Kargo sektörünün doğuşu ve gelişimi. PTT ve Kargo firmaları rakip değildir. İstihdam ve ekonomiye katkı

Transkript

1 Kargo sektörünün doğuşu ve gelişimi Kargo sektörü 1980 sonrasında serbest piyasa ekonomisinin hızla gelişmesiyle birlikte stok maliyetlerinin artması sonucu doğmuş ve gelişmiştir. Gerek bireyler gerekse kurum ve kuruluşlar, ihtiyaç duydukları anda hızla alım yapmayı, sahiplenmeyi daha ekonomik bularak tercih etmişlerdir. 80 lerin başında kargo firmaları ve nakliye firmaları keskin özelliklerle ayrılmasa da sonradan teknolojinin gelişimi ve adaptasyonu kargo sektörünü geliştirmiştir. Daha sonraları ise Kurye ve Dağıtım firmaları da pazardaki yerlerini almışlardır. Değişen ekonomik şartlar, internetin hayatımıza girmesi ve telekomünikasyon sektörünün gelişimi sonucu mobilize olan yaşam ile birlikte tüketici ihtiyaç ve davranışları da farklılaştı. Hızla büyüyen e-ticaretin tüketici ile olan yegane bağının kargo firmaları oluşu sektörün ekonomideki önemini daha da arttırdı. Bu durum mevzuatlarda regülasyon ve serbestleşme ihtiyacını beraberinde getirdi yıl gibi aslında kısa bir geçmişe sahip, genç bir sektör olan kargo, kurye, dağıtım hizmetleri serbest piyasa ekonomisine geçişin ardından ivme kazanmış, reel sektörün vazgeçilmez çözüm ortağı haline gelmiştir. PTT ve Kargo firmaları rakip değildir Reel sektörün serbest piyasa ekonomisine geçiş sonrasında doğan ihtiyaçlarına yanıt vermek üzere ortaya çıkan Kargo firmaları PTT nin rakibi değildir. PTT nin misyonu anayasadan aldığı güç ile kişiler arası haberleşmeyi güvence altına almaktır. Bu nedenle PTT nin hizmet alanı kişiler arasındaki haberleşmeyi sağlayan mektup ve posta kartı gönderilerini ulaştırmaktır. Kargo şirketleri ise ticari ve sosyal hayatın kan damarları gibidir. Kargo ve kurye şirketleri reel sektörün mal ve ürünleri ile diğer kurum ve kuruluşların paket ve koli gönderilerini taşımaktadır. Reel sektörün beklentisi hız, yazılımsal entegrasyon, ürün çeşitliliği, farklı teslim şekilleri ve takip konularında katma değer sağlayan bir hizmet anlayışıdır. Kargo firmaları teknolojiyi hızlı olarak bünyelerine entegre etmekte, eğitimli personel istihdam etmekte ve pazarlama konularındaki gelişmeleri uluslar arası koşullarda rekabet edecek düzeyde uygulamaya almaktadırlar. Bu nedenle kargo firmaları pazarda yerlerini almış ve hızla büyümüşlerdir. Kargo şirketleri, bu gün ulusal markaların satış noktaları bulunmayan en ücra köşelere hizmet götürerek kamu hizmeti görevini yerine getirmektedirler. İstihdam ve ekonomiye katkı KARİD üyesi firmalar ülke genelinde hizmet noktası (şube/acente), yaklaşık çalışanı ve günlük hareket eden araç ve günlük 4 milyon adres ziyareti ile kamu yararına hizmet vermektedir.

2 Göndericilerimizin iletmiş oldukları gönderiler alıcının yer mefhumu sorgulanmaksızın Türkiye nin her yerine ulaştırılmaktadır. Rekabet Üyelerimiz, Dünya nın seçkin firmaları ile kalite ve güvenden ödün vermeksizin kargo/kurye taşımacılığının her alanında serbestçe rekabet etmektedirler. Tabi ki böylesine bir rekabet ortamının sağlanması hiç kolay olmamıştır. Serbest rekabet ortamında önemli çapta öz kaynak yatırımları yapılmıştır ve halen sürdürülmektedir. Teknoloji ve bilişim sektörünün gelmiş olduğu son nokta sektör tarafından yakından takip edilmekte, kargo-kurye sektörünün hizmet aşamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Dünyadaki gelişmelere paralel Avrupa Posta Birliği üyesi devletler ile AB üyesi ülkelerde posta sektörü ile ilgili radikal kararlar alınmış ve bir çok ülkede Dünya ile uyumlu olarak serbestleşme sağlanarak posta tekelinin sıfırlanması birkaç küçük ülke haricinde tamamlanmıştır. AB ülkeleri ve Türkiye de posta sektörünün görünümü AB üyesi ülkelerde posta tekeli son yıllarda yaşanan süreç içerisinde kaldırılması sürdürülmüş, son olarak 31/12/2012 tarihinde kadar Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Romanya ve Slovakya da tekel sıfırlanmıştır. Öte yandan belirlenen bu tekel sınırları İsveç ve Finlandiya da hiç uygulanmamış, Estonya da 2003, İngiltere de 2006, Almanya da Ocak 2008 ve Hollanda da Ağustos 2008 yılından itibaren tamamen kaldırılmıştır. AB üyesi ülkelerde posta tekeli son yıllarda yaşanan süreç içerisinde kaldırılması sürdürülmüş, son olarak 31/12/2012 tarihinde kadar Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Romanya ve Slovakya da tekel sıfırlanmıştır. Öte yandan belirlenen bu tekel sınırları İsveç ve Finlandiya da hiç uygulanmamış, Estonya da 2003, İngiltere de 2006, Almanya da Ocak 2008 ve Hollanda da Ağustos 2008 yılından itibaren tamamen kaldırılmıştır.

3 AB Ülkeleri ile Türkiye Posta sektörü kıyaslaması Ülkeler Nüfus (bin) Posta İdaresi çalışan Sabit Merkez Gönderi adet(bin) Almanya Fransa İngiltere İtalya Türkiye Posta Sektörü nde Serbest rekabetin Türkiye ye sunduğu fırsatlar Doğu ve Batı arasındaki stratejik konum, Büyük ticaret hacmi ve pazar büyüklüğünün artış trendi, Türkiye ekonomisi dünyanın 17, AB nin 5. büyük ekonomisini oluşturması, Türkiye nin gelişen bir ülke olması sebebiyle yeni iş ve katma değerli hizmet çeşitliliği yaratılması, Yabancı sermaye girişi önünde engel bulunmaması, Özel işletmecilerin posta pazarında dünya standartlarında faaliyet vermeleri ve önemli bir hizmet kapasitesine ulaşmış olmaları, Kamu/Özel sektörün yaygın bir dağıtım/toplama şebekesine sahip olmaları, Dünyada meydana gelen serbestleşme hareketlerine olan olumlu yaklaşım, Bilgi teknolojilerinin hizmet sunumuna kolaylıkla adapte edilebilmesi.

4 Türkiye Posta pazarında özel sektör işletmeleri 5584 sayılı eski posta kanununda tekel bulunması ile piyasa şartları ve gerekliliği ile birlikte fiilen uygulanan serbest rekabetin sektöre sağladığı olumlu katkı ile birlikte bugün özel sektör işletmecileri aşağıda belirtilen rakamlara ulaşmışlardır. Özel Sektör istihdamı Özel Sektör araç parkı Özel Sektör hizmet noktası Günlük adres ziyareti Günlük mesafe erişimi ( kişi) (adet) (adet) 4 Milyon (adet) 5 Milyon (km) Özel sektör firmalarının yıllar içindeki gelişimi Şube Acente sayıları Transfer merkezi Taşıt sayıları Personel sayıları kargo kurye-dağıtım motorlu kurye Uluslararası TOPLAM

5 Serbest Rekabet ortamının avantajları a) İstihdam : Gerekli yasal düzenlemelerin yapılması ve serbestleşmenin yaşanması ile birlikte Türkiye de posta hizmetleri alanında yaratılacak istihdamın bugünkü sayısı ile 34 bin değil, Fransa da olduğu gibi 300 binin üzerinde olacağı hesaplanmaktadır. Tabi ki bu düzeyde yaratılacak bir istihdam yapısı kargo/kurye firmalarının yapıları gereği sadece belli ve gelişmiş bölgelere ait olmayıp tüm ülke genelinde yaygın olacaktır. Serbest rekabet ortamı sağlanamaz ise işletmeler küçülme tehlikesi bulunmaktadır. Bununla birlikte hizmet noktalarında da daralma olacak, erişimleri azalacak vatandaşlarımızın kaliteli hizmete ekonomik olarak ulaşma ve tercih hakkı ellerinden alınmış olacaktır. b) Yatırım: Ülkemizde, 30 yıllık genç bir sektör olan kargo, kurye ve dağıtım hizmetleri reel sektörün vazgeçilmez çözüm ortağı haline gelmiştir. Hızla gelişen e-ticaret ile birlikte sektörde seri bir büyüme trendi yakalamıştır. Posta hizmetleri alanında devlet tekeli anlayışının hakim olmasının reel sektörün gelişmesine engel oluşturmaktadır. Serbestleşme ile sektörün 10 kat büyüyeceği dikkat çekmektedir. Büyümenin engellemesinin en doğal sonucu ise ülke ekonomisine sağlanacak katma değerin azalması olarak ortaya çıkacaktır. Yeni Posta Kanunu ve uygulamaları 5584 sayılı kanuna göre kapalı zarf içindeki her türlü gönderi Posta tekeli kapsamında iken 1983'den beri özel kargo kurye posta şirketleri, piyasa ve değişen ekonomik şartlar gereği hiçbir gram vs. limiti olmadan haberleşme amaçlı mektuplar ile posta kartları haricindeki her türlü posta gönderisini serbestçe dağıtmışlardır. Bu nedenle piyasada oluşan reel durumun yasal mevzuata yansıtılması gerekliliği doğmuştur. Dolayısıyla 5584 sayılı yasanın değiştirilerek günlük hayata uyarlanmış serbest rekabete dayalı yeni bir kanun arayışına girilmiştir. Yeni posta kanunu ise bu fiili durumun düzenlenmesi yönündeki beklentileri karşılayamamıştır. Bugüne kadar istediği kargo şirketine paket veya kolisini veren bir vatandaş, artık veremeyecek! Tekel sınırları içerisinde ise mecburen gidip PTT ye verecektir. Posta tekeli Türkiye de fiilen 30 yıl önce kalktı İlki 1982 yılında faaliyete geçen kargo/kurye şirketlerimiz, 30 yıldan bu yana hiçbir gram ya da fiyat sınırlamasına maruz kalmaksızın, çalışabilmiştir. Yani ülkemizde posta tekeli fiilen 30 yıl önce kaldırılmıştır. Tekel dahilindeki mektup ve posta kartı kabul etmeyen kargo ve kurye şirketleri, yeni posta kanunu ile Bakanlar Kurulu gramaj belirleme yönüyle inisiyatifinde olan tekelin genişletilmesi durumunda küçük paketleri de taşıyamayacaklardır.

6 Şimdi değil 100 gram; 5 gramlık bir tekel sınırı bile getirilse; mevcut serbest rekabet ortamından geriye gidilmiş olacaktır. Bakanlar Kurulumuzca kanunda tekel sınırı SIFIR gram olarak belirlenmelidir. Evrensel Hizmet Kapsamı ve uygulama koşulları Evrensel Posta Hizmeti nin tek bir şirket eliyle yürütülmesi öncelikle vatandaşlarımızı mağdur edecektir. Türkiye genelinde 90 bin personel, 25 bin araç ile serbest rekabet ortamında hizmet veren kargo ve kurye şirketlerinin evrensel posta hizmeti sunması vatandaşlarımızın kaliteli hizmeti ekonomik ücretle hızlı ve güvenli bir şekilde almasını sağlayacaktır. Vatandaşın hizmet alacağı firmayı seçme hakkının oluşu fiyat ve hizmette rekabeti de beraberinde getirecektir. Öte yandan özel sektörde hizmet veren firmalar her yıl "evrensel hizmet fonu" yoluyla PTT'ye cirolarının bir bölümünü ödeyecektir. Yani bu uygulamayla, özel kargo ve kurye şirketlerinin hem pazar payı daraltılacak hem de PTT ye kaynak aktarma mecburiyeti doğacaktır. Kargo-kurye şirketleri de PTT gibi ülkenin her köşesine evrensel hizmet veriyor. Kargo-kurye şirketleri 10 binden fazla ofisi ile ülkemizin her köşesinde hizmet veriyor. Aynı noktaya hizmet veren birden çok kuruluşun olması, vatandaş için seçme özgürlüğü sağlamakta; rekabetin getirdiği ucuzluk; hız ve hizmet kalitesinden faydalanma imkanı vermektedir. Özel kuruluşların iş esnekliği, hizmet çeşitliliği değişik hız ve teslimat seçenekleri sunması gibi PTT ye göre üstün yönleri de vardır. Evrensel hizmet vermeye muktedir olan tüm firmalara ihale ile verilmelidir.%2 lik Evrensel hizmet fonu kaldırılmalıdır sayılı Posta Hizmetleri Kanunu Yönetmelik çalışmaları; Kanun içeriği hükümlerine göre bir yıl içerisinde yönetmelik tamamlanması gerekmektedir. Piyasada oluşan reel durumun yasal mevzuata yansıtılmasını sağlamak üzere ekonomimiz açısından en verimli kararların alınması ancak Kamu/Özel sektör işbirliğinin sağlanmasıyla mümkün olacaktır. Sonuç ve Değerlendirme; Serbest rekabet şartlarının hakim olduğu bir Posta Sektörü yapılanması, Türkiye nin bu alanda sahip olduğu gelişme potansiyelini de desteklemektedir. Ayrıca istihdama büyük ölçekte katkı sağlanacaktır. Aslan KUT Tr.Karid Yönetim Kurulu Başkanı