İnci Hoca TANZİMAT EDEBİYATI I. DÖNEM SANATÇILARI

Transkript

1 TANZİMAT EDEBİYATI I. DÖNEM SANATÇILARI

2 İBRAHİM ŞİNASİ ( ) Tanzimat edebiyatının öncüsüdür. Klasisizm akımından etkilenmiştir. Dilde sadeleşme düşüncesini gündeme getiren ilk yazardır. Şinasi nin edebiyatımıza kazandırdığı ilk ler İlk özel gazete (Tercüman-ı Ahval) İlk makale ( Tercüman-ı Ahval Mukaddimesinde) İlk yerli tiyatro eseri (Şair Evlenmesi) İlk kez noktalama işaretlerini kullanmıştır. (Şair Evlenmesi) İlk atasözleri derlemesi bir yapmıştır. (Durub-ı Emsal-i Osmaniye) İlk şiir çevirilerini yapmıştır. (Tercüme-i Manzume) İlk kez La Fontaine tarzında fabl örnekleri yazmıştır. İlk kez Batı edebiyatı yolunda eser veren sanatçı oldu. İlk kez dilde sadeleşmeyi savunmuştur. İlk kez klasisizm Türk edebiyatında uygulayan sanatçıdır. Durub-ı Emsal-i Osmaniye Müntehabat-ı Eş ar Tercüme-i Manzume Şair Evlenmesi

3 ZİYA PAŞA ( ) Hakimâne şiirin son büyük temsilcisi kabul edilir. Şekil yönünden divan şiiri geleneğini devam ettirmiş ancak içeriğinde yeniliğe gitmiştir. Terkib-i bent ve terci-i bentleriyle tanınmıştır. Eski-yeni ikileminde kalmış, bu yüzden sık sık eleştirilmiştir. İkilem şairi olarak da bilinir. Şiir ve İnşa makalesinde Divan şiirini yermiş, Halk şiirini asıl şiirimiz olarak nitelemiş; Harabat adlı antolojisinde ise Divan şiirini övmüş, Halk şiirini küçümsemiştir. Eş ar-ı Ziya, Zafername, Terkib-i Bent, Terci-i Bent (şiir) Şiir ve İnşa (makale) Rüya (mülakat) Defter-i Amâl (anı) Harabat (antoloji) Endülüs Tarihi, Engizisyon Tarihi, Emile (çeviri) Veraset Mektupları (siyasi eleştiri)

4 NAMIK KEMAL ( ) Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir. Vatan şairi, en gür sesli şair olarak tanınmıştır. Toplumcu bir sanat çizgisindedir. Tiyatroları oldukça ses getirmiştir. Tiyatroyu bir eğlence ve halkı bilinçlendirme aracı olarak görmüştür. Romantizmin etkisindedir. Namık Kemal in edebiyatımıza kazandırdığı ilk ler: İlk sahnelenen tiyatro: Vatan yahut Silistre İlk edebi roman: İntibah İlk tarihi roman: Cezmi İlk eleştiri yazısı: Lisân-ı Osmanî nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazatı Şâmildir.

5 Şiir: Hürriyet Kasidesi, Vatan Şarkısı, Vaveyla, Murabba Tiyatro: Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Celaleddin Harzemşah, Akif Bey, Karabela Roman: İntibah, Cezmi Eleştiri: Tahrib-i Harabat, Takip, Celal Mukaddimesi, Renan Müdafaanamesi, İrfan Paşa ya Mektup Mektup: Magosa Mektupları Anı: Magosa Hatıraları Tarih: Osmanlı Tarihi, İslam Tarihi, Kanije Muhasarası, Silistre, Muhasarası, Devr-i İstilası, Barika-i Zafer, Evrak-ı Perişan

6 AHMET MİTHAT EFENDİ (1844_1912) Halk için roman anlayışını başlatmıştır. Eserlerini halkı düşünerek yazdığı için halk yazarı ve hace-i evvel olarak tanınmıştır. Sanat toplum içindir. anlayışını benimsemiştir. Farklı konularda iki yüzden fazla eser vermiştir. Bu yüzden yazı makinesi ve ansiklopedik yazar olarak tanınmıştır. Romanları teknik açıdan kusurludur. Olayın akışını kesip araya girerek bilgi verir; gereksiz açıklamalar yapar. Romantizm akımının etkisinde kalmıştır. Dekadanlık başlıklı yazısıyla Servet-i Fünuncuları eleştirmiştir. Roman: Felatun Bey le Rakım Efendi, Hasan Mellâh, Hüseyin Fellah, Henüz On Yedi Yaşında, Paris te Bir Türk, Müşahedat, Jön Türk, Yeniçeriler, Dürdane Hanım, Yeryüzünde Bir Melek, Esrâr-ı Cinâyât, Acaib-i Âlem, Voltaire Yirmi Yaşında, Dünyaya İkinci Geliş Hikaye: Letaif-i Rivayat, Kıssadan Hisse Gezi: Avrupa da Bir Cevelan, Sayyadane Bir Cevelan Tiyatro: Eyvah, Çerkez Özdenler, Açık Baş, Çengi, Siyavuş Anı: Menfa

7 ŞEMSETTİN SAMİ ( ) Sözlük, dil ve ansiklopedi alanındaki çalışmalarıyla döneminin en büyük dil bilgini sayılmıştır. Adında Türk kelimesi geçen ilk Türkçeden Türkçeye sözlük olan Kamus-ı Türkî yi yazmıştır. Edebiyatımızın ilk yerli romanı olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat ı yazmıştır. Orhun Yazıtları nı ve Kutadgu Bilig i Türkiye Türkçesine çeviren ilk sanatçıdır. Roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat Sözlük: Kamus-ı Türkî, Kamus-ı Arabî, Kamus-ı Fransevi, Kamusu l-âlam Tiyatro: Şeydi Yahya, Hesap yahut Ahde Vefa, Gave Çeviri: Robinson Crusoe, Sefiller

8 AHMET VEFİK PAŞA ( ) Türkçülük hareketinin öncülerindendir. Moliere den yaptığı çeviri ve adaptelerle tanınmıştır. Çevirilerinde ve adaptelerinde halk diline ve yerel ağza yer vermiştir. Tiyatro: Kocalar Mektebi, Kadınlar Mektebi, Okumuş Kadınlar, Dudu Kuşları, Tartüf, Savruk, Adamcıl, İnfiali-i Aşk; Zor Nikah, Zoraki Tabip, Tabib-i Aşk, Dekbazlık, Azarya, Merakı, Yorgaki Dandini Tarih: Şecere-i Türkî, Hikmet-i Tarih, Fezleke-i Tarih-i Osmanî Sözlük: Lehçe-i Osmanî, Müntehâbât-ı Durub-ı Emsal

9 DİREKTÖR ALİ BEY ( ) Duyûn-ı Umumiye direktörlüğü yaptığı için bu adla anılmıştır. Tiyatro ve mizah alanındaki çalışmalarıyla tanınmıştır. İlk mizah dergisi olan Diyojen deki yazılarıyla mizah edebiyatının öncülerinden olmuştur. Edebiyatımızın ilk mizahi sözlüğü olan Lehçetü l Hakayık ı yazmıştır. Tiyatro: Misafir-i İstiskal, Geveze Berber, Kolona Yatıyor, Letafet, Ayyar Hamza Mizahi hikâye: Seyyareler Mizahi sözlük: Lehçetü l Hakayık Günlük: Seyahat Jurnali