1990 Yılı Yaş çay.kampanyamızın Değerlendirmesi

Transkript

1 1990 Yılı Yaş çay.kampanyamızın Değerlendirmesi Nejat URAL Genel Müdür 1990 Yılı Yaş çay ürünü alımlarına, bölgeselolarak sahil kesiminde 4 Mayıs 1990 tarihinde başlanmış, kampanyanın açılışı 12 Mayıs 1990 tarihinde Maliye ve Gümrük Bakammız, Sayın Adnan KAHVECİ tarafından yapılmıştır. 45 Yaş çay fabrikasına bağlı 2681 alım yerinde 1138 alım ekibi ile sürdürülen kampanya 173 gün boyunca devam etmiş ve kampanya süresince 895 dekar alanda üreticilerimizden ton yaş çay ürünü satın alınarak kampanya 23 Ekim 1990 tarihinde sona ermiştir. Ülkemizde çay tarımı ve sanayii; ekonomik, sosyal ve kültürel yönden önemli bir yere sahiptir. Bu düşünce ile kampanya öncesinden başlatılarak kampanya süresince; hem çay üreticisinin, hemde ülke ekonomisinin lehine sonuçlar alabilmemiz için üreticisiyle, çalışanlarıyla, yöneticisiyle kaliteli üretim ve başarılı işletmecilik temel hedefine yönelik olarak bir program dahilinde çeşitli etkinliklerde bulunulmuştur. Bu amaç doğrultusunda: Tüm yaş çay işletmeleri kampanya öncesinden gerekli teknik bakım ve onarımdan geçirilmiş, gelişen teknolojiler yakından izlenerek fabrikalarımızın daha rantabl ve kaliteli çay imalatı yapacak şekilde yenileme ve modernizasyon çalışmaları tamamlanmı ştı r. Üreticilerin eğitilmesine önem verilmiş; yetiştiricilik, hasat ve alımevinde satma esnasında dikkat edilecek hususlar üzerinde durulmuştur. çaycılığımızın geleceği açısından açıklanmasında fayda görülen hususlar bildiriler halinde dağıtılmış ayrıca zaman zaman düzenlenen toplantılarla üreticiler aydınlatılmıştır. arası uygulama birliğinin sağlanması amacıyla fabrika müdürleri ve alım yerlerinde çalışan çay eksperleriyle zaman zaman toplantılar yapılmıştır. Satınalınan yaş çayın kalitesi ve kuru çayın üretimi her gün Genel Müdür, Genel MüdürYardımcıları ve Deire Başkanları tarafından izlenmiştir. Tüm Yaş çay fabrikaları ve Paketlerne fabrikaları ile çay Araştırma Enstitüsünde mevcut olan Laboratuvarlarımızda, TSE ve Uluslararası kaliteli çay normuna uygun kuru çay üretimini sağlamak amacıyla gerekli analizlerin yapılabilmesi için gereken araç - gereç ve personel ihtiyaçları karşılanmıştır. Laboratuvarlarda, günlük üretilen çay nevilerinden alınan numuneler üzerinde kaliteye yönelik analizler yapılmıştır. Tadım çalışmalarının

2 yanısıra rutubet, kafein, ekstrakt, selüloz, tanen, kül gi-. bi kaliteye doğrudan tesir eden kimyasal analizler yapılarak sonuçları ilgili birimlere günlük olarak iletiimiştir ve böylece üretimle kalite kontrol birarada. yürütülmüştür kampanyası süresince üreticilerden alınan yaş çay ürünleri bekletilmeden fabrikalara ulaştırılmış ve günlük işlenerek kalite standardına uygun kuru çay üretimine özen gösterilmiştir. Yaş çay alımları, günlük 6070 ton'luk kapasiteye ulaşıncaya kadar dekar başına 20 kg, izdiham dönemlerinde ise 10 kg üzerinden yapılmıştır. Üreticilere, bir önceki yıla göre verilen yaş çay taban fiyatında % 58 oranında artış yapılarak sürgün dönemleri itibariyle, üreticinin lehine ar tan oranlı farklı fiyat uygulaması yapılmıştır. Yine ilk defa bu kampanya döneminde başlatılarak, yaş çay alımyerlerinde kamyonlara yükleme için kg başına 10 TL. ücretin üreticiye ödenmesi esası kabul edilmiştir Üreticiye 1989 ve 1990 yıllarında ödenmesi kabul edilen taban fiyatlar sürgün dönemleri itibariyle şöyledir. Sürgün Dönemi 1989 Yılı 1990 Yılı Artış (TL.) (TL.) % Mayıs. - Haziran %55 (1. Sürgün) Temmuz - Ağustos %58 (2. Sürgün). Eylül- Ekim %63 (3. Sürgün) Üreticilere, satmış olduklan çayın bedeli olarak ödenecek toplam milyar TL'nin 18 Mart 1991 tarihi itibariyle milyar TL.si yani % 73'ünün ödenmesi tamamlanmış olup, geriye kalan kısmın ödenmesine devam edilmektedir.yaş çay bedellerinin ödenmesi, mümkün olan en kısa zamanda tamamlanarak ür.eticiler alınterinin ve emeğinin karşılığını zamanında almış olacaklardır Yılı' kampanyası döneminde gerçekleşen toplam ton yaş çay rekoltesinin tonu Çaykur tarafından satın alınmış ve günlük 6070 ton'luk yaş çay işleme kapasitesi tam kullanılmıştır. Bunun sonucunda ton kuru çay imal edilmiştir yılında 3092 sayılı kanunla Kuruluşumuz eliyle yürütülen çayda devlet tekelinin kalkması sonucu Çaykur'un yanında özel sektör de 1990 yılında irili ufaklı toplam 123 adet yaş çay işletmesinde günlük 3600 tonluk işleme kapasitesiyle yaş çay kampanyasına iştirak etmiş ve özel sektörce satın alınan yaş çay miktan ton ve üretilen kuru çay miktarı ise ton olarak gerçekleştiği tabmin edilmektedir. Son beş yılda Çaykur ve özel sektörce yaş çay, üretilen kuru çay ve pazar payları şu şekildedir. YILLAR YAŞ ÇAY REKOLTESİ ÜRE'!'İLEN KURU ÇAY (TON) ÇAYKUR ÖZELSEKTÖR ÇAYKUR ÖZELSEKTÖR

3 1990 yılında toplam yaş çay rekoltesinde bir önceki yıla göre %14 düşüş olmuş, buna paralel olarak kuru çay üretim miktar ları da azalmıştır. Rekoltedeki düşüş %14 olmasına rağmen Çaykur'un satın aldığı yaş çay miktarında ki azalış %10 düzeyinde kalmış, buna karşılık özel sektörün satın aldığı yaş çay ve ürettiği kuru çay miktarında ki kaybı %25'e ulaşmıştır. TOPLAM TOPLAM PAZAR PAYI ( % ) YILLAR REKOLTE KURUÇAY (TO ) (TO ) ÇAYKUR ÖZELSEKTÖR Son 5 yıllık rekolte dikkate alınarak Çaykur ve Özel Sektörün satın aldıkları yaş çay miktarları birlikte incelendiğinde, % 73'e kadarine Çaykur pazar payının 1990 yılında % 14 olan toplam rekoltedeki düşüşe rağmen Çaykur'un sektör payının artma eğilimi gösterdiği ve % 76'ya ulaştığı anlaşılmaktadır Yılında Arhavi Çay Fabrikasında üretime geçilen ve Dünya'da üretilen çayın % 25'ini teşkil eden YEŞİL ÇAYın üretimine 1990 yılında da devam edilmiş, ve toplam 321 ton Yeşil Çay üretimi gerçekleştirilmiştir. Siyah çaya oranla 10 kat daha fazla C Vitamini ve ayrıca Bl, B2 ve Tanen'ce zengin olan Yeşil Çay'ın halkımızın tüketimine sun ulması kararlaştırılmış olup Eylül ayından itibaren piyasada Yeşil Çay satışlarına başlanılmıştır yılı, önceki yıl başlatılan ihracat hamlesinin doruğa ulaştığı bir yılolmuştur yılında bağlantısı yapılan ton ihraçlık çay'ın 1990 yılında bakiye kalan 9111 tonluk kısmının ihracatı tamamlanmış ve 1990 yılında başta SSCB'ne ton olmak üzere çeşitli ülkelere ihra cı taahhüt.edilen toplam ton dökme ve paketli çaydan şimdiye kadar tonunun ihracı gerçekleştiriimiş ve bunun karşılığında milyar TL. döviz ülke ekonomisine kazandırılmıştır. Paketli çay ihracatının yanında 1990 yılında Dökme çay ihracatında da önemli artışlar kaydedilmiş, başta ABD, Hollanda Polonya ve Almanya olmak üzere toplam 14 ülkeye ton dökme çay ihraç bağlantısı yapılmış, yıl içeri- YILLAR sinde bunun tamamının ihracatı tamamlanmıştır yılında gerçekleştirilen ihracat taahhüdleri bir önceki yıla göre % 64, elde edilecek döviz karşılığı ihracat gelirlerinde de % 142 oranında artış sağlanmıştır. Çaykur'un ihracat göstergelerindeki bu başarıya ulaşmada. en büyük pay şüphesiz ki istenen evsafta ve şekilde yaş çay ürünü velien üreticilerimizin ve tam bir üretim seferberliğine katılan, üretimin her kademesinde çalışan görevli personelimizindir. DÖKME PAKETLİ TOPLAM BEDEL (TON) (TON) (TON) (BİNTL.)

4 1990YIU SATlŞLRı 1990 ylu iç SATıŞLARı DEGERLEND'RIlMESi L990 ;'IU söc.ga.er itibari U KRfOO Vf PE5IH çay SATIş MiKTARLAAl L990 YU iç SAT$.AANlIf fwer itibarı ile O PEŞiN: kın KREOO.2988O ten ll W.OOO O.. ::>.. ::> '".,.. >- li! >- 1!.. el i z '"'! '" ::>.. '" '"' '" = '"... '" O IıtU ÇAY[ ÇAY ıılu: UJlI!LYA FiLtz D!W çtçııal 1lIIIU."T LiLICS ÇAYlAII.tLYAII n YILI Ml ıcı ÇAYSArıs lbillerı 1990 nu gı ıcı ÇAYSArı njil W.OOO 90 ii.ooo tıtl /LO /i.ooo , LO o ğ.. i ii ol o... ii!i i! i ;:ı i i i! LI: " i i i l!

5 a Paketil 00<ıre Cay Cay Tııı Tııı MilYAR Tl YILI GENEL 5ATI5LAR mo YILI OO<K:CAYIfflN:ATININ LLJ<iLLR 'LEPEYI1.fR!TIaNUYlE!W:lllMI 1990 YILI HPlJ+t CAY SATIŞlNU l.peyl ;'/00 2.PEYl TON 5.PEYl O İç Satış o 6.PEYl İhracat ı PEYl ı. :ıoo ".000 ;>.()()O ;ı: VJ :i N tl o,.... t; g.,., ;ı: VJ......,., < E-< <..., i :5 " tl VJ -l < <il o:: VJ >- N..., til U 'H ;! ;; < <ol o v> ;ı: :ı: E-< < <ol <ol < <il TOO LOO ı.ooo :ıoo o,. i '" E el! E. <il!3 ö! "" 2 li! ;/ i

6 AYLAR YURTİÇİ İHRACAT TOPLAM AYLAR BEDEL AYLAR BEDEL AYLAR BEDEL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AGUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM Gerek iç piyasada, gerekse dış piyasada tüketicilere daha kaliteli ve modern makinalarda imal edilen paketli çay sunabilmek amacıyla 1990 yılında paketli çay üretiminde makina kapasitesini artırıcı çalışmalar yapılmış ve bunun sonucunda Almanya'dan 4 adet 1000 gr'lık Otomatik dolum yapan makina ithal edilerek montaj işlemlerine geçilmiş kısa zamanda montaj ve deneme üretimleri tamamlanarak normal üretime başlanılmıştır. Böylece Kuruluşumuzda makinede paketli çay üretim kapasitesi tonlyıl'dan tonl yıl'a çıkarılmıştır yılında çay'a alternatif ürünler olarak; Kivi, İpekböceği, Narenciye yetiştiriciliği için Kuruluşumuz Merkez ve Hayrat fidanlıkla rında tesis edilen bahçelerde başlatılan çalışmalar 1990 yılında da sürdürülmüş, özellikle Dünya'da yetişen tüm Kivİ türlerinin bölgede denemeye alınması ve bunun için ilgili uzmanların bölgeye getirilmesi hususunda Sayın Bakanımızın talimatları doğrultusunda FAS'tan uzman kişiler davet edilmiştir. Araştırma istasyonunda inceleme yapan uzmanlar denemeye alınan fidanların yetiştirilmesini çok iyi bulmuşlar ve teknik işbirliği konusunda yardımcı olacaklarını ifade etmişlerdir. Ülkemiz çay sektörünün başarıya ulaşabilmesi için; ge-. lişe.n teknolojilerin izlenerek kaliteli çay imal edilmesi, üretim-tüketim dengesini kurarak ve koruyarak uluslararası kalite normlarına uygun kuru çay üretilmesi, 1989'da başlatılan ve 1990 da doruğa ulaşan ihracat hamlesinin kesintisiz sürdürülmesi çalışmalarımızın temeli olmuştur. Serbest Piyasa Ekonomisi içinde, karşılıklı rekabete dayalı olarak; üreticinin alınterinin karşılığı verildiği, tüketicinin maximum faydayı sağladığı ve gündelik yaşamımızın ayrılmaz bir parçasını oluşturan insan sağlığına pek çok yönden yararlı ÇAY gibi bir ürünü üreten ÇAYKUR gibi büyük bir kuruluşun yetkili;i olarak, geride bıraktığımız 1990 yılı kampanyasının ardından gelecekte de aynı hedefleri daha da geliştirerek sürdürmek ve başarıya ulaşmak dileğiyle bu çetin uğraşıda her kademe de emeği geçenlere teşekkürlerimi sunarım.