İKTİSAT E C O N O M I C U S TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI DİLEK ERDOĞAN KURUMLU TEK KİTAP

Transkript

1 E C O N O M I C U S İKTİSAT TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Mikro İktisat Makro İktisat Para-Banka-Kredi Uluslararası İktisat Büyüme ve Kalkınma Türkiye Ekonomisi İktisadi Doktrinler Tarihi KPSS ve kurum sınavları için özgün sorulardan oluşan TEK KİTAP Müfettişlik Uzmanlık Denetmenlik Banka Sınavları Kontrolörlük Kaymakamlık Hakimlik DİLEK ERDOĞAN KURUMLU

2 DİLEK ERDOĞAN KURUMLU ECONOMİCUS İKTİSAT SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 7. Baskı: Ekim 2016, Ankara Proje-Yayın: Şafak Tangıç Dizgi-Grafi k Tasarım: Hilal Sultan Coşkun Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifi ka No: Matbaa Sertifi ka No: İletişim Karanfi l 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 SUNU Değerli uzman, denetmen ve müfettiş adayı arkadaşlarım; Elinizdeki soru bankasını sizin için hedefleri olan ve hedeflerine ulaşmak adına bol soru çözmesi gerektiğini bilen kıymetli öğrencilerim için yazdım. Başarılarınıza katkıda bulunacağımı düşünerek inanın yazarken hiç yorulmadım. Mikro, Makro ve Para kitaplarımdaki konu diziliminde tüm kurum ve KPSS sorularını dikkate alarak olması gereken her şeyi soru yapmaya çalıştım. Özellikle çözümleri geniş tutarak - öz ve net bilgilerden de uzaklaşmadan - bu soru bankasını bitirdiğinizde tüm iktisadı baştan sona tekrar etmiş olun istedim. Benimle bu süreçte aynı istekte olan değerli meslektaşlarım Mahir ALPER e, Selma BALABAN LEVENT e, kıymetli hocam Prof. Dr. Nurettin ÖZTÜRK e, Ankara Strateji Enstitüsü Uzmanı Prof. Dr. Şevket TÜYLÜOĞLU na, Doç. Dr. Bahadır AYDIN a, kurucumuz Suat DÜZ e, can eşim ve canım kızım YAĞMUR a çok teşekkür ederim. Sizin için en büyük dileğim en güzel yerlere kendi emeklerinizle gelmenizdir. Hepinize sonsuz başarılar dilerim... Dilek ERDOĞAN KURUMLU

4 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 MİKRO İKTİSAT (1-410) İktisadın Niteliği ve Önemi...3 Çözümler...7 Tüketici Dengesi Analizi Çözümler Tüketici Dengesi Analizi Çözümler Tüketici Dengesi Analizi Çözümler Tüketici Dengesi Analizi Çözümler Tüketici Dengesi Analizi Çözümler Arz - Talep Analizi ve Piyasa Dengesi Çözümler Arz - Talep Analizi ve Piyasa Dengesi Çözümler Arz - Talep Analizi ve Piyasa Dengesi Çözümler Esneklik Çözümler Esneklik Çözümler Esneklik Çözümler Üretim Teorisi Çözümler Üretim Teorisi Çözümler Üretim Teorisi Çözümler Üretim Teorisi Çözümler...155

5 İktisat Soru Bankası Maliyet Analizi Çözümler Maliyet Analizi Çözümler Tam Rekabet Piyasaları Çözümler Tam Rekabet Piyasaları Çözümler Tam Rekabet Piyasaları Çözümler Tam Rekabet Piyasaları Çözümler Eksik Rekabet Piyasaları Çözümler Eksik Rekabet Piyasaları Çözümler Eksik Rekabet Piyasaları Çözümler Eksik Rekabet Piyasaları Çözümler Eksik Rekabet Piyasaları Çözümler Eksik Rekabet Piyasaları Çözümler Faktör Piyasaları Çözümler Faktör Piyasaları Çözümler Genel Denge ve Refah Analizi Çözümler Genel Denge ve Refah Analizi Çözümler Mikro İktisat Karma Sorular Çözümler vi

6 BÖLÜM 2 İçindekiler MAKRO İKTİSAT ( ) Makro İktisada Giriş Çözümler Makro İktisada Giriş Çözümler Makro İktisada Giriş Çözümler Makro İktisada Giriş Çözümler Makro İktisada Giriş Çözümler Basit Keynesyen Model ve Milli Geliri Belirleyen Faktörler Çözümler Basit Keynesyen Model ve Milli Geliri Belirleyen Faktörler Çözümler Basit Keynesyen Model ve Milli Geliri Belirleyen Faktörler Çözümler Basit Keynesyen Model ve Milli Geliri Belirleyen Faktörler Çözümler Basit Keynesyen Model ve Milli Geliri Belirleyen Faktörler Çözümler Denge Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi ve Çarpan Analizi Çözümler Denge Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi ve Çarpan Analizi Çözümler Denge Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi ve Çarpan Analizi Çözümler Denge Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi ve Çarpan Analizi Çözümler Paranın Makro Ekonomideki Rolü Çözümler Paranın Makro Ekonomideki Rolü Çözümler Paranın Makro Ekonomideki Rolü ve Para Politikasının Etkinliği Çözümler Paranın Makro Ekonomideki Rolü ve Para Politikasının Etkinliği Çözümler vii

7 İktisat Soru Bankası Paranın Makro Ekonomideki Rolü ve Para Politikasının Etkinliği Çözümler Paranın Makro Ekonomideki Rolü ve Para Politikasının Etkinliği Çözümler Parasal Aktarım Mekanizmaları Çözümler Parasal Aktarım Mekanizmaları Çözümler Parasal Aktarım Mekanizmaları Çözümler IS-LM Analizi Çözümler IS-LM Analizi Çözümler IS-LM Analizi Çözümler Toplam Talep - Toplam Arz Analizi Çözümler Toplam Talep - Toplam Arz Analizi Çözümler Toplam Talep - Toplam Arz Analizi Çözümler Açık Ekonomi (IS-LM-BP Analizi) Çözümler Açık Ekonomi (IS-LM-BP Analizi) Çözümler Açık Ekonomi (IS-LM-BP Analizi) Çözümler Açık Ekonomi (IS-LM-BP Analizi) Çözümler Enflasyon ve İşsizlik Çözümler Enflasyon ve İşsizlik Çözümler Enflasyon ve İşsizlik Çözümler Enflasyon ve İşsizlik Çözümler Bütçe Açıkları ve Bütçe Politikası Çözümler Makro İktisat Karma Sorular Çözümler viii

8 BÖLÜM 3 İçindekiler PARA-BANKA-KREDİ ( ) Para Ekonomisine Giriş Çözümler Para Ekonomisine Giriş Çözümler Kaydi Para Yaratma Süreci ve Para Arzının Belirlenmesi Çözümler Kaydi Para Yaratma Süreci ve Para Arzının Belirlenmesi Çözümler Kaydi Para Yaratma Süreci ve Para Arzının Belirlenmesi Çözümler Kaydi Para Yaratma Süreci ve Para Arzının Belirlenmesi Çözümler Merkez Bankası Çözümler Merkez Bankası Çözümler Para Politikası Amaçları ve Araçları Çözümler Para Politikası Amaçları ve Araçları Çözümler Döviz Kurunun Belirlenmesine Yönelik Yaklaşımlar Çözümler Para Politikasının Yürütülmesinde Hedeflerin Kullanımı Çözümler Para Politikasının Yürütülmesinde Hedeflerin Kullanımı Çözümler Finansal Ekonomi Çözümler Finansal Ekonomi Çözümler Finansal Ekonomi Çözümler Finansal Ekonomi Çözümler Finansal Ekonomi Çözümler ix

9 İktisat Soru Bankası Finansal Ekonomi Çözümler Para-Banka-Kredi Karma Sorular Çözümler BÖLÜM 4 ULUSLARARASI İKTİSAT ( ) Uluslararası İktisat Çözümler Büyüme ve Kalkınma Çözümler Türkiye Ekonomisi Çözümler İktisadi Doktrinler Tarihi Çözümler Tablolar ve Formüller Kaynakça x

10 MİKRO İKTİSAT

11 İktisadın Niteliği ve Önemi 1. Aşağıdakilerden hangisi iktisadın genel tanımıdır? A) İnsan ihtiyaçlarının sonsuz kaynaklardaki alternatif kullanım yoludur. B) İnsanların kıt ihtiyaçlarının sonsuz kaynaklarla karşılanmasında etkin seçeneklerin kullanımıdır. C) İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasında kıt kaynakların alternatif kullanım yollarını inceleyen doğal bir bilim dalıdır. D) İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasında kıt kaynakların alternatif kullanım yollarını inceleyen sosyal bir bilim dalıdır. E) Üretim, bölüşüm gibi küçük birimlerin doğal bir sonucu olan sosyal ve analitik bir bilim dalıdır. 3. İktisadın mevcut durumunu inceleyerek insan davranışları ve insanların nispeten küçük birimlerle ilişkili tercihlerini inceleyen iktisat bölümü aşağıdakilerden hangisidir? A) Mikro iktisat B) Makro iktisat C) Pozitif iktisat D) Normatif iktisat E) Nedensel iktisat 4. Aşağıdakilerden hangisi iktisatçıları ilgilendiren mikro bir konudur? A) Tüketici dengesi B) Millî gelir C) Enflasyon D) Dış ticaret E) Toplam talep 2. Aşağıdakilerden hangisi iktisadın temel özellikleri içerisinde yer almaz? A) İktisat sosyal bir bilimdir. B) İktisat sadece rakamlarla uğraşır ve insan davranışlarının iktisadi yönüne yoğunlaşır. C) İktisat, malların tüketimi ile olduğu kadar üretimi ve dağıtımıyla da ilgilidir. D) İktisat analitiktir. E) İktisat, tarihi bir bilimdir. 5. Bir faaliyetin biraz daha fazla ya da biraz daha az yapılmasına ilişkin kararlar ve bu kararların incelenmesi aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilir? A) İhtiyaç B) Hipotez C) Tümleme yanılgısı D) Rasyonel davranış E) Marjinal analiz 3

12 İktisadın Niteliği ve Önemi 6. Kitap ve koltuk nasıl mallardır? A) İkame mal B) Rakip mal C) Tamamlayıcı mal D) Zayıf tamamlayıcı mal E) Bağımsız mal 7. Ata ekmeğinin üretim sürecinde kullanılan mal ve hizmetlerden hangisi tüketici malı niteliğindedir? A) Maya B) Su ve un C) Hamur D) Ata ekmeği E) Hamuru yapan işçi 9. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Değeri bir veya birden fazla bağımsız değişkendeki değişmelere göre belirlenen değişken, bağımlı değişkendir. B) Değeri zamanın belli bir anında ölçülebilen değişken, stok değişkendir. C) Değeri model dışında sistem dışı etkilerle değişen değişken, dışsal değişkendir. D) Değeri incelenen eşitlik dışında veya eşitliğe bağımlı olarak belirlenen ve bağımsız değişkenin değerindeki değişmelere neden olan değişken, bağımsız değişkendir. E) Değeri belli bir zaman diliminde ölçülebilen değişken, akım değişkendir. 10. Para stoğu nasıl bir değişkendir? A) Dışsal değişken B) Stok değişken C) Akım değişken D) Bağımsız değişken E) İçsel değişken 8. Bir otomobilin satış elemanı tarafından kullanılması, aşağıdaki mal türlerinden hangisini ifade eder? A) Nihai mal B) Dayanıksız mal C) Üretici malı D) Serbest mal E) Ekonomik olmayan mal 11. Fransız iktisatçı Leon Walras, aşağıdakilerden hangisini matematiksel bir içerik katarak oluşturmuştur? A) Karşılaştırmalı statik analiz B) Statik analiz C) Dinamik analiz D) Kısmi denge analizi E) Genel denge analizi 4

13 İktisadın Niteliği ve Önemi 12. T (x) = x 3-20x 2 ise ortalama değeri maksimum yapan x değeri kaçtır? A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) Bir ekonomideki tüm üretim faktörlerinin veri teknoloji ile üretime koşulması, hiçbirinin atıl kalmaması varsayımı altında, belirli bir dönemde üretilmesi mümkün olan, alternatif mal bileşimlerini gösteren eğri aşağıdakilerden hangisidir? A) Tüketim imkânları eğrisi B) Kayıtsızlık eğrisi C) Üretim olanakları eğrisi D) Eş-ürün eğrisi E) Talep eğrisi 15. Ekonomide kaynaklar kıt olmasa ve üretim faktörlerinin kullanımı gelişigüzel olsa aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur? A) Fırsat maliyeti artan bir öneme sahip olur. B) Fırsat maliyeti kavramı önemsiz hâle gelir. C) Marjinal dönüşüm oranı azalandır. D) Kaynak tahsisi piyasa mekanizmasına bırakılır. E) Kaynaklar devlet tarafından tahsis edilir. 14. Üretim imkânları eğrisinin altında kalan bir nokta ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Tam istihdamda etkin olan noktadır. B) Ekonomide var olan kaynaklarla ulaşılamayan noktadır. C) Hasılanın maksimize edildiği noktadır. D) Ekonomide kaynakların atıl bırakıldığı, etkin olmayan bir noktadır. E) Ekonomide kaynakların tam ve etkin kullanıldığı bir noktadır. 16. Aşağıdakilerden hangisi marjinal dönüşüm oranını ifade eder? A) Bir malın para cinsinden değer ölçüsüdür. B) Üretim imkânları eğrisinin genel ifadesidir. C) Bağımsız değişkenin bağımlı değişkende oluşturduğu toplam değerdir. D) Bağımsız değişkenin birim başına hesaplanan değeridir. E) Üretim imkânları eğrisi üzerindeki herhangi bir noktadan çizilen teğetin eğimidir. 5

14 İktisadın Niteliği ve Önemi 17. İktisadi kaynakların bir üretimden diğerine mükemmel şekilde kaydığı durumda aşağıdakilerden hangisi geçerli olur? A) Üretim imkânları eğrisi negatif eğime sahip düz bir çizgi olur. B) Üretim imkânları eğrisi orijine göre iç bükey olur. C) Üretim imkânları eğrisi orijine göre dış bükey olur. D) Üretim imkânları eğrisi eksenlere paralel olur. E) Üretim imkânları eğrisinde fırsat maliyeti sıfır olur. 19. Üretim imkânları eğrisinde, fırsat maliyetinin ölçümü için gerekli olan kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir malın öteki mal cinsinden değer ölçüsü olan nispi fiyatların bilinmesi gerekir. B) Bir malın para cinsinden değer ölçüsü olan mutlak fiyatların bilinmesi gerekir. C) Nispî fiyatların bilinmesine gerek yoktur. D) Üretim imkânları eğrisinin esnekliğinin bilinmesi gerekir. E) Üretim imkânları eğrisinin eksenleri yer değiştirmelidir. 18. Üretim olanakları eğrisinin orijine göre iç bükey olması aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) Fırsat maliyetinin arttığını B) Fırsat maliyetinin sabit olduğunu C) Kaynakların etkin kullanılmadığını D) Fırsat maliyetinin azaldığını E) Fırsat maliyetinin önemsizliğini 20. Bir tank fiyatının bir otomobil fiyatına oranı aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) Tankın otomobil karşıtı fırsat maliyetini gösterir. B) Otomobilin, tank karşıtı fırsat maliyetini gösterir. C) Malların para cinsinden değer ölçüsünü gösterir. D) Tank ve otomobilin bağımsız mallar olduğunu gösterir. E) Tank fiyatı ile otomobil fiyatı arasındaki farkı gösterir. 6

15 İktisadın Niteliği ve Önemi 1. İktisat: İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasında kıt kaynakların alternatif kullanım yollarını inceleyen sosyal bir bilim dalıdır. İktisat bir kıtlık bilimidir. Doğal bir bilim değildir. İktisat, toplum ve bireylerin sahip olduğu sınırlı kaynakları, sınırsız olan ihtiyaçları karşılamak için nasıl dağıtıldığının incelenmesidir. ÇÖZÜMLER 4. Tüketici dengesi, tüketimin maksimizasyonu, fayda maksimizasyonu, firma, birey, piyasa, kaynak dağılımı vb. kavramlar mikro iktisatla ilgilidir. Diğer seçeneklerde yer alan millî gelir, toplam talep, işsizlik vb. kavramlar makro iktisatla ilgilidir. Cevap A Cevap D 2. İktisadın temel özellikleri; İktisat, insan davranışlarını inceleyen sosyal bir bilimdir (A seçeneği). İnsan davranışlarının sadece iktisadi yönünü inceler. Sınırlı kaynaklarla insanlara maksimum tatmini sağlayacak olan alternatifleri seçmeye çalışır. Sadece rakamlarla uğraşmaz. İktisat analitiktir (D seçeneği). İktisat, tarihi bir bilimdir (E seçeneği). İktisat, malların tüketimi ile olduğu kadar üretimi ve dağıtımıyla da ilgilidir (C seçeneği). Cevap B 3. Pozitif iktisat: Mevcut durumu inceleyerek ne olduğunu belirlemeye çalışan ve değer yargısı içermeyen iktisat dalıdır (C seçeneği). Normatif iktisat: Refahın en üst düzeyde sağlanabilmesi için ne olması gerektiğini inceleyen iktisat dalıdır (D seçeneği). Mikro iktisat: İktisadın mevcut durumunu inceleyip insan davranışları ve insanların firma, birey, piyasa gibi nispeten küçük birimlerle ilişkili tercihlerini inceleyen bölümüdür. Makro iktisat: Bir bütün olarak ekonomiyi ve toplulaştırılmış ekonomik davranışları inceleyen iktisat bölümüdür (B seçeneği). Ekonomi ilmi Cevap A Mikro = + İktisat Makro İktisat 5. İhtiyaç: Tatmin edildiğinde haz ve doyum, tatmin edilmediğinde ise acı ve üzüntü veren duygulardır. Karşılanması yaşamsal olan ihtiyaçlar zorunlu; karşılanması yaşamsal olmayan ihtiyaçlar zorunlu olmayan ihtiyaçlardır (A seçeneği). Hipotez: İki değişkenin birbiriyle nasıl ilişkili olduğunu gösteren koşullu önermedir. Örneğin; bir malın fiyatı arttığında satın alınmak istenen miktar azalır (B seçeneği). Tümleme yanılgısı: Birey için doğru olanın grup içinde doğru olacağı şeklindeki hatalı sonuçtur (C seçeneği). Rasyonel davranış: Karar almak, tercih yapmak durumunda olan bir ekonomik birimin, kendi hedefine uygun şekilde hareket etmesidir (D seçeneği). Marjinal analiz: Bir faaliyetin biraz daha fazla ya da biraz daha az yapılmasına ilişkin kararlar marjinal kararlardır. Bu kararların incelenmesi ise marjinal analizdir. Örneğin; iktisat dersi ne kadar çalışmalıyım gibi bir faaliyette ne kadar yapılacağına karar vermede kilit öneme sahiptir. Dolayısıyla marjinal analiz iktisatta önemli bir rol oynamaktadır. Cevap E 7

16 ÇÖZÜMLER 6. Tamamlayıcı mallar: Bir ihtiyacı giderme özelliğine beraber sahip olunan mallardır. Bu mallarda, bir malın kullanımı diğer malın kullanımını gerekli kılar ve birlikte kullanımları daha fazla fayda sağlar. Otomobil ve benzin tamamlayıcı mallardır (C seçeneği). İkame (rakip) mallar: Birbirinin yerine kolaylıkla geçebilen mallardır. Koltuk ve kanepe ikame mallardır (A ve B seçeneği). Bağımsız mallar: İhtiyacı giderme açısından ilişkisiz olan mallardır. Kitap ve koltuk ilişkisizdir. Cevap E 7. Tüketici malı (nihai mal): Tüketicinin ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan mallardır. Bu tür mallar er ya da geç kullanılırlar. Ekonomik mal olma özelliklerini kaybettikleri anda ise yok olurlar. Ata ekmeğinin üretimi sırasında kullanılan maya, su, un, hamur, hamuru yapan işçi, tüketici malı değildir. Tüketicinin direkt ihtiyacını karşılayan nihai mal, ata ekmeğidir. İktisadın Niteliği ve Önemi 9. Bağımlı değişken: Genellikle Y ile gösterilen ve değeri bir veya birden fazla bağımsız değişkendeki değişmelere göre belirlenen değişkendir (A seçeneği). Bağımsız değişken: Genellikle X ile gösterilen ve değeri incelenen eşitlik dışında veya eşitlikten bağımsız olarak belirlenen ve bağımlı değişkenin değerindeki değişmelere neden olan değişkendir (D seçeneği). Dışsal değişken: Değeri model dışında sistem dışı etkilerle değişen değişkendir (C seçeneği). İçsel değişken: Değeri model içinde belirlenen değişkendir. Stok değişken: Değeri zamanın belli bir anında ölçülebilen değişkendir (B seçeneği). Akım değişken: Değeri belli bir zaman diliminde ölçülebilen değişkendir (E seçeneği). Cevap D Cevap D 8. Ekonomik mal: Mutlaka belli bir çaba harcanarak elde edilebilen veya bir bedel ödenmesi gereken maldır. Serbest mal: Her istendiğinde doğada bulunabilen ve çaba sarf edilmeden elde edilen maldır (D seçeneği). Dayanıksız mal: Fayda sağlandığında yok olan, biten maldır (B seçeneği). Nihai mal (tüketici malı): Tüketicinin ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan mallardır (A seçeneği). Üretici malı (sermaye malı): Diğer üretici ya da tüketici malları üretiminde kullanılan mallardır. Örneğin; otomobil gezinti için kullanılıyorsa tüketici malı; bir satış elemanı tarafından kullanılıyorsa üretici malı niteliğindedir. Cevap C 10. Stok değişken; belli bir anda ölçülebilen statik değişkendir. Para stoğu, servet, sermaye, ulusal borçlar, dış borç, borç stoğu vb. kavramlar, stok değişkeni ifade eder. Akım değişken; değeri belli bir zaman diliminde ölçülebilen dinamik değişkendir. Gelir, ücret, maaş, yatırım, tüketim, vergi, net ihracat, bütçe açığı vb. kavramlar akım değişkendir. Cevap B 8

17 İktisadın Niteliği ve Önemi 11. Statik analiz: Bir denge oluştuğunda bu duruma nasıl gelindiği incelenmeden; durağan şekilde ele alınması sonucu oluşan iktisadi analiz yöntemidir (B seçeneği). Karşılaştırmalı statik analiz: Bir dengeden diğer dengeye geçildiğinde sürecin nasıl oluştuğu incelenmeden; iki durağan durumun karşılaştırılmasıdır (A seçeneği). Dinamik analiz: Bir dengeden öteki dengeye geçişte zaman içindeki değişmeleri dikkate alarak çeşitli denge durumlarını karşılaştıran analizdir (C seçeneği). Kısmi denge analizi: Piyasalar arası karşılıklı bağımlılığı hesaba katmadan, diğer değişkenlerin değişmediği varsayımını (ceteris paribus) benimseyen iktisadi analiz türüdür. Alfred Marshall a aittir ve Marshall ın iktisat bilimine sağladığı en önemli metodolojik katkı olarak kabul edilir (D seçeneği). Genel denge analizi: Piyasalar arası bağımlılığı hesaba katarak ceteris paribus varsayımını benimsemeyen iktisadi analizdir. Leon Walras a aittir. ÇÖZÜMLER 13. Bir ekonomideki tüm üretim faktörlerinin veri teknoloji ile üretime koşulması, hiçbirinin atıl kalmaması varsayımı altında, belirli bir dönemde üretilmesi mümkün olan alternatif mal bileşimlerini gösteren eğri, üretim olanakları eğrisidir. Üretim imkânları eğrisi Üretim olanakları eğrisi üzerindeki her nokta (A, B, C) tam istihdam hâlinde ekonomide üretilmesi mümkün alternatif mal bileşimlerini gösterir. Cevap C Cevap E 14. y A E B D dt(x) M(x) = = 3x 40x dx 2 T(x) x (x 20x) A(x) = = x x 2 = x 20x Ortalama değerin maksimum olduğu yerde; A(x) = M(x) dir x 40x = x 20x = 2 2 3x x 40x 20x 2x 2 Cevap A = 20x x = 10 0 A, B, C Ekonomide kaynakların tam ve etkin kullanıldığı, tam kapasite noktasıdır (A ve E seçeneği). E Ekonomide var olan kaynaklarla ulaşılması mümkün olmayan noktadır (B seçeneği). D Üretim olanakları eğrisi altında, cari üretim olanaklarının solunda kalan bu nokta, etkin olmayan kaynakların atıl bırakıldığı, eksik istihdam noktasıdır. Cevap D C x 9

18 ÇÖZÜMLER 15. İhtiyaçlar sonsuz, kaynaklar sınırlıdır (Kıtlık kanunu). Kıt kaynakların kullanılmasında alınan her kararda diğer karardan vazgeçilmesi, alternatif maliyettir (fırsat maliyeti). Fakat kaynaklar kıt olduğunda fırsat maliyeti kavramı önemli olur (A seçeneği). Kaynaklar kıt olmasa ve üretim faktörlerinin kullanımı gelişigüzel olursa fırsat maliyeti kavramı önemsiz hâle gelir. Cevap B İktisadın Niteliği ve Önemi y Negatif negatif eğimli düz çizgi 0 x Sabit SABİTFırsat Maliyeti y Eksenlere eksenlere paralel 16. Marjinal dönüşüm oranı (MRT): Üretim imkânları eğrisi üzerindeki herhangi bir noktadan çizilen teğetin eğimidir. 0 Fırsat Maliyeti = Sıfır SIFIR x Y (Vazgeçilen) MRT x.y = X (Yerine konulan) A seçeneği; mutlak fiyatın tanımıdır. C seçeneği; toplam değerin tanımıdır. D seçeneği; ortalama değerin tanımıdır. Cevap E TV miktarý (Bin) TV α O0 E TV (TV miktarı) Tg α = E (Ekmek miktarı) α Ekmek miktarý (Bin) 17. y İç iç bükey 0 ARTAN Artan Fırsat Maliyeti y Dış dış bükey x Üretim olanakları eğrisinin düz bir çizgi olması durumunda üzerindeki her noktada eğim aynıdır. Üretim olanakları eğrisinin eğimi, bir maldan bir birim daha fazla üretilmesi hâlinde, diğer maldan üretilen miktarın ne kadar vazgeçilmesi gerektiğini yani üretimi arttırılan malın, üretimi azaltılan mal cinsinden alternatif maliyetini gösterir. Düz bir çizgide eğim aynıyken ekmek üretiminin TV cinsinden alternatif maliyeti sabittir. Nedeni, üretim faktörlerinin bir malın üretiminden diğer malın üretimine mükemmel şekilde kaymasıdır. Cevap A 0 AZALAN Azalan Fırsat Maliyeti x 10

19 İktisadın Niteliği ve Önemi 18. ÇÖZÜMLER 20. Bir tank almakla kaç otomobilden vazgeçildiğini yani fırsat maliyetini bulabilmek için tank ve otomobil fiyatları arasındaki nispî fiyatların bilinmesi gerekir. Tank fiyatının otomobil fiyatına oranı, ikisi arasındaki nispî fiyatı gösterir. Dolayısıyla bir tank fiyatının bir otomobil fiyatına oranı, tankın otomobil karşıtı fırsat maliyetini gösterir. Burada X in Y cinsinden alternatif maliyeti azalmaktadır. Azalan fırsat maliyeti olgusunun nedeni, daha fazla X üretilirken aynı üretim faktörlerinden daha yüksek verim elde edilmesidir. Cevap A Burada X in Y cinsinden alternatif maliyeti artmaktadır. Artan fırsat maliyeti olgusunun nedeni, daha fazla X üretilirken aynı üretim faktörlerinden daha düşük verim elde edilmesidir. Cevap A 19. Mutlak fiyat: Bir malın para cinsinden değer ölçüsüdür. Nispî fiyat: Bir malın öteki mal cinsinden değer ölçüsüdür. Fırsat maliyetinin ölçümü için mutlak değil, nispî fiyatların bilinmesi gerekir. Cevap A 11

20 Tüketici Dengesi Analizi Aşağıdakilerden hangisi, iktisadi akılcı insanın özelliklerinden biri değildir? A) Seçici olma B) Doyumsuz olma C) Tutarlı olma D) Asimetrik enformasyona sahip olma E) Çoğu aza tercih etme 4. Tüketici belirli bir zaman aralığında A yı B ye tercih ediyor ise her iki mal demetinin de elde edilebilir olduğu belli bir zaman aralığında, B yi A ya tercih etmeyecektir. A > B ise bu durumda B > A dır. Yukarıdaki ifade tüketici tercihlerinin hangi varsayımıdır? A) Tüketici tercihlerinin tutarlılığı B) Tüketici tercihlerinin doyumsuzluğu C) Tüketici tercihlerinin sürekliliği D) Tüketici tercihlerinin tamlığı E) Tüketici tercihlerinin rasyonelliği 2. Tüketicinin tükettiği mal ve hizmetten duyduğu memnuniyet aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A) Üretim B) Girdi C) Fayda D) İhtiyaç E) Ürün 3. Aşağıdakilerden hangisi fayda fonksiyonunun özelliklerinden biridir? A) Her bireyin fayda fonksiyonu aynıdır. B) Fayda fonksiyonu süreklidir. C) Fayda fonksiyonu malların tüketilen miktarının azalan fonksiyonudur. D) Toplam fayda artarak artar. E) Fayda fonksiyonlarının iki kez türevi alınamaz. 5. Bir tüketici X mal sepetini Y mal sepetine, Y mal sepetini ise Z mal sepetine tercih ediyorsa X i Z ye tercih etmiş olacaktır. Bu tüketici davranışı aşağıdaki varsayımlardan hangisine dayanır? A) Dış bükeylik varsayımına B) Tamlık varsayımına C) Azalan marjinal ikame haddi varsayımına D) Süreklilik varsayımına E) Doyumsuzluk varsayımına 12

21 Tüketici Dengesi Analizi Aşağıdakilerden hangisi kardinal fayda teorisinin özelliklerinden biri değildir? A) Fayda toplanabilir. B) Fayda objektiftir. C) Fayda util olarak ölçülebilir. D) Farklı malların faydalarının toplamı, toplam faydayı verir. E) Fayda herkes için farklıdır. 9. Bir tüketicinin belirli bir dönemde tükettiği miktar arttıkça her ilave birimin toplam faydaya yarattığı değişikliğin giderek azalması aşağıdakilerden hangisini ifade eder? A) Azalan toplam fayda kanunu B) Azalan marjinal fayda kanunu C) Azalan ortalama fayda kanunu D) Artan toplam fayda kanunu E) Artan marjinal fayda kanunu Toplam faydanın birinci türevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Marjinal gelir B) Marjinal maliyet C) Marjinal fayda D) Ortalama fayda E) Toplam fayda Yukarıdaki marjinal fayda eğrisinde toplam faydanın maksimum olduğu nokta aşağıdakilerden hangisidir? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 8. Marjinal faydanın toplam değerleri aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) Toplam fayda B) Ortalama fayda C) Marjinal fayda D) Kayıtsızlık eğrisi E) Bütçe doğrusu 11. Toplam ve marjinal fayda değerleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır? A) Toplam fayda artarak artar, maksimum olur ve azalmaya başlar. B) Marjinal fayda her zaman azalır. C) Toplam fayda artarken marjinal fayda azalır ama pozitiftir. D) Toplam fayda azalırken marjinal fayda azalır ama negatiftir. E) Toplam fayda maksimumken marjinal fayda sıfırdır. 13

22 Tüketici Dengesi Analizi Azalan marjinal fayda kuralının geçerli olduğu bir durumda, bir mal ya da hizmetin son birimin sağladığı fayda, sıfır olduktan sonra tüketildiğinde toplam fayda nasıl değişir? A) Azalır. B) Artar. C) Sıfır olur. D) Alabileceği en düşük değeri alır, değişmez. E) Alabileceği en yüksek değeri alır, değişmez. 15. Tüketiciye aynı fayda düzeyini sağlaması sonucu tüketicinin tercih yapmada farksız kaldığı, belirli mal bileşimleri ya da demetlerinin tanımlandığı eğri aşağıdakilerden hangisidir? A) Bütçe kısıtı B) Eş-ürün eğrisi C) Kayıtsızlık eğrisi D) Arz eğrisi E) Toplam fayda eğrisi 13. Tüketicinin birden fazla mal tüketmesi hâlinde, her mala ayrılan son liraların marjinal faydalarının birbirine eşit olması aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A) Tüketici fazlası B) Tüketicinin kâr maksimizasyonu C) Tüketici dengesi D) Tüketici artığı E) Tüketici kazancı 14. Tüketicinin denge koşuluyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Tüketicinin birden fazla mal tüketmesi hâlinde her mala ayrılan son liraların marjinal faydalarının birbirine eşit olması, II. Gossen Kanunu olarak adlandırılır. B) Birinci derece tüketici denge koşulu, MU X / P X =MU Y / P Y dir. C) İkinci derecede tüketici denge koşulu, farksızlık eğrilerinin orijine göre dış bükey olmasıdır. D) Tüketici dengesi için geliştirilmiş teorilerden biri kardinal fayda teorisi, diğeri ordinal fayda teorisidir. E) Tüketicinin her iki maldan da satın alarak faydasını maksimize etmesi köşe dengesi, sadece tek bir mal satın alarak dengeye gelmesi dahili dengedir. 16. İlgili noktada kayıtsızlık eğrisine teğet olan doğrunun eğiminin negatifine eşit olan kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Marjinal dönüşüm oranı B) Marjinal teknik ikame oranı C) Marjinal ikame haddi D) Marjinal fayda oranı E) Marjinal teknik fayda oranı 14