Resimli Kısa Psikiyatri Tarihi

Transkript

1 Resimli Kısa Psikiyatri Tarihi E.Timuçin Oral İstanbul Ticaret Üniversitesi -Psikoloji Bölümü 26 Şubat 2013

2 İLK ÇAĞ

3 Doğa üstü güçler-kötü ruh TREPENASYON İyileştirici dost-iyicil ruh ŞAMANİZM

4 MISIR (Ebers) PAPİRÜSLERİ ve SÜMER YAZITLARI

5 5

6 6

7 YUNAN-ROMA UYGARLIKLARI

8 HİPOKRAT (M.Ö ) 4 ana sıvı (balgam, sarı safra, kara safra, kan) Balgam demans Sarı Safra mani Kara Safra melankoli Epilepsi, mani, paranoya, postpartum psikoz, histeri, melankoli

9 Plato: cinler Aristo: ısı düzenlenmesi, kara safra ve emosyonlar Phrenitis: Bugünkü deliryum Asklepios: Psikoterapinin temelleri MORAL TEDAVİLER

10

11 Asklepieia Tapınağı, Eski Yunan da Tıp Tanrısı ve Hastaların Koruyucusu Tapınaklar hem banyo hem de rituel egzersizler ve uyku için çünkü Tanrı işlerini gece yapar

12

13 Tapınak hekimi hastanın omuzuna masaj yapar, rahibe-hemşire ise izler; tedavi ücretsizdir, ama iyieşen hastadan bir miktar bağışta bulunması beklenir.

14 ROMA UYGARLIĞI Hukukçular Ruhsal hastalığı olanların hukuki ve cezai sorumluluğu Akraba gözetimi Sahipsiz ise kurumlara kapatma

15 ORTA ÇAĞ

16 Gerileme / büyüsel gizemci düşünceşeytanın işbirlikçisi Cadı davaları 50 milyondan fazla kişinin ölümü Kiliselerin etkisi/hekimlikten uzaklaşma Akıl Hastaneleri

17

18

19

20 Rene Descartes ( )

21 21

22 22

23 ORTAÇAĞ İSLAM DÜNYASINDA PSİKİYATRİ DELİLİK İLMİ

24 MICHAEL W. DOLS Edited Diana E. Immisch 1992 XVI SAYFA

25 AKIL HASTALIĞINI TANIMLAMA MODELLERİ Geleneksel Hastalık Modeli (Tıbbi) Sapma Modeli Anlaşılabilme Modeli

26 GELENEKSEL HASTALIK MODELİ (TIBBİ MODEL) Akıl hastalığı patolojik bir durumdur Beynin yanlış işlemesi söz konusudur

27 SAPMA MODELİ Akıl hastalığı sosyal bir durum veya davranıştan sapmadır Psikiyatrik tedavi de sosyal kontroldur

28 ANLAŞILABİLME MODELİ Akıl hastasının kaybettiği beden sağlığı veya erdemi değil mantığıdır Roma hukukundaki rasyonalite yokluğu durumudur

29 TEDAVİ YÖNTEMLERİ Tıbbi Model Dini Model Majik Model/Sihir Modeli

30 TIBBİ MODEL Diğer hastalık kuramları gibi sorunlar somatik bir süreçtir. İyileştirme çeşitli fiziksel tedavilere dayanır Davranışın beyin tarafından yönlendirildiği varsayılır

31 DİNİ MODEL Sağlık ve hastalığın nedeni kutsaldır. İyileşme Tanrı nın ritüele istekli tepkisidir Tıbb-ı Nebevi

32 MAJİ/SİHİR MODELİ Sağlık ve hastalık doğa üstü güçler ile belirlenir. Doğa üstü Okült (İlm-i Havass) teknikleri ile doğa üstü güçler istenilen tarzda davranmaya zorlanır

33

34

35

36 MECNUN (Ar. Cenene) = ÖRTÜNMÜŞ, GİZLENMİŞ CİNN= GÖRÜNMEYEN VARLIKLAR MECNUN (Çoğ. MECANİN) = POSSESSED / MADMAN Normal olamyan davranışları belirtmek için kullanılan bir kelime

37 İslam, batı toplumuna göre sıra dışı davranışın yorumuna daha geniş alan ve hasta ama saldırgan olmayan kişiye daha fazla özgürlük vermiştir. Delilik bazen tedavi edilmesi gerekmeyen bir durumdur. Mecnun Allah a yakın kişidir, O nun dostudur Foucault nun yy Avrupası için söyledikleri İslam Dünyası için geçerli değildir.

38 Delinin yasal hakları yok, yükümlülüğü yok. Çocuk gibi yasaların dışında ama onun gibi korunur Devlet için tehlikeli ise hastane veya hapishaneye konulabilir. Sosyal yardım kurumlarını devlet değil kişisel hayırseverlik (vakıflar) finanse eder.

39 İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmed. Hicrî 875 senesinde Bimarhâne-i Ebulfefh Sultan Mehmed unvanlı bir bîmarhâne yaptırmıştı. Hastaların ceviz ağacından karyolalarda yattıkları ve tedavide musikinin kullanıldığı, hastalara av eti temini için özel avcı takımlarının vazifelendirildiği, birçok vakıfla geleceğinin teminat altına alındığı bu müesseseyi 1842 yılında ziyaret eden Moreau de Tours ve Esquirol, böyle bir şeyin kendileri için ancak "pek ilerde düşünülebilecek bir mefkûre, bir ideal olduğunu" ifade etmişlerdir. Ayhan Songar Dünyada ve Türkiye'de 1850 Yılından Sonra Tıp Dallarındaki İlerlemelerin Tarihi (editör: Ekrem Kadri Unat), Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Vakfı Yayınları: 4, İstanbul, 1988 s:

40

41 18.YÜZYIL

42 Eski Güzel Günler: Antipsikotikler Öncesi Çağ

43 18.yy da depo hastaneler/ tıp dışı Londra Bedlam Hastanesi Endüstride kapitalizm ve insan gücüne ihtiyaç

44

45 Chiarugi : Deliliğin tarihçesi 1789 Fransız devrimi Pinel: Zincirden kurtuluş Mani, melankoli ve mental retardasyon Tedavi: psikoterapi?

46

47 19.YÜZYIL (Psikiyatrinin Yıldızının Parlaması)

48 19 yy Anti-Masturbasyon Aygıtları 48

49 Erken Dönem Nöroendokrin, anatomi, fizyoloji ve biyokimya (İlk Biyolojik Yaklaşımlar) Psikososyal etkileşim

50 Frenoloji Franz Josef Gall ( ) Johann Spurzheim ( )

51 Esquirol: Moral tedavi Benjamin Rush (1844) : A.B.D. Psikiyatrinin kurucusu Griesenger (1867)-Almanya: Sinir ve beyin hastalığı Dejenarasyon teorisi Morel ( ) Krafft Ebing ( )

52 Emil Kraepelin ( ) İLK SINIFLANDIRMA 13 grupta toplanması İki ana psikoz grubu a) Manik depresif b) Dementia praecox

53 Eugen Bleuler ( ) 1886 Rheineu Akıl Hastanesi Şizofreni tanımı (Morbus Bleuler) 4 A Belirtisi assosiasyon, autism, affekt, ambivalans

54 NEVROZ SINIFLAMASI Franz Anton Mesmer ( ) Hipnoz/magnetizm Charcot (nöroz tanımlaması) Pierre Janet (psikolojik sentez)

55

56 Josef Breuer ( )

57 Anna O.

58

59 Freud un İnsan Zihni Görüşü: Zihnin Buzdağı 59

60 PSİKANALİZ SIGMUND FREUD ( ) Kuramının olgunlaşması Düşlerin Yorumu Günlük yaşamın psikopatolojisi İlk psikanaliz kongresi

61

62 Yayınlanmamış Bilimsel Psikoloji Projesi

63 Analizi hala devam ediyor 63

64 Ölümüne yakın BBC ye röportaj verdi ve el yazısı ile aldığı notları okudu...

65 65

66 Profesyonel hayatıma nörolog olarak başladım ve nörotik hastalarıma yardım etmeye çalıştım.eski bir arkadaşımın gayretleriyle bilinçdışı ve dürtüler hakkında bazı şeyler farkettim. Bunlardan, nörozların tedavisinde yeni bir bilim ve psikolojinin bir parçası olan psikanaliz ortaya çıktı. Bunun önemli bir parçasına şansa borçluyum. İnsanlar benim gerçeklerime inanmadı ve kuramlarımın saçma olduğunu düşündü. Sonuçta bazı öğrencilerim olmasını başardım ve Uluslararsı Psikanaliz Birliğini kurdum ama uğraşımız bitmedi. Sigmund Freud

67 67

68 20.YÜZYIL

69 20.yy ilk yarısı Psikanaliz Hastaya olumsuz tutum buz tedavileri

70 20.yy ikinci yarısı Elektroşok Koma ve Şok tedavisi Manfred Sakel 1934 insülin koma tedavisi Meduna-1934 Kardiozol (kafur) şok tedavisi Lucia Bini/Ugo Cerletti-1938 (EKT)

71

72 72

73

74

75 20.yy ikinci yarısı Psikiyatriye (Boşa) Giden Nobeller Ateş tedavisi (1917) Julies Wagner-Jouregg/1927 de Nobel Lobotomi Egas Moniz Walter Freeman

76

77

78

79 Psikofarmakolojide adımlar Antipsikotikler - Klorpromazin Jean Delay/Pierre Deniker-1952 Anksiyolitikler 1957-klordiazopoksit 1963-diazepam 1981-alprazolom (Xanax) Antidepresanlar TCA-MAOI-1950/1960 Fluoksetin (Prozac)-1988

80 Antipsikiyatri Scientology

81 Antipsikiyatri

82 82

83 Türkiye de Psikiyatrinin Tarihi Dr. Şahap Erkoç un Kişisel Arşivinden Alınmıştır

84

85 MEKTEB-İ TIBBİYE-İ ŞAHANE NİN AÇILIŞI 1839 İngilizler doğrultusunda dış politika Fransızca eğitim Alman (Avusturyalı) hocalar Hastalar Türkçe konuşuyor Öğrenciler Osmanlı Öğrencilerde müslüman/gayrimüslim oranı 1/7 Tıp eğitimde psikiyatriyi yok (sonraları 1/9 a kadar çıkar)

86 CEMİYET-İ TIBBİYE-İ OSMANİYE 1862 Amaç Tıp dilinin türkçeleştirilmesi ve Türkçe eğitim Bir çok tıp kitabı, Fransızcadan Türkçeye çevrilir. Tıbbi terimlere karşılık için Arapca tıp kitapları taranır (İbni Sina nın Kanun u Razi nin El Havi si gibi) Latince ve Yunancaya karşı Arapca ve Farsca köklerden yeni kelimeler üretilir de tıp eğitimi Türkçe yapılmaya başlar. Lugât-ı Tıbbiye 1290 da (1872) yayınlanır.

87 YY. BAŞINDA OSMANLI BİMARHANELERİ İhtişamlı dönemde şefkat ve geniş bir bütçe ile bakılan mecnunlar günden güne ihmale uğrar 1872 ye kadar en büyük bimarhene Süleymaniye laçkalaşmış, hastalar sefalet içindedir. At ve hastalar yan yana barındırılıp, atlar tımar edilirken hastalar muhafaza edilip sergilenir!?. Lui Mongeri Pere ( ) ile Süleymaniye ve Toptaşı nda reform (Türklerin Pinel i) V. Murat ın azlinde rapor düzenlemiştir (Castro) Abdülhamit döneminde cinnet üzerine yayın yasak.

88

89 DİĞER PSİKİYATRİK KURUMLAR Edirne Beyazit Bimarhanesi (1909 da kapanır) Ermeni Mecain Hastanesi 1832 de Balıklı Rum Mecain Hastanesi1837 (Hotel Dieu) Darülaceze 19. yy sonu Fransız La Paix 1856 (Kırım savaşından sonra) Osmanlı nın sürekli savaşı ve yoksulluk Yetişmiş, tecrübeli personelin savaşlarda kaybedilmesi: bimarhanelerin daha da kötüleşmesi.

90 PSYCHOSES 1905 Hommes Femmes Total Folie des dégénérés ou folie héréditaire a Paralysie générale progressive Mélancolie Démence précoce Démence secondaire Folie circulaire Folie alcoolique Folie épileptique Manie simple Folie syphilitique Démence organique Manie aiguë Délires systématisés chroniques Délire aigu Simulation Lucien Libert Les Aliénés En Orient (Gréce, Empire Ottoman, Égypte)

91 Toptaşı Bimarhanesi (19.yy sonu-20.yy başı hasta muhafaza edilen en önemli psikiyatri kurumu) Bimarhaneye giren hasta çıkamıyor. Ziyaret yasak (Kraepelin de giremez) En önemli tedavi yöntemi dayak 1908 Meşrutiyet öncesi, siyasi muhaliflerin atıldığı iddiası. Mazhar Osman ın 1920 reformu Halkın hastalara karşı olumsuz tutumu 1927 de Toptaşı nın Bakırköy e taşınması

92 Türkiye de çağdaş eğitim görmüş ilk ruh hekimi, 1898 de GATA da psikiyatri derslerini başlatan Ord.Prof.Dr. Raşit Tahsin dir. Ord.Prof.Dr. Mazhar Osman da onu izleyerek çağdaş Türk psikiyatrisinin kurucusu olmuştur.

93

94 RIZA NUR HAYATIM VE HATIRATIM Her şubede çalışıyordum, fakat emraz-ı akliyeyi hiç sevmiyordum. Hocası yine Almanya da tahsil etmiş Raşid Tahsin Bey di. Bu adam fena adam değildi, fakat deli gibiydi. Deliliğin bir kısmının deli göre göre taklid ile sirayet ettiğini biliyordum. Bundan korkuyor, oraya yanaşmıyordum. Hakikaten ne kadar deli mütehassısı doktor gördümse hepsi de deli gibi, hiç olmazsa şu tabirle, bir derece anormal halde idiler. Bilahare yirmi yıl sonra Mazhar Osman Bey i gördüm. Bu zat mektepte makul çalışkan, mahcup, terbiyeli bir çocuktu. Gülhane de de öyle idi. Deli mütehassısı oldu. Beş-on yıl sonra gördüğüm vakit onu da pek değişmiş buldum. Tam deli değildi, yine makul adam; fakat her halde onda da bir takım anormal haller peyda olmuştu.

95 Mazhar Osman.., Bakırköy deki bütün ilginç delileri bir otobüse doldurur, Beyazıt'taki Üniversite Merkez binasının büyük bir anfisinde onlarla uygulamalı bir ders verirdi. Aslında bir psikiyatri dersi değil, doktorla hastalarının karşılıklı show yaptıkları güldürücü olduğu kadar da yüksek kaliteli bir eğlence programıydı bu. Yalnız tıplılar değil; bütün öteki fakültelerin öğrencileri o anfiye üşüşürdü bu gösteriyi seyredebilmek ıçin. MİNE URGAN 1998

96

97 Özet