Türkiye de güvenlik hizmetleri,

Transkript

1 Dr. Adnan ÇİMEN N.V.İ.G.M. Daire Başkanı Artan Şiddet Olaylarını Önlemede Özel Güvenliğin Başarı Şansı Türkiye de güvenlik hizmetleri, Osmanlıdan devralınan polis ve jandarmanın geleneksel örgütlenme ve görev anlayışına göre şekillenmiştir. Coğrafi olarak kır ve kent ayrımına, insan kaynağı olarak sivil ve düzenli orduya dayanan bu yapı milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, bireysel hak ve özgürlüklerinin korunmasının önünde tutulmuştur. Prensip olarak güvenlik hizmetlerinin öncelikle kamu görevlileri eliyle sunulması kabul edilmiştir. Fakat son yıllarda artan güvenlik ihtiyacı nedeniyle bir kısım kamu veya özel sektöre ait mekânların korunması veya kamu ve özel sektör tarafından icra edilen faaliyetlere ilişkin güvenlik tedbirlerinin alınmasında, özel güvenlik görevlileri artan oranda etkin rol almaya başlamıştır. Özel güvenlik birimlerinin ortaya çıkışı, Türk güvenlik hizmetlerinde örgütlenme, görev ve yetki bakımından önemli değişimi beraberinde getirmiştir. Güvenlik hizmetlerini yürüten kol- luğun ülke genelinde örgütlenmesinin kendine özgü kuruluş mantığı vardır. Bu anlamda polis, jandarma ve sahil güvenlik gibi ülke genelinde görevli ve yetkili olanlar genel kolluğu; belediye zabıtası, gümrük muhafaza, orman korucuları gibi belirli sınırlar içinde görev ve yetkili olanlar ise özel kolluğu oluşturmaktadır (Çevik ve ark., 2013: 3). Özel güvenlik, özel kolluk olmadığından, bu sınıflandırma mevcut durumu tam olarak açıklamamaktadır. Dündar ın (1988: 15-18), genel kolluk (polis ve jandarma); özel kolluk (sahil güvenlik, orman muhafaza, gümrük muhafaza ve hatta çevik kuvvet polis birimleri vb. gibi); yardımcı kolluk (çarşı ve mahalle bekçileri, köy korucuları, gemi kaptanları vb.) ve özel güvenlik şeklindeki sınıflandırması daha gerçekçi ve kapsayıcıdır. Özel güvenlik, Türkiye de liberalleşme ve sivilleşme eğilimlerinin artmasıyla birlikte kendine yaşam alanı bulmuş, bu süreçten aldığı dinamikle sürekli büyüme eğilimin- Kolluk elamanı sayısındaki artış, suç sayısındaki artışı önleyememektedir. İstismar alanlarının çokluğu, provokasyonlar, eşitsizlikler, ayrımcı uygulamalar, cehalet ve yoksulluk gibi birçok sebep sürekli çatışma ve gerilim üretmektedir. Bu sorunlar kaynağında çözülemediği sürece, ister kolluk birimleri, isterse özel güvenlik üzerinden sırf güvenlik tedbirleriyle uzun yıllar toplumun huzur ve düzenini korumaya imkan yoktur. de olmuş, yeni bir hizmet alanı ve kolluk türüdür. 22 Temmuz 1981 tarihinde kabul edilen 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun, özel güvenliğe ilişkin ilk kanuni düzenleme ola- 74

2 makale Özel güvenlik, Türkiye de liberalleşme ve sivilleşme eğilimlerinin artmasıyla birlikte kendine yaşam alanı bulmuş, bu süreçten aldığı dinamikle sürekli büyüme eğiliminde olmuş, yeni bir hizmet alanı ve kolluk türüdür. rak kabul edilmektedir (Arabacı ve Güneş, 2013: 17). Fakat Osmanlı dönemindeki birçok uygulama, adı özel güvenlik olmasa bile benzeri güvenlik hizmetlerinin çok eskilere kadar gittiğini göstermektedir. Bu bakımdan Türkiye de özel güvenlik düşüncesinin gelişimi; Bekçilik Dönemi, 2495 Sayılı Kanun Dönemi ve 5188 Sayılı Kanun Dönemi olmak üzere üç ana devreye ayrılmaktadır. (Uçkun ve ark., 2012:25). Osmanlı Devleti nde geceleri çarşı-pazar yerlerini gözetleyen asesler (asayişin muhafazası için geceleri dolaşan ve şimdiki polis vazifesini gören memurlar), esnaf loncalarının aldıkları inzibati önlemler, tüccar ve kervanların güvenliğini sağlayan kervansaraylar, yollarda eşkıya soygununa müsait yerlerde yolcu güvenliği için tedbir alan derbentçiler (kale ve hudut muhafızları), bazı yazarlar tarafından özel güvenliğin ilk uygulamaları olarak kabul edilmektedir (Dalda, 2007). Fakat bu uygulamalar, tarihsel süreç içinde süreklilik arz etmemiş, birçoğu Osmanlının yıkılmasıyla ortadan kalkmıştır. Cumhuriyet döneminde özel güvenlik anlamındaki hizmetler, özellikle 1960 lı yıllarda baraj, köprü ve sanayi tesisleri gibi korunması özel önem arz eden yerlerin güvenliğini sağlamak maksadıyla gündeme gelmiş, fakat kurumsallaşma yönünde fazla bir ilerleme kaydedilememiştir (Derdiman, 2010) li yıllarda Dünya genelinde ve Türkiye de suç oranlarında görülen artış, terör olaylarının yaygınlaşması gibi nedenlere ilave olarak, stratejik önem taşıyan sanayi tesislerinin özel olarak korunması, özel güvenliğe olan ihtiyacı yeniden gündeme getirmiştir. Bu ihtiyaçları karşılamak için 1981 yılında çıkarılan ve özel güvenlikle ilgili ilk düzenleme sayılan 2495 sayılı Kanunun amaç maddesinde bu ihtiyaca açıkça vurgu yapılmaktadır. Bahsi geçen 2495 sayılı Kanunun amaç maddesinde; Milli ekonomiye veya Devletin savaş gücüne önemli ölçüdekatkısı bulunan, kısmen veya tamamen yıkılmaları, hasara uğratılmaları veya geçici bir zaman için dahi olsa çalışmadan alıkonulmaları, ülke güvenliği, ülke ekonomisi veya toplum hayatı bakımından olumsuz neticeler yaratacak, kamuya veya özel kişilere alt kurum ve kuruluşların sabotaj, yangın, hırsızlık, soygun, yağma, yıkma ve zorla işten alıkoyma gibi tehdit, tehlike veya tecavüzlere karşı korunmasında ve güvenliklerinin sağlanması.. amacıyla düzenlemenin yapıldığı belirtilmiştir tarih ve 3832 sayılı Kanunla yapılan değişikle, bu amaç maddesine yurt dışına giriş çıkış yapılan yerlerde giriş ve çıkışa yarayan belgelerin kontrolü ile giriş çıkış işlemlerinin yapılması, aranan ve giriş çıkışı yasaklananların resmi güvenlik görevlilerine tesliminin sağlanmasıdır ifadeleri ilave edilmiştir li yıllara gelindiğinde, artan ihtiyaçlar ve 2495 sayılı Kanunun uygulamasının ortaya çıkardığı yeni sorunlar nedeniyle, Özel Güvenlik Hizmetlerinin yeniden düzenlenmesine ihtiyaç duyulmuştur. Bu maksatla hazırlanan 2004 tarih ve 5188 sayılı Kanununa ait tarihli İçişleri Komisyon Raporunda (2/295, 1/752), Kanunun uygulanmasından kaynaklanan sorunlar; Bireylerin özel korunması ile ilgili düzenlemeler içermemesi, Kanunda sayılanlar dışındaki kurum ve kuruluşların özel güvenlik teşkilatı kuramaması, Kanun kapsamına alınan kurum ve kuruluşların ise özel güvenlik teşkilatını kurmalarının zorunlu olması, Bu zorunluluğa uymayanların yaptırımlara maruz kalması şeklinde sıralanmıştır. Yine Komisyon Raporuna göre, Kanun kapsamına girmediği halde, ortaya çıkan ihtiyaç nedeniyle birçok kurum ve kuruluş, kendi güvenliklerini genel kolluğun dışında ilave yöntemlerle bir şekilde sağlamaya başlamıştır. Bunun sonucunda piyasadaki talebi karşılamak üzere pek çok şirket izinsiz ve denetimsiz olarak özel güvenlik hizmeti vermeye başlamıştır. Komisyon Raporunda can ve mal güvenliğini sağlamanın devletin en önemli görevi olduğu belirtmesine rağmen, kişilerin can ve malını ayrıca koruma hakkından bahsedilerek devletçe sağlanan genel güvenliğe ek olarak, bu imkânın sağlanması gerektiği üzerinde durulmuştur. Böylece anlaşılması zor ve çelişkili bir yaklaşım sergilenmiştir. Öncelikle can ve mal güvenliğinin korunması devletin en temel görevi ise, devlet hiçbir tereddüt ve şüpheye mahal bırakmadan bu gö- 75

3 revi yerine getirmesi gerekmektedir. Aksi durum, aynı zamanda devletin zafiyeti anlamında gelecektir. Eğer güvenlik hizmet yeteri kadar gereği gibi sunuluyorsa, bu konuda şüphe sahiplerine kendilerini korumak için ilave imkân verme yerine, onların ikna edilmesi daha rasyonel bir yaklaşım olacaktır. Aslında 5188 sayılı Kanunun genel kolluğun yükünü hafifletme ve arz-talep koşullarında özel sektöre yeni imkân sağlamak olan amacı Komisyon tarafından belirtilmese bile, Başbakanlık tarafından TBMM ne sunulan Gerekçe metninde açıkça yer almaktadır tarihli Başbakanlık Gerekçesinde; Tasarı ile; toplumun ihtiyacı olan yetişmiş özel güvenlik elemanı ihtiyacının karşılanması, koruma ve gözetim hizmetlerinin kamunun denetiminde kısmen özelleştirilmesiyle birlikte, özellikle kamu kurum ve kuruluşlarında kadro yığılmalarının önlenmesi, istihdamın artırılması, Devletin giderlerinin azaltılması, vergi gelirlerinin artırılması ve daha güvenli ve daha huzurlu bir toplum olma yolunda önemli yararlar sağlanmasının... amaçlandığı ifade edilmektedir. Güvenlik hizmetlerinde özel çıkarlara yönelik hizmetlerin mali yükünün özel kişi ve kuruluşlar tarafından karşılanması düşüncesi, Türkiye açısından 2004 sonrası özel güvenlik hizmetlerinin ortaya çıkış ve işleyişinde önemli bir etken olmuştur (Uçkun ve ark., 2012: 2). Böyle bir mantıksal çerçeve içinde kabul edilen 5188 sayılı Kanuna dayanan uygulamalarla Türkiye özel güvenlik alanında özel bir konuma gelmiştir. Öyle ki 1989 yılında kurulan ve 28 Avrupa ülkesinin üye olduğu, merkezi Brüksel de bulunan Avrupa Özel Güvenlik Şirketleri Bir- Genel kolluğa yardımcı olmak veya korunan şeyin niteliğine göre daha etkin ve verimli tedbirler almak masadıyla özel güvenlik görevlerinden de yararlanılabileceği düşüncesi, günümüzün hakim anlayışını ifade etmektedir. Korunacak şeyin üniversite, stadyum veya spor karşılaşmalarındaki toplumsal düzen olması çok fazla önem arz etmemektedir. liği nin (CoESS) yayımladığı rapora göre Türkiye, 2012 yılı itibariyle özel güvenlik görevlisiyle Avrupa nın en büyük özel güvenlik sistemine sahip ülkesi olmuştur. Bu sayı, Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi genel kolluk görevlisi olan polis sayısına yakın seviyededir. (Uçkun ve ark., 2012: 22). Günümüzde kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet binaları, banka, şirket, market ve mağaza; okul, üniversite, hastane, park ve eğlence merkezleri; stadyum, spor tesisi gibi mekânlarda ve tören, festival, konferans gibi toplu etkinliklerde özel güvenlik görevlileri vazgeçilmez hale gelmiştir. Hatta daha önceleri akla getirilmesi güç olan Askerlik Şubeleri ve Yüksek Mahkemeler gibi pek çok kritik kurum bile artık özel güvenlik şirketlerince korunmaktadır. Fakat genel kolluk dışında tamamlayıcı/yardımcı özellik taşıyan Özel Güvenliğin kendine biçilen amaç ve role uygun yapıda olup olmadığı ise hala tartışmalıdır. Başka bir ifade ile hem özel güvenliğin ne kadar güvenilir olduğu, hem de bu görevi gerçekten ne kadar yerine getirebildiğinin tatmin edici bir cevabı bulunmamaktadır. Öncelikle güvenlik hizmetlerinin daha etkin sunulması için genel kolluğa yardımcı olsun diye kendine rol verilen Özel Güvenlik Görevlilerinin bu hususta beklentileri karşıladıklarını söylemek zordur. Bu durum, temel düzenlemenin yapıldığı 2004 yılından beri hem özel güvenlik elamanlarının sayısında, hemde genel kolluk olan polis memurların sayısındaki sürekli artışlarda açıkça görülmektedir. Tablo-1: Yıllar İtibariyle Polis ve Özel Güvenlik Görevlisi (Ö.G.G.) Sayısı (artışlar) Yıl Polis* Ö.G.G Toplam Kaynak: EGM Stratejik Planı ; *2004 yılındaki polis sayısı: Tablo-1 de görüldüğü gibi, eğer öngörüldüğü şekilde özel güvenlik görevlileri genel kolluğun üstelendiği görevlere gerçekten yardımcı olmuş olsalardı, doğal olarak hem genel kolluğun hem özel güvenlik görevlilerinin sayısı Türkiye yi Avrupa ülkeleri içinde en üst düzeye taşıyacak şekilde artmamış olacaktı. Oysa genel kolluğun nüfus sayısına paralel olarak artışı izah edilse bile, özel güvenlik görevlilerinin artışını açıklayacak makul bir gerekçe bulunmamaktadır. Yine özel güvenlik elamanlarının güvenlik hizmetlerine yaptıkları katkının değerini tartışmalı hale getiren sadece rakamsal 76

4 makale Tablo-2 Yıllar İtibariyle Küresel Barış Endeksi Ülkeler Bulgaristan Ürdün Kıbrıs Yunanistan Mısır Ermenistan İran Türkiye Azerbaycan Lübnan Gürcistan Suriye İsrail Rusya Irak Kaynak: Global Peace Index. artışlar değildir. Türkiye de genel kolluk ve özel güvenliğin beraberce yürüttükleri hizmetlerinin kalitesi de tartışmalıdır. Genel anlamda, özel güvenlik uygulamalarının genel kolluğa ne oranda katkıda bulunduğu belirsiz olmakla birlikte, gerek sayısal veriler, gerekse Küresel Barış Endeksi Tablo-2 de görüldüğü gibi, merkezi gibi göstergeler bu katkının yetersiz Avustralya da bulunan Ekonomi ve olduğunu veya beklenen düzeyde Barış Enstitüsü tarafından, iç ve dış olmadığını ortaya koymaktadır. çatışmalar, askeri harcamalar, suç oranı, komşularla ilişkiler, siyasi istikrarsızlık gibi 23 kriter baz alınarak her yıl düzenli olarak hazırlanan Küresel Barış Endeksinde Türkiye nin durumu 2007 yılından beri sürekli gerilemektedir. Tablo-2 ye göre Türkiye 2007 de 91 inci, Diğer yandan özel güvenliğin güvenlik hizmetlerine ilişkin maliyetleri düşürmesi, özel sektöre istihdam sağlaması gibi beklentileri karşıladığını söyleme imkânı da bulunmamaktadır. Öncelikle özel güvenlik hizmetlerinden yararlananların 2008 de 113 üncü, 2009 da büyük çoğunluğu kamu kurum ve 120 inci, 2010 da 126ıncı, kuruluşlarından oluşmaktadır. Bu 2011 de 127inci durumda yer almıştır. 158 ülkenin değerlendirmeye alındığı 2012 yılında ise 130uncu sırada bulunmaktadır. Toplumdaki suçlu algısı, silah almanın kolaylığı, vahşi suçların çokluğu, terör baskısı Türkiye nin toplumsal barışını tehdit eden hususlar arasında yer almaktadır. Onca yatırıma rağmen Türkiye nin toplumsal huzur açısından İran ve Mısır gibi ülkelerin gerisinde kalması, farklı kaynaklardan beslenen toplumsal olayların yeterince yatıştırılamadığını göstermektedir. birimlerdeki özel güvenlik giderleri özel sektör tarafından değil, kamu kurum ve kuruluşları tarafından karşılanmaktadır. Yani genel kolluk bütçesinde görülemeyen ilave güvenlik maliyetleri dolaylı olarak kamu kurum ve kuruluşlarının bütçesine yansımaktadır. Yine özel güvenlik aracılığıyla ilave istihdam sağlansa bile, bunlar verimli kaynakların harekete geçirilmesinden ziyade, hem işletmelere ilave maliyet getirmekte, hem de ekonomik kaynakların hiçbir üretim değeri olmayan talep ve Uzun süreli kamu düzeni ve huzurun sağlamada can alıcı nokta, güvenlik önlemlerinin niteliği veya büyüklüğünden ziyade, toplumsal çekişme ve çatışmaya sebebiyet veren faktörlerin ortadan kaldırılmasıdır. tüketimi artıran alanlara harcanmasına, dolaysıyla israf edilmesine yol açmaktadır. Üniversite ve Stadyumlar Açısından Özel Güvenlik Özel güvenliğin üniversite, stadyum ve spor müsabakaların güvenliğine ne oranda katkıda bulundukları tam olarak belli olmamakla birlikte, genel olarak yetersiz düzeydedir sayılı Kanunun (9) dokuz yıllık uygulamasının sonuçlarına bakılarak bu alanda pozitif şeyler söyleme imkânı yoktur. Tarihsel süreç içinde gerek Dünyada, gerekse Türkiye de Üniversiteler, bilim ve özgür düşünceyle özdeşleştirildiği için, baskı ve kontrolü çağrıştıran bütün uygulamalara sürekli mesafeli olmuşlardır. Bürokratik müdahalenin en az düzeyde olduğu, kolluk birimlerinin olmadığı üniversiteler özgür üniversite kabul edilmiştir. Özellikle 1980 lerden önceki dönemde özgür üniversitelerin varlığı için büyük mücadeleler verilmiş, tarihsel süreç bu anlamda önemli sokak olaylarına, öğrenci gösterilerine, hatta terörist faaliyetlere sahne olmuştur yılında genel kolluk olan polis ve jandarma yerine özel güvenlik görevlilerinin üniversitelerde görev alması, şekilsel anlamda olsa bile önemli bir ihtiyacı gidermiş ve olumlu karşılan- 77

5 mıştır tarihleri arasında görev yapan YÖK eski başkanı Yusuf Ziya Özcan ın 2009 yılında, hayalindeki üniversiteyi tanımlarken, Üniversitelerde polis, jandarma olsun istemiyorum. Ancak bu konuda mutabakat sağlayamıyoruz demesi oldukça anlamlıdır (Şimşek, 2009). Fakat zaman içindeki uygulamalar, özel güvenlik görevlilerinin nitelikleri nedeniyle üniversitelerde ciddi bir güvenlik zafiyetinin ortaya çıkmasına yol açmış, özel güvenlik hizmetini sunanların ideolojik yaklaşımları, görevlilerin tutum ve davranışlarına yansımış ve istismarlar ortaya çıkmıştır. Hatta yer yer bazı öğrenci olaylarının özel güvenlik görevlileriyle işbirliği içinde icra edildiği iddia edilmiştir. Üniversitelerdeki ideolojik yaklaşımları içermese bile, aynı durum stadyum ve spor karşılamalarının güvenliğini sağlamasında da görülmüştür. Başlangıçta ekonomik geliri ve prestij değeri yüksek olan spor faaliyetlerin icra edildiği mekanların güvenliğinin sağlanmasında ki maliyetin, bu ekonomik gelir ve prestijden faydalananlar tarafından karşılanması güçlü bir argüman olarak savunulmuştur. Spor karşılaşmalarının süreklilik arz etmemesi, sırf bu alanda görevlendirilen çok sayıdaki kolluk görevlisinin diğer zamanlara açıkta kalması, rutin görev yürüten kolluk birimlerinin buralarda görevlendirilmesi halinde asıl görevlerin aksaması, taraftar arasındaki gereksiz çekişmelere devletin karışması, gereksiz yıpranma gibi nedenler bu argümanı desteklemiştir. Uluslararası Spor Federasyonlarının da özel güvenlik görevlileri yönünde tercihi nedeniyle, 2004 yılından sonra stadyum ve spor karşılaşmalarında özel güvenlik görevleri etkin şekilde görev almaya başlamıştır. Fakat ilerleyen dönemlerde güvenlik görevlilerinin, tarafsızlık, kamu düzeni ve kamu yararından ziyade, kendilerine istihdam sağlayan kişi veya kurumların istekleri doğrultusunda davranmaları ve spor karşılaşmalarındaki şiddet olaylarının artarak devam etmesi, bu birimleri sorgulanır hale getirmiştir. Hatta iddia edilen Ergenekon Davası kapsamında Danıştay Saldırısına ilişkin kameraların gerektiği gibi çalıştırılmaması, görüntülerin daha sonra tahrif edilmesi gibi somut olaylar, özel güvenlik şirketlerine olan güveni derinden sarsmıştır. Sonuç olarak Bu değerlendirmelere dayanarak, kamu düzeni ve güvenliğinin sağlanmasında, genel kolluğun asıl yetkili ve görevli olduğu ancak, genel kolluğa yardımcı olmak veya korunan şeyin niteliğine göre daha etkin ve verimli tedbirler almak masadıyla özel güvenlik görevlerinden de yararlanılabileceği düşüncesi, günümüzün hakim anlayışını ifade etmektedir. Korunacak şeyin üniversite, stadyum veya spor karşılaşmalarındaki toplumsal düzen olması çok fazla önem arz etmemektedir. Fakat Üniversitelerin özgürlük ortamlarıyla özdeşleşmesi nedeniyle genel kolluğun öncelikle buralarda tercih edilmemesi, buna karşılık stadyum ve spor karşılaşmasında kamu görevlerinin bireysel menfaatlere hizmet ederken yıpranması nedeniyle, buralarda özel güvenliğin tercih edilmesi genel olarak kabul görmektedir. Diğer yandan uzun süreli kamu düzeni ve huzurun sağlamada can alıcı nokta, güvenlik önlemlerinin niteliği veya büyüklüğünden ziyade, toplumsal çekişme ve çatışmaya sebebiyet veren faktörlerin ortadan kaldırılmasıdır. Öcal ve Yıldırım (2011) tarafından yapılan çalışmada da ortaya konduğu gibi, kolluk elamanı sayısındaki artış, suç sayısındaki artışı önleyememektedir. İstismar alanlarının çokluğu, provokasyonlar, eşitsizlikler, ayrımcı uygulamalar, cehalet ve yoksulluk gibi birçok sebep sürekli çatışma ve gerilim üretmektedir. Bu sorunlar kaynağında çözülemediği sürece, ister kolluk birimleri, isterse özel güvenlik üzerinden sırf güvenlik tedbirleriyle uzun yıllar toplumun huzur ve düzenini korumaya imkan yoktur. Atıfta Bulunulan Kaynaklar ARABACI Tekin, GÜNEŞ İbrahim (2013), Özel Güvenlik ve Koruma Programlarının Mevzuattan Kaynaklanan Sorunları ve Çözüm Önerileri, III. Ulusal Özel Güvenlik Sempozyumu, 1-2 Mart 2013 Gaziantep., ÇEVİK Hasan Hüseyin, GELERİ Aytekin, GEZİK Nusret (2013), Özel Güvenlik Hizmetlerinde Güvenlik Önlemleri, Editör; ÇEVİK, H.H.,Anadolu Üniversitesi, Eskişehir., DALDA Y.V. (2007), Özel Güvenlik Hizmetleri, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, , DER- DİMAN R.C. (2010), Tüm Yönleriyle Özel Güvenlik Hukuku ve Kişi Hakları, İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu. ( programlar-hakkinda.php?bolumid=22)., DÜNDAR, A. Nihat (1988), Emniyet Teşkilatı ve Hizmetleri, Ankara: Yiğit Ofset., GLOBAL PEACE INDEX ( Küresel barış Endeksi) 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 yıllarına ait Yıllık Raporlar, ÖÇAL, Oğuz, YILDIRIM, Ertuğrul (2011), Kayseri İli Örneğinde Sosyo-Ekonomik Faktörlerin Suça Etkisi, Suç Önleme Sempozyumu, 7-8 Ekim, Bursa., ŞİMŞEK, Seda (2009), YÖK Başkanı nın Hayalindeki Üniversite, Röportaj, Bugün, 14 Temmuz 2009., UÇKUN C.Gazi, YÜKSEL Asiye, DEMİR Barış (2012), Özel Güvenlik Sektörünün Türkiye deki Rolü ve Dünya daki Konumu, Electronic Journal of Vocational Colleges, December, ss