceresinden Kenarlık sekmesine tıklayalım. Böylelikle Kenarlık sekmesi aktif olacaktır (Resim 4.40). Açılan pencereden kenarlığımızın stilini ve rengini belirleyelim. Ek Bilgi Seçtiğimiz hücrelere kenarlık vermek için Biçimlendirme Araç Çubuğunda bulunan kenarlık simgesi de kullanılabilir. Resim 4.40: Hücre kenarlığı sekmesi penceresi Çalışma Etkinliği Boş bir çalışma sayfasında haftalık ders programınızı oluşturunuz. Tablonuza ait kenarlıkların, verilerin ve hücrelerin biçimlerini değiştiriniz. 4. Yazım Kontrolü Çalışma sayfamızda kullandığımız metinlerde yazım yanlışlarımızı düzeltmek için yazım kontrolü yaparız. Yazım kontrolü yapmak için sırasıyla aşağıdaki adımları izleyelim: 1. Araçlar menüsünden Yazım Kılavuzu seçeneğine tıklanır. 2. Açılan Yazım Denetimi penceresinde istenilen düzeltmeler yapılabilir. Ek Bilgi Yazım kontrolünü klavyeden F7 tuşuna basarak da başlatabiliriz. 5. Belge Yapısı a. Sayfa Yapısının Düzenlenmesi MS Excel de hazırladığımız çalışma sayfalarının yapısını değiştirmek için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Dosya menüsünden Sayfa Yapısı seçeneğine tıklayalım. Sayfa Yapısı penceresi açılacaktır (Resim 4.41). 2. Sayfamızı Dikey veya Yatay yazdırmak için yönlendirme bölümünden gerekli seçimi yapalım. Resim 4.41: Sayfa yapısı penceresi 130

25 Elektronik Tablolama 3. Sayfa kenar boşluklarını değiştirmek için Kenar Boşlukları sekmesinden yararlanılabilir (Resim 4.42). b. Sayfa Başlığı ve Altlığı Ekleme Çalışma sayfamıza Altbilgi ve Üstbilgi eklemek için Dosya menüsünden Sayfa Yapısı komutunu tıklayalım. Açılan pencereden Üstbilgi/Altbilgi sekmesine tıklayıp sayfamıza gerekli altbilgiyi ve üstbilgiyi ekleyelim. 6. Yazdırma a. Temel Yazdırma Seçenekleri Resim 4.42: Kenar boşlukları sekmesi penceresi Hazırladığımız çalışma sayfalarımızı yazdırmak için Dosya menüsünden Yazdır komutunu tıklarız. Ekranımıza Resim 4.43 teki pencere gelir. Ad bölümüne bilgisayarımıza yüklü yazıcılardan hangisinden çıktı almak istediğimizi seçeriz. Yazdırma Aralığı bölümünde ise hangi sayfaların yazdırılacağı belirlenir. Kopya sayısı bölümüne kaç adet kopya alınacağı belirtilir. b. Önizleme Resim 4.43: Yazdır penceresi Hazırladığımız dosyayı yazdırmadan önce önizleme yapmamız gerekebilir. Bunun için Dosya menüsünden Baskı Önizleme komutunu tıklayalım. Açılan Baskı Önizleme penceresinde yazdırmadan önce çalışma sayfalarımızı görmek ve ayarlamalar yapmak için araç çubuğundaki düğmeler kullanılabilir. c. Elektronik Tablolama Sayfasını Yazdırma MS Excel de hazırladığımız çalışma sayfalarını yazdırmak için Dosya menüsünden Yazdır seçeneğine tıklarız. Açılan pencerede gerekli ayarlamalar yapıldıktan sonra çalışma sayfası yazıcıya gönderilir. ç. Yazdırma Alanını Belirleme Yazdırma alanını belirlemek için aşağıdaki adımları sırayla izleyelim: 1. Görünüm menüsünden Sayfa Sonu Önizleme komutunu tıklayalım. 2. Yazdırmak istediğimiz alanı seçelim. 3. Dosya menüsü seçeneklerinden Yazdırma Alanı komutunun altındaki Yazdırma Alanını Belirle seçeneğine tıklayalım. 131

26 Bilgi ve İletişim Teknolojisi Değerlendirme Soruları 1. Seçilen bir hücrenin biçimini değiştirmek için kullandığımız Hücreler seçeneği hangi menü altında bulunur? A) Dosya B) Ekle C) Biçim D) Görünüm E) Düzen 2. Hangi sayı biçiminde sayısal verimize istediğimiz kadar ondalık basamak belirleyebiliriz? A) Finansal B) Kesir C) Sayı D) Bilimsel E) Para Birimi 3. Bir hücre içerisine girilen veriyi 45 derecelik bir açıyla yazmak istersek Hücre Biçimlendir penceresinden aşağıdaki sekmelerden hangisi seçilir? A) Kenarlık B) Sayı C) Desen D) Hizalama E) Yazı Tipi 4. Yazım kontrolü klavyeden hangi tuşa basarak çalıştırılabilir? A) F6 B) F7 C) F8 D) F9 E) F10 5. MS Excel de hazırladığımız çalışma sayfalarının yapısını değiştirmek için aşağıdaki menülerden hangisi kullanılır? A) Dosya B) Ekle C) Düzen D) Biçim E) Görünüm 132

27 Elektronik Tablolama D. İLERİ ÖZELLİKLER Konuya Hazırlık 1. Çalışma sayfalarımızda resimler veya çizimler hangi durumlarda kullanılabilir? 2. Tablolarımızdaki verileri grafiklerle ifade etmek bize ne tür kolaylıklar sağlayabilir? İleri Özellikler bölümünde Nesne, Grafik eklemeyi ve üzerlerinde değişiklikler yapmayı göreceğiz. 1. Nesne Aktarma a. Nesne Ekleme MS Excel de hazırladığımız çalışma sayfalarımızı görsel olarak daha etkili ve daha dikkat çekici kılmak için çeşitli nesneler ekleyebiliriz. Aşağıdaki adımları izleyerek çalışma sayfamıza Küçük Resim ve WordArt ekleyelim: 1. Boş bir çalışma sayfası açalım. 2. Ekle menüsünden Resim seçeneğine tıklayalım. Açılan menüden Küçük Resim seçeneğine tıklayalım. 3. Gelen Küçük Resim penceresinden Git düğmesine tıklayalım. Tüm resimler listelenecektir (Resim 4.44). 4. Listedeki resimlerden herhangi birine tıklayalım. Resim çalışma sayfamıza eklenmiş olacaktır. 5. Wordt Art eklemek için Ekle menüsünden Resim seçeneğine tıklayalım. Açılan menüden WordArt seçeneğine tıklayalım. 6. WordArt Galerisi penceresi gelecektir (Resim 4.45). Bu pencereden istediğimiz stili seçip Tamam düğmesine tıklayalım. 7. Gelen WordArt Metnini Düzenle penceresine EXCEL metnini yazalım ve Tamam düğmesine tıklayalım. Çalışma sayfamız Resim 4.46 daki gibi olacaktır. Resim 4.46: Nesne ekleme uygulaması Resim 4.45: WordArt penceresi Resim 4.44: Küçük resim penceresi 133

28 Bilgi ve İletişim Teknolojisi b. Nesneleri Taşıma Bir nesneyi taşımak için öncelikle taşımak istediğiniz nesneyi veya nesneleri seçeriz ve şu yöntemlerden birini uygularız: 1. Fareyle seçim yapılan nesneleri yeni konumuna sürükleriz. 2. Klavyeden ok tuşları yardımıyla nesneleri istediğimiz yere taşıyabiliriz. c. Nesneleri Yeniden Boyutlandırma Çalışma sayfamızda bulunan bir nesneyi boyutlandırmak için şu adımları izleriz: 1. Boyutlandırılacak nesne seçilir. 2. Fare işaretçisi nesne tutamaçlarından birinin üzerinde konumlandırılır. 3. Fare ile boyutlandırma işlemi yapılır. Çalışma Etkinliği Boş bir çalışma sayfasına WordArt galerisini kullanarak adınızı ekleyiniz ve boyutunu değiştiriniz. 2. Grafikler a. Grafik Oluşturma MS Excel de çalışma sayfamızda sayısal verilerden oluşan bir tablonun sayısal verilerin değerlerinin artış ve azalışını görmek için grafik oluşturulabilir. Oluşturulacak bu grafikler görsel açıdan daha ilgi çekici olacak aynı zamanda kullanıcının verideki değişimi görmesini ve algılamasını kolaylaştıracaktır. Aşağıdaki adımları sırayla izleyerek bir grafik oluşturalım: 1. Resim 4.47 deki verileri boş bir çalışma sayfasına girelim. 2. A1 hücresinden D3 hücresine kadar verilerimizi seçelim. 3. Ekle menüsünden Grafik seçeneğine tıklayalım. 4. Ekranımıza Grafik Ekleme Sihirbazı 1. adım gelecektir. Bu adımda Grafik Türü seçilecektir. Sütun grafiği seçip İleri düğmesine tıklayalım (Resim 4.48) Adım Grafik Kaynağı verisini seçmemizi isteyecektir. Hiçbir şeyi değiştirmeden İleri düğmesine tıklayalım (Resim 4.49) Adımda Grafik Seçenekleri gelecektir. Başlıklar sekmesine tıklayalım ve Resim 4.50 deki gibi dolduralım. Veri Etiketleri sekmesine tıkkayıp Etiket içeriği bölümünden Değer i işaretleyelim. İleri düğmesine tıklayalım Adımda Grafik Konumu penceresi gelecektir. Buradan grafik yerleştirme biçimini seçelim. Resim 4.47: Grafik eklemek için ön hazırlık Resim 4.48: Grafik türü penceresi 134

29 Elektronik Tablolama Resim 4.49: Grafik kaynak verisi penceresi Resim 4.50: Grafik seçenekleri penceresi Eğer grafiğimizin yeni bir sayfada yer alması isteniyorsa Yeni Sayfa seçeneği işaretlenmelidir (Resim 4.51). Böylece grafiğimiz çalışma sayfasına eklenmiş olacaktır (Resim 4.52). Resim 4.51: Grafik konumu penceresi b. Grafik Üzerinde Değişiklik Yapma Resim 4.52: 2008 Yılı şirket bilançosu Hazırladığımız bir grafiğin verilerini değiştirmek için şu adımları takip edelim: 1. Grafik için kullanılan verileri içeren çalışma sayfasını açalım. 3. Verilerimizi yandaki tablodaki gibi değiştirelim. 4. Grafiğimiz Resim 4.53 gibi olacaktır. c. Grafik Tipini Değiştirme En son oluşturduğumuz grafiğin tipini değiştirmek için aşağıdaki adımları sıra ile uygulayalım: Resim 4.53: Grafik değişiklik 1. Grafiğimiz üzerinde farenin sağ tuşuna tıklayalım. 2. Açılan menüden Grafik Türü seçeneğine tıklayalım. 135

30 Bilgi ve İletişim Teknolojisi 3. Açılan pencereden Özel Türler seçeneğine tıklayalım. Grafik türü olarak Parlak Çubuk türünü seçelim. Tamam düğmesine tıklayalım. Grafiğimiz Resim 4.54 teki gibi olacaktır. ç. Grafikleri Taşıma ya da Silme Grafikleri taşımak ya da silmek için aşağıdaki işlemleri uygulayabilirsiniz: 1. Hazırladığımız grafiği seçelim. 2. Çalışma sayfasında taşımak istiyorsak fareyle istediğimiz yere sürükleyip bırakalım. Resim 4.54: Grafik türünü değiştirme 3. Başka bir sayfaya taşımak istiyorsak Kes ve Yapıştır komutlarını kullanalım. 4. Silme işlemi için grafik seçili iken klavyeden Delete tuşuna basalım. Değerlendirme Soruları 1. Çalışma sayfasına nesne eklemek için aşağıdaki menülerin hangisinden yararlanırız? A) Dosya B) Ekle C) Düzen D) Biçim E) Görünüm 2. Bir tabloya grafik eklemek için Ekle menüsünden hangi seçenek seçilir? A) Grafik Oluştur B) Grafik Ekle C) Grafik Biçim D) Grafik E) Grafik Düzen 3. Oluşturduğumuz bir grafiğin başlığını değiştirmek için grafiğin üzerinde farenin sağ tuşuna tıkladıktan sonra hangi seçeneğe tıklarız? A) Grafik Sihirbazı B) Grafik Başlığı C) Grafik Düzeni D) Grafik Türü E) Grafik Seçenekleri 4. Grafiğimizi silmek istiyorsak klavyeden hangi tuşa basarız? A) Space B) Delete C) Enter D) Esc E) Ctrl 5. Oluşturduğumuz bir grafiğin türünü değiştirmek için grafiğin üzerinde farenin sağ tuşuna tıkladıktan sonra hangi seçeneğe tıklarız? A) Grafik Biçimi B) Grafik Başlığı C) Grafik Düzeni D) Grafik Türü E) Türünü Değiştir 136

31 Elektronik Tablolama ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI A. Aşağıda verilen cümleleri uygun ifadelerle tamamlayınız. 1. MS Excel bir programıdır. 2. Bir çalışma kitabı en fazla çalışma sayfasından oluşabilir. 3. Kaydettiğimiz MS Excel dosyasının uzantısı olur. 4. Çalışma sayfamızda yaptığımız son değişiklikleri iptal etmek istersek menüsünden seçeneğine tıklarız. 5. MS Excel de çalışma sayfasında sayısal verilerden oluşan bir tablonun sayısal verilerin değerlerinin artış ve azalışını görmek için oluşturulabilir. 6. Hazırlanan dosyayı yazdırmadan önce önizleme yapmak için Dosya menüsünden seçeneği seçilir. 7. Hazırlanan çalışma sayfalarını yazdırmak için klavyeden Ctrl + tuşları kullanılabilir. 8. Hücre Biçimlendirme penceresini açmak için menüsü kullanılır. 9. Hücre adı R58 olan hücrenin sütun ismi dir. 10. Hücre adı E123 olan hücrenin satır numarası. dir. 11. Ardışık hücreleri seçmek için klavyeden tuşu kullanılır. 12. Hücre içindeki metni hücrenin yüksekliğini artırarak satırlar hâlinde hücreye sığdırmak için Hücre Biçimlendir penceresindeki Hizalama bölümünden seçeneği seçilir. 13. EĞER fonksiyonunun kullanım şekli şöyledir; =EĞER( ; koşul doğruysa; koşul yanlışsa) B. Aşağıdaki sorularda doğru yanıtı işaretleyiniz. 1. Belli bir koşula göre değerlendirme yapan fonksiyon hangisidir? A) TOPLA B) ORTALAMA C) EĞER D) MİN E)MAK 2. Aşağıdakilerden hangisi aritmetiksel operatör değildir? A) * B) + C) & D) / E) 3. Araya boş bir sütun eklemek için hangi komut takımı kullanılır? A) Ekle Satır B) Ekle Sil C) Ekle-Temizle D) Ekle Yeni Sütun E) Ekle Sütun 137

32 Bilgi ve İletişim Teknolojisi 4. Bir hücrenin içinde ######## gibi karakterler oluşması ne anlama gelir? A) Hücrelere veri girilmemiştir. B) Formül yazımında hata vardır. C) Hücre içerisine veri sığmamıştır. D) Tarihsel veride yanlışlık vardır. E) Hücre adı yanlış yazılmıştır. 5. Çalışma sayfamızda yer alan bir veriyi değiştirmek için aşağıdaki komut takımlarından hangisi kullanılır? A) Düzen Değiştir B) Düzen Bul C) Düzen Git D) Düzen Tümünü Değiştir E) Düzen Ara 6. Aşağıdaki bilgilerden hangisi Excel programını ifade edebilir? A) Bir kelime işlem programıdır. B) Sadece grafik programıdır. C) Çizim programıdır. D) Elektronik tablo programıdır. E) Veri tabanı programıdır. 7. A1= 17 ise; =EĞER( A1 > 100 ; BÜYÜK ; A1*2 ) ifadesinin sonucu nedir? A) BÜYÜK B) 17 C) 34 D) A1 E) Excel de matematiksel işlemler yapılırken formülün başına hangi simge gelmelidir? A) ( B) & C)? D) * E) = 9. MS Excel de çalışma sayfasını açma, kaydetme vb. işlemler için hangi menü kullanılır? A) Dosya B) Biçim C) Görünüm D) Araçlar E)Yardım 138

33 Elektronik Tablolama 10. MS Excel programı ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Sütunlar harflerle ifade edilir. B) Satır ve sütunların kesişimine hücre denir. C) Excel sayfasında satır ve sütun sayıları eşittir. D) Elektronik tablolama programıdır. E) Satırlar sayılarla ifade edilir. 11. B2=15 B6=14 ise =EĞER (B2 < B6 ; B6+B2 ; B2-B6) formülü hangi sonucu verir? A) 1 yazar B) 29 yazar C) 15 yazar D) -1 yazar E) Dosya menüsündeki Yeni seçeneğinin görevi nedir? A) Yeni bir tablo açar. B) Yeni bir satır açar. C) Yeni bir sayfa açar. D) Yeni bir kitap açar. E) Yeni bir sütun açar. 13. MS Excel de çalışma kitabı hangi komut takımı ile kaydedilir? A) Dosya-Gönder B) Dosya-Aç C) Dosya-Yazdır D) Düzen-Yapıştır E) Dosya-Kaydet 14. =TOPLA(T1 T12) formülünde sadece belirtilen hücrelerdeki değerlerin toplanması için formülde iki hücre adı arasına hangi karakter yazılmalıdır? A) + B) ; C) - D) : E) / 15. Bir hücreye yazılan formülde değer kullanılamaz durumdaysa ortaya çıkan hata iletisi hangisidir? A) #YOK B) #BOŞ! C) #DEĞER! D) #SAYI/0! E) #AD? 139

34 Bilgi ve İletişim Teknolojisi BULMACA Tanımlara uygun kelimeleri bulmacada bularak işaretleyiniz. 1. Hücreye girilen bilgiyi görmek veya bilgileri düzeltmek için kullanılan çubuk. 2. Çalışma sayfamızın görünümünü büyütmekte kullanılan menü. 3. Girdiğimiz veriler üzerinde hesaplamalar yapmak amacıyla daha önceden tanımlanmış formüllerin adı. 4. Bitişik olmayan hücreleri seçmek için kullanılan klavye tuşu. 5. Belirtilen hücrelerde koşula uyanları sayan fonksiyon. Y U A T Y U I H F J P S K C X S D G L E A Z Ş V L S H K L Ğ F O N K S İ Y O N E Y J D A X V G P İ R H C C İ A R Ö Z A S J T Z L H L R A L A K R S R İ A Ü H E Y D L G A S Z N R S L X Ü Ö Z L P Ü A H A U Ğ Ç F O R M Ü L R 140