Bir hafıza hücresinin adres bilgisini tutmaya yarayan değiģkenlere iģaretçi adı verilir. ĠĢaretçiler aģağıdaki gibi tanımlanırlar.

Transkript

1 ĠġARETÇĠLER Bir hafıza hücresinin adres bilgisini tutmaya yarayan değiģkenlere iģaretçi adı verilir. ĠĢaretçiler aģağıdaki gibi tanımlanırlar. ĠĢaretçi türü ĠĢaretçi değiģkeninin ismi int * p ĠĢaretçi sembolü Yukarıda tam sayı türünden bir işaretçi tanımlanmıştır. Bu işaretçiye adres atamak için öncelikle hafızaya yerleştirilmiş bir değişkene sahip olmanız gerekir. Örneğin aşağıdaki kod bloğunda sayi değişkeninin adresi & operatörü kullanılarak getirilmekte ve bu değer p işaretçisi içerisine atanmaktadır. 3. int sayi= 123; 4 5. int* p = &sayi; cout<<p; 8. } sayi p Temsili Hafıza Görüntüsü Program 1 Yukarıdaki kod parçasının hemen sağında temsili hafıza görüntüsü verilmiştir. Burada hafıza hücrelerine sahip olan değişkenin adı, hücrenin adresi ve hücrede bulunan sayısal değer yer almaktadır. Hafıza şeklinden sayi değişkeninin 2008 numaralı adres hücresinde bulunduğu görmekteyiz (Tam sayılar 4 byte yer kaplar yani sayi değişkeni adreslerini kaplamaktadır). Aynı şekilde p işaretçisi de bir değişken olduğu için hafızada belirli bir alan kaplamaktadır. İşaretçinin tuttuğu değere dikkat edersek sayi değişkeninin bulunduğu hafıza hücresinin adresi olduğunu görürüz. O zaman 7.satırdaki kod işletildiğinde ekrana çıkan değer aşağıdaki gibi olacaktır.

2 İşaretçi türü ĠĢaretçilerin tuttukları adrese gösterdiği veya iģaret ettiği adres adı verilmektedir. ĠĢaretçi türü, iģaretçinin hafızada kapladığı alanı belirtmek yerine iģaretçinin gösterdiği adreste bulunan verinin türünü belirtmektedir. O zaman bu bilgiye iģaretçinin türünden çok iģaretçinin gösterdiği verinin türü demek daha doğru olur. ĠĢaretçinin tuttuğu adres bilgisini ekrana çıkarma iģlemini gördük. ĠĢaretçinin gösterdiği adreste bulunan veriyi ekrana çıkarmak için * operatörü kullanılmaktadır. 3. int sayi= 123; 4 5. int* p = &sayi; cout<<p<<endl; cout<< *p; 10. } sayi p Temsili Hafıza Görüntüsü Program 2 Ekran Çıktısı Yukarıdaki kodun 7. Satırında işaretçinin tuttuğu değer ekrana çıkartılırken 9. Satırda işaretçinin gösterdiği değer ekrana çıkmaktadır. Ekran çıktısı aşağıda verilmiştir. Aynı Ģekilde * operatörü ile iģaretçinin gösterdiği adresteki içerik değiģtirilebilmektedir. Örneğin aģağıdaki kodun 9.satırında p iģaretçisinin gösterdiği adresteki 4 baytlık alana 44 değeri atamaktadır. Yani sayi değiģkeninin değerini 44 yapmaktadır. 3. int sayi= 123; 4 5. int* p = &sayi; cout<<sayi; *p = 44; cout<<sayi; 12. } Program 3 sayi p Satırın Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü sayi p Satırın Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Ekran Çıktısı

3 * Operatörü * operatörü iģaretçinin gösterdiği adreste bulunan veri üzerinde iģlem yapmamızı sağlamaktadır. Bu iģlem veriyi çekmek olabileceği gibi veriye atama iģlemi de olabilir. Örneğin aģağıdaki kodu dikkate alalım. Kodumuzun 5. Satırında p iģaretçisine sayi1 değiģkeninin adresini atanmaktadır. Hemen ardından 6. satırda p iģaretçisinin gösterdiği adrese sayi2 değiģkenin değeri atanmaktadır. Bu iģlemler ile dolaylı olarak sayi1 değiģkenin değerini de değiģtirmiģ olduk. Derleyici bu iģlemi yaparken p iģaretçisinin sayi1 değiģkenini gösterdiğini bilmemektedir. Derleyici sadece p iģaretçisinin bir adres tuttuğunu ve bu adreste bir tam sayı bulunduğunu bilmektedir. ĠĢaretçinin soluna * operatörünü yerleģtirdiğimizde de derleyici p iģaretçisinin gösterdiği adrese eriģim yapacaktır. 6.Satırda yapılan eriģim iģlemi atama için kullanılmıģtır. 3. int sayi1= 123; 4. int sayi2 = 12; 5. int* p = &sayi1; 6. *p = sayi2; 7. cout<< p<<endl; 8. cout<<*p<<endl; 9. p = &sayi2; 10. *p+= 44; 11. cout<<sayi1<<endl; 12. cout<<sayi2<<endl; 13. } Program 4 sayi sayi p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü sayi sayi p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü sayi sayi p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Programın 7.satırında p iģaretçisinin tuttuğu değer (adres bilgisi) ekrana çıkartılmaktadır. 8. Satırda ise p iģaretçisinin gösterdiği adreste bulunan tam sayı ekrana çıkarmaktadır. Bir sonraki satırda ise p iģaretçisine atama yapılmaktadır. Diğer bir deyiģle iģaretçinin tuttuğu adres değeri değiģtirilmektedir. p iģaretçisi artık sayi2 değiģkenini göstermektedir. 10.satırda p iģaretçisinin gösterdiği veriye 44 eklenmektedir. p iģaretçisi son olarak sayi2 değiģkenini göstermekte idi bu yüzden sayi2 değiģkeni 44 arttırılarak 56 olacaktır (Derleyici * operatörünü += operatöründen daha önce iģlemektedir).

4 ĠĢaretçiler iki yönlüdür. Yani iģaretçi değiģkeni üzerinde iģlem yapılabilirken ayrıca iģaretçinin gösterdiği veri üzerine de iģlem yapılabilmektedir. Örneğin aģağıdaki Program 5 in 4. Satırında p iģaretçisine atama yapılırken, 5.satırda iģaretçinin gösterdiği yere atama yapılmaktadır. 6.satırda iģaretçinin tuttuğu adres değeri ekrana çıkartılırken 7.satırda iģaretçinin gösterdiği değer ekrana çıkartılmaktadır. Dikkat edilmesi gereken diğer bir kural da iģaretçinin tanımlandığı satırda yapılan atama iģlemi iģaretçiye yapılmaktadır. * operatörü bu durumda değiģkenin türünü belirtmektedir atama iģleminde bir etkisi yoktur. Yani * operatörü iģaretçinin tanımlandığı satırda sadece iģaretçinin türünü belirtir. Örneğin Program 5 in 4.satırında iģaretçiye atama yapılmaktadır. sayi1 değiģkeninin adresi p iģaretçisi içerisine atanmaktadır. Program 6 da ise iģaretçiye atama iģlemi 5. satırda yapılmaktadır. Burada iģaretçinin solunda * operatörünü görmemekteyiz. 3. int sayi1= 123; 4. int* p = &sayi1; 5. *p = 33; 6. cout<< p<<endl; 7. cout<<*p<<endl; 8. *p+= 44; 9. } 3. int sayi1= 123; 4. int* p; 5. p = &sayi1; 6. *p = 33; 7. cout<< p<<endl; 8. cout<<*p<<endl; 9. } Program 5 Program 6 Hafıza ĠĢaretçileri kullanmak için hafızanın nasıl kullanıldığını bilmemiz gerekir. Bu kısımda amacım sizlere C++ dilinde hafızanın kullanılmasına dair temel bazı bilgiler vermektir. Ġlerleyen bölümlerde bu konuya tekrardan değineceğiz. Ġlk olarak bir tamsayının hafızada nasıl saklandığını görelim. 3. int sayi1= ; 4. int sayi2 = 123; 5. } Program 7 sayi sayi Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Program 8 deki sayi1 değiģkenine değeri atanmıģtır. Biliyoruz ki bu değeri onluk sayı sistemi formu ile hafızada saklayamayız. Bunun için derleyici onluk sistemdeki sayımızı, ikili sistemine çevirmektedir. Sonuç aģağıdaki gibi olacaktır. sayi1 1.bayt 2.bayt 3.bayt 4.bayt sayi2 1.bayt 2.bayt 3.bayt 4.bayt

5 sayısını temsil etmek için 32 bite ihtiyacımız olduğundan bütün bitleri kullandık fakat 123 sayısını temsil etmek için 7 bit gerektiğinden kalan bütün bitlere (0-25 numaralı bitler) 0 değeri atanmıģtır (32 bitlik iģlemcili sistemlerde tam sayılar 32 bit ile temsil edilmektedir). Temsili hafıza görüntüsünde sayi1 değiģkeninin 2008 ile 2011 hücreleri arasında olduğu görülmektedir. 32 bitlik değerimizin bu alana yerleģimi Ģekilde gösterilmiģtir. Dikkat edilecek olursa her bayt hafızaya ters sıra ile yerleģtirilmiģtir. Bu yerleģtirme biçimine little-endian adı verilmektedir (intel iģlemciler little-endian yöntemi ile çalıģmaktadır). sayi1 1.bayt 2.bayt 3.bayt 4.bayt Hafıza Sayi2 1.bayt 2.bayt 3.bayt 4.bayt Hafıza AĢağıdaki kodun 4. satırında p iģaretçisine sayi1 değiģkeninin adresi atanmıģtır. Bu iģlemler sonucunda hafızanın temsili görüntüsü Ģekildeki gibi olmaktadır. ġekle dikkat edecek olursak sayi1 değiģkeni dört adet bellek hücresini kaplamaktadırs. Fakat derleyici sayi1 değiģkeninin adresi olarak bize 2008 sayısını getirmektedir. Eğer p iģaretçisinin adresini isteseydik derleyici bize 2004 sayısını getirecekti. Bir değiģkenin adresi istendiğinde derleyici bizlere değiģkenin baģlangıç adresini getirir.

6 3. int sayi1= ; 4. int *p = &sayi1; 5 *p=144; 6. } Program 9 sayi1 p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü 5.satırda ise p iģaretçisinin gösterdiği hafıza alanına 144 sayısı atanmaktadır. Derleyici p iģaretçisinin bir tam sayı gösterdiğini bilmektedir. Bu yüzden 144 sayısını 2008 ile 2011 numaralı hafıza hücrelerine Ģekildeki gibi yerleģtirecektir bayt 2.bayt 3.bayt 4.bayt sayi1 p 5.Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü İşaretçi Dönüşümü (pointer cast) DeğiĢkenler arası dönüģüm yapıldığını biliyoruz. Aynı iģlem iģaretçiler arasında da yapılabilmektedir. Fakat bu iģlem daha farklı sonuçlar üretmektedir. Öncelikle iģaretçilerin türü aslında iģaretçilerin gösterdiği verinin türünü belirtmektedir. Bütün iģaretçiler aslında yapısal olarak aynıdır. Sonuç olarak bütün iģaretçiler adres bilgisi tutmaktadır. 32

7 bitlik bir sistemde maksimum hafıza adresi arasında değerler alabildiği düģünülürse, böyle bir bilgiyi saklamak için 4 baytlık bir alan bize yeterli olacaktır. Buradan çıkartacağımız sonuç iģaretçilerin gösterdiği verinin türü ne olursa olsun iģaretçinin hafızada kapladığı alan sadece 4 bayttır ve bu alan içerisinde de arasındaki sayılar yer alır. ĠĢaretçiler ile unsigned int türündeki değiģkenler hafızada aynı Ģekilde saklanmaktadır. Ġkisi de dört baytlık alan kaplar ikisi de aralığında tam sayı değerler alabilirler. ĠĢaretçiler arasındaki dönüģüm den kastedilen aslında iģaretçilerin gösterdikleri verinin tipini değiģtirmektir. Örneğin bir iģaretçi tam sayıyı gösterirken aynı adresi karakter türünden bir iģaretçiye atabiliriz. 3. int sayi1= ; 4. char *p = (char*) &sayi1; 5 *p= 44; 6. } Program sayi1 p 4.Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Yukarıdaki kodun 4. Satırında sayi1 değiģkenin adresi derleyiciden isteniyor. Derleyici adresi int* türünden bir iģaretçiye atanacak Ģekilde getirmektedir. (char*) komutu yazılarak bu adresin karakter gösteren bir iģaretçiye atanması sağlanıyor. DönüĢüm iģlemi (char*) komutu ile gerçekleģmektedir. Bu komutu kullanmadığımızda derleyici yaptığımız iģlemin tehlikeli olduğunu bildiren bir hata verecektir. DönüĢüm komutunu yerleģtirerek derleyiciye yaptığımız iģten emin olduğumuzu belirtmekteyiz. 5.Satırda p iģaretçisinin gösterdiği yere 44 sayısını atıyoruz. Derleyici bu iģlemi yaparken p iģaretçisinin türüne bakar ve karakter türünden bir veriyi gösterdiğini görür. Bu yüzden 2008 numaralı hafıza hücresine 44 sayısını yazar. Sonuç aģağıdaki gibi olur sayi1 p 5.Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü

8 AĢağıdaki kodu inceleyelim. 3. ve 4. satırlarda iki karakter değiģkeni oluģturulup bunlara ilk değerler atanıyor. Hemen ardından k2 değiģkeninin adresi p iģaretçisi içerisine atanıyor. ĠĢaretçimizin türü int olduğu için adres alırken dönüģtürme yapıyoruz. Programın 6.satırında p iģaretçisinin gösterdiği alana 0 değeri atanıyor. P iģaretçisini tanımlarken derleyiciye onun tam sayı gösterdiği belirtmiģtik. Bu yüzden derleyici numaralı adreslere 0 değerini atayacaktır. 3. char k1= 'A'; 4. char k2= 'B'; 5 int* p = (int*)& k2; 6. *p = 0; 7. } Program k k p 5.Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü k k p 6.Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Dikkat edecek olursak hafızanın bize ait olmayan hücrelerine de veri ataması yaptık. ĠĢaretçiler programcıya büyük bir güç vermektedir. Onlar sayesinde hafızaya direk eriģim mümkün olmaktadır. Fakat bu güç beraberinde büyük riskleri de getirmektedir. Az önce olduğu gibi yanlıģ kullanıldığında iģaretçiler çok büyük problemlere yol açabilirler ve 2011 numaralı hücrelerde programın akıģı için önemli olan veriler olabilirdi. Bu hücrelerin değerini değiģtirmek programın iģleyiģini bozabilir. Daha da kötüsü, derleyici gramer olarak bir hata bulamadığı için program çalıģacaktır ve hatanın konumunu bulmak programcı açısından gittikçe zorlaģacaktır. ĠĢaretçilerin doğru kullanımı için pratik yapmak Ģarttır.

9 Adres Atanmamış İşaretçilerin Tehlikesi ġu ana kadar kullandığımız iģaretçilerin gösterdiği veriye eriģmeden önce iģaretçiye kullanımda olan bir adresi atadık. Bu yöntem aslında programcılık hayatımız boyunca uymamız gereken çok önemli bir kuraldır. Çünkü iģaretçiler ilk olarak tanımlandığında diğer değiģkenler gibi bilinmeyen bir değer alacaktır. Bu değeri legal bir adres kabul edip içerisindeki veriye eriģmeye çalıģırsak çok büyük problemlerle karģılaģabiliriz. Örneğin Program 12 deki p iģaretçisine bir değer atanmamıģtır. C++ dili oluģturduğu değiģkenlere ilk değer atamamaktadır. Biliyoruz ki p iģaretçisi kendisine verilen alanda( ) daha önceden bulunan veriye sahip olacaktır. Bu veri her Ģey olabilir yani güvenilmezdir. Program 12 nin 5. satırında ise içeriği bilinemeyen iģaretçinin gösterdiği alana atama yapılmaktadır. Bu iģlem birçok probleme yol açabilir çünkü p nin sahip olduğu değeri bilmiyoruz. 5.satırdaki iģlem programın sonlanmasına sebep olabileceği gibi programın hatalı bir biçimde devam etmesine de sebep olabilir. 3. int sayi1= 123; 4. int* p; 5. *p = 33; 6. } sayi p 2004 XXXXX 10.Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Program 12 Bus Hatası Hafıza sistemlerinin büyük bir çoğunluğu bir baytlık hücreler Ģeklinde adreslemektedir. Günümüz 32- bit iģlemciler hafızadan bir anda 4 bayt(32 bit) veri almak üzere tasarlanmıģtır. Fakat çekilecek verinin hafızada hizalanmıģ olması gerekmektedir. Örneğin hafızadan 16 bit veri çekilecek ise verinin hafızada bulunduğu hücre adresleri 0,2,4 gibi ikinin katı sayılar ile baģlaması gerekir. Dört baytlık verilerin 0,4,8 gibi ikinin katı adreslere yerleģtirilmesi gerekir. Derleyiciler verileri bu kurala uygun Ģekilde yerleģtirmektedirler. Bu kurala uymak için kimi zaman bazı hafıza hücreleri boģ bile bırakılabilmektedir. Eğer ki iģaretçimizin gösterdiği adres tek bir sayı ise ve biz bu adresten bir tam sayı(4 bayt) çekmeye çalıģırsak iģlemci hata verecektir(trap). Bu hata iģletim sistemi tarafından fark edildiğin de programımızı sonlandıracaktır. Program 13 ün 5. Satırında p iģaretçisi k1 değiģkeninin adresini almaktadır. P iģaretçisi 2009 değerine sahip olacaktır. ĠĢaretçinin bu değere sahip olması 6.satıra kadar bir problem teģkil etmemektedir. 6.satırda 2009 numaralı adreste bulunan dört baytlık veri çekilmeye çalıģılmaktadır. Bu iģlem iģlemci tarafından gerçekleģtirilemeyeceğinden iģletim sistemi programımızı sonlandırır.

10 3. char k1= 'A'; 4. char k2= 'B'; 5 int* p = (int*)& k1; 6. *p = 0; 7. } Program k k p 5.Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Bu tip hatalar program çalıģırken ortaya çıktığında (Run-Time Error)hatanın program içerisindeki yerinin bulunması oldukça zor olabilmektedir. Özellikle kod büyüdükçe bus hataları çok daha görünmez olur. Programcı olarak bu tip durumların ortaya çıkmaması için iģaretçileri kullanırken çok dikkatli olmalıyız. ĠĢaretçinin gösterdiği alana eriģim yaparken bus hatası oluģmaması için dikkat etmemiz gerekir. ĠĢaretçilere ilk değeri atanmalıdır. ĠĢaretçiler arasında dönüģüm yapılırken dikkat edilmelidir. Segmentasyon Hatası ĠĢaretçiler sayesinde hafızaya direk eriģim yapabilmemiz tümüyle özgür olduğumuz anlamına gelmiyor. Günümüz iģletim sistemleri korumalı mod üzerinde iģlem görmektedirler. Yani sistemi bizlerin yapacağı hatalardan korumak için çeģitli savunmaları mevcuttur. Bunlardan birisi de hafızanın bize ait olmayan kısımlarına eriģimi engellemektir. ĠĢletim sistemi programlarımıza değiģkenlerimiz için kullanılacak olan iki hafıza alanı tahsis etmektedir. Ġlerleyen kısımlarda bu hafıza alanlarına daha detaylı değineceğiniz. Bu hafıza alanları dıģındaki alanlara eriģimde iģletim sistemi devreye girip programımızı sonlandıracaktır. Burada amaç programımızın sistemi çökertmesini engellemektir. MS-DOS gibi gerçek mod (koruma yok) ile çalıģan iģletim sistemlerinde programcı istediği hafıza hücresine veri yazabildiği için iģletim sistemini çökertmek amatör bir programcı için bile çok kolay bir iģti. Günümüz iģletim sistemleri tasarlanırken programcılar tehlike doğurabilecek etkenler olarak görülmektedir. Program, iģletim sisteminin kendisine verdiği alanların dıģına eriģmeye çalıģırsa segmentasyon hatası ortaya çıkar ve bu hatayı ortaya çıkartan program sonlandırılır. Bu hataların temel çıkma sebepleri Ġlk değeri atanmamıģ iģaretçilerin gösterdiği hücreye eriģmeye çalıģıldığında Ġlk değer olarak 0 atanmıģ iģaretçilerin gösterdiği hücrelere eriģilmeye çalıģıldığında

11 Fonksiyonlara Parametreyi Adresi İle Geçme Fonksiyonların parametre olarak sadece değer alabileceğinden bahsetmiģtik. Bu yüzden fonksiyonlar değiģkenleri direk manipüle edemezler. Örneğin aģağıdaki degistir fonksiyonu a ve b değiģkenlerinin değerlerini değiģtirmeyecektir. 1. void degistir(int s1,int s2) 3. int temp = s1; 4. s1= s2; 5. s2 = temp; 6. } 7. int main(int argc,char** argv) 8. { 9. int a=2,b=4; 10. degistir(a,b); 11. } Program 13 ĠĢaretçiler sayesinde değiģkenlerimizin fonksiyonlar tarafından değiģtirilmesi mümkün olmaktadır. Bunun için fonksiyona değiģkenin değeri yerine adresi verilmelidir. degistir fonksiyonunu adres alacak Ģekilde değiģtirirsek fonksiyonun yeni hali Program 14 deki gibi olacaktır. Fonksiyona a ve b değiģkenlerinin adresleri verilmektedir. 3. Satırın sonundaki hafıza durumuna dikkat edecek olursak s1 iģaretçisi kullanılarak a değiģkeninin değeri temp değiģkenine atanmıģtır. 4.satırda ise s1 iģaretçisinin gösterdiği alana(ki bu a değiģkeni oluyor) s2 iģaretçisinin gösterdiği veri (b değiģkeni) atanıyor. 5.Satırda ise s2 iģaretçisinin gösterdiği alana( b değiģkeni) temp değiģkeninin tuttuğu değer atanıyor. Fonksiyonlar parametre olarak sadece değer alabilmektedir. Burada fonksiyona adres vererek dolaylı olarak değiģkenlerimizi manipüle etmeyi baģardık. 1. void degistir(int *s1,int *s2) 3. int temp = *s1; 4. *s1= *s2; 5. *s2 = temp; 6. } 7. int main(int argc,char** argv) 8. { 9. int a=2,b=4; 10. degistir(&a,&b); 11. cout<<a<<b; 12. } a b s s temp Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Program 14 a b s s temp Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü a b s s temp Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü

12 İşaretçi ve Diziler Program 15 de sayilar adli beģ elemanlı bir tam sayı dizisi tanımlanmıģtır. Tanımlanan dizinin temsili hafıza görüntüsü de verilmiģtir. Dikkat edecek olursak dizinin elemanları hafızada ardıģıl olarak yerleģtirilmiģtir. Biliyoruz ki dizi isimlerini kullanarak diziye ait elemanlara eriģebiliriz. Buna ek olarak dizi isimlerini kullanarak dizilerin baģlangıç adreslerini de elde edebiliriz. Program15 in 6. satırında dizinin ismi kullanılarak dizinin baģlangıç adresi p iģaretçisine atanmıģtır. 6.Satırın sonundaki hafızanın görüntüsüde Ģekil üzerinde gösterilmiģtir. 3. int sayilar[5]; 4. for(int i=0;i<5;i++) 5. sayilar[i] = i; 6. int*p = sayilar; 7. cout<< *p <<endl; 8. *p=333; 9. } sayilar[4] sayilar[3] sayilar[2] sayilar[1] sayilar[0] Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Program 15 sayilar[4] sayilar[3] sayilar[2] sayilar[1] sayilar[0] p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü sayilar[4] sayilar[3] sayilar[2] sayilar[1] sayilar[0] p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Dizi ismi bir iģaretçi değildir. Derleyici dizi ismini kullandığımızda bize sadece dizinin baģlangıç adresini getirmektedir. Program 15 in 7.satırındaki *p komutu iģletildiğinde p iģaretçisinin gösterdiği hafıza alanı yani sayilar dizisinin ilk elemanı hafızadan çekilmekte ve bu değer ekrana çıkartılmaktadır. Aynı Ģekilde programın 8.satırında da *p=333 komutu ile sayilar dizisinin ilk elemanının değeri 333 yapılmaktadır.

13 İşaretçi Aritmetiği ĠĢaretçiler üzerinde de çeģitli aritmetik iģlemler yapılabilmektedir. Örneğin bir iģaretçinin tuttuğu adres değeri arttırabilmektedir. Fakat iģlemler matematik kurallarından biraz farklıdır. Program 16 nın 6.satırında p iģaretçisine sayilar dizisinin baģlangıç adresini atanmaktadır. Hafıza görüntüsü hemen sağda verilmiģtir. Programın 7.satırında ise p iģaretçisinin tuttuğu değer ekrana çıkartılmaktadır. Çıktının 1992 olacaktır. Bu iģlemin hemen ardından 8.satırda iģaretçinin tuttuğu değer bir arttırılmaktadır. 9.Satırdaki ekran çıktısının 1993 olmasını bekliyoruz fakat ekran çıktısı 1996 olacaktır. Bunun temel sebebi iģaretçi aritmetiğinin farklı çalıģmasıdır. 3. int sayilar[5]; 4. for(int i=0;i<5;i++) 5. sayilar[i] = i; 6. int*p = sayilar; 7. cout<< p <<endl; 8. p++; 9. cout<< p <<endl; 10. } sayilar[4] sayilar[3] sayilar[2] sayilar[1] sayilar[0] p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü Program 16 sayilar[4] sayilar[3] sayilar[2] sayilar[1] sayilar[0] p Satır Sonundaki Temsili Hafıza Görüntüsü sayilar[4] *(p+4) sayilar[3] *(p+3) sayilar[2] *(p+2) sayilar[1] *(p+1) sayilar[0] *(p+0) p İşaretçi Aritmetiklerinin Sonuçları Program 15 in 8.satırında yapılan iģlem aslında aģağıdaki gibidir. ĠĢaretçinin değerindeki artıģ miktarı iģaretçinin gösterdiği veri türünün boyutu ile çarpılmaktadır. P iģaretçisi bir tam sayı göstermektedir. Bir sonraki tamsayının adresini bulmak için adresi bir değil dört birim arttırmamız gerekir. Derleyici bu iģlemi bizim yerimize yapmaktadır. Yukarıda p iģaretçisine yapılan aritmetik iģlemlerin sonuçları gösterilmektedir. p++ p=p+1*sizeof(int) p=1992+1*4 p=1996

14 Program 16 nın 7.satırındaki döngüyü inceleyecek olursak iģaretçinin değeri sırayla 0,1,2,3,4 değerleri ile toplanıp sonuç ekrana çıkartılmaktadır. 3. int sayilar[5]; 4. for(int i=0;i<5;i++) 5. sayilar[i] = i; 6. int* p = sayilar; 7. for(int i=0;i<5;i++) 8. cout<< (p+i)<<endl; 10. } Program 17 sayilar[4] sayilar[3] sayilar[2] sayilar[1] sayilar[0] p Satır Sonundaki Hafızanın Temsili görüntüsü Ekran Çıktısı Ekran çıktılarına dikkat edersek değerler sürekli olarak dört birim artmaktadır. ĠĢaretçinin gösterdiği adresteki verinin türü tam sayı olduğundan artıģ dört birim olmaktadır. ĠĢaretçi short olsaydı artıģ 2 birim olacaktır. AĢağıdaki programda programda bu durum gözlenebilmektedir. 3. short sayilar[5]; 4. for(int i=0;i<5;i++) 5. sayilar[i] = i; 6. short* p = sayilar; 7. for(int i=0;i<5;i++) 8. cout<< (p+i)<<endl; 10. } Program 18 sayilar[4] sayilar[3] sayilar[2] sayilar[1] sayilar[0] p Satır Sonundaki Hafızanın Temsili görüntüsü Ekran Çıktısı