2.ULUSAL SAĞLIK HUKUKU KONGRESİ

Transkript

1 2.ULUSAL SAĞLIK HUKUKU KONGRESİ NİSAN GAZİANTEP KAPANIŞ BİLDİRGESİ Adli Bilimciler Derneği tarafından Nisan 2015 tarihlerinde Gaziantep te Onursal Başkanlığını Harran Üniversitesi Önceki Rektörü Prof. Dr. İbrahim Halil MUTLU nun yaptığı ve Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yener ÜNVER ile Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. İ. Hamit HANCI nın başkanlığında 2. Sağlık Hukuku Kongresi gerçekleştirilmiştir Nisan günlerinde eğitmen kadrosunda Sağlık Hukuku Merkezi (SAHUMER) Genel Müdürü Yrd. Doç. Dr. Nezih VAROL, Adli Tıp Kurumu 3. İhtisas Kurulu Başkanı Uz. Dr. Nezih ANOLAY ve Adli Tıp Kurumundan Uz. Dr. Sadi ÇAĞDIR ve Dr. Zeynep ORHAN yer aldığı SİGORTA, MALULİYET VE TAZMİNAT HESAPLAMA KURSU ile başlamış, 20 kursiyerin katıldığı kurs başarıyla ve tekrarının düzenlenmesi dilekleriyle sona ermiştir. 23 Nisan sabahı yöresel kahvaltı ile başlayan kongre sosyal programı çerçevesinde katılımcılar Gaziantep mutfağının özgün tatlarından beyran çorbası ve sadece sabah yapılan cartlak kebabı ve katmeri tatmışlar, kahvaltı programının ardından Kongre katılımcıları 2011 yılında ziyarete açılan ve Dünya nın en büyük 2. mozaik müzesi olan Zeugma Mozaik Müzesini gezmişlerdir. 23 Nisan 2015 günü saat te gerçekleştirilen kongre bilimsel programının açılış konuşmaları Kongre Sekreterleri ve Adli Bilimciler Derneği Gaziantep Temsilcisi Av. Sadık Sinan YILMAZ konuşması ile başlamıştır. Av. YILMAZ Hasta ve Hekim Hukuku olarak adlandırabileceğimiz bu bilimsel kongremizde hasta ve hekimin ya da sağlık hizmeti sunan gerçek ve tüzel kişi işletmelerin karşılıklı hak ve yükümlülüklerini ve hukuksal sorumluluklarını tartışacağız. Hasta ve hekim hakları son dönemlerde önemi artan bir hukuk alanıdır. 1.si Marmaris de yapılan kongrede de sağlık çalışanları ile hukukçu meslektaşlarımın olaylara bakış açısı ve yaklaşımları ile ortak noktalar ve farklı düşünülen noktalar ortaya konulmuştur. Yaşam düzeni içinde Hasta ve Hekim Hukuku, herkes için önemlidir. Gaziantep de 2.si düzenlenen bu Kongrenin insan hak ve onurunu daha da yükseltmeye faydalı olmasını temenni ederiz demiştir. 2. Açılış konuşmasını gerçekleştiren Sanko Hastanesinden Yrd. Doç. Dr. Hasan BAKIR, temeli ve amacı insanların refah ve kaliteli yaşamı olan iki büyük bilimden sağlık ve hukuku biraraya getiren bu kongrenin Gaziantep te yapılmasından duydukları mutluluğu belirtmiştir. Açılış konuşmalarının sonuncusunu yapan Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yener ÜNVER sağlık hukuku sorunlarının çözümünde adli bilimlere çok görev düştüğünü, tıp ve hukukun birarada çalışmaları gerektiğini aktarmıştır. Prof. Dr. ÜNVER sağlık hukuku kongremiz artık marka oldu ve her yıl 23 Nisan da bunu daha da büyüterek yapacağız diyerek konuşmasını noktalamıştır. 1.Oturum 23 Nisan ruhun uygun bir şekilde 11 yaşında ki Gülin CANTÜRK ün ve Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. İ. Hamit HANCI nın eş başkanlığında başlamıştır.

2 İlk konuşmacı Kosova Anayasa Mahkemesi Üyesi Dr. Altay SUROY un Sağlık Hukuku ile İlgili Kosova Anayasa Mahkemesi Kararları konulu bildirisi Av. Sadık Sinan Yılmaz tarafından katılımcılara aktarılmıştır. Dr. SUROY, 2008 yılında bağımsızlığını ilan eden Kosova da, 13 Aralık 2012 de Sağlık hukuku kanununun onaylandığını bu çerçevede kamu da çalışan doktor ve sağlık çalışanlarının özel sektörde çalışmasının yasaklandığını belirmiştir. Oturumun 2. Konuşmacısı Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Gürol CANTÜRK Tıbbi Uygulama Hatası İddialarında Otopsinin Önemi konulu bildirisinde özellikle ölümlü malpraktis davalarında adli otopsinin önemini, otopsinin sadece neyin olduğunu değil neyin olmadığını da açıklamak için gerekli olduğunu söylemiştir. Tıbbi malpraktisin hekimin tedavi sırasında standart uygulamayı yapmaması olduğunu, bu durumda 3 çeşit insan, çevre ve tıbbi cihazlara bağlı faktörlerin varlığını ekleyerek, Hastaların tedavide iyi sonuç beklentisinin artmasına bağlı olarak toplumda artan hassasiyetin tıbbi malpraktis davalarında ciddi artışa sebep olduğunu söylemiştir. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Etik A.D Başkanı Prof. Dr. Nesrin ÇOBANOĞLU Tıbbi Etik ten, Tıbbi Hukuk a Tıbbi Eylemler konulu bildirisinde etiğin iyiyi-kötüyü inceleyen felsefenin alt dalı olduğunu hekimlik mesleğinin icrasının hekim-hasta arasındaki güvene dayandığını ancak bu güvenin hekimin bilgi ve becerisinin mevcut olmasına rağmen kimi zaman hastanın iyileşmesi için yeterli olmadığını belirtmiştir. Yargıtay Üyesi Hakim Battal YILMAZ Hekimin Hukuki Sorumluluğunda Yargıtay Uygulaması konulu bildirisinde hekimin hukuki sorumluluğunun hukukumuzda vekalet ve eser sözleşmesi olarak değerlendirildiğini, hekimin borçlarının neler olduğu, tıbbi müdahaleden doğan zararların maddi ve manevi zararları olduğunu, sağlık kurumlarının sorumluluğu olduğunu, özel hastane sorumluluklarını açısından ise tüketici mahkemesinin görevli olduğunu ama parasal sınır kapsamında tüketici hakem heyetlerinin görevleri kapsamına girmemesi gerektiğini, kamu hastaneleri açısından idari yargı yoluna başvurulabileceğini, açılan davalarda ispat yükümlülüğünün hekime ait olduğunu zaman aşımı bakımından 147. Madde gereğince 5 yıllık zaman aşımı, eser sözleşmesinde ise 2 yıllık zaman aşımının mevcut olduğunu belirtmiştir. 2.Oturum Adli Bilimciler Derneği Sağlık Hukuku Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Zerrin ERKOL un başkanlığında gerçekleşmiştir. Oturumun ilk bildirisini Nesep Tayini konusunda yapan Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü nden Doç. Dr. Yeşim DOĞAN, 1985 yılından beri genetik kimliklendirmenin yapıldığını, DNA analizlere akrabalık derecelerinin dahil edilebildiğini belirmiş, Ayrıca Ankara Üniv. Tıp Fak. Adli Tıp A.D da 2003 yılında kurdukları Adli DNA analiz laboratuvarında analiz ettikleri nesep tayini vakalarını ve artan özel analiz istemlerini anlatmıştır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD dan Prof. Dr. Hasan Tahsin KEÇELİGİL, Tıp Hukuku konulu bildirisinde Türkiye'de Bir İlk olan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Bağımsız "Tıp Hukuku" Dersinin tıp fakültesi 4.sınıf öğrencilerine zorunlu ders olarak verdiklerini belirtmiş ve bağımsız ve özgül bir ders olan Tıp Hukuku dersinin eşsiz programı olduğunu, yeni yetişen hekimlerin gerekli ve yeterli hukuk bilgisine sahip bir şekilde mezun olmalarını hedeflediğini belirtmiştir. Dersin temel amacının yasal düzenlemelerin farkında olan, hasta hakları konusunu ayrıntılı bir şekilde hem hekim hem de hasta açısından idrak etmiş hekimler yetiştirmek olduğunu eklemiştir.

3 Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumundan Dr. Gürcan PARACIKLI, Türk Sağlık Yapılanmasında Erken Uyarı Sistemi konulu bildirisinde Erken Uyarı-Cevap Sisteminin, Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) kapsamında güncellendiği biçimiyle, sadece biyolojik etkenlerle meydana gelen bulaşıcı hastalıkları değil, bulaşıcı olmamakla birlikte akut halk sağlığı tehdidi oluşturma potansiyeli bulunan afetler, kimyasal, radyo-nükleer ve çevresel olayları da kapsadığını anlatarak EUCS un, temel olarak her türlü etkenden doğabilecek halk sağlığı olayları ile ilgili riskleri tespit etme, değerlendirme ve bu risklere uygun cevap verme süreçlerini tanımladığını, Risklerin iyi yönetilmesi ve krize dönüşmesinin engellenmesinin, büyük ölçüde öncelikli halk sağlığı sorunlarının önceden belirlenerek bu risklere karşı gerekli hazırlığın yapılmasını sağlayacağını eklemiştir. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp AD dan Prof. Dr. Zerrin ERKOL ve Gaziemir Nevvar Salih İşgören Devlet Hastanesi nden Hek. Huk. Dr. Yakup Gökhan DOĞRAMACI nın hazırladığı Hasta Hakları Yönetmeliğinde Yapılan Değişikliklerin İrdelenmesi konulu ortak bildiride Hek. Huk. Dr. DOĞRAMACI Hasta Hakları Yönetmeliğinin ilk defa 1998 yılında yayımlanarak pozitif hukukumuza girdiği, Yönetmeliğin işlevsel hale gelmesi için ilk çalışmalara 2003 yılında başlanmış olup bu doğrultuda Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge yayımlandığı ve yaşanan sorunların giderilmesi ve yönetmeliğin uygulanmasının yaygınlaştırılması amacıyla 2005 yılında revize edildiği, 2014 yılında yönetmelikte yapılan bazı değişikliklere rağmen sadece mevcut hükümler değiştirilmediği aynı zamanda mevcut hukuk normlarına dikkat çekildiği, yeni tanımlamalar, yeni sorumluluklar belirlendiği ve belki de en önemlisi uygulama ve doktrindeki tartışmalar doğrultusunda kapsam ve usule dair çerçeve çizildiğini söylemiştir. Yönetmeliğin değişiklik yapılan 2-9. Maddelerine dikkat çeken Hek. Huk. Dr. DOĞRAMACI yönetmeliğin son halinin bilimsel ortamlarda tartışılması ile eleştirilen hususların iyileştirilebileceği belirtmiştir. Almanya daki Türk Dönerci Cinayetleri Yargı Önünde: Neonazi (NSU) Örgütü Davasının Seyri, Deliller ve Adli Makamlardan Beklentiler konulu özel oturumda Almanya dan kongremize katılan Av. Antonia Von Der BEHRENS ve dava sürecini bizzat takip eden Prof. Dr. Yener ÜNVER öncelikle bu davaya Türk medyasının yeterince ilgi göstermediğinden duydukları üzüntüyü ifade etmişlerdir. Av. BEHRENS ve Prof. Dr. YENER yaptıkları açıklamada; NSU Davası olarak bilinen kurbanlarından çoğunun Türk olduğu Nasyonel Sosyalist Yeraltı Örgütünün 8 i Türk 10 kişiyi öldürdükleri, 2 bombalı saldırı ve 14 banka soygunu gerçekleştirdiklerinin tespit edildiğini belirtmişlerdir Mayısında 2 yılı dolduran dava sürecinde özellikle dönerci dükkânı olan küçük işletme sahibi kişilerin hedef alındığı hatta öldürülenler içerisinde Yunan uyruklu bir dönercinin de bulunmasının tesadüf olmadığına dikkat çekmek gerektiği, ırkçı seri cinayetler ile ilgili 2013 yılına dek yürütülen soruşturmalar kapsamında FBI ve Türk Emniyetinin yürüttüğü araştırmalar ve sundukları raporlarda aşırı sağ bir örgütü işaret etmelerine karşın Alman Polisinin etkin bir soruşturma yürütmediği, örgütün finansal ihtiyaçlarını karşılamak için yaptığı başarısız bir banka soygununda yakalanmalarını takiben yürütülen adli süreç sonucunda ele geçirilen deliller gerçeğin ortaya çıktığını le saptandığını söylemiştir. Ele geçirilen deliller arasında örgütün işledikleri suçları çizgi filmlerle kombine ettikleri CD ler ve cinayetlerin ardından yaptıkları kutlamalara ilişkin kayıtlarla, dava sürecinin FBI ve Türk Emniyetinin uzun zaman önce belirttiği yönde ilerlediği vurgulanmıştır. Av. BEHRENS ve Prof. Dr. YENER geride bırakılan süre içerisinde 30 milyon Euro maliyete ulaşan davanın Alman kamuoyunca ilgi ile

4 takip edildiğini aynı ilgiyi Türk kamuoyundan beklediklerinin altını çizerek özel oturumu sonlandırmışlardır. 3. Oturum Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Gürol CANTÜRK başkanlığında gerçekleştirilmiştir. Oturumun ilk konuşmacısı Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Prof. Dr. Pervin SOMER Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıbbın Türkiye Uygulaması konulu bildirisinde Kadim Doğu bilgeliği üzerine kurulu, insanı bir bütün olarak anlayan ve algılayan farklı bir bakış açısının özü bilinmeden geleneksel, tamamlayıcı, alternatif tıp ve/veya hangi ad altında olursa olsun sistemi anlamanın mümkün olmadığını söylemiş, Uygulamalar, bu alanı ticarileştirmekten öteye geçmeyecektir. Nitekim Türkiye de başlayan ilk uygulamaların ücreti, ortalama bir muayene ücretinin çok üstündedir. Kanaatimce, temelinde olmazsa olmaz etik ilkeleri kavrayamamış, arkasındaki felsefeyi bilmeyen, hatta bunu bir yaşam biçimi haline getirememiş kişiler/hekimler, geleneksel ve tamamlayıcı tıp alanındaki uygulamalara yarardan çok zarar verir. Elimizde bir mevzuat olduğuna göre, konu uygulamacılar kadar hukukçuları da ilgilendirmektedir. Ancak hukukçuların da en az hekimler kadar uygulamaların işleyişiyle ilgili bilgi sahibi olması bir zorunluluktur. Zira nihayetinde iş sorumluluk noktasına gelip dayanmakta, çözüm üretmek hukukçulara kalmaktadır demiştir. Hacettepe Üniversitesi Psikiyatri AD dan Yrd. Doç. Dr. Sertaç AK, Travma Sonrası Stres Bozukluğu nun (TSSB) Kötüye Kullanımı konulu bildirisinde ani-beklenmedik bir biçimde ölüme, ağır yaralanmaya yol açabilecek bir olay veya cinsel bir saldırı sonrası gelişen psikiyatrik durumu özetleyerek, Bu bozuklukta olay sonrası yeniden hatırlama-yaşantılamalar, olay ile ilgili kaçınmalar, duygu durum değişiklikleri ve genel olarak aşırı uyarılmışlık hali görülebildiğini belirtmiş,bu belirtilerin hemen her travmadan sonra ve hemen her kişide gözlenebildiğini tabloya bozukluk denilebilmesi için belirtilerin şiddetli bir biçimde en az dört hafta sürmesi ve kişinin sosyal, iş ve aile yaşamında belirgin sorunlara yol açması gerektiğini söylemiştir. Travma Sonrası Stres Bozukluğu nun (TSSB) Kötüye Kullanımı konusunda dadikkatli olunması gerektiğini eklemiştir. Ankara Üniversitesi Adli Bilimler Enstitüsü nden Ebe İnci Yağmur TEZBASAN, Ebelerin Yasal Sorumluluğu konulu bildirisinde Ebelik tarihin en eski mesleklerinden biridir. Sağlık Bakanlığı na göre ebe; ana-çocuk sağlığı hizmetlerini yürüten, doğum öncesi, doğum, sonrası hizmetleri veren, doğum yaptıran 0-6 yaş grubu çocuk beslenme ve aşıları yapan, aile planlaması, kişisel temizlik kuralları, ilk yardım, bulaşıcı ve sosyal hastalılardan korunma savaşla ilgili konularda bireye, aileye, topluma sağlık eğitimi veren, doğum, ölüm istatistik verileri toplayan, değerlendiren kamu kuruluşları ile gerekli işbirliğini sağlayan insani ve ahlaki davranışları ile örnek, sağlık bakanlığınca tescil edilmiş bir okuldan mezun olan meslek mensubudur. Ebelik mesleğini yapan her ebenin mesleki sorumlulukları ve bu sorumlulukların hukuki boyutu vardır. Bu hukuki sorumlulukların doğması için ebenin mesleğini icra ettiği sırada haksız olarak bir hastaya maddi veya manevi zarar vermiş olması gerekmektedir. Her ebenin yasal sorumluluklarını bilmesi ve mesleğinin hukuki boyutuyla karşı karşıya geldiği zaman izleyeceği yol hakkında bilgi sahibi olması gerekir demiş, ebeler ile ilgili 1219 sayılı Tababet Kanunu nun 47., 51., 52. maddeleri, Nüfus Planlaması Hakkında Kanun un 3. ve 13. Maddeleri başta olmak üzere ebeleri ilgilendiren yasal durumları açıklamıştır. Adli Bilimciler Derneği Sağlık Hukuku Komisyon Başkanı Prof. Dr. Zerrin ERKOL, 18 Yaş Altı Gebelikler Sorunu konulu bildirisinde yasalarımıza göre 18 yaşını doldurmayan bireyler çocuk olarak kabul edilmektedir, Birleşmiş Milletler yaşları arasındaki kişileri ergen

5 olarak tanımlanmaktadır dedi. Doğum sonuçlandığında yaş arasında olan kişinin gebeliği ergen gebeliği başlığında ele alınmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından, dünyada her yıl yaş arası yaklaşık 16 milyon kız çocuğunun doğum yaptığı tespit edilmiştir demiştir. Ergen gebeliklerinin etkilerinin kız çocuklarının yaşamları boyunca devam ettiği ve onların çocuklarına ve sonraki nesillere de taşındığını vurgulayan Prof. Dr. Erkol, gebelik ve doğumdan kaynaklanan komplikasyonların, düşük ve orta gelirli ülkelerde, yaş arası kız çocukları için en önde gelen ölüm nedeni olduğuna vurgu yaparak TÜİK verilerine göre; Türkiye de ergen doğumları yıldan yıla azalmaktadır ancak çocuk yaştaki gebelerin beden ve ruh sağlığı yönünden taşıdığı risklerin yanında, bu gebelere yaklaşımda hukuki yönden de bazı sıkıntıların yaşandığı görülmektedir deyip bildirisini 15 yaş altı gebelikler için yönetmelik hazırlanmasını gerektiğini belirterek sonlandırmıştır. 4. Oturum Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi den Prof. Dr. Osman Korkut KANADOĞLU başkanlığında gerçekleşmiştir. Adli Tıp Kurumundan Dr. Sultan PEHLİVAN, Patoloji de Malpraktis konulu bildirisinde Tıbbi uygulamam hataları, Türk Tabipleri Birliği Etik İlkeleri Madde 13 e göre bilgisizlik, deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeni ile bir hastanın zarar görmesi anlamına gelir dedi. Patolojide görülen tıbbi uygulama hataları öncelikle tanı hataları şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Literatürde; ikinci bir patolog tarafından tekrar değerlendirilen olgularda, klinik olarak anlamlı tanısal hataların % 0,26 ile % 2 arasında yapıldığı bildirilmektedir. Ayrıca, klinikopatolojik değerlendirme ile olgularda, tanıların % 9 unun değiştiği bildirilmiştir. Patolog; laboratuara gelen materyalin kabulü, dokuların örneklenmesi ve takibi, bloklama ve boyama, raporlandırma, arşivleme gibi işlemlerin her aşamasının tam ve doğru yapılması gibi tanı aşamasına kadar olan süreçten ve hastaya doğru tanı konmasından sorumludur. Dr. PEHLİVAN tıbbi uygulama hatalarını azaltmak için patolog; gri zon lezyonları tanınmalı, doğru tanıya ulaşma teknikleri geliştirilmeli, sistem hatalarını azaltmak için kalite standartlarında çalışılmalıdır demiştir. İstanbul Barosu Sağlık Hukuku Merkezi Başkanı Av. Ümit ERDEM, Sağlık Hizmetlerinde İdarenin Kamu Görevlisine Rücu Davaları konulu bildirisine anayasada yer alan dava açılmasına ilişkin koşulların belirlendiği maddeleri aktarmış, aktif husumet itirazı, pasif husumet itirazı, yetki itirazı, görev itirazı ve hizmet kusuru konularını ilgili kanun maddeleri ve örneklerle açıklamıştır. Bio. Emrullah İNCESU, Prof. Dr. Zerrin ERKOL, Özlem ÖNDER in Virtopsi Hakkında Neler Biliyoruz? Konulu ortak bildirisini yapan Bio. İNCESU, Virtopsi, otopsiye alternatif, ileri teknoloji ürünü görüntüleme cihazlarının yardımıyla gerçekleştirilen, bir nevi sanal, yani ceset üzerinde diseksiyon işleminin yapılmadığı, kansız otopsi yöntemi olarak tanımlanmaktadır dedi. İlk kez 2000 lerin başında Amerika Birleşik Devletleri nde denenen bu yöntemde iki farklı görüntüleme aracı kullanmaktadır; biri kemik yapısını incelerken; diğeri de yumuşak dokuların tespitinde kullanılmaktadır. Virtopsi, şimdilik adli olaylara yaklaşım için tek başına yeterli olmayıp otopsiyi tamamlayıcı yöntem olarak kullanılmaktadır. Bio. İNCESU, virtopsi pahalı bir işlem olmasının yanında, organ renklerinin görünmemesi, antemortem ile post mortem yaraların ayırt edilememesi, dokulardaki enfeksiyon durumunun belirlenmemesi, tüm patolojik durumların (iltihap gibi) belirlenememesi, ufak doku yaralarının göz ardı edilmesi, Avrupa'daki mahkemeler kanıt olarak bilgisayar görüntülerini kabul edilmemesi, virtopsi'nin yanında otopsi yönteminin de uygulanmasının gerekmesi gibi negatif özellikleri nedeniyle henüz dünyada yaygınlaşmış bir kullanımı sahip bulunmamaktadır demiştir.

6 5. Oturum Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Prof. Dr. Pervin SOMER başkanlığında gerçekleştirilmiştir. Sağlık Bakanlığı Ankara Tepebaşı ADS den Dt. Evin TOKER Diş Hekimliğinde Kayıt Tutma Zorunluluğu konulu bildirisinde diş hekimleri, tuttukları kayıtlar sayesinde hastalarının adeta dental tarihlerini yazmaktadırlar. İşte bu tedavi ve uygulamaların kısa tarihinin bilinmesi ise pek çok anlamda hastaya faydalı olacaktır. Geçmiş tedavi süreci bilinen bir hastanın, öngörülen tedavi planı, tutulmuş olan kaydı sayesinde, daha efektif bir şekil alacaktır. Hastaya ait önceki kayıtların bilinmesi bazı durumlarda daha uygun tedavi ve yaklaşımı seçmekte de faydalı olacaktır. Bu kayıtlar, hasta ve hekim açısından tedavi esnasında zaman kaybını da önler. Diş hekimlerinin hastalarına ait kayıtları, adli vakaların aydınlatılmasına ve özellikle felaket kurbanlarının kimliklendirilmesine de katkıda bulunacaktır. sadece yazılı kayıtlar ve görüntüleme teknikleriyle elde edilen bulguların arşivlenmesi tam olarak yeterli değildir, bazı ülkelerde olduğu gibi hastaya ait modellerin de kayıt altına alınıp saklanması ve kayıt tutmaya yönelik hukuki düzenlemelerin tesis edilmesi gereklidir demiştir. Bio. Emrullah İNCESU, Çalışma Hayatında Yeni Bir Dönem: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının Çalışma Hayatına Getirdikleri konulu bildirisinde yaşam, en temel insan hakkı olmasına rağmen her yıl azımsanmayacak sayıda insan, çok rahatlıkla engellenebilecek ve hukuken de engellenmesi zorunlu olan iş kazaları ve meslek hastalıklarından dolayı yaşamını yitirmekte veya engelli hale gelmektedir. Ülkemizde son on yıl da özellikle iş sağlığı ve iş güvenliği alanında gerekli düzenlemeler uygulanarak bu alanda yaşanan eksiklikler giderilmeye çalışılmıştır. Bu düzenlemelerden biri de 6331 sayılı İSG yasasıdır. Ülkemizde ilk olarak iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri müstakil bir yasa ile düzenlenerek konunun önemi ortaya konmaktadır sayılı İSG yasası genel anlamda, getirdiği yeni düzenlemelerle son yıllarda çalışanın sağlığı ve güvenliğine verilen değeri gösterme açısından ciddi bir adım olarak görülmekte ayrıca AB standartlarına uyum sürecinde önemli bir düzenleme olarak değerlendirilmektedir. demiştir Ardahan Adli Tıp Şube Müdürlüğünden Uzm. Dr. Aslıhan TEYİN ve İzmir Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku AD dan Yrd. Doç. Dr. Serkan ÇINARLI nın İdarenin Sağlık Hizmeti Sunumunda, Tıbbi Müdahale Öncesinde Hastanın Bilgilendirilmesi Yükümlülüğü Karşısında Müdahalenin Genişletilmesi Uygulamasının Tartışılması konulu bildirisini sunan Uzm. Dr. TEYİN, Tıbbi müdahalenin hukuka uygunluğunun esaslarından birisi, hastanın aydınlatılmış rızasının olmasıdır. Her ne kadar tıbbi müdahalenin, hasta tarafından verilen rızanın sınırları içerisinde olması gerekse de çeşitli ülkelerde zaman zaman davalara konu olan yapılan işlemin genişletilmesi kavramı, ülkemizde de tartışılmaya başlanmıştır Yapılan işlemin genişletilmesi, ancak gereklilik hali ile mümkün kılınmıştır.gereklilik hali ise, müdahalenin genişletilmediği takdirde hastanın bir organının kaybına veya fonksiyonunu yerine getiremez hale gelmesine yol açabilecek tıbbi zorunluluk durumları olarak belirtilmiştir. Ülkemizde henüz tıbbi uygulamaların genişletilmesinden kaynaklanan zararlar ile ilgili durumlar sık gündeme gelmemektedir. Ancak yurt dışında, bu hallerde mahkemelerin hekimin sorumluluğuna gittiği davalar mevcuttur. Giderek kapsamı hasta lehine genişletilen aydınlatılmış rıza kavramının, tıbbi müdahalenin genişletilmesi durumu açısından sınırlarının daha belirgin şekilde düzenlenmesinin, ülkemizde sağlık hizmetlerinin sunumunda olumlu katkı sağlayacağı öngörülmektedir. demiştir

7 6. Oturum Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Etik A.D Başkanı Prof. Dr. Nesrin ÇOBANOĞLU başkanlığında yapılmıştır. Samsun Kadın Doğum Hastanesiden Hem. Melek ÇELİK, Yeni Doğan Ünitesinde Çalışan Hemşirenin Yasal Sorumlulukları ve Hakları konulu bildirisinde yenidoğan hemşiresinin görev ve yetkilerini tanımlamış, hemşirelik yönetmeliği ve bu yönetmelikten doğan sorumluluklardan bahsederek,hemşirelerin yoğun bakım ünitesinde sahip oldukları sorumlulukları hemşirelik bakımı, tıbbi tanı ve tedavi planının uygulanmasına katılma ve eğitim ve danışmanlık olmak üzere 3 temel başlık altında toplamıştır. Sunumunu yoğun bakım hemşiresinden beklentilerin ne denli yüksek olduğunu ve bu beklentilerin karşılanması beklenirken hemşirelerinde insan olduklarının unutulmaması gerektiğinin üzerinde durarak son vermiştir. Tunahan BERBER, Av. Gözde EFE ve Ayşe Şeyma ŞAHİN tarafından hazırlanan Yapay Döllenmenin İç Hukuktaki Yeri konulu ortak bildiriyi sunan Av. Gözde EFE, Yapay dölleme, hukukumuzda 2010 tarihli Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir. Üremeye yardımcı tedavi uygulamaları, esas itibariyle kısırlık tedavisine yöneliktir ve dolayısıyla doğal yollardan çocuk sahibi olamayanlara yardımcı olma amacını taşımaktadır. İnsan Hakları Ve Biyotıp Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 2003 tarihinde resmi gazetede yayımlanmış olup, Biyo-Tıp Sözleşmesi nin 18. maddesi sadece araştırma amacıyla insan embriyonu üretilmesini yasaklamaktadır. Demiştir. Efe, Hekim ile Hasta Arasında Yapılan Sözleşmenin Hukuki Niteliği kapsamında Hukuki Niteliği, Hasta ile Hekim Arasındaki İlişkiye Dayanan Sözleşme Görüşleri, Hekimin Yapay Döllenmeden Doğan Sorumluluğu ve ayrıca Embriyonun Hukuksal Durumu ile Çocuğun Hukuksal Durumunu anlatmıştır. Gaziemir Nevvar Salih İşgören Devlet Hastanesi nden Hek. Huk. Dr. Yakup Gökhan DOĞRAMACI ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp AD dan Prof. Dr. Zerrin ERKOL un hazırladığı Ceza Yargılamasında Beden Muayenesi Ve Vücuttan Örnek Alınmasında Kişinin Rızasının Olmaması Durumu konulu ortak bildiride Hek. Huk. Dr. DOĞRAMACI, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 75 vd maddelerinde şüpheli ve sanık ile diğer kişilerin beden muayenesi ve vücudundan örnek alınması hususları düzenlenmiştir dedi. Diğer taraftan Anayasanın 17. maddesi ve Biyotıp Sözleşmesi nin 5. maddesinde kural olarak yapılacak her türlü tıbbi müdahalede kişinin rızasının alınması gerektiği belirtilmiştir. Modern ceza hukuku yargılamasında tek amaç maddi gerçeğin ortaya çıkarılması olmayıp hukuka bağlı olarak kişinin haysiyeti, özgürlük ve haklarının korunması da amaçlanmaktadır. bu haliyle maddi gerçeği ortaya çıkarmak adına kişinin rızası olmaksızın sağlığına müdahalede bulunmak hukuka aykırı görünmektedir demiştir. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Roma Hukuku AD dan Yrd. Doç. Dr. İpek Sevda SÖĞÜT Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarında Aydınlatılmış Onam Sorunu konulu bildirisinde geleneksel tıp terimi, modern tıp döneminden önce, farklı toplumlarda ampirik bilgiye dayalı olarak geliştirilmiş, tıbbi sistemlere işaret etmekte kullanılmaktadır diyerek Dünya Sağlık Örgütünün ise geleneksel tıbbi; hastalıkları teşhise, tedaviye veya sağlığı korumaya yönelik, bitki, hayvan ve mineral temelli sağlık uygulamalar, yaklaşımlar, bilgi ve inançlar ile; ruhsal terapiler, elle uygulanan teknikler ve egzersizler bütünü olarak tanımladığını söylemiştir. Tamamlayıcı tıp, tıbbi tedavi ile birlikte, ona ek olarak kullanılan tedavi ve bakım sistemidir. Tamamlayıcı tıp, geleneksel tıbba paralel yürütülen ve onu destekleyen, tedaviyi güçlendiren, tedavinin yan etkilerini ve/veya semptomları azaltan uygulamalardır. Sağlığı korumak veya hastalığı iyileştirmek amacı ile yapılan, geleneksel ve

8 tamamlayıcı tıp uygulamalarının birçoğu, bir tıbbi müdahaledir. Tıbbi müdahaleyi hukuka uygun kılan unsurlardan biri olarak aydınlatılmış onamın, bu uygulamalarda hangi kapsamda olması gerektiği sorunu üzerinde, önemle durulması gerekmektedir.ülkemiz açısından, geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları üzerine bilimsel çalışmaların yetersizliği düşünüldüğünde, bu uygulamaların komplikasyonlarının hangi kapsamda açıklanabileceği tartışmaya açıktır demiştir 7. Oturum Ankara Üniversitesi Adli Bilimler Enstitüsünden Doç. Dr. Nergis CANTÜRK başkanlığında gerçekleşmiştir. Ankara Üniversitesi Adli Bilimler Enstitüsünden Bio. Kenan Can TOK ve Ankara Barosundan Av. Gizem ATİK tarafından ortak hazırlanan bulaşıcı Hastalıkların Kasten Bulaştırılmasının Hukuki Açıdan İncelenmesi konulu bildirisini sunan Av. ATİK, çeşitli yollarla bir kişiden diğer bir kişiye bulaşan ve bulaştığı kişiyi de etkileyen bulaşıcı hastalıklar çok çeşitli olsa da toplumumuzda bulaşıcı hastalık denilince ilk akla gelen HIV/AIDS, hepatit, bel soğukluğu, frengi gibi bulaşıcı hastalıklardır.bulaşıcı hastalığı olan bir bireyin kimi zaman içinde bulunduğu hastalığın çaresizliği ile kimi zaman intikam duygusu ile kimi zaman da içinde bulunduğu hastalığı bilmeden veya gerekli sorumluluğu almadığından hastalığı bir başkasına bulaştırması mümkündür. Bulaşıcı hastalığa sahip olan kişi bu hastalığını bilmiyorsa ve hastalığı başkasına bulaştırmışsa, kişinin yaralanmasına, ölmesine sebebiyet vermişse dahi kendisine bu nedenle bir ceza verilemeyecekken, kişinin hastalığını biliyorken çeşitli yollarla hastalığı bulaştırması sonucu karşısındaki kişinin yaralanması ve ölmesi, failin manevi unsuru kast, olası kast ve bilinçli taksire göre cezalandırılacaktır demiştir. Ankara Üniversitesi Adli Bilimler Enstitüsünden Biomüh. Emine Firdevs YILDIRIM ve Bio. Merve İYRAS tarafından hazırlanan DNA Veri Tabanlarının Güvenliği İle İlgili Farkındalık Çalışması konulu ortak bildiriyi sunan Biomüh. YILDIRIM, Dünya üzerinde bazı ülkelerde uzun yıllar önce kullanılmaya başladığı DNA veri bankaları adli olaylar başta olmak üzere pek çok amaç için kullanılmaktadır. Demiştir. Çalışmanın farklı yaş ve meslek gruplarından 101 kişiye uygulandığını belirten Biomüh. YILDIRIM, elde ettikleri bazı sonuçları şu şekilde değerlendirmiştir DNA veri bankası kurulmasına yönelik süren resmi faaliyetlerin 10 yılı aşkın süredir devam etmesine ve uzun yıllardır basın da yer almasına karşın henüz bir veri bankamız olmadığını bilgisine karşın anket katılımcılarının %99 u DDNA veri bankasının gerekliliği yönünde görüş bildirmiştir. Öte yandan yapılan anketin DNA veri bankası ile ilgili halkın yeterli ve doğru bilgilendirmeye ihtiyaç duyduğunun altını çizmiştir. Türkiye Kızılay Derneğinden Ebru ÖZCAN, Sağlık Bilimlerinde İstatistiğin Yanlış Kullanımı konulu bildirisine istatistik ve biyoistatistik tanımlaması yapmış, sağlık alanında kullanılan istatistik yöntemleri ve bu istatistik yöntemlerinin güvenilirlik kontrollerinin yapılması ve sonuçlarının değerlendirilmesinin önemi üzerinde durmuştur. Bilimin her alanında olduğu gibi sağlık alanında da hazırlanan raporların güvenilir ve doğru olabilmesi için çalışmanın her aşamasında büyük bir titizlik ve hassasiyet gösterilmesi gerektiğini söylemiştir. Biyoistatistiğin doğru kullanılmasının bilimsel kaliteyi artıracağının altını çizerken tersinin çalışmanın kalitesini ve güvenilirliğini ortadan kaldıracağı vurgulamıştır. Dr. Bilge GEÇİOĞLU, Melike Özlem BİLGİLİ, Dr. Ersel GEÇİOĞLU nun hazırladığı Akupunktur Noktalarının Adli Tıp Açısından Önemi konulu bildirisini sunan Dr. Bilge GEÇİOĞLU, akupuntur tedavisinin tarihçesi, akupuntur noktalarının belirlenmesi ve tedavi sürecinde karşılaşılan endikasyonların üzerinde durmuştur. Literatürde belli bir sıklığın üzerine çıkan sorunların ayrıntılı olarak sunulduğu bildiri, bu sorunlarla karşılaşıldığında sağlık personeli ve hekimlerin uzak kalabilmeleri için uymaları gereken kurallardan söz

9 ederek son vermiştir. Bunların başlıcaları, Aydınlatılmış onam ve düzgün kayıt tutulması ve saklanması gelmektedir. 9. Oturum Gaziantep Barosundan Av. Ali DOĞAN başkanlığında yapılmıştır. Oturumun ilk konuşmasını Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp AD dan Dr. Sündüz ADIYAMAN ve Dr. Hacer SİL tarafından hazırlanan Doğumda Asfiksi Malpraktis İddiasını sunan Dr. ADIYAMAN doğum eyleminin klinik aşamalarını, perinatal asfiksiyi ve başlıca nedenleri ile dünyada sıklığını literatür bilgileriyle desteklediği sunumunda kendilerine ulaşan bir olguyu paylaşarak hekimlere karşı açılan malpraktis davalarınn arttığını ve büyük bir kısmının ise kadın hastalıkları ve doğum hekimlerine karşı açılan davalardan oluştuğunu vurgulamıştır. Ankara Üniversitesi Adli Bilimler Enstitüsüden Esra DURU, Acilde Şiddet konulu bildirisinde Acil servis personeline yönelik olarak uygulanan şiddetin önlenmesine yönelik yapılanlar ve yapılması gerekenlerden bahsetmiştir. Acil servislerde hasta ve uzman arasındaki gergiliğin fazlaca yükselebildiği bunun nedenlerinin kimi zaman hasta kimi zamansa uzmanların standartların dışındaki çalışma saatlerinden kaynaklandığının üzerinde duruldu. Sunumunu acil serviste hayatını kaybeden hekimleri anarak sonlandırmıştır. Ardahan Adli Tıp Şube Müdürlüğünden Uzm. Dr. Aslıhan TEYİN ve İstanbul Küçükçekmece Atatürk Aile Sağlığı Merkezinden Uzm. Dr. Kıymet KÖYBAŞI nın hazırladığı Aile Hekimlerinin Koruyucu Sağlık Hizmetleri Bakımından İdareye Karşı Hukuki Sorumlulukları Ve Uygulama Hataları konulu ortak bildirisini sunan Uzm. Dr. KÖYBAŞI Aile hekimliğinin bir uzmanlık dalı olarak ilk defa 1985 yılında belirlenen akademik ve bilimsel bir disiplin olduğunu belirtmiş ve ülkemizde 2010 yılından bu yana uygulanan birinci basamak sağlık hizmetleri sunum modeli olmuştur demiştir. Uzm. Dr. KÖYBAŞI aile hekimlerinin koruyucu sağlık hizmetleri bakımından idareye karşı hukuki sorumluluklarını ve uygulama hatalarını inceleyerek bunlardan kaynaklanan sorunların azaltılması için yasal çalışmaların yapılması gerektiğini vurgulamıştır. Av. Gözde EFE, Av. Gizem ATİK, Tunahan BERBER in ortak hazırladığı Ötenazinin Türkiye Deki Tıbbı Hukuki Ve Sosyal Yönleri konulu bildiriyi sunan Av. EFE ve Av. ATİK, ötenazi kavramı günümüze kadar birçok tartışmayı beraberinde getirmiş etik, dini, hukuki boyutları olan bir kavramdır. Ötenazi, en basit haliyle insanın kendi bedeni üzerinde tasarrufta bulunması durumudur. Ötenazinin bir hak olup olmadığı tartışmaları hala sürerken İsviçre, Belçika ve bazı Avrupa ülkeleri ötenaziyi yasal olarak kabul etmiştir. Yaşam hakkı; Anayasa da dokunulmaz, devredilemez, vazgeçilemez bir temel hak olarak belirtilmiştir. Türk Ceza Kanunu nda ötenaziye ilişkin ayrı bir hüküm bulunmamaktadır. TCK da düzenlenen kasten adam öldürme ve kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi suç olarak düzenlenmiştir. Bu maddelere göre aktif ve pasif ötenazi yani hekimin kasten veya ihmali davranışla hastanın yaşamını sonlandırması eylemi suç oluşturmaktadır. Ayrıca, her ne kadar hukukumuzda intihara kalkışmak eylemi suç olarak yer almazken başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi cezalandırılır demişlerdir. Oturum Başkanlığını Gaziantep Barosu dan Av. Sinan YILMAZ ın yaptığı Olgularla Sağlık Hukuku Soru-Cevap Atölyesi nde Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yener ÜNVER, Yargıtay Üyesi Hakim Battal YILMAZ ve Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Pervin SOMER katılımcıların sorularını, sorularla ilgili örnek davalar ve kararlar ilgili kanun maddeleri eşliğinde yanıtlamışlardır

10 23-25 Nisan 2016 da Bursa da 3. Ulusal Sağlık Hukuku nda buluşmak dileğiyle yapılan kongre kapanışının ardından, Katılımcılar sosyal programda Zeugma Antik Kenti, Belkıs Barajı (Tekne turu), Nizip, Halfeti gezilerine katılmışlardır. Oturum Eş Başkanları: Gülin Cantürk ve Dr.Hamit Hancı

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39