Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Anatomofizyolojik Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları

Transkript

1 Kitap Bölümü DERMAN Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Anatomofizyolojik Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları Salih Sinan Gültekin, Mehmet Erdoğan Giriş Pulmoner emboli yüksek insidansı ve anlamlı mortalite oranı (%3-30) nedeniyle ciddi bir klinik problemdir. Pulmoner emboli için klasik klinik triad dispne, plöretik göğüs ağrısı ve hemoptezidir. Ancak, bu bulgular genellikle her hastada tipik olarak mevcut olmaz. Bu nedenle sıklıkla bir risk sınıflamasının kullanımı daha uygun olan yaklaşımdır. Klinikte güncel olarak Modifiye Wells Kriterleri tercih edilmektedir. Diğer yandan, biyokimyasal parametreler ve çeşitli görüntüntüleme çalışmalarının da hasta yönetiminde önemli yeri bulunmaktadır. Göğüs radyografisi rutindir. Pulmoner arteriyografi yüksek duyarlılık ve özgüllük oaranına (>%95) sahip olmakla birlite mortal (%0,5) ve morbid (%2) olabilmesi nedeniyle tercih edilmez. Doppler ultrasonografi alt ekstremite venlerinin değerlendirilmesi amacıyla sık kullanılır. Pulmoner emboli değerlendirmesinde kullanılan iki önemli radyolojik görüntüleme çalışmasından ilki bilgisayarlı tomografi pulmoner anjiografi dir. Bilgisayarlı tomografi pulmoner anjiografi çalışmasında pulmoner arterlerde dolum defekti varlığı araştırılır. Tetkikin genel duyarlılık ve özgüllüğü iyi olmakla birlikte sınırda hastalık varlığında bu oranlar belirgin düşme göstermektedir. Allerjik reaksiyon varlığı ve renal yetmezlik durumunda da test kontrendikedir. Önemli diğer husus tipik bir protokolde 8-10 msv olan radyasyon dozimetrisi nedeniyle ardışık kullanımlarda risk artışına neden olmasıdır. Diğeri ise manyetik rezonans görüntüleme ile vasküler yapıların değerlendirmesidir. Bu amaçla geliştirilen yeni teknikler umut vaat etmekle birlikte, halen kardiyak hareket artefaktı gibi teknik güçlükler rutin kullanımını sınırlamaktadır. Bu kitabın konusu olan diğer önemli görüntüleme çalışması ise akciğer ventilasyon-perfüzyon sintigrafisi çalışmasıdır. Akciğer ventilasyon-perfüzyon sintigrafisinin en sık kullanım alanı pulmoner emboli riskinin tayinidir ve non-invaziv, düşük radyasyon dozimetrisi (2 msv civarında) ve zaman koruyucu özellikleri ile güncel olarak diyagnostik de- DOI: /DERMAN.3464 Received: Accepted: Published Online: Corresponding Author: Salih Sinan Gültekin, Nükleer Tıp A.B.D. Hacettepe Üniversitesi, Kastamonu Tıp Fakültesi, ve Nükleer Tıp Bölümü, Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye. T.: GSM: Derman Tıbbi Yayıncılık 1

2 Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Ventilasyon-Perfüzyon Anatomofizyolojik Sintigrafisinin Prensipleri Anatomofizyolojik ve Görüntüleme Ajanları Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları ğerini korumaktadır [1-3]. Resim 1. Akciğerlerin bronkopulmoner segmental anatomisini gösteren şematik diyagram Respiratuvar Sistem Anatomisi Bronkopulmoner Segmental Anatomi Hava yolları trakeadan başlar ve hava yolları dallanarak akciğerlerin içine doğru en distal dallara kadar ilerler. Trakea sağ ve sol iki ana bronşa ayrıldıktan sonra ana bronşlar sağda üç (üst, orta ve alt) ve solda iki (üst ve alt) lobar bronşlara dallanırlar. Bu lobar bronşlarda bronşiyollere ileri dallanmalar göstererek alveoler yapıları oluştururlar. Erişkin yaştaki bir insanın akciğerlerinde toplamda yaklaşık milyon alveol bulunur. Bir alveol ortalama 150 µm çaptadır. Böylece bronkopulmoner segmental anatomi gerçekleşmiş olur. Resim 1 de farklı projeksiyonlarda bronkopulmoner segmental anatominin durumu şematik bir diyagram olarak gösterilmektedir. Akciğerin bu segmental ve lober anatomisinin bilinmesi akciğer ventilasyon-perfüzyon görüntülerinin doğru bir şekilde yorumlanabilmesi için mutlak gereklidir [2,4]. 2 Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 2

3 Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Anatomofizyolojik Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları Pulmoner ve Bronşiyal Arteryel Anatomi Pulmoner arter sol ana bronşun anteriorunda ikiye ayrılır. Sağ ve sol ana pulmoner arterler pulmoner arteriyel dallarını vererek, lobar ve segmental anatomiye uygun şekilde daha ileri düzeyde dallanmalar ile distale doğru incelerek ilerler. En distalde her bir alveol terminal pulmoner arteriyel sistemin oluşturduğu bir kapiller ağ yapı tarafından perfüze olur. Ortalama olarak prekapiller arteriollerde çap 35 µm ve distal kapillerlerde ise 7-10 µm civarındadır. Pulmoner arteriyel sistem pulmoner kan akımının küçük bir yüzdesini (%5) karşılayan bronşiyal arteriyel sistem ile de kapiller seviyede anostomoz yapmaktadır [1,2]. Respiratuvar Sistem Fizyolojisi İnspirasyon torasik müsküloskeletal kafes ve diyafragma hareketinin de etkisiyle negatif intraplevral basınç oluşumunu sağlar. Respiratuvar alveoller elastik yapıları sayesinde inspirasyonda genişler ve ekspirasyon için gerekli itici gücüde sağlamış olurlar. Önemli diğer nokta alveollere hava girişinin sadece direkt anatomik yolla gerçekleşmediğinin bilinmesidir. Komşu alveoller arasında Kohn porları yoluyla ve respiratuvar bronşiyoller ve alveoller arasında Lambert kanalları sayesinde kollateral yolla indirekt periferik ventilasyon gerçekleşebilmektedir. Bu mekanizma tıkalı bir pulmoner segmentin kollapsının önlenmesinde koruyucu fonksiyona sahiptir [1,2]. Pulmoner ventilasyon ve perfüzyon fizyolojik olarak tam eşit bir dağılım göstermemektedir. Yer çekiminin ve hasta pozisyonunun hem ventilasyon hemde perfüzyon üzerinde anlamlı bir etkisi olabilmektedir. Normal şartlarda vücut dik pozisyonda iken ventilasyon ve perfüzyon akciğer bazalinde apeksine göre daha yüksektir ve bu farlılık perfüzyonda daha belirgin olarak izlenir. Akciğerlerde en yüksek perfüzyon alanı akciğerin alt üçte bir ve üst üçte ikilik bileşke bölgesindedir. Ayakta akciğer üst zonlarında artmış intraplevral negatif basınç gradiyenti nedeniyle bazalde volüm artışı oluşmaktadır. Supin pozisyonda ventilasyon ve perfüzyondaki değişiklikler azalır ve daha eşit bir dağılım izlenir. Supin pozisyonda üst loblarda daha fazla akım görülen hastalarda konjestif kalp yetmezliği, alfa-1 antitripsin eksikliği gibi patolojik durumlar göz önünde bulundurulmalıdır [1,2]. Genel olarak, insanlarda lokal iskemi veya hipoksi gibi pulmoner perfüzyondaki akut değişikliklerin ventilasyonu belirgin olarak etkilemediği kabul edilmektedir. Aksine, yaygın ventilasyon anomalileri sıklıkla pulmoner perfüzyonu etkilemektedir. Hipoventilasyon gelişen bölgelerde lokal hipoksi sonucu gelişen refleks vazokonstrüksiyon ve bronkokonstrüksiyon pulmoner perfüzyonun yeniden dağılımına neden olmaktadır [1,2]. Perfüzyon ve Ventilasyon Görüntülemesinde Kullanılan Radyoaktif Ajanlar Perfüzyon Radyofarmasötikleri Perfüzyon radyofarmatiklerinin lokalizasyon mekanizması kapiller blokajdır. Bir perfüzyon ajanının pulmoner arteriyel sistemden ilk geçişi esnasında tuzağa düşürülebilmesi için kullanılacak perfüzyon ajanının partiküler çapının kapiller boyutundan biraz daha büyük olması gereklidir. Daha büyük çap söz konusu olduğunda radyoaktif ajan geniş santral arteriollerde tuzağa düşürülür ve bu durumda izlenen dağılım perfüzyonu doğru olarak yansıtamaz [1,5]. Günümüze kadar I-131 makroagregat albumin (MAA), Tc-99m insan serum albumini ve Tc-99m MAA gibi çeşitli partiüler ajanlar denenmiştir. En kullanışlı ajan Tc-99m MAA dir. Tc-99m MAA preparasyonları µm aralığında partikül boyutu içerirler. Derman Tıbbi Yayıncılık 3

4 Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Ventilasyon-Perfüzyon Anatomofizyolojik Sintigrafisinin Prensipleri Anatomofizyolojik ve Görüntüleme Ajanları Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları Genellikle bu partiküllerin %60-80 i µm aralığında dağılım gösterir. MAA kiti içine Tc-99m perteknetat ilavesi (taze sağım eluatı kullanımı tavsiye edilir) ve hafif karıştırma ile hızlı bağlanma gerçekleşir [2,6]. Pulmoner kapiller yatakta ortalama 300 milyon prekapiller arteriyol ve 280 milyar pulmoner kapiller damar bulunmaktadır. Tc-99m MAA için tipik bir uygulama dozu en az 1-2 ml hacim içerisinde erişkinlerde 3-5 mci ( MBq) ve çocuklarda µci (0,9-1,85 MBq)/kg radyoaktif ajan olacak şekildedir (Tablo 1). Uygulama dozu Tablo 1. Çeşitli hasta gruplarında perfüzyon ajanı (Tc-99m makroagregat albumin) içindeki partikül sayılarının fizyolojik ve patolojik durumlara göre düzenlenmesi Hasta Grubu Partikül Sayısı Uygulama Dozu Yenidoğan µci/kg (0, MBq/kg) Çocukluk dönemi µci/kg (0, MBq/kg) Erişkin mci ( MBq) Pulmoner hipertansiyon mci ( MBq) Sağdan sola kardiak şant mci ( MBq) Hamilelik mci (37-74 MBq) belirgin azaltıldığında dağılım paterni istatistiksel olarak homojen olmayabilir. Diğer yandan, partikül sayısı gereğinden fazlaysa teorik olarak damarların anlamlı bir miktarını tıkayarak hemodinamik instabiliteye neden olma olasılığı bulunmaktadır. Genel olarak bir enjeksiyon dozunda bin arasında partikül kullanımı yeterli blokaj için önerilen sayısıdır. Bu şekilde mevcut damar ağının %0,1-0,3 ünün blokajı ile hemodinamik instabilite etkisi oluşmayacaktır [1,2,5,6]. Radyofarmasötik enjeksiyonu periferik intravenöz bir venden, hafif respirasyon esnasında ve tercihen akciğer apeks ve bazali arasındaki gradient farkını azaltmak için supin pozisyonda gerçekleştirilmelidir. Enjeksiyon öncesi partiküllerin homojen dağılımını sağlamak için şırınga nazikçe çalkalanmalı ve enjeksiyon birkaç respiratuvar siklus boyunca yavaş bir şekilde yapılmalıdır. Enjeksiyon esnasında şırınga içerisine kan girişine izin verilmemelidir. Bu durum görüntülerde sıcak nokta oluşumu nedeniyle değerlendirme sorunlarına yol açar. Enjeksiyon sonrası Tc-99m MAA sağ atrium üzerinden sağ ventriküle ve buradan da pulmoner arteriyel sisteme geçer. Daha küçük damarlar içerisine doğru hareket ederken pulmoner yatak boyunca filtre edilir veya tuzağa düşürülür. İlk geçiş esnasında, şantsız olgularda, partiküllerin %95 i kapiller blokajla tutulmuş olur. Perfüzyonun azaldığı veya olmadığı bölgeler taramada soğuk alan olarak görülürler [1,2,5,6]. Tc-99m MAA partikülleri için akciğerlerdeki biyolojik yarı ömür yaklaşık 2-4 saatlik bir süredir. Bu süre kullanılan kite ve hazırlama prosedürüne göre hafif bir farklılık gösterebilir. Zamanla tuzaklanan partiküller doku makrofajları tarafından yıkılır. Periferik dolaşımdaki küçük partiküller (%5, <5µm) ise karaciğer ve dalak tarafından sirkülasyondan temizlenir [1,2]. Bazı durumlarda radyofarmasötik ajanın partikül sayısında ayarlama yapmak gerekebilmektedir (Tablo 1). Çocuklar için verilen partikül sayısı yaşa göre ayarlanabilir. Yeni doğan için 10 bin, çocukluk yaş grubunda bin partikül şeklinde kullanılabilir. Pulmoner hipertansiyon, sağdan sola kardiak şant varlığı ve hamilelik gibi durumlarda partikül sayısında azaltma yapmak yararlıdır. Pulmoner hipertansiyonlu hastalar normal popülasyonla karşılaştırıldığında anlamlı olarak daha kısıtlı bir kapiller yatak kapasitesine sahip olabilmektedir. Teorik olarak, bloke edilen yüzdenin art- 4 Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 4

5 Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Anatomofizyolojik Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları ması klinik durumu kötüleştirebilir. Bu nedenle partikül sayısının bin aralığında tutulması önerilmektedir. Sağdan sola şant varlığı görüntülemede kolayca tanınır. Bu durumda sistemik dolaşıma giren yoğun aktivite nedeniyle erken dönemde posterior ve lateral görüntülerde renal aktivitenin görülmesi ve beyinde aktivite tutulumu uyarıcıdır. Şant varlığı bilinen hastalarda partikül sayısı bine azaltılması teşvik edilir. Ancak, araştırmalar kardiyak şantın ciddiyetini ölçmek için kesin kontrendikasyon olmaksızın Tc-99m MAA kullanılabileceğini de göstermektedir. Hamilelerde ventilasyon-perfüzyon sintigrafisi düşük riskli pulmoner emboli tanısı için kullanışlıdır. Bu hasta grubunda minimum radyasyon kullanılması gerektiği açıktır. Hamile hastalarda fetal ışınlamayı azaltmak için azaltılmış doz (1-2 mci) ile yalnızca perfüzyon görüntüleme yapılması pekçok merkez tarafından tavsiye edilmektedir. Hastaların çoğu sadece perfüzyon görüntüleme ile teşhis edilebilir. Şayet ventilasyon çalışması da istenirse ertesi gün yapılmalıdır. Bunun temel nedeni tam bir çalışmada fetüsün alacağı radyasyon dozunun bilgisayarlı tomografik pulmoner anjiografi den daha yüksek olmasıdır. Bununla birlikte, unutulmaması gereken nokta radyofarmasiste basitçe düşük doz ricasının yeterli olamayacağı, istenilen minimum partikül sayısının da bildirilmesinin gerektiğidir [1,2,5,6]. Ventilasyon Radyofarmasötikleri İdeal bir ventilasyon ajanı gama kamera görüntülemesi için optimal özelliklere sahip olmalı ve hastadaki respirasyon durumunu uygun bir şekilde modelleyebilmelidir. Yani türbülan akım varlığında yada hava tuzağı olan durumlarda dahi akciğer periferine doğru hızla hareket edebilmelidir. Ek olarak, birden fazla projeksiyonda görüntüleme veya tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi (SPECT) görüntüleme yapılan olgularda radyoaktif ajanın akciğerden temizlenme kinetiği optimal görüntüleme süresine uygun olmalıdır [2,5,6]. Ventilasyon sintigrafisi yapmak için iki sınıf radyofarmasötik kullanılabilir. Bunlar radyoaktif inert gazlar ve radyoaerosoller dir (Tablo 2). Tablo 2. Akciğer ventilasyon-perfüzyon sintigrafisinde kullanılan radyoaktif ajanlar PERFÜZYON AJANLARI VENTİLASYON AJANLARI I-131 makroagregat albümin Radyoaktif Gazlar Tc-99m İnsan serum albümini Xe -133 Tc-99m makroagregat albümin Xe-127 Kr-81m Radyoaerosoller Tc-99m dietilentriamin penta asetik asit Tc-99m teknegaz Tc-99m perteknegaz Radyoaktif İnert Gazlar Radyoaktif gazlar genellikle anormal hava yolu olan vakalarda daha yüksek görüntü kalitesine imkan tanımaları nedeniyle tercih edilirler. Bu ajanlar; Xe-133, Xe-127 ve Kr-81m dir. Bunlardan son ikisi günümüzde yaygın kullanımda değildir ve bu yüzden kısaca bahsedilecektir. Xe-127 nin üç enerji fofopiki (172, 203 ve 375keV) vardır ve 36,4 günlük fiziksel yarı ömrü oldukça uzundur. Radyasyon dozimetrisi yüksek olduğundan özel sistem kullanımı gerektirir. Kr-81 m ile 190 kev ideal fotopiki nedeniyle multipl projeksiyon görüntülemesi yapılabilir. Ancak, 13 saniyelik kısa yarı Derman Tıbbi Yayıncılık 5

6 Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Ventilasyon-Perfüzyon Anatomofizyolojik Sintigrafisinin Prensipleri Anatomofizyolojik ve Görüntüleme Ajanları Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları ömrü nedeniyle bir Ru-81m/Kr-81m jenaratöründen devamlı sağım yoluyla kullanılması gerekmektedir. Jeneratör sistemi ana radyonüklidin 4,6 saatlik yarı ömrü nedeniyle oldukça pahalıdır. Amerika da ticari olarak ulaşılabilir tek radyoaktif inert gaz ajanı Xe-133 dür. Bu ajan 5,3 günlük fiziksel yarı ömrü ile kullanım ve ulaşım kolaylığı sağlamaktadır. Makul üretim maliyetleri ile fiyat avantajı bulunmaktadır. Xe-133 temizlenme esnasında 30 sn lik biyolojik yarı ömrü ile kandan hızlı klerens gösteren bir radyofarmasötik ajandır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı için duyarlılığı Tc- 99m dietilentriamin pentasetik asit (DTPA) ten daha iyidir. Santral solunum yollarında birikim sık görülen bir durum değildir. Bu nedenle ventilasyon çalışmasından kaynaklanabilecek artefakt oluşumunun perfüzyon çalışmasının yorumlanmasında güçlüğe neden olması beklenmez. Diğer yandan, Xe-133 bazı dezavantajlara da sahiptir. Radyoaerosol lerden farklı olarak hızlı washout kinetiği nedeniyle elde edilebilecek görüntü ve projeksiyon sayısı kısıtlanmaktadır. Tek projeksiyon görüntülerinin kullanımı bazı bölgesel ventilasyon anomalilerinin kaçırılmasına neden olabilir. Enerji fotopiki düşüktür (81 kev) ve gama kamera görüntülemesi için optimal değildir. Özellikle anterior projeksiyon görüntüleri yumuşak doku atenüasyonundan (meme dokusu vb.) etkilenebilir. Bu yüzden pratik olarak dik pozisyonda posterior projeksiyon görüntülerinin kullanımı tercih edilir. Bu ajanın enerji fotopiki perfüzyon ajanından (Tc-99m MAA, 140keV) daha düşük olduğundan önce ventilasyon çalışmasının yapılması gerekmektedir. Böyle yapılmazsa perfüzyon görüntülerinden gelen saçılım ventilasyon görüntüsünde bozulmaya neden olabilir. Son olarak radyasyon güvenliğinin sağlanması için özel ekipman kullanımı (filtreler ve tüpler, negatif basınç odaları, iyi hava akımı mekanizmaları, eksternal ventilasyon) gereksinimi vardır [1,2,5,6]. Radyoaerosoller Daha güncel olarak radyoaktif inert gazlara alternatif olarak kullanıma giren partiküler inhalasyon ajanlarıdır. Radyoaerosol lerin akciğerlerdeki dağılımı solunumun inhalasyon fazındaki ventilasyonun durumunu yansıtır. Radyoaktif ajan bronkoalveoler yüzeyler üzerinde lokalize olur. Radyoaerosol ajanlar radyoaktif inert gazlardan farklı olarak hızlı bir temizlenme kinetiği göstermezler. Bu sebeplede radyoaktif ajanın uygulanmasını takiben çoklu projeksiyonlarda görüntülerin elde edilebilmesi için oldukça yeterli bir zaman dilimine imkan tanırlar. Başlıca radyoaerosol ajanlar; Tc-99m DTPA ve Tc-99m teknegaz dır [1,2,5,6]. Tc-99m DTPA ilk olarak Amerika da onaylı kullanıma girmiş bir radyoaerosol ajandır. Tc-99m DTPA radyoaerosol kullanımını başlıca avantajları: Tc-99m in ulaşılabilir ve maliyetinin düşük olması, ideal görüntüleme fotopik enerjisine sahip olması, daha az hasta kooperasyonu gerektirmesi, kamera odasından ayrı bir odada uygulanabilmesi ve uygulama esnasında karmaşık özel sistemlere ihtiyaç duymaması, mekanik ventilatör veya normal tidal solunum esnasında uygulanabilmesidir. Likit Tc-99m DTPA hızla inhale edilebilecek nanopartiküller üreten bir nebülazatör sistemi ile birlikte kullanılır. Radyoaerosol Tc-99m DTPA hazırlanması şu şekilde olur; mci (1,1 GBq) Tc-99m DTPA 0,5-2 ml volüm içerisinde (kullanılan cihaz ve kit prosedürlerine uygun olarak) hazırlanarak aerosol gönderici sistemin nebülizatörü içine enjekte edilir. Takiben oksijen tüpü ara bağlantı ile yanda yerleşik olan giriş portuna bağlanır. Oksijen tüpü kullanıldığında oksijen akım hızı dakikada 7-10 L olacak şekilde ayarlanır. Burun klipsi bir ağızlık kullanılarak makinede üretilen radyoaerosol hastaya uygulanır. Tc-99m DTPA için ideal partikül boyutu µm aralığındadır. Partiküller 1-2 µm den daha büyük olduğunda geniş hava yollarında (trakea, bronkuslar) kal- 6 Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 6

7 Ventilasyon-Perfüzyon Sintigrafisinin Anatomofizyolojik Prensipleri ve Görüntüleme Ajanları ma eğilimi göstermektedir. Bu durum ventilasyon çalışmasının kalitesini düşürür ve takip eden perfüzyon çalışması üstüne kaliteyi bozucu bir etki (shining through) oluşabilir. Bu nedenle küçük partikül boyutu üreten ileri versiyon sistemler ile çalışılması önemlidir. Partikül klempinin astımlı, kronik obstrüktif akciğer hastalıklı veya derin soluma için koopere olamayan hastalarda da meydana gelmesi de yüksek olasılıkdır. Normal şartlarda Tc-99m DTPA işaretli aerosol partikülleri ortalama 45 dakikalık bir yarı ömür ile membran geçişi sonrasında sistemik dolaşımdan böbrekler tarafından temizlenir. Tc-99m DTPA için biyolojik yarı ömür; sağlıklı insanlarda 80+/-20 dakika ve sigara içenlerde 24+/-9 dakikadır. Sigara içicilerinde alveoler membran permeabilitesi artmış olduğundan klerensin anlamlı derecede hızlanacağı unutulmamalıdır. Tc-99m DTPA ile radyasyon dozimetrisi Tc-99m MAA ve Xe-133 ile karşılaştırıldığında daha düşüktür. En yüksek dozu alan organ mesane dir. Tc-99m DTPA radyoaerosol kullanımının bazı dez avantajlarıda bulunmaktadır. En önemlisi uygulama dozunun sadece %2-10 luk küçük bir yüzdesinin havayolu üzerinden hastaya ulaştırılabiliyor olmasıdır. Bu miktar 30 mci Tc-99m DTPA aerosol uygulaması için 1-2 mci (37-74 MBq) lik bir radyofarmasötik miktarına denk gelmektedir [1,2,5,6]. Avrupa da yaygın olarak kullanılan diğer radyoaerosol ajan teknegaz dır. Teknegaz özel bir jeneratör sistemi tarafından üretilir ve maliyet yükü radyoaerosol nebülizatör sistemine göre daha yüksektir. Jeneratör sistemi düzenli olarak bakım ve özel karbon kartuş temini gerektirir. Mini bir fırın odacığında 15 mci teknesyum perteknetat %100 lük taşıyıcı argon gazı ortamı içinde >2500 o C yüksek ısıda buharlaştırılır ve 0,0005 µm kadar küçük çapa ulaşabilen Tc-99m işaretli solid grafit nanopartikülleri oluşturulur. Çalışma için 2-10 nefeslik inhalasyon genellikle yeterli olur. Teknegaz bir kez inhale edildiğinde radyoaerosol partiküller alveoler membran yüzeylerine yapışır. Ancak, nanopartiküller radyoaktif gazlara benzer şekilde, akciğer içinde perifere doğru da penetre olurlar. Teknegaz görüntüleri diğer ajanlar ile elde edilen görüntülerden daha üstün özelliklere sahiptir. Tc-99m DTPA işaretli radyoaerosoller de görülebilen santral klemplenme durumu bu ajan kullanımında söz konusu olmaz. Bu ajan kullanılarak multiple projeksiyon görüntüleri veya SPECT görüntü eldesi kolaylıkla mümkündür. Agregasyonu önlemek için teknegaz ın hızla kulanılması gerekir. Bu nedenle ekshale edilen teknegaz bir ağızlık ve valv sistemi tarafından filtre edilerek tutulur. Teknegaz akciğerde uzun süre retansiyona uğrar. Parçalanan karbon iskeletin klerens mekanizması ve klerens süresi belirsizdir [1,2, 5-7]. Kaynaklar 1. Ziessman HA, O Malley JP, Thrall JH. Nuclear Medicine: The Requisites. In: Pulmonary System. 3rd ed. Philadelphia: Elsevier Mosby; 2006.p Mettler FA, Guiberteau MJ. Essential of Nuclear Medicine Imaging. In: Respiratory System. 5th ed. Philadelphia, Pennsylvania: Elsevier Saunders; 2006.p Yücel O, Yıldızhan A. Göğüs cerrahisi cep kitabı. In: Gürkök S, editör. Pulmoner tromboemboli. 1. Baskı. Ankara:Merkez Repro;2012.p Yücel O, Genç O. Torasik konjenital anomaliler ve cerrahisi. In: Kılıç C, editör. Akciğerlerin anatomisi. 1. Baskı. Ankara:Matris Tanıtım Baskı Hizmetleri;2011.p Henkin RE, Bova D, Dillehay GL, Halama JR, Karesh SM, Wagner RH, et al. Nuclear Medicine. In: Norenberg JP, Hladik III WB. Radiopharmaceuticals for Pulmonary Imaging. 2nd ed. Philadelphia, Pennsylvania: Elsevier Mosby; 2006.p Sandler MP, Coleman RE, Patton JA, Wackers FJ, Gottschalk A. Diagnostic Nuclear Medicine. In: Sostman HD, Gottschalk A. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins; 2003.p Nagao M, Murase K. Measurement of heterogeneous distribution on Technegas SPECT images by three-dimensional fractal analysis. Ann Nucl Med 2002;16(6): Derman Tıbbi Yayıncılık 7