İSTANBUL YAYIN NO: TİCARET ODASI SORULARLA BAĞ'KUR REHBERİ. Hazırlayan: Prof. Dr. A. Murat DEMİRCİOĞLU

Transkript

1

2 İSTANBUL YAYIN NO: TİCARET ODASI SORULARLA BAĞ'KUR REHBERİ Hazırlayan: Prof. Dr. A. Murat DEMİRCİOĞLU

3 Bu eserin tüm telif hakları İstanbul Ticaret Odası'na (İTO) aittir. İTO'nun ve yazannın ismi kaydedilmek koşuluyla yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak, İTO'nun yazılı izni olmadan yayının tamamı veya bir bölümü kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. Bu kitapta öne sürülen fikirler eserin yazarına aittir. İstanbul Ticaret Odasının görüşlerini yansıtmaz. Haziran 2000 İTO - İstanbul ISBN İTO yayınlan için aynntılı bilgi Ticari Dokümantasyon Şubesi'nden edinilebilir. Tel Faks E. Posta (212) /303 (212) dokümantasyon@tr-ito.com Tel Faks Baskı Su Matbaacılık Ltd. Şti. : (212) : (212)

4 ONSOZ Ülkemizde sosyal güvenlik sistemi kurulmasına yönelik çalışmalar 1900'lü yılların ortalarında başlamıştır. Bu çalışmalar kapsamında üç temel sosyal güvenlik kuruluşu oluşturulmuştur. Bunların içinde en son olarak kurulan Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (Bağ-Kur), 1479 sayılı Kanun ile, tarihinde kurulmuş ve tarihinde tüm yurt düzeyinde faaliyete geçmiştir. Bağ-Kur, belirli bir prim karşılığında devlet eliyle, esnaf ve sanatkarlar ile diğer bağımsız çalışan vatandaşların sosyal güvenliklerini sağlamayı amaçlayan bir kurum işlevini yerine getirmeye başlamıştır. Bugün, üç milyona yakın kişiyi ilgilendiren Bağ-Kur, sağladığı yaşlılık aylığı, malullük aylığı ve ölüm sigortasının yanı sıra Sağlık Sigortası Yardımlarıyla da önemli bir rol oynamaktadır. Bu imkanlara rağmen, bir çok üyemizin, Bağ-Kur hakkında yeterli güncel bilgiye sahip olmadığı bilinmektedir. Bu gerçekten hareketle, Odamızca "Sorularla Bağ-Kur Rehberi" adlı el kitabı hazırlanmıştır. Rehberde, Bağ-Kur uygulamaları ve mevzuatla ilgili her türlü bilgi yer almaktadır. Bu rehberimizin, başta üyelerimiz olmak üzere tüm ilgililere faydalı olmasını diler, çalışmayı gerçekleştiren Prof. Dr. A. Murat Demircioğlu'na teşekkür ederim. Genel Sekreter Prof. Dr. İsmail Özaslan

5

6 İÇİNDEKİLER I.BOLÜM BAĞ-KUR KAVRAMI, KAPSAMI, PRİMLER, BAĞ-KUR SİGORTALILARININ BORÇLANMA ŞEKİLLERİ 1-BAĞ-KURned[r 15 2-Türkiye'de BAG-KUR'da sigortacılığa illişkin yasalar ile öteki hukuk kaynaklarını sayabhir misiniz? 15 3-Sosyal Güvenlikleri BAG-KUR tarafından sağlanan kimlerdir? 16 4-Zorunlu BAG-KUR sigortalılığının koşulları nelerdir? 16 5-Zorunlu BAĞ-KUR sigortalılığı koşulundan olan hizmet sözleşmesi ile bağlı olmaksızın kendi ad ve hesabına çalışmaktan ne anlaşılır? 17 6-Zorunlu sigortalılık için herhangi bir sosyal güvenlik kurumunun kapsamında bulunmamak ne demektir? 17 7-Esnaf, sanatkar ve öteki bağımsız çalışanlardan olma koşulu nedir? sayılı yasanın kapsamı dışında kalanlar kimlerdir? 18 9-Kapsam dışında kalanlardan 18 yaşını doldurmamış olanların durumunu anlatır mısınız? Türk asıllı yabancılar dışında yabancı uyrukluların konumları nedir? Başka bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkisi olanlar neden BAĞ-KUR sigortalısı olamazlar? Tarım işi yapanların BAĞ-KUR'la ilişkisi mevzuatımızda nasıl düzenlenmiştir? İsteğe bağlı BAĞ-KUR sigortalılıktan kimler yaralanabilirler? Zorunlu BAĞ-KUR sigortalılığı ne zaman başlar?,.22

7 15-Zorunlu BAG-KUR sigortalılığında kayıt ve tescil işlemleri nasıl yapılır? Yeniclen sigortalılığa başvuruda yöntem nedir (BUEY md.12)? Yasada sigorta primine ve aylıklara esas olan gelir basamakları saptanmış mıdır? Basamak seçimi ile basamaklara uyum nasıl olacaktır? Basamaklarda bekleme süreleri nelerdir? Zorunlu sigortalılık ne zaman sona erer? İsteğe bağlı sigortalılığın başlangıcı ne zamandır? İsteğe bağlı sigortalılıkta başvuru nasıl olur? İsteğe bağlı sigortalılıkta basamakların seçimi ne şekilde olur? İsteğe bağlı sigortalılık nasıl ve ne zaman sona erer? Birden çok Sosyal Güvenlik Kurumu'na üye olanların durumlarını açıklar mısınız? 29 PRİMLER 26-BAG-KUR sigortalılığında prim'den ne anlaşılır? BAG-KUR prim oranları nedir ve nasıl hesaplanır? BAĞ-KUR sigortalılık primleri nasıl ve ne zaman ödenecektir? Olağanüstü durumlarda prim ödemede kolaylıklar sözkonusu mudur? Yersiz alınan BAĞ-KUR sigorta primleri iade edilir mi? İsteğe bağlı BAG-KUR sigortalılığında prim ödemeleri ne kadardır, nasıl ve ne zaman ödenir? 37 BAĞ-KUR SİGORTALILARININ BORÇLANMA ŞEKİLLERİ 32-BAĞ-KUR sigortalıları kaç türde borçlanırlar? Askerlik sürelerinin borçlanılması ne demektir? Askerlikte geçen süreler nasıl borçlanılır?, 42

8 35-jsteğe bağlı sigortalılığın borçlanılması ne demektir? = İsteğe bağlı sigortalılar nasıl borçlanırlar? Yurtdışmcla geçen sürelerin borçlanması ne demektir? Yurt dışında geçen sürelerde borçlanmada yöntem nedir? ' ^ Hizmetlerin birleştirilmesi BAĞ-KUR sigortalılığında sözkonusu olur mu? Hangi hizmet süresi hizmet birleştirilmesinde dikkate alınır? Hizmet birleştirmelerinde aylığı bağlayacak kurum hangisidir? 46 II.BÖLÜM BAĞ-KUR'UN SAĞLADIĞI SİGORTA YARDIMLARI YAŞLILIK AYLIĞI, MALULLÜK AYLIĞI, ÖLÜM SİGORTASI, SAĞLIK SİGORTASI YAŞLILIK AYLIĞI 42-BAĞ-KUR'un sağladığı sigorta yardımları nelerdir? Yaşlılık sigortası ne demektir? Yaşlılık aylığı türleri nelerdir? Yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarını sıralayabilir misiniz? Yaşlılık aylığı koşullarından olan istek koşulunu açar mısınız? Yaşlılik sigortası koşullarından olan PRİM ve KISMİ AYLIK YAŞ KOŞULLARINDAN ne anlaşılmalıdır? Prim ve her türlü borçların ödenmesi koşulu bağlamında neler söyleyebiliriz? İleri yaştakilere sağlanan yaşlılık aylığı düzenlemesi nasıldır? Yaşlılık aylığının hesabında göz önünde bulunduralacak temel İlkeler nelerdir? Tam Yaşlılık Aylığı nasıl hesaplanır? sayılı yaşanın yürürlüğe girdiği tarihinde ve daha önceleri BAG-KUR'lu olanlar hangi yaş ve sürede emekli olabileceklerdir?.58

9 53-Kısmi Yaşlılık aylığının hesabı nasıl yapılır? sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihinde eski yasaya göre emekliliıee hak kazamayan kısmi aylık bağlanacaklara hangi yaş ve sürede aylık bağlanır? Yaşlılık aylığının başlangıcı nedir? Yaşlılık aylığının ödenmesi ne şekildedir? Yaşlılık aylığında avans sözkonusu olur mu? Yaşlılık aylığının haczi mümkün müdür? Hangi oranda aylık hazcedilebilir? Yaşlılık aylığı talebinde zamanaşımı süresi yasada öngörülmüş müdür? Yaşlılık aylığı kesilir mi? Yaşlılık aylığında bildirim nasıl olur ve bu bildirime itiraz öngörülmüş müdür? Yaşlılık aylığı alanlar Sosyal Yardım zammından yararlanırlar mı? Yaşlılık aylığı alanlara vergi iadesi ödemesi yapılır mı? Hem yaşlılık hem malullük maaşına hak kazanan sigortalıya hangisi ödenir? Yaşlılık aylığında toptan ödeme nedir? Yaşlılık aylığında "Hizmet İhyası" ile ne amaçlanmaktadır? Yaşlılık aylığı bağlanan kişilere sağlık yardımı yapılır mı? g6 68-Yaşlılık aylığı bağlananlardan Sosyal Güvenlik destek primi kesilir mi? 66 MALULLÜK AYLIĞI 69-Malullük kavramından ne anlaşılır BAĞ-KUR Yasasında malullük nasıl tanımlanmıştır? Malullük aylığından yararlanma koşulları nelerdir? Malullük aylığı talebinde nasıl bulunulur? Malullük aylığı nasıl hesaplanır? Malullük aylığının başlangıcı ne zamandır? Malullük aylığının bildirimine itiraz sözkonusu olabilir mi? Malullük aylığı ne şekilde ödenecektir?, Malullük aylığında avans sözkonusu olur mu? 74

10 78-Malullük aylığında nnalullüğün denetinfii yapılır ve sonuçta aylığın kesilmesi gündeme gelir mi? Malullük aylığında kurumun Rucü (Geri dönme) hakkı var mıdır?, Malullük aylığında Sosyal yardım ve vergi iadesi ödemesi yapılır mı? Malullük sigortasında toptan ödeme sözkonusu mudur? Malullük sigortasında primlerin iadesinden ne anlaşılmalıdır?...78 ÖLÜM SİGORTASI 83-Ölüm sigortasında amaçlanan nedir? Ölüm aylığından yararlanacak olanlar kimlerdir? Eş ve çocuklara, ana ve babaya tahsis yapılırken oranlar öngörülmüş müdür? Ölüm aylığına hak kazanabilmenin koşullan nelerdir? Ölüm aylığı için kuruma başvurma nasıl yapılacaktır? Ölüm aylığının hesabı nasıl yapılır? Bildirim ve itiraz sözkonusu mudur? Ölüm aylığı ne zaman başlar ve ödemesi nasıl olur? Ölüm aylığında toptan ödeme, sosyal yardım zammı ve vergi iadesi sözkonusu olur mu? Ölüm sigortasından bağlanan aylık ne zaman sona erer? Ölüm sigortasından yararlananlar sağlık yardımı ve cenaze masrafı karşılığını alırlar mı? 89 SAĞLIK SİGORTASI 93-BAĞ-KUR Yasası kapsamında olan Sağlık Sigortası uygulaması ne zaman başlamıştır? Sağlık Sigortasından yararlanacak olanlar kimlerdir? Sağlık Sigortasından yararlanma koşulları nelerdir? Sağlık yardımları kapsamında neler yer alır? SağJık yardımları ne sürede devam edecektir? BAĞ-KUR sağlık yardımları hizmetlerini gören muayene ve

11 tedavi kuruluşları hangileridir? Sagiık Sigortası hiznnetleri hangi gelirlerle karşılanır? Sağlık Karnesinin verilmesi için istenen belgeleri ve Karnenin vize edilmesi koşullarını sayar mısınız?,99 KAYNAKÇA 101 EKLER 103

12 S U N U Ş Günümüzde yaklaşık iki milyonun üzerinde aktif, yarını milyon üzerinde pasif sigortalısı ile 3 milyona yakın kişiyi ilgilendiren BAG-KUR Sigortalılığına ilişkin yasa yılında yürürlüğe girmiştir sayılı "Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar" adlı bu yasa daha sonraları tarihinde 2229 sayılı, tarihinde 2423 sayılı, tarihinde sayılı, tarihinde 3396 sayılı ve son olarakta tarihli 4447 sayılı yasalarla beş kez değişikliğe uğramıştır. Üç büyük Sosyal Güvenlik Kurumumuzdan biri olmasına karşın BAG- KUR, kendisine özgü yapısıyla belki de çok sık değişen mevzuatıyla üzücüdür ki Sos>^al Güvenlik literatürümüzde üzerinde en az çalışılan bir kurumdur. BAG-KUR'a ilişkin, gerek bilimsel çalışmaların Üniversite ders kitaplarının birkaçı ile sınırlı olması, gerek bunların büyük ölçüde çok sık değişen mevzuat karşısında yenilikleri içermemesi, gerekse de bu konudaki yargı kararlarının az olması sonucu ortaya çıkan bilgi boşluğunu doldurmak amacıyla bu kitapta; Kurum olarak önce BAG-KUR tanıtılmış, sonra kimlerin BAG- KUR sigortalısı olabileceği, BAG-KUR'dan yararlanma koşullarının neler olduğu ve sigorta kapsamında nelerin yer aldığı soruları yanıtlanmıştır. Böylece bu çalışmada Yasanın uygulanmasında ortaya çıkabilecek sorunların kotarılmasında BAĞ-KUR sigortalısına gereksinim duyduğu pratik bilgiler kalın başlıklarla ve yalın bir tarzda aktarılmıştır. Kitabın hazırlanmasında, çalışmanın gözden geçirilmesini üstlenen arkadaşım Prof.Dr.Tankut CENTEL ile Sosyal Sigortalar Kurumu eski Genel Müdür Yardımcısı Mustafa KONUK'a zahmetleri için içten teşekkür ederim. Ayrıca çalışmanın yazım işini üstlenen sekreterim Nilüfer Güney'in katkıları da övgüye değer. Bu bağlamda bu çalışmanın yapılmasını teşvik eden İstanbul Ticaret Odası yetkililerine de ayrıca şükran duygularımı iletmek isterim. Prof.Dr. A.Murat DEMİRCİOĞLU

13

14 I. B Ö L ÜM BAĞ-KUR KAVRAMI, KAPSAMI, PRİMLER BAĞ-KUR SİGORTALILARININ BORÇLANMA ŞEKİLLERİ

15

16 1-BAĞ-KUR nedir? BAĞ-KUR belirli bir prim karşılığında, devlet eliyle esnaf, sanatkar ve diğer bağımsız çalışanların sosyal güvenliğini sağlamak üzere, 1479 sayılı Yasayla kurulmuş bir sosyal güvenlik kurumudur yılında kabul edilen 1479 sayılı "Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer bağımsız çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu" Kanunu Resmi Gazetenin , sayısında yayınlanmış ancak Bakanlar Kurulu kanunun 'den itibaren tüm yurtta uygulanmasını tarih, sayılı kararnameyle öngörmüştür. BAĞ-KUR, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı, ancak mali ve idari bakımdan özerktir. Yasaya göre, BAĞ-KUR bir kamu tüzel kişiliğidir. Merkezi Ankara'dadır. Bu kurum kendi yasası yanısıra özel hukuk hükümlerine tabidir. BAĞ-KUR Muhasebei Umumiye, Arttırma Eksiltme ihale yasaları hükümlerine ve Sayıştayın vize ve denetimine tabi değildir. Ancak kurumu Yüksek Denetleme Kurulu denetler. 2-Türkiye'de BAĞ-KUR'da Sigortacılığa İlişkin Yasalar İle Öteki Hukuk Kaynaklarını Sayabilir misiniz? Günümüzde yaklaşık iki milyonun üzerinde aktif, yarım milyonun üzerinde pasif sigortalısı ile 3 milyona yakın kişiyi doğrudan ilgilendiren BAĞ-KUR sigortacılığına ilişkin yasa yılında kabul edilmiştir sayılı "Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar" adlı bu yasa daha sonraları tarihinde 2229 sayılı, tarihinde 2423 sayılı, tarihinde 3165 sayılı, tarihinde 3235 sayılı, tarihinde 3396 sayılı, tarihli 4447 sayılı yasalarla farklı yollarda beş kez değişikliğe uğramıştır. Ayrıca yukarıda sözünü ettiğimiz yasanın uygulama^ alanını göstermek veya bunun öngördüğü işleri belirtmek üzere bir de "BAĞ-KUR Sigortalılarının Hangi Hallerde Çalışma Gücünün En Az Üçte İkisini Yitirmiş Sayılacağına " ilişkin tüzükte yürürlüğe sokulmuştur. BAĞ-KUR sigortalılığına ilişkin yönetmelikler ise; BAĞ-KUR yasası ile il-

17 gili tüzüğün uygulanniasmi sağlamak üzere çıkartılmıştır. Bunların belli başlı olanlarını şöyle sıralayabiliriz: BAĞ-KUR Sigortalıların Gelir Basamaklarının Seçilmesi Hakkında Yönetmelik, BAĞ-KUR Üyelerine Verilecek İşletme ve Tesis Kredisine İlişkin Yönetmelik, BAĞ-KUR isteğe bağlı Sigortalılık Yönetmeliği, BAĞ-KUR Sigortalılarının Malûllük Hallerinin Tespitine Dair Yönetmelik, BAĞ-KUR Sağlık Sigortası Yönetmeliği, BAĞ-KUR Sigortalılarının Ödemek Zorunda Bulundukları Primlerin Hesaplanması -Ödenmesi ve Tahsili Usulleri Yönetmeliği, BAĞ-KUR Sigortalılarının başvurnna Usulleri ile Uymak Mecburiyetinde Oldukları Esaslar ve Tescille İlgili İşlemler Hakkında Hakkında Yönetmelik, BAĞ-KUR Genel Kurulunun Çalışma, Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. 3-Sosyal Güvenlikleri BAĞ-KUR Tarafından Sağlananlar Kimlerdir? Sosyal Güvenlikleri BAĞ-KUR tarafından temin edilen kimseler kurum kapsamına alınışları bakımından iki bölüme ayrılırlar. Bu gruplardan ilkinde yer alanlar "ZORUNLU BAĞ-KUR SİGORTALILARI" dır. İkinci bölümde yer alanlar ise "İSTEĞE BAĞLI BAĞ-KUR SİGORTALILARI" dır. 4-Zorunlu BAĞ-KUR Sigortalılığının Koşulları Nelerdir? Yasa zorunlu BAĞ-KUR kapsamına alınmak için üç koşul öngörmektedir. Bunlar şöyle sıralanır: -Hizmet sözleşmesi ile bir işverene bağlı olmadan kendi ad ve hesabına çalışmak -Belirli meslek grubuna girmek ya da şirketlerin ortaklarından olmak -Başka Sosyal Güvenlik Kurumunun kapsamında olmamak BAĞ-KUR kapsamına girenler sigortalı olmak hak ve yükümlülüklerinden vazgeçemez ve kaçınamazlar tarihli 2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasasının 4. maddesinde Köy ve Mahalle Muhtarlarından başka bir Sosyal Güvenlik Kurumuna Tabi Olmayanları da BAĞ-KUR uygulama alanına sokmuştur. Bu arada Yargıtay 1997 tarihli bir kararıyla (21.HD /47 45 s.karar) Muhtar Vekillerinin de BAĞ-KUR kanunu kapsamında olduğuna karar vermiştir. Öte yandan yeniden bu görevlere seçilemeyen veya görevden ayrılan

18 muhtarların BAĞ-KUR'la ilişkileri yasal primlerini ödedikleri sürece devam eder. 5-Zorunlu BAĞ-KUR Sigortalılığı Koşulundan Olan Hizmet Sözleşmesi İle Bağlı Olmaksızın Kendi Ad ve Hesabına Çalışmaktan Ne Anlaşılır? Zorunlu BAĞ-KUR sigortalısı olacak kişilerin hizmet sözleşmeleri ile bağlı olmaksızın mesleki faaliyetlerini başkasının ad ve hesabına değil, bizzat kendi ad ve hesabına yapması sözkonusudur. Bu bağlamda kişinin gelir vergisi mükellefi olması zorunlu BAĞ-KUR sigortalılığı için yeterli değildir. Ayrıca bu kimsenin bağımsız olarak kendi hesabına çalııması gerekir. Nitekim Y.10.H.D tarih 1428/1547 sayılı kararı ile kendi ad ve hesabına çalışan, primlerini ödeyen ve bir mesleki kuruluşa üye olan bir kişiyi, vergi kaydı olmadığı halde bu nedenle BAĞ-KUR sigortalısı saymıştır. Hizmet sözleşmesi ile bağlı olmayan kendi nam ve hesabına çalışan kişilerle ilgili uyuşmazlıklarda, bağımsız çalıştığını ispatlama yükü bunu iddia eden sigortalıya aittir. 6-Zorunlu Sigortalılık İçin Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kurumunun Kapsamında Bulunmamak Ne Demektir? Türk Sosyal Güvenlik sisteminde birden fazla sigortalılığı önlemek amacıyla getirilen bu düzenlemeye göre, Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu ve 506 sayılı yasanın geçici 20. maddesinde belirtilen emekli sandıklarından yararlanan sigortalıların ayrıca BAĞ-KUR'dan yararlanması önlenmiştir. Ancak hemen belirtilmelidir ki saydığımız yasalarca öngörülen sigortalılık dışında halen sandıklara üye olan kişilerin BAĞ-KUR sigortalısı olmasına yasal bir engel sözkonusu değildir. 7-Esnaf, Sanatkar ve Öteki Bağımsız Çalışanlardan Olmak Koşulu Nedir? 1479 Sayılı Yasanın 24.maddesi ile tarihli sayılı "BAĞ- KUR Sigortalıların başvurma Usulleri ve Uymak Mecburiyetinde Oldukları Esaslar ve Tescille İlgili İşlemler Hakkında" Yönetmelik'in 4. maddesinde sayılan işleri yapanlar zorunlu BAĞ-KUR sigortalısı sayılırlar. Bu işler şu şekilde sıralanır:

19 a- Esnaf ve sanatkarlar, tüccar, sanayici, borsa ajan ve acenteleri, mimar ve mühendisler, sigorta prodoktörleri ve eksperleri, eczacılar, tabibler, veterinerler, gümrük komisyoncuları gibi ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya götürü usulde gelir vergisi mükellefi olanlar, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı bulunanlar veya kanunla kurulu meslek kuruluşlarına usulüne uygun olarak kayıtlı olanlar, b- Kollektif şirketlerin ortakları c- Adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları d- Limited şirketlerin ortakları e- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları f- Donatma iştirakleri ortakları g- Anonim şirketlerin kurucu ortakları ve yönetim kurulu üyesi olan ortakları * h- Köy ve Mahalle Muhtarları Sayılı Yasanın Kapsamı Dışında Kalanlar Kimlerdir? BAĞ-KUR Yasasının 24. maddesinin 2.bendinde bu yasanın uygulanmasında kimlerin zorunlu sigortalı sayılmayacağını sıralamıştır. Anılan "kapsam dışı kalanlar" konuyu düzenleyen 279 sayılı genelge de belirtilmiştir. Bunlar; -18 yaşını doldurmamış olanlar -Türk asıllı yabancılar hariç, yabancı uyruklular -Tarım işi yapanlar -Öteki Sosyal Güvenlik Kurumlan ile bağlantısı olanlar 1479 sayılı yasanın kapsamı dışında tutulan bu kişiler, aynı yasanın 24. maddesinin ilk bendinde yer alan koşullan sağlamış olsalar bile, aşağıda anlatılacak durumlan değişmediği sürece BAG-KUR sigortalısı olamazlar. 9-Kapsam Dışında Kalanlardan 18 Yaşını Doldurmamış Olanların Durumunu Anlatır mısınız? Yasaya göre 18 yaşından küçük olanlar BAG-KUR'a girecek konumda olsalar bile kapsam dışıdırlar. 24. maddenin ilk bendinde açıkça 18 yaşından söz edildiğine göre Medeni Yasa bağlamında kişiler evlilik ya da mahkeme kararıyla reşit olsalar bile BAG-KUR sigortalısı olamazlar. Maddede açıkça 18 yaşından söz edildiğine göre BAG-KUR sigortalısı olmak için kişinin 18 yaşı-

20 nı mutlak surette doldurması gerekir. Öte yandan BAĞ-KUR'a sigortalı olabilmek için 24. maddenin birinci bendinin ilk cümlesinde öngörülen koşulları taşıyan ancak 18 yaşını doldurmadıkları halde, tarihine değin BAG-KUR'a kayıt ve tescili yapılmış olanların, 2229 sayılı yasayla getirilen ek geçici 5. madde bağlamında tarihinde sigortalılıkları sona erdirilmiştir. Buna karşın bunların kazandıkları sigortalılık hakları saklı tutulmuştur. Bu sigortalıların tarihinden sonra 18 yaşını tamamlamalarında 279 sayılı Genelgeye göre sigortalılıkları daha önce verilmiş basamak ve BAG-KUR numarası üzerinden başlatılmıştır. 10-Türk Asıllı Yabancılar Dışında Yabancı Uyrukluların Konumları Nedir? Sigortalı olma koşulunu gerçekleştirseler bile yabancı uyruklular ile vatansızlar BAĞ-KUR'un zorunlu sigortalılık uygulaması dışında kalırlar. Yabancı uyruklu kavramı "mülteci, özel statüdeki yabancı, birden fazla yabancı vatandaşlığı olanlar, yabancı devlet vatandaşlığı" olanları içerir. Ancak vatandaşlıklarından biri Türk vatandaşlığı olan kimse yabancı vatandai değil Türk vatandaşı sayıldığından BAG-KUR'a üye olabilecektir. Vatansızların BAĞ-KUR'a üyeliği konusunda ne Yasada ne de "BAĞ-KUR Sigortalıların başvurma Usulleri ve Uyma Mecburiyetinde Oldukları Esaslar ve Tescille İlgili İşlemler Hakkındaki Yönetmelikte" bir hüküm yoktur. Ancak 279 sayılı Genelge ile mevzuattaki bu boşluk doldurulmuş ve vatansızların BAĞ-KUR sigortalısı olamayacakları belirtilmiştir. BAĞ-KUR üyesi olan bir Türk vatandaşı, vatandaşlığını yitirdiğinde BAĞ- KUR sigortalılığı da sona erer. Yani kendilerine malullük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra Türk vatandaşlığından ayrılanlara anılan aylıklar ödenmez. Ancak bunlann yatırdığı primler toptan ödeme yoluyla bu kişilere iade edilir.

21 11-Ba^ka Bir Sosyal Güvenlik Kurumu ile İlişkileri Olanlar Neden BAG-KUR Sigortalısı Olamazlar? Mevzuatımızda birden fazla sosyal güvenlik kurumundan yararlanmaya olanak tanıyan düzenlemeler bulunmamaktadır. Kural sosyal güvenlikte teklik ilkesinin uygulanması olduğuna göre, bir sosyal güvenlik kurumu ile bağlantısı olanların, öteki sosyal güvenlik kuruluşlarına üyeliğinden söz edilemiyecektir sayılı yasanın 24. maddesinde yasayla veya yasanın verdiği yetkiye dayanarak kurulan sosyal güvenlik kuruluşlarına prim veya kesenek ödeyenlerle bu kuruluşlardan malullük, yaşlılık aylığı veya sürekli tam işgöremezlik geliri almakta olanlar, BAG-KUR'un kapsamı dışındadır. Ancak dul ve yetim aylığı ya da sosyal kurumundan geçici veya sürekli işgöremezlik geliri alanlar BAĞ-KUR'un kapsamına girebilirler. Dul ve yetim aylığı bağlayan kuruluşun türü burada rol oynamaz. Yasanın 24. Maddesi bağlamında sigortalı olma koşullarını taşımalarına karşın, Noterlerin ve Avukatların 506 sayılı yasanın 86. Maddesi uyarınca topluluk sigortası, kapsamında olmaları nedeniyle, meslekleri yanı sıra başka bir işle uğraşsalar bile, 1479 sayılı yasanın kapsamının dışındadırlar. Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin de belirttiği gibi sosyal güvenlik sistemimizde çifte sigortacılık sözkonusu değildir. Önceden bağlayan ve devam eden sigortalılığa öncelik tanınır (Y.21.H.D t, 1997/7339 E, 1998/152 k). 12-Tarım İşi Yapanların BAĞ-KUR'la İlişkisi Mevzuatımızda Nasıl Düzenlenmiştir? Tarım işi yapanlar gerek 1479 sayılı yasa (Md.24/ll.d), gerekse BAG-KUR Sigortalıların başvurma Usulleri ve Uyma Mecburiyetinde Oldukları Esaslar ve Tescille İlgili İşlemler Hakkında Yönetmelik (Md.5/d) anlamında sigortalı değildir. Tarım işi kavramı neleri kapsar sorusuna uygulamada net yanıt vermek zordur. Yargıtay birçok kararında bu yönde kimi belirlemelerde bulunmuştur, "öncelikli davacının fiilen yaptığı balıkçılık faaliyetinin ne olduğu yönetimince ve özellikle vergi dairesinden tüm kayıt ve beyannameler celbedilerek araştı-

22 rıiıp saptanmalı ve sonucuna göre üretime katkısı olmaksızın sadece denizde motorla balık avlama işini bağımsız olarak yapması halinde vergi mükellefi olduğu sûrece 1479 sayılı kanunun 24. Madde çerçevesinde zorunlu BAĞ-KUR'lu sayılmalı, aksine balık üretip satıyorsa tarım işi kabul edilerek 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu'na tabi olduğu edilir. (Y.10.H.D t.1995/5340 E, 1995/5906 k)" Tarım İşi Yapanlar BAĞ-KUR Sigortalısı Sayılmazlar. Davacı sebze üreticisi olduğuna ve kendi ürettiği sebzeleri sattığına göre yaptığı işin galip yönü tarım işidir" (YiO H.D /1079), yine Yüksek Mahkemeye göre "besicilik"te tarım işidir (Y.10 H.D, /1503). Görülüyorki tarım işi kavram olarak, hayvanlara ya da toprağa yönelik olması farketmeksizin, bakım veya üretim aşamalarını kapsamaktadır. Tarım işi yapanlar 1479 sayılı yasa bağlamında sigortalı sayılmazlarken tarım sanatları olarak adlandırılan tarım işlerinden elde edilen ürünlenn işlenmesine ilişkin faaliyetleri yapanlar ise 1479 sayılı yasanın uygulama alanı içindedirler. 13-İst8ğe Bağlı BAĞ-KUR Sigortaiıiıktan Kimler Yararlanabilir? 1479 sayılı yasa zorunlu sigortalılık yanısıra isteğe bağlı sigortalılıkta öngörmektedir. İsteğe bağlı sigortalılık 1479 sayılı yasanın 2229,3165 ve 3396 sayhı yasalarta değişik 79 maddesi ile düzenlenmiştir. Ayrıca bu konuda BAĞ-KUR isteğe bağlı Sigortalılık Yönetmeliği de yürürtüğe girmiştir (R.G /19890). Anılan düzenlemelere göre isteğe bağlı BAĞ-KUR sigortalılıktan yarartanabilecek olanlar şu şekilde sıralanabilir: a- Ev kadınları (Bağk Md.79/1, İBSİY Md. 4/a) b- Türkiye'de ikamet eden Türk asıllı yabancı uyruklular (Bağk. Md.79/1, İBSİY Md.4/b) c- Herhangi bir Sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olmayanlar (İSBSİY Md. 4/c) d- Yurt dışındaki vatandaşların yanlarında bulunan ve herhangi bir işte çalışmayan eşleri (İBSİY Md.4/d) e- BAĞ-KUR'a bağlı zorunlu sigortalılık niteliğini yitirenler (İBSİY Md.4/e)

23 f sayılı yasaya göre sigortalı sayılmayanları gösteren 24. Maddenin 2. Bendinde sayılanlardan tarım işi yapanlar (Bağk. Md. 79/1) Zorunlu BAG-KUR sigortalı olanlar isteğe bağlı sigortalı olamazlar. İsteğe bağlı sigortalılık kapsamına alınan ev kadınından ne anlaşılacağı konusunda ise yasada açık bir hüküm yoktur. Ancak ev kadını genel anlayışa göre değerlendirmeli ve meslek sahibi olanları bunun dışında tutmalıdır. Öte yandan yargıtaya göre isteğe bağlı sigortalılıkta ev kadınının bu niteliğine itiraz edene ispat yükümlülüğü getirilmiş buna karşın ev kadını olduğuna ilişkin belgeyi ikametgah muhtarlığı dışında bir muhtarlığa onaylatan kadının bizzat ev kadınlığını kendisinin ispat etmesi gerektiği benimsenmiştir. (Y10 H.D ,4319/4967, Y10 H.D , 5087/58 38). BAĞ-KUR'a bağlı zorunlu sigortalılık niteliğini yitirenler bir "dilekçe" ile İl Müdürlüklerine, yurt dışından olanlar ise BAG-KUR Genel Müdürlüğü'ne başvuracaklardır. İlk kez isjeğe bağlı olarak BAG-KUR sigortalısı olmak isteyen ise başvurularını, "BAG-KUR isteğe bağlı Giriş Bildirgesi" ile ikametgahlarının bulunduğu yerdeki BAG-KUR I Müdürlüklerine yapacaklardır. 14-Zorunlu BAĞ-KUR Sigortalılığı Ne Zaman başlar? Sosyal Sigortalar yasa yoluyla ve zorunlu olarak kurulur. Sosyal sigortaları özel sigortalardan ayıran en önemli fark da budur. Bu ilke 1479 sayılı yasanın 25. Maddesinde de yer bulmuştur. Gerçekten de 25. Maddenin 1. Fıkrası belirli koşulların gerçekleşmesiyle BAĞ-KUR zorunlu sigortalılığın kendiliğinden bağlayacağını hüküm altına almıştır. Yine yasanın 26. Maddesi "sigortalı olmak hak ve yükümlülüklerinden kaçınılamaz. Sözleşmelere, Sosyal Sigorta yardım ve yükümlülüklerini azaltmak veya başkasına devretmek yolunda hükümler kurulamaz " düzenlemesiyle sigortalılığın zorunluluğunu bir kez daha vurgulamıştır. Buna karşın gerek 25. Madde, gerekse BAĞ-KUR Sigortalılarının başvurma Usulleri ile Uymak Mecburiyetinde Oldukları Esaslar ve Tescille İlgili İşlem Hakkında Yönetmeliğin 6. Maddesi gereği BAĞ-KUR'da zorunlu sigortalılığın bağlaması, sigortalı sayılanların durumlarına göre farklılıklar gösterir.

24 BAü'KUR Md.25, BUEYMd.o'e göre sigortahhk: a- Gelir vergisi mükellefleri için bu mükellefiyetin başladığı tarihten, b- Gelir vergisinden muaf olanlar ile vergi kaybı bulunmayanlar, esnaf ve sanatkar sicil memurluğu veya kanunla kurulu meslek kuruluşlarına kaydedildikleri tarihten, c- Limited şirketlerin ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, ortaklıklarının başladığı tarihten, d- Anonim şirketlerin kurucu ortakları, kurucu ortak oldukları tarihten, yönetim kurulu üyeleri için yönetim kuruluna seçildikleri tarihten, e tarihinde muhtar olanlar bu tarihten, daha sonra seçilenler için seçildikleri tarihten itibaren bağlar. 15-Zorunlu BAG-KUR Sigortalılığında Kayıt ve Tescil İşlemleri Nasıl Yapılır? BAĞ-KUR'a başvuru, sigortalı sayılmayı ve sigortalılığın başlangıcını belirleyen bilgileri içeren, kurumca hazırlanan "BAĞ-KUR Giriş Bildirgesi" ile yapılır (Ek.1). BAĞ-KUR'a giriş biidirgelerinin (BUEY Md. 8); - Esnaf ve sanatkarlar ve öteki bağımsız çalışanların vergi dairelerine Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Memurluğuna veya yasa ile kurulu meslek kuruluşlarına, - Köy veya mahalle muhtarlarının mahalli mülki amirliğine onaylattırıldığı tarih başvuru tarihi sayılır; basamak belirlenmesinde bu tarih esas olarak alınır. Zoruniu sigortaiı sayılanlardan (BUEY Md. 9); -Ticaret kazanç veya mesleki kazancı nedeniyle gerçek veya götürü usulde gelir vergisi yükümlüsü oların giriş bildirgeleri, bağlı bulundukları vergi dairelerince onaylanır. Bu bildirgeler meslek kuruluşlarınca da onaylanabilir. - Limited şirketlerin ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyelerinin giriş bildirgeleri şirket yetkililerince kayıtlı bulundukları ticaret sicil memurluklarınca ayrı ayrı onaylanır.

25 - Gelir vergisinden muaf olanlar ile vergi kaydı bulunmayanların giriş bildirgeleri Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurluğunca veya yasa ile kurulu meslek kuruluşlarınca onaylanır. - Köy veya mahalle muhtarlarının giriş bildirgeleri ise yerel mülki amirlikonaylanır. çe Öte yandan BAG-KUR yasasına göre sigortalı sayıldıkları tarihten başlayarak en geç üç ay içinde BAG-KUR İl Müdürlüklerine veya vergi daireleri ile Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Memurluğuna ya da yasa ile kurulmuş meslek odalarına başvurarak giriş bildirgesi doldurup tescillerini yaptırmayanların tescilleri kurumca re'sen yapılır (BUEY Md.14). BAĞ-KUR yasası Md. 24 gereğince bu yasa kapsamına giren zorunlu sigortalıların üç ay içinde başvurarak kayıt ve tescil işlemlerini yaptırmamaları halinde bunlar hakkında kurumca yapılacak başvuru üzerine bağlı bulundukları meslek kuruluşlarınca bir aya kadar disiplin cezası niteliğinde meslekten men cezası verilir. Tekerrür halinde verilecek meslekten men cezası bir aydan az olamaz (Bağk. K. Md.81). 16-Yeniden Sigortalılığa Başvuruda Yöntem Nedir? (BUEY Md. 12) BAĞ-KUR'daki sigortalılık niteliğini yitirenlerden daha sonra 1479 sayılı yasanın 24.maddesi kapsamına girenler, kurumca hazırlanan "Yeniden Sigortalılık Formu'nu" doldurarak bağlı bulundukları vergi dairelerine, gelir vergisinden muaf olanlar ile vergi kaydı bulunmayanlar ise Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurluklarına ya da yasada kurulu meslek kuruluşlarına onaylattıktan sonra üç ay içinde BAĞ-KUR İİ Müdürlüklerine vererek yeniden sigortalı olurlar. Aynı şekilde, yeniden seçilen köy ve mahalle muhtarları da "Muhtarlar için Yeniden Sigortalılık Formu" doldurup yerel mülki amire onaylattıktan sonra üç ay içinde İl Müdürlüklerine vererek yeniden sigortalı olabileceklerdir.

26 Yönetmeliğe göre gerek BAĞ-KUR ve gerekse öteki sosyal güvenlik kuruluşları kapsammdan çıkarak yeniden BAG-KUR yasası kapsamına girenlerin, önceden BAĞ-KUR'a fiilen prim ödemiş oldukları son basamak üzerinden sigortalılıkları sürer (BUEY Md. 12). 17-Yasada Sigorta Primine ve Aylıklara Esas Olan Gelir Basamakları Saptanmış mıdır? BAĞ-KUR sigortalısının prim ve aylık tutarına esas olan göstergeler 1479 sayılı yasanın 50. Maddesinde 24 basamak şeklinde belirlenmiştir. En düşük basamak bir, en yüksek basamak ise yirmidörttür. Gelir basamaklarını seçmek ve seçilen gelir basamakları üzerinden prim ödemek suretiyle yaşlılık aylığına hak kazanılır. Sigortalı basamak seçiminden ödeme gücüne kadar gelecekteki gereksinimlerini de gözönünde bulundurarak basamak seçiminde dikkatli olması gerekir. Basamak sayısının arttırılmasına, göstergelerin değiştirilmesine, saptanan yeni basamaklarda basamak yükseltilmesi için bekleme süresi ile göstergelerin bağlanmış ve bağlanacak aylıklara uygulama tarihini saptamaya yasanın 50. Maddesinin son fıkrası uyarınca Bakanlar Kurulu yetkilidir. 18-Basamak Seçimi ile Basamaklara Uyum Nasıl Olacaktır? BAĞ-KUR sigortalısı sigortalılığın bağladığı tarihte aylık gelir basamaklarının ilk oniki basamağından dilediğini seçer ve en geç üç ay içinde kuruma vereceği giriş bildirgesi (Ek.1) üzerinde veya dilekçesinde yazılı olarak bildirir. Üç ay içinde basamak seçilmemesi halinde birinci basamak seçilmiş sayılır (Bağk Md.51, BUEY Md.10/MI). Öteki sosyal güvenlik yasalarına bağlı bir işte çalıştıktan sonra BAĞ-KUR sigortalılık kapsamına girenlerin konumunu belirlemede yöntem değişiktir. Yasaya göre diğer sosyal güvenlik yasalarına tabi bir işte çalıştıktan sonra BAĞ-KUR kapsamına girenler basamak seçiminde özgür değildimer. Anılan sigortalıların geldikleri sosyal kurumlardaki süreler değerlendirilmek suretiyle 50. maddede belirtilen aylık gelir basamaklarından en yakın basamaktan altını, 12. Basamaktan yukarısını seçemezler. Ancak BAĞ-KUR'a uyumu ile bulunan basamakla onikinci basamak arasındaki tüm basamaklan seçme olanağı bulunmaktadır.

27 Gerek BAG-KUR ve gerekse öteki sosyal güvenlik kurunnları kapsamından çıktıktan sonra yeniden BAG-KUR sigortalılık kapsamına girenlerin sigortalılıkları, önceden BAG-KURJa fiilen prim ödemiş oldukları son basamak üzerinden devam edecektir (BAGk. Md. 51/IV). 19-Basamaklarda Bekleme Süreleri Nelerdir? 1479 sayılı yasanın 52. Maddesine göre sigortalının onikinci basamağın altında seçtiği, intibak ettirildiği ve yükseltildiği ilk oniki basamaktan her bir basamakta bekleme süresi bir yıldır. İlk oniki basamakta bekleme sürelerini dolduran sigortalıların basamak yükseltme işlemleri hiçbir talebe bakılmaksızın kurumca kendiliğinden yapılır (BUEY Md. II/IV). Sigortalı onüçüncü basamaktan yirmidördüncü basamağa kadar olan basamaklarda ise iki tam yılı doldurmadıkça bir üst basamağa yükseltilemez (BUEYMd.11/lll). Onikinci basamakta ve daha üst basamaklarda bekleme süreleri dolan sigortalıların basamak yükseltmeleri kimi koşullara bağlanmıştır. Buna göre söz konusu basamaklardaki bekleme sürelerini dolduran BAG-KUR sigortalılarının, talep tarihinden öncesine ilişkin prim ve her türlü borçlarını ödemiş ve yazılı istemde bulunmuş olmaları gerekmektedir. Bunlar sırası dışında basamak yükseltilemez. Bu koşulların gerçekleşmesinde ve basamak yükseltilmesinin yapılması durumunda BAG-KUR sigortalısı, yükseltme farkı ve primlerini ödemekle yükümlüdür. 20-Zorunlu Sigortalılık Ne Zaman Sona Erer? 1479 sayılı yasanın 25. ve yönetmeliğinin 13. Maddesi zorunlu sigortalılığın sona ermesini sigortalılığın başlangıcına koşut olarak düzenlemiştir: a- Gelir vergisi yükümlüleri bu yükümlülüklerin sona erdiği tarihte, b- Gelir vergisinden muaf olanlar ile vergi kaydı bulunmayanlar Esnaf ve Sanatkar Sicilinden veya Meslek kuruluşlarındaki üyeliklerinin silindiği tarihte. c- T.G. Emekli Sandığına tabi olarak çalışmaya başlayanların keseneklerinin kesilmeye bağladığı tarihte, d- İflasına karar verilmiş olan tasfiye halindeki özel işletmeler ile şirket ortaklarının, özel işletmelerin veya şirketin tasfiyesine karar verildiği zaman-

28 da. e- BAĞ-KUR kapsamında alınan köy ve mahalle muhtarları, hizmet sözleşmesi ile çalışmaya başladıkları tarihte, f- Şirketlerle ilgisi kalmayanların çalışmalarına son verdikleri veya ilgilerinin kesildiği zamanda, g- Gelir vergisi mükellefiyeti bulunmayan veya gelir vergisinden muaf olan, ancak esnaf ve sanatkar veya meslek kuruluşlarındaki kayıtları nedeniyle BAĞ-KUR sigortalısı olanlardan, bu sigortalılıkları sırasında hizmet sözleşmesi ile çalışmaya başladıkları tarihte, h- Kendi aralarında sözleşme yaparak bir meslek kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışan Donatma iştirakleri sahipleri sözleşmenin feshedildiği veya ortaklıktan ayrıldıkları anda, i- Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapmış yabancı ülkede sigortalı olarak çalışmaya başlayanın, çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce, j- Yedek subay olarak askerlik yapanların, yedek subay okulunu bitirdikleri ayın sonunda, BAĞ-KUR sigortalılıkları sona erer. Sigortalılıkları sona erenler durumu yönetmeliğin 16. Maddesine göre ilgili İl BAĞ-KUR Müdürlüklerine "İşi Bırakma Formu" ile bildirirler (BUEY Md.16/1). Ayrıca vergi daireleri, sermaye şirketleri. Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurluğu, öteki yasal mesleki kuruluşların üyeleri veya ortaklıkları sona erenlerin üç ay içinde ilgili BAĞ-KUR İl Müdürlüklerine bildirmek zorundadırlar (BUEY Md.16/ll-lll-.IV). 21-İsteğe Bağlı Sigortalılığın Başlangıcı Ne Zamandır? İsteğe bağlı BAĞ-KUR sigortalılığının başlangıcı sigortalıların niteliğine göre farklılıklar göstermektedir. Şöyle ki; - Yurtdışındaki vatandaşların eşlerinin isteğe bağlı sigortalılıkları BAĞ- KUR Genel Müdürlüğüne yazılı başvuru tarihinden itibaren başlar (Yön.Md.6b). - Ev kadınlan, Türkiye'de ikamet eden Türk asıllı yabancı uyruklular ve herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmayanlar BAG-KUR İl Müdürlüklerine yazılı olarak başvurdukları tarihten itibaren sigortalı sayılırlar (Yön.Md.6.a).

29 - BAĞ-KUR zorunlu sigortalıkları sona erenlerden isteğe bağlı BAĞ-KUR sigortalısı olmak isteyenlerin sigortalılıkları ise, kuruma yazılı başvuru tarihlerinde başlar (Yön.Md.6/c). 22-İsteğe Bağlı Sigortalılıkta Başvuru Nasıl Olur? İsteğe bağlı sigortalılık yönetmeliğinin 5.maddesine göre; BAĞ-KUR'a bağlı zorunlu sigortalılık niteliğini yitirenlerden istepe bağlı sigortalı olmak isteyenler" dilekçe" (Ek2) ile, isteğe bağlı ilk kez BAG-KUR'a isteğe bağlı Sigortalı giriş Belgesi ile (Ek 3) başvururlar. Öte yandan yine yönetmelik uyarınca yurt içinden isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler, devamlı ikametgahlarının bulunduğu yerdeki İl Müdürlüğüne, yurt dışından isteğe bağlı sigortalı olmak isteyen, doğrudan BAĞ-KUR Genel Müdürlüğüne başvuracaklardır. 23-İsteğe Bağlı Sigortalılıkta Basamakların Seçimi Ne Şekildedir? BAĞ-KUR isteğe bağılı sigortalılık yönetmeliğine göre isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler BAG-KUR yasasının değilik 50 ve 51. Maddelerinde yer alan 24 gelir basamağının, ilk onikisinden dilediklerini seçebilirler (Yön.Md.8). Ancak öteki sosyal güvenlik yasalarına tabi bir işte çalıştıktan sonra BAĞ-KUR isteğe bağlı sigorta kapsamına girenlerin daha önceki süreleri dikkate alınarak intibak yapılır. Bunlar intibak ettirildikleri basamaktan aşağısını ve 12. Basamaktan yukarısını seçemezler. Gerek BAĞ-KUR ve gerekse öteki sosyal güvenlik kuruluşları kapsamından çıkarak yeniden BAG-KUR kapsamına girenlerin öncesinde BAĞ-KUR'a fiilen prim ödemiş oldukları son basamak üzerinden sigortalılıkları sürer (Yön.Md.8.f.3). İsteğe bağlı sigortalılıkta basamak yükseltme işlemleri zorunlu sigortalardaki gibidir. 24-İsteğe Bağlı Sigortalılık Nasıl ve Ne Zaman Sona Erer? Sigortalının konumuna göre isteğe bağlı sigortalılığın sona ermesi ve tarihi farklılıklar gösterir. Şöyle ki; a- İsteğe bağlı sigortalılığın sona ermesi için yazılı istemde bulunulması durumunda, istemin kurum kayıtlarına geçtiği tarihten, b- İsteğe bağlı sigortalının zorunlu sigorta olarak BAĞ-KUR ya da öteki

30 sosyal güvenlik kuruluşlan kapsamına girmesi halinde, bu tarihten itibaren, c- Yaşlılık aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması için talepte bulunması halinde, bu tarihden itibaren, d- Sigortalının malullük aylığına hak kazanması halinde, rapor tarihinden itibaren, e- İsteğe bağlı sigortalının ölümü halinde bir süre prim ödemiş ise, en son prim ödenen ayın sonundan ölüm tarihinden önceki ayda prim ödemelerinde bulunması durumunda ölüm tarihinden, f- İsteğe bağlı sigortalının ölümünün halinde ödenmeyen ayların primleri hak sahiplerince prim ve her türlü borçların ödenmesi koşuluyla ölüm tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalılık son bulacaktır. 25-Birden Çok Sosyal Güvenlik Kurumuna Üye Olanlarm Durumlarmı Açıklar mısınız? Birden çok sosyal güvenlik kurumuna üye olabilme olanağına sahip olan sigortalıların durumları belirsizliklere neden olmaktadır. İşe bu durumda uygulamada hangi faaliyetin daha önce başladığına bakılmaktadır. Örneğin BAĞ-KUR kurumuna tabi faaliyeti önce başlamış ancak ilgili kuruma tescili yapılmamış bir sigortalı, daha sonra Sosyal Sigortalar kapsamına giren bir faaliyete başlarsa, bu durumda S.S.K. tabi sigortalılığı değil BAĞ-KUR'a kayıt ettirilmesi gerekecektir. Yargıtayın bu konudaki kararı, bu görüşü teyit etmektedir. Şöyle ki;" Bir kimsenin hangi kanun kapsamında olduğunun tespiti için tescilin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın önce bağımsız çalışmasının mı, yoksa hizmet akdi ile çalışmasının mı, diğer bir deyişle 1479 sayılı BAĞ-KUR Kanununa tabi çalışmasının mı önce başlayıp devam etmekte olduğu"na dikkat edilmesi gerekecektir(y10 H.D /4596). Daha sonraki bir başka kararında da Yargıtay bu görüşü iyice perçinlemiştir. Şöyle ki; "Gerçekten bir kimsenin yasanın öngördüğü biçimde BAĞ-KUR kapsamına girdikten sonra, bu statüden çıkması ancak yasanın açıkça gösterdiği koşulların gerçekleşmesine bağlıdır. Şu duruma göre davacıyı BAĞ- KUR'luluk statüsüne sokan gelir vergisi yükümlülüğünü gerektiren tican faaliyeti sona ermediği sürece başlamış bulunan BAG-KUR'luluk sona ermez ve bunun gerektirdiği yükümlülüklerden kaçınılamaz.

31 Davacı bir taraftan hizmet akdiyle çalışmakla birlikte diğer taraftan üçüncü kişiler aracılığıyla, ticari faaliyetini, yürütmüş, başlamış olduğu işi devam ettirmekle yasanın öngördüğü BAG-KUR'luluk koşullarını yitirmemiştir" (Y 10H.D /2937). BAĞ-KUR yasasının 70.maddesine göre BAĞ-KUR sigortalılığının saptanmasına ilişkin açılacak davalarda görevli mahkemeler İş Mahkemeleridir (Ayrıca bak. Y10 H.D /8520).

32 P R İ M L E R

33

34 26-BAĞ-KUR Sigortalılığında Prim'den Ne Anlaşılır? Prim, sigortalıdan, bildirdiği gelir üzerinden, kendisine yapılacak her türlü yardımlarla, yönetim giderlerini karşılamak üzere, yasanın belirlediği oranda ve sigorta olayının gerçekleşmesinde alınan tutardır. Prim sigortalı bakımından ödenmesi zorunlu edim niteliğindedir. Ayrıca prim sigorta gelirlerinde önemli bir kaynaktır ve primin sigorta yardımlarına harcanması kuraldır. Ancak kurumun yönetim giderleri yıllık genel giderlerin % 10'nunu aşamaz (Md.48). Prim 1479 sayılı yasanın S.bölümünde (Md.48-55) hüküm altına alınmıştır. Primlerle ilgili bu hükümler birçok kez değişikliğe uğramıştır. Nitekim yasanın bu maddeleri 1979'da 2229,1981'de 2423,1983'de 'de 3396 son olarak 1999'da 4447 sayılı yasalarla değiştirilmiştir. Bu bağlamda tarihinde "BAG-KUR Sigortalılarının Ödemek Zorunda Bulundukları Primlerin Hesaplanması, Ödenmesi ve Tahsili Usulleri Hakkında Yönetmelik" yürürlüğe sokularak tarihli bu konudaki yönetmelik yürürlükten kaldırılmış ve böylece prim konusu yasal değişikliklere koşut olarak yeniden düzenlenmiştir. 27-BAĞ-KUR Prim Oranlan Nedir ve Nasıl Hesaplanır? BAĞ-KUR yasasına göre sigortalıların ödeyecekleri primler ve bağlanacakları aylıkların hesabında, aşağıda saptanan basamak göstergelerinin her yıl Nisan ayında ilk olarak bir önceki yılın Aralık ayı ile ondan öncesi yılın Aralık ayına göre DİE tarafından açıklanan TÜFE değişim oranı kadar, ikinci olarak bir önceki yılın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSMH) sabit fiyatlarla gelişme hızı kadar artınlarak bulunan değerleri prim matrahına esas tutulacak ve aylık buna göre hesaplanacaktır.

35 Geiir Tutarı 1479 S. BAĞ-KUR KANUNUNA'GÖRE SİGORTA PRİMİNE VE AYLIKLARA ESAS GELİR BASAMAKLARI İLE PRİM MİKTARLARINI GÖSTERİR TABLO Giriş Keseneği (TL.) ( tarihleri arasında) Basamal Yükseltme Farkı (TL) TABLO XLVIII Aylık Sigorta Primi (TL) Aylık Sağlık Primi (TL) Aylık Toplam den 2'ye den 3'e den 4'e den 5'e den 6'e dan 7'e den 8'e den 9'a dan 10'a dan ire İlden 12'e den 13'e den 14'e den 15'e den 16'a dan 17'e den 18'e den 19'a dan20e den 21'e en22'e den23'e den24'e Not Bu Tablo, 1479 s. Kanunun 49.50, S3, 76 ve Ek 15 inci maddelerine göre düzenlenmiştir. 34 (TL)

36 BAĞ-KUR'da aylık vs prim hesabında 24 basamak bulunmaktadır. Gelir basamakları 1. Basamaktan bağlayıp, 24. Basamakta son bulmaktadır. Primler yasada verilen bu basamaklardan, sigortalının seçtiği basamağa göre hesaplanır. BAĞ-KUR sigorta primi, basamak göstergelerinin her yıl Nisan ayında, bir önceki yılın Aralık ayından - Aralık ayına kadar TÜFEK Gelişme hızı kadar artırılarak bulunacak tutarın %20'sidjr. Sağlık Sigortası Primi ise aynı miktarın %15'si olarak belirlenmiştir (BAĞ-KUR Sigortalılarının Ödemek Zorunda Bulundukları Primlerin Hesaplanması, Ödenmesi ve Tahsili Usulleri Hakkında Yönetmelik Md.4/I,ll). Malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları, %20'lik primle karşılanmaktadır. Demek ki sigortalı için ödenecek toplam prim, basamak göstergesinin tsayı ile çarpılmasının %351 alınarak bulunacaktır. Belirtilen bu primler dışında, ayrıca giriş keseneği ve basamak yükseltme farkı adı altında iki tür prim daha alınır (Yön.Md.b4/lll). 28-BAĞ-KUR Sigortalılık Primleri Nasıl ve Ne Zaman Ödenecektir? BAĞ-KUR sigortaları prim borçlarını ve Sağlık sigorta primlerini her ay aylık olarak ilgili ayın sonuna değin kuruma ödemek zorundadırlar(yön.md.5/l). Giriş keseneği ise bir kerede bildirilen gelir basamağının katsayı ile çarpımının %25 oranında ve ilk aya ait primle alınır (Yön.Md.4/lll, Md.5/ll). Basamak yükseltme primi eski ve yeni basamak göstergelerinin farkının katsayı ile çarpılması kadardır ve yükselmenin geçerli olduğu aya ait primle birlikte ödenir (Yön.Md.4/lll, Md.5/ll). Prim borcu hesaplanırken ay 30 gün olarak dikkate alınır. Şayet primler süresi içinde ve tam olarak ödenmez ise ödenmeyen kısmına sürenin bitiş tarihten başlayarak tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun'da öngörülen zam oranları uygulanır. Gecikme zammı yalnız prim alacaklarına uygulanır ve borç ödeninceye kadar devam eder (DHÖY Md.7).

37 Kuruma ödenmesi gerekli sigorta ve Sağlık sigorta primi giriş keseneği ve basamak yükseltme primi ile gecikme zammı ile öteki her türlü para sigortalı tarafından kurumun anlaşma yaptığı bankalar ve PTT aracılığı ile gönderilir. Bu bankalara ve PTT Ve ödemenin yapıldığı tarih, kuruma ödeme tarihi sayılır. Ancak anlaşma yapılmış banka ve PTT dışındaki yollardan ödemenin yapılmış olmasında, ödemenin o kuruluşa yapıldığı tarih esas alınır. Bu ödemelerin kuruma intikali konusunda çıkacak uyuşmazlıklarda ispat yükümlülüğü sigortalıya aittir (DHÖY Md.6). Şu anda anlaşma yapılmış kurumlar T.Halk Bankası, Vakıflar Bankası^T.Emlak Bankası ve PTT'dir. Bu kurumlar havale ücreti tahsil etmeden BAG-KUR adına prim tahsil etmektedirler. 29-Olağanysty Durumlarda Prim Ödemede Kolaylıklar Sözkonusudur? Yönetmelik, olağanüstü durumlarda prim ödeme sürelerinde kimi kolaylıklar öngörmektedir. Şöyle ki; Prim ödeme aylarında, deprem, sel ve su baskını, yangın, kaya düşmesi, çığ ve benzeri tabi afetlerden dolayı işyeri veya ikatmetgahı yıkılan veya ağır şekilde zarar gören ve afete uğradıklarını köylerde ihtiyar heyetlerine, kasaba ve kentlerde belediyelerce verilecek belgelerle; Prim ödeme aylarında son onbeş gün çalışamayacak derecede hasta olduklarını SSK Sağlık Kurumlarınca, Devlet Hastaneleri Sağlık Kurullarınca veya Üniversite ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sağlık kurullarınca verilecek raporla; Belgeleyen ve bu belgeleri en geç prim ödeme ayını izleyen ay için kuruma gönderen sigortalılar hakkında, o aya ait prim borçlarını prim ödeme ayım izleyen 6 ay içinde ödediklerinde gecikme zammı uygulanmaz (DHÖY Md.9). 30-Yersiz Alınan BAĞ-KUR Sigorta Primleri İade Edilir mi? Yasanın 55. Maddesine göre yanlış ve yersiz olarak tahsil edilen primler alındığı tarihten itibaren 10 sene geçmemiş ise, sigortalıya iade edilir. Bu süre zamanaşımı süresidir ve yargıç tarafından re'sen dikkate alınmayacaktır. İade edilecek primlerden, kasdedilen asıl primler ile giriş keseneği ile yükselme primleridir.

38 Primleri iade edilenlere, prim iptal edilen çalışmaları nedeniyle kurumca malullük, yaşlılık, ölüm sigortalarından verilmekte olan aylıklar, ilgililer bu nedenle gerekli tahsis ve ödeme koşullarını yitirmiş olursa durdurulur. Ancak daha önce sağlanan yardımlara ilişkin giderler ilgililerden geri alınmaz. Burada güdülen amaç primlerin geri verilmesinden önce kurumca sigortalıya yapılmış tüm yardımları kapsamaktadır. Kurumun, sigortalıya yapmış olduğu yardımları geri isteyememesi primlerin yersiz ve yanlış alınması durumunda sözkonusudur. Ancak verilen primler sigortalının sahtecilik ve haksız eylemi sonucu ise, kurumun yapmış olduğu yardımları geri alması doğaldır. 31-İsteğe Bağlı BAĞ-KUR sigortalılığında Prim Ödemeleri Ne Kadardır, Nasıl ve Ne Zaman Ödenir? 1479 sayılı yasa primler konusunda isteğe bağlı sigortalılıkla, zorunlu sigortalılık arasında fark yaratmamıştır. Yani isteğe bağlı sigorta primine ilişkin özellikler için, bir kaç ayrık durum dışında zorunlu sigortalılık bölümünde primler için söylediklerimiz aynen geçerlidir. Ayrık durumları ise şöyle özetleyebiliriz: - Yasanın 79.maddesinin 5. Fıkrası bağlamında isteğe bağlı sigortalılıkta göz önüne alınacak süreler, ayı içinde primi yatırılmış olan sürelerdir. Diğer bir deyişle sadece ayı içinde primi yatırılmış süreler, sigortalılık süresine dahil edilir ve primi ödenmeyen süreler kendileri veya hak sahipleri tarafından prim ve her türlü borçlar ödenmek koşuluyla sigortalılık süresi olarak değerlendirilir (BAĞK.Md.79/5, İBSİY 9/a). - Yine isteğe bağlı sigortalılıkta özellik gösteren bir başka durum da; zorunlu sigortalılık sona erdikten sonra, isteğe bağlı sigortalılık isteminde bulunmadan prim ödemesi yapılmış ise, belirli koşulların gerçekleşmesi durumunda bu süreler isteğe bağlı sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Bu durumda isteğe bağlı sigortalının yazılı istemde bulunması ve eksik primlerin varsa gecikme zammı ile birlikte durumun kendilerine tebliğinden itibaren üç ay içerisinde ödenmesi gerekmektedir (İBSİY Md.9/b). Öte yandan yurtdışındaki vatandaşların yanlarında bulunan ve herhangi bir işte çalışmayan eşlerinin primlerini dövizle ödeme zorunluluğu isteğe bağlı sigortalılığı zorunlu sigortacılıktan ayıran öteki bir özelliktir.

39

40 BAG- KUR SİGORTALILARININ BORÇLANMA ŞEKİLLERİ

41

42 32-BAĞ-KUR Sigortalıları Kaç TOrde Borçlanırlar? BAĞ-KUR sigortaliları gerekli koşulları taşımaları durumunda 3 türde borçlanma şeklinden yararlanabilirler: -Askerlik sürelerinin borçlanılması -Yurt dışında geçen sürelerin borçlanılması -İsteğe bağlı sigortalıların borçlanılması 33-Askerllk Surelerinin Borçlanılması Ne Demektir? BAĞ-KUR yasasına tarihinde 3165 sayılı yasayla eklenen ek 9. Madde ile sigortalı olanlar, askerlikte er olarak geçen hizmet süreleri ile yedek subay okulunda geçen sürelerinin tamamını borçlanabilirler. Ayrıca ölümü halinde sigortalı olanların hak sahipleri de borçlanma talebinde bulunabilirler. Borçlanma talebinde bulunabilmek için, talepte bulunanların talep esnasında BAĞ-KUR sigortalısı olmaları gerekmektedir. Bunun yanısıra borclaq^nılabilecek askerlik hizmetinin fiilen icra edilmiş olması koşuldur. Bu anlamda bedelli askerlik hizmetlerinin borçlanılması, fiilen icra edilmemiş olmaları nedeniyle mümkün görülmemektedir. Ek 9. Maddenin 1. Fıkrasında askerlik hizmetinin Türkiye'de veya başka bir ülkede yapılıp yapılmaması hususunda bir ayrım gözetilmemiştir. Yasa doğrudan askerlik hizmetini yapanları kapsama alacak nitelikte düzenlenmiştir. Ayrıca yurtdışında askerlik yapanlar bu yasadan yararlanamaz şeklinde her hangi bir hüküm 9. Maddede yer almamıştır. Bu bağlamda askerlik hizmetlerini yurtdışında bulundukları ülkelerde yaptıktan sonra göçmen olarak Türkiye'ye gelerek Türk vatandaşlığına geçenler de yurtdışında geçen askerlik süreleri için borçlanma talebinde bulunabilirler. Yeter ki bu kişiler istem esnasında BAĞ-KUR Sigortalısı olsunlar. Yargıtay çeşitli tarihlerde verdiği kararlarla bu görüşü onaylamıştır (bkz.910 HD , 4734/5048). Öte yandan ölen sigortalıların hak sahiplerjnin askerlik borçlanması yapabilmeleri için sigortalının ölüm tarihinde BAĞ-KUR'da sigortalı olması koşuldur.

43 şuldur. 34-Askerlikte Geçen Süreler Nasıl Borçlanılır? Borçlanma primleri sigortalının talep tarihinde bulunduğu basamak üzerinden yürürlükteki prim tutarlarına göre hesaplanır. Ayrıca borçlandırılan sürenin karşılığı sigortalının prim ödeme süresine katılır. (Ek Md. 9/II-III). Primlerin saptanmasında askerliğin hangi tarihte yapılmış olduğu önemli değildir. Askerlikte geçen sürelerin borçlanılmasında, sigortalılar veya hak sahipleri gerekli belge ve bilgileri BAĞ-KUR İl Müdürlüklerinden temin ederler. Bunlar "BAĞ-KUR SİGORTALILIK BELGESİ'ni" (Ek.4 ) bağlı oldukları Vergi Dairesine, Ticaret Odalarına, "ASKERLİK SÜRESİNİN BORÇLANMA HİZMET CETVELİ'ni (Ek.5 ) askerlik şubelerine onaylatırlar ve "ASKERLİK SÜRESİNE AİT BORÇLANMA TALEP DİLEKÇE" si (Ek.6) doldurup imzalarlar. Ayrıca bu formlara, hesap ekstrelerinin de yer almayan prim makbuzlarının fotokopileri eklenir. Hazırlanan tüm bu belgeler BAG-KUR'a ya elden teslim edilir veya PTT aracılığı ile taahhütlü olarak kuruma postalanır. Askerlik borçlanma işlemleri BAĞ-KUR İl Müdürlüklerince tamamlanır ve ödenmesi gereken borç miktarı saptanarak, sigortalı veya hak sahiplerine tebliğ edilir. Bu bildirimi izleyen iki yıl içerisinde anılan borçlanma tutarının ödenmesi gereklidir. Tebliğ edilen borç miktarı yazdırılarak bankaya yatırılır. Böylece askerlik borçlanma işlemi tamamlanmış olur. Askerlik süreleri sigortalılık süresi olarak sayılır. Hesaplanan borçlanma tutarının belirtilen süre içerisinde tamamen ödenmemesi durumunda borçlanma talepleri geçersiz sayılır (Ek.Md.9A/). Öte yandan yasaya göre BAĞ-KUR askerlik borçlanmasından yararlanan sigortalının askerlik hizmeti, sigortalılığından önceki bir döneme rastladıysa, sigortalılığın başlangıç tarihi borçlanılan süre kadar geriye alınır (Md.9/IV).

44 35-İsteğe Bağlı Sigortalılığın Borçlanılması Ne Demektir? BAĞ-KUR yasasına tarih 2229 sayılı yasanın 34. Maddesiyle eklenen ek geçici 4. Madde ile isteğe bağlı sigortalılara 10 yıllık borçlanma olanağı tanınmıştır. Yasaya göre; isteğe bağlı sigortalı olanlardan 4 Mayıs 1979 tarihinde kadın iseler 40, erkek iseler 45 yaşını dolduranlar, sigortalı oldukları tarihten itibaren geriye doğru 10 yıllık süreyi isteğe bağlı sigortalılığın tescilinden itibaren bir yıl içinde talepte bulunmak koşuluyla borçlanabilirler. Madde de geçen on yıllık süre tavandır. Borçlanma süresi olarak üstüne çıkılması olanaksızdır. Ancak 10 yıllık sürenin altında bir sürenin borçlanılması olanak dahilindedir. Şu kadar ki BAĞ-KUR yasası ile öteki sosyal güvenlik yasalarına tabi hizmeti bulunanlar ancak 10 yıla tamamlayacak süreyi borçlanabilirler. 36-İsteğe Bağlı Sigortalılar Nasıl Borçlanırlar? İsteğe bağlı sigortalılar borçlanma ile ilqili bilgi ve belgeleri BAĞ-KUR İl Müdürlüklerinden sağlarlar. Buradan "İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILARIN 10 YILLIK BORÇLANMASI İLE İLGİLİ TAAHHÜTNAME" (Ek.7 ) ve "nüfus kayıt örneği" formunu alırlar. Nüfus kayıt örneğini nufüs memurluğundan onaylatırlar. İsteğe bağlı sigortalıların 10 yıllık borçlanması ile ilgili taahhütname sigortalı tarafından doldurulup imzalanır. Borçlanma yapacak sigortalı, nufüs kayıt örneğini, borçlanma taahhütnamesine ekleyerek kuruma ya elden teslim eder veya PTT kanalı ile taahhütnamen gönderir. İsteğe bağlı sigortalılık borçlanma işlemleri BAĞ-KURİİ Müdürlüklerince tamamlanır ve ödenmesi gereken borç miktarı belirlenerek sigortalıya bildirilir. BAĞ-KUR tarafından bildirilen borç miktarı "10 YILLIK BORÇLANMA KARŞILIĞIDIR" şeklinde makbuza not düşülerek bankaya ödenir. Böylece borçlanma işlemi tamamlanmış olur. Borçlanılan süreler sigortalılık süresi olarak sayılır. Borç miktarı isteğe bağlı sigortalılığın başlangıç tarihinden itibaren 2 yıl içinde ödenmelidir. Bu süre içerisinde borçların tamamen ödenmemesi halinde borçlanmaları geçersiz sayılır.

45 37-Yurt dışında Geçen Sürelerin Borçlanılması Ne Demektir? Yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının yurt dışında geçen sürelerinin sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi tarihli, 3201 sayılı yasayla hüküm altına alınmıştır. Yasaya göre; 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşları, yurt dışında geçen ve belgelendirilmiş olan çalışma sürelerini, bu çalışma süreleri arasında veya sonunda herbirinde bir yıla kadar işsizlik süreleri de yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerinin tamamını veya diledikleri kadarını borçlanabilirler(md.l). Yurt dışındaki çalışma sürelerini ve ev kadını olarak geçen sürelerini yurda KESİN DÖNÜŞ tarihinden sonra borçlanmak isteyenlerden; -Yurt dışına çıkmadan önce BAG-KUR sigortalısı iken kesin olarak yurda döndükten sonra hiç bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olmayanlar, -Yurt dışından kesin dönüş yaptıktan sonra, BAG-KUR sigortalısı olanlar, -Yurt dışında ev kadını olarak bulunanlar. Kesin dönüş tarihinden itibaren 2 yıl içerisinde bizzat kendileri ya da hak sahipleri Ankara'da bulunan BAG-KUR Genel Müdürlüğüne başvururlar. 38-Yurt dışında Geçen Sürelerde Borçlanmada Yöntem Nedir? Yurt dışında geçen sürelerini, borçlanmak isteyenler başvurularını Genel Müdürlük Yurt Dışı Hizmetler Müdürlüğüne yapacaklardır. Bunun üzerine borçlanma yapacaklara bir taahhütname (Ek.8) ile bir de beyanname (Ek.9) verilir. Bu formlar başvuru sahiplerince doldurulur ve imzalanır. Bunlara ayrıca şu belgeler de eklenir: -Nüfus Hüviyet Cüzdanının onaylı sureti, -Yurt dışında çalışanlar, çalıştığı ülkede bağlı bulunduğu sigorta kurumundan veya işyerinden alacakları hizmet cetvelinin noter onaylı sureti, -Yurt dışında kendi nam ve hesabına çalışanlar, çalıştıkları ülkelerdeki meslek kuruluşlarından alacakları belgeler, -Ev kadınları ve yurtdışında çalışanlar pasaportlarında bulunan yurt dışına çıkışlarıyla kesin dönüş tarihi ve resimli sayfalarının noter onaylı fotokopisi.

46 Borçlanma işlemleri Genel Müdürlükte tam.amlanarak borçlanma sürelerinin her bir günü için iki Amerikan Doları üzerinden borçlanma tutarı, hesap edilerek ödenecek toplam dolar miktarı ilgililere tebliğ edilir. 39-Hizmetlerin Birleştirilmesi BAĞ-KUR Sigortalılığmda Sözkonusu Olur mu? Ülkemizde birden çok sosyal güvenlik kurumu vardır. Birden çok sosyal güvenlik kurumunun var oluşunun doğal sonucu olarak da bir sigortalının farklı sosyal güvenlik kurumlarında geçmiş hizmet sürelerinin birbirine eklenip^eklenmeyeceği sorunu gündeme gelecektir. Gerçekten de sigortalının BAĞ-KUR kapsamına girmeden önceki zamanlara ait çalışmaları olabilir. Bu çalışmalar yasa ile kurulu herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna veya özel bir sigorta sandıklarına tabi olarak geçmiş ise hizmet süreleri BAĞ-KUR hizmetleri ile birleştirilebilecek midir? Bu soruya BAĞ-KUR yasasının 54.Maddesi olumlu yanıt vermiştir. Yasa, sigortalının tüm çalışma hizmet süreleri değil yalnız belirli nitelik taşıyan ve belirli mevzuata tabi bulunan hizmet sürelerinin birleştirilebileceğini kabul etmiştir (Bağk. Md.59) (2829 sayılı yasa Md.2/1). Yasaya göre öngörülen hizmetleri şöyle sıralayabiliriz: -506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasına tabi olarak geçen hizmet süreleri, sayılı BAĞ-KUR yasasına bağlı olarak geçen hizmet süreleri, -506 sayılı yasanın geçici 20. Maddesinde belirtilen hizmet süreleri (Bankalar, Sigorta Şirketleri, Ticaret ve Sanayi Odaları ve Borsalar) -Yasa ile kurulu öteki emekli sandıkları mevzuatına bağlı olarak geçen hizmet süreleri. Hemen belirtmeliyiz ki bu dört sosyal güvenlik kuruluşları dışında kalan hizmetlere, hizmet birleştirilmesi uygulanmaz. Hizmet birleştirilmeleri 2829 sayılı yasanın hükümleri uyarınca yapılır. 40-Hangi Hizmet Süresi Hizmet Birleştirilmesinde Dikkate Alınır? 2829 sayılı yasa bağlamında hizmet birleştirilmelerinde her türlü hizmet süresi dikkate alınmaz. Gerçekten de yasanın 7. Maddesine göre "hizmet süreleri toplamına" "itibari hizmet süreleri ile prim ödenmemiş süreler katılmaz" Kurumlara tabi çeşitli işlerde çalışmış olanların hizmet süreleri, aynı ta-

47 rihlere rastlamamak koşuluyla aylık bağlanmasına hak kazanıldığında birleştirilir. Ancak, hizmet süreleri toplamının aylık bağlanmasına yeterli olmaması durumunda, hizmet birleştirilmesine ilişkin yasa hükümleri uygulanmaz (Md.4/1-ll). Buna göre bir kimse, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundaki çalışması yeterli ise, hizmet birleştirilmesine gidilmez. Diğer bir deyişle birleştirme bir kurumdaki çalışma tek başına maaş bağlanmasına yetmemesi durumunda sözkonusu olur (Y.10.H.D /7083). 41-Hizmet Birleştirilmelerinde Aylığı Bağlayacak Kurum Hangisidir? Birleştirilmiş hizmet süreleri toplamı üzerinden, ilgililere; son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması durumunda ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu sosyal güvenlik kurumunca, kendi mevzuatına göre aylık bağlanır ve ödenir (Md.8/1). Maddede öngörülen yedi yıllık "fiili hizmet süresi" nin saptanmasında; "takvim yılı" değil çalışılan ve primi ödenmiş fiili hizmet yılının esas olacağı tartışmasızdır (Y.21.H.D /511). Ayrıca 2829 sayılı yasanın "aylığa bağlayacak kurum" başlığındaki 8. Maddesinin uygulanmasında borçlanılan askerlik süresinin son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olan hizmetler içinde değerlendirilmesine yasaca olanak yoktur (Y.10 H.D /4599). Son yedi yıllık kuralın uygulanmayacağı haller ise, maluliyet aylığı veya ölüm nedeniyle dul ve yetim aylığına hak kazanma, yaş haddinden emeklilik, sigortalının sosyal güvenlik kurumlarının kanunla değiştirilmesidir. Bu durumda, son hizmetin geçtiği kurumca kendi mevzuatına göre aylık bağlanır.

48 II B Ö L Ü M BAĞ-KUR' UN SAĞLADIĞI SİGORTA YARDİMLARİ YAŞLILIK AYLIĞI, MALULLÜK AYLIĞI, ÖLÜM SİGORTASI, SAĞLIK SİGORTASI

49

50 YAŞLILIK AYLIĞI

51

52 42-BAĞ-KUR'un Sağladığı Sigorta Yardımları Nelerdir? 1479 sayılı yasa, yürürlüğe girdiği ilk yıllarda yalnızca uzun vadeli sigorta türleri olarak kabul edilen malullük, yaşlılık, ölüm sigortalarını öngörmekteydi. Ancak daha^sonra tarihinde T.B.M.M 'de kabul edilen 3235 sayılı yasa ile BAG-KUR'lulara ek olarak Sağlık hizmetlerini vermek de benimsenmiştir. Şu halde bugünkü BAG-KUR yapısına göre; -BAĞ-KUR sigortalısına yaşlılık, malullük aylığı, -Sigortalının ölümü halinde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmakta, -Cenaze parası ödenmekte, -Sağlık sigortası yardımı yapılmaktadır. Bundan başka aylık bağlanmasına hak kazanılmaması durumunda kendilerine ve hak sahiplerine ödedikleri primlerin toptan ödeme olarak iade edilmesi sözkonusudur. 43-Yaşlılık Sigortası Ne Demektir? BAĞ-KUR'un sigortalılarına sağladığı sosyal güvenlik hizmetlerinden biri olan yaşlılık sigortası, fiili çalışmalarını ya da aktif sigortalılığını sona erdirmiş olan kimselere belirli koşullarla, çalışırken ya da aktif sigortalı iken sahip olduğu yaşam düzeyini elden geldiği ölçüde sağlamayı hedefler. Bu bağlamdadır ki bu sigorta türü sosyal güvenlik hizmetlerinden en önemlisini oluşturmaktadır. Kaldı ki, BAĞ-KUR yaşlılık sigortası, sigortalılara yaşlılık aylığı ile toptan ödemenin yanısıra, Sağlık sigortası aracılığı ile Sağlık hizmetleri de sağlamaktadır. 44-Yaşlılık Aylığı Türleri Nelerdir? Yasa, yaşlılık aylığından yararlanma koşullannı 35. Maddede düzenlemiştir. Bunun yanısıra 2229 sayılı yasayla eklenen geçici 2. Maddeye göre ileri yaştakilere aylık bağlanması da öngörülmüştür. Şu halde bu düzenlemelere göre yaşlılık aylığı TAM, KISMİ,İLERİ YAŞTAKİLER için olmak üzere mevzuatımızda çeşitlilik gösterir.

53 45-Yaşlılık Aylığrna Hak Kazanma Koşullarını Sıralayabilir misiniz? Yaşlılık aylığından yararlanabilmenin koşullarını şu şekilde sıralayabiliriz: -istek koşulu -prim koşulu -kısmi aylık için yaş koşulu -prim ve her türlü borçların ödenmiş olması koşulu 46-Yaşlılık Aylığı Koşullarından Olan İstek Koşulunu Açar mısınız? BAĞ-KUR sigortalısına, yaşlılık aylığının bağlanabilmesi için istekte bulunulması gereklidir. Kurum res'en yani istek olmadan kendiliğinden yaşlılık aylığı bağlamaz. İstek koşulunun öteki koşulların gerçekleşmesinden önce yapılması durumunda yaşlılık aylığı koşulları gerçekleşmesini izleyen aybaşından itibaren bağlanır. Yeniden istekte bulunması sigortalıdan istenemez. Kurum bu başvurular için uygulamada basılı "YAŞLILIK AYLIĞI TALEP FORMU" (Ek.10) kullanmaktadır. Başvuruda bulunan yaşlılık aylığı talep formunun ilgili bölümlerini bağlı bulunduğu vergi dairesine. Ticaret ve Sanayi Odalarına ve Nüfus Memurluğuna onaylattırır. Bu formun kendisiyle ilgili bölümlerini doldurur, en son yazışma adresini belirterek imzalar. Yaşlılık aylığı bağlanması başvurusunda bulunacak sigortalı bu forma 2 adet vesikalık fotoğrafını ve hesap ekstrelerinde görünmeyen prim ödeme makbuz fotokopilerini ekleyerek, BAĞ-KUR İl Müdürlüğüne teslim eder veya PTT kanalıyla taahhütlü olarak gönderir. 47-Yaşlılık Sigortası Koşullarından Olan PRİM ve KISMİ AYLIK YAŞ KOŞULLARINDAN Ne Anlaşılmalıdır? Sigortalının yaşlılık aylığı talebi sırasında BAĞ-KUR'a prim ve her türlü borçlarını ödemiş olması gerekmektedir. a-kadın ise 58 Erkek ise 60 yaşını doldurması 25 tam yıl prim ödemiş olması, b-kismi YAŞLILIK aylığı yönünden yaş koşulu sigortalının kısmi yaşlılık aylığından yararlanabilmesi için kadın ise 60 erkek ise 62 yaşını doldurmuş

54 olmas! ve en az 15 tam yi! sigorta primini ödemiş olması gerekir. 48-Prim ve Her Türlü Borçların Ödenmesi Koşulu Bağlamında Neler Söyleyebiliriz? 35.Maddenin ilk düzenlenmiş şeklinde bulunmayan bu koşul 3396 sayılı yasa ile öngörülmüştür (Md.35/a). Bu koşul uyarınca sigortalı prim ve borçlarını ödeme edimini ifa etmemiş ise, yaşlılık aylığından yararlanamaz. Öteki koşulların yerine getirilmesi sonucu etkilemez. Önemli olan sigortalının talep tarihinde prim ve borçlarını tamamen ödemiş olmasıdır. Yaşlılık sigortası alınacak aylık için aranan prim borcunun olmaması koşulu, yalnızca ölüm ve yaşlılık ve malullük sigortaları için alınan prim borcu açısından sözkonusudur. Oysa Sağlık sigortası prim borcunun ödenmemiş olması, yaşlılık aylığı bağlılığının ödenmesine engel değildir. Çünkü 3235 sayılı yasanın 2. Maddesi ile BAG-KUR yasasına eklenen geçici 7. Madde bu sonucu doğurmaktadır. Öte yandan yaşlılık aylığı alabilmek için sigortalının işinden ayrılması gerekmez. Geçici Yasanının 35.Maddesinin ilk düzenlenmesinde aylık alabilmek için işten ayrılma öngörülmekteydi. Ancak bu koşul daha sonra 3165 sayılı yasayla kaldırılmıştır. O halde yaşlılık aylığı almaya hak kazananlar, kendi işgücü ile işyerinde çalışma devam edebilir, işyerlerini kapatmazlar. Buna karşılık emekli aylığından %10 sosyal güvenlik primi kesilir. 49-İleri Yaştakilere Bağlanan Yaşlılık Aylığı Düzenlemesi Nasıldır? 1479 sayılı yasanın 2229 sayılı yasa ile değişik geçici 2.Maddesine göre aranan yaşlılık aylığı bağlama koşulları aşağıdaki gibidir: 'de 40 (kadın) veya 45 (erkek) yaşını aşmış olmak, 'den önce 10 yıllık bağımsız çalışmaları bulunmak ve bunu belgelemek, -Belgelenen bağımsız çalışması on yılın altında olanların, bu sürenin primini borçlanarak bir kerede veya üç yıl içinde eşit taksitlerle ödemesi, -Kadın ise 55, erkekise, 60yaşını doldurmuş olmak, -En az 5 tam yıl, BAG-KUR sigortalısı olarak prim ödemek, -BAĞ-KUR'dan yazılı talepte bulunmak. İleri yaştakiler için öngörülen yaşlılık aylığı sınırlı bir süre içinde başvu-

55 rulara açık tutulmuştur. Sözkonusu sınırlı süre 1981'de sona ermiştir. Ancak bu aylıktan yararlanılması sürmektedir. Bu düzenleme ile eski sigortalılara, belgelemek koşuluyla karşılıksız 10 yıllık süre tanınmıştır. Ayrıca en az beş yıl daha prim ödeyen sigortalı. Kadınsa 55, erkekse 60 yaşını tamamlayınca, 15 yıl prim ödemiş gibi yaşlılık aylığına hak kazanmış sayılacaktır. 5 yıllık prim ödeme süresinin tamamının BAG-KUR'da geçirilmesi gerekir. Geçmiş çalışma sürelerinin, yasanın yürürlüğü sonrasında en geç iki yıl içinde meslek kuruluşları ya da vergi dairelerince verilecek belgelerle teyiti de zorunludur. 50-Yaşlılık Aylığmm Hesabında Göz Önünde Bulundurulacak Temel İlkeler Nelerdir? Gerek tam yaşlılık, gerek kısmi yaşlılık ve gerekse de ileri yaştakilere bağlanan aylığın hesabında sigortalıların en son prim ödediği basamak dikkate alınır. Böylece sigortalılar, en son prim ödedikleri gelir basamağında en az bir tam yıl prim ödeyerek yaşlılık aylığına hak kazanırlar. "Her bir basamakta yasal bekleme süresini doldurarak üst basamağa geçmiş ve son bulunduğu basamakta da en az bir yıl prim ödemiş bulunan sigortalıların bu basamaktan emekli olması icap eder (Y.10 H.D , 7138/7479)" diyen Yargıtay da aynı görüşü paylaşmaktadır. Bulunduğu basamakta bir tam yıl prim ödenmemiş ise, bu durumda bir alt basamak göstergesi dikkate alınır. Yaşlılık aylığının hesaplanarak bağlanması sonrasında, sigortalılara bağlanmış aylık tutarının arttırılmasını veya azaltılmasını gerektiren bir değişikliğin meydana gelmesinde aylık miktar, bu değişikliğin oluştuğu tarihi izleyen aybaşından itibaren arttırılır veya azaltılır (BAG-KUR K. Md.77). 51-Tam Yaşlılık Aylığı Nasıl Hesaplanır? 1479 sayılı Yasada tarih, 4447 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik öncesinde 35. Maddenin (b) bendine göre tam yaşlılık aylığı, kadın ise 20, erkek ise 25 tam yıl sigorta primi ödenmesi halinde sözkonusu olmakta idi. Yine 4447 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik öncesinde kural olarak, tam yaşlılık aylığının hesabında sigortalının en son bir yıl süre ile prim ödediği gelir basamağı dikkate alınmakta ve bu basamağın %70'i sigortalıya aylık olarak bağlanmaktaydı.

56 Ayrıca değişiklik öncesi 35.Maddeye göre aylık hesabında kullanılacak basamak bir yıl boyunca prim ödenmiş olan son basamak olduğundan, kendisine bağlı olarak bir yıldan az süre prim ödenen basamak yaşlılık aylığında dikkate alınmamakta, bu durumlarda ise bir önceki basamak aylık hesabına esas oluşturmakta idi tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı Yasa'nın 28.Maddesi 1479 sayılı Yasanın 35.Maddesi değiştirilmiştir. Değişik 35.Maddeye göre; tam yaşlılık aylığı kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması halinde bağlanan bir aylık türüdür. Yine yaşlılık aylığı 4447 sayılı Yasa ile değişik 36.Maddeye göre; kural olarak sigortalının sigortalılık süresi içinde aylar itibariyle prim ödediği gelir basamaklarının, bu basamaktaki prim ödeme süreleri de dikkate alınarak, aylık başlangıç tarihinde yürürlükte bulunan GELİR TABLOSU ÜZERİNDEN hesaplanacak ağırlıklı ortalamanın aylık bağlama oranı ile çarpılması suretiyle hesaplanır. Aylık bağlama oranı ise, sigortalının toplam sigortalılık süresinin ilk on tam yılının her bir yılı için %3,5 tur. İzleyen onbeş tam yılın her bir yılı için %2 ve yirmibeş yıldan fazla her bir tam yıl için ise %1,5 oranlarının toplamdır (değişik Md.36/ll). Hesaplanan yaşlılık aylığı, ayrıca gelir tablosunun son olarak değiştirildiği ay ile aylık başlangıç tarihi arasında geçen her ay için. Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksindeki değişim oranları kadar arttırılır (Md.36/ll). Öte yandan 1479 da yapılan değişiklikle, bu yasaya göre bağlanan yaşlılık aylığı malullük ve ölüm aylıkları gibi, her ay bir önceki aya göre Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksindeki değişim oranları kadar arttırılacaktır (Md.36/ll). Tam yaşlılık aylığı hesabı bağlamında yukarıda anlattıklarımızı iki örnekle daha da açmak istiyoruz. Örnek 1: doğumlu erkek sigortalı BAĞ-KUR'a tarihinde tescilini yaptırırak 3165 sayılı kanunun ek geçici 4. maddesine göre 10 yıllık

57 isteğe bağlı borçlanma talebini ayrıca aynı kanunun ek 9 maddesine göre askerlikte geçen sürelerini (2 yıl) borçlanmış ve tarihinde talebi üzerine sigortalılığına son verilmiştir. Aynı sigortalı tarihinde tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar kanununa tabi olarak yeniden BAĞ- KÜR'a tabi olmuş, yılında tarım sigortalılığı sona ermiş ve yeniden 1479 sayılı kanun kapsamına tarihinde girerek tarihinde yaşlılık aylığı talebinde bulunmuştur. Bu BAG-KUR sigortalısının yaşlılık aylığı şu şekilde hesaplanacaktır. TOPLAM HİZMETİ (Borçlanmaları ve tarım hizmeti dahil) = 5454 gün 4447 sayılı kanun öncesi (Borçlanmaları ve tarım hizmeti dahil) = 5401 gün 4447 sayılı kanun sonrası = 53 gün 4447 sayılı kanun öncesi aylık oranı (Hizmetten%61+yaştan%2) = % sayılı kanunun 29.maddesine göre aylık oranı = %45 Talep tarihindeki basamağının 1 olduğu varsayılırsa sigortalıya 4447 sayılı kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümlere göre hesaplanan aylığı: x563x5401 = TL ile 5454 Bu kanunun yürürlük tarihinden sonra geçen sigortalılık süresine orantılı olarak hesaplanan tutar: x%45x53 = TL 5454 olarak hesaplanan bu tutar 4447 sayılı kanun öncesi hükümlere göre yukarıda hesaplanan aylık tutarla toplandığında: = TL bulunur. Sigortalının aylık başlangıç tarihindeki son defa prim ödediği gelir basamağının karşılığına göre hesaplanan bu aylık 4447 sayılı kanunun 29. Mad-

58 desiyle değiştirilen 1479 sayılı kanunun 36..maddesinin 3. Fıkrasına göre arttırıldığında (aylık tüfe oranına); Sıra Aylık Dönem Gelir Tb +TüfeArtışı= Aylık tutar No Tarihi Karışılıgı ( x%4.9) = ( x%3,7) = Hesaplanan bu aylığa basamak karşılığı olan sosyal yardım zammı (SYZ) TL ilave edilip TL bulunan bu tutardan %10 oranında Sağlık sigorta primi ( TL) kesildikten sonra '273= TL.dir. Örnek 2: doğumlu Erkek sigortalı SSK'ya tabi tarihleri arasında toplam 1230 gün (3 yıl 5 ay) hizmeti, tarihindeki tescilini yaptıran sigortalımız 2 yıl askerlik süresini borçlanmıştır. Sigortalı tarihinde yaşlılık aylığı talebinde bulunduğunda basamağı 24 olan sigortalının yaşlılık aylığı: Toplam hizmeti = 8329 gün 4447 sayılı kanun öncesi =8329 gün 4447 sayılı kanun öncesi = 30 gün 4447 sayılı kanun öncesi aylık oran =% sayılı kanuna göre aylık oran =%61 Bu kanunun yürürlük tarihi öncesi hükümlere göre aylığı; x%69x8.329 = TL x%61x30 = TL 8359

59 Bulunan bu aylık tutar ile bu kanunun yürürlük tarihinden önceki hükünnleri göre hesaplanan aylık tutar toplanıldığında; = TL. bulunur. Sigortalının aylık başlangıç tarihindeki son defa pirim ödediği gelir basamağının karışılığına göre hesaplanan bu aylık 4447 sayılı kanunun 36. Maddesinin 3. Fıkrasına göre artırıldığında (aylık tüfe uygulandığında); Sıra Aylık Dönem Gelir TB +TQfe Artışı Aylık tutar No Tarihi Karşılığı ( x%4.9) = ( x%37) = Hesaplanan bu aylığa basamak karşılığı olan basamak zammı TL ilave edilerek bulunan den %10 oranında Sağlık sigortası primi kesildikten sonra ( TL), kalan TL. yaşlılık aylığı olarak bağlanacaktır Sayılı Yasanın Yürürlüğe Girdiği Tarihinde ve Daha Önceleri BAĞ-KUR'lu Olanlar Hangi Yaş ve Sürede Emekli Olabileceklerdir? 4447 sayılık yasanın yürürlüğe girdiği tarihinden önce sigortalı olanlardan emeklilik hakkını kazanmış olanlar diledikleri zaman emekli olabileceklerdir. Yine, yasanın yürürlük tarihinde emekliliklerine 2 yıl veya daha az süre kalan sigortalılarda önceki koşullara göre emekli olabileceklerdir sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihinden sonra ise KA DINLAR için,

60 Kanunun çıktığı tarihte Asgari Asgari prim eski kanuna göre Emeklilik Yaşı Ödeme Süresi Emekliliğe kalan süre 2-3 yıl arasında olanlar yıl yıl yıl yıl yıl yıl yıl yıl 10 yıldan fazla olanlar yıl 4447 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihinden sonra ise ER KEKLER için, Kanunun çıktığı tarihte Asgari Asgari prim eski kanuna göre Emeklilik Yaşı Ödeme Süresi Emekliliğe kalan süre 2-3 yıl arasında olanlar yıl yıl yıl yıl yıl yıl 8-9 " yıl yıl 10 yıldan fazla olanlar yıl öngörülmüş bulunmaktadır.

61 53-Kısmi Yaşlılık Aylığının Hesabı Nasıl Yapılır? 4447 sayılı Yasa ile değiştirilmiş 35. Maddeye göre; kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurmakla birlikte en az 15 tam yıl prim ödemiş olan sigortalılara da yaşlılık aylığı bağlanır. Kısmi yaşlılık aylığı 36.Maddeye tabidir. Dolayısıyla aylık hesabında yukarıda anlattığımız 36.Madde hükümleri dikkate alınacaktır Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği Tarihinde Eski Yasaya Göre Emekliliğe Hak Kazanamayan Kısmi Aylık Bağlanacaklara Hangi Yaş ve Sürede Aylık Bağlanır? 4447 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihinden sonra ise; KA DINLAR İÇİN KISMİ AYLIKLA EMEKLİLİK koşulları 4447 sayılı yasa bağlamında aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. Kanunun çıktığı tarihte eski kanuna göre Emekliliğe kalan süre Asgari Emeklilik Yaşı 2-4 yıl arasında olanlar yıl yıl yıl 8-10 " yıl 10 yıldan fazla olanlar yıl Asgari prim Ödeme Süresi Ayrıca 4447 sayılı yasa ERKEKLER İÇİN KISIVlİ AYLIKLA EMEKLİLİK koşullarını şöyle öngörmektedir; Kanunun çıktığı tarihte eski kanuna gqfe Emekliliğe kalan süre Asgari Emeklilik Yaşı Asgari prim Ödeme Süresi 2-4 yıl arasında olanlar yıl yıl yıl yıl 10 yıldan fazla olanlar yıl

62 55-Yaşlılık Aylığının Başlangıcı Nedir? BAĞ-KUR yasasının 37.Maddesine göre; yaşlılık aylığı sigortalının aylık bağlanması için kurumdan yazılı istekte bulunduğu tarihi takip eden aybaşından itibaren bağlamaktadır(ek.10) Diğer bir deyişle sigortalıya yaşlılık aylığı bağlanması için öteki koşulların yanında yazılı istekte bulunması gerekir. 56-Yaşlılık Aylığının Ödenmesi Ne Şekildedir? Yasaya göre sigortalıya bağlanan yaşlılık aylığı her ay ya da üç ayda bir peşin olarak ödenir (Md.58). Bu aylıkların ayda bir mi, yoksa 3 ayda bir mi ödeneceğine Bakanlar Kurulu karar verir. Bakanlar Kurulu bu bağlamda tarih ve 85/9324 sayılı yürürlüğe soktuğu kararı ile aylıkların tarihinden itibaren her ay ve peşin olarak ödenmesini hüküm altına almıştır. Daha sonra tarih sayılı kararla da, 'den itibaren yaşlılık aylıklarının her ayın 15'inde peşin ödenmesi öngörülmüştür. Aylıkların ödenmesi için daha sonra ayın belirli günlerinde tahsis numarasının son rakamına göre ödenmesi kabul edilmiştir. 57-Yaşlılık Aylığında Avans Sözkonusu Olur mu? Sigortalılara ya da hak sahiplerine aylık bağlanması işlemlerin uzaması durumunda geçimlerini sağlamak için avans verilmesini yasa benimsemiştir. Yasanın 61.Maddesine göre yaşlılık sigortasından aylık veya toptan ödeme işlemlerine bağlamış bulunan ve aylık bağlanmasına ya da toptan ödeme yapılmasına hak kazandığı anlaşılan BAĞ-KUR sigortalısına ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere avans verilebilir. Avans bir veya birden fazla verilebilir. Ancak her üç aylık maaş dönemleri için ödenen avans tutarının, bağlanabilecek yaşlılık aylığının üç katını, verilecek avansların toplamının ise yapılabilecek toptan ödeme tutarının geçmesi sözkonusu olamayacaktır (Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliği Md.11). 58-Yaşlılık Aylığının Haczi Mümkün müdür? Hangi Oranda Aylık Haczedilebilir? BAĞ-KUR yasasının 67.Maddesinin l.fıkrasına göre bu yasa gereğince bağlanacak aylıklar dolayısıyla yaşlılık aylığı, nafaka borçları dışında haciz edilemez veya başkasına devir ve temlik edilemez.

63 Nafaka alacaklarından kastedilen Medeni Yasanın 315. Maddesi bağlamında usul, füru ve kardeşlerdir. Öte yandan sigortalılara yapılmış fazla, yersiz, yanlış ödemeler, sigortalılar veya hak sahiplerine fuzulen ödendiği anlaşılan aylıklar örneğin yaşlılık aylığı ilgilinin sonraki istihkakından kesilmek suretiyle geri alınır (Md.67/ll). 59-Yaşlılık Aylığı Talebinde Zamanaşımı Süresi Yasada Öngörülmüş müdür? BAĞ-KUR yasası Md.ZS/H'e göre yaşlılık aylıklarının beş yıllık süre içinde alınması gerekmektedir. Şayet bu süre geçirilirse ilgili döneme ilişkin aylığın alınabilmesi mümkün olmamaktadır. 60-Yaşlılık Aylığı Kesilir mi? BAĞ-KUR yasasına göre yaşlılık aylığı alanların talepleri halinde, kesilerek son defa prim ödedikleri basamaktan prim ödemeye devam edebilirler (Md.38/1). Sigortalı yeniden yaşlılık aylığı talep etmesi durumunda ise hakkında yine BAĞ-KUR yasasının yaşlılık sigortası hükümleri uygulanacaktır. Yaşlılık aylığının kesilmesini sigortalı yazılı istekte bulunarak yapacaktır. Ancak "BAĞ-KUR yasasının 38.Maddesine göre; yaşlılık aylığına hak kazanan bir kişinin hangi halde aylığının kesileceği belirlenmiş olup, BAĞ- KUR'dan yaşlılık aylığı aldıktan sonra bir başka Sosyal Güvenlik kuruluşuna tabi olarak çalışması durumunda sigortalının aylığının iptaline veya kesileceğine ilişkin bir hüküm yer almamıştır. Kanunun öngördüğü koşul aylığın kesilmesi halinde tekrar BAĞ-KUR yasasına göre prim ödemeden ibarettir. Öte yandan sözü edilen yasaya göre, sigortalılık kişinin iradesine tabi oluşmamakta ve buna bağlı olarak sigortalılıktan vazgeçmekte mümkün bulunmaktadır, (Y.21.H.D ,1998/862 E, 1998/1366 k). Demek oluyor ki Md. 38/ire göre yaşlılık aylığının kesilmesi sigortalının tümüyle isteğine bırakılmıştır.oysa daha önceleri yaşlılık aylığının kesilmesini düzenleyen 38. Madde, yaşlılık aylığının çalışmaya bağlama halinde kesilmesini, işten ayrılma durumunda ise, tekrar bağlanmasını öngörmekteydi sayılı yasayla 38. Maddenin bu düzenlemesi ise yukarıda bahsettiğimiz tarzda değiştirilmiştir.

64 61-Yaşlılık Aylığında Bildirim Nasıl Olur ve Bu Bildirime İtiraz Öngörülmüş müdür? BAĞ-KUR malullük aylığında ölüm sigortasında olduğu gibi yaşlılık aylığında da, aylığın bağlanması için gerekli belgeler tamamlanınca, bağlanacak aylığı hesap ve saptayarak en geç üç ay içinde ilgililere yazı ile bildirir (Md.65/1). Bu sürenin BAĞ-KUR tarafından aşılması hak sahiplerini kesinlikle etkilemez. BAĞ-KUR sigortalıları kurumun sigorta miktarına ilişkin yazıyı aldıkları günden başlamak üzere bir yıl içinde İş Mahkemesine itiraz davası açabilirler. Sigortalı ve hak sahipleri bu bir yıllık süreyi geçirmiş olmalan durumunda artık yargıya başvuramazlar. Yargıya itiraz kurumun kararının uygulanmasını durdurmaz. Ancak itirazın sonrasında İş Mahkemesi aylığın eksik ya da yanlış hesaplandığı yönünde karar alırsa, bu durumda bu karar işlemiş aylıkları kapsayacak biçimde uygulanır ve farklar BAĞ-KUR sigortalısına ödenir. 62-Yaşlılık Aylığı Alanlar Sosyal Yardım Zammından Yararlanırlar mı? BAĞ-KUR'dan yaşlılık aylığı alanlara her ay sosyal yardım zammı verilir. Sosyal yardım zammı yaşlılık aylığı ile birlikte peşin olarak ödenir. Sosyal yardım miktarı olarak; 4447 sayılı yasa ile değişik ek 7. Maddenin 1.fıkrasında yaşlılık aylığı alanlardan 1-12 basamakta bulunanlara Türk Lirası 13 ila 24 basamakta bulanan sigortalılara ise Türk Lirası öngörülmüştür. Ödenen sosyal yardım zammı haciz edilemediği gibi, damga vergisi hariç her türlü resim ve harçtan muaftır (Ek 7/1II). Emeklilikleri iptal edilenler ile yersiz ödeme yapılmış olanlara ödenen sosyal yardım zammının tamamı ilgililerden geri alınır (Ek Md.7A/ll). 63-Yaşlılık aylığı Alanlara Vergi İadesi Ödemesi Yapılır mı? Yaşlılık aylığı alanlar malullük sigortasında olduğu gibi vergi iadesinden yararlanırlar (2978 sayılı yasa Md.1). Bu konudaki 84/17791 sayılı ve tarihli Bakanlar Kurulu Kararına göre;

65 a-ba6-kur'dan aylık alanların vergi iadeleri, aylıkları aldıkları bankalardan yapılacaktır. b-aylık alanlar, her takvim ayında aldıkları mal ve hizmetlere ilişkin faturaları vergi iade beyannamelerine ekleyerek bankaya verecekler ve vergi iadelerini ise izleyen ay içinde bankadan alacaklardır. 64-Hem yaşlılık Hem Malullük Maaşına Hak Kazanan Sigortalıya Hangisi Ödenir? BAĞ-KUR yasasının 57. Maddesi sigortalının hem malullük hem de yaşlılık aylıklarına hak kazanması durumunda kendisine kurumca yalnız bir aylık bağlanabileceğini öngörmektedir. Böylece yasa aylıkların birleşmesinde "teklik" ilkesini benimsemiştir. O halde BAĞ-KUR sigortalısı hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanırsa kendisine bunlardan yüksek olanı, eşitse yalnızca yaşlılık aylığı bağlanır (Md.57/1). Yine yasaya göre malullük sigortasından aylık bağlanmasına ve yaşlılık sigortasından toptan ödeme yapılmasına hak kazanan sigortalıya yalnız malullük aylığı bağlanır (Md.57/ll). Yasanın bu hükmü sigortalıyı korumaya yönelik buyuru nitelikteki düzenlemedir. Bu bağlamda bunlardan birinin tercihi konusunda sigortalıya seçimlik hak tanınmamıştır. 65-Yaşlılık Aylığında Toptan Ödeme Nedir? BAĞ-KUR sigortalıları kurumun kendilerine tanıdığı yaşlılık aylığını almamaları durumunda, ödemiş oldukları primlere, toptan ödeme yoluyla sahip olabilmektedirler. BAĞ-KUR yasasının 39. Maddesi aşağıdaki koşulların varlığı halinde toptan ödemeye izin vermektedir. a-yaş koşulu Sigortalının toptan ödemeye hak kazanabilmesi için kadın ise 50, erkek ise 55;yaşını doldurmuş olması gerekir. b-işten Ayrılma koşulu Yasaya göre sigortalı olarak çalıştığı işten aynlan kişi ancak toptan ödeme isteyebilecektir. c-yaşlılık Aylığı Bağlanmasına Hak Kazanma koşulu Sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılan sigortalı ancak yaşlılık aylığı bağlan-

66 masına hak kazanamazsa kendisine toptan ödeme yapılacaktır. d-istek koşulu Yukarıdaki koşulların gerçekleşmesinde yazılı yapılacak talep üzerine toptan ödemeye gidilir (Ek.10) Toptan ödeme yapabilmek için yukarıda sıralanan dört koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu koşullardan birinin gerçekleşmemesi durumunda sigortalıya toptan ödeme yapılmaz. BAĞ-KUR sigortalılarına, toptan ödeme yoluyla iade edilen primler kurumda geçmiş sigortalılık süresince kendilerince ödemiş oldukları primlerdir. Sigortalının ölümü durumunda toptan ödeme onun mirasçılarına yapılacaktır. Ayrıca belirtmeliyiz ki toptan ödemelerde primler faizsiz olarak sigortalılara ödenmektedir. Yine enflasyondan doğan değer kayıpları ödemelerde primlere yansıtılmamaktadır. Yani enflasyon sonucu değer kayıplarından dolayı primlerin geri ödenmesinde yeniden değerlendirilmesi sözkonusu değildir. 66-Yaşlılık Aylığmda "Hizmet İhyası" ile Ne Amaçlanmaktadır? Toptan ödemeyi düzenleyen 39.Madde, 2.fıkrasında yaşlılık aylığına "Hizmet İhya"sına da yer vermiştir. Buna göre toptan ödeme yapılan kimseler yani, toptan ödeme yoluyla sigortalılık niteliğini yitirmiş kişiler, yeniden çalışmaya başlarlarsa bu yasaya göre geçen sigortalılık süreleri geçerli sayılacaktır (Md.31/ll). Ancak Hizmet İhyasına konu oluşturan "iş" BAĞ-KUR yasasına değil, 506 sayılı yasanın 20. Maddesindeki emekli sandıkları mevzuatına veya yasa ile kurulu öteki Sosyal Güvenlik kurumu mevzuatına tabi "iş" ise 39.Maddenin 2. Fıkrasında sözü edilen "Hizmet İhj^asr'ndan kişi kesinlikle yararlanamayacaktır. O halde bu gibi kimseler BAG-KUR yasasına tabi olarak yeniden çalışmaya başladıkları ve evvelce kendilerine yapılan toptan ödeme tutarlarını ödemenin yapıldığı tarihten itibaren hesaplanacak yasal faizi ile birlikte peşin olarak kuruma geri verdikleri takdirde bu yasaya göre geçen sigortalılık süreleri geçerli sayılacaktır (Md.39/ll). Madde de toptan ödemenin geri verilmesinin peşin olarak yapılacağı açıkça belirtilmiştir. Bu bağlamda Hizmet İhyası için primlerin toptan ödenmesinin iadesinde bir borçlanma sözkonusu olamayacaktır.

67 67-Yaşlılık Aylığı Bağlanan Kişilere Sağlık Yardımı Yapılır mı? BAĞ-KUR yasasının Ek 11. Maddesinin "b" bendi gereği sağlık sigortası yardımlarından yaşlılık aylığı almakta olanlar ise bunların eşleri ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları, ana ve babaları da yararlanırlar. 68-Yaşlılık Aylığı Bağlananlardan Sosyal Güvenlik Destek Primi Kesilir mi? 4447 sayılı yasanın SB.Maddesi ile 1479 sayılı yasaya "ek 20.Madde" eklenmiştir. Ek madde 20'de ise yaşlılık aylığı bağlananlardan "sosyal güvenlik destek primi"nin nasıl ve hangi oranda kesileceği düzenlenmiştir. Ek madde 20'ye göre BAĞ-KUR bağlamında yaşlılık aylığı bağlanan ancak aynı yasanın 24. Maddesinin birinci bendinde belirtilen çalışmalarına devam edenler veya daha sonra çalışmaya başlayanlardan, sosyal yardım zammı dahil gerçekleşmiş aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilir. Bu prim aylığın bağlandığı tarihi izleyen aybaşından itibaren, çalışmaların sona erdiğtay dahil olmak üzere %10 oranındadır sayılı yasanın yayımlandığı tarihten önce yaşlılık aylığı bağlanan aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilmesi gerekenler yasanın yayım tarihinden itibaren 3 ay içinde kuruma yazılı bildirimde bulunmak zorundadırlar. Daha sonra yeniden çalışmaya başlayan sosyal güvenlik destek primi kesilmesi gerekenler ise, bu üç aylık yazılı bildirimlerini çalışmaya başladıkları tarihi izleyen aybaşından itibaren yapacaklardır. Bu süre içinde kuruma yazılı bildirimde bulunmayanlardan sosyal güvenlik destek primi gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir. Ancak birikmiş sosyal güvenlik destek primi ve gecikme zamlarının ödenmemesi durumunda aylıklardan yapılacak kesintiler yaşlılık aylığının tutarının %25'ini geçemez. Öte yandan yasaya göre; sosyal güvenlik destek primi ödenmiş süreler, BAĞ-KUR yasasına göre sigortalılık süresi olarak değerlendirilemez. Ayrıca sosyal güvenlik destekleme primi olarak ödenenler toptan ödeme olarak iade edilmez.

68 MALULLÜK AYLIĞI

69

70 69-Malullük Kavramından Ne anlaşılır? Malullük kavramı konusunda çeşitli tanımlar yapılmıştır. Genelde malullük bir kişinin ya dışsal bir etki sonucu ya da bir kaza veya hastalık nedeni ile çalışma gücünü tümüyle veya kısmen yitirmesi olarak tanımlanmıştır. Ülkemiz, mevzuatımızda tüm sosyal güvenlik yasaları Emekli Sandığı olsun. Sosyal Sigortalar Kurumu olsun BAĞ-KUR olsun malullük kavramına yer vermiş ve bu konuda düzenlemeler yapmıştır. Ancak nitelik olarak aynı olmasına karışın malullük durumu sosyal güvenlik ile ilgili yasalarımızda düzenleniği bakımından farklılık gösterir. 70-BAĞ-KUR Yasasında Malullük Nasıl Tanımlanmıştır? 1479 sayılı yasanın 28.Maddesine göre; Bu yasanın uygulanmasında çalışma gücünün en az üçte ikisini yitirdiği saptanan sigortalı malul sayılır. Ancak sigortalılığın bağladığı tarihte malul sayılacak derecede hastalık veya arızası bulunduğu önceden veya sonradan belirlenen sigortalı, bu durumu nedeniyle malullük sigortası yardımlarından yararlanamaz. O halde örneğin, çalışma gücünün yarısını yitirmiş kişi BAĞ-KUR yasası anlamında malul sayılmaz ve sakatlığı bu yasa doğrultusunda malullük olarak kabul edilemez. BAĞ-KUR yasasına göre malullük ancak sigortalılar için sözkonusudur. Şu kadar ki sigortalılnın işyerinde, işyeri dışında çalışma gücünü yitiren bir olayla karşılaşmasının hatta bu olayın işiyle bağlantılı bulunmasının ya da bulunmamasının hiç bir önemi yoktur. Örneğin BAĞ-KUR yasasına tabi sigortalı tatilde iken bir yerden düşse ve işgücünün 2/3'ünü yitirmiş olsa, bu kişi malul sayılır. Yeterki bu sürede sigortalılık niteliği sürsün. Yani malullük olayının meydana geldiği tarihte kişinin sigortalı olması yeterlidir. BAĞ-KUR yasası uygulamasında malullük durumunun saptanmasında, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu, Üniversiteler ve Kamu İktisadi Teşebbüslerine ait hastahanelerin sağlık kurullarınca verilecek rapoflarda belirtilen hastalık ve arızalar dikkate alınır. Bu raporlar kurumca oluşturulacak sağlık kurullarında değerlendirilir. Raporları yeterli görülmeyen kişiler BAĞ-KUR'ca yeniden muayene ettirilebilirler. Raporlar üzerinde kurumca verilen karara itiraz Sosyal Sigortalar Kurumu Yüksek Sağlık Kuruluna yapılır {Md.56).

71 71-Malullük Aylığından Yararlanma Koşulları Nelerdir? BAĞ-KUR yasasının 29.Macldesine göre malullük aylığından yararlanmak için koşullar şunlardır. a-malullüğe İlişkin Koşul Malullük aylığından yararlanmanın ilk koşulu yasanın 28. Maddesi bağlamında sigortalının çalışma gücünün en az 2/3'ünü yitirdiğinin saptanmasıdır. Maluliyetin sigortalılık niteliğinin edinilmesinden sonra meydana gelmesi gerekir. b-prim Ödemeye İlişkin Koşul Malullük aylığından yararlanmak için 5 tam yıl sigorta primi ödenmesi gereklidir. Tam yıl deyimi 360 takvim gününü ifade eder. 5 yılın başjangıç tarihi sigortalının prim ödemeye bağladığı tarihtir (Md.72). Ancak BAĞ-KUR'da fiili sigortalılık sürerken bir iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünün en az 2/3 sini yitirenler için 5 tam yıl sigorta primi ödenmiş olmak koşulu istenmez. c-sigortalının İstekte Bulunmasına İlişkin Koşul Sigortalının malullük aylığından yararlanabilmesi için öteki koşullarla beraber yazılı talepte bulunması da koşuldur. Sözkonusu yazılı talep uygulamada, BAĞ-KUR Genel Müdürlüğünce hazırlatılmış maktu bir form ile yapılmaktadır. (Ek.11 ) Belirtmeliyiz ki tüm koşullar varsa sigortalıya malullük aylığı bağlanır. Koşullardan biri gerçekleşmemiş ise sigortalıya malullük aylığı verilmez. Yasanın 29 Maddesinin 2. Fıkrasına göre, BAĞ-KUR fiili sigortalılığı devam ederken bir iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünün en az 2/3'ünü yitirenlerde 5 tam yıl sigorta primi ödememiş olsalar bile yazılı talepleri üzerine malullük^aylığından yararlanırlar. BAĞ-KUR sigortalılarının iş kazası ve meslek hastalıklarının saptanması ve bunun sonucu olan malullüklerinin ileri sürülmesi koşulları "BAĞ-KUR SİGORTA YARDIMLARI YÖNET MELİĞİNDE" belirlenmiştir (SYİY.Md.3). Bu yönetmeliğe göre iş kazası ve meslek hastalığı sonucu malullük iddi-

72 alan, Bölge Şube Müdürlüklerince incelenecektir. Bu inceleme BAG-KUR Genel Müdür Yardımcılarından birinin başkanlığında oluşan İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tespit Komisyonu'nda değerlendirilecek ve sonuçta Genel Müdürlük malullük kararını verecektir. 72-Malullük Aylığı Talebinde Nasıl Bulunulur? Malullük aylığı bağlanması için sigortalı Ticaret Odalarına veya BAG-KUR İl Müdürlüğü Sigortalama Müdürlüğü Danışma Birimine başvurur. Ticaret Odasından veya BAĞ-KUR İl Müdürlüğünden malullük aylığı talep dilekçesi Normal Malullük aylığı talebinde bulunacaksa (örnek.11), deki, iş kazası veya meslek hastalığından malullük aylığı talebinde bulunacaksa (örnek.12) deki, nüfus kayıt örneği (örnek.13), işini terk etmişse {örnek.14) deki formu, işine devam ediyorsa (örnek.15) deki üyelik mükellefiyet belgelerini alır. Sigortalının malullük talebinin işleme konulabilmesi için öncelikle BAĞ- KUR sigortalılık süresinin saptanması gerekmektedir. Bunun için zorunlu sigortalılar; -İşlerini terk etmiş iseler (örnek.14) deki formu vergi dairesine ve ticaret odasına -İşlerine devam ediyorlar ise (örnek.15) deki formu vergi dairesine ve ticaret odasına onaylatırlar. İsteğe bağlı sigortalı hesap ekstresinde yer almayan prim makbuzlarının fotokopilerini çektirir, (örnek.13) deki formu. Nüfus Memurluğuna onaylatır, malullük aylığı talep dilekçesini doldurup en son yazışma adresini belirterek imzalar. Zorunlu sigortalı, onaylattığı belgeleri, isteğe bağlı sigortalı da biraz evvel belirttiğimiz dokümanları BAĞ-KUR İl Müdürlüğüne elden teslim eder veya PTT kanalıyla taahhütlü olarak gönderir. İl Müdürlüğü önce sigortalılık süresini saptar ve daha sonra sigortalıyı Sağlık kurulu raporu alması için biraz evvel saydığımız Sağlık kurumlarına sevk eder. Sigortalı aldığı raporu il müdürlüğüne ya elden teslim eder ya da taahhüt-

73 İÜ postalar. İl Müdürlüğü raporu değerlendirmek üzere Genel Müdürlüğe gönderir. Genel Müdürlük değerlendirilmesi İl Müdürlüğüne bildirilir. Sağlık kurulu raporuna göre maluliyete karar verilmiş sigortalıya aylık ödemesi yapılması için ilgili banka şubesine talimat verilir ve durum sigortalının yazışma adresine gönderilir. Böylece malullük aylığı bağlama işlemi tamamlanmış olur. 73-l/lalullük Aylığı Nasıl Hesaplanır? Malullük aylığı, sigortalının ge[ir basamaklarında son defa prim ödediği basamağın %65 oranındadır (BAĞ-KUR Y.Md.30). Son defa prim ödenen gelir basamağından maksat, malullük olayının meydana gelmesinden önce maluliyete uğrayan sigortalının prim ödemekte bulunduğu gelir basamağıdır. Bilindiği üzere BAĞ-KUR yasasına göre, sigortalıların ödeyecekleri primlere esas olmak üzere bildirecekleri gelir basamakları bir ila yirmidört arasında değişmektedir. Ancak malul^sayılan sigortalının, malul sayılmasına konu oluşturan arızası nedeniyle BAĞ-KUR tarafından sürekli bakıma muhtaç kabul edilmesinde %65 lik oran %75'ne çıkarılır (Md.30/ll). Birinci fıkraya göre bağlanan malullük aylığı, ayrıca, gelir tablosunun son olarak değiştirildiği ay ile aylık başlangıç tarihi arasında geçen her ay bir önceki aya göre. Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan değişim oranları kadar artırılır. BAĞ-KUR yasasına göre malul sayılan bir sigortalının aylığa hak kazanabilmesinin en önemli koşulunun beş tam yıl prim ödenmesine bağlı olduğunu yukarıda belirtmiştik. BAĞ-KUR gelir basamaklarından ilk beşinde bekleme süresi bir yıl olduğuna göre, demek ki iş kazası ile meslek hastalığı dışındaki durumlarda malul olanlara en az altıncı basamaktan aylık bağlanabilecektir. Oysa iş kazaları ve meslek hastalıkları durumunda malullük aylığı beş iüllık bekleme koşulu olmaması nedeniyle birinci basamaktan bile yapılabilecektir.

74 BAĞ-KUR maluilük aylığında sigortalıya ayrıca sosyal yardım zammı da ödenecektir. Hesaplamalarda lira kesiri çıkarsa, miktar tam liraya yükseltilecektir (BAĞ-KUR Md.76). Malullük aylığı bağlamında yukarıda söylediklerimizi bir örnekle açıklamak istiyoruz. BAĞ-KUR'a yılında tescilini yaptıran sigortalı yılında Malullük raporu kabul edilen başka birinin bakımına muhtaç olamayan sigortalıya bağlanacak malullük aylığı (prim ödedeği son basamak 6 dır) 4447 sayılı yasaya göre aylık bağlama oranı %65 dir x%65= TL Sıra Aylık Dönem Gelir TB +Tüfe Artışı Aylık tutar No Tarihi karşılığı ( x%4,9)= { x%4,7)= Hesaplanan bu aylığa S.Y.Z ilave edilerek = TL bulunur. %10 Sağlık primi kesilecek sigortalıya = TL ödenecektir. 74-IVIalullük Aylığının Başlangıcı Ne Zamandır? Yasanın 31.Maddesine göre; malullük aylığı malullüğün saptandığı tarihi izleyen aybaşıdır. Örneğin sigortalının malullüğü 20 Mayıs 2000 tarihinde saptanmış ise, malullük aylığı 1 Haziran 2000 tarihinden itibaren verilmeye başlanır.

75 75-Malullük Aylığının Bildirimine İtiraz Sözkonusu Olabilir mi? Kurum yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmasında olduğu gibi malullük aylığının bağlanması için gerekli belgeler tamamlanınca, bağlanacak aylıkları hesap ve saptayarak en geç 3 ay içinde ilgililere yazı ile bildirir (Md.65/5) Kurumun yaptığı sözlü bildirimler geçerli değildir. Yazılı bildirim, bir yıllık itiraz süresi için başlangıç oluşturur. Sigortalı ve hak sahipleri, bu yazılı bildirimi aldıkları günden itibaren bir yıl içinde İş Mahkemesine itiraz davası açabilirler. Sigortalı hak sahipleri bu bir yıllık süreyi aşmaları durumunda artık yargıya baş vuramazlar. Yargıya itiraz malullük aylığı uygulamasını durdurmaz (Md.65). 76-Malullük Aylığı Ne Şekilde Ödenecektir? Malullük aylığı, malullüğün saptandığı tarihi izleyen aybaşından itibaren ödenmektedir. (BAG-KUR Sigortalının Malullük Hallerinin Tespitine Dair Yönetmelik Md.9) Yargıtay'da kararlarında bu doğrultuda görüş bildirmiştir (Y10HD /2323). Aylık bağlananlara, aylıklarının ödenmesi sırasında gösterilmek üzere bir de kimlik kartı verilir (Yardım Yön. Md.7). Yasaya göre sigortalıya bağlanan aylıklar her ay ya da üç ayda bir peşin olarak ödenir. (Md.58). Bu aylıkların ayda bir mi, yoksa üç ayda bir mi ödeneceğine Bakanlar Kurulu karar verir. Bakanlar Kurulu bu bağlamda tarih 85/9324 sayılı yürürlüğe soktuğu kararı ile aylıkların tarihinden itibaren her ay peşin olarak ödenmesini hüküm altına almıştır. Bu bağlamda malullük aylığı da yaşlılık aylığında olduğu gibi her ay peşin olarak ödenecektir. BAĞ-KUR malullük sigortasından herhangi bir döneme ait aylığını beş yıl içinde almayan sigortalılara bu döneme ait aylıkları ödenmez (BAĞ-KUR Y. Md.78/ll). Yani yasaya göre sigortalının sigorta hakkı mevcuttur. Yalnız sigortalı 5 yıllık süre içerisinde malullük sigorta hakkının kendisine sağladığı aylığı almamıştır. Bu durumda, sigortalının aylığını alma hakkı yitirilmektedir. Öngörülen beş yıllık süre bir hak düşürücü süredir. 77-Malullük Aylığında da Avans Sözkonusu Olur mu? BAĞ-KUR yasasının 61. Maddesine göre yaşlılık aylığında olduğu gibi,

76 maiuilük aylığına hak kazandığı anlaşılan sigortalıya veya hak sahibine de, aylık sağlama işlemleri bitirilinceye değin, ilerideki aylıklarından düşülmek üzere avans verilebilir. Ancak bunun için sigortalının avans aylığı bağlanması veya prim iadesine hak kazanmış olması koşuldur. Öte yandan sigortalıya tahsis işlemlerinin gecikmesi durumunda verilen avans bir ya da birden çok olabilir. 78-Malullük Aylığında Malullüğün Denetimi Yapılır ve Sonuçta Aylığın Kesilmesi Gündeme Gelir mi? BAĞ-KUR Kurumu malullük durumunun devam edip etmediğinin saptanması için sigortalının denetim muayenesine gerek duyabilir. Yasanın 61.maddesi Kurumun bu konudaki yetkisini ve sigortalının yükümlülüğünü düzenlemektedir. 61.maddeye göre; kurum malullük aylığı bağlanan sigortalıları ve çalışamayacak durumda malul çocukları, kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını dolduruncaya değin denetim muayenesine tabi tutabilir. Kabul edilebilir bir özrü olmadığı halde, denetim muayenesini kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihi izleyen aybaşına değin yaptırmayanların aylıklannın ödenmesi, denetim muayenesi için belirtilen tarihten sonraki aybaşından borçlanarak kesilir (BAĞ-KUR Md.32/ll) (Yön.Md.10/11). Denetim muayenesini kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten başlayarak, üç ay içinde yaptıran ve malullük durumunun devam ettiği saptananların aylıkları ödemenin durdurulduğu tarihten itibaren yeniden başlatılmaktadır (BAĞk.Md.32/lll). Öte yandan denetim muayenesini, kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten üç ay geçtikten sonra yaptıran ve malullük durumunun devam ettiği belirlenenlerin durdurulan aylıkları, rapor tarihini izleyen aybaşından başlanarak ödenir (BAĞ-KUR Md.38/IV) (Yön.Md.lO/V). Yasanın 33. Maddesine göre; Malullük denetim muayenesi sonucu malullük durumunun kalktığı anlaşılıyorsa, malullük aylığına son verilir. Demekki, malullük durumunun sona ermesi durumunda, malullük aylığının kesilmesi doğaldır. Tabi ki malullük durumunun kalktığı, sigortalının yapılan denetim muayenesi sonrasında anlaşılmış bulunacaktır. Malullük aylığının kalktığının anlaşılması ise sigortalının çalışma gücünün 2/3 sınırının altına düşmesiyle belirlenmiş olur. Bu 2/3 ün yüzde karşılı-

77 ğı %66.66 dır. O halde denetim muayenesi sonucunda sigortalmm çalışma gücünün %66.66'ya da daha fazla yitirilmiş olmayıp %66.66'dan daha düşük örneğin %49 olduğu belirlenirse mamullük durumunun kalktığı belirlenmiş olmaktadır. Ancak 33. Maddeye bakıldığında, malullük aylığının hangi tarihten itibaren kesicileceğinin bu maddede düzenlenmediği görülür. Acaba malullük hangi tarihten itibaren kesilmelidir? Kural olarak malullük halinin kallctığmm belirlenmesiyle kurum için aylığı kesme yetkisi doğmaktadır. 79-MalullQk Aylığında Kurumun Rücu (Geri Dönme) Hakkı Var mıdır? Yasanın 63. Maddesine göre; 3. kişinin suç sayılır hareketi ile maluliyet yardımlarının yapılmasını gerektiren bir durumun doğmasında, kurum sigortalılara gereken tüm yardımları yapar. Ancak, kurum yapılan bu yardımların ilk peşin değeri için üçüncü kişilere, istihdam edenlere, araç sahiplerine ve öteki sorumlulara rücu eder. Bu kimselerin hak sahiplerine yaptıkları ödemeler nedeniyle kurumun zarara uğraması durumunda, hak sahiplerine rücu hakkı saklıdır. Örneğin bir kamyon şoförü bir sigortalıya çarpmış ve bunun sonucu sigortalı malul olmuşsa veya sigortalı dövüşte öldürülmüş ise BAG-KUR bu durumda sigortalıya gerekli yardımları yapmakla yükümlüdür. Yine bu nedenle kurum yaptığı yardımları zarara neden olan kişilerden tahsil etmek yetkisine de sahiptir. Bir kere kurumun yaptığı yardımları kendisinden isteyeceği kimse, suç sayılır hareketi ile olayın oluşumunu sağlayan ve bu nedenle yardımların yapılmasına neden olan kişidir. O halde zararla üçüncü kişinin eylemi arasında uygun nedensellik bağının bulunması koşuldur. Yine öngörülen sorumluluk, eylemin suç sayılmasıyla mümkündür. Yani üçüncü kişinin eylemi suç oluşturmuyorsa, üçüncü kişi artık sorumlu tutulamaz. Kurum 3. kişiler yanısıra biraz evvel belirtildğıi üzere istihdam edenlere, araç sahiplerine ve öteki sorumlulara da geri dönebilecektir. Burada öngörülen rücu alacağında Kurum yapmış olduğu yardımları isterken sigortalının yerine geçmekte yani onun halefi olarak talepte bulunmaktadır. Bu nedenledir ki BAĞ-KUR'un rücu alacağı halefi bulunduğu sigor-

78 tahnin hak alacağı ile sınırlı olmaktadır. Yardımların konusunu ise BAĞ-KUR Yasasında öngörülen ve zararlandırıcı sigorta olayının gerektirdiği tüm yardımlar oluşturur. Bu bağlamda uzun vadeli sigorta kollarında yapılan yardımlarda, yardımların kapsamı içinde düşünülmelidir. Ancak sigortalıya yapılan yardımlar sonradan yürürlüğe giren yasalarla artırılmış ise bu artışlar istenemeyecektir. Öte yandan BAG- KUR'un sigortaya bağladığı peşin değerler için Kurum faiz talep edebilir. Kurumca açılacak tazminat ve rücu davaları ile prim alacakları on yıllık zaman aşımına tabi olduğuna göre, 3. kişinin sorumluluğu bağlamında açılacak davalar da 10 yıllık zanıan aşımına tabidir. 80-Malullük Aylığmda Sosyal Yardım ve Vergi İadesi Ödemesi Yapılır mı? Malullük sigortasından sağlanan öteki bir yardım türü de sosyal yardım zammıdır. BAĞ-KUR'dan malullük aylığı alanlara her ay sosyal yardım zammı verilir. Sosyal yardım, zammı malullük aylığı ile birlikte peşin olarak ödenir. Sosyal yardım tutarı; 4447 sayılı yasa ile değişik ek 7. Maddenin 1.fıkrasında malullük aylığı alanlardan 1-12 basamakta bulunanlara Türk lirası, basamakta bulunan sigortalılara ise Türk lirası öngörülmüştür. Ödenen sosyal yardım zammı haciz edilemediği gibi, damga vergisi hariç her türlü resim ve harçtan muaftır (Ek.7/lll). Malullük aylığı alanlar yaşlılık sigortasında olduğu gibi vergi iadesinden yararlanırlar (2978 sayılı yasa Md.1). Sözkonusu iade, bağlanan malullük aylığı esas alınarak 2978 sayılı yasada belirtilen oranlara göre hesaplanmaktadır. Vergi iadesi konusundaki 84/17791 sayılı tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile ilgili noktaları yaşlılık sigortasındaki bölümde ayrıntıyla belirtmiş olduğumuzdan yinelemekten kaçınıyoruz. 81-Malullük Sigortasında Toptan Ödeme Söz Konusu mudur? BAĞ-KUR Yasasının 27. Maddesinde malullük sigortasında, sağlanan yardım olarak yalnızca malullük aylığı bağlanmasından söz edilmiştir. O hal-

79 de malullük durumunda sigortalıya yalnızca malullük aylığı bağlanır. Toptan ödeme yapılmaz, sağlık yardımı ve geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez. 82-Malullük Sigortasında Primlerin İadesinden Ne Anlaşılmalıdır? Bilindiği üzere yaşlılık sigortasındaki toptan ödeme, yasal anlamda yaşlı sayıldığı halde prim koşullarını yerine getirememiş olanlara tanınan haktır. Böyle olunca yasal olarak malulen sayıldığı halde prim koşullannı yerine getirememesi nedeniyle malullük aylığı alanlara da aynı olanağı tanımak gerekir. Yani ödenen primlerin geri iadesi kabul edilmelidir. Uygulama söylediklerimize hak vermekte, yasal anlamda malul sayılan sigortalıların aylık koşullarını yerine getirememiş olmaları durumunda ödemiş oldukları primleri iade etmektedir. Anılan uygulama prim iadesi olarak adlandırılabilir.

80 OLUM SİGORTASI

81

82 83-Ölüm Sigortasmdan Amaçlanan Nedir? Ölüm sigortası BAG-KUR sigortalısının ölmesi durumda hak sahiplerine (eşe, çocuklara, ana ve babaya) sosyal yardım sağlamayı amaçlayan bir sigorta türüdür. Ölüm sigortasından hak sahiplerine aylık bağlanması toptan ödeme yapılması ve ölen sigortalıya cenaze masrafı yapılması, ölüm sigortasından sağlanan yardımları oluşturur. Bunlara Sağlık sigortasından sağlanan sağlık yardımları da eklenirse, ölüm sigortasında hak sahipleri, BAG-KUR sigortalısının ölümü sonrasında dört tür sigorta yardımı alabilmektedir. 84-Ölüm Aylığmdan Yararlanacak Olanlar Kimlerdir? Ölüm aylığından yasanın öngördüğü koşulların gerçekleşmesi durumunda sağ kalan eş ve çocuklar yararlanırlar. Ancak kimi durumlarda ölüm aylığından ölen sigortalının ana-babası da yararlanabilmektedir. Sigortalının ölümü halinde dul eşin ölüm sigortasından yararlanabilmesi herhangi bir koşula bağlı değildir. Ancak dul eş evlenirse hak sahibi olma niteliğini yitirir ve aylığı kesilir. Evlenen dul eşm boşanması durumunda ise hak sahibi olmak niteliğini yeniden kazanır (BAG-KUR Md.45A/). Dul eşin T.C. Emekli Sandığı Yasasına veya 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasına ya da BAG-KUR Yasasına hatta diğer sandıklara tabi olarak çalışması ve bunun sonucu olarak bu sandıklardan kendisine aylık bağlanmış bulunması BAĞ-KUR yasası uyarınca hak sahibine ölüm aylığı bağlanmasına engel oluşturmaz. Ölüm sigortasından ölüm aylığı alma hakları bulunan öteki hak sahipleri ise ölen sigortalının çocuklarıdır. Öte yandan sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş ya da babalığı hükme bağlanmış çocuklar ile, sigortalının ölümünden sonra doğan çocuklar da ölüm aylığından yararlanırlar (BAĞ-KUR Md. 45/V). Yasa, çocukların durumunu, kız veya erkek oluşlarına göre ayrı'ayrı düzenlenmiştir.şöyle ki;

83 a. Kız çocukları Kız çocuklarının ölüm aylığından yararlanması için, geçimlerini sağlayacak gelirleri olmaması ve bekar olmaları yeterlidir. Bu durumda kız çocukları ölüm aylığından herhangi bir yaş koşulu olmaksızın yararlanırlar. Ancak kız çocuğu çalışmaya başlarsa geçimini sağlayacak geliri elde ederse aylık kesilir. b. Erkek çocukları Yasaya göre ölüm aylığına hak kazanacak olan erkek çocuklar 18 yaşın altındakilerdir. Ancak erkek çocuklar orta öğrenim yaparsa 20, yüksek öğrenim yaparsa 25 yaşına değin yetim aylığı almaya devam edeceklerdir. c. Malul çocuklar Çocuklar 1479 sayılı yasanın 28. Maddesine göre malul sayılıyorlarsa ve bu durum aynı yasanın 56. Maddesi bağlamında raporla belirlenmiş ise, bunlara yaşlarına bakılmaksızın yani erkek çocuklarında maluliyet durumunun devam ettiği sürece ölüm sigortasından yetim aylığı ödenir. Erkek çocuk için ölüm aylığının devamlı olmasını zorunlu kılan malullüğünde, malullük aylığı için aranan çalışma gücünde olduğu gibi üçte ikisi oranında olmalıdır. BAĞ-KUR ölüm aylığından yararlanan bir başka grupta, ölen sigortalının ana-babasıdır. Ancak ölen sigortalının ana ve babası, ancak sigortalının dul kalan eş ve yetim çocuklarına aylığın tamamı başlanamıyorsa bunlara yardım sözkonusu olur. 85-Eş ve Çocuklara, Ana ve Baba'ya Tahsis Yapılırken Oranlar Öngörülmüş müdür? Yasanın 45. Maddesine göre ölen sigortalının tahsis yapılmasına hak kazanan kimselerine aşağıdaki oran ve koşullarda aylık bağlanacaktır. a. Hak sahibi ölenin Eşi ise Ölen sigortalının çocuğu varsa, bu durumda dul eşin ölüm aylığından yararlanma oranı %50'dir. Örneğin ölen sigortalı geride eşi (A) çocukları (B) ve (C) 'yi bırakmış olsun. Ölüm aylığının 40 milyon olması durumunda %50'si eşe, paranın öteki yarısı %25 lik oranlarda B'ye,

84 C'ye verilir. Ancak çocuksuz eşin yararlanma oranı %75tir. Ölen sigortalının eşinin ölüm sigortasından yapılacak yardımlardan yararlanma oranı sigortalının ana-babasının sağ olmasından ise etkilenmez. b. Hak sahiplerinin ölen sigortalının çocukları olması durumunda 18 yaşını (veya ortaöğretim yapması halinde 20 yaşını, yükseköğretim yapması halinde 25 yaşını) doldurmamış veya yaşları ne olursa olsun çalışamayacak durumda malul bulunan çocukları ile geçimini sağlayacak başka bir geliri olmamak koşulu ile yaşları ne olursa olsun evlenmemiş kız çocuklarının her birine %25 olarak sigorta yardımlarından pay verilir. Ancak ölen sigortalının eşinin olmaması %25 oranında etkili olamaz. Yine çocuklara yapılacak tahsisin toplamı sigortalıya ait tahsisi aşarsa bu hak sahiplerinin tahsis miktarlarından orantılı olarak indirim yapılmalıdır. c. Hak sahipleri ölen sigortalının anne ve babası ise Ölen sigortalının anne ve babası, sigortalının dul kalan eş ve yetim çocuklarına aylığın tamamı bağlanamıyorsa en çok %25 oranında ölüm aylığından pay alırlar (Md. 45/1). Bu orana eşit olarak ana baba arasında paylaşılır. Örneğin sigortalı (A) nın ölümü üzerine geriye hak sahibi olarak ölenin eşi (B) ile tek çocuğu (C) kalmıştır. Bu durumda bağlanacak 40 milyon aylığın %50'si yani 20 milyon eş B'ye, 10 milyon çocuk C'ye verijir. Kalan 10 milyon ise ana baba arasında eşit olarak bölünür. d. Hak sahibi eş ve çocuklara yapılacak tahsis toplamının sigortalıya ait tahsis tutarını geçmeyeceği ilkesi Sözkonusu ilke, ancak yalnızca hak sahibi olarak eş ile ikiden fazla çocuğun bulunması durumunda yani bunlara yapılacak aylık ödemelerin toplamı sigortalıya ait tahsis tutarından fazla olmayacaktır. Ancak eş ve çocukların toplamında hak sahibi olan çocuk sayısı ikiden fazla ise, o zaman çocuklara ve eşe belirttiğimiz ilke bağlamında tahsis yapılamayacaktır. İşte böyle bir durum sözkonusu olduğunda, hak sahiplerinin yararlanma oranlarından sigortalıya ait tahsis tutarını aşmayacak şekilde ve orantılı olarak indirimler yapılacaktır. Örneğin, sigortalının ölümünde eşi (A) ile beş çocuğu (b, c, d, e, f,) hak sahibidir. Ölüm aylığı TL.dir. Buna göre eşin yararlanma

85 payı %50, bir çocuğun payı %25 olduğu gözönünde bulundurulursa, eş ve çocuklara yapılacak tahsisin toplamı sigortalıya ait lira olarak belirlenen tahsis miktarını aşmaktadır. O halde çocuklar için pay toplamı 10'ar milyondan 50 milyon, eş için iki 10 milyondan 20 milyon aylık bağlanması sözkonusu olur. d. Ölüm aylığının alt sınırı Hak sahiplerine bağlanan tahsislerin toplamı ölen sigortalının almakta olduğu ya da hak ettiği aylığı geçemeyecektir. Öte yandan anılan aylığın da birinci basamağın %60'ından az olmaması koşuldur. İşte belirtilen şekilde belirlenen aylık tutara, ölüm aylıklarını bulmak için uygulanacak oranlar ayrıca saptanmştır. Hak sahibi bir kişi ise aylığın %80'i, iki kişi ise %90'ı, iki kişiden fazla ise %100'ü yani tamamı aylık olarak bağlanacaktır. Örneğin Û tarihinden itibaren hak sahiplerine bağlanacak asgari ölüm aylığı tutarı 1.basamak için TL., çocuksuz eş için TL, bir çocuklu eş için TL, Onikinci basamak için TL, çocuksuz eş için TL, bir çocuklu eş için TLdir. Bu tutarlara TL: Sosyal Yardım zammı ilave edilecektir. 24. basamak için TL bir çocuklu eş için TL, çocuksuz eş için TLdir. Bu tutara TL Sosyal Yardım zammı ilave edilecektir. 86-Ölüm Aylığma Hak Kazanabilmenin Koşulları Nelerdir? Ölüm aylığmdan Yararlanma koşulları 1479 sayılı yasanın 41. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; a. Ölüm tarihinde en az üç tam yıl sigorta primi ödemiş olan, b. Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken ölen, c. Yazılı olarak istekte bulunup, malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazandıktan sonra ölen, d. Bağlanmış bulunan malullük ya da yaşlılık aylığı kesilmiş sigortalılardan ölen, e. En az üç tam yıl sigorta primi ödemiş olanlardan bu yasaya göre top-

86 tan ödeme talebinde bulunmakla beraber, toptan ödeme yapılmadan ölen, Sigortalıların biraz evvel konusunu yaptığımız hak sahipleri ölüm aylığı alırlar. 87-Ölüm Aylığı İçin Kuruma Başvurma Nasıl Yapılacaktır? Sigortalının ölümünde hak sahibi eş, çocuk, ana-baba'nın yazılı olarak kuruma başvurmaları üzerine ölüm aylığı bağlanır (SYİY Md.5). Reşit olmayan hak sahibi çocukların ölüm aylığı için başvurularını, veli ya da vasilerince yapılacaktır. Hak sahipleri başvuruyu Ticaret Odasına, BAG-KUR İl Müdürlüklerinde ilgili birimlere yaparlar. Buradan ölüm aylığı talep formunu alırlar (Ek 16 ). -Ölüm aylığı talep formunun, hak sahipleriyle ilgili bölümünü doldurup, en son yazışma adresi de verilerek imzalanır. -İlgili bölümleri Vergi Dairesi, Ticaret Odasına, Vukuatlı Nüfus kayıt örneği ise, Nüfus Memurluğuna onaylatılır. -Sigortalının 18 yaşından büyük çocuğu yok ise, eşin talebi imzalaması yeterlidir. -Ölüm yardımı talep formuna, 2 adet fotoğrafları, (18 yaşından küçük çocuklar için verilmeyecektir) 18 yaşından büyük çocuk varsa öğrenim belgeleri, 18 yaşından büyük olmakla beraber evlenmemiş kız çocuklarının muhtarlıklardan alacakları "başka bir gelirinin olmadığına dair belge" sigortalının anne ve babasının muhtaçlık belgesi eklenerek hesap ektresinde yer almayan prim makbuz fotokopileri ile birlikte. İl Müdürlüğüne ya elden teslim edilir ya da PTT ile gönderilir. 88-Ölüm aylığının Hesabı Nasıl Yapılır? Bildirim ve İtiraz Sözkonusu mudur? BAĞ-KUR yasasının 42. Maddesi bağlamında ölüm aylığının hesabında sigortalının almakta olduğu veya alacak olduğu yahut hesaplanacak aylığı baz olarak alınır. Buna göre; Hesaba esas oluşturulacak aylık;

87 -Sigortalının almakta olduğu veya hak ettiği malullük veya yaşlılık aylığı, -Malullük aylığı bağlanmış, denetim muayenesi nedeniyle kesilmiş ise bu aylıkları, -Yaşlılık Aylığı almakta iken, çalışmaya başlayanları ve talepleri üzerine kesilmiş olanların, prim ödedikleri süreye göre yeniden hesaplanacak aylıkları, -Sigortalının üç tam yıl prim ödemekle birlikte, 25 tam yıl prim ödemeden ölümü halinde, 25 tam yıl prim ödenmiş gibi hesaplanacak kısmi aylığı Ölüm aylığıda malullük ve yaşlılık aylığında anlatıldığı üzere, ilgililere bildirilir. Yani ölüm sigortasından aylık bağlanması için gerekli olan belgelerin toplanması durumunda kurum, bağlanacak aylıkları hesaplayarak en geç 3 ay içinde ilgililere yazı ile bildirir (BAĞ-KUR Md. 65/1). Kurumun hesaplama sonucuna hak sahipleri yetkili İş Mahkemesinde yapılacaktır. İtiraz kararı bildiren yazıyı aldıktan sonra bir yıl içinde yapılır. Ayrıca itiraz kurumun kararının uygulanmasını durdurmakta, gereken tahsisler yapılmaktadır (Md.65/ll). 89-Ölüm Aylığı Ne Zaman Başlar ve Ödenmesi Nasıl Olur? Hak sahiplerine bağlanan aylıkların başlangıcı bağlanacak aylığa esas oluituran aylığın bağlanmış olup olmamasına göre farklılık gösterir, şöyle ki; -Sigortalıya ölümünden önce aylık bağlanmış ise, ölüm aylığı hak sahiplerine, ölüm tarihini izleyen aybaşından itibaren bağlanacaktır (BAĞ-KUR Md. 45/1). Örneğin, sigortalı Temmuz ayı içinde ölmüş ise hak sahibi kimselere bağlanacak aylığın başlangıcı bu durumda 1 Ağustostur. -Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken sigortalının hak sahibi kimselerine bağlanacak aylık, sigortalının hak kazandığı son aylık döneminin sona erdiği tarihten başlar. Örneğin, sigortalının ölümü 1 Ocak-31 Mart dönemi içinde gerçekleşmişse ölüm aylığı 1 Nisan tkihinde, yine ölüm 1 Nisan-30 Haziran arası olmuşsa, ölüm aylığı 1 Temmuz tarihinde bağlayacaktır (BAĞ- KUR Md. 43/11). -Sigortalının ölümü tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra talepte bulu-

88 nan hak sahiplerinin ölüm ayhklan ise talep tarihini izliyen aybaşından başlar (BAĞ-KUR Md.43/lll). Yönetmeliğe göre (SYİY Md.11/11) 18 yaşını doldurmamış çocuklara, mahcurlara ya da kendisine kayyım atanan kimselere ait aylıklar, belgelerinde yazılı olan veli, vasi ve kayyım ödenir. Öte yandan malullük ve yaşlılık sigortalarında olduğu gibi, ölüm sigortasında da aylık bağlanmasına hak kazanan hak sahiplerine, aylıkları bağlanıncaya değin Avans ödemesi sözkonusudur. Doğaldır ki avans ödemeleri, ileride aylıklardan mahsup edilir (Md. 61). Ölüm aylıkları da, yaşlılık ve malullük aylıklarında olduğu gibi nafaka borçları dışında haczedilemez ve başkasına devredilemez (BAĞ-KUR Md.67/1). Yasaya göre sigortalıya bağlanan aylıklar her ay ya da üç ayda bir peşin olarak ödenir (Md.58). Bu aylıkların ayda bir mi yoksa 3 ayda bir mi ödeneceğine Bakanlar Kurulu karar verir. Halen ödemeler aylık olarak ödenmektedir. Bu bağlamda daha önce malullük ve yaşlılık aylıklarının ödenmesinde bahsedildiği gibi, ölüm aylığı da Bakanlar Kurulu kararı gereği, her ay peşin olarak ödenecektir. Yaşlılık, malullük aylığında olduğu gibi ölüm aylığında da herhangi bir döneme ilişkin aylığını 5 yıl içinde almayanların bu döneme ilişkin aylıkları ödenmez (BAĞ-KUR Md.78/ll). Ölüm aylığı bağlananlara da malullük ve yaşlılık aylığı bağlananlarda olduğu gibi, aylıkları ödenirken gösterilmek üzere bir kimlik verilir. 90-Ölüm Aylığında Toptan Ödeme, Sosyal Yardım Zammı ve Vergi İadesi Sözkonusu Olur mu? BAĞ-KUR yasasının 44. Maddesine göre ölen sigortalının hak sahibi kimselerinden hiçbirinin bu yasa bağlamınca ölüm sigortasından aylık bağlanmasına hak kazanamamış olması durumunda, sigortalının ödediği primler hak sahiplerine toptan ödeme olarak geri verilir. O halde başka bir deyişle birden çok hak sahibi olan bir sigortalının kimilerinin ölüm sigortasından aylık bağlanmasına hak kazanması sözkonusu olursa toptan ödeme hakkı o

89 takdirde doğmaz. Toptan ödemede geri vermede de, ölüm aylığının bağlanmasındaki ilkeler ve oranlara uyulacaktır. Yani dul eşe toptan ödemenin %50 si verilir, kalan %50 çocuklar arasında, her birinin payı en çok %25 olacak tarzda paylaştırılır (Md.45). Ölen sigortalının çocuğu yoksa, eşe toptan ödemenin %75'i verilir. Ana ilke toptan ödemenin tamamının hak sahiplerine dağıtılmasıdır. Bazen hak sahiplerinin paylarından oranlı indirim yapılabilecektir. Yine eş ve çocuklara ayrılan paylar, yüzde yüze varamıyorsa, kalan miktar en fazla %25 olacak tarzda geçimi sigortalı tarafından sağlanan ana babaya ödenir. Malullük ve yaşlılık aylığında olduğu gibi, ölüm aylığı almakta olanlarda vergi iadesinden yararlanırlar. Her takvim ayında, aylıkları kadar mal ve hizmet faturası aylıklarını aldıkları bankaya veren hak sahipleri, vergi iadelerini ertesi ay içinde bankadan alırlar. Öte yandan BAĞ-KUR'dan ölüm yardımı alanlara her ay sosyal yardım zammı da verilir. Sosyal yardım zammı hak sahiplerine ölüm yardımı ile birlikte peşin olarak ödenir. Sosyal yardım tutarı ise; 4447 sayılı yasa ile değişik ek 7. Maddenin 1.fıkrasında ölüm aylığı alanlardan 1-12 basamakta bulunanlar Türk Lirası, basamakta bulunan sigortalılara ise Türk Lirası öngörülmüştür. Ödenen sosyal yardım zammı haciz edilemediği gibi, damga vergisi hariç her türlü resim ve harçtan muaftır (Ek MD.7/III). 91-Ölüm Sigortasından Bağlanan Aylık Ne Zaman Sona Erer? BAĞ-KUR yasasının 46. Maddesine göre; Sigortalının dul eşiyle kız çocuklarının evlenmesiyle bağlanan aylık kesilir. Ancak evlenmenin son bulması ile aylıklar yeniden bağlanır. Sonraki eşinden de aylık almaya hak kazanan dul eşe bu kez de aylıklardan hangisi yüksek ise o ödenir. Ayrıca evliliği sona eren kız çocukları için aylığın yeniden bağlanması, bunların geçimini sağlayacak başka bir geliri olmaması koşuluna tabidir. Yani boşanan kız çocuğunun geçimini sağlayacak başka bir geliri varsa artık kendisine ölüm aylığı bağlanmaz. Kız çocuğunun aylığının kesilmesine yol açan evlenmenin bitmesi halinde yeniden bağlanacak aylığın başlangıcı dul kaldığı tarihi izliyen aybaşıdır. Örneğin, kız çocuğu 6 Haziran'da kocasının ölümü ile dul kalmış ise,

90 kendisine 1 Temnfiuz'dan itibaren yeniden ölüm aylığı bağlanır. Yine yasaya göre; erkek çocuğun 18 yaşını, orta öğretim yapması durumunda 20 yaşını, yüksek öğretim yapması halinde 25 yaşını doldurması ile ölüm aylığı kesilir. Ancak erkek çocuklar öngörülen yaşlarını doldurdukları halde, çalışamayacak durumda malul bulunuyorlarsa aylıklan kesilmez (Md.46/lll). 92-Ölüm Sigortasmdan Yararlananlar Sağlık Yardımı ve Cenaze Masrafı Karşılığını Alırlar mı? 1479 sayılı yasanın ek 11/C maddesine göre; Sağlık yardımından, malullük ve yaşlılık aylığı alanlar yanısıra, ölüm aylığı alanlar da yararlanırlar. Bu yardımdan yararlanabilmek için en az 8 ay Sağlık sigortası primi ödenmiş olması ve Sağlık karnesi talep edilen tarihte prim ve gecikme zammı borçlarının olmaması gerekir (4447 sayılı yasa ile değişik Ek Md.12). Ölüm sigortasında öngörülen bir başka yardım türü de sigortalının cenaze masraflarının karşılanmasıdır. BAĞ-KUR'ca cenaze masraflarının ödenmesi için ölenin sigortalı veya BÂĞ-KUR yasası gereğince yaşlılık veya malullük aylığı alan kişilerden olması yeterlidir. Yasaya göre; cenaze masrafı cenazeyi kaldıran gerçek veya tüzel kişiye ödenir. Bu bağlamda masrafı yapanların hak sahiplerinden olup olmamasının pek önemi yoktur. Md.47' de cenaze masrafı olarak 1000 TL. belirlenmiştir ancak bu miktar maddenin 2. Fıkrasının verdiği yetki ile zaman zaman artırılmıştır.

91

92 SAĞLIK SİGORTASI

93

94 93-BAĞ-KUR Yasası Kapsamında Yer Alan Sağlık Sigortası Uygulaması Ne Zaman Başlamıştır? 1972 yılmda yürürlüğe giren 1479 sayılı BAĞ-KUR Yasasında sigorta hizmetleri olarak yaşlılık, malullük, ölüm sigortaları öngörülmüş, Sağlık sigortasına yer verilmemişti. Sağlık sigortası uygulamasına ancak 1985 yılında 3235 sayılı yasa ile başlanabilmiştir (Ek MD.11/III). (BAĞ-KUR Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliği) sayılı yasanın yürürlüğe konması sonrasında 13 yıl aradan sonra kabul edilen Sağlık sigortası ile BAĞ-KUR, şu anda dört grup sigorta hizmeti sağlamaktadır. 94-Sağlık Sigortasından Yararlanacak Olanlar Kimlerdir? 1479 sayılı yasanın ek Md. 11 ve SSY yönetmeliğinin 7. Maddesine göre Sağlık sigortasından yararlanma hakkına sahip olanları şöyle sıralayabiliriz; a sayılı yasaya tabi (isteğe bağlı sigortalılar dahil) sigortalılar ile eş ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları, ana ve babaları, b. Yaşlılık ve malullük aylığı almakta olanlar ile eş ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları, ana ve babaları, c. Ölüm aylığı almakta olan eş, çocuk ve ana-babaları (BAG-KUR Md. 40) d. Sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış, nesebi düzeltilmiş veya babalığı hükme bağlanmış çocuklar ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları. 9S-Sağlık Sigortasından Yararlanma Koşulları Nelerdir? Sağlık sigortasından yararlanma koşulları Ek. 12 Maddede düzenlenmiştir. Ancak Ek. 12. Madde 4447 sayılı yasa ile değişikliğe uğramıştır. Bu değişikliğin ışığı altında Sağlık sigortasından yararlanma koşulları aşağıda ki şekilde belirtilmiştir: a. BAĞ-KUR sigortalısı olmak koşulu 1479 sayılı yasanın 24. Maddesi bağlamında sayılan kişilerden ilk kez ve-

95 ya yeniden sigortalı olanlar ile Sağlık sigortası kapsamından çıktıktan sonra yeniden Sağlık sigortası kapsamına girmek isteyenler, Sağlık sigortasından yararlanırlar. Öte yandan isteğe bağlı BAG-KUR sigortalılığında ise, sigortalılık, sigortalının tescil talebinin kuruma ulaştığı tarihten sonra başlar (Md. 79/V). b. En az sekiz ay Sağlık sigortası primi ödemiş olmak koşulu Sağlık sigortası yardımlarından yararlanılması en az sekiz ay Sağlık sigortası primi ödemiş olma koşuluna bağlıdır. Bu bağlamda muayene ve tedavi hakkı. Sağlık sigortası primi ödenen sekizinci ayı izleyen aybaşından itibaren başlar (SSY Md. 8/11). Öte yandan aylık başlama işlemleri tamamlanmamış sigortalılar, sigorta prim borcu bulunmama koşuluna ek olarak, eksiksiz 8 ay Sağlık sigorta primi ödeyerek Sağlık sigortasından yararlanabilirler (SSY Md.8/ll). Ayrıca aylığa bağlanmış sigortalılardan, aylıkları herhangi bir nedenle kesilmiş olanların da Sağlık sigortası yardımlarından yararlanabilmeleri, 8 ay tümüyle Sağlık sigortası primi ödemiş olmaları koşuluna bağlanmıştır. Sağlık sigortası primi, BAG-KUR yasasının Ek. 15. Maddesinin (a) bendine göre, bu yasaya tabi ilk sekiz basamakta bulunan sigortalıların 8. gelir basamağı tutarının, dokuz ve daha yukarı basamaklarda bulunan sigortalıların ise bulundukları gelir basamağı tutarının %15' i oranındadır. Ancak aylık alanlardan kesilecek Sağlık sigortası primlerine ilişkin geçici 7. Maddenin 3. ve 4. fıkralarına göre; halen sigortalı olanlar ile yaşlılık ve malullük aylığı almakta olanlara, eşlerinden dolayı ölüm aylığı bağlanması durumunda bağlanan ölüm aylığından sağlık sigortası primi kesilmez. Ana ve babanın her ikisinden ölüm aylığı alan çocukların ölüm aylıklarından ise, yalnız babadan geçen aylıktan Sağlık sigortası primi kesilir. c. Prim ve gecikme zammı borcu bulunmamak koşulu BAĞ-KUR sigortalısının Sağlık sigortasından yararlanabilmesi için sigortalının Sağlık karnesi talep ettiği tarihte, prim ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması koşuldur (4447 sayılı yasa ile değişik Ek. Md. 12). d. Sigortalının çocukları yönünden yaş sınırının aşılmaması koşulu

96 BAĞ-KUR Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliğinin S.Maddesine göre çocukların Sağlık sigortasından yararlanabilmesi için, aa. Öğrenim yapmıyorsa 18 yaşını, bb. Orta öğrenim yapıyorsa 20 yaşını, cc. Yüksek öğrenim yapıyorsa 25 yaşını doldurmamış olması koşuldur dd. Ancak çocuğun malul olması durumunda öğrenim yapmıyor olsa bile 18 yaşını geçen çocuk sözkonusu sağlık sigortasından yararlanır. ee. Kız çocukları evli olmamaları ve geçimlerini sağlayacak herhangi bir gelirlerinin bulunmaması durumunda, yukarıda saydığımız koşulların tümüyle dışında kalarak Sağlık sigortasından yararlanırlar. e. Başka bir Sosyal Güvenlik Kurumundan Sağlık yardımı almıyor olmak koşulu 1479 sayılı yasanın Md. Ek.11/11. Fıkrasına göre öteki sosyal güvenlik yasalarına ve özel yasalara göre Sağlık yardımlarından yararlananlar BAĞ-KUR sigortası kapsamı dışında kalırlar. Ancak bu durumda sözü edilen kimselerin öteki sosyal güvenlik kuruluşlarından Sağlık yardımı aldıklarını belgelemeleri gerekir (SSY Md.5/lll. Yargıtay da konuya ilişkin bir kararında, BAĞ-KUR yasasında (Ek.Md. 11) ve Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliği'nde (Md.5/lll)j başka sosyal güvenlik kurumlarının Sağlık yardımlarından yararlanan BAĞ-KUR sigortalılardan Sağlık sigortası primi kesilmeyeceği ve bunlara sağlık hizmetlerinin de verilemeyeceğini açıkça karara başlamıştır. Ancak Yargıtay aynı kararında BAĞ-KUR yasası Ek. Md.ll'e benzer bir hükme 506 sayılı yasada yer verilmemiş olmasından, BAĞ-KUR'dan aylık bağlanan kişilere 506 sayılı yasaya göre Sağlık yardımı yapılacağını hüküm altına almıştır (YiO HD /5163). 96-Sağlık Yardımı Kapsamında Neler Yer Alır? BAĞ-KUR Sağlık sigortası kapsamı içinde yalnızca muayene ve tedavi yardımları yer alır. Ayrıca sigortalıya herhangi bir ödenek verilmez. Tüm bu Sağlık yardımları ise hastalık ve iş kazası hallerinde sözkonusu olur (BAĞkur

97 K. Ek.Md. 13). Ek. Md. 13 ve SSY. Md. 9 bağlamında BAĞ-KUR sigortası yardımları aşağıdaki hizmetleri içerir; a. Doktor muayenesi, doktorun göreceği luzüm üzerine tanı için gereken klinik ve laboratuvar incelemesinin yaptırılması ve tedavinin sağlanması, b. Tanı (teşhis) ve tedavi için gerekirse sağlık kurumuna yatırılması, c. Tedavi boyunca gerekli ilaç ve iyileştirme araçlarının temini. Sigortalılara sağlanacak ilaç, iyileştirme araçları. Sağlık Sigortası Yardımları Yönetmeliği'nin 4. Bölümünde açıklanmıştır (SSY Md ) sayılı yasa ile 1479 sayılı yasanın 13. Maddesinde yapılan değişiklikte ayakta yapılan tedavilerde verilen ilaç bedellerinin ne kadarının sigortalıca karşılanacağı yeniden düzenlenmiştir. Yeni düzenlemeye göre; Ayakta yapılan tedavilerde poliklinik muayene ücretinin ve verilen ilaç bedellerinin %20'si sigortalı ve hak sahipleri %10 *u aylık alanlar ve hak sahipleri tarafından karşılanır. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu verilecek olanlar hariç, protez, araç ve gereç bedellerinin %20'si sigortalı ve hak sahipleri, %10'u ise aylık alanlar ve hak sahipleri ( tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık bağlanması Hakkındaki Yasa kapsamına girenler hariç) tarafından karşılanır. Ancak katkı payı tutarı sigortalılarda, birinci gelir basamağının birbuçuk katını, aylık alanlarda ise birinci gelir basamağının %65'ini geçemez. Sigortalılar ve hak sahiplerinden katılım payı alınmayacak protez, ortez araç ve gereçlerin listesi ise Ek 17 sunulmuştur. Ayakta uzun süre tedaviyi gerektiren hastalıklarda hastalığın sürüp, sürmediği, ilgiliden iki yılda bir istenen doktor raporlarıyla kontrol edilir (SSY Md.18). Öte yandan BAĞ-KUR Sağlık sigortası tedavi olanakları içinde diş tedavisi de yer alır. Diş tedavisi, diş ve çeneye tıbbi ve cerrahi müdahale, diş çekimi, diş ve çene radyografisi çekimi, diş dolgusu tarzında olur (SSY Md.19/1). Diş tedavisi içinde, diş protezi de bulunmaktadır. Yine gözlük cam ve çerçevesi ile işitme cihaz temini de BAĞ-KUR Sağlık hizmetleri içinde yer alır. Göz-

98 iük çerçeve bedeîieri BAĞ-KUR'ca belirlenen miktar üzerinden ödenmektedir. Gözlük cam ve çerçevesinde kullanım süresi olarak 4 yıl öngörülmüştür. Ancak gözlük camlarının bu süre dolmadan yenilenmesi uzman doktor tarafından gözlük cam numarasının değiştiğini reçeteyle bildirmesine bağlıdır. İşitme cihazının fiyatı da kurumca belirlenir. İşitme cihazının kullanma süresi 5 yıldır. Bu süre içinde aynı kulak için ikinci bir işitme cihazı verilmez. Yukarıda saydıklarımız dışında konuşma cihazı, ortopedik bot, varis çorabı, motorsuz malul arabası ile sigortalılarla hak sahiplerine diğer ortez, protez ve iyileştirme araçları BAG-KUR'un esas aldığı fiyatlara göre sağlanıp sigortalılara ve hak sahiplerine verilir. 97-Sağlık Yardımları Ne Sürede Devam Edecektir? 1479 sayılı yasanın Ek Madde 14 uyarınca; -Hastalık hallerinde yapılacak Sağlık yardımları hastanın iyileşmesine değin sürecektir. -Ancak (yasanın Ek 14. Md. 2.fıkrasının ) hastalık hallerinde yataklı tedavi kurumlarında yapılacak Sağlık yardımları, tedaviye bağlanan tarihten itibaren 6 ay'ı geçemez hükmü Anayasa Mahkemesi'nce E, 1996/17/k 1996/38/SY kararı ile Anayasaya aykırı bulunarak 6 aylık süre yönünden iptal edilmiştir. -Hastanın yataklı tedavide 6 ay içinde iyileşmesi mümkün olmazsa, hükmü iptal edildiğine göfe, böylelikle sigortalıya Sağlık yardımlarının iyileşme sağlanıncaya değin devam etmesine olanak tanınmıştır. -Sağlık sigorta yardımları, sigortalılığın sona ermesinden sonra derhal kesilmez, bir süre daha devam eder. Bu süre 90 günlük bir süredir. Sözkonusu yardımlar sigortalıların bu vasıflarını yitirmelerinden, aylık alanların ise artık gelir almadıkları tarihten itibaren 90 gün daha sürmekte ve daha sonra kesilmektedir (BAĞkur K. Ek Md.14/5). -Öte yandan iş kazasından dolayı muayene ve tedavi, sigortalının kurumca tedaviye alındığı tarihte başlar ve Sağlık durumunun gerektirdiği sürece devam eder (Ek Md. 14/C).

99 98-BAĞ-KUR Sağlık Yardımları Hizmetlerini Gören Muayene ve Tedavi kuruluşları Hangileridir? BAĞ-KUR Sağlık Sigortası Yönetmeliği hükümleri gereği BAĞ-KUR Sağlık sigortasının Sağlık hizmetleri Sağlık Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu, Mahalli İdareler, Üniversiteler ve Kamu İktisadi Teşebbüslerine ait Sağlık tesisleri aracılığı ile karşılanmaktadır (SSY Md.6). Sağlık hizmetlerinin hangi sağlık kuruluşlarınca yürütüleceği Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmektedir. Yine sağlık hizmetlerini görecek bu kuruluşlarla BAĞ-KUR yaptığı protokollerle sağlık hizmetlerinin nasıl satın alınacağını ve sağlık hizmetlerinin yürütülmesindeki ilkeleri belirlemektedir (SSY Md.6). Ancak kurumla resmi protokolü bulunmayan sağlık kuruluşlarına sağlık karnesi ile muayene ve tedavi olanlar için kurum belirli ilkeler içinde ödemeler yapmaktadır. Yalnız bu ödemelerde Sağlık Bakanlığına bağlı yataklı tedavi kurumlarında yapılacak muayene, tetkik, tahlil, müdahale, ameliyat ve tedavilere ilişkin fiyat tarifesi esas alınır (BAĞk. Ek Md. 17, SSY Md.6). Kural olarak BAĞ-KUR sağlık yardımları resmi kurum ve kuruluş aracılığı ile yapılmaktadır. Ancak, sağlık hizmetinin verildiği yerde resmi sağlık kurum ve kuruluşunun olmadığı durumlarda ve tedavinin acilen yapılması gerekli hallerde, Sağlık yardımları resmi kurum ve kuruluşların dışında da görülmektedir (SSY Md. 7). 99-Sağlık Sigortası Hizmetleri Hangi Gelirlerle Karşılanır? BAĞ-KUR sağlık sigortası hizmetleri; bu yasaya tabi ilk sekiz basamakta bulunan sigortalıların sekizinci gelir basamağı tutarının, dokuz ve daha yukarı basamaklarda bulunan sigortalıların ise bulundukları gelir basamağı tutarının %15 oranında ödeyecekleri sağlık sigortası primleri (4447 sayılı yasa ile değişik Ek.Md.15/1), gerçek ve tüzel kişilerin sağlık hizmetlerinde kullanılmak koşuluyla yapacakları bağışılar ve vasiyetler ile öteki gelirlerle karşılanır. Sağlık sigortası primleri ilgili ayın sonuna değin ödenmektedir. Sigortalılar tarafından ödenmesi gereken primler süresi içinde kısmen veya tamamen ödenmez ise, sürenin bittiği tarihten başlayarak geciktirilen her ay için tarih, 6168 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Ya-

100 sa ile belirlenen gecikme zammı oranları uygulanarak sigortalılardan tahsil edilir(4447 sayılı yasa ile değişik Bağkur K.Md.53/ll). Sağlık sigortası primleri her hesap yılı sonunda, o yıl içinde harcanan Sağlık sigortası ile ilgili giderler düşürüldükten sonra ayn bir fonda toplanır (Bağkur K.Ek. Md.16/1). Bu fonda toplanan paralar, başka amaçla kullanılamaz. Ek Md.16/lirde anılan fonda toplanan paraların nasıl işletileceği belirtilmiştir. Buna göre fonda toplanan prim gelirleri; -Faiz oranı yürürlükteki hükümlere göre en yüksek düzeyde olan Devlet Bankalarına (Bağk. Md.16/la), -Devletin çıkardığı veya kefil olduğu tarihler ile toplu konut ve Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan gelir ortaklığı ve hisse senetlerine (Bağkur K. Md.16/lb), -Veya taşınmaz mallara (Bağk. Md.16/lc) yatırılabilecektir. -Ayrıca kurum yine kurum gelirleriyle, BAG-KUR'un önerisi ve Bakanlar Kurulu kararı ile çalışma konuları, organları, görev ve yetkileri, denetim şekilleri yönetmeliklerde belirtilmek suretiyle tüzel kişiliğe sahip müesseseler kurabilir, kurulmuş olanların hisselerini satın alabilir veya iştiraklerde bulunabilir (Bağk. Md.21/1). 100-Sağhk Karnesinin Verilmesi İçin İstenen Belgeleri ve Karnenin Vize Edilmesi Koşullarmı Sayarmısmız? Sağlık Karnesi almak için BAĞ-KUR İl Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğüne Sağlık karnesi verilmesi ve vize edilmesi ile ilgili bir talep formu ile başvurulur (Ek.18) Bu talep formuna; -Zorunlu sigortalılar için bağımsız çalışmanın devam ettiğini ilişkin belge (Ek.15) (Bu belge vergi dairesince ve Ticaret Odasınca onaylanacaktır). -Vukuatlı nüfus kağıt örneği, (Ek.13). Bu da Nüfus Memurluğuna onaylatılacaktır). -Öğrenciler için, çocukların öğrenim durumlarını gösteren belge,

101 -Geçimini, sigortalı veya yaşlılık ve malullük aylığı alanlar tarafından sağlanan, ana-baba ve 18 yaşını geçmiş evli olmayan kız çocukları için ikametgahın bulunduğu mahalle ve köy muhtarlığından alınacak "muhtaçlık belge"si, -1 adet vesikalık fotoğraf, (17 yaşından küçükler için istenmez), -18 yaşından büyük, yaşları ne olursa olsun çalışamayacak durumda malul bulunan çocuklar için tam teşekküllü Sağlık kuruluşundan alınacak Sağlık Raporu, -Ödenmiş primlerin makbuzları, eklenir. Sağlık yardımından yararlanacaklara verilen sağlık karnesi süresi bir yıldır. Bu süre sonunda sağlık karnesi vize edilmelidir. Vize edilmeyen karneler geçersizdir. Vizesiz Sağlık karnesiyle muayene ve tedavi yaptınlamaz. Sağlık karneleri BAG-KUR İl Müdürlüğü Sağlık Müdürlüğünün ilgili birimlerinde vize ettirilir.

102 KAYNAKÇA AKIN, Levent; BAĞ-KUR Sigorta Yardımları Ankara 1996 CENTEL, Tankut; ÇAĞLAR, Ziya; 1997 Sosyal Güvenlikte Yapısal Değişim, Ayrupa Türkiye Karşılaştırması, MESS yayını İstanbul Açıklamalı Uygulamalı BAĞ-KUR Mevzuatı ile İlgili Kavramlar, Ankara 1986 ÇENBERGİ,; BAĞ-KUR Kanunu Şerhi Ankara 1979 Mustafa/UYGUR Turgut ERSAN, Gürbüz; BAĞ-KUR Uygulaması İstanbul 1985 GÜZEL, Ali/OKUR Ali Rıza; Sosyal Güvenlik Hukuku İstanbul 1999 KURU, Baki; BAĞ-KUR Prim Alacaklarının ilamsız İcra yolu ile Tahsili, Mahmut Koloğlu'na Armağan s.679 Ankara 1975 OKUR, Ali Rıza; Göçmen Vatandaşların Yurt dışında Yaptıkları Askerliklerini 506, 5434 ve 1479 Sayılı Yasalar Açısından Borçlanmaları, İş Hukuku Dergisi Ocak-Mart 1992 s

103 SÜZEK, Sarper; TUNCAY, Can; İş Güvenliği Hukul<u, Ankara 1985 Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, İstanbul 2000 UYGUR, Turgut; İş ve Sosyal Güvenlikte Temel Kavramlar, Ankara 1980 YALÇINKAYA, Orhan; BAĞ-KUR KANUNU Açıklamalar, Kararlar, İlgili Mevzuat Ankara 1999

104 EKLER Lütfen arka sayfadaki açıklamaya göre ve yazı makinasında doldurunuz. Taramalı kutulara bir şey yazmayınız. Ek:1

105 BAĞ-KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE Ek:2 Kurumunuzun Bağ=Numarah sigortalısıyım. Kendinam ve hesabıma bağımsız çalışmamı sona erdirerek buna ait formu tanzim edip İl Müdürlüğümüze ibraz etmiştim. Kendi nam ve hesabıma çalışmamı sonaerdirdiğeme dair belge ilişikte sunulmuştur Sayılı Kanunun 3396 sayılı kanunla değişik 79. maddesi gereğince isteğe bağlı sigortalı olarak devam etmek istiyorum. Ayrıca mecburi sigortalılığımın son bulduğu.y.,..../... tarihinden sonra ödenmiş primlerimin isteğe bağlı sigortalılık süresi değerlendirmesini talep ediyorum, Bağ-Kur veyadiğer Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına bağlı olarak başladığımda bu hususu derhal Bağ Kur İl Müdürlüğüne bildireceğim. Gerekli işlemin yapılmasını arz ederim. ADRES: ADI SOYADI TARİH : İMZA :

106 Lütfen arka sayfadaki açıklamaya göre ve yazı :. Taramalı kutulara bir şey yazmayınız sizin hesafaraza ifloneblmesi için prim ödenirken kulanılan posta çemeri ve diğer belgetorie mutlaka ve doğru olarak çok iyi muhafaza edilmesi ve para gön derirken PTT veya BAĞ-KUR'A İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI GİRİŞ BİLDİRGESİ Başarır Cinsiyeti l n Erkek 2 CO Kadın Doğum Yeri İstanbul Tabiyeti hs istanbul 11 atyonwux Em. Sfe» No. di Sah«e No: 242 C3 3" E. İVİ Bu Bölüm Mahalla veya Köy h ilçesi Bll>wı«ntt Em. Slcü No Eırakliik wya dut vo r ^ Kanunun St ind lllllllll Basamağ [[[H [rnu8unuz. BAG-KUR Genel Müdürlüğüne Bu bildirgede yazılı işçiliğimle ilgili bilgilerin gerçeğe uygun olduğunu, aksi takdirde doğacak sorumluluğu kabul ettiğimi bildirir, yukarıda belirttiğim I HÜVIYET C OLUP KIMI prim basamağına göre sigortalı olarak kaydının yapılmasını arz ederim. / 720 İmza VEYA ADı, KONSOLOSLUK SOYADı: IMZA - MÜHÜR

107 SİGORTALILIK TESPİTİ [Adı ve Soyadı : Baba Adı I. ŞU KIŞIM T.C. DEFTERDARLIĞI Ve. - Bağ No Doğum Yeri ve Taihi Sayı: BAĞ-KUR Yukarıda kimliği yazılı sigortalının gerçek Arz ederim. İL MÜDÜRLÜĞÜNE usulde gelir vergisi mükellefi olduğu süre aşağıda belirtilmiştir Vergi No Adı ve Soyadı :. Unvanı ONAYLAYANIN Mühür İmza //. BU KISIM MESLEK KURULUŞUNCA DOLDURALACAKTIR. BAG-KUR... İl MÜDÜRLÜĞÜNE Yukarıda kimliği yazılı üyemizin dummu aşağıda belirtilmiştir. Arz ederiz. Meslek Kuruluşu'nun Unvanı Adı ve Soyadı : Görevi İmza Kayıt Tarihi ve Sicil No / / Kaydının Devam Edif Etmediği, Etmiyorsa \ i Tarihi I. YETKİLİ II- YETKİLİ MÜHÜR / /. Adı ve Soyadı : Görevi imza Yönetim Kurulu Karar Tarih ve Sayısı

108 ASKERLİK SÜRESİNİN BORÇLANMA HİZMET CETVELİ Borçlanacak Olanın Adı ve Soyadı: Doğum Yeri Doğum Tarihi Baba Adı Nüfus Kütüğünde Kayıtlı Olunan : îl : Hane No : İlçe : Cilt No. : Sayfa No.: - Askere Er Olarak Duhul veya Yedek Subay kuluna Duhul Tarihi: Er Olanlann Terhis veya Yedek Subay Olanlann Mezuniyet Tarihi: Bu sürede varsa askerlikten sayılmayan süre : ve Toplam Süre: Askerlik Şubesince Yapıla cak Varsa Diğer Açıklamalar TASDİK EDENİN Adı, Soyadı Rütbesi Görevi İmzası Mühür

109 ASKERLİK SÜRESİNE AİT BORÇLANMA TALEP DİLEKÇESİ BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE 1479 Sayılı Bağ - Kur Kanuna 3165 sayılı Kanunla ilave edilen Ek : 9 ncu Madde Gereğince Askerlik Süremi borçlanmak istiyorum. Borç tutarının tarafıma tebliğini müsaedelerinize arz ediyorum. - No : Adı, Soyadı İmza Tarih Ek: 1 Adet Meslek Kuruluşu/Esnaf ve Sanatkâr Sicil Memurluğu / Vergi Dairesince tasdikli üyelik belgesi NOT: İsteğe Bağlı Sigortalılar sadece son altı aylık prim makbuzlarını veya okunaklı fotokopilerini ekleyecekledir. ADRES:

110 İSTEĞE BAĞLİ SİGORTALILARIM 10 YILLIK BORÇLANMASI İLE İLGİLİ TAAHHÜTNAMEDİR. Ek:7 BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE İSTANBUL Kurumumuz Bağ - Kurumaralı isteğe bağlı sigortalısıyım tarihinde 40/45 yaşını doldurdum. Halen çalışıyorum/daha önce Sosyal Güvenlik Kuruluşlarında hizmetim vardır/yoktur Sayılı Kanuna 2229 sayılı Kanunla ilave edilen ve en son 3165 sayılı Kanula değiştirilen ek geçici 4. maddesinden yararlanarak 10 yıl/10 yıla tamamlayacak kadar süreyi borçlanarak, tahakkuk edecek borç tutarını engeç tescil tarihinden itibaren 2 yıl içinde ödeyeceğim. Borç tutarının tarafıma bildirilmesini, ayrıca beyan ettiğim bildirgelerin doğruluğunu kabul ettiğim, borcu ödememem halinde herhangi bir hak iddia etmeyeceğimi bildirir hizmet borçlanması istemimin kabulünü arz ederim. ADRES: ADI - SOYADI TARİnf İMZA DAHA ÖNCEKİ HİZMETLERİM: 1. T.C. Emekli Sandığına kesenek ödedim/ ödemedim Sicil No:. 2. S.S.K. Prim ödedim/ ödemedim Sicil No:. 3. Kanunla Kurulu diğer emekli sandıklarına kesenek ödedim/ ödemedim (Sandık Adı )Sicil No:. 4. Bağ - ur'a prim ödedim/ ödemedim Sicil No:. 5. Tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar S.S. Kurumuna tabi prim ödedim/ ödemedim Bağ- No: 6. Tarım işçileri Sosyal Sigortalar Kanununa tabi prim ödedim/ ödemedim Sicil No:. Eki: 1 Adet Nüfus kayıt örneği

111 TAAHHÜTNAME Ek:8 Aşağıda belirtilen sürelerde Batı Almanya'da geçen ve 3201 sayılı Kanuna göre borçlandığım hizmetlerimin gerçeğe aykırı veya noksan olduğunun tesbiti halinde yanlış ve gerçeğe aykırı beyandan dolayı hakkımda kanuni kovuşturma açılacağının ve bu Kanunla elde etmiş olduğum menfaatten dolayı Bag - Kur Genel Müdürlüğünün uğrayacağı bütün zararları ödemekle yükümlü bulunduğumu beyan ve taahhüt ederim. Adı ye Soyadı İmza Tarih 1 - Yurtdışında geçen Tarihinden çalışma süreleri Tarihine kadar. 2- Varsa yurtdışında ev kadını olarak geçen süreleri 3- Borçlanmak istenen yurtdışındaki çalışma sürelerinin başlangıç ve bitiş tarihleri ile toplam gün sayısı : 4- Borçlanmak istenen yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerin başlangıç ve bitiş tarihleri ile toplam gün sayısı

112 BAĞ - KUR GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE Ek:9 Bağ-numarası ile Kurumumuz sigortalısı bulunmaktayım. tarihleri arasında yurt dışında sigortalı/kendi nam ve adıma (işveren olarak) çalıştım tarihlerinde yurda kesin dönüş yaptım sayılı kanuna göre; borçlanma talep dilekçemin Kurumunuz kayıtlarına intikal tarihinden önce tarihleri arasında çalıştığım yurtdışı çalışma sürem ile /.../ /.../19... tarihleri arasında geçen işsizlik sürelerimden olmak üzere toplam 4436 günlük süremi borçlanmak istiyorum. Bu sebeple yurdışında çahştığım hizmetlerimi dilekçem ekinde gönderiyorum sayılı Kanun gereğince hesaplanan döviz borcumun aşağıdaki adresime bildirilmesini, arz ederim. İMZA ADRESİM: EK: 1- Dış ülkede çalışma belgesi 2- Beyan Formu 3- Taahhütname 4- Pasaportumun; Yurtdışına çıkıştan ile yurda giriş tarihlerimi gösterir ve resimli, ad ve soyadlı sayfalann, noter tastikli fotokopisi. 5- Muhtarlıkça, Noterlikçe veya Nüfus İdarelerince tasdikli nüfus kayıt örneği.

113 YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ / YAŞLILIK AYLIĞI TALEP FORMU BAĞ - KUR İSTANBUL İL MÜDÜRLÜĞÜNE Aşağıda kimliği yazılı kişinin Vergi dairemize / Meslek Kumluşumuza / Esnaf ve Sanatkar Sicil memurluğumuza kayıtlı bulunduğu sûreler İlgili bölümde belirtilmiştir. Adı Soyadı:. Baba Adı..... /Doğum yeri ve tarihi :.. /Bag- numarası : T.C. MALİYE BAKANLİĞİ Tarih:.../.../... Sayı:. Mesleği. Defterdarlığı. Vergi Dairesi / Mal Müdürlüğü MÜKELLEFİYETLE İLGİLİ BİLGİLER Vergi Hesap No. Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi Yukarıda Adı^, Soyadı ye Ba^/ No.su yazılı adı geçenin yergi^mökellefiyetinin G RÇEK/GÖTÜRÜ usulde Ticari Kazanç/Serbest Meslek Kazancı la belirtildisi gibi olduğu ve bilgilerin Vergi Dairemiz/Mal - z kayıtlar i uyguı luğu tasdik edilmiştir. Bilgilerinize arz ederim. ONAYLAYANIN Adı Soyadı ve Unvanı Tarih:.../.../ İmza ve Mühür Derneği / Odası Başkanlığı Tarih:.../.../ ÜYELİKLE İLGİLİ BİLGİLER Üyeliğe Devam Edip Yönetim Kumlu Demek / Oda Üyelik Etmediği. Etmiyorsa karar Tarihi ve Mesleği Kavıt No. (Sicil) Kayıt Tarihi Bitiş Tarihi Adı geçen üyemizin üyelikle ilgili durumunun yukanda belirtildiği gibi o BAŞKAN Adı. Soyadı: Unvanı:... İmzası:... MÜHÜR Adı, 2. YETKİLİ Soyadı:.. Esnaf ve Sar durumu aşağıda belirtilmiştir. SİCİLLE İLGİÜ BİLGİLER Tarih:.../.../ za kayıtlı ve yukanda kimliği yazılı sigortalının, memuriuğumuzdal(i kayıt II 11 Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurlugununun İli Sicile kayıt tarihi ve Sicil Numarası SİCİL MEMURUNUN Adı. Soyadı: İmzası: Mühür: Sk:ilden kaydının NOT: Gerçeğe aykırı belae düzenlemek Türk Ce; Ceza Kanunu ve 1479 sayılı Kanuna göre cezayı gerektirir. BAG-KUR STANDART FORM NO.:APK. 155/85

114 BAĞ - KUR NÜFUS KAYIT ÖRNEĞİ NÜFUS İDARESİ SİGORTALININ Adı. Soyadı Doğum Ek:10 ARKA Tarih / /19 Sayı: Tashihi İZAHAT: Yukarıda künyesi yazılı 'm / /19 tarihli yaşı ^"^ ve sayılı ilamı ile J / 19 tarihinde / / olarak tashih edilmiştir....ilçesi. Köyünde i Nüfus Kütüğümüzün Hane Cilt Sayfasında kayıtlı olan ait olan Nüfus kayıt örneği yukarıya çıkariinfiıştır. NOT: 1- Nüfus kayıt örneğinin kayıtlı olduğu Nüfus İdaresince tanzim edilerek tasdiki gerekir. 2- Doğum tarihlerinin, kütükte kayıtlı ise, ay ve günleriyle yazılması. 3- Bu belge üzerindeki düzenlemelerin usulüne göre yapılması ve onaylanması. 4- Doğum tarihi tashih görmüş ise, hangi merciin tarih ve sayılı kararı ile yapıldığmln izahat kısmına yazılması. YUKARIDAKİ AÇIKLAMALARA GÖRE DOLDURULACAKTIR. I BU BELGE PULDAN BAĞIŞIKTIR. BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE...Bağ numaralı sigortalısıyım. TC. Emekli sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Kanunla kurulu diğer Emekli Sandıklarından aylık almıyorum ve bu kuruluşlara tabi bir işte ücret karşılığı çalışmıyorum. Mezkûr kuruluşlara tabi bir işte yeniden çalışmaya başladığım takdirde durumu derhal yazı ile Kurumunuza bildireceğim. T.C. Emekli Sandığı. S.S.K. ve Kanunla kurulu Sandığında birleştirilecek hizmetim vardır/yoktur (varsa sandık emekli sicil no Sigorta sicil no ) ayrıca diğer Sosyal Güvenlik kuruluşlarından Sosyal Yardım zammı almadığım/aldığımı beyan eder, gerekli şartlara haiz olduğumdan toptan ödeme yapılmasını / yaşlılık aylığı bağlanmasını arz ederim. Yazışma Adresi Adı, Soyadı Tarih İmza GENEL AÇIKLAMA 1 - Bu form yaşlılık ödemesi / yaşlılık aylığı taleplerinde kullanılacaktır. 2- Formun 1. Kısmı sigortalının bağlı bulunduğu Vergi Dairesince, II. Kısmi sigortalının üyesi bulunduğu Meslek Kuruluşunca, 111. Kısım sigortalının kayıtlı bulunduğu Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurluğunca doldurup tasdik edilecektir. 3- IV. Kısım sigortalının kayıtlı olduğu Nüfus idaresince doldurup yukarıda belirtilen tasdik işlemleri yaptırıldıktan sonra doldurulup imza edildikten sonra ilgili Bağ - Kur İl Müdürlüklerine Bizzat verilecek veya posta ile gönderilecektir. 4- Yaşlılık toptan ödemesi veya yaşlılık aylığı talebinde bulunan sigortalı hesap ekstresinde gözükmeyen prim ödeme makbuzlarının fotokopilerini ekleyecektir. - Yaşlılık aylığı talebinde bulunan sigortalı ayrıca 2 adet vesikalık fotoğraf iliştirecektir.

115 BAĞ - KUR ÎL MÜDÜRLÜĞÜNE ANKARA Ek: 11 tarihinden beri Kurumunuzun Bağ- No'lu sigortalısıyım. T.C. Emekli Sandığı / birleştirilecek hizmetlerim v irdır./yoktur. 5 tam yılık hizmet süremi tamamladım. / Sandığında Malulen emekli olabilmem için gerekli işlemin yapılmasını arz ederim. İMZA Adı Soyadı Nüfusa Kayıtlı olduğu yer Doğum Tarihi Baba Adı Mesleği T.CEm. SAN. Sicil No Adresi

116 îşkazası ve meslek hastalığı sonucu malûllük talebi Hk. Ek: 12 BAĞ - KUR ÎL MÜDÜRLÜĞÜNE sigortalısıyım. tarihinden beri Kurumunuzun Bağ-No'lu T.C. Emekli Sandığı / birleştirilecek hizmetlerim vardır./yoktur. / Sandığında Mesleğim olan işimi ifa ederken^ ^^^^ geçindiğim mesldc hastahğma yakalandığım çalışma gücümün 2/3 ünü yitirdim. Bu nedenle malulen emekli olabilmem için gerekli işlemin yapılmasına arz ederim. Adı Soyadı Nüfusa Kayıtlı olduğu yer Doğum Tarihi Baba Adı Mesleği T.CEm. SAN. Sicil No Adresi İMZA 1- Tanık Adı Soyadı Adresi İmzası Tarih Görgü Tanıklan 2. Tanık Adı Soyadı Adresi İmzası Tarih 3. Tanık Adı Soyadı Adresi İmzası Tarih

117 1 p i i ri3 î i ;i i cc =) : i 1 1 i i i i 1 i! i I i i i i 11 5c i 1 i

118 I SİGORTALILARIN İŞİNİ TERK ETMESİ HALİNDE BAĞ - KUR'A VERECEĞİ BELGE BAG-NO ADI- SOYADI Sayı:.. T.C. MALİYE BAKANLIĞI BABA ADI D. YERİ ve TARİHİ. Defterdarlığı. VergiDairesi / Mal Müdürlüğü BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE Tarih:.../...7 Ek:14 (İB) Yukarıda kimlgazılı^sigortalının gerçek / götürü usulde gelir vı süre aşağıda fi olduğu VERGİ HESAP (Sicil No.^ Başlangıç Tarihi / / Adı Soyadı Unvanı İmza ve Mühür: ONAYLAYANIN Bitiş Tarihi...J /...:. BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE Yukarıda kimliği yazılı üyemizin kayıt durumu aşağıda belirtilmiştir Arz ederiz.. Meslek Kurulusu Ünvam YETKİLİ ADI SOYADI GÖREVİ - İMZASI Kavıt Tar. Sicil No. / J MÜHÜR Biti? Tarihi Yönetim Kurulu / A... Karar Tarihi ve Sayısı I. J " YETKİLİ ADI SOYADI GÖREVİ - İMZASI 11 BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE Esnaf ve Sanatkar sicil memurluğumuza kayıtlı ve yukarıda kimliği yazılı sigortalının, memuriuğumuzdaki kayıt durumu aşağıda belirtilmiştir. Arz ederiz. Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurlugununun İli Sicile kayıt tarihi ve Sicil Numarası Sicilden kaydının silindiği tarih â l SİCİL MEMURLUGUUNUN Adı, Soyadı: İmzası: Mühür: BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE Yukandaki kayıtlarda da görüleceği üzere işimi terk ettim. Bağ-Kur'daki kaydımın silinmesini arz ederini. ADRESİM : TARİH: / İMZA :

119 BAG-NO BABA ADI ADI- SOYADI : D. YERİ ve TARİHİ BAĞ - KUR Ek:15 MALİYEBAKANLIĞI Sayı:. Mesleği. Defterdarlığı. VergiDairesl / Mal Müdürlüğü MÜKELLEFİYETLE İLGİLİ BİLGİLER Vergi Hesap No. Başlangıç Tarihi Devam Edip Etmediği Bitiş Tarihi Yukarıda Adı, Soyadı ve Bağ - No.su yazılı adı geçenin vergi mükellefiyetinin GERÇEK/GOTURUUSC/Tde Ticari Kazanç/Serbest MeslekKazancı dolayisiyle Mükellefiyet durumunun yukanda belirtildiği gibi olduğu ve bilgilerin Vergi Dairemiz/Mal müdürlüğümüz kayıtlarına uygun bulunduğu tasdi"k edilmiştir. Bilgilerinize a«ederim. ONAYLAYANIN.Tarih: Adı Soyadı ve Unvanı imza ve Mühür Mesleği Derneği / Odası Başkanlığı Tarih:.../.../ ÜYELİKLE İLGİLİ BİLGİLER Üyeliğe Devam Edip Yönetim Kurulu Dernek / Oda Üyelik Etmediği, Etmiyorsa karar Tarihi ve Kayıt No. (Sicil) Kayıt Tarihi Bitiş Tarihi Sayısı Adı geçen üyemizin üyelikle ilgili durumunun yukarıda belirtildiği gibi olduğunu bilgilerinize arz ederiz. BAŞKAN 2. YETKİLİ MÜHÜR Adı. Soyadı:., Adı, Soyadı:. Unvanı:., Unvanı:., imzası:.. imzası:.., Esnaf ve Sanatkar sicil memı durumu aşağıda belirtilmiştir. SİCİLLE İLGİLİ BİLGİLER Tarih:.../.../ ıza kayıtlı ve yukanda kimliği yazılı sigortalının, memurluğumuzdaki kayıt Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurlugununun İli Sicile kayıt tarihi ve Sicil Numarası Sicilden kaydının silindiği tarih SİCİL MEMURUNUN Adı. Soyadı: İmzası: Mühür: BAĞ - KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE Tarih:.../.../ lis Sigortalılık durumum ile ilgili bilgiler yukarıda belirtilmiştir. -P,nr-o Adı Soyadı: Mehmet Yıldıs Sl^riES : İmza NOTVİ-f.'c. EmeklİSandığına tabi çalışanlar çalıştığı kurumdan alacağı belgeyle 2- Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi çalışanlar adı geçen kummadan alacakları belgeyi bu forma ekleyecek. NOT: Gerçeğe aykırı belge düzenleme Türk Ceza Kanunu ve 1479 sayılı Kanuna göre cezayı gerektirir^

120 ÖLÜM TOPTAN ÖDEME / ÖLÜM AYLIĞI TALEP FORMU BAĞ - KUR İŞTANBU İL MÜDÜRÜĞÜNE Aşağıda kimliği yazılı kişinin Vergi dairemize / Meslek Kuruluşumuza / Esnaf ve Sanatkar Sicil memurluğmuza kayıtlı bulunduğu süreler ilgili bölümde belirtilmişktir. Adı Soyadı:. /Doğum yeri ve tarihi :. Baba Adı : /Bağ- numarası. T.C. MALİYE BAKANLIĞI Sayı: Mesleği. Defterdarlığı. VergiDairesi / Mal Müdürlüğü MÜKELLEFİYETLE İLGİLİ BİLGİLER Vergi Hesap No. Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi Yukarıda Adı, Soyada ve Bağ - No.su yazılı adı geçenin vergi mükellefiyetinin GERÇEK/GOTURU usulde Ticari Kazanç/Serbest Meslek Kazancı dolayısiyle Mükellefiyet durumunun yukanda belirtildiği gibi olduğu ve bilgilerin Vergi Dairmiz/Mal müdürlüğümüz kayıtlarına uygun bulunduğu tasdik edilmiştir. Bilgilerinize arz ederim. ONAYLAYANIN Adı Soyadı ve Unvanı Tarih:.../.,../ İmza ve Mühür Mesleği Derneği / Odası Başkanlığı Tarih:... ÜYELİKLE İLGİLİ BİLGİLER Üyeliğe Devam Edip Dernek / Oda Üyelik Etmediği, Etmiyorsa Kayıt No. (Sicil) Kayıt Tarihi Bitiş Tai Yönetim Kurulu karar Tarihi ve Sayısı Adı geçen üyemizin üyelikle ilgili d BAŞKAN Adı. Soyadı Unvanı: İmzası: rukarıda belirtildiği gibi olduğunu bilgilerinize arz ederiz. MÜHÜR 2. YETKİLİ Adı. Soyadı: Unvanı: İmzası: İl il SİCİLLE İLGİLİ BİLGİLER Tarih:.../.../... Esnaf ve Sanatkar sicil memurluğumuza kayıtlı ve yukanda kimliği yazılı sigortalının, memurluğumuzdaki kayıt durumu aşağıda belirtilmiştir, Esnaf ve Sanatkar Sicil Memuriugununun i Sicile kayıt tarihi ve Sicil Numarası Sicilden kaydının silindiği tarih SİCİL MEMURUNUN Adı, Soyadı: İmzası: Mühür: I belge düzenlemek Türk Caza Kanunu ve 1479 sayılı Kanuna göre cezayı gerektirir ırt FORM NO.iAPK. 155/85 O.M.O. Basım Müessesesi -1998

121 Ek:16 Arka BAĞ-KUR İÇİN Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği Tarih:.. Sayı:.....ilçesi. Mahallesinde ^üfus Kütüğümüzün Hane Cilt Sayfasında Köyünde kayıtlı olan ve 7 /19 Tarihinde ölen ile aile kişilerine ait onaylı nüfus kayıt örnekleri yukarıya çıkarılmıştır. Not: 1- Sigortalının ailesi kişierin (eşi ve çocukları, ana ve babasının) tümünün kayıtlannın çıkartılması. 2- Doğum tarihlerinin kütükte kayıtlı ise, ay ve günlerinin de yazılması. 3- Bu belge üzerindeki düzeltmelerin usulüne göre yapılması ve onaylanı Doğum tarihleri tashih görmüş ise, hangi merciin, hangi tarih ve sayılı karan ile yapıldığının izahat hanesine yazılması. Adı Soyadı Memuriyet Unvanı:. Tarih UYMAYANI ÇİZİNİZ I BU 6 L6 I^ULbAN bagi$iktlih. BAĞ KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE.Nüfus İdaresi Yukarıda yazılı 9...tarihinde vefat etmiş olup, gerekli belgeler ilişikte sunulmuştur, Sigortalının cenaze masrafları tarafımdan yapılıştır. Cenaze masrraflarının tarafıma ödenmesini, cenaze masrafları tarafımdan yapılmıştır, adı geçene ödenmesini, T.C. Emekli Sandığına, Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi herhangi bir işte ücret karşılığı çalışmıyoruz ve kanunla kurulu Sosyal Güvenlik Kuruluşlarından aylık almıyoruz/alıyoruz herhangi bir Sosyal Güvenlik Kuruluşuna tabi çalışmaya başladığımız takdirde durumu derhal bildireceğimizi beyan ederiz. Mûstehak olduğum toptan ödeme/aylık bağlama işleminin yapılmasını, işlemlerin gecikmesi halinde avans verilmesini arz ederim, ADRESİ: ÖLENİN AKRABALIK DERECESİ ADI SOYADI İMZA 1. Sigortalının T.C. Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu ve diğer Kanunla kurulu Emekli Sandıklarında hizmeti var ise sicil numarası ile kuruluşun adı: 2- Sigortalı Yaşlılık ve Malûllük aylığı alıyorsa hangi Kurumdan aldığı ve sicil numarası: ÖLÜM İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞI SONUCU İSE: 1-İş Kazası halinde, a) İş Kazasının hangi savcılığa intikal ettiği: ş Kazasının olduğu yer ve tarih: c) Kazanın görgü şahitleri: 2-Meslek Hastalığı halinde, a) Raporun alındığı Kurum tarih ve sayısı: b) Meslek Hastalığına sebep olan işi ve çalışma sûresi: c) Görgü tanıkları:

122 KATILIM PAYINDAN MUAF TUTULACAK Ek: 17 PROTEZ, ORTEZ, ARAÇ VE GEREÇLER HAKKINDA TEBLİĞ tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan tarihli ve 4447 sayılı kanunun 60. Maddesinde, "Bu Kanunun 3, 4,15, 25 ve 36. Maddelerinde öngörülen protez, ortez, araç ve gereçlerden hangilerinin katılım payından muaf tutulacağına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığınca müştereken tespit edilerek tarihine kadar Resmi Gazetede yayımlanır." Hükmü uyarınca çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığınca aşağıdaki listede belirtilen protez, ortez, araç ve gereçlerin katılım payından muaf tutulmaları kararlaştırılmıştır. 1.GÖZ: KATILIM PAYINDAN MUAF TUTULACAK PROTEZ, ORTEZ, ARAÇ VE GEREÇLER LİSTESİ 1. Orbitotomi ve ekzanterasyon ameliyatı ile alınmış gözlere ait kusuru kapamak üzere göz çevresine uygulanan kaş, kapak, göz protezleri, 2. Enüklasyon ve evisserasyon ameliyatı ile alınmış gözlere ait kusuru kapamak üzere hareketsiz göz protezleri, 3. Hareketli protez ve implantları, 2. K. B.B 1. Kulak hastalıklarında hastalığın tedavisi ile işitmesinin temini için gerekli cochler implant, 2. Burun ameliyatı ve sonrası kullanılan plastik maddeler, 3. Laryks ameliyatlarında kullanılan madeni ve plastik kanüller, ayrıca Larynjektomi sonrası konuşma için gerekli pilli veya mekanik protezler ve ortezler. 3.NÖR0ŞİRURJİ 1. Hidrosefalı Shunt'ları, 2. Cerebral kemik kitlesi, 3. Epilepsi pili,

123 4.KARDİY0L0JÎ 1. Kalp kapakları protezleri. 2. Damar protezleri, 3. Yapay pil, 4. Yapay kalp, 5. Desferal pompası, 6. Kateter malzemesi (kalp, damar, beyin vs.) 7. Göğüs tüpü ve drenaj seti, 8. Kardiyo verter defibrilatör, 5. ORTOPEDİ 1. Hasta vücundunda devamlı kalabilecek kemik tespiti için kullanılan her türlü kemik plağı, çivisi, vidası ve tel, 2. Protezleri kemiğe tesbit için kullanılan kemik çimentosu (bone cernent), ameliyatta elzem (hemovag), kan 3. Kemik tümörlerinde kullanılan fabrikasyon steril homogen ve heterogen kemik greftleri, 6. REHABİLİTASYON UZUV PROTEZ VE ORTEZLER 1. Kalça dezartikülasyon protezleri (Canadian tipi) 2. Kalça dezartikülasyon protezleri (Modüler pylon) 3. Diz üstü protezleri (Klasik tip-ağaç-plastik) 4. Diz üstü protezleri (Modüler pylon) 5. Diz dezartikülasyon protezleri (Klasik tip lateral) 6. Diz dezartikülasyon protezleri (Modüler pylon) 7. Diz altı protezleri P.T.B-PT.S.K.B.M 8. Diz altı protezleri P.T.B-P.T.S.K.B.M (Modüler pylon) 9. Diz altı protezleri (syme) 10. Lisfranc amputasyon protezi 11. Chopart amputasyon protezi 12. Boyd amputasyon protezi

124 13. Pirogoff amputasyon protezi 14. Soket değişimi kalça 15. Soket değişimi diz üstü 16. Soket değişimi diz altı 17. Diz eklemi değişimi 18. Hemipelvektomi protezi (modüler pylon) 19. Omuz dezartikülasyon protezleri (klasik eklemsiz) 20. Omuz dezartikülasyon protezleri (klasik eklemli) 21. Omuz dezartikülasyon protezleri (modüler pylon) 22. Dirsek dezartkülasyon protezleri 23. Dirsek üstü dezartkülasyon protezleri (klasik) 24. Dirsek üstü dezartkülasyon protezleri (modüler pylon) 25. Dirsek üstü dezartkülasyon protezleri (myoelektrik) 26. Dirsek altı amputasyon protezleri (klasik) 27. Dirsek altı amputasyon protezleri (modüler pylon) 28. Dirsek altı amputasyon protezleri (myoelektrik) 29. El bileği dezartkülasyon protezleri 30. Parsiyel el protezleri 31. Forgeguarter amputasyon protezi 32. Kol protezinde çengel ilavesi 33. Kol protezlerinde BAG sistemi değişimi (Harness) 34. Motorsuz tekerlekli sandalye 7. ORTEZLER 1. Tek taraflı uzun yürüme cihazı iskial destekli 2. Tek taraflı uzun yürüme cihazı bel kemerli 3. Tek taraflı uzun yürüme cihazı iskial destekli + bel kemerli 4. Thomas yürüme cihazı 5. Modifiye thomas cihazı

125 6. Twister (çelik) 7. Tek taraflı kısa yürüme cihazı 8. Klenzak eklemli kısa yürüme cihazı 9. Posterior Shell 10. Kalça abduksiyon cihazı (Von-Rosen, Pavlik bandajı, Ponsetti cihazı. Adil Surat cihazı) 11. Patellar tendon yürüme cihazı 12. Ayarlanabilir kontraktür cihazı (alt ekstremite) 13. Ortopedik bot (18-34 no arası cihazlı) 14. Ortopedik bot (35-45 no arası cihazlı) 15. Kısalık destekleri (her 1 cm için, cihazlı) 16. Vitratenmold 17. Walker 8. SPLÎNTLER 1. Kol abduksiyon cihazı (çocuklar için) 2. Ayarlanabilir kontraktür cihazı (üst ekstremite) 3. Kısa opponens el splinti 4. Kısa opponens el splinti parmak ekstansiyon yaylı 5. Uzun opponens el splinti 6. Uzun opponens el splinti parmak ekstansiyon yaylı 7. Radial paralizi el splinti 8. Brakial pleksüs cihazı 9. Dinamik-el-elbileği splinti lo.modifiye omuz ve dirsek splintleri

126 BAĞ - KUR SİGORTALILARINA SAĞLIK KARNESİ VERİLMESİ VE VİZE EDİLMESİ İLE İLGİLİ TALEP FORMU BAĞ-KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE Sağlık sigortası yardımlarından faydalanmak için Bağ - Kur Sağlık Yardımları Yönetmeliğince istenilen belgeler tanzim vetasdik edilmiştir sayılı Kanun vebu Kanuna göre çıkarılan mevzuat hükümlerine aykırı durumları Kuruma bildirmeyi, aksi takdirde meydana gelecek Kurum zararlarını ödemeyi taatıût eder, gerekli işlemlerin yapılmasını müsadelerinize arz ederim. Adı Soyadı :! 2 İ S^N^ ; :::::=::=:::.. imza Tarih : "Diğer Sosyal Güvenlik Kanunlarına ve Özel Kanunlara göre herhagi bir Kuaım ve Kuaıluşlardan sağlık yardımından faydalanmamaktadırlar." SAĞLIK SİGORTASI YARDIMINDAN FAYDALANACAKLAR İÇİN MUHTAÇLIK BELGESİ BAĞ-KUR İL MÜDÜRLÜĞÜNE i it fi P Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneğinde açık künyesi belirtilen kimselerden Köyümüzde/Mahallemizde ikamet eden aşağıda adı, soyadı ve tatbiki imzalan bulunanların yapılan tahkiksonucunda geçimini sağlayacak herhangi bir gelire sahip olmadıkları, kazanç getiren hiç bir işte çalışmadıkları ve geçimlerinin tarafından sağlandığı anlaşılmıştır. Aksi tesbit olduğu ve Kurum bu yüzden zarara uğradığı takdirde genel hükümlere göre ceza kavuşturması yapılmasını kabul ettiğimi beyanla, işbu belge tanzim ve tasdik edilmiştir. SİGORTALI İLE ADİ S0\ADI İKAt^ET ADRESİ HISIMLIK DERECESİ: İMZASI : m Mahallesi / Köyü Muhtarı Adı Soyadı : Jmza-Mühûr: Tarih / / Not: Gerçeğe aykırı belge düzenlemek Türk Ceza Kanunu ve 1479 sayılı Kanuna göre cezayı gerektirir.

127 ÖLÜM TOPTAN ÖDEME / ÖLÜM AYLIĞI TALEP FORMU BAĞ - KUR İSTANBU İL MÜDÜRÜĞÜNE Aşağıda kimliği yazılı kişinin Vergi dairemize / Meslek Kuruluşumuza / Esnaf ve Sanatkar! Sicil memurluğmuza kayıtlı bulunduğu süreler ilgili bölümde belirtilmişktir. Adı Soyadı: /Doğum yeri ve tarihi : Baba Adı : /Bağ- numarası : EKl 1 8 AfKa. T.C. MALİYE BAKANLIĞI Tarih:.../.../... Sayı:. Mesleği. Defterdarlığı. VergiDairesi / Mal Müdürlüğü MÜKELLEFİYETLE İLGİLİ BİLGİLER Vergi Hesap No. Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi Yukarıda Adı, Soyada ve Ba - No.su yazılı adı geçenin vergi mükellefiyetinin GERÇEK/GÖTÜRÜ usulde Ticari Kazanç/Serbest Meslek. azancı _dolayısiyle Mükellefiyet durumunun yukanda belirtildi&i gibi olduğu ve bilgilerin Vergi Dairmiz/Mal M müdürlüğümüz kayıtlarına uygun bulunduğu tasdik edilmiştir. Bilgilerinize arz ederim ONAYLAYANIN Adı Soyadı ve Unvanı Derneği / Odası Başkanlığı Tarih:.../.../. ÜYELİKLE İLGİÜ BİLGİLER Üyeliğe Devam Edip Yönetim Kurulu Dernek / Oda Üyelik Etmediği. Etmiyorsa karar Tarihi ve Mesleği Kavıt No. (Sicil) Kayıt Tarihi Bitiş Tarihi Sayısı. Adı geçen üyemizin üyelikle ilgili d BAŞKAN Adı. Soyadı:.. Unvanı:, imzası:.. canda belirtildiği gibi olduğunu bilgilerinize arz ederiz. MÜHÜR 2. YETKİLİ Adı, Soyadı:.. Unvanı:.. İmzası:... SİCİLLE İLGİLİ BİLGİLER Tarih:.../.../ Esnaf ve Sanatkar sicil mer uriuğumuza kayıtlı ve yukarıda kimliği yazılı sigortalının, memuriuğumuzdaki kayıt duaımu aşağıda belirtilmiştir. Esnaf ve Sanatkar Sicil Memurlugununun İli Sicile kayıt tarihi ve Sicil Numarası SiciWen kaydının silindiği tarih SİCİL MEMURUNUN Adı, Soyadı: İmzası: Mühür: T?)RM NO'TPK İ55/85 " ^'^^^ "^^"""^ 0«W'flf- D.M.O. Basım Müessesesi -1998

128