ÜNİTE. 2 STATOR SARIMLARI

Transkript

1 ÜNİTE. 2 STATOR SARIMLARI 2. EL TİPİ SARIMLAR VE SARIM ŞEMASININ ÇİZİMİ Statora sarılacak bobinler kademeli kalıplarda hazırlanır. Statora iç içe yerleştirilirler. Birinci katta bulunan bobinlerin tamamı yerleştirilir. Sonra ikinci katta bulunan bobinlerin tamamı yerleştirilerek sarılır. El tipi sarımlarda her oyukta bir bobin kenarı bulunur. Sarılacak bobin sayısı oyuk sayısının yarısına eşittir. Bobinler statora oyuk ve kutup sayısına göre yerleştirilirler. Bu bobin gurupları her fazda eşit sayıda ve gerekli kutup sayısını teşkil edecek şekilde bağlanırlar. Bu bağlantı küçük güçlü makineler de akım küçük olduğu için seri büyük güçlü makinelerde ise akım büyük olduğu için paralel bağlanırlar. Gerekli bağlantılar yapıldıktan sonra klemens tablosuna çıkarılacak U-V-W, X-Y-Z uçları belirlenir. Uçların doğru çıkarılması, U-V-W uçları arasında12 elektriki açısının olmasına bağlıdır. Aksi taktirde statorda homojen bir döner alan olmaz ve motor normal çalışmaz. El tipi sarımlar kutup sayılarına göre bazı değişik özellikler gösterdiklerinden ayrı ayrı incelenir. a) İki Kutuplu Dengeli El Tipi Sarımın Özelikleri: 1. İki kutuplu el tipi sarım üç katlı olur. 2. Bu sargıların her katı bir fazı temsil eder. 3. Her kat sargıları kendi aralarında çıkış çıkışa olacak şekilde bağlanır. 4.Bobin gurupları arasındaki bağlantı açısı(elektriki açı) 18 dir. Geometrik açıya eşittir. 5. Faz girişlerindeki elektriki açı 12 ve geometriksel açıya eşittir. Sarım Şemasının çizimi: Motor statoru daire şeklindedir hali ile stator oyuklarına sarılan bobin gurupları da sarıldıklarında daire şeklini alır. Sargıları yanan bir motorun statorunu yeniden sarmak için sarım şemasının çizilmesi gerekmektedir. Stator sarım şemaları karşıdan bakıldığında şekil 2.1gibi çizilir. Genelde sarılmış statoru her hangi bir yerinden kesilip düz hale getirildiğini düşündüğümüzde şekil 2.12 deki gibi stator oyukları yan yana gelecek şekilde olur. (lineer motor gibi) Oyukları birer daire gibi gösterdiğimizde şekil 2.13 gibi olur ve böyle gösterilir. Sarım şemasını daha anlaşılır hale getirmek için sargıların oyuk altında kalan kısmı gösterilmez ancak bobinlerin bağlantıları gösterilir. Bobinler kaç sarımlı olursa olsun tek çizgi ile gösterilir. Şekil 2.14 Şekil

2 Şekil 2.11 Şekil 2.12 Şekil 2.13 Şekil 2.14 Örnek: = 12 oluklu 2P = 2 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor el tipi sarım şemasını çizelim. El tipi sarım her oyukta bir bobin kenarı olduğundan 12/2 = 6 bobinli bir sarım olacak sarım üç fazlı olduğundan her faza 6/3 = 2 bobin düşer. Aralarında kutup elde edilecek şekilde bağlanıp her faza ait 2 uç ve 3 fazın 6 ucu dışarıya çıkarılır. Sarım şemalarının çiziminde her faz için bir renk kullanılır. Sarım şemasının çiziminde şu sıra takip edilir. 1. Verilen stator değerlerine göre çizim için gerekli hesaplamalar yapılır. 36.P Y = = = 6, C = = = 2 renk, α = 2P 2 2P. m 2.3 = Stator oyukları birer daire ile gösterilir. Hesaplanan C renk sayısına göre oyukların renkleri belirlenir. İki kutuplu sarımlarda sarım dağıtılarak yapılır. Yani renk sayısı ikiye 63

3 bölünür. C = 2 ise 1+1, C = 4 ise 2+2. C = 6 ise 3+3. Örneğimizde C renk sayısı 2 olduğundan ilk oyuk bir renk sonraki oyuklar ikişer renkli çizilir. 3. Sol taraf bobinin giriş tarafını sağ taraf ise çıkış kenarını gösterecek şekilde ilk katın bobin kenarları çizilir. 4. Birinci oyuktan başlanarak oyuklar arası 3 sayarak ( ) sayılır. İkinci katı oluşturacak ikinci fazın ilk bobinin giriş kenarı belirlenir ve ikinci katın bobinleri de çizilir. 5. Üçüncü bobinin giriş kenarı ikinci bobinin giriş kenarından başlanarak 3 ile 12 ye kadar sayılarak bulunur ve üçüncü faza ait bobinler üçüncü kata çizilir. 6. Bobinlerin sol kenarı girişi sağ kenarı ise çıkışı temsil eder. Bobinlerin giriş ve çıkış uçları aşağıya doğru kendi renklerinde çizilir. Aynı faza ait bobin grupları kendi aralarında 18 elektriki açı ile yada iki kutuplularda çıkış çıkışa bağlanır. Bobinlerin faz girişleri (U V W) birbirlerinden 12 elektiriki açı ile yada bir renk atlanarak bobinlerin sol tarafından olacak şekilde belirlenir. Çıkışları ise (X Y Z) bobin akımları takip edilerek belirlenir. 1. Faz : Giriş ucu U, çıkış ucu X 2. Faz : Giriş ucu V, Çıkış ucu Y 3. Faz : Giriş ucu W, çıkış ucu Z 7. Sarım şemasının oklandırılması yapılırken daima akımın iki fazdan giriyor üçüncü fazdan çıkıyor kabul edilir. Motor çalışır ikende durum böyledir. Şema çiziminde pratikte genelde U-V uçlarından giriş W ucundan ise çıkış yaptığı kabul edilerek çizim yapılır. Bobinler üzerinden akım yönleri ok işareti ile gösterilir. Sarım şeması üzerinde akımın çıkışını sırası ile U V-W ile gösterilerek üç ayrı şema çizildiğinde stator sargılarında meydana gelen olan daha döner iyi anlaşılır. Şekil 2.15: El tipi Sarım Şemasının Çizimi 64

4 Örnek: = 24 oluklu 2P = 2 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motorun el tipi sarım şeması ve uygulaması. 24 Y = P 36.1 =, C = = = 4 renk α = = = 15 U Z V X W Y Şekil 2.16: Bobin Giriş Çıkış Uçlarının Çizilmesi ve Şemanın Kutuplandırılması 65

5 Örnek: = 36 oluklu 2P = 2 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor el tipi sarım şeması P Y = = Y = =9, C = = = 3 renk α = = = 2 2P 2 18 Şekil 2.17 Örnek: = 36 oluklu 2P = 2 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor el tipi sarım şeması P Y = = Y = =18, C = = = 6 renk α = = = 1 2P 2 36 Şekil 2.18 X (Oyuk Sayısı) C ( Renk Sayısı) 2P ( Kutup Sayısı)

6 b) 4 Kutuplu El Tipi Sarım: Genel Özellikleri: 1. Dört kutuplu el tipi sarımlar iki katlıdır. 2. Her katta, her faza ait bobin vardır. 3. Dört kutuplu sarımlarda bobinler çıkış girişe olacak şekilde 18 elektiriki açı ile bağlanır. 4. Faz giriş uçları arasında 12 elektriki açı vardır. Geometr iki açıya eşit değildir. Sarım şemasının çizimi: Sarım şemasının çizimi hemen hemen iki kutupluda olduğu gibidir. Ancak renk sayısı başta ikiye bölünmez. Hesaplamada kaç çıktıysa olduğu gibi yazılır. Örnek: = 12 oluklu 2P = 4 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şemasının çizimi. 1. Hesaplama yapılır. Y = = Y = = 3, 2P 4 C = = = 1, 2P.m P 36.2 α = = = 6 2. X değerine oyuklar belirlenir ve daireler C değerine göre renkli olarak çizilir. 3. Oyuk renklerine göre birinci katta bulunan bobinler çizilir. 4. Bu sefer oyuk renklerine göre ikinci kata ait bobin grupları çizilir. 5. Birinci oyuk 1 fazın girişi (U) kabul edilir ve birinci faz bobinin giriş ve çıkış uçları işaretlenerek çıkış girişe olacak alt bağlantılar yapılır. 6. Birinci oyuktan itibaren oyuklar arası 12 sayılır. 2. faz bobinlerinin giriş ve çıkış uçları belirlenir ve aynı faza ait bobin grupları arasındaki alt bağlantılar yapılır. 7. Daha sonra oklandırma yapılır. İki kutupluda olduğu gibi akım fazın ikisinden giriyor birinciden çıkıyor kabul edilir. Şekil

7 .. Örnek: = 24 oluklu 2P = 4 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması.. 36.P 36.2 Y = = Y = = 6, C = = = 2 renk, α = = = 3 2P 4 2P.m 4.3 Şekil 2.2 Örnek: = 36 oluklu 2P = 4 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması P 36.2 Y = = Y = = 9, C = = = 3 renk, α = = = 2 2P 4 2P.m Şekil 2.21 Oyuk Sayısı C 2p Y

8 c) Altı ve Sekiz Kutuplu Dengeli El Tipi Sarım: Genel Özellikleri: 1. Altı ve daha fazla kutuplu el tipi sarımlar dört kutuplu sarımlar gibi iki katlıdır. 2. Her katta her faza ait bobin vardır. Ancak altı kutuplu sarımlarda her faza ait üç bobin toplam dokuz bobin olduğundan bobin gruplarından bir tanesinin yarısı alta yarısı üste olur. Bu şekildeki bobin grubuna kırık bobin denir. 3. Dört kutuplu sarımlarda olduğu gibi bobin grupları aralarındaki bağlantı 18 elektiriki açı ile çıkış girişe bağlanır. 4. Faz giriş uçları arasındaki elektriki açı 12 dir. Geometri ksel açıya eşit değildir. Sarım şemasının Çizimi; Örnek: = 18 oluklu 2P = 6 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şemasın P 36.3 Y = = Y = = 3, C = = = 1 renk, α = = = 6 2P 6 2P.m Bobin Şekil 2.22 Örnek : X = 36 oluklu 2P = 6 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması P 36.3 Y = = Y = 2P = 6, C = = = 2 renk, α = = = 3 6 2P.m Kırık Bobin Şekil

9 Örnek : = 24 oluklu 2P = 8 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması.. 36.P 36.4 Y = = Y = = 3, C = = = 1 renk, α = = = 6 2P 8 2P.m 8.3 Şekil 2.23 d) Bobinlerin Sarılması, Yerleştirilmesi ve Bağlantılarının Yapılması: Bobinlerin sarımında bobinlerin durumuna göre kademeli veya eşit adımlı kalıplar kullanılır. Kalıplar el çıkrıkları veya motorlu sarım makinelerine takılır. Y oyuk adımına göre stator üzerinde tek bir tel bobinin giriş ve çıkış kenarlarının yerleştirileceği oyuklar üzerinden kalıp ölçüsü alınır. Bu ölçüye göre kalıp ayarlanır. Motorun sökümü sırasında kartekse kaydedilen bobinin kaç iletkenle sarılacağı, iletken çapları kaç sipir sarılacağı ve iç içe olan bobin grupları dikkate alınır. Bobin makarasının ortasına çubukları geçirilerek sehpa üzerine takılır. Bobinin giriş ucu yeteri kadar uzun bırakılarak bobinlerden birinin sipir sayısı kadar sarılır. Daha sonra ikinci kalıba geçiş yapılarak ikinci bobin sarılır. Bobin çıkrıkla sarılıyorsa, çıkrık kolunun her turu bir sipir sayılır. Motorlu sarım makinalarınde kalıpların takıldığı dönen mile bir numaratör ilave edilerek sarılan bobinin sipir sayısı numaratör üzerinden okunur. Bir bobin grubunun hepsi sarıldıktan sonra çıkış ucunda yeteri kadar bırakılarak iletken kesilir. Bobinlerin dağılmaması için iki kalıp arasındaki boşlukta iki taraftan tel parçaları ile yeri işaretlendikten sonra gevşetilerek bobin grupları kalıptan çıkarılır. Sarılan bobin ilk bobin grubu oyuklara göre şekil verildikten sonra önce bir bobinin bir tarafındaki bobinin dağılmaması için bağlanan tel çıkarılarak sağ elimiz satatorun bir yanında sol elimiz diğer yanında olacak şekilde bobin grubu statorun içine sökülür. Bir bobinin bir tarafındaki bobinin dağılmaması için bağlanan tel çıkarılarak oyuk içerisine yerleştirilir.. Bu sırada oyuk ağızlarının telleri çizmemesi için, tellerde kuş gözü meydana gelmemesi, bobinden bobine geçişte doğru geçişin yapılmasına ve iletkenler oyuk ile presbant arasına girmemesine dikkat edilir. Bobinin diğer tarafındaki bobinin bobin adımına göre diğer oyuğa yerleştirilir. Her iş olduğu gibi sarım işi de pratiklik isteyen bir iştir. Kişiye göre değişmekle bazı bobinajcılar önce bobinlerin bir tarafını sonra bir tarafını oyuklara yerleştirirler. Bazıları da bobin gruplarının tamamını statorun içine sokarlar. Önce giriş kenarlarını sonra da çıkış kenarlarını oyuklara yerleştirilir. Bir grup bobin, oyuklara yerleştirilerek oyuk kapatma presbandı ile üzeri kapatılır. Elle ya da plastik çekiçle şekil verilerek tam yerine gelmesi sağlanır. Bu ilk bobin grubunun kalıp ölçülerinin normal olup olmadığına bakılır. İlk bobin grubu normal değilse yeniden ölçü alınarak kalıplar ayarlanır ve bobin grubu yeniden sarılarak oyuklara yerleştirilip kontrol edilir. 7

10 Eğer bobin grubu normal ise diğer bobin gruplarının tamamı sarılır. İkinci bobin grubu birinci bobin grubunun hemen sağına gelecek şekilde oyuklara yerleştirmek sureti ile birinci kat bobin grubu tamamlanır. İki kutuplu el tipi sarımlarda önce bir faza ait birinci kat bobinleri sonra alfa açısına göre 12 sayılarak ikinci faza ait ikinci kat bobinleri daha sonrada yine alfa açısına göre 12 sayılarak üçüncü faza ait üçüncü katın bobinleri yerleştirilerek sarım tamamlanır. Dört, altı, sekiz ve daha fazla el tipi sarımlarda ise her katta her uç fazdan bobin grupları bulunur. Birinci kattaki bobin grupları yerleştirildikten sonra ikinci katın başlangıcı yine 12 sayılarak belirlenerek bobinler o yuklara yerleştirilerek sarım tamamlanır.bobinlerin tamamı yerleştirilip üzerleri oyuk kapatma presbandı ile kapatıldıktan sonra presbantların üzerine sıkı sıkıya kamalar geçirilir. Bobin gruplarının birbiri ile bağlantıları tesbit edilir ve kabaca birbirine bağlanır. Bu bağlantı baştan sona kontrol edilir. Kontrolden sonrada eklendiklerinde bolluk meydana gelmeyecek şekilde teller kesilir ve tellerden birine 3-4 cm uzunluğunda makara kesilip geçirilir. İletkenlerin uçları yeteri kadar kazınır ve eklenir. Eklenen yerler lehimlenir. Makaron ek yerinin üzerine getirilir.bobin giriş-çıkış uçları ısıya dayanıklı izole kablo ile eklenerek lehimlenir ve bu ek yerine de makaron geçirilir. Bu uçlar klemens kutusuna çıkarılarak uçlarına kablo papucu takılarak klemenslere doğru olarak bağlantısı yapılır. Bağlantıların yapılmasından sonra bobin gruplarının birbiri ile statoron her iki tarafıda presbantla yalıtılır. Sonra sargılar tiret ile yada yanmaz iplikle bandajlanır. Sargılar son olarak kendi aralarında ve gövdeye kaçak kontrolü yapılır. Bu kontrolden sonra sargılar bandajlanır. Bandaj işinden sonra verniklenir. 3. YARIM KALIP SARIM VE SARIM ŞEMASININ ÇİZİMİ Yarım kalıp sargılarına yarım amerikan ve yarım Gabare sarım da denilmektedir. Yarım kalıp sargılarda el tipi sargılarda olduğu gibi bir oyukta bir bobin kenarı bulunur. Toplam bobin sayısı stator oluk sayısının yarısı kadardır. Aynı faza ait bobinlerin serilenmesi; iki kutuplu sarımlarda çıkış- çıkışa, dört ve daha fazla kutuplu sarımlarda çıkış girişe olacak şekilde yapılır. Ancak bobinlerin oyuklara yerleştirilmesinde bobinin iki kenarından birisi üstte diğeri ise altta kalır. Yerleştirme sonunda sarım simit şeklinde görünüm alır. a) Yarım Kalıp Sarımın Genel Özellikleri 1. Yarım kalıp sarımda hem değişik hem de eşit adımlı sargılar kullanılır. 2. Yarım kalıp sarımda bobin gruplarının bir kenarı üstte diğer kenarı altta olacak şekilde yerleştirilir. Buna ayak kaldırma denir. Şekil,,, 3. Yarım kalıp sarımda el tipi sarımda olduğu gibi renk sayısı c, elektriki açı alfa ( α ) ve oyuk adımı Y değerleri aynı formüllerle bulunur. Ancak c değeri tek bobin üzerine verilmeyebilir. Örneğin C=4 ise bobin grubu 4 adet bobinin seri bağlanmasından oluşabileceği gibi iki ayrı bobinin seri bağlanmasından da meydana gelebilir. Buna sargıların dağıtılması denir ve bu bobine kirişlenmiş bobin denir. 4. Sarımda çap bobini kullanmak gerekiyorsa iki fazın bobini dağıtılır. Üçüncü fazın bobini dağıtılmadan sarılır. 5. Yarım kalıp sarımlar normal adımlı sarılabildiği gibi kısa adımlı ve uzun adımlı da sarılabilirler. 71

11 b) Yarım Kalıp Sarım Çeşitleri : I.Toplu Sarımlar: 1. Eşit Adımlı Toplu Sargılar: Oyuk adımlarının eşit olduğu sargılar olup eşit adımlı kalıplarda sarılır. Bu sarıma zincir sarımda denir. Bobinlerin giriş ucu ve çıkış ucu, içten giriş içten çıkış veya dışta giriş dıştan çıkış şeklindedir. Şekil 2.24 : Eşit adımlı Sargı 2. Değişik Adımlı Toplu Sargılar: Bobinlerin iç içe olduğu ve oyuk adımlarının eşit olmadığı sargılar olup değişik adımlı kalıplarda sarılır. Hem el tipi hem de yarım kalıp sargı özelliği gösterir. Ayrıca bu sarımda ayrı faz bobinlerinin birbirine değme yüzeyi azaltılmış ve bobinlerin yalıtılması bakımından emniyet sağlanmış olur. Şekil 2.25: Değişik adımlı Sargı II. Dağıtışmış Sargılar: Bobin gruplarının stator çevresine belirli aralıklarla dağıtılan sargılardır. Bobin gruplarının dağıtılması grup sayısının ve uç sayısının artmasına neden olur. Bobinlerin serinlenmesi çıkış-çıkışa, giriş-girişe olacak şekilde yapılır. 1. Normal Adımlı Dağıtılmış Sargılar: Oyuk adımı hesaplama sonunda Y değerine göre yapılan sarımlardır. Renk sayısı tek olan sargılardan kısa ve uzun adımlı sargılar sarılması olanaksızdır. Bu durumda normal adımlı sarım yapılır. 2. Uzun Adımlı Dağıtılmış Sargılar: Oyuk adımı hesaplama sonunda Y değerinden fazla olan sargılardır. Bu sarım hem yerleştirme zorluğu hemde fazla iletken gitmesi nedeniyle tercih edilmez. Çizime bir uzun bir kısa çizgi ile başlanır. Şekil 2.26: Normal Adımlı Dağıtılmış Sargı Şekil 2.27: Uzun Adımlı Dağıtılmış sargı 3. Kısa Adımlı Dağıtılmış Sargılar: Oyuk adımı hesaplama sonunda Y değerinden küçük olan sargılardır. Çizime bir kısa bir uzun çizgi ile başlanır. Oyuk adımını (Y) bir veya birkaç adım kısaltılarak yapılan sarım yapılır. Yarım kalıp ve tam kalıp sargılarda 72

12 uygulanır. El tipi sarımda uygulanmaz. Sarımda adım kısaltılması sonucu motorun döndürme momentinin düşmesine ve motorun verimine etkisi az olduğundan dikkate alınmaz. Adım sayısı normal adımın 2/3 ün den az olmamalıdır. Kısa adımlı sarım işçilik ve telden tasarruf etmek için yapılır. Şekil 2.28: Kısa Adımlı Dağıtılmış sargı c) Yarım Kalıp Sarım Şeması Çizimi: Yarım kalıp sarım şemaları el tipi şemalarında olduğu gibi ya karşıdan bakıldığında görüldüğü gibi (Şekil 2,3) ya da statorun her hangi bir yerinden kesilip düz hale getirilmiş düşünülerek çizimler yapılır. Genelde stator düz hale getirilmiş düşünülerek çizilen şemalar çok kullanılır. 1. Verilen stator değerine göre çizim için gerekli hesaplamalar yapılır. 2. Renk sayısına göre oyuk sayısı kadar üç renkte yan yana daireler çizilir. 3. Bobin kenarları I. Normal Adımlı Çizim İçin : C sayısı kadar uzun ve C sayısı kadar kısa çizgiler çizilir. II. Uzun Adımlı Çizim İçin : Bir uzun bir kısa, bir uzun bir kısa çizgiler çizilir. III. Kısa Adımlı Çizim İçin : Bir kısa bir uzun, bir kısa bir uzun çizgiler çizilir. 4. Çizgiler dairelere sırasıyla çizildikten sonra çizimin eşit adımlı veya değişik adımlı olmasına göre bobin gruplarının üst tarafları tamamlanır ve bobin gruplarına numaralar verilir. 5. El tipi sarımlardaki gibi faz girişleri 12 elektiriki açı ve aynı faz bobinleri arası na 18 elektiriki açı olacak şekilde bobinlerin faz giriş çıkış ve alt bağlantıları yapılır. 6. El tipi sarımlarda olduğu gibi iki fazdan giriş üçüncü fazdan dönüş olacak şekilde çizimin oklandırılması(kutuplandırılması) yapılır ve çizim tamamlanır. Üstte kalan kenar Altta kalan kenar Şekil 2.29 Şekil

13 Eşit Adımlı Toplu Sarımlar: Örnek : = 12 oluklu 2P = 2 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor yarım kalıp sarım şeması. Y = = Y = 2P = 6, 2 12 C = = = 2 α = 36.P = renk, 36.1 = 3 12 Şekil 2.31 Örnek : = 24 oluklu 2P = 2 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması. 36.P Y = = Y = =12, C = = = 4 renk, α = = = 15 2P 2 Şekil 2.32 Örnek: = 36 oluklu 2P = 4 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şemasını P 36.2 Y = = Y = = 9, C = = = 3 renk, α = = = 2 2P 4 2P.m Şekil 2.33: Bobin Uçlarının Çizimi ve Kutuplandırmanın Yapılm 74

14 Değişik Adımlı Toplu Sarımlar: Örnek: = 12 oluklu, 2P = 2 kutuplu, m = 3 fazlı asenkron motor yarım kalıp sarım şeması.. Y = = Y = 2P = 6, 2 C = = = 2 renk 36.P α = = 36.1 = 12 3 Şekil 2.34: Bobin Uçlarının Örnek: = 24 oluklu 2P = 4 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şemasını 36.P 36.2 Y = = Y = = 6, C = = = 2 renk, α = = = 3 2P 4 2P.m 4.3 Şekil 2.35: Bobin Uçlarının Örnek: = 36 oluklu 2P = 4 kutuplu m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması ve P 36.2 uygulaması C = = = 3 renk α = = = 2 2P.m 4.3 Şekil 2.36: Bobin Uçlarının 75

15 Normal Adımlı Dağıtılmış Sarım: Örnek: = 18 oluklu, 2P = 2 kutuplu, m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması P 36.1 Y = = Y = = 9 2P (1-1), C = = = 3 renk, α = = = Uzun Adımlı Dağıtılmış Sarım: Örnek: = 12 oluklu, 2P = 2 kutuplu, m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması. Y = = Y = = 2P 6(1-8) 2 12 C = = = 2 renk, 36.P 36.1 α = = = 3 Kısa Adımlı Dağıtılmış Sarımlar Örnek: = 24 oluklu, 2P = 2 kutuplu, m = 3 fazlı yarım kalıp sarım şeması. Y = = Y = = 2P 6(1-6) 2 12 C = = = 2 renk, 36.P 36.1 α = = = 3 Şekil 2.37 Şekil Şekil 2.39: 76

16 Örnek: = 24 oluklu, 2P = 2 kutuplu, m = 3 fazlı yarım kalıp sarım şeması. 36.P 36.1 Y = = Y = 2 = 1(1-11), C = = = 4 renk, α = = = 15 2P 2 Şekil 2.4 Örnek: =24 oluklu, 2P = 2 kutuplu, m = 3 fazlı asenkron motor sarım şeması. 36.P 36.1 Y = = Y = 3 = 9(1-1) C = = = 4 renk, α = = = 15 2P 2 Şekil 2.41 d) Bobinlerin Sarılması: Yarım kalıp sarım bobinleri el tipi sarım bobinleri gibi kalıplarda sarılırlar. Önce bobin grubunun oyuk adımına göre ölçü alınır. Bir grup bobin sarılır. Stator oyuklarına yerleştirilir ve uygunluk kontrolü yapılır. Uygun görüldüğünde diğer bobin gruplarının tamamı aynı ölçülerde sarılır. Oluklara yerleştirilir. Yarım kalıp sarımın oluklara yerleştirme işlemi el tipi sarımından farklıdır. El tipi sarımda katlar oluştuğu halde yarım kalıp sarımda bobinler kat oluşturmaz. Uygulamada genelde bobinlerin giriş kenarları üstte, çıkış kenarları altta olacak şekilde sırası ile yerleştirme yapılır. En son bobin grubunun yerleştirilmesine gelindiğinde önce yerleştirilen birinci bobin grubunun giriş kenarı kaldırılarak en son yerleştirilen bobin grubunun çıkış kenarları oluklara yerleştirilir. Onun üstüne birinci bobin grubunun giriş kenarları yerleştirilir. Bu işleme ayak kaldırma veya katlama denir. Bu şekilde bobin grupları stator oluklarına eşit olarak yerleştirilmesi sağlanmış olur. Faz sargılarının birbirinden yalıtılması bobin gruplarının birbiri ile bağlanması sargı giriş çıkış uçlarının bağlantıları ile klemens kutusuna çıkarılması yapılır. Ve sargıların bandajlanması el tipi sarımlarda olduğu gibidir. 77