VERGİDE GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN 100 SORU 100 CEVAP

Transkript

1 VERGİDE GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN 100 SORU 100 CEVAP A. Murat YILDIZ Yeminli Mali Müşavir NİSAN

2 SUNUŞ : VERGİDE GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN 100 SORU 100 CEVAP ismini verdiğim bu kitabı yazma fikri TESMER tarafından SEE Programı çerçevesinde Kayseri de organize edilen vergi grubu toplantısında vergide tartışmalı konular başlıklı yaptığım sunuma meslek mensupları tarafından gösterilen sıcak ilgi ve talep sonrasında ortaya çıktı. Bu kitapta ülkemizin otuzu aşkın ilinde yıllardır konuşmacı olarak katıldığım sayısı yüzü aşan seminerde ve her fırsatta siz değerli meslek mensupları ile yaptığım değerlendirmelerde en sıklıkla sorulan ve tartışılan konuların bir derlemesi olarak kaleme alınmıştır. Bu kitaba alınacak soru ve cevaplar seçilirken çok az sayıda meslektaşı ve mükellefi ilgilendiren uç konulardan daha çok herkesi ilgilendiren konulara öncelik verilmeye çalışılmıştır. Kitaptaki bir çok soru ilk bakışta çok basit gibi görünmekle birlikte, çok sorulan ve tereddüte düşülen ve belki de en çok hataya dolayısıyla cezalı tarhiyata yol açan konulardan seçilmiştir. Bunun yanı sıra vergi mevzuatında şu an için gündemde bulunan sıcak konulara da kısa başlıklar açılmaya çalışılmıştır. Yılların birikimi olan ancak çok kısa bir sürede kitaplaştırılan bu çalışma bu konuda gelecekte daha kapsamlı yapmayı planladığım çalışmalara temel oluşturmaktadır. Bu çalışmanın genişletilmesi hususunda en büyük güvencem ve desteğim değerli meslek mensuplarının bu konuda yaşayan vergi gündemi ile ilgili konuları muratyildiz@yildizymm.com mail adresime ileteceklerine olan inancımdır. Bu kitabın hazırlanmasında başta fikir babası olan Prof. Dr. Ercan BEYAZITLI olmak üzere emeği geçen tüm meslektaşlara, desteğinden ve hoşgörüsünden dolayı sevgili eşime ve çocuklarıma teşekkürü bir borç bilirim. Bu çalışmanın siz değerli meslek mensuplarına yararlı olması en büyük dileğim ve hedefimdir. ANKARA, A. Murat YILDIZ Yeminli Mali Müşavir 2

3 İÇİNDEKİLER I. BÖLÜM GİDERLERLE İLGİLİ GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN SORU VE CEVAPLAR PERSONELE VERİLEN YEMEK ÇEKLERİNDE VERGİLENDİRME VE BELGE DÜZENİ NASIL OLMALIDIR? PERSONELE VERİLEN YEMEK ÇEKLERİNİN BEDELLERİ ÜZERİNDEN SSK KESİNTİSİ YAPILACAK MI? YILBAŞI VE BAYRAMLARDA VERİLEN HEDİYE ÇEKLERİNDE BELGE DÜZENİ VE VERGİLENDİRME NASIL OLMALIDIR? ) Mağazalarca Hediye Çeklerinin Firmalara Satışı ) Hediye Çeklerinin 3. Kişilere Dağıtılması ) Hediye Çeklerinin Harcanması ) İşlemlerin Sonuçlanması PROMOSYON AMAÇLI OLARAK MÜŞTERİLERE ÇEKİLİŞLE VERİLEN HEDİYELERDE KDV HESAPLANACAK MIDIR? GEÇMİŞ DÖNEME AİT OLUP FATURASI İZLEYEN YILDA GELEN ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, HABERLEŞME BEDELLERİ HANGİ YILA GİDER YAZILIR? ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, HABERLEŞME FATURALARININ GEÇ ÖDENMESİ NEDENİYLE HESAPLANAN GECİKME ZAMLARI GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLİR VE KDV Sİ İNDİRİM KONUSU YAPILABİLİR Mİ? ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, HABERLEŞME FATURALARIN MÜLK SAHİBİ VEYA ESKİ KİRACI ADINA OLMASI DURUMUNDA MEVCUT KİRACI TARAFINDAN ÖDENEN TUTARLAR GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLİR VE KDV Sİ İNDİRİM KONUSU YAPILABİLİR Mİ? DEVAM EDEN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ GÖRÜŞMELERİNE DAYANILARAK KARŞILIK AYRILABİLİR Mİ? HAYIR AMAÇLI VERİLEN ÖĞRENİM BURSLARI GİDER YAZILABİLİR Mİ? SABİT KIYMET ALIMI VE YATIRIMLAR DOLAYISIYLA DOĞAN KREDİ FAİZLERİ VE KUR FARKLARI KAYITLARA NASIL İNTİKAL ETTİRİLİR? BİNDE BEŞLİK GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASINDA ÖZELLİKLE NELERE DİKKAT ETMELİYİZ? YURT DIŞINDA ÖDENEN VERGİLERİN MAHSUBUNDA MÜKELLEFLER NELERE DİKKAT ETMELİDİR? YURT DIŞINDA ÖDENEN VERGİLERİN BELGELENDİRİLMESİ NASIL YAPILMALIDIR? YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE HAKEDİŞLERDEN KESİLEN VE MAHSUP EDİLEMEYEN FON PAYLARI GİDER YAZILABİLİR Mİ? KURUMLAR VERGİSİNDEN İSTİSNA EDİLEN KAZANÇLARA İSABET EDEN GİDERLER DİĞER KAZANÇLARDAN İNDİRİLEBİLİR Mİ?

4 16- DAHA ÖNCE KULLANILMIŞ VE TAMAMEN İTFA OLMUŞ BİR İKTİSADİ KIYMETİN SATIN ALINMASI DURUMUNDA BU KIYMETLER İÇİN YENİDEN AMORTİSMAN AYRILABİLİR Mİ? AMORTİSMAN UYGULAMASINDA ÖZELLİK GÖSTEREN KONULAR NELERDİR? DÜŞÜK ORANDA AMORTİSMAN AYRILMAK SURETİYLE AMORTİSMAN SÜRESİ UZATILABİLİR Mİ? DÖNEMSELLİK VE TAHHAKUK ESASLARININ VERGİSEL AÇIDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR NELERDİR? NET ÜCRET ÜZERİNDEN ANLAŞMAK SURETİYLE ÇALIŞANLARDA ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ UYGULAMASI NASIL YAPILIR? TEŞVİKLİ BÖLGELERDE ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ UYGULAMASI NASIL YAPIL MALIDIR? İHRACAT BEDELLERİ FATURANIN DÜZENLENDİĞİ DÖNEMİN Mİ YOKSA İHRACATIN GERÇEKLEŞTİĞİ DÖNEMİN Mİ KAZANCININ TESPİTİNDE DİKKATE ALINIR? DÖNEMSELLİK İLKESİ ÇERÇEVESİNDE VADELİ MEVDUAT HESAPLARININ DEĞERLEMESİ NASIL YAPILIR? VADELİ MEVDUATLARIN İŞLEMİŞ FAİZLERİNE İSABET EDEN STOPAJLARIN MAHSUBU NASIL YAPILIR? BANKA KREDİLERİNİN YIL SONU DEĞERLEMESİNDE DÖNEM SONUNA KADAR İŞLEMİŞ OLAN FAİZLER GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLECEK Mİ? PEŞİN TAHSİL EDİLEN YILLIK OKUL VE DERSANE ÜCRETLERİ GELİR, KURUMLAR VE KDV AÇISINDAN HANGİ DÖNEMDE BEYANA KONU EDİLİR? PERSONELE ÖDENEN TEMMETTÜ İKRAMİYELERİ HANGİ DÖNEMDE GİDER YAZILABİLİR? ENFLASYON DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARININ ZARARLARDAN MAHSUBU VE ORTAKLARA DAĞITIMI MÜMKÜN MÜDÜR? İŞ KAZASINDA ÖDENEN ZARAR ZİYAN VE TAZMİNATLAR GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLİR Mİ? KANUNİ DEFTERLERE YAZAR KASA FİŞLERİNE DAYALI GİDER KAYDI YAPILABİLİR Mİ?...44 II. BÖLÜM: DÖNEM SONU İŞLEMLERİ İLE İLGİLİ GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN SORU VE CEVAPLAR KASA HESABININ YÜKSEK TUTARDA BORÇ BAKİYESİ VERMESİ DURUMUNDA CEZALI TARHİYAT RİSKİ VAR MIDIR? REESKONTTA UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR? SENET TUTARININ KDV NİDE İÇERDİĞİ DURUMLARDA BU KISIMDA REESKONTA TABİ TUTULABİLİR Mİ? UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR?

5 34- ÖN ÖDEMELİ SATIŞ KAMPANYALARI İÇİN ALINAN SENETLER İÇİN REESKONT UYGULAMASI YAPILABİLİR Mİ? ŞÜPHELİ HALE GELEN ALACAKLAR İÇİN İZLEYEN YILLARDA GEÇMİŞE DÖNÜK ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILABİLİR Mİ? HATIR SENETLERİ İLE KEFALET SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN ALACAKLAR İÇİN KARŞILIK AYRILABİLİR Mİ? VERİLEN AVANSLARIN GERİ ALINAMAMASINDAN DOĞAN ALACAKLAR İÇİN KARŞILIK AYRILABİLİR Mİ? ÇALINAN VE KAYBOLAN MALLARIN MALİYET BEDELLERİ GİDER YAZILABİLİR Mİ? FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDE KİRACININ ÖDEDİĞİ FAİZ VE KUR FARKI KAYITLARA NASIL ALINMALIDIR? FİNANSAL KİRALAMALARDA KİRALAYANIN ÖDEDİĞİ FİNANSMAN GİDERLERİ KAYITLARA NASIL ALINIR? DÖVİZLE MAL ALIŞLARINDA OLUŞACAK FAİZ VE KUR FARKININ VERGİ KANUNLARI KARŞISINDAKİ DURUMU NASILDIR? YATIRIMLARIN FİNANSMANINDA KULLANILAN DÖVİZ KREDİLERİ NEDENİYLE İŞLETME LEHİNE OLUŞAN KUR FARKLARI KAYITLARA NASIL İNTİKAL ETTİRİLMELİDİR? YAP-İŞLET-DEVRET MODELİNE GÖRE İNŞAAT YAPILAN GAYRİMENKULÜN ANLAŞMA SÜRESİ SONUNDA BEDELSİZ OLARAK SAHİBİNE DEVREDİLMESİ DURUMUNDA NASIL İŞLEM YAPILMALIDIR? İFLASIN ERTELENMESİNDE ŞİRKETTEN ALACAKLI OLANLARIN YAPACAĞI İŞLEMLER NELERDİR? ŞİRKET ORTAKLARINA HESAP DÖNEMİ İÇİNDE AVANS KAR PAYI DAĞITILMASI DURUMUNDA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMINDAN BAHSEDİLEBİLİR Mİ? DÖVİZ CİNSİNDEN VERİLEN VE ALINAN AVANSLARDA DEĞERLEME YAPILMASI ZORUNLU MUDUR? SERBEST MESLEK ERBAPLARININ YARARLANAMADIKLARI VERGİSEL AVANTAJLAR NELERDİR? Şüpheli Alacak Karşılığı Ayırma Ve Değersiz Alacak Yazma : Azalan Bakiyeler Yöntemine Göre Amortisman Ayırma: Yenileme Fonu: Alacak Senetleri Reeskontu : III. BÖLÜM : KDV İŞLEMLERİ İLE İLGİLİ GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN SORU VE CEVAPLAR TASDİKLİ ÖN SAYFALAR YETMEDİĞİ İÇİN YEVMİYE DEFTERİNİN TASDİKSİZ ARKA SAYFALARINA BASTIRILAN KAYITLARDAKİ FATURALARDA GÖSTERİLEN KDV LERİN İNDİRİMİ MÜMKÜN MÜDÜR?

6 49- KDV İADE TUTARININ HESABINDA YMM KDV İADESİ TASDİK RAPORU ÜCRETLERİNE İLİŞKİN KDV DİKKATE ALINABİLİR Mİ? HİZMET İHRACINDA KDV İADESİ İÇİN DÖVİZ ALIM BELGESİ ZORUNLULUĞU KALDIRILDI MI? TASFİYE HALİNDE KDV UYGULAMASI NASIL YAPILMALIDIR VE DÖNEM SONUNDA MEVCUT İNDİRİLEMEYEN KDV GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLİR Mİ? KDV MUAFİYET KARTI NEDİR? İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERDE İNDİRİMLİ ORANA TABİ TESLİM VE HİZMETİN GERÇEKLEŞTİĞİ DÖNEMDEN ÖNCE YÜKLENİLEN KATMA DEĞER VERGİLERİ İADE HESABINA DAHİL EDİLİR Mİ? YURT İÇİ DÖVİZE ENDEKSLİ TESLİMLERDE ALEYHE KUR FARKI KDV NE TABİ MİDİR? FATURA DÜZENLENECEK MİDİR? REZERVASYON VEYA SİPARİŞ İPTALİ HALİNDE GERİ VERİLMEYEN AVANS KDV YE TABİ MİDİR? SERBEST MESLEK ERBABI TAHSİL ETMEDİĞİ KAZANCINA İLİŞKİN KDV Yİ ÖDEYECEK Mİ? SERBEST BÖLGELERDE KDV UYGULAMASI AÇISINDAN ÖZELLİK GÖSTEREN HUSUSLAR NELERDİR? KATMA DEĞER VERGİSİNDE İADE HAKKI KULLANILMADAN BEYANNAMEDE İNDİRİM OLARAK GÖSTERİLEBİLİR Mİ? İHRACATTA KATMA DEĞER VERGİSİ İADE ALACAĞI YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR RAPORU İLE ALINIRKEN HERHANGİ BİR SINIR VAR MIDIR? KDV DE TECİL TERKİN UYGULAMASI NASIL YAPILIR? İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERDEN DOĞAN KDV İADE TALEBİ EN GEÇ NE ZAMAN YAPILMALIDIR, SÜRE GEÇİRİLMİŞSE YİNE DE TALEP İMKANI VAR MIDIR? TEKSTİL VE KONFEKSİYON İŞLERİNDE YENİDEN BAŞLAYAN KATMA DEĞER VERGİSİ TEVKİFAT UYGULAMASI NASIL YAPILIR? KATMA DEĞER VERGİSİ AYRICA GÖSTERİLMEYİP DAHİL İBARESİ YER ALAN FATURALARDAKİ KATMA DEĞER VERGİSİ İNDİRİLEBİLİR Mİ? ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMINDA KDV Mİ BSMV Mİ TARTIŞMASINDA SON DURUM NEDİR? DEFTER VE BELGELERİNİ İNCELEMEYE İBRAZ ETMEYEN MÜKELLEFLERİN TÜM KDV İNDİRİMLERİNİN REDDEDİLDİĞİ DOĞRU MU?...82 IV. BÖLÜM: GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN DİĞER SORU VE CEVAPLAR MALİYE BAKANLIĞININ SAHTE FATURA DÜZENLEYEN MÜKELLEFLER KOD LİSTESİNE GİREN BİR MÜKELLEFİN BU LİSTEDEN ÇIKMASININ ŞARTLARI NELERDİR? MALİYE BAKANLIĞININ SAHTE FATURA KULLANAN MÜKELLEFLER KOD LİSTESİNE GİREN BİR MÜKELLEFİN BU LİSTEDEN ÇIKMASININ ŞARTLARI NELERDİR?

7 68- MALİYE BAKANLIĞININ ADRESTE BULUNAMAYAN VEYA DEFTER İBRAZ ETMEYEN MÜKELLEFLER KOD LİSTESİNE GİREN BİR MÜKELLEFİN BU LİSTEDEN ÇIKMASININ ŞARTLARI NELERDİR? MALİYE BAKANLIĞININ BELGELERİ TAKLİT EDİLEN VEYA MÜKELLEFİYETİ RESEN SİLİNEN MÜKELLEFLER KOD LİSTESİNE GİREN BİR MÜKELLEFİN BU LİSTEDEN ÇIKMASININ ŞARTLARI NELERDİR? KAÇAKÇILIK CEZASINA İLİŞKİN VUK NUN 359. MADDESİNDE SON DÖNEMDE NELER DEĞİŞTİ? SERBEST BÖLGELERDE ELDE EDİLEN FAİZ VE REPO KAZANÇLARI İSTİSNADAN YARARLANABİLİR Mİ? ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARINDAN SONRA YURT DIŞI ÇIKIŞ YASAĞI UYGULAMASI HALA UYGULANIYOR MU? DEFTER VE BELGELERİNİ İNCELEMEYE İBRAZ ETMEMEYENLERE UYGULANACAK CEZAİ MÜEYYİDELER NELERDİR? VERGİ DAİRESİNE GİTMEDEN BORCU YOKTUR VE MÜKELLEFİYET YAZILARI ALINABİLİR Mİ? HİSSE SENEDİ SATIŞLARINDA FATURA DÜZENLEMEK ZORUNLU MU? KANUNİ TEMSİLCİLERİN VERGİSEL SORUMLULUĞUNUN SINIRLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR? ŞİRKET HİSSELERİNİ VEYA MÜDÜRLÜK SIFATINI NOTER SÖZLEŞMESİ İLE DEVREDEN ANCAK BU DURUMU TİCARET SİCİLİNE TESCİL EDİLMEYENLERDEN DEFTER VE BELGELERİ İBRAZ ETMESİ İSTENEBİLİR Mİ? VERGİ YARGISI SAHTE FATURA KULLANIMDAN DOĞAN HANGİ İHTİLAFLARDA İDARE HANGİ İHTİLAFLARDA İSE MÜKELLEFLER LEHİNE KARAR VERİYOR? BELLİ PARA YI İÇERMEYEN SÖZLEŞMELERDE DAMGA VERGİSİ NASIL HESAPLANIR? KAĞITTA YER ALAN TUTARIN KDV NİDE İÇERMESİ DURUMUNDA KDV NE İSABET EDEN TUTAR ÜZERİNDEN DE DAMGA VERGİSİ HESAPLANIR MI? YURT DIŞINDA İMZALANAN SÖZLEŞMELER DAMGA VERGİSİNE TABİ MİDİR? DAMGA VERGİSİNDE NÜSHA-SURET AYRIMININ VERGİLENDİRMEYE ETKİSİ VAR MIDIR? KANUNİ DEFTERLERİN KAPANIŞ TASDİKİ ZORUNLU MUDUR? İŞLETMELERİN YURTDIŞINDA ÇALIŞTIRDIKLARI TÜRK İŞÇİLERİNİN VERGİ KANUNLARI KARŞISINDAKİ DURUMU NASILDIR? İŞLETMELERİN YURTDIŞINDA ÇALIŞTIRDIKLARI TÜRK İŞÇİLERİNİN ÜCRETLERİ SSK PRİMİNE TABİ MİDİR? YURT DIŞINDA OTURMA VE ÇALIŞMA İZNİ OLAN VATANDAŞLARIMIZIN BULUNDUKLARI ÜLKEDE VE TÜRKİYE DE ELDE ETTİKLERİ GELİRLER NASIL VERGİLENDİRİLECEKTİR?

8 87- SERBEST MESLEK FAALİYETİNDE BULUNAN HEKİMLERİNİN POS CİHAZLARINDAN FİŞ VERME ZORUNLULUĞU NE ZAMAN BAŞLIYOR VE UYGULAMA NASIL OLACAK? TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSESİ SATIŞ KAZANÇ İSTİSNASI UYGULARKEN DİKKAT ETMEMİZ GEREKEN ÖZELLİKLİ DURUMLAR NELERDİR? TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSESİ SATIŞINDAN ZARAR DOĞMASI HALİNDE BU ZARAR DİĞER KAZANÇLARDAN MAHSUP EDİLEBİLİR Mİ? KOLLEKTİF ŞİRKETLER TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSESİ SATIŞINDA KDV İSTİSNASINDAN YARARLANABİLİR Mİ? TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSESİ SATIŞ KAZANÇ İSTİSNASI KAPSAMINDA YAPILAN SATIŞLAR BSMV DEN DE İSTİSNA MIDIR? TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSESİ SATIŞ KAZANÇ İSTİSNASI KAPSAMINDA DÜZENLENEN KÂĞITLAR DAMGA VERGİSİNDEN DE İSTİSNA MIDIR? TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSESİ SATIŞ KAZANÇ İSTİSNASI KAPSAMINDA YAPILAN DEVİRLER TAPU HARCINDAN DA İSTİSNA MIDIR? YENİ KURUMLAR VERGİSİ KANUNU UYGULAMASINDA KOOPERATİFLERİN KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİNDEN YARARLANABİLMESİ İÇİN ÜST BİRLİĞE ÜYE OLMA ŞARTI DEVAM EDİYOR MU? KVK DA YER ALAN TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI HÜKÜMLERİ KAPSAMINA KOOPERATİFLER DE GİRMEKTE MİDİR? YENİ KURUMLAR VERGİSİ KANUNU UYGULAMASINDA YAPI KOOPERATİFLERİN KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİNDEN YARARLANABİLMESİ İÇİN YÖNETİM VE DENETİM KURULLARINDA GÖREV ALMAMASI GEREKEN KİŞİLER KİMLERDİR? YENİ YÜRÜRLÜĞE GİREN 5746 SAYILI ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA KANUNLA GETİRİLEN AVANTAJLAR NELERDİR? Ar-Ge İndirimi Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Sigorta Primi Desteği Damga Vergisi İstisnası Teknogirişim Sermayesi Desteği YENİ YÜRÜRLÜĞE GİREN 5746 SAYILI ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA KANUNLA GETİRİLEN DESTEKLERDEN YARARLANAN MÜKELLEFLERİN UYGUNLUK DENETİMİ NASIL YAPILACAKTIR? TRANSFER FİYATLANDIRMASI, KONTROL EDİLEN YABANCI KURUM VE ÖRTÜLÜ SERMAYEYE İLİŞKİN FORMU HANGİ MÜKELEFLERİN NE ZAMAN VERECEKLERDİR? KAT KARŞILIĞI ARSA TESLİMİ SÖZLEŞMELERİNİN DOĞURDUĞU VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER NELERDİR? SAHİBİ OLDUKLARI ARSALARI KAT KARŞILIĞI MÜTEAHHİTE VEREN GERÇEK KİŞİLERDE ELDE EDİLEN KAZANÇ NASIL VERGİLENDİRİLİR

9 ARSA KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ KDV AÇISINDAN NE TÜR SONUÇLAR DOĞURUR? ARSA KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE MÜTEAHHİDİN ARSA MALİYETİ VE ARSA SAHİPLERİ ADINA DÜZENLEYECEĞİ FATURALARDA YER ALACAK BEDEL NASIL BELİRLENECEKTİR? KAYNAKÇA 9

10 I. BÖLÜM: GİDERLERLE İLGİLİ GÜNDEMDEN DÜŞMEYEN SORU VE CEVAPLAR 10

11 1- PERSONELE VERİLEN YEMEK ÇEKLERİNDE VERGİLENDİRME VE BELGE DÜZENİ NASIL OLMALIDIR? Gelir Vergisi Kanunu 23. Maddesi nin 8. fıkrası uyarınca hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin tamamı gelir vergisinden istisna edilmiştir. İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda ise ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şartıyla çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 2008 yılı için KDV hariç 9,00 YTL si istisna kapsamında tutulmuş aşan kısım vergilendirilerek istisnaya sınırlama getirilmiştir. Firmaların çalışanlarına yemek kuponu, yemek çeki vermek ( Sodexo, Ticket, Multinet vb. ) suretiyle civar lokantalarda yemek yemelerini sağlaması işyeri veya müştemilatı dışında yemek verilmesi anlamına gelmekte ve 9,00 YTL tutarındaki istisnanın uygulanabilmesi için ödemenin çalışana değil yemek verme hizmetini sağlayan firmaya yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla belge düzeninde dikkate alınması gereken çalışanın bağlı olduğu firma, yemek çeki sağlayan firma ve yemek hizmetini veren firma olmak üzere üç taraf bulunmaktadır. Bu duruma göre; yemek fişi satışı faaliyetinde bulunan firmaların yemek fişi almak isteyen firmalara satışın gerçekleştiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde fatura düzenlemesi gerekmektedir. Yemek fişini çalışanlarına dağıtan firma personelinin anlaşmalı (hipermarket, market) lokantalarda yemek kuponu karşılığında yemek yemesi durumunda lokantalarca (hipermarket veya market tarafından) verilen hizmet karşılığında yemek fişi satışı faaliyetinde bulunan firmaya fatura düzenleneceğinden mükerrer kaydın önlenmesi bakımından ayrıca hizmetten faydalanan kişilere ödeme kaydedici cihaz fişi veya perakende satış fişi düzenlenmemesi, bunun yerine, dip koçanlı ve her iki tarafına müteselsil sıra numarası verilerek bastırılacak kuponların kayıtların tevsikinde kullanılmasının mümkün olacağı; bu suretle lokanta (hipermarket veya market) içinde veya dışında yapılacak bir denetim esnasında müşteri elinde bulunan kupon dip koçanındaki numara ile lokanta (hipermarket veya market) kasasına verilen kupondaki numara karşılaştırılmak; lokanta (hipermarket veya market) ile yemek fişi satışı yapan firma arasında düzenlenen sözleşmeye ve daha önce lokantanın (hipermarket, market gibi) yemek fişi satışı yapan şirkete düzenlediği faturalara bakılmak suretiyle belge düzenine uyulup uyulmadığının kontrolü sağlanabilecektir. Konuya ilişkin olarak Maliye Bakanlığı Antalya Defterdarlığı Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğünce verilen özelgenin ilgili bölümü aşağıya aynen alınmıştır. İlgide kayıtlı dilekçeniz ile lokanta işletmesinden dolayı gelir vergisi mükellefi bulunduğunuz, bazı müşterilerinizin ödeme yaparken piyasada kullanılan yemek çekleri ile ödeme yapmak istedikleri, bu yemek çekleri ile ödeme yapan müşterilerinize perakende satış fişi veya fatura verdiğiniz, yemek çeklerinin sahibi olduğu firmalardan aylık dönemler halinde 11

12 ödeme aldığınız, ilgili firmanın fatura istediği, hem yemek çeki veren müşteriye belge, hem de yemek çeki sahibi firmaya fatura düzenlenmesi halinde mükerrer belge düzenlenmiş olacağı belirtilerek, bu konuda yapılacak işlem sorulmaktadır. Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232. Maddesine göre, birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler; 1-Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, 2-Serbest meslek erbabına, 3-Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara, 4-Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere, 5-Vergiden muaf esnafa Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler. Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları kullanmaları mecburiyeti hakkında 3100 sayılı kanunla, birinci ve ikinci sınıf tacirlere, Vergi Usul Kanununa göre fatura vermek zorunda olmadıkları mal satışları veya hizmet ifaları için ödeme kaydedici cihazları kullanma zorunluluğu getirilmiştir. Buna göre, Vergi Usul Kanununun 232. Maddesinde (beş bent halinde) sayılanlar dışında kalanlara bedeli 600 YTL yi (1 Ocak 2008 tarihinden geçerli tutar) lirayı aşmayan mal satışı veya hizmet ifası bulunan birinci ve ikinci sınıf tacirlerin bu satışlarının belgelendirilmesinde ödeme kaydedici cihazları kullanma bulunmaktadır. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, vergi sistemimiz kayıtların tevsikinde, satılan mal veya yapılan iş karşılığında tek bir belge düzenlenmesi esasını kabul etmiştir. Buna göre yemek hizmeti veren lokanta ve benzeri işyerleri ile tip sözleşmeler düzenleyerek yemek fişi satışı faaliyetinde bulunan firmaların yemek fişi almak isteyen firmalara satışın gerçekleştiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde fatura düzenlemesi gerekmektedir. Personeline yemek fişi temin eden firma personelinin anlaşmalı lokantada yemek kuponu karşılığında yemek yemesi durumunda lokantalarca verilen, hizmet karşılığında yemek fişi satışı faaliyetinde bulunan firmaya yedi günlük süre içinde fatura düzenleneceğinden mükerrer belge düzenlenmesini önlemek bakımından ayrıca, hizmetten faydalanan personele ödeme kaydedici cihaz fişi düzenlenmeyecek, bunun yerine dip koçanlı ve her iki tarafına müteselsil sıra numarası verilerek bastırılmış ve personel elinde bulunan kuponlar denetimler sırasında ispat aracı olarak kullanılabilecek, bu suretle lokanta içinde ve dışında yapılacak bir denetim esnasında, müşteri elinde bulunan kupon dip koçanındaki numara ile lokanta kasasına verilen kupondaki numara karşılaştırılmak, lokanta ile yemek fişi satışı yapan firma arasında yapılan sözleşmeye ve 12

13 lokantanın daha önce yemek fişi satışı yapan firmaya düzenlendiği faturalara bakılmak suretiyle belge düzenine uyulup uyulmadığı da kontrol edilecektir. 2- PERSONELE VERİLEN YEMEK ÇEKLERİNİN BEDELLERİ ÜZERİNDEN SSK KESİNTİSİ YAPILACAK MI? Konuya ilişkin olarak Tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sigorta Primlerinin Hesabına Esas Tutulacak Kazançların Aylık Tutarının Tespitinde Nazara Alınmayacak Olan Yemek Parası ile Çocuk ve Aile Zamlarının Günlük ve Aylık Tutarlarının Tespitine ilişkin Tebliği ve Ek sayılı Genelge ye göre; Yemek parası olarak yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için her yıl belirlenen günlük asgari ücretin %6 sının yemek parası verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarın, Aylık sigorta primine esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmaması uygun görülmüştür. Bu çerçevede örneğin 2008 yılı için sigorta primi hesabında matrahtan düşülecek olan günlük tutar... YTL dir. Ancak sigortalılara ay içinde yemek parası olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından örneğin yemek kuponu karşılığında, gerek işyerinde, gerekse işyerinin dışında yemek verilmesi üzerine, işverence bu firma veya şahıslara fatura karşılığında yemek bedeli olarak ödeme yapılması halinde, bu nitelikteki fatura bedellerinden sigorta primi tahakkuk ettirilmemesi gerekmektedir. Görüleceği üzere özetle personele yemek kuponu ( Sodexo, Ticket, Multinet vb. ) verilmesi durumunda bu çerçevede personele sağlanan menfaatin 2008 yılı için ücret bordrosunda istisna kapsamında olan kısmı gelir vergisi stopajı yönünden günlük KDV hariç 9,00 YTL, SSK primleri açsından ise günlük... YTL dir. 3- YILBAŞI VE BAYRAMLARDA VERİLEN HEDİYE ÇEKLERİNDE BELGE DÜZENİ VE VERGİLENDİRME NASIL OLMALIDIR? Bazı şirketlerce firmaların iş ilişkisi içerisinde bulunduğu kişilere, hatırlı müşterilerine yılbaşı ve bayramlarda çeşitli mağazalardan çek tutarı kadar alışveriş imkanı sağlayan hediye çekleri dağıtması gittikçe yaygınlaşan bir uygulama halini almıştır. Bu uygulama belgelendirme ve vergilendirme açısından bazı tereddütleri de beraberinde getirmektedir. Maliye Bakanlığı nca verilen özelgeler çerçevesinde dört aşama halinde düzenlenmesi gereken belgeler ve vergilendirme aşağıdaki gibi olacaktır. 3.1) Mağazalarca Hediye Çeklerinin Firmalara Satışı Bu aşamada hediye çekinin, çeki çıkartan ve satan mağaza tarafından, hediye çekini satın alıp dağıtan firmalara belirli bir bedel karşılığında tesliminde, tahsil edilen çek bedellerinin, alınan avans olarak muhasebeleştirilmesi ve tahsil edilen bedel için Tahsilat Dekontu düzenlenmesi gerekmektedir. 13

14 3.2) Hediye Çeklerinin 3. Kişilere Dağıtılması Vergi Usul Kanunu nun 227. Maddesine göre, üçüncü şahıslarla olan ilişki ve işlemlere ilişkin kayıtların tevsiki mecburi bulunmaktadır. Bu sebeple, hediye çeki dağıtımının işletmenin amacına uygun olarak gerçekleştirildiğinin ispatı açısından, hediye çeki dağıtılan kişilerin, iş ve işletme faaliyetleriyle ilişkili bulunduğunun anlaşılabilmesine imkan sağlayacak bir liste veya benzeri bir belge oluşturulmasında fayda vardır. 3.3) Hediye Çeklerinin Harcanması Bu aşamada düzenlenmesi gereken bir belge çeşidi bulunmamaktadır. Ancak hediye çeklerinin ibrazı aşamasında, hediye çekini ibraz eden kişiye ait unvan/ad/soyad bilgilerinin temin edilmesi, olası bir vergi incelemesinde bu bilgilerin, hediye çekini satın alıp dağıtan firmalar tarafından oluşturulan liste ile mutabakat sağlanması açısından yararlı olabilecektir. Bu yolla, hem olası bir vergi incelemesinde, işletmenin problem yaşamasının önüne geçilmiş olacak hem de hediye çeklerinin amacı dışında kullanılması önlenecektir. 3.4) İşlemlerin Sonuçlanması Vergi Usul Kanunu nun 229. Maddesine göre fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan ya da işi yapan tüccar tarafından düzenlenerek müşteriye verilen vesikadır. Aynı Kanun un 231. Maddesinde faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenmesi gerektiği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı belirtilmiştir. Bu hükümler çerçevesinde, hediye çekini satan işletmelerin, hediye çekleri karşılığı kullanılarak yaptıkları satışlar karşılığı faturayı, hediye çeklerini satın alan ve dağıtan kişi ve kurumlar adına düzenlemeleri gerekmektedir. Çünkü, hediye çeki karşılığı olan alışveriş bedellerinin gerçek yüklenicileri, hediye çeklerini kullanıp alışveriş yapan kişiler değil, hediye çeklerini satın alıp dağıtan firma veya kişilerdir. Nitekim, Maliye Bakanlığı nın konuyla ilgili olarak vermiş olduğu Özelge de; Dekont verilmek suretiyle belgelendirilen ve avans olarak muhasebeleştirilen hediye çeklerinin, nihai tüketiciler tarafından ibraz edilerek çek tutarı kadar malın teslimi durumunda, Katma Değer Vergisi Kanunu nun 10/a maddesi hükmü uyarınca, vergiyi doğuran olay gerçekleşeceğinden daha önce belgeye bağlanmayan bu teslimlere ilişkin fatura ve benzeri vesikaların, hediye çeklerini kişilere veren firmalar adına düzenlenmesi gerekmekte olup, hediye çeklerini ibraz eden kişilere yapılan teslim ve hizmet ifaları sırasında ayrıca bu kişiler adına fatura ya da fatura yerine geçen bir vesika düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Bu teslim ve hizmetlere ilişkin faturaların, 7 şer günlük süreler halinde satış bilgileri toplanarak ve katma değer vergisi yönünden aylık vergilendirme dönemleri de geçirilmemek kaydıyla düzenlenmesi gerekmektedir. Öte yandan, hediye çekleri ibraz edilmek suretiyle yapılan teslim ve hizmetlere, bu mal ve hizmet teslimleri için belirlenmiş olan katma değer vergisi oranlarının uygulanacağı tabiidir. Şeklinde idari görüş bildirmiştir. 14

15 4- PROMOSYON AMAÇLI OLARAK MÜŞTERİLERE ÇEKİLİŞLE VERİLEN HEDİYELERDE KDV HESAPLANACAK MIDIR? Firmalar genellikle satışlarını artırmak amacıyla ve/veya kendileri için bazı önemli günlerde (kuruluş vb.) müşterilerine çekilişle hediye ürünler vermektedir. Müşterilere verilen söz konusu hediyelere ilişkin olarak firmaların yüklendiği KDV nin durumu özellikli bir durumdur. Söz konusu hediye teslimlerinde 50 seri numaralı KDV Genel Tebliği uyarınca firmalar KDV hesaplamayacaktır. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığınca verilen tarih ve B.07.1.GİB /2-Muk.138 sayılı muktezasında özetle; bir malın yanında ayrıca bir bedel tahsil edilmeksizin başka bir malın verilmesi veya numune ya da eşantiyon mallar verilmesi şeklinde ortaya çıkan teslimlerin Katma Değer Vergisi karşısındaki durumuna ilişkin açıklamalar yapılmış ve bu teslimler nedeniyle yüklenilen Katma Değer Vergisinin indirimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Buna göre, adı geçen şirketin alışveriş yapan müşterilerine çekilişle vereceği otomobillerin tesliminde katma değer vergisi hesaplanmayacaktır. Bu teslimler nedeniyle yüklenilen katma değer vergisinin ise 50 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. denilmektedir. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; - Noter huzurunda yapılan çekilişle hediye edilen otomobil nedeniyle yüklenilen katma değer vergisinden satışı yapılan malın tabi olduğu (% 8) orana isabet eden kısım indirim konusu yapılacak, kalan kısım ise gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır. görüşüne yer vermiştir. 5- GEÇMİŞ DÖNEME AİT OLUP FATURASI İZLEYEN YILDA GELEN ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, HABERLEŞME BEDELLERİ HANGİ YILA GİDER YAZILIR? Önceki yılın son aylarında tüketilen elektrik, su, doğalgaz ve haberleşme hizmetlerine ilişkin bedeller, esas itibariyle bu yılın son günü olan 31 Aralık tarihi itibariyle tahakkuk etmekte ancak, bu giderlere ilişkin faturalar genellikle izleyen yılda daha sonraki bir tarihte düzenlenerek, gelmektedir. Bu durumda esas olarak fatura tutarlarının faturanın geldiği dönemin değil, tüketim döneminin ait olduğu yıla ilişkin olarak beyan edilecek ticari kazancın tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. Bununla birlikte, gider tutarının mükellefçe bilinememesi ve faturaların ilgili yıl hesaplarının kapatılmasından sonra düzenlenmesi halinde, ilgili yılda indirim konusu yapılamayan söz konusu giderler faturaların düzenlendiği döneme ilişkin ticari kazancın tespitinde dikkate alınabilecektir. 15

16 Diğer yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29/1. Maddesinde mükelleflerin vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebilecekleri hükme bağlanmış, maddenin 3. Fıkrasında da indirim hakkının vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabileceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, yılın son aylarında tüketilen elektrik bedelleri ile satın alınan haberleşme hizmetlerine ait faturalar takip eden yılın Ocak-Şubat aylarında düzenlendiğinden, faturalardaki katma değer vergisinin, bu teslim ve hizmetleri satın alan mükelleflerce söz konusu belgelerin defterlere kaydedildiği dönemde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü nce konuya ilişkin olarak verilen tarih ve B.07.0.GEL.0.40/ /38601 sayılı muktezada aynı görüşe yer verilmiş bulunmaktadır. Danıştay ın da aynı yönde vermiş olduğu bir çok karar mevcut bulunmaktadır. 6- ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, HABERLEŞME FATURALARININ GEÇ ÖDENMESİ NEDENİYLE HESAPLANAN GECİKME ZAMLARI GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLİR VE KDV Sİ İNDİRİM KONUSU YAPILABİLİR Mİ? Gelir Vergisi Kanunu nun 90. Maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu nun 11. Maddesinin d bendinde Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun Hükümlerine Göre ödenen cezalar gecikme zamları ve faizlerin Gelir ve Kurumlar vergisi matrahından indirilemeyeceği belirtilmektedir sayılı yasanın 1. Maddesinde Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı vergi cezası, para cezası gibi aslı, gecikme zammı, faizi gibi fer i amme alacakları ve ayni idarelerin akitten haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur. Türk Ceza Kanunun para cezalarını tahsil şekli ve hapse tahvili hakkındaki hükümleri mahfuzdur. Hükmü yer almaktadır. Madde hükmünden anlaşılacağı üzere; kapsamında tahsil edilmesi söz konusu değildir. akitten doğan alacakların 6183 sayılı yasa Dolayısıyla elektrik, su, telefon ve doğalgaz bedellerinde alacaklı kurum kamu kurumu olsa dahi fatura bedellerinin geç ödenmesi nedeniyle hesaplanan gecikme zamları bir sözleşmeye dayandığından bunların takip ve tahsili 6183 sayılı Yasa ya değil özel hukuk hükümlerine tabi olacaktır. Bu durumda bedelin geç ödenmesi nedeniyle ödenen gecikme 16

17 zamları Gelir Vergisi Kanununun 41 maddesinin altıncı bendinde yer alan parantez içi hükmü kapsamında değerlendirilerek sözleşmeye ( abonelik sözleşmesi) dayanan tazminat olarak kabul edilmesi ve işletme ile ilgisi kurularak safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınması, aynı kapsamda gecikme zamlarına ilişkin ödenen katma değer vergisinin de indirim konusu yapılması gerekmektedir. Nitekim konuya ilişkin olarak Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü nce verilen tarih ve sayılı Özelgede de özetle ; PTT ve TEAŞ gibi kurumların kamu kuruluşu olmasının bu kuruluşlara ait alacakların kamu alacağı niteliğinde olduğunu göstermeyeceği, bu kurumların alacaklarının 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsilinin mümkün olmadığı, elektrik, su ve telefon faturalarının süresinde ödenmemesi nedeni ile alınan gecikme zamlarının işle ilgili olarak mukavelenameye göre ödenen tazminat olarak nitelendirilmesi gerektiği ve kurum kazancının tespitinde gider olarak yazılmasının mümkün olduğu, Telefon, elektrik, su, doğalgaz iletim ve dağıtım kuruluşlarına gecikme bedeline bağlı olarak ödenen katma değer vergisinin indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, bu indirim yapılırken Katma Değer Vergisi Kanunu nun 58. Maddesi hükmünün de dikkate alınacağı tabiidir. Denilmektedir. Yine aynı kapsamda, İstanbul Valiliği İl Defterdarlığı Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğü nce verilen B.07.4.DEF /KVK-14 sayılı muktezada da ; 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu nun 13.maddesinde kurumlar vergisinin, 1.maddesinde yazılı mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Bu hüküm uyarınca tespit edilecek kurum kazancından Kurumlar Vergisi Kanunu nun 14.maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu nun 40.maddesinde yer alan giderler indirilecektir. Diğer taraftan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun 40.maddesinin 3 numaralı bendinde, işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların gider olarak indirilebileceği açıklanmış bulunmaktadır. Bu hükümlere göre; elektrik, su, doğalgaz, telefon ve cep telefonu faturalarının süresinde ödenmemesi nedeni ile alınan gecikme zamlarının, işle ilgili olarak mukavelenameye göre ödenen tazminatlar olarak nitelendirilmesi ve bu nedenle kurum kazancının tespitinde gider olarak yazılması mümkün bulunmaktadır. Ancak söz konusu telefonların (cep telefonu) işletmenin aktifinde kayıtlı olması ve münhasıran işle ilgili olarak bulunan haberleşmelerde kullanılması ve bununda tevsiki kaydıyla harcamaların gider olarak gösterilmesi mümkün olup işletme aktifine kayıtlı olmayan cep telefonları işletmede kullanılsa dahi bunlara ait haberleşme ücretlerinin gider olarak kaydedilmesi mümkün bulunmamaktadır. 17

18 Görüşüne yer verilmiştir. 7- ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, HABERLEŞME FATURALARIN MÜLK SAHİBİ VEYA ESKİ KİRACI ADINA OLMASI DURUMUNDA MEVCUT KİRACI TARAFINDAN ÖDENEN TUTARLAR GİDER OLARAK DİKKATE ALINABİLİR VE KDV Sİ İNDİRİM KONUSU YAPILABİLİR Mİ? Bilindiği üzere kiralanan işyerlerine ait elektrik, su, telefon veya doğalgaz abonelikleri zaman zaman mal sahibi, eski kiracı, işletme sahipleri veya şirket ortakları adına olabilmektedir. Dolayısıyla ilgili idareler tarafından düzenlenen elektrik, su, doğalgaz ve haberleşme hizmetlerine ilişkin faturalar işletme adına değil sayılan kişiler adına düzenlenmektedir. Bu şekilde mükellef tarafından tüketime konu edilmekle birlikte faturası sayılan kişiler adına düzenlenen faturalara istinaden yapılan ödemelerin gider yazılıp yazılamayacağı ve aynı faturalarda yer alan KDV lerin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konuları uygulamada tereddüt yaratmaktadır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun üçüncü maddesi uyarınca vergilemede vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyetinin esas olduğu hüküm altına alınmıştır. Bu durumda elektrik, su, telefon ve doğalgaz harcamalarına ait faturaların işletme adına düzenlenmemiş olması bu harcamaların işletme için yapıldığı gerçeğini değiştirmez. Böylesi bir durumda olayın gerçek mahiyeti araştırılmalı iş, işletme ile ilgili olduğu tevsik edilen bu tür harcamaları gider olarak kabul etmek gerekir. Keza bu durumda bulunan harcamalar için ödenen katma değer vergilerinin de indirimini kabul etmek gerekir. Örneğin faturada yer alan adresin işyeri ile aynı adres olması ve hizmetten bu adreste yararlanmış olması şartıyla anılan harcamalar gider yazılabilir. Konuya ilişkin olarak Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü nce verilen Tarih ve sayılı yazısı. bir Özelge de bu tür harcamalara ait katma değer vergisinin indirim konusu yapılabileceği belirtilmiştir. Anılan Özelge nin özeti aşağıdaki gibidir....katma Değer Vergisi Kanunu nun 34/1. maddesi ile yurt içinde sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmesi ve bu vesikaların kanuni defterlere kaydedilmesi şartıyla indirilebileceği hükme bağlanmıştır. Aynı kanunun 30/d maddesinde, gelir ve kurumlar vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim konusu yapılmayacağı belirtilmiştir. Öte yandan, Gelir Vergisi Kanunu nun 40/1 maddesinde ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin safi ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilebileceği hüküm altına alınmıştır. 18

19 Vergi Usul Kanunu nun 3. maddesinde vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır denilmiş, bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceği belirtilmiştir. Bu çerçevede, işyerinde kullanıldığı iddia edilen ancak başkası adına kayıtlı olan su, elektrik, telefon fatura bedellerinin faaliyette bulunulan işyerine ait olduğunun ve işle ilgili olarak kullanıldığının kesin delillerle ispatı halinde bu belgelere dayalı giderlerle ilgili olarak yüklenilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılması mümkündür Aksine verilmiş istisnai muktezalar da olmakla birlikte Maliye Bakanlığı nca verilen birçok muktezada bu açıklamalarımıza paralellik arz etmektedir. 8- DEVAM EDEN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ GÖRÜŞMELERİNE DAYANILARAK KARŞILIK AYRILABİLİR Mİ? 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 288. maddesinde Hasıl olan veya husulü beklenen fakat miktarı katiyetle kestirilmeyen ve teşebbüs için bir borç mahiyetini arz eden belli bazı zararları karşılamak maksadıyla hesaben ayrılan meblağlara karşılık denir. Karşılıklar mukayyet değerleriyle pasifleştirilmek suretiyle değerlenir. Amortisman kayıtları hakkındaki özel hükümler mahfuzdur. Hükmü bulunmaktadır. Bu hükme göre, karşılık meydana gelmiş veya gelmesi muhtemel bulunmakla beraber miktarı kesin olarak kestirilemeyen, fakat teşebbüs için bir borç niteliği arz eden ve muhasebe tekniği bakımından da vergi idaresinin takibini mümkün kılan bir zarar kaydı tekniğidir. Toplu sözleşme imzalandığında bir önceki sözleşme dönemi sonundan hesap dönemi sonuna kadar işçilere geriye dönük olarak ödenecek ücret farkları, hesap dönemi sonu itibariyle, miktarı belirsiz olmakla beraber teşebbüs için borç mahiyetini kazanan bir zarar unsuru olup yukarıda sözü edilen karşılık tanımını içerir niteliktedir.bu nedenle, cari yıl içerisinde toplu iş sözleşmelerinin sonuçlandırılamaması durumunda, cari yıla ilişkin ücret farklarının karşılık yoluyla gider yazılması mümkündür. Dolayısıyla, toplu iş sözleşmesinin beyanname verilinceye kadar imzalanmamış olması halinde, kanıtlanmış olmak kaydı ile toplu iş sözleşmesi müzakerelerinin devamı sırasında işverenin veya işveren sendikalarının en son teklif ettiği ek ücretin ilgili dönemde o iş yerinde çalıştırılan işçi sayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktar ilgili dönem kazancından karşılık olarak ayrılabilir. Nitekim, Maliye Bakanlığının 16/04/1980 tarih ve /27668 sayılı genel yazısı da bu doğrultudadır. 9- HAYIR AMAÇLI VERİLEN ÖĞRENİM BURSLARI GİDER YAZILABİLİR Mİ? Mükelleflerce, yurt içinde bulunan öğrencilere verilen burslar sadece aşağıdaki şarların varlığı halinde gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilir. 19

20 Eğitim masrafları karşılanacak kişilerin, okulu bitirdikten sonra burs veren işletmede hizmet yükümlülükleri nedeniyle çalışacaklarını gösterir bir sözleşmenin düzenlenmesi ve bu durumun vergi incelemesi sırasında inceleme elemanına kanıtlanması. Burs verilecek öğrencilerin, Türkiye nin her tarafından eğitim gören öğrenciler arasından bir yarışma sınavı sonunda kazanan kişilerden olması, Bursun süresinin ve karşılanacak eğitim giderleri miktarının işin önemi ve genişliği ile orantılı olması. Ancak söz konusu öğrencilere öğretim süresi boyunca (karşılıksız) sadece yardım amacıyla verilen burslar genel gider niteliğinde olmadığından gider olarak yazılamaz. Konu ile ilgili olarak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının verdiği B.07.1.GİB /KVK-14 sayılı muktezada yer alan görüşler aşağıdaki gibidir. okullarda okuyan öğrencilere şirkette belli bir süre çalışmasını garanti altına almak suretiyle karşılıklı burs vermeyi düşündüğünüzü belirterek burs ödemelerinin kurumlar vergisi matrahı hesaplamalarında gider yazılıp yazılamayacağını sormaktasınız. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun 61.maddesinde; Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.. hükmü yer almaktadır. Aynı kanunun 28.maddesinin 2.bendinde; resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paraların gelir vergisinden istisna edildiği belirtilmiştir. 128 Seri No lu Gelir Vergisi Genel tebliğinin (V-c).Evvelce Yapılan veya Gelecekte Yapılacak Hizmetler Karşılığında Yapılan Ödemeler başlıklı bölümünde; Gelir Vergisi Kanunu nun 2361 sayılı Kanunla değişik 61. maddesinin üçüncü fıkrasının 2 numaralı bendinde, Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler in ücret sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu hüküm uyarınca hizmet erbabına evvelce yapılan veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı verilen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır. 20