Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 36, Aralık 2016, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 36, Aralık 2016, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Yeni TürkEdebiyatı zekitastan@gmail.com GEORGE DANDİN VE SERSEM KOCANIN KURNAZ KARISI Fransız tiyatro yazarı Molière nin 1668 de sahnelenen George Dandin adlı oyunu bazı eleştirmenlerce onun en özgün eserleri arasında değerlendirilir. İlk kez Ahmet Vefik Paşa tarafından Türkçeye uyarlanan bu oyun daha sonra iki kez yayımlanmıştır. Devlet Tiyatroları tarafından da sahnelenen oyun, zengin bir köylü olan George Dandin in başından geçen trajikomik olayları konu alır. Molière nin George Dandin adlı oyunu modern tiyatro yazarlarımızdan Haldun Taner i de etkiler. Taner, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı adlı ünlü oyununda, George Dandin i üç farklı bölümde ele alır. Oyunu önce Tomas Fasulyeciyan yorumlar. İkinci olarak Ahmet Vefik Paşa nın uyarlaması gelir. Son olarak da Küçük İsmail, George Dandin i tuluat şeklinde yorumlamaya çalışır. Dünya edebiyatının bu önemli oyunu, böylece modern bir tiyatro yazarının kaleminden yeniden yorumlanır. Biz bu bildiride Moliére nin George Dandin oyununu merkeze alarak bazı yönleriyle her iki eseri karşılaştırmaya çalışacağız. Anahtar kelimeler: George Dandin, Molière, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Haldun Taner, Ahmet Vefik Paşa, karşılaştırmalı edebiyat. Öz

2 GEORGE DANDIN AND THE CUNNING WIFE OF THE STUPID HUSBAND Abstract French playwright Molière's play George Dandin, staged in 1668, is considered by some critics as one of his most original works. Adapted to Turkish by Ahmed Vefik Paşa for the first time, the play has later been published twice. The play, also staged by State Theatre, is about tragicomic events that George Dandin, a rich peasant, experiences. George Dandin has also impact on Haldun Taner, a modern playwright in Turkish literature. In his The Cunning Wife of the Stupid Husband Taner discusses George Dandin in three different parts. Tomas Fasulyeciyan interprets the play first; then follows Ahmet Vefik Paşa s adaptation. Finally, Küçük İsmail tries to interpret George Dandin in the improvisatorial style. This significant play of world literature, thus, is re-interpreted by a modern playwright. In this paper we will try to compare the two works in various aspects, centering on Moliére s George Dandin. Keywords: George Dandin, Molière, The Cunning Wife of the StupidHusband, Haldun Taner, Ahmet Vefik Paşa, comparative literature. Giriş 29 Türk edebiyatı Tanzimat'tan sonra büyük ölçüde batıyı örnek almaya başlar. Roman, öykü, şiir ve özellikle de tiyatro alanlarında birçok çeviriyle birlikte telif ve adaptasyon eserler yayımlanır. Ahmet Midhat Efendi, Namık Kemal, Şinasi, Ziya Paşa, Recaziade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan, Şemsettin Sami gibi yazarlar bu dönemde yenilikçi edebiyatın ilk yazarları arasında yer alırlar. Tanzimat döneminde batıya açılan kanallardan biri de çeviriler yoluyla dilimize kazandırılan veya adaptasyonu yapılan eserlerdir. Ahmet Vefik Paşa başta olmak üzere Teodor Kasap ve Ali Bey o dönemde özellikle Fransızca eserleri dilimize ve kültürümüze adapte etmeye başlarlar. Telif eserlerden daha çok ilgi gören adapte eserler, batılı bir edebiyat anlayışı ve kültürünün yerleşmeye başlamasında da etkili olurlar (Yıldız, 2007, s.639). Tanzimat döneminde çeviri ve adaptasyon meselesinde en çok eser veren isimlerden biri de Ahmet Vefik Paşa'dır. Ahmet Vefik Paşa o dönemde Molière'in on altı eserini uyarlama veya çeviri yoluyla dilimize kazandırır. Bu eserler, döneminde oldukça ilgi görür ve beğenilir (Bkz. Akün, 1989, s.154; Uluğtekin, 2004, s.12; Özkul, 2009, s.94). Hatta Ahmet Hamdi Tanpınar da özellikle dili kullanma açısından 1859 yılında adapte edilen Zoraki Tabip, Zor Nikahı ve Yorgaki Dandini oyunlarının günümüzde bile zevkle okunduklarını belirtir (Tanpınar, 1988, s. 281). Tanzimat döneminde çeviri ve özellikle de Fransız edebiyatıyla başlayan yenilik hamlelerinin bugün de devam ettiğini söylemek mümkündür. Molière'in kaleminden çıkan ve 17. yüzyılda sahnelenen, Ahmet Vefik Paşa tarafından 19. yüzyılda Türk tiyatrosuna uyarlanan George Dandin adlı eser, modern tiyatro yazarlarımızdan Haldun Taner'i de etkiler. Taner, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı adlı oyununda George Dandin'i merkeze alarak Türk tiyatrosunun gelişim evrelerini yenilikçi bir kurgu ve özgün bir üslupla yansıtmaya çalışır.

3 Molière'in 1866 yılında sahnelenen oyunu böylece üç farklı dönemde de karşımıza çıkmaktadır. Ahmet Vefik Paşa'nın adaptasyonu farklı bir şekilde ele alınabilecek ve özellikle kültürel dönüşüm açısından farklı bir karşılaştırmaya tabi tutulabilecek bir çalışmadır. Fakat biz burada karşılaştırmayı Ahmet Vefik Paşa'nın adaptasyonu yerine, batılı Türk tiyatrosunun Tanzimat dönemindeki görünümünü ve gelişim evrelerini de ortaya koyması bakımından, Haldun Taner'in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı'yla yapmayı uygun gördük. İki eserin karşılaştırılması yapılırken eserler, kimi zaman tür kimi zaman yazar kimi zaman da konu ya da motif yönüyle ele alınır (Yılmaz, 2014, 177). Biz, bu çalışmada, Molière'in George Dandin ve Haldun Taner'in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı adlı oyunlarını Konu, Düşünce ve Biçim açısından; üç ana başlık altında inceleyeceğiz. 1.Konu Molière'in George Dandin adlı oyunu, zengin bir köylü olan George Dandin'in parasıyla soyluluk elde edebileceği düşüncesiyle asil bir kadınla evlenip komik durumlara düşmesini konu alır. George, bu amaçla fakir ama soylu olan Angelique ile evlenir. Çıkar ilişkisinin hakim olduğu evlilikte Angelika sürekli olarak George'u aşağılar ve hatta aldatır. George, soyluluk merakının ve hırsının kurbanı olur. Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Türk tiyatrosunun Tanzimat'la başlayan kimlik arayışını ele alır. Oyunun ana konusunda, Ahmet Vefik Paşa başta olmak üzere Tanzimat döneminin tanınmış oyuncularının hayatlarından kesitler yer alır. İkinci aşamada ise Molier'in George Dandin oyunu sergilenir. Oyunun birinci bölümünü Tomas Fasulyeciyan yorumlar. İkinci perdede Ahmet Vefik Paşa nın uyarlaması gelir. Son olarak Küçük İsmail, George Dandin in üçüncü perdesini tuluat şeklinde sahnelemeye çalışır. 30 Molier'in George Dandin adlı oyunu, basit bir olay kurgusu içinde ilerler. Üç perdelik oyunun her bölümünde George Dandin'in kendisini aldatan eşi Angelique'in foyasını ortaya çıkarmak isterken düştüğü komik durum anlatılır. Birinci Perdede eşinin kendisini aldattığını öğrenen Dandin, durumu Angelique'in anne ve babasına anlatır. Angelique ve âşığı Clitandare durumu inkâr edince Dandin, ispat edemediği bu ihanetten dolayı özür dilemek zorunda kalır. İkinci Perde de sonuç aynıdır. Bu defa Angelique ve âşığı Clitandare'in buluşacaklarını öğrenen Dandin, bir baskın planlar. Ancak zeki bir kadın olan Angelique, anne ve babasını fark edince sanki Clitandare'in kendisine asıldığı imajını verip onu reddeder. George Dandin'in son perdesinde olaylar şöyle gelişir. Angelique ve Clitandre yeniden buluşmuşlardır. George Dandin, hizmetçi vasıtasıyla bu buluşmadan haberdar olur. Evin kapısını içerden kilitleyen Dandin, dışarıda bıraktığı âşıkları suçüstü yakalatmak için Angelique'in anne ve babasına haber gönderir. Durumun vahametini anlayan Angelique, kocasından kendisini affetmesini yoksa intihar edeceğini söyler. Bir müddet sonra endişelenerek merakına yenilen George, kapıyı açıp dışarı çıkar. Bu kez kapıyı gizlice eve giren Angelique kilitler. Gecenin ilerleyen vakitlerinde Angelique'in anne ve babası gelir. Mağdur bir tavır sergileyen Angelique, eve geç gelen kocasının dışarıda hovardalık yaptığını söyleyerek ailesini ikna eder. Haksız duruma düşen ve özür dileyen yine George'tur.

4 Sersem Kocanın Kurnaz Karısı'nda ise George Dandin oyunu, üç perdede ele alınır. Birinci Perdede oyunun adı "Kıskanç Herif"tir. Tomas Fasulyeciyan başta olmak üzere dönenin tanınmış oyuncularının George Dandin'in provalarını yaparken başlarından geçenler anlatılır. Yazar, burada George Dandin'i sahneye koyan, bir dönem Türk tiyatrosunda rol almış, tiyatroda çalışmış Tomas Fasulyeciyan gibi "cefakâr öncüleri" (Taner, 2012, s. 34) ele alarak onların yaşadıkları zorluklardan kesitler sunar. Oyunun İkinci Perdesi Bursa'da başlar. Birinci Perdedeki provaları izleyen Ahmet Vefik Paşa, oyunda görev alan herkesi Bursa'ya davet ederek onlara yeteneklerini sergileme imkânı vermiştir. Ancak bu oyun, Ahmet Vefik Paşa'nın kendi uyarlamasıdır. Bu uyarlamada oyunun ikinci perdesi verilir. Konu, özünü korumakla birlikte kişi ve yer isimlerinde bazı değişikliklere gidilir. Oyunun son bölümünde merkezde yine George Dandin oyunu ve Ahmet Vefik Paşa vardır. Bursa'daki tiyatro günlerinin üzerinden dokuz buçuk yıl geçmiş, Ahmet Vefik Paşa, "olmayacak bir jurnalle ama daha çok, memlekete teatroyu sevdiriyor diye yine" (Taner, 2012, s. 97) sürgüne gönderilmiştir. Ahmet Vefik Paşa'nın uyarladığı oyun bu kez, Küçük İsmail'in Handehane-i Osmanî Kumpanyası tarafından Sersem Kocanın Kurnaz Karısı adıyla sahneye konulur. Tuluat şeklinde ortaya konulan oyunda bazı değişikliklerin yapıldığı belirtilir: "Fasulyeciyan - Çocuklar paşa geliyor. 31 İsmail - Hangi paşa, usta? Fasulyeciyan - Zo kaç paşa vardır ki İstanbul'da? Bizim paşamız, Ahmet Vefik Paşa. Vizental Efendi ile birlikte Hisar'dan kayıkla geçiyorlar. Önden gideyim, haber vereyim dedim. İsmail - Demee... Fasulyeciyan - Bekletebilirsin ki üçüncü perdeye yetişsin? İsmail - Bekletmesine bekletiriz usta, o kolay da... Fasulyeciyan - Zor olan ne? İsmail - Adamcağız bizim piyesi görünce büsbütün hastalanır. Biz onun piyesini çok değiştirdik." (Taner, 2012, s. 104) İsmail'in ilk iki perdede hangi değişiklikleri yaptığını bilmiyoruz ancak üçüncü perdede de konu açısından büyük bir değişiklik göze çarpmaz. Son perdede oyunun merkezinde İbiş vardır. Âşıkların buluşması için ortamı sağlayan İbiş, gerçekte her iki tarafı da cezalandırmak istemektedir: "İbiş - Neyse bu işi becerdik. Aslında benim maksadım, kibarlıkları ile övünen bu iki zügürdü buluşturup (Angelique ve Clitandre) evlendirip cezalandırmak. Öte yandan bir maksadım da, namusu ile yaşarken bununla iktifa etmeyip, Kevakipzadelerin damadı olmaya özenen bu unvan düşkünü Himmet Ağa'ya (George Dandin) güzel bir ders vermek." (Taner, 2012, s. 111)

5 Ancak İbiş'in bu düşüncesine rağmen oyunun sonucu George Dandin'deki gibi biter ve konuda yine değişiklik olmaz. Molier'in George Dandin ile Haldun Taner'in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı oyunlarında konu bakımından büyük bir değişiklik yoktur. Ancak Haldun Taner oyunu farklı açılardan ele aldığı için konuda değişiklikler olmuştur. Bunda da Haldun Taner'in olaya farklı bakış açısının katkısı vardır. Zira Haldun Taner, George Dandin oyununu ve özellikle de Ahmet Vefik Paşa'yı merkeze alarak Türk tiyatrosunun ve tiyatrocularının geçirdiği evreleri ve düşünce yapısını sorgulamaya çalışmıştır. 2. Düşünce Molière'in George Dandin oyununda hırslarına yenik düşen insanların sonunda yine mutsuz olduklarına vurgu yapılır. Namuslu bir köylü olan George, bununla yetinemeyip soyluluk peşine düşünce gülünç durumlara düşmüş ve rezil olmuştur. Gerçek aşkla soyluluk hırsının çatıştığı oyunda George, düştüğü bu kötü durumu şöyle anlatır: "George Dandin -Ah ah! Acayip meseledir soylu kızı. Benim evliliğim, halinden memnun olmayıp bir soylunun evine kapılanmaya kalkan tüm köylülerin kulaklarına küpe olsun! Soyluluk iyi ve hatırı sayılır bir şey kuşkusuz ama beraberinde gelen hal ve gidiş öyle tatsız ki yanından bile geçmemekte fayda var. (...) Şahsımızla kurulan ittifakın kıymeti harbiyesi pek yoktur, gözlerini malımıza mülkümüze diker, asıl onunla evlenirler. Sahip olduğum bu servetle kendini benden üstün, soyadını taşımayı hakaret sayan, son meteliğime kadar versem de kocalığı bana layık görmeyen bir kadınla evleneceğime, keşke iyi yürekli, içten bir köylü kızı alsaydım." (Molière, 2011, s. 1) 32 Sersem Kocanın Kurnaz Karısı adlı oyunda George Dandin oyunu düşünce açısından korunur. Ayrıca yazarın Türk tiyatrosu ve oyuncularına dair düşünceleri de önemli yer tutar. Öyle ki Haldun Taner, henüz oyunun başında nasıl bir tiyatro istediklerini şu sözlerle anlatır: "Başoyuncu - Sevgili seyircilerimiz BİZİM TİYATRO'ya hoş geldiniz. Özlemimiz adımızdan belli BİZİM TİYATRO kumpanyamızın adı BİZE has bir tiyatro İstediğimizden kelli" (Taner, 2012, s. 33) Haldun Taner'in oyunun başından sonuna kadar üzerinde durduğu asıl konu "bize has bir tiyatro"nun var olması ve yaşatılması düşüncesidir. Türk tiyatrosu başlangıcından beri batıyı örnek almış ve bu yolda sayısız ürünler vermesine rağmen hâlâ kendi tiyatrosunu yaratamamıştır. Bu nedenle bizim kendi tiyatromuzu oluşturmamız ve bunu yaparken de geleneksel değerlerimizi korumamız gerekir. Oyunun son perdesinde Küçük İsmail'le Ahmet Vefik Paşa arasında geçen diyalogda bu fikir açık bir şekilde ortaya konulur. Küçük İsmail, Paşa'nın uyarlamasını

6 tuluat biçiminde yeniden yorumlamıştır. Ancak bunu yaparken oyunda birçok değişikliğe gittiğini belirtmiştir. Ahmet Vefik Paşa'nın oyunu seyretmeye geleceğini duyunca çok heyecanlanır. Oyunda değişiklikler yaptığı için paşanın kendisine kızacağını düşünür: "İSMAİL - Bana kızmadınız ya paşam? A. VEFİK PAŞA - Neden kızayım evlat? Kendine göre Dandini yi pekâlâ avamileştirmiş, ders-i ibreti de sonuna iyi yerleştirmişsin. Daha ne! Frenk hayranları Frenk tiyatrosunu taklitten medet umuyorlardı. Rastgele Avrupa piyeslerini, sözümona, Avrupalı gibi oynamakla bir yere varılır sanıyorlardı. Biz de adaptasyonu teklif ettik. Avrupa piyeslerini yerlileştirip Türk adabı, Türk deyişiyle kotarmayı denedik. İşte şimdi sen de onu avamın gustosuna getiriyorsun, ne var ki bunların hepsi de yetersiz. A.FEHİM - Peki, doğru yol hangisidir paşam? A. VEFİK PAŞA - Doğru yol, garbı ne taklit, ne de adapte. Doğru yol, galiba, Türk insanından, Türk şartlarından, Türk mevzularından hareket edip, hem öz, hem biçim bakımından bir Türk tiyatrosuna varmak. Biz ancak bu kadarını yaptık. Bundan ötesini de gelecek nesiller başarsın artık " (Taner, 2012, s ) Ahmet Vefik Paşa, kendi ayakları üzerinde duran bir Türk tiyatrosu talep ederken tiyatronun diğer önemli bir sorununu da dile getirir. O da tiyatroya hizmet edip unutulan veya haksız yere cezalandırılan ve bu sanatı icra ederken bin bir sıkıntıyla karşılaşan kişilerin varlığıdır. Nitekim Ahmet Vefik Paşa da bunlardan birisidir. Türk tiyatrosuna çok büyük hizmetleri olan Ahmet Vefik Paşa, bu uğurda birçok sıkıntı çekmiş, sürgün dâhil her türlü hakarete maruz kalmıştır. 33 Haldun Taner, bu eseriyle ayrıca tiyatroya emek vermiş sanatçıları da anma imkânı yaratır. Dönemin bilinen tiyatrocuları Tomas Fasulyeciyan, Ahmet Fehim, Küçük İsmail gibi insanların yaşadıkları dram da yazarın önem verdiği konular arasındadır. Ancak yazar, bu kişileri, çekmiş oldukları maddi sıkıntılarla, karşılaştıkları güçlüklerle ele alırken bir taraftan da her dönemde tiyatronun bu tür "cefakâr öncüleri" (Taner, 2012, s. 34) olabileceğini ve bu kişilerin esasta pek de değişmediklerini vurgular. 3. Biçim Molière'in George Dandin oyunu klasik bir komedya biçimindedir. Haldun Taner ise epik tiyatronun bazı özelliklerine uygun şekilde kurduğu oyununda özgün bir tarza ulaşmıştır. Bu anlamda her iki oyun arasında biçimsel olarak çok fark vardır. Haldun Taner, "oyun içinde oyun" anlayışını ortaya koymaya çalışır. Her şey seyircinin gözü önünde ve onun da katılımıyla gerçekleşir. Yani yazar, bir tür "göstermeci" üslubu benimser ve bu noktada kendi tarzını ön plana çıkarır. Göstermeci üslubun sonucu olarak oyunun ilerleyen öyküsü boyunca, bir tiyatro oyununun sahnelenmesine ilişkin çalışmalar, yorum sorunları ve sanatçılar arasında geçen tartışmalar seyirci önünde sergilenerek tiyatroculuk uğraşının sahneye yansımayan evrensel gerçekleri gözler önüne serilmiş olur (Yüksel, 1996, s. 114). Böyle bir biçim tercihiyle Haldun Taner, George Dandin gibi ünlü bir komedyanın klasik yapısına mahkûm kalmayarak Türk tiyatrosunun gelişimini çeşitli cepheleriyle ortaya koymayı başarır. Oyunda, adeta batı etkisindeki Türk tiyatrosunun inkişafı sırasında geleneksel Türk tiyatrosu biçimlerinin kullanılmasına

7 gönderme yapılırcasına, geleneksel tiyatronun bazı özelliklerinden yararlanılması bu bağlamda dikkat çekicidir. Üçüncü bölümde Tomas Fasulyeciyan ve Küçük İsmail in orta oyununun baş kişileri Kavuklu ve Pişekar ın diyaloglarını andıran konuşmaları, geleneksel Türk tiyatrosunun ünlü tiplerinden İbiş in oyunda kendine yer bulması ve Küçük İsmail Efendi nin Molière in oyununu tuluat tiyatrosu şeklinde yeniden yorumlaması, bu duruma örnek gösterilebilir. Bu kullanımlar aynı zamanda yazarın "teknik anlamda Türk tiyatrosuna, batı tarzı ile geleneksel tiyatroyu birleştirmeyi öner"diği (Demirdağ, 2012, s. 38) ya da en azından bu hususu tartışmaya açtığı şeklinde de yorumlanmaya açıktır. Sersem Kocanın Kurnaz Karısı üç perdede üç farklı oyun olarak kurgulanmıştır. Üç bölümün ortak özelliği, oyunların öncesi, sonrası, provası ve sahnelenmesinin iç içe olmasıdır. Bu düzen, oyunun yapısal anlamda temel hususiyetini de ortaya koyar. Nitekim klasik bir kurgunun aksine bu eserde, iç içe oyunlar birbirini takip ederek sarmal halini alır. Oyunların sahnelenmelerini iç oyun ; hazırlık aşamalarını ve oyuncuların oyun hakkındaki fikirlerini dile getirdikleri bölümleri ise dış oyun diye nitelendirirsek Sersem Kocanın Kurnaz Karısı'nda dış oyun/iç oyun/dış oyun/iç oyun/... biçiminde bir yapının belirleyici olduğu daha iyi fark edilir ki bu aynı zamanda eserin akıcı bir ritme kavuşmasına da yardımcı olmaktadır (Erkek, 1999, s. 127). Sonuç Cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosunun özgün kalemlerinden Haldun Taner, yalnızca oyunlar yazmakla kalmamış, bu oyunları yapı ve içerik bakımından şekillendirirken Türk tiyatrosunun seyrini, imkân ve sorunlarını da tartışmaya açmıştır. Yazarın Sersem Kocanın Kurnaz Karısı adlı tiyatro eseri, bu anlayışın dikkat çekici örneklerindendir. 34 Molière'in eseri ile Haldun Taner'in eseri karşılıklı olarak değerlendirildiğinde görülür ki Taner'in eserinde George Dandin oyununu meydana getiren konu ve düşünce, iç hikâye vasıtasıyla korunmuştur. Ancak aradaki farkı teşkil eden ve Taner'in eserine ehemmiyet kazandıran asıl husus, yapı ve anlatımdaki değişikliklerdir. Taner, çok daha modern bir oyun kurgusu içerisinde hem bir tiyatro klâsiğinden hem de geleneksel Türk tiyatrosundan yararlanırken bir taraftan da Tanzimat dönemi tiyatro ortamını ele alır. Böylelikle döneme, dönemin sanatçılarına ve faaliyetlerine; dolayısıyla Türk tiyatrosunun seyrine ilişkin fikirlerini ifade etme şansı yakalar. Türk tiyatrosunda batı etkisi denildiğinde akla ilk gelen isimlerden Molière'in ünlü bir eserinden yola çıkarak bu eserin Türk tiyatrosuna uyarlanışını bir süreç içerisinde vermek; bunu yaparken Ahmet Vefik Paşa gibi adaptasyonlarıyla bu türün gelişimine öncü olan bir sanatçıyı, "Fasulyeciyan" gibi ilk dönem tiyatro topluluklarını, Küçük İsmail Efendi ve Ahmet Fehim gibi meşhur sahne sanatçılarını kurguya taşımak ve batılı bir oyunun adaptasyonunu üç ayrı dönem üzerinden ortaya koymak, dikkate değer bir çaba olduğu kadar Haldun Taner tiyatrosunun hususiyetlerini yakalamak noktasında da imkân sağlar. Öyle ki yazar, oyununu bir başka tiyatro oyununun uyarlanması meselesi üzerine inşa etmek suretiyle adeta üstkurmacaya başvurur. Öte yandan iç ve dış oyun fragmanlarından örülü yapısıyla eserin bir tür "çerçeve öykü" etrafında teşekkül ettiği görülür ki tüm bu yenilikçi yaklaşımlar, hem genel anlamda Türk tiyatrosunun hem de Taner'in oyun yazarlığının eriştiği seviyeyi işaret etmektedir. Sersem Kocanın Kurnaz Karısı oyunu, Molière'in eserlerinden yaptığı uyarlamalarla olduğu kadar diğer tiyatro faaliyetleriyle de Türk tiyatrosunun gelişimine ivme kazandırmaya

8 gayret eden Ahmet Vefik Paşa'dan tiyatro oyunlarını bin bir türlü güçlükle sahnelemeye çalışan tiyatro toplulukları ve oyuncularına kadar kuşatıcı bir Tanzimat tiyatrosu resmi çizer. Oyun, George Dandin gibi bir klâsiğin yeniden değerlendirilmesi ve ayrıca geleneksel Türk tiyatrosundan ilham alınmış olması itibarıyla modern tiyatronun ne kadar geniş bir kaynaktan yararlanabileceğini de örneklemektedir. Öte yandan bu oyunu, yazarın modern edebiyatın kurgulama ve anlatım tekniklerinden yararlanarak Türk tiyatrosunun öncülerine -vefa borcu mukabilindegönderdiği bir selâm olarak düşünmek de mümkündür. KAYNAKLAR Akün, Ömer Faruk. (1989). Ahmed Vefik Paşa. TDV İslâm Ansiklopedisi (c.2, s ). İstanbul: TDV Yayınları. Demirdağ, Refika Altıkulaç. (2012). Sersem Kocanın Kurnaz Karısı: Oyun İçinde Hangi Oyun?. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, Erkek, Hasan. (1999). Oyun İçinde Oyun. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Molière. (2011). George Dandin veya Bir Koca Nasıl Rezil Edilir? (S. Kuray). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (1668). Özkul, Barış. (2009). Tanzimat Döneminde Tercüme Odasından Yetişen Bir Çevirmen-Aydın: Ahmet Vefik Paşa. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. 35 Taner, Haldun. (2012). Sersem Kocanın Kurnaz Karısı. Ankara: Bilgi Yayınevi. Tanpınar, Ahmet Hamdi. (1988). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi. Uluğtekin, Melahat Gül. (2004). Ahmet Vefik Paşa'nın Çevirilerinde Osmanlılaşan Molière. Yüksek lisans tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara. Yıldız, Bayram. (2007). Adaptasyon Meselesi, Ahmet Vefik Paşa ve Zoraki Tabip Örneği, Turkish Studies, 2/3, Yılmaz, Enser (2014), Türk Şiirinde Otel İmgesi: Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (Asos Journal), 2/7, s Yüksel, Ayşegül. (1996). Haldun Taner Tiyatrosu. Ankara: Bilgi Yayınevi.