T.C GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

Transkript

1 T.C GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI ANKARA OLGUNLAŞMA ENSTİTÜSÜ SIRMA ATÖLYESİNDE UYGULANAN MARAŞ İŞİ (DİVAL İŞİ) İĞNE TEKNİKLERİNİN ÜRÜN ÇEŞİTLERİ VE ÖĞRETİM ANALİZİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Fatıma ACUN YOZGAT ANKARA-2008

2 2 T.C GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI ANKARA OLGUNLAŞMA ENSTİTÜSÜ SIRMA ATÖLYESİNDE UYGULANAN MARAŞ İŞİ (DİVAL İŞİ) İĞNE TEKNİKLERİNİN ÜRÜN ÇEŞİTLERİ VE ÖĞRETİM ANALİZİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Fatıma ACUN YOZGAT Tez Danışmanı Yrd.Doç. Dr. Hülya KÖKLÜ ANKARA-2008

3 i JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ait başlıklı tezi.tarihinde, jürimiz tarafından....anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir. Adı Soyadı İmza Üye (Tez Danışmanı):.. Üye (Tez Danışmanı): Üye: Üye: Üye: Üye:

4 ii ÖNSÖZ Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, El Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı, Nakış Eğitimi programında yüksek lisans tez çalışması olarak hazırladığım bu araştırmada; Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde uygulanan Maraş (dival) işi iğne teknikleri ile uygulanan ürünleri öğretim analizi yönünden inceleyerek belgelemek, literatürde dağınık olarak bulunan bilgileri toplamak ve bu alanda yapılan eğitim öğretim çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmıştır. Araştırma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; araştırma problemi, amacı ve önemi açıklanmıştır. Sınırlılıklar ve varsayımlar belirlenip araştırma ile ilgili tanımlara yer verilmiştir. İkinci bölümde, sanat, el sanatları, işleme, işlemenin tarihçesi, Türklerde işlemenin tarihçesi, Maraş (dival) işi ve ilgili araştırmalar yer almaktadır. Üçüncü bölümde araştırma yöntemine değinilmiştir. Dördüncü bölümde, bulgu ve yorumlar ana başlığı altında öğretim analiz tablosu, işlem yaprakları, ürün türleri, yapılış tarihleri, kullanılan gereçler, teknikler, renkler, motif ve kompozisyon özellikleri belirlenmiştir.beşinci bölümde ise araştırmadan elde edilen sonuçlar ve öneriler bulunmaktadır. Çalışmalarımda bana yol gösteren ve destek veren tez danışmanım, Sayın Yrd. Doç. Dr. Hülya Köklü ye, yardımlarını esirgemeyen Ankara Olgunlaşma Enstitüsü müdürü Ayşenur Usta ya Sırma Atölyesi öğretmenleri ve usta öğreticilerine sonsuz teşekkür ederim. Her zaman yanımda olan maddi ve manevi desteğini esirgemeyen aileme, eşime ve oğluma teşekkür ederim Fatma ACUN YOZGAT

5 iii ÖZET ANKARA OLGUNLAŞMA ENSTİTÜSÜ SIRMA ATÖLYESİNDE UYGULANAN MARAŞ İŞİ (DİVAL İŞİ) İĞNE TEKNİKLERİNİN ÜRÜN ÇEŞİTLERİ VE ÖĞRETİM ANALİZİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Fatma ACUN YOZGAT El Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Hülya KÖKLÜ Haziran-2008 Bu çalışmada, Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde uygulanan Maraş (dival) işi iğne teknikleri ve ürün çeşitleri incelenmiştir. Araştırmayla bu alanda yapılacak eğitim öğretim çalışmalarına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Araştırma materyaline ulaşılabilmesi için Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde Maraş (dival) işi iğne tekniğiyle üretilen 50 adet ürün araştırma kapsamına alınmıştır.çalışmada; betimsel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma kapsamında sanat, el sanatları, işleme sanatı ve dival işinin tarihsel gelişimleri incelenmiş, sırma atölyesinde uygulanan dival işi iğne tekniklerinin meslek analizleri yapılarak işlem yaprakları verilmiştir. Hazırlanan bilgi formu doğrultusunda ürünlerin özellikleri incelenerek belirlenmiştir. İnceleme sonucu elde edilen verilere göre; Sırma Atölyesi nde hazırlanan dival işlerine ait ürün çeşitleri, yapılış tarihleri, işlemelerin zemin, işleme, süsleme ve kenar temizlemelerinde kullanılan gereç, renk, teknik, motif ve kompozisyon özellikleri tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuç bölümünde bilgi formlarının değerlendirmeleri yapılmıştır. Öneriler kısmında konuyla ilgili program geliştirme çalışmalarının yapılması önerilmiştir.

6 iv ABSTRACT SILVER THREAD EMBROIDERY ON ICH MATERIAL APPLIED IN THE LACE OR EMBROIDERY OF SILVER THREAD WORKSHOP OF THE FINISHING (OLGUNLAŞMA) INSTITUTE AND THE TYPES OF PRODUCTS Fatma ACUN YOZGAT Handcraft Education Main Branch of Science Thesis Advisor: Asst. Prof. Dr. Hülya KÖKLÜ June In this study the silver thread embroidery over cardboard on rich material applied in the Ankara Finishing Institute Lace or Embroidery of Silver Thread workshop and the types of products were examined. It was intended to contribute to the education and training in this field with this research. In order to access the research material 50 products made with silver thread embroidery on rich material workshop of the Ankara Finishing Institute were reviewed. In this study descriptive research model was used.the historical development of art, handwork, embroidery and silver thread embroidery were examined in the research and embroidery sheets were given by conducting professional analysis of the silver thread embroidery techniques applied in the lace or embroidery of silver gild thread workshop. The features of the products were identified in the reviews conducted according to the data form prepared. According to the data obtained from the review; the types of silver thread embroidery over cardboard on rich material prepared in the lace or embroidery of silver thread workshop, the dates they were made, the base of the embroidery, decoration and the tools used for trimming the border, the color, technique, motif and composition were determined. At the end of the research are given the conclusions reached and recommendations.

7 v İÇİNDEKİLER Sayfa JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI... İ ÖNSÖZ... İİ ÖZET... İİİ ABSTRACT... İV İÇİNDEKİLER... V TABLOLAR LİSTESİ... Vİİİ FOTOĞRAFLAR LİSTESİ... İX ÇİZİMLER LİSTESİ...XİV BÖLÜM I... 1 GİRİŞ Problem Araştırmanın Amacı Araştırmanın Önemi Sınırlılıklar Varsayımlar Tanımlar / Terimler... 4 BÖLÜM II... 6 KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR Sanat-El Sanatları ve Sanat El Sanatları... 6

8 vi nin Tarihçesi Türklerde nin Tarihçesi Hunlarda Sanatı Göktürklerde Sanatı Uygurlarda Sanatı Anadolu Selçuklularında Sanatı Beylikler Döneminde Sanatı Osmanlılar Döneminde Sanatı Cumhuriyet Döneminde Sanatı Maraş İşi (Dival İşi) Maraş (Dival) İşinin Tarihçesi Maraş (Dival) İşi Yapımında Kullanılan Araç Ve Gereçler Maraş (Dival) İşi Yapımında Kullanılan Araçlar Maraş (Dival) İşi Yapımında Kullanılan Gereçler İlgili Araştırmalar...29 BÖLÜM III...31 YÖNTEM Araştırma Modeli Evren ve Örneklem Veri Toplama Tekniği Verilerin Analizi...32

9 vii BÖLÜM IV...33 BULGULAR VE YORUMLAR Maraş işi (Dival) İğne Tekniklerinin Öğretim Analizi Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesinde Uygulanan Maraş (Dival) İşi İğne Teknikleri Maraş(Dival) İşi Tekniklerinin Meslek Analizleri İncelenen Ürün Çeşitleri İncelenen Ürünlerin Yapılış Tarihleri Zemin,, Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Gereçler Zemin,, Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Renkler , Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Teknikler Ürünlerin lerinde Kullanılan Motifler Ürünlerin ve Kenar Sularında Kullanılan Kompozisyonlar BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç Öneriler KAYNAKÇA EK 1. BİLGİ FORMU EK 2. BİLGİ FORMU ÖRNEĞİ...266

10 viii TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo 4.1. Öğretim Analiz Tablosu 33 Tablo 4.2. Ürün Çeşitleri Tablo 4.3. Ürünlerin Yapılış Tarihleri Tablo 4.4. Zemin,, Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Gereçler..98 Tablo 4.5. Zemin,, Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Renkler.101 Tablo 4.6., Süsleme ve Kenar Temizlemelerde Kullanılan Teknikler Tablo 4.7. Ürünlerin lerinde Kullanılan Motifler Tablo 4.8. Ürünlerin ve Kenar Sularında Kullanılan Kompozisyonlar 107

11 ix FOTOĞRAFLAR LİSTESİ Sayfa Fotoğraf No:1-Cülde Fotoğraf No:2- Askı...21 Fotoğraf No:3-Cağ..22 Fotoğraf No:4-Möhlüke.. 23 Fotoğraf No:5-Biz Fotoğraf No:6- Çıkrık Fotoğraf No.7-Çekiç.. 24 Fotoğraf No:8- Makat Fotoğraf No:9-Çiriş Fotoğraf No:10- Beyaz Karton...25 Fotoğraf No:11- Sarı Karton Fotoğraf No:12- Gri Karton Fotoğraf No:13- Çimento (Graft) Kağıdı Fotoğraf No:14- Sim...27 Fotoğraf No:15- Sırma...28 Fotoğraf No:16-Balmumu Fotoğraf No:17- Tırtıl Fotoğraf No:18- Desen Hazırlama Fotoğraf No:19- Çiriş Hazırlama Fotoğraf No:20- Deseni Beyaz Kartona Yapıştırmak Fotoğraf No:21- kartonu Hazırlamak.. 44 Fotoğraf No:22-Kabartma Kartonu Hazırlamak. 45 Fotoğraf No:23-Balmumlu İplik Hazırlamak

12 x Sayfa Fotoğraf No:24-Deseni Kartonuna Teyellemek. 47 Fotoğraf No:25- Deseni Oymak.. 48 Fotoğraf No:26- Oyulmuş Deseni Kumaşa Yapıştırmak Fotoğraf No:27-Kumaşı Kartona Teyelleyerek Germek Fotoğraf No:28 Kabartma Desenini Yontmak Fotoğraf No:29-Düz Sarma Yapmak. 52 Fotoğraf No:30-Yarmalı Sarma Yapmak...55 Fotoğraf No:31-Delikli Sarma Yapmak Fotoğraf No:32-Balıksırtı Yapmak Fotoğraf No:33-Kabartma Sarma Yapmak Fotoğraf No:34-Düz Pesent Yapmak Fotoğraf No:35-Verev Pesent Yapmak Fotoğraf No:36-Hasır İğne Fotoğraf No:37-Aplike Fotoğraf No:38-Taç Çalışması Fotoğraf No:39-Tırtılla Sarma Yapmak Fotoğraf No:40- Kum Tırtıl Tutturmak.. 72 Fotoğraf No:41-Tırtılla Kirpik Yapmak. 73 Fotoğraf No:42-Tırtılla Hasır İğne Yapmak.. 74 Fotoğraf No:43-Tırtılla Sap İşi Yapmak Fotoğraf No:44-Pulu Tırtılla Tutturmak...77 Fotoğraf No:45- İnci Dikmek Fotoğraf No:46-Top Boncuk Sarmak Fotoğraf No:47-Sim Kordon Bükmek....80

13 xi Sayfa Fotoğraf No:48-Tırtılla Kordon Bükmek Fotoğraf No:49-Atma İşi Yapmak Fotoğraf No:50-Gri Kartonu Temizlemek..82 Fotoğraf No:51-Tinerle Temizlemek...84 Fotoğraf No:52-Ütü İle Balmumunun Fazlalığını Almak.. 85 Fotoğraf No:53-Köşe Çevirerek Kenar Temizlemek Fotoğraf No:54-Sim Dantel Dikerek Kenar Temizlemek Fotoğraf No:55-Astarla Kenar Temizlemek...90 Fotoğraf No:56-Gözlük Kabı Klipsi Takmak Fotoğraf No:57-Yaka İğnesi Arkası Temizlemek Fotoğraf No:58-Türk Bayrağı(Masa) Fotoğraf No:59- Atatürk Portresi(Pano) Fotoğraf No:60- Mustafa Kemal İmzası(Pano) Fotoğraf No:61- Pano..125 Fotoğraf No:62- Fatih Sultan Mehmet in Tuğrası(Pano) Fotoğraf No:63- Sultan Abdulmecit in Tuğrası (Pano) Fotoğraf No:64- Dikdörtgen Örtü Fotoğraf No:65- Oval Örtü..137 Fotoğraf No:66- Kare Örtü..140 Fotoğraf No:67- Dikdörtgen Örtü Fotoğraf No:68- Dikdörtgen Örtü Fotoğraf No:69- Dikdörtgen Örtü Fotoğraf No:70- Kare Örtü..152 Fotoğraf No:71- Kare Örtü..155

14 xii Sayfa Fotoğraf No:72- Dikdörtgen Örtü Fotoğraf No:73- Dikdörtgen Masa Örtüsü Fotoğraf No:74- Dikdörtgen Örtü Fotoğraf No:75- Bohça.167 Fotoğraf No:76- Bohça.170 Fotoğraf No:77- Yatak Örtüsü..173 Fotoğraf No:78- Seccade..176 Fotoğraf No:79- Yatak Örtüsü Fotoğraf No:80- Yatak Örtüsü..182 Fotoğraf No:81- Gelinlik Fotoğraf No:82- Gelinlik..188 Fotoğraf No:83- Gelinlik..191 Fotoğraf No:84- Kaftan Fotoğraf No:85- Ceket Ve Elbise.197 Fotoğraf No:86- Kaftan Fotoğraf No:87- Kaftan Fotoğraf No:88- Yelek..206 Fotoğraf No:89- Taç.209 Fotoğraf No:90- Kına Elbisesi..212 Fotoğraf No:91- Kaftan Fotoğraf No:92- Kaftan Fotoğraf No:93- Kaftan Fotoğraf No:94- Ceket..224 Fotoğraf No:95- Gözlük Kabı...227

15 xiii Sayfa Fotoğraf No:96- Gözlük Kabı Fotoğraf No:97- Çanta..233 Fotoğraf No:98- Çanta.236 Fotoğraf No:99- Albüm Fotoğraf No:100- Kese Fotoğraf No:101- Çanta..245 Fotoğraf No:102- Fular Fotoğraf No:103- Fular Fotoğraf No:104- Fular.254 Fotoğraf No:105- Şal Fotoğraf No:106- Yaka İğnesi..260 Fotoğraf No:107- Yaka İğnesi..263

16 xiv ÇİZİMLER LİSTESİ Sayfa Çizim No:1- Türk Bayrağı (Masa) Çizim No:2- Atatürk Portresi(Pano) Çizim No:3- Mustafa Kemal İmzası(Pano) Çizim No:4-Pano..127 Çizim No:5- Fatih Sultan Mehmet in Tuğrası(Pano) Çizim No:6- Sultan Abdulmecit in Tuğrası(Pano) Çizim No:7- Dikdörtgen Örtü Çizim No:8- Oval Örtü Çizim No:9- Kare Örtü Çizim No:10- Dikdörtgen Örtü Çizim No:11- Dikdörtgen Örtü Çizim No:12- Dikdörtgen Örtü Çizim No:13- Kare Örtü..154 Çizim No:14- Kare Örtü..157 Çizim No:15- Dikdörtgen Örtü Çizim No:16- Dikdörtgen Masa Örtüsü Çizim No:17- Dikdörtgen Örtü Çizim No:18- Bohça.169 Çizim No:19- Bohça.172 Çizim No:20- Yatak Örtüsü..175 Çizim No:21- Seccade..178 Çizim No:22- Yatak Örtüsü

17 xv Sayfa Çizim No:23- Yatak Örtüsü..184 Çizim No:24- Gelinlik Çizim No:25- Gelinlik Çizim No:26- Gelinlik..193 Çizim No:27- Kaftan Çizim No:27- Ceket ve Elbise.199 Çizim No:29- Kaftan Çizim No:30- Kaftan Çizim No:31- Yelek..208 Çizim No:32- Taç.211 Çizim No:33- Kına Elbisesi..214 Çizim No:34- Kaftan Çizim No:35- Kaftan Çizim No:36- Kaftan Çizim No:37- Ceket..226 Çizim No:38- Gözlük Kabı Çizim No:39- Gözlük Kabı Çizim No:40- Çanta..235 Çizim No:41- Çanta.238 Çizim No:42- Albüm Çizim No:43- Kese Çizim No:44- Çanta Çizim No:45- Fular Çizim No:46- Fular

18 xvi Sayfa Çizim No:47- Fular Çizim No:48- Şal Çizim No:49- Yaka İğnesi Çizim No:50- Yaka İğnesi

19 1 BÖLÜM I GİRİŞ Bu bölümde, araştırmanın problemi, amacı, önemi, sınırlılıkları,varsayımları, tanımlar yer almaktadır. 1.1.Problem Kaynağı tarihin derinliklerine dayanan ve büyük kültür varlıklarımızdan biri olan el işlemeciliği, geçmişten günümüze kadar varlığını sürdürmüş, zaman içinde en güzel örneklerini vermiştir. El işlemeciliği ise geleneksel el sanatlarımız arasında önemli bir yere sahiptir. Maraş(dival) işi işleme sanatı içinde farklı iğne tekniği ve ihtişamı ile göz doldurmaktadır. Maraş ilimizde yoğun bir şekilde uygulandığından genellikle Maraş işi adı ile bilinen dival işi tekniği; mukavva işi, sim sırma, bastırma ve mıhlama isimleri ile de tanınmaktadır. Anadolu ya göç eden yarı göçebe ve yerleşik Türk toplulukları beraberlerinde büyük bir kültür potansiyelini de getirmişlerdir. Türkler Anadolu ya geldiklerinde zengin bir süslemecilikle ile karşılaşmışlardır. Geldikleri bu çevre de, Rum, Ermeni, Arap, Acem ustalarla beraber çalışan Türk ustaları hem kendi hem de Anadolu kültürünün bu alandaki ürünlerinden yararlanmışlar ve yeni katkılarla Anadolu ve çevre işlemeciliğini geliştirerek yeni boyutlara ulaştırmışlardır (Barışta, 1995, s.3). Anadolu Selçukluları, Beylikleri ve Osmanlı imparatorluğunun ilk zamanlarında işlemenin varlığı ise çeşitli yazılı kaynaklarda yer almaktadır. Bunlardan Kaşgarlı Mahmut un yazdığı Divan-ı Lügat it Türk isimli kitabında iğne karşılığı yiğne, yüksük karşılığı yüksek, iğne için iplik büktürme karşılığı katturdu

20 2 kelimelerini kullanarak işlemede kullanılan araç ve gereçlere yer verildiği görülmektedir(barışta, 1995, s.11). Osmanlı imparatorluğunda 19. yüzyılda işlemecilik alanında en yaygın iğneler Maraş işi çeşitlemeleri, kordon tutturma, ilme (tambur işi) ve sarmadır. Saray dışında da giysileri bezeyen Maraş işi iğneleriyle (sim sıkma) ve kordon tutturma ile yapılmış işlemelerin çokluğu Osmanlı toprakları üzerinde belli bir modanın geliştiğine işaret etmektedir (Barışta, 1995, s.68). Altın ve gümüş tellerin, incilerin kullanıldığı özel işlemelerin merkezi olan sarayda yapıldığı, yeniliklerin saraydan çarşıya, oradan da halka yansıdığı incelenen kaynaklarda yer almıştır. Anadolu da işleme sanatı, evlenme doğum, ölüm gibi olaylarda önemli yer almış ve kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Türk geleneklerini ve yaşam tarzını kapsayan bu aktarım çeşitli evreler geçirerek günümüze kadar gelmiştir. Günümüzde ise sosyal hayatımızda ve yaşam koşullarımızda büyük değişimler olmuş, işlemecilik özellikle el işlemeciliği giderek önemini kaybetmeye başlamıştır. Sanayileşme, ekonomi ve kültürel değişmeye bağlı olarak bu sanat dalının çeşitli makinelerle teknoloji alanında yer bulmaya çalıştığını söylemek mümkündür. Bu araştırmada, geleneksel el işlemelerimizden olan dival işi yer almıştır. Araştırma alanı olarak Maraş (dival) işinin yoğun olarak uygulandığı Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi seçilmiştir. Problem eğitsel boyutuyla değerlendirildiğinde mesleki eğitimde öğretim analizinin önemli olduğu görülmüştür. Maraş (dival) işi, işlemeden önce işleme sırasında ve işlemden sonra işlem basamakları oldukça fazla olan bir işleme tekniğidir. Maraş (dival) işi öğretilirken öğretim analizinin iyi yapılmış olması öğrencinin ve öğretmenin işini kolaylaştıracaktır.bu nedenlerle Maraş (dival) işi tekniğinin araştırılması gerektiği düşünülmektedir.

21 3 1.2.Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın genel amacını; Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesinde uygulanan Maraş İşi (dival işi) iğne teknikleri ve uygulanan ürün çeşitlerinin öğretim analizi yönünden inceleyerek, karşılaşılan sonuçlar nelerdir? soruları oluşturmaktadır. Bu araştırmayla, Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde uygulanan Maraş işi (dival işi) iğne teknikleri ile uygulanan ürünlerin; çeşitlerini, yapılış tarihlerini, kullanılan gereç, teknik, renk, motif ve kompozisyon özelliklerini öğretim analizi yapılarak incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın alt amaçları; 1. Ankara Olgunlaşma Enstitüsü sırma atölyesinde uygulanan Maraş işi iğne tekniklerinin öğretim analizi nasıldır? a) Maraş (dival) işi iğne tekniklerinde ortaya konan ürünlere göre analiz tablosu yapıldığında işlemler nasıl sıralanmalıdır? b) Maraş (dival) işi iğne tekniklerinin iş, işlem ve işlem basamakları nelerdir? 2. Maraş (dival) işi ürünlerin, 2.1. Çeşitleri nelerdir? 2.2. Yapılış tarihleri nedir? 2.3. Zemin, işleme ve kenar temizlemelerinde kullanılan gereçler nelerdir? 2.4. Zemin, işleme, süsleme ve kenar temizlemelerinde kullanılan renkler nelerdir? 2.5., süsleme ve kenar temizlemelerinde kullanılan teknikler nelerdir? 2.6. lerinde kullanılan motifler nelerdir? 2.7. ve kenar sularında kullanılan kompozisyonlar nelerdir? Sorularıdır.

22 Araştırmanın Önemi Etkili ve verimli mesleki eğitim ayrıntılı bir eğitim planlaması yapılarak verilebilir. Maraş (dival) işi tekniği mesleki eğitim veren okullarda öğretilmektedir.ankara Olgunlaşma Enstitüsü dival işi tekniğinin öğretildiği okullardan biridir.burada uygulanan Maraş (dival) işi tekniğinin öğretim analizinin yapılması mesleki eğitim açısından önemlidir. Bu araştırmayla dival işi tekniğiyle ilgili öğretim analizi yapılması planlanmıştır. Öğretim analizi mesleki eğitimde program geliştirme çalışmalarının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Mesleki eğitimde program geliştirme çalışmaları bireye verilecek eğitimin iş hayatında yeterli olması açısından önemlidir Sınırlılıklar Araştırma da belirlenen amaçlara ulaşılabilmesi için; -Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde uygulanan Maraş (dival) işi iğne teknikleriyle üretilen 50 adet ürünle sınırlandırılmıştır Varsayımlar Bu araştırmanın temelinde aşağıdaki varsayımlar yer almaktadır. -Veri çözümlemede kullanılacak ölçekler ve istatistiksel yöntemlerin konuyu açıklamada güvenilir olduğu, -Araştırma bulguları ve yorumların dival işi ürünlerin incelenmesinde ve değerlendirmesinde yardımcı olacağı varsayılmaktadır Tanımlar / Terimler Dival İşi (mıhlama-maraş işi) Genellikle ıhlamur ağacından yapılmış kalıpların üstüne işlenen bu iğnenin bazen ya kalın çuha ya da karton kalıpların üstüne işlenmiş

23 5 örnekleri de vardır. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi'nde her yüzyılda uygulanmış dival işinin ya altın rengi ya da gümüş rengi metal ipliklerle uygulanmış çeşitlemeleri yanı sıra saray kesiminde altın gümüş metal ipliklerle yapılmış olanları da bulunmaktadır. (Barışta,1999,s.200) İşlem Basamağı: Devinsel işlemin tamamlanması için gerekli, kapsamı sınırlı gözlenebilen hareketlerdir. Devinsel işlemler, kapsam ve sayısı hareketin özelliğine göre değişiklik gösteren işlem basamaklarından oluşur(sezgin, 2000 s:48). : Bir bez veya kumaş üstüne, iğneye geçirilmiş beyaz veya renkli iplik veya ipekler ve sırmalarla düz veya kabartılı olarak yapılan tezyinata denir. (Arseven, 1998, s:843) Meslek Analizi: Meslekleri (işi) öğretilebilecek temel unsurlarına ayrıştırma sürecidir (Sezgin, 2000 s:47). Metal iplik: Ya altın ya gümüş ya da bakırdan çekilerek sonra altın, gümüşle yaldızlanan iplikler. Metal ipliklerin bir de metal bükümlü ipek iplik olarak isimlendirilebilecek metalle ipek birlikte bükülerek yapılmış ve halk dilinde "sim" olarak isimlendirilmiş çeşitlemesi ve sırma adıyla bilinen gümüş çeşitlemesi vardır. (Barışta,1999,s.220) Motif: Kendi başına bir anlamı olan, işlemde tekrar eden nakış örneği, bütünü oluşturan parçalardan her biri. (Özcan, 1994 s:291) Öğretim Analizi: Çerçevesi belirlenmiş ve öğretimi kararlaştırılmış meslek, konu alanı, ders veya işi meydana getiren ana bölüm işlem ve işlem basamaklarını saptama sürecidir(doğan, 1997). Sırma: Haddeden geçirilerek iplik gibi ince bir hale getirilmiş altın veya gümüş tel.bu tellerin ipek teli üzerine sarılmış olanına kılabdan denir. Gümüş üzerine altın yaldız boyanmış olanına da sim denir. (Arseven, 1998, s:1796) Sırma Atölyesi: Dival işi iğne tekniklerinin öğretildiği ve uygulandığı atölye.

24 6 BÖLÜM II KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 2.1. Sanat-El Sanatları ve Sanat Sanat kavramının çok çeşitli tanımları yapılmıştır. Bunlardan bazıları da; 1. İnsanın doğanın yerine, el becerisi ve düşünce aracılığıyla yaptığı şeyler. 2.İnsan yaratıcılığının ürünleri. 3. Güzel ya da anlamlı şeylerin üretilmesi. 4. Gözlem uygulama ve çalışma yoluyla üstün nitelikli bir öğrenme yeteneği. olarak yapılmıştır (Keser, 2005 s:291). Öztürk e göre sanat, halkın geniş kesimince özetle güzel olan hoşa giden şey olarak tanımlanır. Bütün bunlar gösteriyor ki; insan yarattığı işi, eseri, yüceltmek, onu güzel, gelişmiş ve etkileyici kılmak için sanat kelimesini kullanılmaktadır. Sanatın ayırıcı özelliklerinden biri onun günlük, basit ve sıradan şeylerin üstünde olma özelliğidir (Öztürk, 1998 s:83). Sanat insana özgü, insanın ihtiyaçları ve içten gelen süsleme duygularıyla harmanladığı ve üretme isteğiyle ortaya koyduğu performanstır. Sanat insanın kendini ifade ettiği bir alandır El Sanatları Sanat kavramı içinde uygulamalı sanatların bir kolu olan el sanatları, insanoğlu var olduğundan beri tabiat şartlarının ve yaradılıştan gelen duyguların etkisi ile ortaya çıkmıştır. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak, örtünmek ve korunmak amacı ile ilk örneklerini vermiştir. Daha sonra gelişerek çevre şartlarına göre değişimler gösteren el

25 7 sanatları, oluştuğu her toplumun duygularını, zevklerini ve kültürel özelliklerini yansıtır hale gelmiştir. Böylelikle el sanatları insan yaşamında önemli bir yer tutmuş ve geçim kaynağı olmuştur. Gerek kişisel gerekse kurulan örgütler vasıtasıyla temel geçim kaynağı veya yan gelir sağlamak amacıyla yapılan bireylerin bilgi ve becerisine dayanan, evde ve atölyelerde başka işlerden arta kalan zamanlarda veya bütün gün çalışmak suretiyle üretilen geleneksel ve bölgesel özellik taşıyan, basit araçlar kullanılan üretime yönelik faaliyetlerdir (Demiröz ve Ergenekon 1983, s.4). El sanatı üretimi; belirli hammaddeleri el becerisi ve basit el araçları yardımıyla, işlenmiş ve yarı işlenmiş ürünler elde etmek olarak tanımlanabilir. (Aktan 1985,s.4). Öztürk e göre Bu tür üretim kişisel kullanım ya da ticari amaç için yapılabilmektedir. Üretici tek geçim kaynağı olarak üretim yapan bir usta ya da yan dal olarak el sanatıyla uğraşan bir köylü olabilmektedir. El sanatı ürünleri ise; kendine özgü teknoloji ile yapılan, üretimde yoğun makine kullanımı olmayan ve gerektiğinde basit el araçları kullanılarak yapılan, üretimde kullanılan ham maddeler standardize edilmiş olsalar bile standart üretim olmayan, birbirinden farklı ürünler olarak tanımlanabilir (Öztürk, 1998 s:8). El sanatları günümüzde de önemini kaybetmemiştir. Genç kızların çeyizinde, ev dekorasyonunda, çeşitli giyim aksesuarlarında el sanatı ürünler kullanılmaktadır El sanatlarının önemli bir kolu olan el işlemeciliğinin çeşitli tanımları yapılmıştır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralamak mümkündür;, dokuma ve deri üzerine iğne vasıtasıyla çeşitli cins ve renkteki ipliklerle yapılan süslemeye denir (Fenercioğlu, 1973 s:13).

26 8 Sürür e göre bir süsleme sanatı dalı olan işleme dokumacılık (tekstil) alanındaki çeşitli bezeme teknikleri arasında iğne yada tığ ile, beyaz ve renkli iplik, ipek iplik ve altın, gümüş teller ve iplikler kullanılarak yün, keten, pamuk yada ipekten yapılmış beyaz, renkli, kalın ve ince kumaşlar, bazen de deri üzerine yapılan ve çeşitli özellikler bulunan bir süsleme sanatı dalıdır (Sürür, 1976 s:7). Değişik dokumalar ve deriler üzerine; elde veya makinede iğne veya tığla, değişik iplikler, sim ve sırma kullanılarak, düz veya kabarık olarak yapılan süslemelere işleme denir (Sain,1987 s:5). Barışta ya göre işleme; ipek, yün, keten, pamuk, metal v.b. iplikler kullanarak, çeşitli iğneler ve uygulama biçimleri aracılığıyla keçe, deri, dokuma v.b. üzerine yapılan bezemelere işleme denir (Barışta, 1995 s: 1 ). nin diğer bir tanımı da pamuk ya da ipekten yapılmış, beyaz ya da renkli, kalın ve ince kumaşlar bazen de keçe ve deri üzerine; ipek, yün, keten, pamuk, metal v.b. gibi iplikler kullanarak elde veya makinede iğne veya tığ ile, düz ve kabarık değişik iğne teknikleri yardımı ile yapılan süslemelere işleme denilmektedir (Köklü, 2002 s:1) nin Tarihçesi Giyecek ve kullanılacak eşyayı süsleme arzusu insanlık tarihi kadar eskidir. Önceleri deri parçalarını birbirine eklemeyi öğrenen insanoğlu bulduğu bu dikişi süslemiş ve çeşitli teknikler geliştirerek işlemeyi bulmuştur. nin ince tekstil üzerine yapılması günümüze ulaşmalarına engel olmuştur. Bu yüzden işlemeciliğin hangi tarihte ve nerede başladığına dair kesin bir bilgi yoktur. Anadolu nun çeşitli bölgelerinde yapılan kazılarda bulunan iğneler, neolitik çağdan beri iğne ile yapılan işlemelerin varlığını kanıtlamaktadır(barışta 1995, s:3).

27 9 Berker e (1981) göre işlemenin milattan önceki ve sonraki varlığı: Mezopotamya medeniyetinde (M.Ö. 2500) Sümer kadın kıyafetlerinin işlemeli oldukları ve etek uçlarının ise saçaklı olduğu görülmektedir. M.Ö yıllarına ait Asur kadın kıyafetlerinin düz, sade ve metal işlemeli olduğu kalıntılardaki kabartmalardan anlaşılmaktadır. İran daki en önemli kalıntılarda Sus şehrindeki Sus sarayının duvar frizleri Perslerde işlemenin varlığı görülmektedir. Hitit uygarlığının merkezi Alacahöyük te yapılan kazılarda ele geçirilen kenevir parçalarının, dokunmuş kumaş kalıntıları ile Hitit mezar taşlarında görülen kabartma figürlerinin elbiseleri üzerindeki süslemeler işlemenin varlığının en önemli kanıtlarındandır. M.Ö yıllarında Frıgyalılar maden (metal) işlemede ve dantel örmede büyük ilerlemeler kaydetmişlerdir. Lidyalıların bilim ve sanat merkezi olan Sard şehrinde yapılan kazılarda boyanmış kumaşlar üzerine işlenmiş örtü parçaları, deri ve metal işlerden örnekler çıkarılmıştır. Bizans la sıkı ilişkileri olan Sasaniler kumaş, işleme, gümüş, eşya ve mimaride çok ilerlemişlerdir. Çok eskilerde işlemenin varoluşuna diğer bir kanıtı da çeşitli kazılarda bulunan dikiş iğneleridir(berker, 1981 s:9) Türklerde nin Tarihçesi Türk sanatının esas kaynağı Orta Asya dır. Buradan göç eden Türk boyları beraberlerinde kültür ve sanatlarını da götürmüşler ve gittikleri yerlerin kültür ve sanatlarıyla etkileşim içine girmişlerdir.türklerin Orta Asya dan beri altın teller ve ibrişimlere sarılmış tellerle işlemeler yaptıkları bilinmektedir(ögel, 1991 s:63).

28 Hunlarda Sanatı Göçebe yaşam tarzı olan Türklerin kalıntılardan elde edilen buluntularında, eşyalarını hayvan motifleriyle bezemiş oldukları görülmektedir. İlk buluntular M.Ö yüzyıla ait Altay dağlarında yaşayan Hun prenslerin mezarlarındadır. Altay çevresinde Katanda buluntuları arasında yer alan altın kakmalı düğmeleri ve altın süsleri bulunan elbiseler Pazırık ta bulunan altın süslerle bezenmiş gömlek, M.Ö. 1-2 yüzyıllardaki giyim biçimi yanı sıra metal plaka aplikenin varlığını belgelemektedir(barışta, 1995 s:6 ). Arkeologlar tarafından yapılan çalışmalar sonucu 220 ye yakın Hun kurganlarından günışığına süslü keçe yaygılar, eşyalar, koşu takımları, eğerler çıkarılmıştır(diyarbekirli, 1972 s:75) Göktürklerde Sanatı Göktürkler devrinde de Türklerin işleme yaptıklarını yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Öte yandan yapılan kazılarda Katanda kurganında bulunan ipekli ve kürklü elbiseler, elbiselerin dikiş yerlerinde kaytanlarla yapılan kabartmalar, Kültiğin in barkı ve çevresinde bulunan süs plakaları bu dönemde kordon tutturma ve metal plaka aplikenin uygulandığını ortaya koymaktadır (Barışta, 1995 s: 9 ) Uygurlarda Sanatı Uygur kültüründe yerleşik hayata geçmeye başlayan Türklerin kültür ve sanat eserlerinde büyük gelişmeleri belirgin olarak gösteren kaynak duvar resimleridir.bu resimlerde Uygur soylularının elbiselerinde işlemelerin zenginleştiği ve çeşitlendiği görülmektedir(sürür, 1976 s:12). Uygurlar döneminden kalan Murtuk ve Bezeklik teki mabet duvar resimleri arasında görülen örneklerde yer alan figürlerin giysileri hem Türklerin giyinişlerinin

29 11 oldukça değiştiğini göstermekte hem de İslam dininden önceki giyim ve giyimi süsleyen örnekler hakkında bilgi vermektedir(barışta, 1999s: 9 ) Anadolu Selçuklularında Sanatı sanatının Türk sanatında çeşitli dönem ve bölgeleri kapsayan zengin bir repertuarı vardır.türk işlemeleri Selçuklu, Beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi gibi büyük dönemlere ve yüzyıllara ayrılarak incelenir. teknikleri, malzemeler, motifler ve üsluplar bir yandan geleneksel çizgisini sürdürürken bir yandan da dönemden döneme büyük farklılıklar gösterir(sözer 1981 s:192). Bu güne kadar yapılan araştırma ve incelemelerde Selçuklular döneminden işleme parçasının gün ışığına çıkmamasına rağmen 1072 yılında yayınlanan bütün Türk boylarının kullandığı kelimelerden oluşan Divan-ı Lügat it Türk bu konuda kapsamlı bilgiler içermektedir (Barışta, 1995 s: 11 ). Selçuklular döneminde yazılmış olan minyatürlerle canlandırılmış Varka ve Gülşah Mesnevisi göçebe ve çadır sanatının özelliklerini göstermektedir Beylikler Döneminde Sanatı Anadolu Selçukluları 1307 de Keykubat ın ölümünden sonra eski güçlerini yitirmiş ve eyaletlere bölünmüşlerdir yılları arasında Anadolu ve çevresinde yaşayan Beylikler döneminde Türklerin işleme yaptıkları bilinmektedir.ibn-i Batuta nın anı kitabı, Aşıkpaşaoğlu Tarihi gibi yazılı kaynaklarda bu bilgilere yer verilmiştir(barışta, 1999 s:8). Batuta günlüğünde Sultan Mehmed Özbeg Han ın sarayındaki kadınların mücevherlerle işlenmiş elbiseler giydiklerini, uluğ ve küçük hatunların başlarına kenarları inci ve sırmalarla işlenmiş başlıklar taktıklarını, üstlerine mücevherlerle işlenmiş elbise giydiklerini, hizmetkarların da altın ve mücevher işlemeli ipek elbiseleri olduğunu belirtmektedir. Ayrıca ikinci hatun un huzuruna çıktığı zaman 20

30 12 kadar gergef işleyen cariye gördüğünden bahsederek bu dönemdeki işlemeler hakkında bizleri bilgilendirmektedir(barışta, 1999 s:10). Aşıkpaşaoğlu Tarihi adlı eserde ise Sultan Alaaddin in Osman Gazi ye hisarı aldıktan sonra sancak, çadır v.b. hediyeler gönderdiğinden bahsedilmektedir(barışta, 1999 s:11) Osmanlılar Döneminde Sanatı Osmanlı imparatorluğu döneminde doğum evlenme, ölüm gibi yaşamın üç ana döneminde yoğunlaşan adetler, gelenekler ve moda gibi kaynaklarla beslenen işleme sanatı önemli bir yer tutmuştur(barışta, 1995 s:17). ler bu dönemde saray içi ve saray dışı (ev, çarşı, ordu, tekke, okul) olmak üzere iki çevrede üretilmiştir. cilik evlerde, konaklarda, çarşılarda, sarayda ve buradan da ordu mensuplarına varıncaya kadar halkın geniş bir tabanında yapılmaktaydı. sanatı belli bir zümrenin değil herkesin yarar sağladığı, estetik haz duyduğu bir sanat dalı olarak uygulandığı incelemelerden anlaşılmaktadır (Barışta, 1999 s:18). Fatih Sultan Mehmet zamanında İstanbul da kurulan ve saray eşyalarını yapan Karhane-i Hassa da Ehli Hiref-i Hassa denilen ikibin sanatkar çalışmış, bunların arasında altın işleme yapanlar, simkeşanlar ve ipekçiler de bulunmuştur(sürür, 1976 s:14). Saray dışındaki işlemeler ise evlerde ve çarşılarda üretilmiştir. Osmanlıda ustaya ve sanatkara geniş imkanlar verildiğinden evlerde aile bütçesine katkı olarak yapılan işlemeler yaygın eğitim biçiminde kuşaktan kuşağa aktarılarak gençlere öğretiliyordu. Aşina kadınlar adı verilen bu hanımlara batılarda ilgi gösteriyordu (Barışta, 1999 s:20).

31 13 Osmanlı imparatorluğunun 16.yüzyıl döneminden kalmış, kaşbastı, mendil, uçkur, don, bohça, kavuk örtüsü, perde, yastık ve kalkanlarla bu dönemin giyim kuşamı ve ev süsleme türleri hakkında bilgiler vermektedir(barışta, 1995 s:21). Bu ürünlerin zemininde ince keten, ipek atlas, düz ince ipek, ipek havlı keten atkılı kadife gibi kumaşlar; işlemesinde doğal boyalı ipek iplikler, çok ince çekilmiş altın gümüş metal iplikler, metal plakalar üzerine kakılmış zümrüt ve yakut inci gibi değerli gereçler kullanılmıştır.yüzeysel pesent, pesent, hesap iğnesi, slav iğnesi gibi iğnelerin yoğunluğu, sarma gibi yuvarlak hatlı iğnelerin azlığı dikkati çekmektedir. Renkler tek renkli yada çok renkli bir düzen içinde renklendirilmiştir. Beyaz ve sarı gümüş ve altın ipliklerle sarı ve beyaz seraser parçalarıyla yapılan aplikeler bulunmaktadır(barışta, 1999 s: 21). 17 yüzyılda diğer yüzyılda kullanılan kumaşların yanı sıra deri ile yapılan işlemelerin çeşitliliğini sürdürdüğü ve çok kaliteli keten dokumalarla birlikte ipek atlasın çoğaldığı ve metal bükümlü ipek ipliklerin giderek arttığı görülmektedir.buhara atması, Maraş işi, balıksırtı, civankaşı iğnelerinin giderek yaygınlaştığı gözlenmektedir. Çiçekler, meyveler, rumi motiflerle karma kompozisyonlar düzenlenmiştir.bu yüzyılda mercan rengi, domates kırmızısı, yakut rengi, pembe, açık mercan rengi, kırmızı, güvez, mavi, boncuk mavisi, yeşil, sarı, yavruağzı, altın sarısı, gümüş beyazı, krem, kahverengi, taba ve siyah renklerinin kullanıldığı gözlenmiştir(barışta, 1995 s:43). 18. yüzyılda saray dışında da gözlenebilen işlemeli ürünler, bohça kavuk örtüsü, makrama uçkur, kare kuşak, çocuk kaftanı, tıraş önlüğü takımları, havlu, seccade, puşide levhası, nihale, yatak örtüsü, yastık, beşik örtüsü, ayna örtüsü, hayvan koşumları, ok yay torbaları ve çadırlar olarak görülür.kumaşlarda yollu, dökmeli türleriyle pamuklu dokumalar, atlas ve kadife türlerinin pamuk bileşimleriyle kullanıldığı bu dönemde çuhanın kullanıldığı görülmektedir.diğer yüzyıllarda uygulanan iğnelerin yanı sıra kordon tutturma, çin iğnesi, gölgeli pesent, sarma çeşitlemeleri ve muşabakın beğeni kazandığı görülmektedir. Tek renkli

32 14 işlemeler genellikle dival işi ve kordon tutturma ile işlenmiş ürünlerde kullanıldığı dikkati çekmektedir (Barışta, 1999 s:87). 19 yüzyılda Osmanlı imparatorluğu başlayan savaşlar, ekonomik bunalımlarla gerileme devri yaşasa da işleme ve bazı süsleme sanatlarında gerileme görülmemiş ve zirveye ulaşmıştır. Hümayın, havlu ve pamuklu dokumalar ve pamukla karıştırılmış ipek keten kumaşlar dikkati çekmektedir. Yollu dokumalar, pamuklu atlas, kadife, mermerşahi gibi kumaşlar çok yaygındır. Bu yüzyılda tohum işi, anavata, ciğerdeldi, pul işi, geçme işi, goblen iğnesi, antep ajurları görülmeye başlanmıştır.zincir işi yapan makinenin bulunmasıyla makine işlemeciliğe geçilmiştir. Mithat Paşa nın 1864 yılında açtığı kız sanat okulları ile işlemecilik örgün eğitime girmeye başlamıştır(barışta, 1995 s: 67). Osmanlı imparatorluğunun son dönemi olan 20. yüzyılın ilk çeyreğinde makinenin de bu alana girmesi, savaşlar ve yıkım nedeniyle işleme alanında bir duraklama devri başlamıştır. ler yaygın olarak üniforma, sancak, mehter bandosu gibi alanlarda ise artmaya başlamıştır. Gereçlerde amerikan, humayın, patiska, mermerşahi, etamin, pamuklu atlas gibi pamuklu dokumaların arttığı altın ve gümüş değeri düşürülmüş tel metal ipliklerin arttığı gözlenmiştir. İstanbul da açılan Kız Sanat Okuluna Fransa dan getirtilen teknikerler aracılığıyla Fransız düğümü, rokoko, anavata gibi iğnelerin ve makineyle yapılan zincir işi ile işlenmiş parçaların arttığı dikkati çekmektedir. Bu yüzyılda canlı renklerin arttığı görülmektedir. Mor, turuncu, yaprak yeşili, çingene pembesi, kırmızı, sarı gibi renkler kullanılmıştır Cumhuriyet Döneminde Sanatı 20. yüzyılda iç savaşlar ve dış savaşlar nedeniyle Osmanlı imparatorluğu yıkılmış yerine Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarında 24 Ağustos 1925 Kıyafet İnkılabından sonra değişen bir kültüre göre giysi türlerinde görülen işlemeler azalmıştır. Evlenme (kına gecesi-düğün) çeyiz hazırlama amacıyla işlemeler bu alanda canlılığını korumuştur.

33 15 Kaşbastı, başörtüsü, yazma, uçkur, önlük, mendil, peşkir, havlu, hamam bohçası, güvey bohçası, raf örtüsü, ayna örtüsü, ocak yaşmağı, minder örtüsü, çarşaf, yorgan çarşafı gibi ürün türleri günlük yaşamda kullanılır olmuştur. Cumhuriyet döneminde geleneksel Türk el sanatlarına yönelik ilk çalışmalar, bir müze oluşturulması fikriyle başlamış ve 1924 yılında mili eğitim bakanlığınca bir komisyon düzenlenmiştir. Komisyonun çalışmaları sonucunda Anadolu dan eserler toplanmış ve bu eserler üzerinde bilimsel incelemeler yapılarak 1925 yılında Ankara Etnografya Müzesi kurulmuştur(öztürk, 1994 s:25). El sanatlarının eğitim kurumları aracılığıyla öğretilmesi için Atatürk ün direktifleriyle öğretim yılında Kız Enstitüleri ile Akşam Kız Sanat Okulları na atölye ve meslek dersleri öğretmeni yetiştirmek amacıyla Kız Meslek Öğretmen Okulu adıyla yeni bir okul açılmıştır öğretim yılından itibaren Kız Teknik Öğretmen Okulu adını alarak, öğretim süresi dört yıla çıkarılmıştır de çıkarılan 41 Sayılı Yüksek Öğretim Kurumları Teşkilatı Hakkındaki Kanun Hükmündeki Kararname ile, Mesleki Eğitim Fakültesi adıyla yeniden yapılandırılarak Gazi Üniversitesi ne bağlanmıştır( lerde kullanılan kumaş türleri; Ereğli keteni, şal kuşağı, feretiko, dirilti, çözme, tril, onbeşlik, küflü, soğukbez, fittili, hasse, çit, çevrelik, dastar gibi pamuklu dokumalar, taçlı bürük, cüz ipek, tire bezi gibi ipekli dokumalar kullanılmıştır. İplik olarak bursa ipek ipliği, pamuklu iplikler, metal tel ve metal bükümlü iplik (sim) görülmektedir.uygulanan tekniklerde ise yaygınlaşan iğne olarak kanaviçe görülmektedir. Yanı sıra sarma, yüzeysel pesent, kum iğnesi, muşabak, mürver, kırmatel, delik işi,sıçan dişi, hristo teyeli el işlemelerinde uygulanmıştır(barışta, 1984 s: 17). Yüzyılın ortalarından başlayıp sonlarına doğru makine işlemeciliği giderek gelişmiştir. Düz dikiş yapan makinelerle çeşitli iğne teknikleri uygulanmıştır. Daha sonra teknolojik gelişmelerle çok çeşitli işlemeler yapabilen makineler

34 16 üretilmiştir. Gerek süsleme gerekse ekonomik açıdan kısa sürede ürün elde edildiğinden makine işlemeciliği giderek tercih edilen konuma gelmiştir. 20. yüzyılın son çeyreğine doğru geliştirilen ve hala geliştirilmeye devam eden bilgisayarlı nakış makineleriyle çoğu teknik uygulanmakta ve seri üretimler yapılabilmektedir. Yazılım ve donanım mühendisleri tarafından hazırlanan nakış programları kullanım kolaylığı, fonksiyonellik ve ihtiyaca yönelik olmaları sebebiyle el işlemeciliğinin yaygınlığını azaltmıştır. Günümüzde Türk işlemeleri, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Kız Meslek Liseleri, Pratik Kız Sanat Okulları, Olgunlaşma Enstitüleri, Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı Halk Eğitim Merkezleri, Gazi Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Nakış Öğretmenliği Programlarında yer almakta ve eğitim öğretim yapılmaktadır. Ayrıca bu alanda özel kurum ve kuruluşlar çeşitli kurslar düzenlemektedirler Maraş İşi (Dival İşi) Maraş (dival) işinin anlatıldığı kaynaklarda çeşitli tanımlar yapılmıştır. Bu tanımlar tekniğin yapılışı hakkında da bilgi vermektedir. Bu tanımlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir. Maraş işinde desen özel yöntemlerle hazırlanır. İşlenecek olan desen ince bir kağıda çizilerek, çirişlenmiş karton üzerine yapıştırılır ve oyularak çıkan desen kumaşa yapıştırılır. Zahmetli aşamaları olan bu tekniği genellikle erkekler işlemişlerdir. Maraş ta yaygın biçimde uygulandığından bunlara Maraş işi denilmektedir (Sürür,1976, s:41). Dival işi altı mukavva veya kösele ile kaplanıp, üstü sırma ile işlenen bir işleme türüdür (Eronç,1984 s:339).

35 17 Anadolu da yapılan dival işi tekniğinin halk arasında mukavva işi veya basdırma adları ile anıldığı belirtilmektedir. Daha eski işlemelerin altında karton kalıplardan çok pamuklardan yapılan örneklerin çokluğu dikkati çekmektedir.(ögel, 1991, s:64) Tersi ile yüzü farklı görüntüde olan,deseni kartondan özel bıçağı ile oyularak hazırlanıp, kumaşa yapıştırılan ve kartona gerilen, cülde denilen özel tezgahta üstten, çok katlı sırma veya sim ile alttan mumlanmış iplikle karşılıklı tutturularak yapılan bir işleme türüdür (Markaloğlu,1996,s:6). Dival işinin, düz sarma, görünümünü veren türü yanı sıra balıksırtı ve hasır iğne vb. gibi çeşitlemeleri de bulunmaktadır. Genellikle ıhlamur ağacından yapılmış kalıpların üstüne işlenen bu iğnenin bazen ya kalın çuha ya da karton kalıpların üstüne işlenmiş örnekleri de vardır (Barışta,1999,s:204). Dival işi tersi ile yüzü farklı görüntüde olan tek yüzlü bir işleme tekniğidir. Desen kartonu, işleme kartonu ve kabartma kartonu çiriş yardımı ile yapıştırılarak hazırlanmakta, hazırlanan desen ve işleme kartonu birbirine teyelledikten sonra desen möhlüke yardımı ile oyulmakta, oyulan desenin arkasındaki çirişli kısım ıslatılarak kumaş üzerine yapıştırılmakta, kumaş kartona teyellenerek gerilmekte, daha sonra ise cüldeye sıkıştırılarak işlemeye hazır hale getirilmektedir (Köklü, 2003 s:211). Maraş işi tekniği yüzden sarma görünümünde, tersten ise hiristo teyeli görünümünde olan bir işleme tekniğidir. Alt iplik üstten üst iplik alttan görünmez, düğüm kumaş arasında kalır.biz yardımı ile kumaş ve mukavva delinerek iğne alttan üste,üstten alta rahatça geçirilebilir (Köklü,2002,s:124) Maraş (Dival) İşinin Tarihçesi Bugün Dival işi ve Maraş işi olarak adlandırılan sırma işlemeciliği orjinal bir Türk sanatı olarak geçmişten günümüze kadar gelmiştir.

36 18 Anadolu Selçukluların dağılmasıyla başlayan beylikler döneminde kurulan Dulkadiroğluları Beyliği Mısır, Osmanlı ve İran arasında 200 yıl varlığını sürdürmüştür. Dulkadiroğluları' na bağlı olan ve büyük kervan yollan üzerinde bulunan, nüfus ve ekonomik yönden komşu yerleşim yerlerinden üstün bir konuma sahip olan Maraş ilinde, zengin bir iktisadi hayat sonucunda her türlü sanat dalında büyük ilerlemeler kaydedildiği görülmüştür.bu devirde Maraş işi sırmacılık işlemeleri şehirdeki saraçhanelerde erkek ustalar tarafından yapıldığı kaynaklarda ifade edilmektedir(maraş il yıllığı,1967 s:171). İncelenen kaynaklarda Osmanlı sarayına Çelebi Mehmet e gelin giden Emine hatunun çeyizi arasında bulunan sırma işleri ilk defa Osmanlı sarayına girmiş, bu şekilde saraya giren sırma saray ve çevresinde büyük dikkat çektiği ve beğenildiği belirtilmektedir.fatih Sultan Mehmet e gelin giderken götürdüğü Dulkadirli sultanlarından Sitti Hatun un çeyizleri arasında bulunan kırk katır yükü sırma işi bu ince sanatın Osmanlı sarayına iyice yerleşmesine sebep olduğu tahmin edilmektedir (Meriç, 1991 s:24). Maraş tan Osmanlı sarayına gelin giden sultanların beraberinde götürdükleri yöresel motifler ve işlemeler Osmanlı sanatına yeni değerler katarken, bu şehrin sanatına da büyük yenilikler getirmiştir.kaynaklarda Maraş ta bu tarihlerden sonra zengin ailelerinin kızlarının çeyizleri arasında sırma ile işlenmiş işler bulunması adet haline geldiği, köylere, aşiretlere kadar yayıldığı ifade edilmektedir(maraş İl Yıllığı, 1967 s: 172). 17. yüzyılda çeşitli sebeplerle eski ticari önemini kaybeden Maraş ın ikinci merkez haline gelmesiyle şehirde bulunan sanatkarlar ve tüccarlar başka merkezlere göç etmek zorunda kalmışlardır. (Maraş il Yıllığı,1967, s:105) 17. yüzyıldan itibaren 18 ve 19. yüzyıllarda Osmanlı sarayında Maraş işi çeşitlemelerinin giderek yaygınlaştığı görülür (Barışta, 1984 s:37).

37 19 Bu teknik ; "Türk işlemelerinde her yüzyılda uygulanmış ancak 19 yy.dan sonra daha yaygınlaşmış bir iğnedir"(barışta,1997,s:54). 20. yüzyıl başlarında işleme sanatında bir duraklama yaşandığı görülmektedir. Uygulanan iğne tekniklerinde daha kolay veya az iplik kullanılarak yapılanların çoğaldığı ve kullanılan gereçlerde pamuğun, değeri düşürülmüş metal ipliklerin hazır kordonların kullanıldığı dikkat çekmektedir (Barışta, 1995 s:90). El sanatlarının eğitim kurumları aracılığıyla öğretilmesi için 1934 yılında Kız Enstitüleri ile Akşam Kız Sanat Okulları na atölye ve meslek dersleri öğretmeni yetiştirmek amacıyla Kız Meslek Öğretmen Okulu adıyla açılmıştır.dival işleme tekniği el sanatları bölümünde ders olarak öğretilmeye başlamıştır yılında Maraş Kız Enstitüsü Müdürlerinden Hanife Kurukahvecinin gayretleri neticesinde yapılan çalışmalarla işleme sanatına resmi bir hüviyet kazandırmış, enstitü bünyesinde sırma işleri bölümü açılmıştır.maraş ta o tarihlerde hayatta olan usta sanatçılardan bu Türk işleme sanatı öğrenilerek yok olmaktan kurtarılmıştır.ayrıca Kız Teknik Öğretmen Okulu, Ankara Olgunlaşma Enstitüsü gibi eğitim ve öğretim kurumlarına gönderilen usta sanatkarlar vasıtasıyla bu işleme tekniği yurdun diğer bölgelerine de ulaştırılmıştır. Zamanın Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, İstanbul Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsüne yaptığı bir ziyarette gördüğü Maraş işi işlemeleri çok beğenerek, İran Şahı Rıza Pehlevi nin evlenişi sırasında Türk hükümetinin düğün hediyesi olarak gönderilecek olan armağanlardan sofra takımı, bavul kılıfı gibi türler üzerine bu tekniğin uygulanmasını istemiştir.(maraş İl Yıllığı, 1967 s:173) Böylelikle Maraş işi milli bir işleme hüviyetine kavuşmuş, çeşitli vesilelerle bu tür hediyeler uluslar arası dostluk ilişkilerinde kullanılmaya başlanmıştır. Maraş Kız Enstitüsü tarafından Ankara da Milli Eğitim Yayınevi vitrinlerinde, Ankara Olgunlaşma Enstitüsü tarafından Belçika nın başkenti Brüksel de ve 1954 de

38 20 Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsünün Tarsus gemisi ile gerçekleştirilen seyyar Amerika turnesi sergisi bu tekniğin yurtiçi ve yurt dışında büyük bir ilgi görmesini sağlamıştır (Maraş il yıllığı, 1967 s: ). Eski yaygılığını kaybetmiş ama eski değerini kaybetmemiş olan dival işi, günümüzde Gazi üniversitesi ve Selçuk üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültelerinin nakış öğretmenliği programlarında, Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde ve diğer Olgunlaşma Enstitülerinde, Kız Meslek Liselerinde ders olarak, Halk Eğitim Merkezleri ve Pratik Kız sanat Okullarında ise kurslarda öğretilerek yaşatılmaya devam edilmektedir Maraş (Dival) İşi Yapımında Kullanılan Araç Ve Gereçler Maraş (Dival) İşi Yapımında Kullanılan Araçlar Cülde (Tezgah): Maraş işinde kullanılan işlenecek parçanın tümünün veya bir parçasının sıkıştırıldığı L biçiminde bir kaide üzerine yerleştirilmiş bir mandalla birbirine bağlanmış, açılıp kapanabilen, iki bükey cımbıza benzeyen tahta koldan oluşan bir araçtır(özcan, 1994 s:289). Bir taban üzerine eğik olarak yerleştirilmiş, kartona gerilmiş kumaşı tutan tahtadan bir araçtır. Masa ile işleyen kişi arasına konur. Ayakla üzerine basılarak kullanılır. Üzerinde ağırlık vermek için bir demir ve kartonu sıkıştırmak için burgu vardır (Markaloğlu, 1996 s:19). (Fotoğraf-1)

39 21 Fotoğraf-1 Cülde Askı: Dival işinde cülde ye sığmayan büyük iş parçasının asılması için hazırlanmış ters L biçiminde, uzun kolu zemine bağlanılarak sabitleştirilmiş, kısa kolunda ağırlığı diremek için bir askı bulunan araç( Özcan 1994 s: 288 ). Büyük işlemelerin sarkmaması ve rahat çalışılabilmesi için kullanılan tahtadan yapılmış bir araçtır. Uzun olan bölümü tabana dik olarak konmuştur. ( ) Kısa bölümünün (35 cm) ucunda, ucuna çengel takılmış bir iplik vardır. işlemenin sarkan kenarı astarından yada kartonundan bu çengele tutturulur (Markaloğlu, 1996 s:20). (Fotoğraf 2) Fotoğraf-2 Askı

40 22 Cağ (Makaralık): ye üst ipliklerin muntazam bir şekilde gelmesini sağlayan bir araçtır. Makaraların takılabilmesi için 7-8 adet çivinin takıldığı ortalama cm uzunluğunda dikdörtgen bir ahşaptan meydana gelir(köklü, 2002 s:16). Fotoğraf-3 Cağ Möhlüke (Oyma Bıçağı): Deseni kartondan oyarak çıkarmak için kullanılır. Tahta saplı ucu kıvrık ve sivri bir bıçaktır.tahta bölümü avuç içine alınır. Sivri ucu kartona batırılıp çıkarılarak kesme işlemi yapılır.deseni oymak, kabartma yapmak ve tırtıl kesmek için kullanılır. Kullanırken sürekli bilenmelidir. Ucu körelmiş ve kalınlaşmış bıçakla oygu yapılmamalıdır. Özellikle ince desenler keskin bıçakla oyulmalıdır. Sap kısmı ortalama 5-6 cm, bıçak kısmı ortalama3-3,5 cm uzunluğundadır (Markaloğlu, 1996 s:20).(fotoğraf-4) Biz: Dival işinde kalın karton parçalarının iğneyi kırmamasını sağlamak ve delik delmek işleminde kullanılmak üzere hazırlanmış, tahta saplı ince, sivri uçlu tornavidaya benzeyen bir tür saplı çuvaldız(özcan, 1994 s:289). Tahta sapı, çelikten yapılmış ince ucu olan bir araçtır. sırasında kartonu delerek alttaki iğneyi üste çıkarmak için kullanılır.iyi bizin sapı küçük, ucu ince uzun ve sivri olmalıdır. (Markaloğlu, 1996s:20) Sap kısmı ortalama 5-6 cm,iğne kısmı ortalama 3-4 cm uzunluğundadır. (Fotoğraf-5)

41 23 Fotoğraf-4 Möhlüke Fotoğraf-5 Biz Çıkrık: İplik eğirmeye veya kordon bükmeye yarayan, tahta bir dikdörtgen kaide üzerine yerleştirilmiş, iplik takmak için bir çivisi ve bir yönetme kolu olan araçtır (Özcan, 1994 s:289). Büyük makaradan küçük makaralara sim sarmak için kullanılan, kordon ve tırtıl bükmeye yarayan bir araçtır.bir tahta üzerine tutturulmuştur. Makara takmak için çivisi, çivinin diğer ucunda da bükülecek ipliklerin takıldığı kancası vardır. Çivi lastikle yuvarlak çarka bağlıdır ve bir kol yardımı ile döndürülür (Markaloğlu, 1996 s:22). (Fotoğraf-6) Fotoğraf-6 Çıkrık Makat: Desen yapıştırılırken işleme kartonu hazırlanırken, iki kağıdın arasında kalan hava boşlukları gidererek düzgün yapışmasını sağlayan tahtadan yapılmış bir araçtır. Ortalama uzunluğu 20 cm dir.(fotoğraf-7)

42 24 Çekiç: Bir ağzı küt, diğer ağzı yassı, tahta saplı çakıcı ve dövücü alet (Doğan,2001 s:246).(fotoğraf-8) Fotoğraf-7 Makat Fotoğraf-8 Çekiç Kağıt makası: Karton kesmek için kullanılır. Küçük makas:iplik ve sim kesmek için kullanılır. Dikiş iğnesi: Dikiş ve işleme yapmakta kullanılan ince, bir ucu sivri diğer ucunda iplik geçirilecek delik bulunan çelik tel, suzen.(doğan, 2001 s:608) Boş makara: Sim, sırma veya iplik sarmak için kullanılır. Ütü: Kumaşı ütülemede ve desen yapıştırmada kullanılır Maraş (Dival) İşi Yapımında Kullanılan Gereçler Çiriş: Sarı zambak kökünden yapılan ve su ile karılarak kağıt karton gibi şeylerin yapıştırılmasında kullanılan bir zamktır(turani,1980 s:29). Sarı zambak veya çirişotu kökünün öğütülmesiyle elde edilen sarı toz.sulandırılarak yapıştırıcı olarak kullanılır(doğan,2001 s:264).

43 25 Çiriş otunun kök yumrularının kurutulup öğütülmesinden elde edilen toz halinde bir yapıştırıcıdır. Sulandırılarak kullanılır. Desenlerin beyaz kartona yapıştırılmasında, işleme kartonu ve kumaşın hazırlanmasında kullanılır. Çirişi sulandırmadan önce elemek yararlıdır. İyi cins çiriş sarı renkte ve ince öğütülmüş olmalı, içinde yabancı madde olmamalıdır (Markaloğlu, 1996 s:21) (Fotoğraf-9). Fotoğraf-9 Çiriş Beyaz karton: İnce ve iki yüzü parlak olmalıdır. Desenleri yapıştırmak için kullanılır(fotoğraf-10). Sarı karton: ve kabartma kartonu hazırlamak için kullanılır (Fotoğraf-11). Fotoğraf-10 Beyaz Karton Fotoğraf-11Sarı Karton Gri karton (İnce mukavva):işlenecek kumaşı germek için kullanılır (Fotoğraf-12).

44 26 Çimento Kağıdı(graft kağıdı): kartonu hazırlamak için kullanılır (Fotoğraf-13). Fotoğraf-12 Gri Karton Fotoğraf-13Çimento Kağıdı Kuru beyaz sabun: Köşeli beyaz sabun desen yapıştırmak işleme ve kabartma kartonu hazırlamak için kullanılır. Kumaş:Genellikle kadife, saten gibi dayanıklı kumaşlar kullanılır. Ancak yünlü kumaşlara, ipek, deri ve süet üzerine de uygulanır. kumaşı (çirişli) hazırlanırken sık dokulu ince kumaşlardan patiska veya opal kullanılır. Astar kumaşı:üstteki kumaşın kalınlığına göre; organze, mermerşahi, tafta,yıkanmış patiska, yün tela astar olarak kullanılır. Nakış ipliği: Desen yapışmış kumaşı gri kartona gererken teyellemek için kullanılır. Dikiş ipliği: yapılmış eşyaların dikilmesinde ve alt iplik olarak kullanılır. Çamaşır ipeği:ince çamaşır ipeği iplik olarak, simle karıştırılarak veya karıştırılmadan kullanılır. Kalın çamaşır ipeği alt iplik olarak kullanılır.

45 27 Sim:Astar iplik üzerine yassı metal telin sarılması ile elde edilir.ince ve kaliteli sim seçilmelidir. Genellikle altın ve gümüş rengindedir. Üst iplik olarak günümüzde daha çok üretilmekte ve kullanılmaktadır. (Markaloğlu, 1996 s:22) Çok ince altın ve gümüş tellerin ince ipek veya pamuk ipliklerin üzerine sarılması ile yapılır.(korkusuz, 1980 s:319)(fotoğraf-14) Fotoğraf-14 Sim Sırma: Kalın madensel tellerin veya altın ve gümüş külçelerin haddeler içinde eritilip makineler vasıtası ile inceltilmesinden meydana gelir. Altın ve gümüşten yapılanlar piyasada som sırma adı altında satılır (Korkusuz, 1980 s:319). Çok ince madensel bir teldir.üst iplik olarak kullanılır.(8-10 kat)ince, yumuşak ve iyi cins olanı seçilmelidir. Altın ve gümüş rengindedir(markaloğlu, 1996 s:20). (Fotoğraf-15)

46 28 Fotoğraf-15 Sırma Balmumu: Alt ipliği mumlamak için kullanılır.balmumu üst ipliklerin kaymamasını sağlar ve ipliği sağlamlaştırır. İplik çok mumlanırsa çürüyebilir.iplik üzerindeki fazla mumlar kumaş parçası ile alınmalıdır. Mum silinmezse kumaşta leke bırakabilir (Markaloğlu, 1996 s:21). Arıların petek yapmak için salgıladıkları madde(doğan, 2001 s:125) (Fotoğraf-16). Fotoğraf-16 Balmumu Sünger: Balmumunun fazlalığını silmek için kullanılır. Ayrıca gözlük kabı, çanta yapımında da iç astarı hazırlanırken kullanılır. Tırtıl:Sırmadan, fabrikasyon olarak üretilmiştir.kesilerek süslemelerde kullanılır. Düz ve kıvırcık olmak üzere iki türü vardır.altın ve gümüş rengindedir(mat ve parlak tırtıl da denir.) (Markaloğlu, 1996 s:22)(fotoğraf-17).

47 29 Fotoğraf-17 Tırtıl Yapıştırıcı: Kabartma yaparken ve kumaşa yapıştırılan desenin yapışmayan kısımlarını yapıştırırken kullanılır. Desenleri kumaşa yapıştırmak için kullanılır İlgili Araştırmalar Köklü (2004) İç Anadolu Bölgesindeki El li Peşkirler isimli doktora tezinde yöredeki müzelerde bulunan peşkirlerin boyutu, atkı ve çözgü sıklığı, teknik, gereç, renk, motif ve kompozisyon özelliklerini incelemiş elde edilen sonuçlardan el sanatları eğitiminde yararlanılmasını sağlamıştır. Köklü (2002) El işlemeleri isimli eserinde işleme hakkında genel bilgi, iğne tekniklerinin işlem basamaklarını detaylı bir şekilde incelemiş ve bu alanda yapılan eğitim çalışmalarına katkı sağlamıştır. Barışta (1999) Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk leri isimli eserinde Osmanlı İmparatorluğu döneminde yapılan işlemeler hakkında detaylı bilgi verilmiştir. Markaloğlu (1996) Dival (Sırma-Maraş İşi) isimli eserinde dival işlemenin tanımı ve tarihçesi, elde dival işlemede kullanılan araç gereçler, desen hazırlama, dival işi iğne teknikleri, kullanılan yardımcı ve süsleyici iğneler, makinede dival işleme işlem basamakları detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

48 30 Köklü (1995) Ankara İli Beypazarı İlçesindeki El li Türk İşi Çevreler isimli Yüksek lisans tezinde yöreye ait çevrelerin, boyut onarım durumu, kullanılan gereçler, renk konu, kompozisyon özelliklerini incelemiş elde edilen sonuçlardan el sanatları eğitiminde yararlanılmasını sağlamıştır. Barışta (1995) Türk Sanatı Tarihi isimli eserinde; nin tanımı sınıflandırılması ve yüzyıllara göre tarihçesini incelemiştir. Özcan (1994) Türk Nakışları Öğretim Yaprakları isimli eserinde; Türk İşi,Hesap İşi,Maraş İşi,İğne Oyaları ve Bartın Tel Kırma işlemlerinin yapım tekniklerini anlatmıştır. Yıldır (1986) Kahramanmaraş Yöresi Türk Sanatı isimli yüksek lisans tezinde Kahramanmaraş yöresi işleme sanatı ve Maraş işinin tarihçesi hakkında bilgi vermiştir. Barışta (1984) Cumhuriyet Dönemi Türk Halk ciliği Desen ve Terminolojisinden Örnekler isimli eserinde; Cumhuriyet dönemi halk işlemeciliğinde kullanılan türler, araç ve gereçler, uygulanan teknik, konu, biçimlendirme ve kompozisyonlar hakkında bilgi verilmiştir. Sezgin (2000) Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme isimli eserinde mesleki ve teknik eğitimde program geliştirme sürecini sistem yaklaşımına dayalı olarak açıklamıştır. Diğer bölümlerde sırasıyla iş analizi, eğitim amaçları, program kapsamının seçilmesi ve düzenlenmesi ile değerlendirme konularını incelemiştir. Sürür (1976) Türk Sanatı isimli eserinde işlemenin tanımı, uygulandığı alanlar, teknikler, kullanılan araç ve gereçler, motifler, kompozisyon özelliklerini incelemiştir.

49 31 BÖLÜM III YÖNTEM 3.1.Araştırma Modeli Araştırma kapsamında Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde uygulanan Maraş işi (dival) iğne teknikleri ile uygulanan ürünlerin; çeşitlerini, yapılış tarihlerini, kullanılan gereç, teknik, renk, motif ve kompozisyon özelliklerini öğretim analizi yapılarak incelemek konuları ele alınmıştır. Sırma atölyesinde son birkaç yıldır üretilen ve ulaşılabilen 50 adet ürünün fotoğrafları çekilmiştir. Bu ürünlerin her biri için teknik özellikleri, kullanılan gereç, kullanılan renk, motif ve kompozisyon özelliklerini belirten bilgi formu hazırlanarak ekler bölümünde sunulmuştur. Geçmişte ya da hala var olan bir durumu var olduğu haliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma olan betimsel araştırma modeli kullanılmıştır. Konu ile ilgili literatür taraması yapılarak araştırmayı desteklenmiştir Evren ve Örneklem Bu araştırmanın çalışma evrenini Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde üretilen Maraş (dival) işi iğne teknikleri ve süsleme tekniklerinin uygulandığı ürünler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde üretilen 50 adet Maraş işi (dival) iğne tekniği ile işlenmiş ürün oluşturmaktadır.

50 Veri Toplama Tekniği Bu konu için önce ilgili literatür taraması yapılmıştır.yapılan literatür taraması sonucunda kütüphaneler ve internet aracılığıyla konu ile ilgili Türkçe kaynaklara ulaşılmıştır. Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde üretilen geleneksel Maraş (dival) işi işlemeli ürünlerin özelliklerinin değerlendirilmesi amacıyla uzman denetiminde bilgi formu hazırlanmıştır. Bu ürünlerin fotoğrafları çekilerek bilgi formlarının arkalarında desen çizimleriyle sunulmuştur. 3.4.Verilerin Analizi Araştırmanın amacı doğrultusunda hazırlanan bilgi formlarından elde edilen veriler istatistiksel yöntemle değerlendirilmiştir. Bilgi formlarından elde edilen veriler % = (f x 100 ) / n formülü kullanılarak hesaplanmıştır. Ürünlerde kullanılan iğne teknikleri öğretim analiz tablosunda(tablo 4.1) en çok tekrar eden işlemden en az tekrar eden işleme doğru sıralanmıştır. Bu araştırmada bilgi formlarından elde edilen veriler ilgili konu başlıkları altında seçilen dival işi işlemeli ürün örneklerinin gözlenebilir tüm özellikleri, bilgi formlarından faydalanılarak tablolara aktarılmıştır. İncelenen ürünlerin; ürün çeşitleri (Tablo 4.2), ürünlerin yapılış tarihleri ( Tablo 4.3 ), zeminde, işlemede, süslemede ve kenar temizlemede kullanılan gereçler ( Tablo 4.4 ), zeminde, işlemede, süslemede ve kenar temizlemede kullanılan renkler ( Tablo 4.5), işlemede, süslemede ve kenar temizlemede kullanılan teknikler ( Tablo 4.6), işlemede kullanılan motif özellikleri ( Tablo 4.7 ) ve kompozisyon özellikleri ( Tablo 4.8 ) ile ilgili verilerin tablolara dökümü yapılmıştır. Elde edilen veriler sonucu oluşturulan tablolardan yüzde oranları hesaplanarak araştırma bulguları ve yorumlar bölümünde sunulmuştur.

51 33 BÖLÜM IV BULGULAR VE YORUMLAR 4.1. Maraş işi (Dival) İğne Tekniklerinin Öğretim Analizi Tablo 4.1. Öğretim Analiz Tablosu İŞLER Masa Bayrağı Pano Pano Pano İŞLEMLER Deseni oymak / x x x x x x x x x x x x Oyulmuş deseni yapıştırmak / x x x x x x x x x x x x Kumaşı kartona teyellemek / x x x x x x x x x x x x Balmumunu ütü ile almak / x x x x x x x x x x x x Düz sarma yapmak / x x x x x x x x x x x x Yarmalı sarma yapmak / x x x x x x x x x Astarla temizlemek / x x x x x x Tırtılla sarma yapmak / x x x x x Kabartma sarma yapmak / x x x Kum tırtıl yapmak / x Tırtılla kirpik yapmak / x x x x x Tırtılla hasıriğne yapmak / x x Köşe yapmak / x x x x x Delikli sarma yapmak / x x Düz pesent yapmak / x x x x Verev pesent yapmak / x x Pulu tırtılla tutturmak / x İnci dikmek Balıksırtı yapmak / Atma işi yapmak / x Top boncuk sarmak Sim kordon bükmek Tırtılla saçak bükmek / Gözlük kabı klipsi takmak Y. iğnesi arkası temizlemek Taç çalışması yapmak Toplam Pano Pano Dik. Örtü Oval Örtü Kare Örtü Dik. Örtü Dik. Örtü Dik. Örtü Kare Örtü

52 34 Tablo 4.1. in devamı İŞLER Kare Örtü Dik. Örtü Dik. Örtü Dik. Örtü İŞLEMLER Deseni oymak x x x x x x x x x x x x x Oyulmuş deseni yapıştırmak x x x x x x x x x x x x x Kumaşı kartona teyellemek x x x x x x x x x x x x x Balmumunu ütü ile almak x x x x x x x x x x x x x Düz sarma yapmak x x x x x x x x x x x x x Yarmalı sarma yapmak x x x x x x x x x x x x x Astarla temizlemek x x x x x x x x x x x x x Tırtılla sarma yapmak x x x x x x x x x x x Kabartma sarma yapmak x x x x x Kum tırtıl yapmak x x x x x Tırtılla kirpik yapmak x x Tırtılla hasıriğne yapmak x x x x x Köşe yapmak x x x x x x x x x x Delikli sarma yapmak x x Düz pesent yapmak x x Verev pesent yapmak x x x x x Pulu tırtılla tutturmak x x x x x İnci dikmek / x x Balıksırtı yapmak x x x Atma işi yapmak x x x x Top boncuk sarmak / Sim kordon bükmek Tırtılla saçak bükmek Gözlük kabı klipsi takmak Y. iğnesi arkası temizlemek Taç çalışması yapmak Toplam Bohça Bohça Yatak Örtüsü Seccade Yatak Örtüsü Yatak Örtüsü Gelinlik Gelinlik Gelinlik

53 35 Tablo 4.1. in devamı İŞLER Kaftan Ceket ve elbise Kaftan Kaftan İŞLEMLER Deseni oymak x x x x x x x x x x x x x Oyulmuş deseni yapıştırmak x x x x x x x x x x x x x Kumaşı kartona teyellemek x x x x x x x x x x x x x Balmumunu ütü ile almak x x x x x x x x x x x x x Düz sarma yapmak x x x x x x x x x x x x x Yarmalı sarma yapmak x x x x x x x x x x x x Astarla temizlemek x x x x x x x x x x x x Tırtılla sarma yapmak x x x x x x x x x x x x x Kabartma sarma yapmak x x x x x x Kum tırtıl yapmak x x x x x x x Tırtılla kirpik yapmak x x x x Tırtılla hasıriğne yapmak x x x x Köşe yapmak Delikli sarma yapmak x x x x Düz pesent yapmak x x Verev pesent yapmak x x x Pulu tırtılla tutturmak İnci dikmek x x x x Balıksırtı yapmak x x x x Atma işi yapmak x x Top boncuk sarmak x x Sim kordon bükmek / x Tırtılla saçak bükmek Gözlük kabı klipsi takmak / x Y. iğnesi arkası temizlemek Taç çalışması yapmak / Toplam Yelek Taç Elbise Kaftan Kaftan Kaftan Ceket Gözlük Gözlük

54 36 Tablo 4.1. in devamı İŞLER Çanta Çanta Albüm İŞLEMLER Deseni oymak x x x x x x x x x x x 50 Oyulmuş deseni yapıştırmak x x x x x x x x x x x 50 Kumaşı kartona teyellemek x x x x x x x x x x x 50 Balmumunu ütü ile almak x x x x x x x x x x x 50 Düz sarma yapmak x x x x x x x x x x 49 Yarmalı sarma yapmak x x x x x x x x 41 Astarla temizlemek x x x x x 36 Tırtılla sarma yapmak x x x x x x x 33 Kabartma sarma yapmak x x x x x 19 Kum tırtıl yapmak x x x x x 19 Tırtılla kirpik yapmak x x x x x 17 Tırtılla hasıriğne yapmak x x x x 16 Köşe yapmak 16 Delikli sarma x x x x 13 Düz pesent yapmak x x x x 13 Verev pesent yapmak x 12 Pulu tırtılla tutturmak 9 İnci dikmek x x 9 Balıksırtı yapmak 8 Atma işi yapmak 8 Top boncuk sarmak x 4 Sim kordon bükmek 2 Tırtılla saçak bükmek x 2 Gözlük kabı klipsi takmak 2 Y. iğnesi arkası temizlemek / x 2 Taç çalışması yapmak 1 Toplam Kese Çanta Fular Fular Fular Şal Yaka iğnesi Yaka iğnesi TOPLAM Tablo 4.1. öğretim analiz tablosunda işlemler sık tekrarlanandan az tekrarlanana doğru sıralanmıştır. Tabloda (/) işaretli işlemler ilk yapılan işlemi, (X) işaretli işlemler tekrarlanan işlemleri göstermektedir.buna göre deseni oymak, oyulmuş deseni yapıştırmak, kumaşı kartona teyellemek, balmumunu ütü ile almak işlemleri

55 37 bütün işlerde kullanılan işlemlerdir. Düz sarma, yarmalı sarma, astarla temizleme, tırtılla sarma, kabartma sarma, kum tırtıl yapma, işlemleri 49 ile 19 sayıları arasında tekrar eden işlemlerdir. Tırtılla kirpik yapma, tırtılla hasır iğne yapmak, köşe yapmak, delikli sarma yapmak, düz pesent yapmak, verev pesent yapmak işlemleri 17 ile 12 sayıları arasında tekrar eden işlemlerdir. Pulu tırtılla tutturmak, inci dikmek, balıksırtı yapmak, atma işi yapmak, top boncuk sarmak işlemleri 9 ile 4 sayıları arasında tekrar eden işlemlerdir. Sim kordon bükmek, tırtılla saçak bükmek, gözlük kabı klipsi takmak, yaka iğnesi arkası temizlemek işlemleri 2 kere tekrar eden işlemlerdir. Taç çalışması işlemi en az tekrar eden işlemdir. Tabloya göre bir önceki işin yapımında öğrenilen işlem diğer işlerde tekrar imkanı vermekte, ayrıca diğer işlemlerin öğretilmesinde bir araç olarak kullanılmaktadır Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesinde Uygulanan Maraş (Dival) İşi İğne Teknikleri Dival işlemede uygulanan iğne teknikleri şu şekilde sıralanabilir. 1- Sarma Düz sarma Verev sarma Yarmalı sarma Kabartma sarma Delikli sarma 2-Pesent Düz pesent Verev pesent 3- Balıksırtı 4- Hasır iğne 5- Aplike

56 38 6- Taç (kenar) çalışması Dival işlemede uygulanan süsleme teknikleri şu şekilde sıralanabilir. 1-Tırtılla sarma yapmak 2-Kum tırtıl yapmak 3-Tırtılla kirpik yapmak 4-Tırtılla hasır iğne yapmak 5-Tırtılla sap işi yapmak 6-Pul dikmek 7-İnci vb. dikmek 8-Top boncuk sarmak 9-Tırtılla kordon bükmek 10-Atma işi yapmak Dival işlemede sırası ile aşağıdaki işlemler uygulanır. 1-den önceki işlemler Desen hazırlamak Çiriş hazırlamak Desen kartonu hazırlamak kartonu hazırlamak kumaşı hazırlamak Kabartma kartonu hazırlamak Deseni işleme kartonuna teyellemek Deseni oymak Oyulmuş deseni kumaşa yapıştırmak 2- sırasındaki işlemler Desen yapıştırılmış kumaşı kartona teyellemek Dival işleme iğne tekniklerini uygulamak Süsleme tekniklerini uygulamak

57 39 3- sonrasındaki işlem basamakları Gri kartonu temizlemek Tiner uygulamak Ütü ile mumun fazlalığını almak Kenar temizleme tekniklerini uygulamak 4.3. Dival İşi Tekniklerinin Meslek Analizleri Bu bölümde Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Sırma Atölyesi nde uygulanan dival işinin işlemeden önceki, işleme sırasındaki ve işlemeden sonra uygulanan tekniklerin meslek analizleri yapılmış ve işlem yapraklarına yer verilmiştir.

58 40 İşlem DESEN HAZIRLAMAK İşlem No 1 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parşömen kağıdı Kurşun kalem Silgi İŞLEM BASAMAKLARI 1- Parşömen kağıdını ürün kalıbında kesiniz. 2- Çeşitli kaynaklarından yararlanılarak oluşturulacak desenin ilk araştırmalarını yumuşak kalemle çiziniz. 3- Deseni dival işleme tekniğine uygun olarak birbiriyle bağlantılı olacak şekilde, çok büyük veya çok küçük motiflere yer vermeden, desen kalıbındaki yerine çiziniz. 4- Desenin son halini çok net bir şekilde sert kalemle parşömen kağıdına çiziniz.(fotoğraf-18) Not: Desen yumuşak kalemle çizilirse beyaz kartona yapıştırılırken sabun ve makatla dağılabilir. Fotoğraf-18

59 41 İşlem ÇİRİŞ HAZIRLAMAK İşlem No 2 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Çiriş Su Seyrek dokulu elek Kap İŞLEM BASAMAKLARI 1- Çirişi eleyiniz. 2- Kaba yeteri kadar su koyunuz. 3- Çirişi azar azar suya ilave ederek karıştırınız.(fotoğraf-19a) 4- İçinde hiç pürüz kalmayacak şekilde parmaklarınızla eziniz. 5- Baş ve işaret parmakları arasında çiriş uzayacak a kıvamda hazırlanır. (Fotoğraf-19b) Not: Kurumuş çiriş tekrar sulandırılmaz. Sulandırılarak kullanılmayacağından dolayı sırasıyla önce desen kartonu, işleme kartonu sonra kabartma kartonu hazırlanır. b Fotoğraf-19

60 42 İşlem DESENİ BEYAZ KARTONA İşlem No YAPIŞTIRMAK 3 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Beyaz karton Parşömen kağıdına çizilmiş desen Hazırlanmış çiriş Kuru beyaz sabun Makat Kağıt makası İŞLEM BASAMAKLARI 1- Deseni etrafından 2-3 cm pay bırakarak kesiniz. 2- Beyaz kartonu kesilen parşömen kağıdı büyüklüğünde kesiniz. 3- Beyaz kartona sağ elin işaret parmağıyla çirişi ince bir tabaka halinde aynı yönde sürünüz. (Fotoğraf-20a) a Fotoğraf-20

61 43 İşlem DESENİ BEYAZ KARTONA İşlem No YAPIŞTIRMAK 3 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Beyaz karton Parşömen kağıdına çizilmiş desen Hazırlanmış çiriş Kuru beyaz sabun Makat Kağıt makası İŞLEM BASAMAKLARI 4- Parşömen kağıdını beyaz kartona sürülmüş çirişin üzerine yerleştiriniz. 5- Desenin ortasından kenarlara doğru beyaz sabun sürerek parşömen kağıdını beyaz kartona yapıştırınız. 6- Makat yardımıyla hava boşluklarını alınız. (Fotoğraf-20b) Not: a) Parşömen kağıdının iyi cins olması ve yapıştırma işlemi sırasında çabuk hareket edilerek kağıdın yırtılmaması sağlanmalıdır. b) Seri üretim yapılırken zamandan kazanmak için desen kartonu hazırlama işlemi fotokopisi çekilmiş desenin etrafından kesip tersine sıvı yapıştırıcı sürülür ve beyaz kartona yapıştırılarak yapılır. Böylece desen kartonu hazırlamak için her seferinde çirişli karton hazırlamaya gerek kalmaz. b Fotoğraf-20

62 44 İşlem İŞLEME KARTONU İşlem No HAZIRLAMAK 4 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI 1- Sarı kartonu ve çimento kağıdını aynı büyüklükte kesiniz. 2- Çirişi işleme kartonuna sürülecek kıvama getiriniz. 3- Sarı kartonun üzerine,sol kenardan sağ kenara Sarı karton Graft kağıdı Hazırlanmış çiriş Kuru beyaz sabun Makat Kağıt makası Temizlik bezi doğru çirişi işaret parmağınızla aynı yönde a sürünüz. (Fotoğraf-21a) 4- Graft kağıdının parlak yüzü üstte kalacak şekilde çirişin üzerine koyunuz. 5- Beyaz sabunu sürerek çimento kağıdını net bir şekilde yapıştırınız. (Fotoğraf-21b) 6- Buruşan yerleri hemen kaldırarak, sabunla tekrar b yapıştırınız. 7- Makatla hava boşluklarını sürerek gideriniz. 8- Kağıtta buruşukluk olmamasına ve yırtılmamasına dikkat ediniz. 9- Kartonun tersini çeviriniz. c 10- Düzgün ve çok ince bir kat çiriş sürerek kurumaya bırakınız. (Fotoğraf-21c) Fotoğraf-21

63 45 İşlem KABARTMA KARTONU İşlem No HAZIRLAMAK 5 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Sarı karton Hazırlanmış çiriş Kuru beyaz sabun Makat Kağıt makası Temizlik bezi İŞLEM BASAMAKLARI 1- Bir tabaka sarı kartonu dörde bölünüz.. 2- Kartonun birinci katına çiriş sürünüz. 3- Yalnız makat kullanarak 2. kartonu yapıştırınız. (Ara katlara sabun sürülmez) (Fotoğraf-22a) 4-2. kartonun üzerine tekrar çiriş sürünüz. (Fotoğraf-22b) 5-3. kartonu makat yardımıyla yapıştırınız,üzerine tekrar çiriş sürünüz kartonu makat ve sabun yardımıyla yapıştırınız. 7- Hazırlanan kartonun tamamı ağırlık altında kalacak şekilde kurumaya bırakınız. a b Fotoğraf-22

64 46 İşlem BALMUMLU İPLİK İşlem No HAZIRLAMAK 6 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Balmumu Üç kat dikiş ipliği Patiska veya sünger İŞLEM BASAMAKLARI 1- Üç kat dikiş ipliğini 1 metre boyunda olacak şekilde kesiniz. 2- İpliği bir ucundan sol elinizle tutarken balmumunu sağ elinizle ipliğin bir ucundan diğer ucuna üç kere sürünüz. (Fotoğraf-23a,b) 3- İpliği kullanmadan önce patiska veya sünger parçası ile balmumunun fazlasını siliniz. Not: Zaman kazanmak için iki veya üç kişi beraber iplik mumlayabilir. Bu işlem sırasında; üç adet makaradan gelen ipliğe bir kişi balmumunu sürer ikinci kişi boş bir makaraya mumlanan ipliği sarabilir. Böylelikle mumlu iplik hazırlamak için fazla vakit kaybı olmaz. a b Fotoğraf-23

65 47 İşlem DESENİ İŞLEME KARTONUNA İşlem No T TEYELLEMEK 7 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI 1- Desen kağıdı büyüklüğünde iki adet işleme kartonu kesiniz. 2- Çirişli kısımları altta kalacak şekilde iki kat işleme kartonunun üzerine desen kağıdını yerleştiriniz. 3- Üç kat kartonu ataçla tutturarak cüldenin ağzına Cülde Biz Küçük, büyük makas Dikiş iğnesi Mumlu iplik Beyaz kartona yapışmış desen kartonu sıkıştırınız. (Fotoğraf-24a) 4- Mumlanmış ve silinmiş ipliği iğneye geçirip a düğümleyiniz. 5- Desenin 0.5 cm etrafından teyelleyiniz.(teyelin boyu 7mm yi geçmemelidir.) (Fotoğraf-24b) 6- İplik bitiminde 2-3 teyel geri dönerek sağlamlaştırınız. Not: Simetrik desenlerde, özellikle giysi desenlerinde kartonun çimento kağıdı yapışmış yüzleri üst üste getirilir.karşılıklı desenlerin aynı olması için bu uygulama yapılır. b Fotoğraf-24

66 48 İşlem DESENİ OYMAK İşlem No 8 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Teyellenmiş desen Möhlüke(Bıçak) Gri karton Bıçak sarmak için kumaş parçası Biley taşı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Bir adet gri kartonu dörde bölünüz. 2- Bıçağı uç kısmı açıkta kalacak şekilde kumaş parçasıyla sarınız. 3- Bıçağın sapını elinizle iyice kavrayınız ve bez sarılı yerinden bıçağın uç kısmını işaret ve baş parmağınızla tutunuz. 4- Teyellenmiş deseni gri kartonun üzerinde bıçağın a ucunu ileri doğru ittirerek oyunuz. (Fotoğraf-25a,b) 5- Desen oyulurken ortadan başlanmalı kenarlarda bitirilmelidir. Not: Möhlükenin ucunun arada biley taşına sürerek keskinleştirebilirsiniz. Desenin üzerine kuru beyaz sabun sürerek möhlükenin daha rahat kaymasını sağlayabilirsiniz. b Fotoğraf-25

67 49 İşlem OYULMUŞ DESENİ KUMAŞA İşlem No YAPIŞTIRMAK 9 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Oyulmuş desen Kumaş Yapıştırıcı Gri karton Çekiç İŞLEM BASAMAKLARI 1- Kumaşı kullanım alanına göre kesip hazırlayınız. 2- Küçük desenleri yerinden çıkararak kumaş üzerinde tespit ettiğiniz noktaya tersine az miktarda yapıştırıcı sürerek yapıştırınız. (Fotoğraf-26a,b) 3- Çekiçle vurarak sabitleyiniz. 4- Büyük desenli oygularda teyelleri makasla keserek oygunun kalıbını çıkarınız.. 5- Desen kalıbını kumaş üzerine toplu iğne ile sabitleyiniz. 6- Deseni parça parça yapıştırıcı sürerek kalıba yerleşiriniz ve çekiçle sabitleyiniz. 7- Toplu iğneleri çıkarıp kalıbı kumaş üzerinden alınız. 8- Deseni kumaşın tersinden ütüleyiniz. Not: Çirişin tükürükle yapışma özelliğinden dolayı desenin tersinden yani çirişli yüzünden tükürük sürülerek yapıştırılır.ancak yapıştırıcı kullanarak daha pratik bir yapıştırma sağlanmış olur. a b Fotoğraf-26

68 50 İşlem KUMAŞI KARTONA İşlem No TEYELLEYEREK GERMEK 10 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Desen yapıştırılmış kumaş Astarlık kumaş Gri karton Nakış ipliği Dikiş iğnesi Nakış makası İŞLEM BASAMAKLARI 1- Gri kartonu desen büyüklüğünde kesiniz. 2- Astarı desen büyüklüğünde kesiniz. 3- Kumaşla karton arasına astar yerleştiriniz. (Fotoğraf-27a) 4- Desenin etrafından biz yardımıyla kumaşı gri kartona nakış ipliği ile teyelleyiniz. (Fotoğraf-27b,c) 5- Kumaşın sarkan kısımlarını kırılmayacak şekilde kıvırarak kartona teyelleyiniz. a b c Fotoğraf-27

69 51 İşlem KABARTMA DESENİNİ İşlem No Y YONTMAK 11 Hazırlanmış kabartma kartonu Möhlüke Gri karton KULLANILAN ARAÇ VE Parşömen kağıdı GEREÇLER Siyah karbon kağıdı Kurşun kalem Ütü Sıfır numara zımpara kağıdı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Kabartma yapılacak deseni oyulmuş deseninin üzerinden parşömen kağıdına çiziniz. 2- Çizdiğiniz deseni kabartma kartonuna karbon kağıdı aracılığı ile geçiriniz. 3- Dört kat gri karton üzerinde deseni möhlüke ile oyunuz. (Fotoğraf-28a) 4- Oyduğunuz kabartma desenini sıcak ütü ile ütüleyiniz. 5- Kabartma desenini içten dışa doğru möhlükenin ucunu ve sırtını kullanarak yontunuz. (Fotoğraf-28b) 6- Zımpara kağıdı ile zımparalayarak kabartma deseninin fazlalıklarını düzeltiniz ve desen üzerindeki yerine tersine sıvı yapıştırıcı sürerek a b yapıştırınız. (Fotoğraf-28c) c Fotoğraf-28

70 52 İşlem DÜZ SARMA YAPMAK İşlem No 12 Cülde Cağ Biz KULLANILAN ARAÇ VE Üç makara sim GEREÇLER Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Soldan sağa yukarıdan aşağı gelecek şekilde işleme kumaşını cüldenin ağzına yerleştiriniz. 2- Makaraları cağa diziniz ve cağdan cüldeye sim akışının düzgün gelmesini sağlayacak şekilde cağı masaya yerleştiriniz. 3- Mumlu ipliği iğneye takarak ucunu düğümleyiniz. 4- Bizi sağ ele üste gelecek şekilde iğneyi sol ele alta gelecek şekilde tutunuz. 5- Simin uçlarını birleştiriniz ve cüldenin ağzının kenarına sıkıştırınız. 6- Başlama noktasına 1cm uzaklıkta desenin sol kenarına bizi kumaşa dik olarak batırınız ve alttan iğneyi battığınız noktada bizle buluşturunuz. (Fotoğraf-29a) a Fotoğraf-29

71 53 İşlem DÜZ SARMA YAPMAK İşlem No 12 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 7. İğneyi üste çıkarınız ve simi iğnenin arasına alarak aynı noktaya tekrar batınız (Bizle iğne sağ elde duracaktır) 8. İlk düğüm olduğu için simin oluşan halkadan kaçmaması için mumlu ipliği yavaşça çekerek simi yerine oturtunuz. 9. Simi çok çekmeyiniz astarla karton arasına gizleyiniz. b 10. Başlama noktasına geliniz, bizi desenin sol kenarına batınız ve mumlu ipliği kumaşın yüzüne çıkarınız. 11. Simi iğnenin arasına alarak tekrar aynı noktaya batınız ve mumlu ipliği aşağı doğru çekerek oturtunuz. (Fotoğraf-29b,c) c 12. Bizinizi battığınız noktanın tam karşısına gelecek şekilde desenin sağ kenarına batırınız ve iğneyi kumaşın yüzüne çıkarınız. Fotoğraf-29

72 54 İşlem DÜZ SARMA YAPMAK İşlem No 12 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 13. Simi iğnenin arasına alınız. 14. Üstte simi sağ elinizin baş parmağıyla düzeltirken avucunuzla tutarak yerleştiriniz ve altta mumlu ipliği sol elinizin işaret parmağına dolayarak çekiniz. 15. Bizinizi desenin sol kenarına bir önceki sarmanın 1mm aşağı noktasına batırınız ve iğneyi kumaşın yüzüne çıkarınız. d 16. Simi iğnenin arasına alınız 17. Üstte simi sağ elinizin orta parmağıyla kendinize doğru yatırarak düzeltirken, avucunuzla tutarak yerleştiriniz ve altta mumlu ipliği sol elinizin işaret parmağına dolayarak çekiniz. 18. Deseni bu şekilde sararak bitiriniz.(fotoğraf 29d) 19. Simi 5-6 cm uzunluğunda kesip kumaşın tersine çekiniz ve mumlu iplikle düğüm yaparak fazlalığını kesiniz.(fotoğraf 29e) e Fotoğraf-29

73 55 İşlem YARMALI SARMA YAPMAK İşlem No 13 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1. Soldan sağa yukarıdan aşağı gelecek şekilde işleme kumaşını cüldenin ağzına yerleştiriniz. 2. Makaraları cağa diziniz ve cağdan cüldeye sim akışının düzgün gelmesini sağlayacak şekilde cağı masaya yerleştiriniz. 3. Mumlu ipliği iğneye takarak ucunu düğümleyiniz. 4. Bizi sağ ele üste gelecek şekilde iğneyi sol ele alta gelecek şekilde tutunuz. a 5. Simin uçlarını birleştiriniz ve cüldenin ağzının kenarına sıkıştırınız. 6. Yarmalı bölüme gelinceye kadar sarma yapınız. 7. Yarmalı bölüme gelince bizi soldan sağa doğru yarmanın ortasına batarak alt ipliği üste çıkarınız ve simi alt ipliğin arasına alarak yerine oturtunuz. (Fotoğraf-30a) Fotoğraf-30

74 56 İşlem YARMALI SARMA YAPMAK İşlem No 13 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 8. Bizinizi ortadan sağa doğru desenin kenarına batınız alt ipliği üste çıkarınız ve simi alt ipliğin arasına alarak yerine oturtunuz. 9. ye bu şekilde devam ederek yarmalı yaprağın yarısını işleyiniz. 10. Yarmaya başladığınız noktaya simi atlayarak geliniz ve yaprağın diğer yarısını tamamlayınız. b (Fotoğraf-b) 11. tamamlanınca simi 5-6 cm uzunluğunda kesip kumaşın tersine çekiniz ve mumlu iplikle düğüm yaparak fazlalığını kesiniz. (Fotoğraf-c) c Fotoğraf-30

75 57 İşlem DELİKLİ SARMA YAPMAK İşlem No 14 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Soldan sağa yukarıdan aşağı gelecek şekilde işi cüldenin ağzına yerleştiriniz. 2- Makaraları cağa diziniz ve cağı cüldenin yanına sim rahat gelecek şekilde yerleştiriniz. 3- Simin uçlarını birleştiriniz ve mumlu ipliği iğneye takarak ucunu düğümleyiniz. 4- Bizi sağ ele üste iğneyi sol ele alta alınız. a 5- Simin uçlarını birleştiriniz ve cüldenin ağzının kenarına sıkıştırınız 6- Siminizi tutturunuz ve mineyi dıştan içe doğru olacak şekilde sarmaya başlayınız. (Fotoğraf-31a) 7- İç tarafa daha sık dışa daha seyrek batışlarla işlemeye devam ediniz. 8- Yaprağın ortasına gelince bizi kartona delik b açarak batınız ve iğneyi yaprağın ortasından kumaşın yüzüne çıkarınız. 9- Simi iğnenin arasına alarak aynı noktaya tekrar batınız ve mumlu ipliği aşağı çekerek simi oturtunuz. (Fotoğraf-31b) Fotoğraf-31

76 58 İşlem DELİKLİ SARMA YAPMAK İşlem No 14 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 10. Bizinizi yaprağın kenarına batınız ve iğneyi kumaşın yüzüne çıkarınız. 11. Simi iğnenin arasına alarak aynı noktaya tekrar batınız ve mumlu ipliği aşağı çekerek simi oturtunuz. 12. Bizinizi tekrar yaprağın ortasında oluşan deliğe batırırınız ve iğneyi kumaşın yüzüne çıkarınız. c 13. Simi iğnenin arasına alarak aynı noktaya tekrar batınız ve mumlu ipliği aşağı çekerek simi oturtunuz. 14. Yaprağın büyüklüğüne göre deliğe batış sayısını arttırınız. 15. Bizinizi yaprağın iç noktasına batırınız ve mine yaprağını sararak tamamlayınız. 16. Diğer yapraklarda da aynı işlemleri tekrarlayarak d mineyi bitiriniz. (Fotoğraf-31c,d) Not: Büyük mineli desenlerde delik sayısı üçe çıkarılarak işleme yapılır. Fotoğraf-31

77 59 İşlem BALIKSIRTI YAPMAK İşlem No 15 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1. Soldan sağa yukarıdan aşağı gelecek şekilde işi cüldenin ağzına yerleştiriniz. 2. Makaraları cağa diziniz ve cağı cüldenin yanına sim rahat gelecek şekilde yerleştiriniz. 3. Simin uçlarını birleştiriniz ve mumlu ipliği iğneye takarak ucunu düğümleyiniz. 4. Bizi sağ ele üste iğneyi sol ele alta alınız. 5. Simin uçlarını birleştiriniz ve cüldenin ağzının kenarına sıkıştırınız a 6. Siminizi tutturunuz ve bizinizi desenin alt noktasından kenarına batırınız. 7. Balıksırtı yapılacak olan deseni şekline göre ortasından istenilen mesafeye kadar kopmayacak şekilde möhlüke ile yarınız. 8. Desenin şekline göre alt kenar noktasından siminizi tutturarak işlemeye başlayınız. (Fotoğraf-32a) Fotoğraf-32

78 60 İşlem BALIKSIRTI YAPMAK İşlem No 15 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Cülde Cağ Biz Üç makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 9. Simi desenin şekline göre verev olacak şekilde işleyiniz. 10. yi tek yönlü yaparak uç noktaya kadar geliniz. 11. Uç noktasında iç tarafa daha sık, dış tarafa daha seyrek batarak dönüşü sağlayınız. 12. Diğer tarafı aksi yönde verev sarma işleyerek b balıksırtını tamamlayınız. (Fotoğraf-32a,b) c Fotoğraf-32

79 61 İşlem KABARTMA SARMA YAPMAK İşlem No 16 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı 1. Desenin kabartmasız bölümlerini işleyiniz. 2. Yontulmuş ve zımparalanmış kabartma desenini tersine sıvı yapıştırıcı sürerek işlenecek bölüme yapıştırınız. (Fotoğraf-33a) 3. Desenin şekline göre dört kat simle düz sarma veya tek yönlü balıksırtı olacak şekilde işleyiniz. (Fotoğraf-33b,c) Not : Desenin kabartmalı bölümleri işleme sırasında cüldenin ağzında kalınlık yapmaması için en son işlenir. a b c Fotoğraf-33

80 62 İşlem DÜZ PESENT YAPMAK İşlem No 17 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı 1. Soldan sağa yukarıdan aşağı gelecek şekilde işi cüldenin ağzına yerleştiriniz. 2. Makaraları cağa diziniz ve cağı cüldenin yanına sim rahat gelecek şekilde yerleştiriniz. 3. Simin uçlarını birleştiriniz ve mumlu ipliği iğneye takarak ucunu düğümleyiniz. 4. Bizi sağ ele üste iğneyi sol ele alta alınız. 5. Simin uçlarını birleştiriniz ve cüldenin ağzının a kenarına sıkıştırınız. 6. Düz pesent yapılacak yeri sarma yönünde istenilen sıklıkta çiziniz.(örnekte anlatılan beş çizgi olarak çizilmiştir.) 7. Başlangıç noktasından ilk pesent yerine kadar verev sarma yapınız. (Fotoğraf-34a) Fotoğraf-34

81 63 İşlem DÜZ PESENT YAPMAK İşlem No 17 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı 8. Sağdan sola doğru simi desenin başlangıç noktasından bitiş noktasına doğru atınız. 9. Bizinizi ikinci çizgi üzerindeki noktaya batırıp siminizi oturtunuz. 10. Bizinizi desenin sağ dış noktasına batırıp siminizi oturtunuz. 11. Bizinizi birinci çizgi üzerindeki noktaya batırınız b ve siminizi oturtunuz. 12. Bizinizi desenin sol dış noktasına batırınız ve siminizi oturtunuz. 13. Bizinizi çizgi üzerindeki beşinci noktaya batırınız ve siminizi oturtunuz. 14. Bizinizi tekrar desenin sağ dış noktasına batınız ve siminizi oturtunuz. c 15. Bizinizi dördüncü noktaya batınız ve siminizi oturtunuz. Fotoğraf-34

82 64 İşlem DÜZ PESENT YAPMAK İşlem No 17 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı 16. Bizinizi desenin sol dış noktasına batırınız ve siminizi oturtunuz. 17. Bizinizi üçüncü noktaya batınız ve siminizi oturtunuz. 18. Bizinizi tekrar desenin sağ dış noktasına batınız ve siminizi oturtunuz. 19. Bizinizi ikinci noktaya batınız ve siminizi oturtunuz. 20. Bizinizi desenin sol dış noktasına batırınız ve siminizi oturtunuz. 21. Bizinizi birinci noktaya batınız ve siminizi oturtunuz. 22. Sağdan sola doğru simi desenin başlangıç noktasından bitiş noktasına doğru atınız. 23. İşlem 13 den takip ederek işlemeye devam ediniz. 24. Desenin son sırasını başlangıçta yaptığınız gibi verev sarma ile bitiriniz. (Fotoğraf-34d,e) Not: Düz pesent işlerken simin yönü mutlaka düz olmalı asla kaydırılmamalıdır. d e Fotoğraf-34

83 65 İşlem VEREV PESENT YAPMAK İşlem No 18 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı 1. Soldan sağa yukarıdan aşağı gelecek şekilde işi cüldenin ağzına yerleştiriniz. 2. Makaraları cağa diziniz ve cağı cüldenin yanına sim rahat gelecek şekilde yerleştiriniz. 3. Simin uçlarını birleştiriniz ve mumlu ipliği iğneye takarak ucunu düğümleyiniz. 4. Bizi sağ ele üste iğneyi sol ele alta alınız. a 5. Simin uçlarını birleştiriniz, cüldenin ağzının kenarına sıkıştırınız ve simi başlama noktasının 1cm uzağına tutturunuz. 6. Desenin en ince bölümünün dış noktasından bizinizi batınız ve simi oturtunuz. 7. Bizinizi dış noktanın tam karşısına gelen iç noktaya batırınız ve simi oturtunuz. 8. Bizinizi tekrar dış noktaya batınız ve simi oturtunuz. (Fotoğraf-35a) 9. Dış noktadan desenin şekline göre 2 veya 3 mm desen üzerinden iç noktaya bizinizi batırınız ve simi oturtunuz. Fotoğraf-35

84 66 İşlem VEREV PESENT YAPMAK İşlem No 18 Cülde Cağ Biz KULLANILAN ARAÇ VE Dört makara sim GEREÇLER Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 10. Bizinizi tekrar iç noktaya batırınız ve simi oturtunuz. 11. İç noktadan bir önceki sırada oluşan deliğin 2 veya 3 mm aşağısına yeni bir noktaya bizinizi batırınız ve simi oturtunuz. 12. Battığınız noktanın tam karşısına gelen dış hattaki noktaya bizinizi batırınız ve simi oturtunuz. 13. Bizinizi tekrar en son oluşturduğunuz deliğe batırınız ve simi oturtunuz. 14. Bizinizi simler yan yana gelecek şekilde ayarladığınız mesafedeki dış noktaya batırınız ve b simi oturtunuz. (Fotoğraf-35b) Fotoğraf-35

85 67 İşlem VEREV PESENT YAPMAK İşlem No 18 Cülde Cağ Biz KULLANILAN ARAÇ VE Dört makara sim GEREÇLER Mumlu iplik Küçük makas kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 15. İç noktadan bir önceki sırada oluşan deliğin 2 veya 3 mm aşağısına yeni bir noktaya bizinizi batırınız ve simi oturtunuz. 16. Bizinizi iç kısımda simler yan yana gelecek şekilde ayarladığınız mesafedeki iç noktaya batırınız ve simi oturtunuz. 17. İç noktadan simi dış noktaya düz atacak şekilde bizinizi dış noktaya batınız işlemden itibaren takip ederek işlemleri c tekrarlayınız ve işlemeyi bitiriniz. (Fotoğraf-35c) Not: Desenin şekline göre delik sayısını arttırarak veya azaltarak işlemeye devam ediniz. Verev pesent işlerken simler delikleri kapatmayacak mesafede yan yana gelecek şekilde işlenmelidir. Fotoğraf-35

86 68 İşlem HASIR İĞNE YAPMAK İşlem No 19 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI 1. Desende hasır iğne yapacağınız yüzeye istenilen sıklıkta cetvel yardımı ile eşit paralel çizgiler çiziniz. 2. Makaraları cağa diziniz ve cağı cüldenin yanına sim rahat gelecek şekilde yerleştiriniz. Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Cetvel kumaşı 3. Simin uçlarını birleştiriniz ve mumlu ipliği iğneye takarak ucunu düğümleyiniz. a 4. Bizi sağ ele üste iğneyi sol ele alta alınız. 5. Simi tutturunuz ve başlama noktasına bizinizi batırınız. 6. Başlama noktasından paralel çizgileri bir atlayarak möhlüke ile 3veya 4 mm yarınız. b 7. Başlangıç noktasından başlayarak yardığınız noktalara batarak simi istenilen kalınlığa gelene kadar işleyiniz. (Fotoğraf-36a) 8. Möhlüke ile bir önceki yardığınız çizgileri değil yarmadığınız çizgileri 3veya 4 mm yarınız. c (Fotoğraf-36b) 9. Bu sırada yardığınız noktalara batarak işlemeye devam ediniz.(fotoğraf-36c) Fotoğraf işlemden hasır iğneyi tamamlayınız.

87 69 İşlem APLİKE İşlem No 20 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI 1- Aplike tekniğine uygun olarak hazırlayıp oyduğunuz deseni öncelikle aplikelik kumaş üzerine yapıştırınız. 2- Kumaşın fazlalıklarını sivri uçlu ve keskin bir nakış makasıyla oyulmuş desenin etrafından Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı,aplike kumaşı kesiniz. 3- Desenin tersine aplikelik kumaşı kirletmeyecek a şekilde yapıştırıcı sürünüz ve fon kumaşının üzerinde tesbit ettiğiniz noktaya deseni yapıştırınız. (Fotoğraf-37a) 4- kumaşı ile gri kartonun arasına astar b yerleştiriniz ve kumaşı kartona teyelleyiniz. 5- İşi cüldenin ağzına yerleştiriniz ve istenilen teknikle işlemeye başlayınız. (Fotoğraf-37b) Not: Aplikelik kumaşı oyulmuş desene yapıştırırken, aplikelik kumaş ve fon kumaşının en ve boy ipliği üst üste gelecek şekilde yerleştirilerek yapıştırılmalıdır. c Fotoğraf-37

88 70 İşlem TAÇ ÇALIŞMASI İşlem No 21 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI 1. 1-Kenar desenini kumaşa yapıştırınız ve gri kartona teyelleyiniz Kumaşı kartona gerdikten sonra taç çalışması yapılacak olan kenardaki kumaşı ve kartonu desenin dibinden kesiniz. (Fotoğraf-38a) Cülde Cağ Biz Dört makara sim Mumlu iplik Küçük makas kumaşı 3. 3-İşi cüldenin ağzına sıkıştırınız Bizi sağ ele üste iğneyi sol ele alta alınız. a 5. 5-Simin uçlarını birleştiriniz, cüldenin ağzının kenarına sıkıştırınız ve simi başlama noktasının 1cm uzağına tutturunuz Bizi kumaşın olduğu yere normal batırınız Kesilmiş olan bölüme ise biz batırmayınız, düğümü boşlukta alt iplikle üst ipliği birbirine b dolayarak oluşturunuz ve desenin 2 veya 3 mm tersinden içine gizleyiniz. Not: Bu çalışmaya alternatif olarak desen tül vb. ince kumaşlar üzerine yapıştırılıp işleme bittikten sonra dikkatlice dibinden kesilerek kenar temizliği yapılabilir. Fotoğraf-38

89 71 İşlem TIRTILLA SARMA YAPMAK İşlem No 22 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Tırtılları işleme yapılacak yerin genişliğine göre kesiniz. 2- İşi cüldeye yerleştiriniz. 3- Mumlu ipliği biz yardımıyla işlenecek desenin sol kenarından kumaşın yüzüne çıkarınız. 4- İğneye tırtıl geçiriniz ve desenin sağ kenarına batarak mumlu ipliği alta çekiniz. 5- Tırtılları isteğe göre bir parlak bir mat olacak şekilde işleyiniz. Not : Balmumlu iplik tırtılların arasından renkli görünmemesi için beyaz renkte olmalıdır. a Fotoğraf-39

90 72 İşlem KUM TIRTIL YAPMAK İşlem No 23 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Tırtılları 3 mm uzunluğunda kesiniz. (Fotoğraf-40a) 2- İşi cüldeye yerleştiriniz. 3- Mumlu ipliğin mumunun fazlasını sünger yardımıyla silip ipliği iğneye geçiriniz. 4- Desen üzerinde tespit ettiğiniz yere bizinizi batırınız ve mumlu ipliği üste çıkarınız. 5- İğneye kestiğiniz tırtıllardan bir tanesini geçiriniz ve tekrar aynı noktaya batarak mumlu ipliği aşağı a çekiniz. (Fotoğraf-40b) 6- Dört ve beşinci işlemleri tekrarlayarak yüzeyi kum tırtılla istenilen sıklıkta doldurunuz. (Fotoğraf-40c) 7- tamamlanınca ipliği tutturarak kesiniz. Not: Kum tırtıl uygulaması genellikle büyük yüzeyli desenlerin içlerinde kalan boşlukları süslemek amacıyla yapılır b c Fotoğraf-40

91 73 İşlem TIRTILLA KİRPİK YAPMAK İşlem No 24 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Mat tırtılı 7 mm boyunda kesiniz. 2- İşi cüldeye yerleştiriniz 3- Mumlu ipliğin mumunun fazlasını sünger yardımıyla silip ipliği iğneye geçiriniz. 4- Desen üzerinde tespit ettiğiniz yere bizinizi batırınız ve mumlu ipliği üste çıkarınız. 5- İğneye kestiğiniz tırtıllardan bir tanesini geçiriniz ve tekrar aynı noktaya batarak mumlu ipliği aşağı çekiniz. 6- Tırtılı bizin ucuyla düzelterek yerine yerleştiriniz ve mumlu ipliği sıkıca aşağı çekerek oturtunuz. 7- Kirpiğin yanına bizinizi batırarak mumlu ipliği yüzeye çıkarınız ve iğneye tırtıl geçirerek işlemeye devam ediniz. 8- tamamlanınca ipliği tutturarak kesiniz. Not: Tırtılla kirpik uygulaması mine çiçeklerin tohumlarında, kabartmalı güllerin orta bölümlerinde deseni süslemek ve hareket vermek amacıyla kullanılır. a Fotoğraf-41

92 74 İşlem TIRTILLA HASIR İĞNE YAPMAK İşlem No 25 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1. Parlak ve mat tırtılları desen yerlerine uygun boyda olacak şekilde kesiniz. 2. İşi cüldeye yerleştiriniz 3. Mumlu ipliğin mumunun fazlasını sünger yardımıyla silip ipliği iğneye geçiriniz. 4. Desenin uç noktasına bizinizi batırınız ve mumlu ipliği üste çıkarınız. 5. İğneye kestiğiniz mat tırtıllardan bir tanesini geçiriniz. 6. İpliği çıkardığınız noktanın karşısına verev olarak bizinizi batırınız ve mumlu ipliği aşağı çekiniz. 7. Üç adet mat tırtılı yan yana işleyiniz. 8. Bizinizi ilk battığınız noktanın tam karşısına batarak mumlu ipliği yüzeye çıkarınız. (Fotoğraf-42a) 9. İğneye parlak tırtıl geçiriniz ve çıkış noktasının tam karşısına bizinizi batırarak ipliği alta çekiniz. a Fotoğraf-42

93 75 İşlem TIRTILLA HASIR İĞNE YAPMAK İşlem No 25 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 9. Üç adet parlak tırtılı yan yana işleyiniz. 10. İki tırtılın kesişme noktasının dışından bizinizi batırarak iğnenizi çıkarınız ve iğneye mat tırtıl geçiriniz. 11. Çıktığınız noktanın karşısına verev olacak şekilde iğnenizi batırıp ipliği alta geçiriniz. (Fotoğraf-2) 12. Bu şekilde işlemeye devam ediniz. Not: Tırtılla hasır uygulaması alanın genişliğine göre tekli, ikili, üçlü olarak yapılabilir. Tırtılla hasır uygulaması alanın genişliğine göre tekli başlayıp üçlü, dörtlü olarak bitirilebilir. b c Fotoğraf-42

94 76 İşlem TIRTILLA SAP İŞİ YAPMAK İşlem No 26 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Parlak ve mat tırtılı 6 mm boyunda kesiniz. 2- İşi cüldeye yerleştiriniz 3- Mumlu ipliğin mumunun fazlasını sünger yardımıyla silip ipliği iğneye geçiriniz. 4- Desen üzerinde tespit ettiğiniz yere bizinizi batırınız ve mumlu ipliği üste çıkarınız. (Fotoğraf-43a) 5- İğneye kestiğiniz mat tırtıllardan bir tanesini geçiriniz ve desen üzerinde tırtıl boyu mesafesindeki noktaya batarak ipliği aşağı çekiniz. 6- Bizinizi tırtılın tam orta noktasına(desen çizgisi üzerinden yarım tırtıl boyu kadar geri dönerek ) batırınız ve ipliği kumaşın yüzüne çıkarınız. (Fotoğraf-43b) 7- İğneye parlak tırtıl geçiriniz ve desen üzerinde tırtıl boyu mesafesindeki noktaya batarak ipliği aşağı çekiniz işlemleri hep aynı yönde olacak şekilde tekrarlayarak sap işini tamamlayınız. 9- tamamlanınca ipliği tutturarak kesiniz. (Fotoğraf-43c) a b c Fotoğraf-43

95 77 İşlem PULU TIRTILLA TUTTURMAK İşlem No 27 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İstenilen büyüklükte düz pul İŞLEM BASAMAKLARI 1. Tırtılları 4mm uzunluğunda kesiniz. 2. Mumlu ipliği iğneye geçiriniz ve ucunu düğümleyiniz. 3. Desen üzerinde tespit ettiğiniz noktadan kumaşın yüzüne çıkınız. 4. İğneye bir adet pul ve bir adet kesilmiş tırtıl geçiriniz. (Fotoğraf-44a) 5. Pulun deliğinden kumaşa batarak iğneyi kumaşın tersine geçiriniz. 6. sonunda ipliği sağlamlaştırarak ipliğin fazlasını kesiniz. (Fotoğraf-44b) Not: Dival işlemede pul dikmeden önce kumaşın tersindeki gri karton temizlenmelidir. Pul dikildikten sonra temizlenirse pul yerinden oynar. Dival işlemede pul ile süsleme de tırtıl yerine boncuk kullanılabilir. a b Fotoğraf-44

96 78 İşlem İNCİ DİKMEK İşlem No 28 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Mumlu iplik Biz Küçük makas Hazırlanmış işleme kumaşı İstenilen büyüklükte inci İŞLEM BASAMAKLARI 1. Mumlu ipliği iğneye geçiriniz ve ucunu düğümleyiniz. 2. Kumaş üzerinde tespit ettiğiniz noktaya bizinizi batırınız ve iğneyi kumaşın yüzüne çıkarınız. 3. İğneye bir adet inci geçiriniz ve inci boyu kadar mesafeye tekrar batınız. 4. Desen çizgisi üzerinden tekrar bizinizi batırarak işlemeye devam ediniz. 5. sonunda ipliği sağlamlaştırıp fazla iplikleri makasla kesiniz. a Fotoğraf-45

97 79 İşlem TOP BONCUK SARMAK İşlem No 29 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Plastik veya tahta top boncuk Sim İğne Küçük makas İŞLEM BASAMAKLARI 1- Simi cm uzunluğunda sekiz kat olacak şekilde kesiniz. 2- Simi katlama noktasındaki ucundan iğneye geçirin tekrar iğneyi simin içinden geçirerek simi iğneye oturtunuz. 3- Simin ucunu düğümleyiniz. 4- İğneyi top boncuğun içinden ve simin düğümünden geçiriniz. 5- Düğüm boncuğun içinde kalacak şekilde simi oturtunuz. (Fotoğraf-46a) 6- İçten dışa olarak boncuğun etrafını simler yan yana gelecek şekilde tamamen kapatarak sarınız. (Fotoğraf-46b) 7- İğneyi boncuğun içindeki simlerden birkaç kere geçirerek sağlamlaştırınız ve simin fazlasını a b c kesiniz. (Fotoğraf-46c) d Fotoğraf-46

98 80 İşlem SİM KORDON BÜKMEK İşlem No 30 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Sim Çıkrık İğne Küçük makas İŞLEM BASAMAKLARI 1- Simi istenilen kalınlığın yarısı, istenilen uzunluğun iki katı boyunda kesiniz. 2- Simin bir ucundan iğneyi geçiriniz ve iğneyi simin ortasına getiriniz. 3- Simi bir ucundan çıkrığın çengeline bağlayınız. 4- Simi diğer ucundan ikinci bir kişi tutarken çıkrığın kolunu hep aynı yönde çeviriniz. (Fotoğraf- 47a) 5- Sime büküm verdikten sonra iğneyi simin tam orta noktasına getiriniz ve katlayınız. (Fotoğraf-47b) 6- Simin diğer ucunu da çıkrığın çengeline bağlayınız ve kordonu bırakmayınız. 7- Çıkrığın çengelini az önce çevirdiğiniz yönün aksine çevirerek kordona büküm veriniz. 8- Hazırladığınız kordonu boş bir makaraya sararak çıkrıktan çıkarınız. a b Fotoğraf-47

99 81 İşlem TIRTILLA KORDON BÜKMEK İşlem No 31 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Parlak ve mat tırtıl Tırtıl renginde yumak Çıkrık Küçük makas İŞLEM BASAMAKLARI 1- İpliği iğneye geçiriniz ve ucunu düğümleyiniz. 2- Tırtılları iğnenin boyundan 1-2 cm kısa olacak şekilde kesiniz. 3- İpliğe yapmak istediğiniz kordon boyunun iki katı tırtılı yarısı parlak yarısı mat olacak şekilde diziniz. (Fotoğraf-48a) 4- İpliği bir ucundan çıkrığın kancasına düğümleyiniz. 5- Çıkrığı ipliğin büküm yönüne göre kolundan tutarak çeviriniz. (Fotoğraf-48b) 6- Çıkrığın çengelinden tırtıl dizilmiş ipliği çıkarınız ve tam ortasından tekrar çıkrığın çengeline takınız. 7- Çıkrığı diğer yöne çevirerek tırtıllara büküm veriniz. (Fotoğraf-48c) 8- Kordonu çengelden çıkararak ucunu düğümleyiniz. a b c d Fotoğraf-48

100 82 İşlem ATMA İŞİ YAPMAK İşlem No 32 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Sim kordon Parlak tırtıl İğne Küçük makas İŞLEM BASAMAKLARI 1- Desen üzerinde atma işi yapılacak yeri tespit ediniz. 2- Kumaş üzerine cetvel yardımıyla kurşun kalem ile istenilen sıklıkta kareler çiziniz. 3- Kordonun ucunu düğümleyiniz. 4- Desenin kenarından kumaşın yüzüne iğneyi çıkarınız. 5- Çizgi üzerinden karşı noktaya batınız. 6- Battığınız noktanın hemen yanındaki çizgiden kumaşın yüzüne çıkınız. (Fotoğraf-49a) 7- Tekrar çizgi üzerinden karşı noktaya batınız ve tersten kısa atlamalar, yüzden çizgi üzerinde atlamalar yaparak ilk sırayı tamamlayınız. 8- Aksi yöndeki atlamaları ilk sıradaki çizgilerin üzerine dik gelecek şekilde tamamlayınız. (Fotoğraf-49b) 9- Tırtılı 4mm uzunluğunda kesiniz ve kordonların kesişme noktalarına düz gelecek şekilde mumlu iplikle tutturunuz. a b Fotoğraf-49

101 83 İşlem GRİ KARTONU TEMİZLEMEK İşlem No 33 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER si ve süslemesi bitmiş iş Makas İŞLEM BASAMAKLARI 1- Bitmiş işin tersinden teyellerini keserek temizleyiniz. 2- İşin tersinden bizin ucuyla desenin etrafından giderek gri kartonu desenden ayırınız. 3- Sol elle işe bastırırken sağ elle desenin etrafındaki gri kartonu yırtarak temizleyiniz.desenin içini çökmemesi için çok fazla temizlemeyiniz. (Fotoğraf-50a) 4- sırasında alta koyduğunuz astarı 0,5 cm. a den kesiniz. (Fotoğraf-50c) b c Fotoğraf-50

102 84 İşlem TİNERLE TEMİZLEMEK İşlem No 34 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER si ve süslemesi bitmiş iş Küçük bir patiska parçası Tiner İŞLEM BASAMAKLARI 1- Patiskaya batırılmış tineri kumaşın görünmeyen bir yerinde tampon yaparak sürünüz. 2- Eğer tiner kumaşa zarar vermiyorsa yapıştırıcı lekesi olmuş bölgeye azar azar tampon yaparak lekeyi çıkarınız ve kurumasını bekleyiniz. (Fotoğraf-51a) a Fotoğraf-51

103 85 İşlem ÜTÜ İLE BALMUMUNUN İşlem No FAZLALIĞINI ALMAK 35 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Ütü Ütü masası Mulaj kağıdı Beyaz havlu Beyaz patiska örtü İŞLEM BASAMAKLARI 1- Ütü masası üzerine önce beyaz havluyu sonra beyaz örtüyü iki yada dört kat olacak şekilde seriniz. 2- İşi tersinden hazırlanan örtünün üzerine seriniz. 3- Desenin üzerine mulaj kağıdı koyarak sıcak ütü ile buhar vermeden ütüleyerek alt ipliği üzerindeki balmumunun fazlasının mulaj kağıdına geçmesini sağlayınız. (Fotoğraf-52a) 4- Balmumunu aldıktan sonra kumaşın cinsine göre ister buharlı ister buharsız düz boy ipliği yönünde ütüleyiniz. 5- Desenin üzerini kapatacak kadar ipek tela keserek tersinden ütüleyerek telayı yapıştırınız. Not: Bu işlem balmumunun zamanla işlenmiş kumaşa kusmasına engel olmak için yapılır. a b Fotoğraf-52

104 86 İşlem KÖŞE YAPARAK KENAR İşlem No TEMİZLEME 36 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER si ve süslemesi bitmiş iş Ütü ve ütü malzemeleri Küçük makas Cetvel, mezur Dikiş iğnesi, toplu iğne Nakış makarası İŞLEM BASAMAKLARI 1- Planlanan kenar genişliğinin iki katı ölçü alıp kenardan içeriye doğru işaretleyiniz. 2- Kumaşın köşesini verev olarak katlayınız, iki kenarın alınan işaretlerinin üst üste gelmesine dikkat ediniz. 3- Katladığınız yeri tırnağınızla iz yapınız. 4- Kenardan işaretlenmiş çizgilerin kesiştiği noktayı belirleyiniz. 5- Belirlediğiniz noktayı, baskı yerini belirleyen işaret teyelin üzerine gelecek şekilde katlayınız. 6- Kat yerine ütü yapınız. 7- Oluşan üçgeni kaldırınız. 8- Meydana gelen kat izini kat izini teyelleyiniz. 9- Teyelin üzerine makine dikişi yapınız. (Fotoğraf-53a) a Fotoğraf-53

105 87 İşlem KÖŞE YAPARAK KENAR İşlem No TEMİZLEME 36 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER si ve süslemesi bitmiş iş Ütü ve ütü malzemeleri Küçük makas Cetvel, mezur Dikiş iğnesi, toplu iğne Nakış makarası İŞLEM BASAMAKLARI 10- Daha önce yapmış olduğunuz teyeli kalınlık yapmaması için sökünüz. 11- Makine dikişi yapılmış köşeyi dıştan 0,5 cm. dikiş payı vererek kesiniz. 12- Payın kumaş köşesindeki uç noktayı 2-3 mm içeriye girerek küçük bir üçgen halinde keserek çıtlatınız. (Fotoğraf-53a) 13- Dikiş paylarının tırnak yardımı ile ikiye ayırınız. (Fotoğraf-53b) b c Fotoğraf-53

106 88 İşlem KÖŞE YAPARAK KENAR İşlem No TEMİZLEME 36 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER si ve süslemesi bitmiş iş Ütü ve ütü malzemeleri Küçük makas Cetvel, mezur Dikiş iğnesi, toplu iğne Nakış makarası İŞLEM BASAMAKLARI 14- Tırnağınızla iz yapınız ve ütüleyiniz. 15- Parmaklarınızın yardımı ile köşeyi ters çeviriniz. 16- İğne yardımı ile içeride kalan köşeyi dikkatlice dışarı çıkarınız. 17- Köşeye şeklini veriniz ve makine dikişi olan hat üzerine z teyeli alınız. (Fotoğraf-53d) 18- Kenarları işaret teyellerini üst üste getirerek d iğneleyiniz. (Fotoğraf-53e) 19- Kenarlara hristo teyeli yapınız. (Fotoğraf-53f) 20- Ütüleyiniz ve astarını kapatınız. Not: İşin tersi astarla temizlenecekse kenardan içeriye 0,5 cm. lik kıvırma işlemini kalınlık yapmaması için yapmayınız. e f Fotoğraf-53

107 89 İşlem SİMLE ÖRÜLMÜŞ DANTEL İşlem No DİKEREK KENAR TEMİZLEME 37 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER si ve süslemesi bitmiş iş Sim dantel Cetvel Küçük makas Dikiş iğnesi, toplu iğne Sim renginde nakış makarası İŞLEM BASAMAKLARI 1- si ve süslemesi bitmiş işi kare köşe çevirerek temizleyiniz. 2- Kenardan köşe mesafesi kadar içe girerek danteli toplu iğne yardımı ile tutturunuz. (Fotoğraf-54a) 3- Sim renginde nakış makarası ile danteli gizli baskı yaparak örtünün kenarlarına tutturunuz. (Fotoğraf-54b) 4- İşi tersinden astarla temizleyiniz. Not: Köşeyi kumaşa ters çevirerek, danteli kenar baskısının arasına teyelledikten sonra gizli baskı yaparak farklı bir kenar temizleme uygulayabilirsiniz. a b Fotoğraf-54

108 90 İşlem KÖŞESİ ÇEVRİLMİŞ ÜRÜNÜ İşlem No ASTARLA TEMİZLEME 38 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI si ve süslemesi bitmiş iş Astarlık kumaş Küçük makas Cetvel Dikiş iğnesi, toplu iğne Nakış makarası İsteğe göre sim kordon 1- Ürünün çeşidine göre kare veya dikdörtgen köşe çevirerek kenar temizliğini yapınız. 2- Astarlık kumaşı ürün ebadında kesiniz ve ütüleyiniz. 3- Düzgün yüzeyli bir masa üzerine ürünü tersinden yayınız. a 4- Astar kumaşının ve işin en ve boy ipliği üst üste gelecek şekilde astarı işin üzerine yayınız. 5- Astarı köşe mesafesi kadar içerden kenarlarını katlayarak iğneleyiniz. (Fotoğraf-55a) 6- Nakış ipliği ile gizli baskı yaparak astarı kumaşa b tutturunuz. (Fotoğraf-55c) c Fotoğraf-55

109 91 İşlem GÖZLÜK KABI KLİPSİ TAKMA İşlem No 39 si ve süslemesi bitmiş iş Astarlık kumaş 4mm kalınlığında sünger KULLANILAN ARAÇ VE Gözlük kabı klipsi GEREÇLER Yapıştırıcı Falçata, kerpeten Dikiş iğnesi, toplu iğne Pelur kağıdı Gözlük kabı kalıbı İŞLEM BASAMAKLARI 1- Süngeri ve astarı 14 x 22 cm ebadında ikişer adet olacak şekilde kesiniz. 2- Astarlar içte yüz yüze süngerler dışta astarı kapatacak şekilde yerleştiriniz. 3- Pelur kağıdının üzerine gözlük kabı kalıbını yerleştiriniz ve etrafından pelur kağıdına kurşun kalemle kalıbı geçiriniz. 4- Pelur kağıdını hazırladığınız sünger ve astarların üzerine toplu iğne ile tutturunuz ve dikiş iğnesi ve ipliği ile kalıbın içinden teyelleyiniz. 5- Hazırladığınız iç astarı dikiş makinesinde çizginin bir baskı ayağı içerisinden dikiniz. Ağız kısmını dikmeyiniz ve kenarları sağlamlaştırınız. 6- Pelur kağıdını yırtınız. 7- Süngeri ağız kısmına kalıbın şeklinde pay vererek kesiniz.etrafını dikişin dibinden kesiniz.dikişin a bittiği noktayı makasla çıtlatınız. (Fotoğraf-56a) Fotoğraf-56a

110 92 İşlem GÖZLÜK KABI KLİPSİ TAKMA İşlem No 39 si ve süslemesi bitmiş iş Astarlık kumaş 4mm kalınlığında sünger KULLANILAN ARAÇ VE Gözlük kabı klipsi GEREÇLER Yapıştırıcı Falçata, kerpeten Dikiş iğnesi, toplu iğne Pelur kağıdı Gözlük kabı kalıbı İŞLEM BASAMAKLARI 8. İşlediğiniz gözlük kabını arka kumaşı ile yüz yüze gelecek şekilde yerleştiriniz. 9. Kumaşa tersinden kalıbı ortalayarak yerleştirip, ince uçlu sabunla kalıbın etrafından çiziniz. (Fotoğraf-56b) 10. Çizginin üzerinden teyelleyerek iki kumaşı birbirine tutturunuz. 11. Çizginin üzerinden ağız kısmı açıkta kalacak şekilde dikiş makinesi ile düz dikiş yapınız.kenarlarını geri dikişle sağlamlaştırınız.kenar dikişinin bittiği yeri küçük makasla çıtlatınız. 12. Yarım cm dikiş payı vererek etrafından kesiniz ve dikişlerini ütüleyiniz. 13. Gözlük kabının yüzünü çeviriniz ve kenar dikişlerini tırnak ütüsüyle düzeltiniz. 14. Hazırladığınız iç astarı cetvel yardımıyla gözlük kabının içine yerleştiriniz ve kaymaması için alt uçtan toplu iğne ile tutturunuz. (Fotoğraf-56c) b c Fotoğraf-56

111 93 İşlem GÖZLÜK KABI KLİPSİ TAKMA İşlem No 39 si ve süslemesi bitmiş iş Astarlık kumaş 4mm kalınlığında sünger KULLANILAN ARAÇ VE Gözlük kabı klipsi GEREÇLER Yapıştırıcı Falçata, kerpeten Dikiş iğnesi, toplu iğne Pelur kağıdı Gözlük kabı kalıbı İŞLEM BASAMAKLARI 15. Ağız kısmına kalıp çizgisi üzerinden çift kat dikiş ipliği ile hafif büzgü alınız. (Fotoğraf-4) 16. Gözlük kabı klipsinin bir tarafının içine yapıştırıcı sürünüz ve falçatanın sivri ucuyla yayınız. (Fotoğraf-56d) 17. Gözlük kabı klipsinin yapıştırıcı sürdüğünüz tarafını gözlük kabının ön ağız kısmına falçata yardımıyla önden arkaya doğru büzgüleri eşit yayarak klipsin içine yerleştiriniz. (Fotoğraf-56e,f) 18. Aynı işlemi klipsin diğer tarafına yapınız. 19. Yerleştirdiğiniz klipsi kerpeten yardımıyla dikkatlice klipsi ezmeden sıkıştırınız. d e f Fotoğraf-56

112 94 İşlem YAKA İĞNESİ ARKASI İşlem No TEMİZLEME 40 si ve süslemesi bitmiş iş Astarlık kumaş Broş iğnesi KULLANILAN ARAÇ VE Gri karton GEREÇLER Dikiş iğnesi ve ipliği Küçük makas Yapıştırıcı İŞLEM BASAMAKLARI 1- İşin tersinden astarını dibinden kesiniz. 2- İşin etrafından 1cm pay bırakarak kumaşın fazlalığını kesiniz ve desenin oyuntulu yerlerinden çıtlatınız. 3- İşin etrafına ve dikiş paylarının üzerine yapıştırıcı sürünüz, biraz kurumasını bekleyip falçata yardımıyla dikiş paylarını işin tersine yapıştırınız.(fotoğraf- 57a) 4- Kordon top vb. sarkıtmak isteniyorsa desenin uygun yerine bunları yapıştırıcı ile yapıştırınız.(fotoğraf-57b) 5- Broş iğnesini broştan 1cm büyük kesilmiş astar kumaşı üzerine dikiniz.(fotoğraf-57c) 6- Gri kartonu broştan 2 mm küçük olacak şekilde kesiniz ve kenarlarına yapıştırıcı sürünüz.(fotoğraf- 57d) a b c d Fotoğraf-57

113 95 İşlem YAKA İĞNESİ ARKASI İşlem No TEMİZLEME 40 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER İŞLEM BASAMAKLARI 7- İğne diktiğiniz astarı gri kartona dikiş paylarından yapıştırarak tutturunuz.(fotoğraf-57e) 8- Broşun tersine yapıştırıcı sürünüz ve üzerine gri si ve süslemesi bitmiş iş Astarlık kumaş Broş iğnesi Gri karton Dikiş iğnesi ve ipliği Küçük makas Yapıştırıcı kartondan hazırladığınız broş arkasını yapıştırınız. 9- Kurumaya bırakınız. (Fotoğraf-57f) e f Fotoğraf-57

114 İncelenen Ürün Çeşitleri Dival işi iğneleri çok çeşitli ürünlere uygulanabilir.ev dekorasyonunda çeşitli örtüler, pano, seccade, bohça v.b. çeşitli giysilerde, giyim aksesuarlarında çanta, kemer, taç v.b gibi ürünler üzerine işlemeler yapılabilir. Araştırma kapsamına alınan ürünlerin çeşitlerini saptamak amacıyla veriler belirlenerek değerleri tablo 4.2. de sunulmuştur. Tablo 4.2. Ürün çeşitleri Ürün Çeşitleri Ürün f % Masa bayrağı 1 2 Pano 5 10 Dikdörtgen örtü 7 14 Oval örtü 1 2 Kare örtü 3 6 Bohça 2 4 Yatak örtüsü 3 6 Seccade 1 2 Gelinlik 3 6 Kaftan 6 12 Ceket ve elbise 1 2 Yelek 1 2 Taç 1 2 Kına elbisesi 1 2 Ceket 1 2 Gözlük kabı 2 4 Çanta 3 6 Albüm 1 2 Kese 1 2 Fular 3 6 Şal 1 2 Yaka İğnesi 2 4 Toplam Tablo 4.2 incelendiğinde araştırılan toplam 50 adet ürün sayısının % 14 oranında dikdörtgen örtü, % 12 oranında kaftan, % 10 oranında pano, % 6 oranında kare örtü, yatak örtüsü, gelinlik, çanta, fular, % 4 oranında bohça, gözlük kabı, broş, % 2 oranında masa bayrağı, oval örtü, seccade, ceket ve elbise, yelek, taç, kına elbisesi,ceket,albüm, kese, şal olarak çeşitlendirildiği görülmektedir.

115 97 İncelemelerden ürün çeşidi olarak ev dekorasyonunda kullanım amacıyla dikdörtgen örtü, pano, yatak örtüsü, kare örtü, masa bayrağı, oval örtü, seccade yapıldığı giyim olarak; gelinlik, ceket ve iç elbisesi, yelek, taç, kına elbisesi, ceket, yapıldığı, giyim aksesuarı olarak çanta, kese, fular ve şal yapıldığı dikkati çekmektedir İncelenen Ürünlerin Yapılış Tarihleri Bu çalışmada ulaşılabilen ürünlerin yapılış tarihleri tablo 4.3 de en eskiden en yeniye doğru sıralanmıştır. Tablo 4.3. Ürünlerin yapılış tarihleri Ürünlerin yapılış tarihleri Ürün f % Toplam Tablo 4.3 incelendiğinde toplam 50 adet ürünün % 52 oranında 2006 yılında, %18 oranında 2007 yılında, % 8 oranında 2005 yılında, % 6 oranında 2004, 2003 ve 1974 yıllarında, % 4 oranında 1995 yılında yapılmış olduğu görülmektedir. Araştırmanın yoğun olarak yapıldığı 2007 ve 2006 yıllarında yapılan ürünler çoğunlukla tespit edilmiştir yılı ile 1995 yılları arasında yapılan ürünlerin belgelenmeden satılması nedeniyle bu yıllar arasındaki ve öncesinde yapılan ürünler incelenememiştir.1974 yılında yapılan ürünler okulun koleksiyonuna ait olan ürünlerdir. Ürünlerin en eskisinin 1974 yılında, en yenisinin ise 2007 yılında yapıldığı saptanmıştır Zemin,, Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Gereçler Araştırma kapsamına alınan dival işlemeli ürünlerde zemin, işleme, süsleme, kenar temizlemede kullanılan gereçler üzerinde yapılan gözlem ve incelemelerde elde edilen verilerin değerleri tablo 4.4 de verilmiştir.

116 98 Tablo 4.4. Zemin,Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Gereçler Zemin Süsleme Ken.Temizleme Kullanılan Gereçler f % f % f % f % Alpaka Saten Düşes Saten Abraham Saten Koton Kadife İpek Kadife Ham İpek Ham İpekŞantuk İpek Şantuk İpek Şifon Janluı kumaş Gabardin Tül Sim Çile Sim Dikiş İpliği Nakış İpliği Balmumu Kartonu Gri Karton Kabartma Kartonu Çiçek Teli Tırtıl Pul İnci Kum Boncuk Kristal Taş Plastik Boncuk Sim Kordon Ahşap Çerçeve İpek Astar Pamuk Astar Fay Kumaş Elyaf Yün Tela Jarse Tela Sünger Fermuar Sekiz numara Yumak Tığ Oyası Firkete Oyası Hazır Harç Kumaş Boyası Cüzdan klipsi Broş İğnesi Yapıştırıcı

117 99 Tablo 4.4 incelendiğinde incelenen ürünlerin zemininde % 14 oranında saten düşes, koton kadife, ham ipek, %12 oranında ipek şantuk, %10 oranında janluı kumaş, %8 oranında ipek şifon, % 6 oranında Abraham saten % 4 oranında saten, gabardin % 2 oranında alpaka, ham ipek şantuk ve tül kullanıldığı saptanmıştır. İncelemeler doğrultusunda ürünlerde yoğun olarak saten düşes, koton kadife ve ham ipeğin tercih edildiğini söylemek mümkündür.bununla birlikte ipek şantuk, janlui, ipek şifon, Abraham saten, gabardin ve alpakanın da kullanıldığı dikkati çekmektedir. Bütün işlemelerde zemin kumaşının altında ipek astar kullanıldığı tespit edilmiştir. Yalnızca tül üzerine yapılan bir işlemede, kendi kumaşı olan tülün astar olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Dival işi gösterişli bir işleme tekniği olmasından dolayı genellikle fantezi kumaşlar içerisinde yer alan ipek, kadife, saten v.b. kumaşlar üzerine uygulanmıştır. Ürünlerin işlemelerinde %100 oranında dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton ve yapıştırıcı %94 oranında sim, %44 kabartma kartonu, %6 çile sim, %4 oranında nakış ipliği, %2 oranında çiçek teli kullanıldığı görülmektedir. Tabloda görüldüğü gibi eski ürünlerin işlemelerinde çile sim, yeni işlemelerde yoğun olarak makara sim kullanıldığı dikkati çekmektedir. Ürünlerin tamamında dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu ve gri karton kullanılmıştır. Ürünlerin süslemelerinde %92 oranında dikiş ipliği, %86 oranında balmumu ve tırtıl, %14 oranında inci, %8 oranında pul ve sim kordon, % 6 oranında kum boncuk ve plastik boncuk, %2 oranında kristal taş kullanıldığı tespit edilmiştir. Ürünlerin süslemelerinde çoğunlukla dikiş ipliği, balmumu ve tırtıl kullanıldığı belirlenmiştir. Bununla birlikte yoğun olmamakla beraber inci, pul, sim kordon, kum boncuk, plastik boncuk ve kristal taşın da kullanıldığı dikkati çekmektedir.

118 100 İncelemelerde ürünlerin kenar temizlemelerinde %86 oranında dikiş ipliği, %70 oranında ipek astar, %42 oranında nakış ipliği, %18 oranında jarse tela, %16 oranında yün tela, %14 oranında sim kordon ve sünger, % 12 oranında ahşap çerçeve ve tığ oyası, %10 oranında firkete oyası, yapıştırıcı, %8 oranında elyaf, %6 oranında pamuk astar, fermuar %4 oranında gri karton, fay kumaş, cüzdan klipsi, broş iğnesi ve % 2 oranında tırtıl, sekiz numara yumak, hazır harç ve kumaş boyası kullanıldığı saptanmıştır. Ürünlerin kenar temizlemelerinde genellikle ipek astar, dikiş ipliği ve nakış ipliği tercih edildiği görülmektedir.pamuk astar, elyaf ve fermuarın ise yatak örtüsü dikişinde daha çok tercih edildiği saptanmıştır. Yün tela ve jarse telanın kıyafetlerin dikişlerinde, ahşap çerçevenin ise panolarda kullanıldığı görülmektedir. lerin uygulandığı ürünlerin özelliklerine göre astar seçiminin yapıldığı dikkati çekmektedir. Kumaş boyasının ise taç çalışmasında kullanıldığı dikkati çekmektedir. Boyanın tercih edilmesinin nedeni altın sarısı rengiyle işlenen tacın tersinin kapatılması amacıyla kullanıldığı tespit edilmiştir. Cüzdan klipsinin gözlük kaplarının kenar temizlemesinde, broş iğnesinin, yaka iğnesi arkası temizlemede kullanıldığı saptanmıştır. Sünger, yapıştırıcı ve gri kartonun gözlük kabı dikişinde ve yaka iğnesi arkası temizlemede kullanıldığı belirlenmiştir.. Kenar süslemelerde tığ oyası ve firkete oyası kullanıldığı saptanmıştır. Tığ oyasının örtü ve kıyafetleri, firkete oyasının örtü ve fularların ucunu süslemek için kullanıldığı göze çarpmaktadır Zemin,, Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Renkler Araştırma kapsamına alınan ürünlerin zemin, işleme, süsleme ve kenar temizlemelerinde kullanılan renklerin üzerinde yapılan gözlem ve incelemelerde elde edilen verilerin değerleri tablo 4.5 de verilmiştir.

119 101 Tablo 4.5. Zemin,, Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Renkler Zemin Süsleme Kenar Temizleme Kullanılan Renkler f % f % f % f % Beyaz Kırık Beyaz İnci Beyazı Altın sarısı Açık Altın sarısı Gümüş Beyazı Açık Bakır rengi Krem Rengi Başak sarısı Kahverengi Açık Gülkurusu Pembe Kırmızı Bordo Yeşil Su yeşili Açık Mavi Turkuvaz Mavi Koyu Mavi Mavi Lacivert Mor Gri Siyah Tablo 4.5 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan ürünlerin zemininde %38 oranında krem rengi, %22 oranında siyah %14 oranında bordo, %6 oranında kırık beyaz ve kahverengi, %2 oranında açık gül kurusu, kırmızı, yeşil, su yeşili, açık mavi, turkuvaz mavi, mavi, lacivert ve mor kullanıldığı görülmektedir. Ürünlerin zemininde en çok krem rengi, siyah ve bordo kullanıldığı göze çarpmaktadır. Açık gül kurusu, kırmızı, yeşil, su yeşili, açık mavi, turkuvaz mavi, lacivert ve mor renklerinin ise az kullanıldığı tespit edilmiştir.

120 102 Tabloya göre araştırma kapsamındaki ürünlerin işlemelerinde %74 oranında gümüş rengi, %70 oranında altın rengi, %22 oranında açık altın rengi, %4 oranında açık bakır rengi, %2 oranında pembe, yeşil ve mavi kullanıldığı tespit edilmiştir. lerde genellikle gümüş renginin ve altın renginin kullanıldığı göze çarpmaktadır. İncelemelerde genellikle gümüş renginin altın rengine katılarak renk tonlaması yapıldığı tespit edilmiştir. Bu renk tonlaması güllerde, yaprakların uçlarında ve minelerde, üç veya dört kat olarak işlenen simin bir katının eksiltilip yerine bir kat gümüş rengi sim eklenmesiyle yapıldığı saptanmıştır. lerde açık altın sarısı rengin içine pembe ipek iplik katılarak renkli çalışmalar yapıldığı dikkati çekmektedir. Araştırma kapsamındaki ürünlerin kenar temizlemelerinde %36 oranında altın sarısı, %26 oranında krem rengi, %18 oranında siyah, %12 oranında bordo, %10 oranında açık altın sarısı, %6 oranında kahverengi, %4 oranında başak sarısı ve gümüş beyazı, %2 oranında beyaz, açık bakır rengi, su yeşili, açık mavi, turkuvaz mavi, mavi ve mor kullanıldığı tespit edilmiştir. lerin kenar temizlemelerinde zemin kumaşı ve kenar temizlemede kullanılan tekniğe bağlı olarak; krem rengi, siyah ve altın renklerinin, kullanıldığı dikkati çekmektedir. Giysilerin renkleri olan; beyaz, su yeşili, açık mavi, mavi ve mor renklerinin ise astar rengi olarak kullanıldığı göze çarpmaktadır. 4.8., Süsleme ve Kenar Temizlemede Kullanılan Teknikler Araştırma kapsamına alınan ürünlerin işleme, süsleme ve kenar temizlemelerinde kullanılan tekniklere ilişkin veriler belirlenerek değerleri tablo 4.6 da sunulmuştur.

121 103 Tablo 4.6., Süsleme ve Kenar Temizlemelerinde Kullanılan Teknikler Teknikleri Dival İşi İğne Teknikleri Süsleme Kenar Temizleme Kullanılan Teknikler f % f % f % Düz Sarma Verev Sarma Yarmalı Sarma Delikli Sarma Kabartma Sarma Balık sırtı Düz Pesent Verev Pesent A Pesent Diğer Makine Dikişi Tek. Makinada Balık Sırtı Kum Tırtıl Tutturma Tırtılla Kirpik Yapma Tırtılla Hasır İğne Yapma Tırtılla Sarma Yapma Sim Kordon Tutturma Atma İşi Yapma İnci Dikme Kenar Temizleme Teknikleri Süsleme Teknikleri Pulu Tırtılla Dikme Kum Boncuk Dikme Top Boncuk Sarma Savaroski Taş Dikme Astarla Temizleme Tığ Oyası Dikme Firkete Oyası Dikme Hazır Harç Dikme Sim Kordon Tutturma Tırtılla saçak Bükme Çerçeve yapımı Bayrak Dikme Gözlük Kabı dikme Çanta Dikme Kese Dikme Albüm Yaka iğnesi Arkası Temizleme Kumaş Boyası Sürmek Tablo 4.6 incelendiğinde ürünlerin işlemelerinde %98 oranında düz sarma, %84 oranında yarmalı sarma, %44 oranında kabartma sarma, %30 oranında düz pesent, %26 oranında delikli sarma, %24 oranında verev pesent, %20 oranında balıksırtı, %6 oranında verev sarma teknikleri kullanılmıştır. Diğer teknik olarak %4 oranında makine dikişi ve makinde balıksırtı iğneleri kullanılmıştır.

122 104 lerde yoğunlukla düz sarma, yarmalı sarma ve kabartma sarma iğnelerinin uygulandığı görülmektedir. Aynı yoğunlukla olmamakla birlikte düz pesent ve verev pesent, balıksırtı iğneleri uygulanmıştır. En az verev sarma iğne tekniğinin uygulandığı dikkati çekmektedir. Dival işi tekniğiyle birlikte diğer teknik olarak makine dikişi ve makinede balıksırtı iğnelerinin kullanıldığı belirlenmiştir. Tabloya göre ürünlerin süslemelerinde %62 oranında tırtılla sarma, %40 oranında kum tırtıl tutturma, %38 oranında tırtılla kirpik yapma ve tırtılla hasır iğne uygulama, %20 oranında sim kordonla atma işi yapma, %18 oranında inci dikme, %10 oranında pulu tırtılla tutturma, %8 oranında top boncuk sarma, %6 oranında kum boncuk dikme ve sim kordon tutturma % 2 oranında savaroski taş dikme teknikleri kullanıldığı tespit edilmiştir. lerin süslemelerinde en çok tırtılla sarma, kum tırtıl tutturma, tırtılla hasır iğne ve tırtılla kirpik yapma iğnelerinin kullanıldığı dikkati çekmektedir. Bunların yanısıra kum boncuk dikme, sim kordon tutturma ve savaroski taş dikimi az kullanılan teknikler olarak belirlenmiştir.. Tabloya göre ürünlerin kenar temizlemelerinde %58 oranında astarla temizleme, %12 oranında tığ oyası dikme ve çerçeve yapımı %10 oranında firkete oyası dikme %8 oranında sim kordon tutturma ve çanta dikimi, %4 oranında gözlük kabı dikimi, yaka iğnesi arkası temizleme ve tırtılla saçak bükme % 2 oranında hazır harç dikme, kese dikme, albüm temizleme ve kumaş boyası sürerek kenar temizlemelerinin ve süslemelerinin yapıldığı tespit edilmiştir. İncelemelerden ürünlerde yoğunlukla astarla kenar temizlemenin uygulandığı dikkati çekmektedir. Aynı yoğunlukla olmamakla birlikte tığ oyası dikme, firkete oyası dikme, sim kordon tutturma, çanta dikme, gözlük kabı dikme, hazır harç dikme, kese dikme, albüm temizleme, tırtılla saçak bükerek kenar temizleme ve süslemelerinin yapıldığı göze çarpmaktadır.

123 Ürünlerin lerinde Kullanılan Motifler Araştırma kapsamındaki ürünlerin işlemelerinde kullanılan motifler üzerinde yapılan incelemelerde elde edilen verilerin değerleri tablo 4.7 de verilmiştir. Tablo 4.7 Ürünlerin lerinde Kullanılan Motifler Kullanılan Motifler f % Gül Lale Yıldız Çiçeği 6 12 Mine Karanfil 5 10 Papatya 2 4 Çiçek 5 10 Gonca 4 8 Dört Yapraklı Yonca 1 2 Tomurcuk 1 2 Gül Yaprağı 6 12 Çeşitli Yapraklar 'C'' Kıvrımlı Dal 7 14 'S'' Kıvrımlı Dal 2 4 Dal Nar 2 4 Enginar 1 2 Saksı 2 4 Nesneli Bezeme Vazo 1 2 Sembolik Bezeme Türk Bayrağı 1 2 Osmanlı Simgesi 1 2 Güneş 1 2 Kozmik Bezeme Ay 2 4 Yıldız 2 4 Figüratif Bezeme İnsan 1 2 Atatürk'ün İmzası 1 2 Yazılı Bezeme Fatih S. Mehmet'in Tuğrası 1 2 Abdulmecit'in tuğrası 1 2 Kare 2 4 Geometrik Bezeme Dikdörtgen 8 16 Daire 6 12 Üçgen 1 2 Bitkisel Bezeme

124 106 Tablo 4.7 incelendiğinde ürünlerin işlemelerinde bitkisel, nesneli, sembolik, kozmik, figüratif, yazılı ve geometrik bezemelerin kullanıldığı dikkati çekmektedir. lerde kullanılan bitkisel bezemelerde % 82 oranında çeşitli yapraklar, %76 oranında dal, % 38 oranında gül, % 32 oranında lale, % 26 oranında mine, % 14 oranında C kıvrımlı dal, % 12 oranında yıldız çiçeği ve gül yaprağı, % 10 oranında karanfil ve çiçek, % 8 oranında gonca, % 4 papatya nar ve S kıvrımlı dal, % 2 dört yapraklı yonca, tomurcuk ve enginar motiflerinin kullanıldığı görülmektedir. lerde en çok çeşitli yapraklar, dal, gül, lale, mine motiflerinin kullanıldığı göze çarpmaktadır. Bunların yanı sıra C kıvrımlı dal, yıldız çiçeği, gül yaprağı, karanfil, çiçek, gonca, papatya, nar, S kıvrımlı dal, yonca, tomurcuk ve enginar motiflerine de az miktarlarda rastlanmıştır. Nesneli bezemelerde % 4 oranında saksı ve %2 oranında vazo kullanıldığı görülmektedir.sembolik bezemelerde % 2 oranında Türk bayrağı, Osmanlı simgesi olan güneş ve yıldız motifleri kullanılmıştır.kozmik bezemelerde % 4 oranında ay ve yıldız, % 2 oranında güneş motifleri kullanılmıştır.yazılı bezemelerde ise % 2 oranında Atatürk imzası, Fatih Sultan Mehmet ve Abdülmecit tuğrası, kullanılmıştır.figüratif bezeme % 2 oranında bir üründe yer almıştır.geometrik bezemelerde % 16 oranında dikdörtgen, % 12 oranında daire, % 4 oranında kare % 2 oranında üçgen formlu motifler kullanılmıştır. Nesneli bezemelerde iki üründe saksı ve bir üründe vazo kullanıldığı görülmektedir. Sembolik bezemelerde bir üründe Türk bayrağı, diğer üründe Osmanlı simgesi olan güneş ve yıldız, motiflerine rastlanmıştır. Kozmik bezemelerde iki üründe ay ve yıldız, bir üründe güneş motifleri kullanılmıştır. Figürlü bezeme bir üründe Atatürk ün yüzü olarak yer almıştır.yazılı bezemelerde ise bir üründe Atatürk imzası, diğer iki üründe Fatih Sultan Mehmet ve Abdülmecit tuğrası yer almıştır. Geometrik bezemelerde dikdörtgen, daire, kare üçgen formlu motifler saptanmıştır.

125 107 Nesneli, kozmik ve geometrik bezemelerin genellikle birlikte kullanılarak kompozisyonlar oluşturulduğu saptanmıştır.yazılı ve figürlü bezemelerin tek başlarına kullanılarak kompozisyon oluşturulduğu göze çarpmaktadır Ürünlerin ve Kenar Sularında Kullanılan Kompozisyonlar Geçmişten günümüze örneklerini bulabildiğimiz işleme çeşitleri tabiat örnek alınarak süslenmiştir. Çiçek ve hayvan motifleri çoğu zaman soyutlaştırılarak kullanılmış ve değişik kompozisyonlar yaratılarak işlemeler ortaya çıkarılmıştır. Ancak motifler hiçbir zaman gelişigüzel kullanılmamış, bunlarla meydana getirilen kompozisyonlar, malzemenin yüzeyine, kullanıldığı yere göre özenle seçilmiştir. ( Sürür1976, s.44) Araştırma kapsamına alınan ürünlerin işlemelerinde kullanılan ana motif ve kenar suyu motiflerinin kompozisyon tekniklerine ilişkin veriler belirlenerek değerleri tablo 4.8 de verilmiştir. Tablo 4.8. Ürünlerin ve Kenar Sularında Kullanılan Kompozisyonlar Kompozisyon Düzgün Sıralamalar Bağlantılı Sıralamalar Atlamalı Sıralamalar Motiflerin Birleştirildiği Tek Motif Bir Merkezden Dağılan Sıralama Bir Merkeze Yönlendirilmiş Sıralama f % f % f % f % f % f % f % f % Ana Motif Kenar Suyu Bezemesiz Toplam Tablo 4.8. incelendiğinde ürünlerin işlemelerindeki ana motiflerin; % 26 oranında düzgün sıralamalarla, % 6 oranında bağlantılı sıralamalarla, % 2 oranında atlamalı sıralamalarla, % 54 oranında motiflerin birleştirildiği tek motifle, % 8

126 108 oranında bir merkezden dağılan sıralamalarla, % 4 oranında bir merkeze yönlendirilmiş sıralamalarla düzenlendiği görülmektedir. lerdeki ana motiflerin en çok motiflerin birleştirildiği tek motifle ve düzgün sıralamalı kompozisyon düzeniyle hazırlandığı gözlenmiştir. Bir merkezden dağılan ve bir merkeze yönlendirilmiş kompozisyon, bağlantılı sıralama ve atlamalı sıralamanın az kullanıldığı görülmektedir. Ürünlerin kenar sularında % 34 oranında düzgün sıralamalar, % 10 oranında bağlantılı sıralamaların kullanıldığı görülmektedir. Ürünlerin kenar sularında % 56 oranında herhangi bir bezemenin kullanılmadığı dikkati çekmektedir. Ürünlerin işlemelerinde yer alan ana motiflerin farklı kompozisyon teknikleri ile yerleştirildiği ve motiflerin altında genellikle düzgün sıralamalı kenar suları bulunduğu görülmektedir.

127 109 BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERİLER 5.1. Sonuç Araştırma kapsamında Maraş işinde uygulanan işlemlerin ve işlerin bulunduğu öğretim analiz tablosu hazırlanmıştır. Tabloya göre deseni oymak, oyulmuş deseni yapıştırmak, kumaşı kartona teyellemek, balmumunu ütü ile almak işlemleri bütün işlerde kullanılan işlemlerdir. Düz sarma, yarmalı sarma, astarla temizleme, tırtılla sarma, kabartma sarma, kum tırtıl yapma, işlemleri en çok tekrar eden işlemlerdir. Taç çalışması işlemi en az tekrar eden işlemdir. Araştırma kapsamına alınan ürünlerin; çeşitleri, yapılış tarihleri, ürünlerin işleme, süsleme ve kenar temizlemelerinde kullanılan gereç, renk, teknik, ürünlerin işlemelerinde kullanılan motif, ürünlerin işleme ve kenar sularında kullanılan kompozisyonları incelenmiş ve şu sonuçlar elde edilmiştir. İncelemelerden ürün çeşidi olarak ev dekorasyonunda kullanım amacıyla dikdörtgen örtü, pano, yatak örtüsü, kare örtü, masa bayrağı, oval örtü, seccade, giyim olarak; gelinlik, ceket ve elbise, yelek, taç, kına elbisesi, ceket, giyim aksesuarı olarak çanta, kese, fular ve şal yapıldığı dikkati çekmektedir. Araştırmanın yoğun olarak yapıldığı 2007 ve 2006 yıllarında yapılan ürünler çoğunlukla tespit edilmiştir yılı ile 1995 yılları arasında yapılan ürünlerin belgelenmeden satılması nedeniyle bu yıllar arasındaki ve öncesinde yapılan ürünler incelenememiştir.1974 yılında yapılan ürünler okulun koleksiyonuna ait olan ürünlerdir. Ürünlerin en eskisinin 1974 yılında, en yenisinin ise 2007 yılında yapıldığı saptanmıştır. İncelemeler doğrultusunda ürünlerde yoğun olarak saten düşes, koton kadife ve ham ipeğin tercih edildiğini söylemek mümkündür. Bütün işlemelerde zemin

128 110 kumaşının altında ipek astar kullanıldığı tespit edilmiştir. Yalnızca tül üzerine yapılan bir işlemede, kalınlık yapmaması için kendi kumaşı olan tülün astar olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Dival işi gösterişli bir işleme tekniği olmasından dolayı genellikle fantezi kumaşlar içerisinde yer alan ipek, kadife, saten v.b. kumaşlar üzerine uygulanmıştır.eski ürünlerin işlemelerinde çile sim, yeni işlemelerde yoğun olarak makara sim kullanıldığı dikkati çekmektedir. Ürünlerin tamamında dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu ve gri karton kullanılmıştır.maraş işinin iki yüzlü bir işleme olmasının nedeni üstte altın veya gümüş rengi sim, altta bal mumlanmış dikiş ipliği kullanılmasıdır. lerin tamamında işleme kartonu ve gri kartonun Maraş işine ait bir özellik olması nedeniyle kullanıldığı görülmektedir. Ürünlerin süslemelerinde çoğunlukla dikiş ipliği, balmumu ve tırtıl kullanıldığı belirlenmiştir. Bununla birlikte yoğun olmamakla beraber inci, pul, sim kordon, kum boncuk, plastik boncuk ve kristal taşın da kullanıldığı dikkati çekmektedir. Tırtıl,inci, pul, boncuk, sim kordon ve taşların işlemeye hareket kazandırmak için kullanıldığı görülmektedir. Ürünlerin kenar temizlemelerinde genellikle ipek astar, dikiş ipliği ve nakış ipliği tercih edildiği görülmektedir. Pamuk astar, elyaf ve fermuarın ise yatak örtüsü dikişinde daha çok tercih edildiği saptanmıştır. Yün tela ve jarse telanın kıyafetlerin dikişlerinde, ahşap çerçevenin ise panolarda kullanıldığı görülmektedir.kumaş boyasının ise taç çalışmasında tacın tersini temizlemek amacıyla kullanıldığı dikkati çekmektedir.cüzdan klipsinin gözlük kaplarının kenar temizlemesinde, yaka iğnesi iğnesinin, yaka iğnesi arkası temizlemede kullanıldığı saptanmıştır. Sünger, yapıştırıcı ve gri kartonun gözlük kabı dikişinde ve yaka iğnesi arkası temizlemede kullanıldığı tespit edilmiştir.tığ oyasının örtü ve kıyafetleri, firkete oyasının örtü ve fularların ucunu süslemek için kullanıldığı göze çarpmaktadır. Kenar süslemelerde tığ oyası ve firkete oyası kullanıldığı saptanmıştır. Ürünlerin zemininde en çok krem rengi, siyah ve bordo kullanıldığı göze çarpmaktadır. Açık gül kurusu, kırmızı, yeşil, su yeşili, açık mavi, turkuvaz mavi, lacivert ve mor renklerinin ise az kullanıldığı tespit edilmiştir.

129 111 lerde genellikle gümüş renginin ve altın renginin kullanıldığı göze çarpmaktadır.incelemelerde genellikle gümüş renginin altın rengine katılarak renk tonlaması yapıldığı tespit edilmiştir. Bu renk tonlaması güllerde, yaprakların uçlarında ve minelerde, üç veya dört kat olarak işlenen simin bir katının eksiltilip yerine bir kat gümüş rengi sim eklenmesiyle yapıldığı saptanmıştır. lerde açık altın sarısı rengin içine pembe ipek iplik katılarak renkli çalışmalar yapıldığı dikkati çekmektedir. lerin kenar temizlemelerinde zemin kumaşı ve kenar temizlemede kullanılan tekniğe bağlı olarak; krem rengi, siyah ve altın renklerinin, kullanıldığı dikkati çekmektedir. Giysilerin renkleri olan; beyaz, su yeşili, açık mavi, mavi ve mor renklerinin ise astar rengi olarak kullanıldığı göze çarpmaktadır. Kenar temizlemelerde kullanılan astar renginin zeminde kullanılan kumaşın rengiyle uyumlu olarak seçildiği kenar süslemelerde kullanılan renklerin ise işlemelerde kullanılan renklerle uyumlu olduğu görülmektedir. lerde yoğunlukla düz sarma, yarmalı sarma ve kabartma sarma iğnelerinin uygulandığı görülmektedir. Aynı yoğunlukla olmamakla birlikte düz pesent ve verev pesent, balıksırtı iğneleri uygulanmıştır. En az verev sarma iğne tekniğinin uygulandığı dikkati çekmektedir. Dival işi tekniğiyle birlikte diğer teknik olarak makine dikişi ve makinede balıksırtı iğnelerinin kullanıldığı belirlenmiştir. lerin süslemelerinde en çok tırtılla sarma, kum tırtıl tutturma, tırtılla hasır iğne ve tırtılla kirpik yapma iğnelerinin kullanıldığı dikkati çekmektedir. Bunların yanı sıra kum boncuk dikme, sim kordon tutturma ve kristal taş dikimi az kullanılan teknikler olarak belirlenmiştir. Desen özelliğine göre tırtılla yapılan süslemelerin, geniş alanlarda kum tırtıl, düz hatlarda tırtılla sarma, yuvarlak hatlarda tırtılla hasır iğne yapıldığı belirlenmiştir.

130 112 İncelemelerden ürünlerde yoğunlukla astarla kenar temizlemenin uygulandığı dikkati çekmektedir. Aynı yoğunlukla olmamakla birlikte tığ oyası dikme, firkete oyası dikme, sim kordon tutturma, çanta dikme, gözlük kabı dikme, hazır harç dikme, kese dikme, albüm temizleme, tırtılla saçak bükerek kenar temizleme ve süslemelerinin yapıldığı göze çarpmaktadır. Maraş (dival) işinin tek yüzlü bir işleme olması nedeniyle tersinin kapatılması gerekmektedir.bu nedenle bütün ürünlerin astarlanarak temizlendiği görülmüştür. lerde en çok çeşitli yapraklar, dal, gül, lale, mine motiflerinin kullanıldığı göze çarpmaktadır. Bunların yanı sıra C kıvrımlı dal, yıldız çiçeği, gül yaprağı, karanfil, çiçek, gonca, papatya, nar, S kıvrımlı dal, yonca, tomurcuk ve enginar motiflerine de az miktarlarda rastlanmıştır. Nesneli bezemelerde iki üründe saksı ve bir üründe vazo kullanıldığı görülmektedir. Sembolik bezemelerde bir üründe Türk bayrağı, diğer üründe Osmanlı simgesi olan güneş ve yıldız, motiflerine rastlanmıştır. Kozmik bezemelerde iki üründe ay ve yıldız, bir üründe güneş motifleri kullanılmıştır. Figürlü bezeme bir üründe Atatürk ün yüzü olarak yer almıştır.yazılı bezemelerde ise bir üründe Atatürk imzası, diğer iki üründe Fatih Sultan Mehmet ve Abdülmecit tuğrası yer almıştır. Geometrik bezemelerde dikdörtgen, daire, kare üçgen formlu motifler saptanmıştır. Nesneli, kozmik ve geometrik bezemelerin genellikle birlikte kullanılarak kompozisyonlar oluşturulduğu saptanmıştır.yazılı ve figürlü bezemelerin tek başlarına kullanılarak kompozisyon oluşturulduğu göze çarpmaktadır. Geleneksel Türk işlemelerinde; genellikle bitkisel bezemelerin kullanıldığı, İslam dininin kabulünden sonra, insan ve hayvan figürlerinin çok tercih edilmediği dikkati çekmektedir. Maraş (dival) işi tekniğiyle işlenmiş bindallı ve yatak örtülerin vazgeçilmez unsurları olan bitkisel bezemelerin yoğun olarak ürünlerde kullanıldığı görülmektedir.

131 113 lerdeki ana motiflerin en çok motiflerin birleştirildiği tek motifle ve düzgün sıralamalı kompozisyon düzeniyle hazırlandığı gözlenmiştir. Bir merkezden dağılan ve bir merkeze yönlendirilmiş kompozisyon, bağlantılı sıralama ve atlamalı sıralamanın az kullanıldığı görülmektedir. Geleneksel Türk işlemelerinde motifler yüzeye çok çeşitli şekillerde yerleştirilmiştir.ürünlerin zemini üzerinde dengeli yerleştirilen motiflerin aralarında gözü dinlendiren boşluklara da yer verildiği görülmektedir. Ürünlerin işlemelerinde yer alan ana motiflerin farklı kompozisyon teknikleri ile yerleştirildiği ve motiflerin altında genellikle düzgün sıralamalı kenar suları bulunduğu görülmektedir Öneriler 1. Bu çalışma sonucunda Maraş (dival) işi tekniğiyle ilgili olarak öğretim analizinin devamı olan program geliştirme çalışmalarının yapılmalıdır. 2. Olgunlaşma enstitülerinin yaptıkları çalışmaları katalog, kitap v.b. hazırlayarak belgelemeleri, arşivleme çalışmaları yapmaları, mesleki eğitim veren okullara ve mesleğe ilgi duyan kişilere kaynak oluşturmalıdır. 3. Diğer işleme teknikleriyle ilgili benzer araştırmaların yapılmalıdır. 4. Geleneksel el işlemeleri içinde yer alan dival işi işlemeciliği de geleneksel yapım tekniğiyle, mesleki eğitim veren okullarda öğretilmeli gençlere ve ilgili kişilere sevdirilmelidir.

132 114 KAYNAKÇA AKTAN, Oğuz,(1985). El Sanatları. Ankara: Makro Yayıncılık. BARIŞTA, Örcün (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Halk ciliği Desen ve Terminolojisinden Örnekler.Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları BARIŞTA, Örcün(1999). Osmanlı imparatorluğu Dönemi Türk leri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Türk Tarih Kurumu Basımevi BARIŞTA,Örcün(1995). Türk Sanatı Tarihi.2. baskı Ankara BERKER, Nurhayat (1981).Türk leri.yapı Kredi Yayınları, DEMİRÖZ, Uğur ve ERGENEKON, Cavidan, El Sanatları Alt Komisyonu Ön Raporu(Ankara:DPT Hazırlık Çalışmaları,1983),S.4 DİYARBEKİRLİ, Nejat,(1972). Hun Sanatı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. DOĞAN, Hıfsı,(1997). Eğitimde Program ve Öğretim Tasarımı.Ankara: Önder DOĞAN, Mehmet,(2001). Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Acar Matbaası. ERONÇ, Perihan, (1984). Giyim Süsleme Teknikleri. İstanbul :M.E.B.Yayınları. UZUNÖZ, Kasım, (2005 ).Kumaş Analizi Ve Tasarımı. İstanbul:MEB Yayınları FENERCİOĞLU, Sevim(1973). Türk lerinden Motifler. Ankara: Ayyıldız KESER, N, (2005). Sanat Sözlüğü.1. Baskı. Ütopya Yayınevi. KORKUSUZ,Süheyla(1980). Nakış.İstanbul: Milli Eğitim Basımevi

133 115 KÖKLÜ, Hülya, (2002). El leri, İstanbul: YA-PA Yayınları, KÖKLÜ, Hülya, (2003). Dival işi. Mesleki Eğitim Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, Temmuz MARAŞ İL YILLIĞI,(1967).Dönmez Ofset,Ankara MARKALOĞLU,Şehdabe (1996). Dival (Sırma-Maraş işi) Ankara:Özkan Matbaacılık. MERİÇ, Atanur, (1991). Kahramanmaraş Altın-Gümüş Sırmalar İçinde,Kültür ve Sanat Dergisi:10. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ÖGEL, Bahaeddin,(1991). Türk Kültür Tarihine Giriş,V.Cilt. Ankara:T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. ÖZCAN (Tuğtaş), Fatma(1994). Türk Nakışları Öğretim Yaprakları, Ankara:Önder Matbaacılık ÖZTÜRK, İsmail, (1998).Geleneksel Türk El Sanatlarına Giriş. Ankara: Ürün Yayınları. SAİN, Bilge,(1987).Hesap İşi. Ankara :Türkiye İş Bankası Yayınları. SEZGİN, Saim İlhan,(2000). Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme. Ankara :Nobel Yayın Dağıtım. SÜRÜR, Ayten,(1976).Türk Sanatı. İstanbul: Akbank Yayınları Sanat. YILDIR, Erol,(1986).Kahramanmaraş Yöresi Türk Sanatı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.Ankara Gazi Üniversitesi,(2008), Mesleki Eğitim Fakültesi Tarihçesi

134 116 BİLGİ FORMU Örnek no : 1 Fotoğraf no : 58 Ürünün türü : Masa bayrağı Ürünün Boyutları En : 22,5 cm Boy : 15 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Alpaka kumaş, astar, : Sim, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Masa bayrağı direği Kullanılan Renk Zemin : Kırmızı : Gümüş rengi (sim) Kenar Temizleme : Beyaz, metalik gri

135 117 Kullanılan Teknikler : Verev sarma, düz sarma, yarmalı sarma Kenar Temizleme : Sim kordon bükme, bayrak dikişi Motif Özellikleri Sembolik bezeme : Türk bayrağı Kozmik bezeme : Ay ve yıldız Kompozisyon Özellikleri : Türk Bayrağının masa bayrağı ebadında küçültülmesiyle oluşturulmuştur.

136 Çizim no:1 118

137 119 BİLGİ FORMU Örnek no : 2 Fotoğraf no :59 Ürünün türü : Pano Ürünün Boyutları En :25 cm Boy : 40 cm Derinlik : 2.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten düşes, astar, : Sim, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Ahşap çerçeve Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi (sim) Kenar Temizleme : Altın rengi, siyah

138 120 Kullanılan Teknikler : Verev sarma, düz sarma Kenar Temizleme : Ahşap altın yaldızlı çerçeve Motif Özellikleri Figürlü Bezeme : Atatürk ün yüz figürü Kompozisyon Özellikleri : Atatürk ün portresi panonun ortasına yerleştirilmiştir. Portrenin etrafı altın yaldızlı ahşap çerçeve ile çerçevelenmiştir. Kompozisyon tek bir motiften oluşturulmuştur.

139 Çizim no:2 121

140 122 BİLGİ FORMU Örnek no : 3 Fotoğraf no :60 Ürünün türü : Pano Ürünün Boyutları En : 40 cm Boy : 25 cm Derinlik : 2.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten düşes, astar, : Sim, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Ahşap çerçeve Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın sarı (sim) Kenar Temizleme : Altın rengi

141 123 Kullanılan Teknikler : Verev sarma, düz sarma Kenar Temizleme : Ahşap altın yaldızlı çerçeve Motif Özellikleri Yazılı bezeme : Atatürk ün imzası Kompozisyon Özellikleri : Panonun ortasına Atatürk ün imzasından oluşturulmuş motif yerleştirilmiştir. İmzanın etrafı altın yaldızlı ahşap çerçeve ile çerçevelenmiştir. Kompozisyon tek bir motiften oluşturulmuştur.

142 Çizim no:3 124

143 125 BİLGİ FORMU Örnek no : 4 Fotoğraf no : 61 Ürünün türü : Pano Ürünün Boyutları En : 30 cm Boy : 35 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2007 Kullanılan Gereçler Zemin : Ham ipek kumaş, astar : Sim,dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu,pul Kenar temizleme : Astar, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl, pul) Kenar Temizleme : Altın rengi sim ve pul

144 126 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma,kabartma sarma,delikli sarma Süsleme : Kum tırtıl dikme,tırtılla kirpik yapma, pulu tırtılla tutturma Kenar Temizleme : Ahşap çerçeve Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, mine, gül yaprağı ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Panonun ortasına yerleştirilen kabartmalı gülden çıkan iri yapraklar, dallar ve çeşitli boylarda mine çiçekleri bulunan tek motifle kompozisyon oluşturulmuştur. Pano üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

145 Çizim no:4 127

146 128 BİLGİ FORMU Örnek no : 5 Fotoğraf no :62 Ürünün türü : Pano Ürünün Boyutları En : 70 cm Boy : 50 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2007 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şantuk kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, nakış ipliği Süsleme : Kum boncuk, dikiş ipliği Kenar temizleme : Ahşap çerçeve Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Açık altın rengi (sim),mavi ve yeşil (nakış ipliği) Süsleme : Koyu mavi (kum boncuk) Kenar Temizleme : Açık altın rengi (ahşap çerçeve)

147 129 Kullanılan Teknikler : Düz sarma, Makine dikişi, balıksırtı, makinede verev sarma Süsleme : Kum boncuk dikme Kenar Temizleme : Ahşap çerçeve Motif Özellikleri Yazılı Bezeme : Fatih Sultan Mehmet in tuğrası Bitkisel Bezeme : Yapraklar ve kıvrım dallar Sembolik bezeme : Haliç girdabı Kompozisyon Özellikleri : Panonun ortasına Fatih Sultan Mehmet in tuğrası yerleştirilmiştir. Tuğranın soldaki birimleri arasındaki boşluğa ve sağ üst köşedeki boşluğa haliç girdabı motifleri yerleştirilmiştir.motifler birleştirilerek tek bir birim şeklinde kompozisyon oluşturulmuştur.tuğranın yazılı birimleri dival işi tekniğiyle işlenmiş, ve açık altın rengi simle renklendirilmiştir.tuğranın dışındaki birimler makine nakışı olarak işlenmiş, koyu mavi ve açık yeşil tonlarıyla renklendirilmiştir.

148 Çizim no:5 130

149 131 BİLGİ FORMU Örnek no : 6 Fotoğraf no :63 Ürünün türü : Pano Ürünün Boyutları En : 70 cm Boy : 50 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2007 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şantuk kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, nakış ipliği Süsleme : Kum boncuk, dikiş ipliği Kenar temizleme : Ahşap çerçeve Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Açık ve koyu altın rengi (sim) Süsleme : Koyu mavi (kum boncuk) Kenar Temizleme : Açık altın rengi (ahşap çerçeve)

150 132 Kullanılan Teknikler : Düz sarma, makine dikişi, balıksırtı Süsleme : Kum boncuk dikme Kenar Temizleme : Ahşap çerçeve Motif Özellikleri Yazılı Bezeme : Sultan Abdülmecit in tuğrası Bitkisel Bezeme : Mine çiçekleri dallar ve yapraklar Kompozisyon Özellikleri :Panonun ortasına Sultan Abdülmecit in tuğrası yerleştirilmiştir. Tuğranın soldaki birimleri arasındaki boşluğa ve sağ üst köşedeki boşluğa küçük mine çiçekleri ve küçük yapraklardan oluşan motifler yerleştirilmiştir. Motifler birleştirilerek tek bir birim şeklinde kompozisyon oluşturulmuştur. Tuğranın yazılı birimleri Dival işi tekniğiyle işlenmiş ve açık sarı simle renklendirilmiştir. Tuğranın dışındaki birimler makine nakışı olarak işlenmiş, açık sarı ve koyu sarı tonlarıyla renklendirilmiştir.

151 Çizim no:6 133

152 134 BİLGİ FORMU Örnek no : 7 Fotoğraf no : 64 Ürünün türü : Dikdörtgen örtü Ürünün Boyutları En : 40cm Boy : 100 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 1974 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten kumaş, astar : Çile sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, nakış ipliği Kullanılan Renk Zemin : Kahverengi : Açık altın rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Kahverengi (astar)

153 135 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma, düz sarma,,düz pesent verev pesent Süsleme : Tırtılla hasır iğne, tırtılla sarma,tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Kenar baskısı ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, gonca, dallar, yapraklar, tomurcuk Geometrik Bezeme : Dikdörtgen, üçgen ve daire Kompozisyon Özellikleri : Örtünün iki kısa kenarına yatay olarak U şeklinde düzenlenmiş dikdörtgen formdaki düzgün sıralamalı kenar suyunun içine birimler yerleştirilmiştir. Kompozisyonda ortada aşağıya bakan büyük bir gül motifi, kenarlarda yukarıya dönük iki adet çiçek motifi bağlantılı sıralama ile düzenlenmiştir. Bu gül ve çiçeklerden çıkan yapraklar, dallar, açmamış güller ve yuvarlak tomurcuklarla kompozisyon zenginleştirilmiştir. Örtü üzerinde bulunan bütün birimler altın rengi simle renklendirilmiştir.

154 Çizim no:7 136

155 137 BİLGİ FORMU Örnek no : 8 Fotoğraf no :65 Ürünün türü : Oval örtü Ürünün Boyutları En : 35 cm Boy : 90 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 1974 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten kumaş, astar : Çile sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, nakış ipliği, tırtıl, sekiz numara yumak Kullanılan Renk Zemin : Bordo :Açık altın rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi (parlak tırtıl), bordo (astar)

156 138 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma, düz sarma,kabartma sarma,düz pesent verev pesent Süsleme : Tırtılla sarma,tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Tırtılla saçak bükme ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak ve C kıvrımlı dallar Kompozisyon Özellikleri : Örtünün iki kısa kenarına iki adet aşağıda, bir adet yukarıda olacak şekilde üçer adet kabartmalı güller yerleştirilmiş ve güllerin altına ve etrafına yuvarlak formlu kenar suyuna birimler oturtulmuştur. Bu şekilde motiflerin birleştirildiği tek motif oluşturulmuştur. Örtünün iki kısa kenarına tırtılla kordon bükülerek yapılmış olan saçaklarla kompozisyon tamamlanmıştır.örtü üzerinde bulunan bütün birimler altın rengi simle renklendirilmiştir.

157 Çizim no:8 139

158 140 BİLGİ FORMU Örnek no :9 Fotoğraf no :66 Ürünün türü : Kare örtü Ürünün Boyutları En : 35 cm Boy : 90 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2003 Kullanılan Gereçler Zemin : Kadife kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, nakış ipliği, hazır harç Kullanılan Renk Zemin : Kahverengi :Altın rengi, gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl)

159 141 Kenar Temizleme : Altın rengi (hazır harç), kahverengi (astar) Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma, düz sarma,kabartma sarma Süsleme : Tırtılla sarma,tırtılla kirpik yapma, sim kordonla atma işi yapma Kenar Temizleme : Hazır harç dikme ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak, mine ve C kıvrımlı dallar Kompozisyon Özellikleri : Örtünün merkezine yerleştirilmiş bir adet gülden çıkan rüzgar gülü şeklinde soldan sağa doğru dönen C kıvrımlı dalların aralarına yerleştirilmiş dört adet gül, küçük çiçekler, mineler ve yapraklardan bir merkezden dağılan kompozisyon oluşturulmuştur.örtü üzerinde bulunan bütün birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

160 Çizim no:9 142

161 143 BİLGİ FORMU Örnek no : 10 Fotoğraf no :67 Ürünün türü :Dikdörtgen örtü Ürünün Boyutları En :45 cm Boy : 100 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Kadife kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu,pul Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, nakış ipliği Kullanılan Renk Zemin : Bordo : Altın rengi ve gümüş rengi (sim)

162 144 Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl, pul) Kenar Temizleme : Bordo (astar) Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma,kabartma sarma,düz pesent, balıksırtı Süsleme : Kum tırtıl dikme ve pulu tırtılla tutturma Kenar Temizleme : Kenar baskısı ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak ve dallar Geometrik Bezeme : Dikdörtgen Kompozisyon Özellikleri : Biri büyük diğeri küçük ikişer adet gül dalı motiflerin soldan sağa gelmesine dikkat edilerek örtünün iki kısa ucuna yerleştirilmiştir. Altta dikdörtgen formlu su motifleri sınırlamaktadır. Örtünün ortasına büyük ve küçük güller düzgün sıralamalarla serpilmiştir. Birimler gümüş rengi ve altın rengi renkli simle renklendirilmiştir.

163 Çizim no:10 145

164 146 BİLGİ FORMU Örnek no : 11 Fotoğraf no :68 Ürünün türü : Dikdörtgen örtü Ürünün Boyutları En : 33 cm Boy : 95 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Ham ipek kumaş, astar : Sim, ipek iplik, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Kenar temizleme : İpek astar, nakış ipliği, dikiş ipliği Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Açık altın rengi (sim), pembe (ipek iplik) Süsleme : Gümüş rengi (parlak ve mat tırtıl)

165 147 Kenar Temizleme : Krem rengi (astar) Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma, düz sarma,delikli sarma,düz pesent, verev pesent Süsleme : Tırtılla hasır iğne ve tırtılla sarma Kenar Temizleme : Kenar baskısı ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Nar, yaprak, dal ve C kıvrımlı dal Geometrik Bezeme : Dikdörtgen, daire Kompozisyon Özellikleri : Örtünün her iki ucuna birer adet nar motifi sağdan sola gelmesine dikkat edilerek yerleştirilmiştir. Motifler dikdörtgen biçimindeki su üzerine oturtulmuştur. Örtü üzerinde bulunan narlar açık pembe, orta pembe,açık sarı sim ve beyaz tırtılla, C kıvrımlı dallar, yapraklar ve su açık altın rengi simle renklendirilmiştir.

166 Çizim no:11 148

167 149 BİLGİ FORMU Örnek no : 12 Fotoğraf no : 69 Ürünün türü : Dikdörtgen masa örtüsü Ürünün Boyutları En : 45 cm Boy : 1.15 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Ham ipek kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, nakış ipliği, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi :Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl)

168 150 Kenar Temizleme : Krem rengi (astar) Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma, düz sarma,kabartma sarma,düz pesent A pesent Süsleme : Tırtılla hasır iğne, tırtılla sarma,tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Kenar baskısı ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Yıldız çiçeği, gül yaprağı C kıvrımlı dallar Geometrik Bezeme : Dikdörtgen Kompozisyon Özellikler : Örtünün iki kısa kenarına yatay olarak düzenlenmiş dikdörtgen formdaki su üzerine,ortasında beş adet yapraktan oluşan motif yerleştirilmiş, yaprakların ortasından çıkan dallarla bağlantı kurularak sağa ve sola bakan ikişer adet yıldız çiçekleri bulunmaktadır. Kıvrımlı dal ve yapraklardan oluşan motiflerden bazıları suyun içine yerleştirilerek kompozisyon zenginleştirilmiştir. Örtü üzerinde bulunan bütün birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

169 Çizim no:12 151

170 152 BİLGİ FORMU Örnek no : 13 Fotoğraf no :70 Ürünün türü :Kare masa örtüsü Ürünün Boyutları En :90 cm Boy : 90 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2007 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek kadife kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, nakış ipliği, dikiş ipliği, tığ oyası Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi :Açık bakır rengi (sim) Süsleme : Açık bakır rengi (pul, mat tırtıl) Kenar Temizleme : Açık bakır rengi (sim), Krem rengi (astar)

171 153 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma, düz sarma,delikli sarma, Süsleme : Sim kordonla atma işi, tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Tığ oyası,köşe çevirme, astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Yıldız çiçeği, mine, dal ve yapraklar Sembolik Bezeme : Osmanlı simgesi Kozmik Bezeme : Güneş, ay ve yıldız Nesneli Bezeme : Saksı Kompozisyon Özellikleri : Kare formdaki örtünün dört kenarına simetrik olarak yerleştirilmiş kıvrım dallı ve yıldız çiçekli motiflerin tekrarıyla su oluşturulmuş ve dört köşesine bir merkeze doğru yönlendirilmiş saksıdan çıkan dal, yaprak ve yıldız çiçekleri bulunan motifler diyagonal olarak yerleştirilmiştir.örtünün köşelerdeki motiflerin aralarında kalan boşlukta dört adet kıvrım dallı, mine çiçekli küçük motifler yerleştirilmiştir. Örtünün merkezinde güneş, ay ve yıldızı simgeleyen motifler bulunmaktadır.örtü üzerinde bulunan bütün birimler açık bakır rengi simle renklendirilmiştir.

172 Çizim no:13 154

173 155 BİLGİ FORMU Örnek no : 14 Fotoğraf no :71 Ürünün türü :Kare masa örtüsü Ürünün Boyutları En :90 cm Boy : 90 cm Derinlik : Ürünün Yapılış Tarihi :2007 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek kadife kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu,pul Kenar temizleme : İpek astar, nakış ipliği, dikiş ipliği, Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi :Açık bakır rengi (sim) Süsleme : Açık bakır rengi (pul) Kenar Temizleme : Açık bakır rengi (sim), krem rengi (astar)

174 156 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma, düz sarma Süsleme : Pul dikme Kenar Temizleme : Astarla temizleme Motif özellikleri Bitkisel Bezeme : Yaprak, ağaç, dal, mine Kompozisyon Özellikleri : Kare formdaki örtünün dört kenarına simetrik olarak yerleştirilmiş mine çiçeklerinin tekrarıyla su oluşturulmuş bir merkeze doğru yönlendirilmiş saksıdan çıkan dal, yaprak bulunan beş adet motif yerleştirilmiştir.örtünün merkezinde mine çiçeğinin etrafını çevreleyen yaprak motifleri bulunmaktadır.bu yaprakların arasından çıkan dallar merkezden kenarlara doğru yönlendirilmiştir. Örtü üzerinde bulunan bütün birimler açık bakır rengi simle renklendirilmiştir.

175 Çizim no:14 157

176 158 BİLGİ FORMU Örnek no : 15 Fotoğraf no : 72 Ürünün türü : Dikdörtgen örtü Ürünün Boyutları En : 35 cm Boy : 90 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Ham ipek kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Astar, nakış ipliği, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (sim kordon, parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Krem rengi (astar)

177 159 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma,delikli sarma,düz pesent, balıksırtı Süsleme :Sim kordonla atma işi,tırtılla hasır iğne, tırtılla sarma Kenar Temizleme : Kenar baskısı, astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Enginar, lale, gonca, yaprak ve dallar Geometrik Bezeme : Dikdörtgen, kare Kompozisyon Özellikleri : Dikdörtgen formdaki örtünün iki kısa kenarına yerleştirilmiş dikdörtgen suyun üzerine birimler simetrik olarak yerleştirilmiştir. Ortaya enginar motifi konmuş ve motiften iki yana doğru uzanan kıvrım dallar, dallardan çıkan küçük lale ve açmamış çiçek motifleri ortadaki enginar motifine bakacak şekilde yönlendirilmiştir.su ile motifler arasındaki boşluklar kordonla atma işi yapılarak zenginleştirilmiştir. Örtü üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

178 Çizim no:15 160

179 161 BİLGİ FORMU Örnek no : 16 Fotoğraf no :73 Ürünün türü : Dikdörtgen masa örtüsü Ürünün Boyutları En : 45 cm Boy : 110 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2005 Kullanılan Gereçler Zemin : Ham ipek kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, inci, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, nakış ipliği, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl), beyaz (inci) Kenar Temizleme : Krem rengi (astar)

180 162 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, düz pesent, verev pesent, balıksırtı Süsleme : Tırtılla sarma ve kirpik yapma, inci dikme Kenar Temizleme : Kenar baskısı yapma ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, lale,yapraklar ve S kıvrımlı dallar Geometrik Bezeme : Dikdörtgen Kompozisyon Özellikleri : Dikdörtgen örtünün, iki kısa kenarına yerleştirilmiş sağdan sola doğru kıvrılan gül ve lale motifleri S kıvrımlı dallar ve yapraklarla bezenmiştir.gül motifinin dalından çıkan iki adet küçük gül goncaları bulunmaktadır.bağlantılı sıralama ile düzenlenmiş kompozisyonu en altta dikdörtgen bir su sınırlamaktadır. Lalenin ucu ve birkaç yaprağın ucu bu suya girerek kompozisyona hareket sağlamaktadır.örtü üzerinde bulunan birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir

181 Çizim no:16 163

182 164 BİLGİ FORMU Örnek no : 17 Fotoğraf no :74 Ürünün türü : Dikdörtgen örtü Ürünün Boyutları En : 40 cm Boy : 80 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2007 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şantuk kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, nakış ipliği, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Gümüş rengi (sim) Süsleme : Gümüş rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Krem rengi (astar)

183 165 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, balıksırtı Süsleme : Tırtılla hasır iğne yapma Kenar Temizleme : Kenar baskısı yapma ve astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Yaprak, dal, lale ve çiçekler Kompozisyon Özellikleri : Uç kısımda iki adet yapraktan kıvrılarak çıkan dallar, yapraklar, laleler ve çiçekten oluşan motif örtünün karşılıklı iki köşesine diyagonal olarak yerleştirilmiştir.çiçekten alınan serpme birimler örtü yüzeyine iki motif arasındaki boşluğa serbest şekilde yerleştirilmiştir.örtü üzerinde bulunan birimler gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

184 Çizim no

185 167 BİLGİ FORMU Örnek no : 18 Fotoğraf no : 75 Ürünün türü : Bohça Ürünün Boyutları En :100 cm Boy : 100 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler : Zemin : İpek şantuk kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, nakış ipliği, dikiş ipliği, pullu firkete oyası Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi :Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (pul, parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi (sim ve pul), krem rengi (astar)

186 168 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma,kabartma sarma, delikli sarma Süsleme : Kum tırtıl dikme, tırtılla hasır iğne ve tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Köşe çevirme, astarla temizleme ve firkete oyası dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak, dal ve C kıvrımlı dal Geometrik Bezeme : Daire Kompozisyon Özelikleri : Bohçanın bir köşesine üç adet gül motifi, C kıvrımlı dal ve yapraklardan oluşan motif yerleştirilmiş ve bohçanın dört köşesine pulla örülmüş firkete oyası tutturularak kompozisyon oluşturulmuştur. Bohça üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

187 Çizim no:18 169

188 170 BİLGİ FORMU Örnek no : 19 Fotoğraf no : 76 Ürünün türü : Bohça Ürünün Boyutları En :100 cm Boy : 100 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Ham ipek kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Astar, nakış ipliği, dikiş ipliği, tığ oyası Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi :Altın rengi ve gümüş rengi (sim)

189 171 Süsleme Kenar Temizleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) : Altın rengi (sim kordon ve sim dantel) Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma,kabartma sarma,verev pesent Süsleme : Tırtılla sarma yapma, atma işi,tırtılla hasır iğne Kenar Temizleme : astarla temizleme ve tığ oyası dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, karanfil, yaprak, dal Kompozisyon Özelikleri : Bohçanın bir köşesine bir adet gülden çıkan yapraklardan uzanan iki adet karanfil, dallar ve yapraklardan oluşan bir motif yerleştirilmiştir.bohçanın etrafına simle örülmüş tığ oyası tutturularak kompozisyon oluşturulmuştur. Bohça üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

190 Çizim no:19 172

191 173 BİLGİ FORMU Örnek no : 20 Fotoğraf no :77 Ürünün türü :Yatak örtüsü Ürünün Boyutları En :2.65 cm Boy : 2.70 cm Derinlik : 0.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Kadife, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu,inci Kenar temizleme :Fay kumaş, astar, elyaf, fermuar, tığ oyası, sim kordon,dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Bordo :Altın rengi ve gümüş rengi (sim)

192 174 Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl), beyaz (inci) Kenar Temizleme : Başak sarısı (fay kumaş), bordo (astar), altın rengi (sim) Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, kabartma sarma, verev pesent Süsleme :Tırtıl sarma, kum tırtıl dikme, sim kordonla atma işi, inci dikme Kenar Temizleme : Astarla temizleme ve tığ oyası tutturma Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Güller, laleler, karanfiller, dallar ve yapraklar Kompozisyon Özellikleri : Yatak örtüsünün ortasına merkezden kenarlara doğru yönlendirilmiş, simetrik olarak düzenlenmiş dört adet motif yerleştirilmiştir.motifler bir adet iri gül, iki adet karanfil, bir adet laleden çıkan iki adet açmamış gül, kıvrım dallar ve yapraklardan oluşmaktadır.yastıkların köşelerine gül, karanfil, lale, kıvrım dallar ve yapraklardan oluşan bir motif yerleştirilmiştir.yatak örtüsü üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

193 Çizim no:20 175

194 176 BİLGİ FORMU Örnek no : 21 Fotoğraf no :78 Ürünün türü :Seccade Ürünün Boyutları En :75 cm Boy : 1.10 cm Derinlik : 0.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Kadife, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu,inci Kenar temizleme : Fay kumaş, astar, elyaf, tığ oyası,sim kordon, nakış ipliği, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Bordo :Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl), beyaz (inci) Kenar Temizleme : Başak sarısı (fay kumaş), altın rengi (sim)

195 177 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, kabartma sarma, verev pesent Süsleme :Tırtıl sarma, sim kordonla atma işi, inci dikme Kenar Temizleme : Astarla temizleme ve tığ oyası tutturma Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Güller, laleler, karanfiller, dallar ve yapraklar Kompozisyon Özellikleri : Seccadenin üst bölümünün köşelerine gül, karanfil, lale, kıvrım dallar ve yapraklardan oluşan motifler simetrik olarak yerleştirilmiştir. Seccadenin kenar temizliği farklı bir kumaştan yapılmıştır. Seccade üzerindeki birimler sarı ve beyaz simle renklendirilmiştir.

196 Çizim No:21 178

197 179 BİLGİ FORMU Örnek no : 22 Fotoğraf no :79 Ürünün türü :Yatak örtüsü Ürünün Boyutları En :2.65 cm Boy : 2.70 cm Derinlik : 0.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şantuk kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Astar, elyaf, fermuar, sim kordon,nakış ipliği,dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi :Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (pul, parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi (sim kordon), krem rengi (astar)

198 180 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma Süsleme :Tırtıl sarma, kum tırtıl dikme ve pulu tırtılla tutturma Kenar Temizleme : Astarla temizleme ve sim kordon geçirme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Yıldız çiçeği, mine, dallar ve yapraklar Nesneli Bezeme : Saksı Kompozisyon Özellikleri : Yatak örtüsünün merkezine yıldız çiçeği, kıvrım dallar ve yapraklardan oluşan dört adet motif simetrik olarak yerleştirilmiş ve dört köşeye saksıdan çıkan dallar ve yıldız çiçeklerinden oluşan motifler yerleştirilmiş.bu motifleri birbirine bağlayan,sağdan sola devam eden küçük motiflerle kenar bordürü oluşturulmuştur. Örtünün merkezindeki motiflerle kenar suyu arasında kalan boşluğa minik yıldız çiçekli serpme motiflerle kompozisyon oluşturulmuştur.yastıkların ortasına kıvrım dallar ve yapraklardan oluşan ana motif yerleştirilmiş ve minik yıldız çiçeklerinden serpmeler konularak kompozisyon tamamlanmıştır.yatak örtüsü ve yastıklar üzerindeki birimler sarı ve beyaz simle renklendirilmiştir.

199 Çizim no:22 181

200 182 BİLGİ FORMU Örnek no : 23 Fotoğraf no :80 Ürünün türü : Yatak örtüsü Ürünün Boyutları En : 70 cm Boy : 1.40 cm Derinlik : 0.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2007 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şantuk kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Pamuk saten astar, elyaf, fermuar, sim kordon, nakış ipliği,dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi :Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi( sim kordon), krem rengi(astar)

201 183 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, düz pesent, verev pesent Süsleme :Tırtıl sarma, tırtılla hasır iğne Kenar Temizleme : Köşe çevirme, astarla temizleme, sim kordon geçirme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Çiçek, yaprak, C kıvrımlı dal, S kıvrımlı dal Kompozisyon Özellikleri : Büyük bir çiçekten çıkan S kıvrımlı ve C kıvrımlı dallardan, tomurcuklardan ve yapraklardan oluşan motif yatak örtüsünün sol alt köşesine yerleştirilmiştir.yatak örtüsünün yüzeyine minik kalplerden oluşan serpme birimler yerleştirilmiştir.yatak örtüsü üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

202 Çizim No:23 184

203 185 BİLGİ FORMU Örnek no : 24 Fotoğraf no : 81 Ürünün türü : Gelinlik Ürünün Boyutları Ön Boy : 40 cm Arka Boy : 30 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2005 Kullanılan Gereçler Zemin : Abraham saten astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, Süsleme : Parlak ve mat tırtıl,dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela Kullanılan Renk Zemin : Kırık beyaz : Açık altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Gümüş rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar temizleme : Kırık beyaz (astar)

204 186 Kullanılan Teknikler : Düz sarma, yarmalı sarma, balıksırtı Süsleme : Kum tırtıl, tırtılla sarma, savaroski taş dikme Kenar temizleme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Gelinliğin ön bedenine yukarıdan aşağıya doğru bakan büyük ve küçük yapraklar yerleştirilmiştir. Yaprakların içlerine ve motiflerin aralarına sawaroski taşlar tutturulmuştur. Gelinlik üzerinde bulunan birimler açık altın rengi simle renklendirilmiştir.

205 Çizim No:24 187

206 188 BİLGİ FORMU Örnek no : 25 Fotoğraf no : 82 Ürünün türü : Gelinlik Ürünün Boyutları Ön Boy : cm Arka Boy : 1.60 cm Kol Boyu : 58 cm Kol Eni : 40 cm Yaka Çevresi : 58 cm Bel Çevresi : 70 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2004 Kullanılan Gereçler Zemin : Abraham saten, astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, jarse tela Kullanılan Renk Zemin : Kırık beyaz : Açık altın rengi (sim) Süsleme : Gümüş rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar temizleme : Kırık beyaz (astar)

207 189 Kullanılan Teknikler Süsleme Kenar temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme Kompozisyon Özellikleri : Düz sarma, yarmalı sarma : Tırtılla sarma : Astarla temizleme : Laleler, yapraklar ve dallar : Gelinliğin bedeninin iki önü, arkası, yakası ve kollarının etrafı tekrar eden bağlantılı sıralamalı lale motiflerinden oluşan bir su ile çerçevelenmiştir. Ön etek ucu, kollar ve arka etek ucuna üçgen bir forma yerleştirilen lalelerden oluşan motifler yerleştirilmiştir. Gelinlik üzerindeki birimler açık altın rengi simle renklendirilmiştir.

208 Çizim no:25 190

209 191 BİLGİ FORMU Örnek no : 26 Fotoğraf no : 83 Ürünün türü : Gelinlik Ürünün Boyutları Ön Boy : 38 cm Arka Boy : 42 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2004 Kullanılan Gereçler Zemin : Abraham saten, astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu, plastik boncuk Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, jarse tela Kullanılan Renk Zemin : Kırık beyaz : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Gümüş rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar temizleme : Kırık beyaz (astar)

210 192 Kullanılan Teknikler : Düz sarma, yarmalı sarma, kabartma sarma Süsleme : Kum tırtıl, tırtılla sarma, top boncuk sarma Kenar temizleme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Güller, laleler, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Büstiyerin ön bedenine üç gül, bir lale, kıvrım yapraklar ve dallardan oluşan bir motif yerleştirilmiştir. Yan ve arka bedene yapraklardan oluşan serpme birimler yerleştirilmiştir.omuzda işlenmiş yapraklara şekil verilerek yapılmış hareketli bir motif bulunmaktadır.etek ucunda simle sarılmış top boncuklar dikilmiştir.büstiyer üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

211 Çizim no:26 193

212 194 BİLGİ FORMU Örnek no : 27 Fotoğraf no : 84 Ürünün türü : Kaftan Ürünün Boyutları Ön Boy : 1.30 cm Arka Boy : 1.58cm Kol Boyu : 90 cm Kol Eni : 60 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Jan Lui kumaş astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak tırtıl, sim kordon, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela, sim kordon Kullanılan Renk Zemin : Açık mavi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (sim kordon, parlak ve mat tırtıl) Kenar temizleme : Açık mavi (astar)

213 195 Kullanılan Teknikler : Kabartma sarma, düz sarma, verev pesent Süsleme : Tırtılla kirpik yapma, sim kordon tutturma, tırtılla sarma Kenar temizleme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Güller, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Kaftanın bedeninin iki önü, arkası ve kollarının uç kısmından başlayıp yukarıya doğru uzanan güller, yapraklar ve sim kordondan yapılmış dallardan oluşan birimlerle kompozisyon oluşturulmuştur.kaftanın kemerine bir adet gülden oluşan kemer tokası yerleştirilmiştir. Kaftan üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

214 Çizim no:27 196

215 197 BİLGİ FORMU Örnek no : 28 Fotoğraf no : 85 Ürünün türü : Ceket ve Elbise Ürünün Boyutları Elbise Ön Boy : 1.50 cm Arka Boy : 1.50cm Kol Boyu : 60 cm Kol Eni : 25 cm Bel çevresi : 68 cm Ceket Ön Boy : 35 cm Arka Boy : 40 cm Kol Boyu : 70 cm Kol Eni : 35 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şantuk astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, inci, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela, tığ oyası

216 198 Kullanılan Renk Zemin Süsleme Kenar temizleme Kullanılan Teknikler Süsleme Kenar temizleme : Su yeşili, turkuvaz mavi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl), beyaz (inci) : Su yeşili (astar) : Yarmalı sarma, düz sarma, : tırtılla hasır iğne, tırtılla sarma, tırtılla atma işi, inci dikme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Lale, yıldız çiçeği, gonca, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Elbisenin ön bölümüne yakadan etek ucuna doğru yönlendirilmiş lale, yaprak ve dallardan oluşan uzun bir motif yerleştirilmiştir. Ceketin iki önünde lale, yaprak ve dallardan oluşan motifler bulunmaktadır. Arka bölümünde ise ortaya büyük bir adet yıldız çiçeği ve bu çiçekten çıkan dallar yapraklar ve laleler simetrik olarak yerleştirilmiştir. Kaftan üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

217 Çizim no

218 200 BİLGİ FORMU Örnek no : 29 Fotoğraf no : 86 Ürünün türü : Kaftan Ürünün Boyutları Ön Boy : 1.30 cm Arka Boy : 1.80 cm Kol Boyu : 80 cm Kol Eni : 70 cm Yaka Yüksekliği :15 cm Yaka Çevresi : 65 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Jan Lui kumaş astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak tırtıl, sim kordon, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela, sim kordon

219 201 Kullanılan Renk Zemin : Bordo, yeşil : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak tırtıl), açık altın rengi (sim kordon), beyaz (inci) Kenar temizleme : Bordo (astar) Kullanılan Teknikler : Kabartma sarma, düz sarma, verev pesent Süsleme :Tırtılla hasır iğne, sim kordon tutturma, tırtılla sarma, inci dikme Kenar temizleme : Astarla temizleme, Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Nar, laleler, güller, yapraklar ve dallar Nesneli Bezeme : Vazo Kompozisyon Özellikleri : Kaftanın bedeninin iki önüne uç kısmından başlayıp yukarıya doğru uzanan güller, laleler, yapraklar ve sim kordondan yapılmış dallardan oluşan birimler yerleştirilmiştir.kaftanın arkasının etek kısmına ortaya gelecek şekilde yeşil kumaş üzerine işlenmiş altında nar motifi bulunan vazonun üzerinde üç adet gül motifi ve yapraklardan oluşan birimler yerleştirilmiştir.bu yeşil parçanın üzerinden yukarıya doğru simetrik olarak uzanan yapraklar ve laleler sırt bölümüne yerleştirilmiştir.kaftanın yakasında ikişer adet lale ve nar motifleri bulunmaktadır.kollar ortadan yırtmaçla bölünmüş ve lale, yaprak motifleriyle işlenmiştir. Kaftanın ön yakası broş şeklinde işlenmiş iki adet düğme ile birleştirilmiştir. Kaftan üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

220 Çizim No:29 202

221 203 BİLGİ FORMU Örnek no : 30 Fotoğraf no : 87 Ürünün türü : Kaftan Ürünün Boyutları Ön Boy : 1.30 cm Arka Boy : 1.30 cm Kol Boyu : 65 cm Kol Eni : 42 cm Yaka Çevresi : 1.10 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 1974 Kullanılan Gereçler Zemin : Gabardin kumaş, astarlık kumaş : Çile sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Kum boncuk,pul,dikiş ipliği Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Açık altın rengi (çile sim) Süsleme : Siyah, beyaz ve gri (kum boncuk, çanak, pul), beyaz (inci) Kenar temizleme : Siyah (astar)

222 204 Kullanılan Teknikler : Kabartma sarma, düz sarma, düz pesent Süsleme : Kum boncuk, inci, pul Kenar temizleme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Gül goncaları, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Kaftanın bedeninin iki önü, arkası ve kollarının ucu iki sıradan oluşan bir su ile çerçevelenmiştir. Asimetrik olarak düzenlenmiş yakanın etrafı dikdörtgen bir suyla çerçevelenmiş ve uç kısmında merkezden dağılan beş adet gül goncası yan yana gelecek şekilde dizilmiştir.diğer uçtan başlayıp yukarıya doğru düzgün şekilde uzayan dallar yaka yüzeyini kaplamıştır. Kaftan üzerindeki birimler açık altın rengi simle renklendirilmiştir.

223 Çizim no:30 205

224 206 BİLGİ FORMU Örnek no : 31 Fotoğraf no : 88 Ürünün türü : Yelek Ürünün Boyutları Ön Boy : 65 cm Arka Boy : 65 cm Yaka Çevresi : 43 cm Bel çevresi : 75 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak tırtıl, inci, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela Kullanılan Renk Zemin : Bordo : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl), beyaz (inci) Kenar temizleme : Bordo (astar)

225 207 Kullanılan Teknikler : Düz sarma, yarmalı sarma, balıksırtı Süsleme : Kum tırtıl, tırtılla sarma, inci dikme Kenar temizleme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Yelek bedeninin iki önü, arkası ve kollarının ucu ince bir su ile çerçevelenmiştir. Önde omuzdan başlayıp aşağıya doğru inen bitkisel motif bulunmaktadır. Kemer üzerine simetrik olarak düzenlenmiş bir su yerleştirilmiştir.baş kısmına taç işlenerek yerleştirilmiştir.yelek ve taç üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

226 Çizim No:31 208

227 209 BİLGİ FORMU Örnek no : 32 Fotoğraf no :89 Ürünün türü : Taç Ürünün Boyutları Baş Çevresi : 42 cm Yüksekliği : 10 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Duvak tülü : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, çiçek teli Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar Temizleme : Kumaş boyası, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Gümüş rengi Kenar Temizleme : Gümüş rengi

228 210 Kullanılan Teknikler : Düz sarma, yarmalı sarma, balıksırtı, delikli sarma Süsleme : Kum tırtıl, tırtılla sarma, tırtılla hasır iğne Kenar Temizleme : Tersine kumaş boyası sürerek kenar temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Çiçek, yaprak, ve dal Geometrik Bezeme : Daire Kompozisyon Özellikleri : Çiçek, dal, ve yapraktan oluşan motif taç üzerine simetrik olarak yerleştirilmiştir. bittikten sonra motiflerin etrafındaki tüller kesilerek, elle taç formu verilmiştir.uç kısımlarına birit yapılmıştır. Tacın tersine gümüş rengi kumaş boyası sürülerek temizlenmiştir. Taç üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

229 Çizim no:32 211

230 212 BİLGİ FORMU Örnek no : 33 Fotoğraf no : 90 Ürünün türü : Kına elbisesi Ürünün Boyutları Ön Boy : 1.40 cm Arka Boy : 1.40 cm Kol Boyu : 58 cm Kol Eni : 40 cm Yaka Yüksekliği : 8 cm Yaka Çevresi : 40 cm Bel Çevresi : 70 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2004 Kullanılan Gereçler Zemin : Kadife kumaş, astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu, plastik boncuk Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, jarse tela

231 213 Kullanılan Renk Zemin Süsleme Kenar temizleme Kullanılan Teknikler Süsleme Kenar temizleme : Bordo : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) : Bordo (astar) : Düz sarma, yarmalı sarma, kabartma sarma : Kum tırtıl, tırtılla sarma, tırtılla kirpik yapma, top boncuk sarma : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Gül, lale, mine, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Elbisenin bedeninin iki önü, kollar, yaka, etek ve yırtmaç çevresi yaprakların tekrarıyla oluşan düzgün sıralamalı suyla çerçevelenmiştir. İki ön beden ve arka etek bölümüne güller, yapraklar, lale ve dallardan oluşan motifler yerleştirilmiştir. Elbisenin beline su deseninden oluşan kemer yapılmıştır. Kemer tokasına bir adet gül motifi yerleştirilmiştir. Elbise üzerinde bulunan birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

232 Çizim no:33 214

233 215 BİLGİ FORMU Örnek no : 34 Fotoğraf no : 91 Ürünün türü : Kaftan Ürünün Boyutları Ön Boy : cm Arka Boy : 1.55 cm Kol Boyu : 70 cm Kol Eni : 40 cm Yaka Çevresi : 100 cm Yaka Yüksekliği : 3 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Ham ipek kumaş, astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, sim kordon, dikiş ipliği, balmumu, Kenar Temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, jarse tela

234 216 Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Krem rengi (astar) Kullanılan Teknikler : Düz sarma, yarmalı sarma, delikli sarma Süsleme : Kum tırtıl, tırtılla sarma, sim kordonla atma işi yapma, Kenar Temizleme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Yıldız çiçekleri, mineler, laleler, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Kaftan bedeninin önü, arkası ve etek uçları yarım yıldız çiçeği ve lalelerin tekrarıyla oluşan bir su ile çerçevelenmiştir. Önde belden başlayıp omuza doğru yukarı bakan iki adet motif bulunmaktadır. Kaftanın arka panosuna etek ucundan yukarıya doğru uzanan iri yaprak lale, dallar ve yapraklardan oluşan bir motif yerleştirilmiştir. Kaftan üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

235 Çizim no:34 217

236 218 BİLGİ FORMU Örnek no : 35 Fotoğraf no : 92 Ürünün türü : Kaftan Ürünün Boyutları Ön Boy : 1.50 cm Arka Boy : 1.50 cm Yaka yüksekliği : 3 cm Yaka Çevresi : 42 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2005 Kullanılan Gereçler Zemin : Gabardin kumaş, astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela

237 219 Kullanılan Renk Zemin : Mavi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar temizleme : Mavi (astar) Kullanılan Teknikler : Düz sarma, yarmalı sarma, kabartma sarma Süsleme : Kum tırtıl, tırtılla sarma, tırtılla kirpik yapma Kenar temizleme : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Güller, mineler, laleler, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Kaftan bedeninin iki önü, arkası ve arka panosunu etrafı mine ve lalenin tekrarıyla oluşan bir su ile çerçevelenmiştir. Kaftanın arka panosunun etek ucuna güller laleler, dallar ve yapraklardan oluşan büyük bir motif yerleştirilmiştir. Kaftan üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

238 Çizim no:35 220

239 221 BİLGİ FORMU Örnek no : 36 Fotoğraf no : 93 Ürünün türü : Kaftan Ürünün Boyutları Ön Boy : cm Arka Boy : 1.55 cm Kol Boyu : 70 cm Kol Eni : 40 cm Bel Çevresi : 75 cm Yaka Çevresi : 100 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2005 Kullanılan Gereçler Zemin : Kadife kumaş, astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, sim kordon, dikiş ipliği, balmumu, plastik boncuk Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, jarse tela

240 222 Kullanılan Renk Zemin Süsleme Kenar temizleme Kullanılan Teknikler Süsleme Kenar temizleme : Mor : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) : Mor (astar) : Düz sarma, yarmalı sarma, delikli sarma : Kum tırtıl, tırtılla sarma, sim kordonla atma işi yapma, simle top boncuk sarma : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Yıldız çiçekleri, mineler, laleler, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Kaftan bedeninin önü, arkası, etek uçları ve kollarının etrafı yarım yıldız çiçeği ve lalelerin tekrarıyla oluşan bağlantılı sıralamalı bir su ile çerçevelenmiştir. Önde belden başlayıp omuza doğru yukarı bakan iki adet motif bulunmaktadır.ön etek kısmı üç parçadan oluşan kaftanın orta bölümünde etek ucundan yukarıya doğru uzanan lale, yıldız çiçeği, dal ve yapraklardan oluşan bir motif yerleştirilmiştir. Kaftanın arka panosuna etek ucundan yukarıya doğru uzanan iri yaprak lale, dallar ve yapraklardan oluşan bir motif yerleştirilmiştir. Kaftan üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

241 Çizim no:36 223

242 224 BİLGİ FORMU Örnek no : 37 Fotoğraf no :94 Ürünün türü : Ceket Ürünün Boyutları Ön Boy : 70 cm Arka Boy : 70 cm Kol Boyu : 63 cm Kol Eni : 40 cm Yaka Yüksekliği : 3 cm Yaka Çevresi : 43 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Gabardin kumaş, astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, dikiş ipliği, yün tela

243 225 Kullanılan Renk Zemin Süsleme Kenar temizleme Kullanılan Teknikler Süsleme Kenar temizleme : Siyah : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) : Siyah (astar), dikiş ipliği, tela : Düz sarma, yarmalı sarma, kabartma sarma, delikli sarma : Kum tırtıl, tırtılla sarma, tırtılla kirpik yapma : Astarla temizleme Motif Özelliği Bitkisel Bezeme : Güller, laleler, mineler, yapraklar ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Ceket bedeninin iki önü, arkası ve kollarının ucu mine ve lalenin tekrarıyla oluşan bağlantılı sıralamalı bir su ile çerçevelenmiştir. Bu su ön etek ucunda ve yaka çevresinde güller ve yapraklarla kalınlaşmıştır.ceket üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

244 Çizim no:37 226

245 227 BİLGİ FORMU Örnek no : 38 Fotoğraf no :95 Ürünün türü : Gözlük kabı Ürünün Boyutları En : 11 cm Boy : 20 cm Derinlik : 2,5 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten düşes kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar,sünger, cüzdan klipsi, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (pul, parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi (klips), siyah (astar)

246 228 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma,balıksırtı Süsleme : Tırtılla hasır iğne, tırtılla sarma Kenar Temizleme : İç astar hazırlayarak gözlük kabı dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Papatya, yaprak ve dallar Kompozisyon Özellikleri : Gözlük kabının alt ucundan yukarıya doğru dikey olarak uzanan dallar, yapraklar ve yarım papatyadan oluşan bir motif yerleştirilmiştir.gözlük kabı üzerinde bulunan birimler sarı ve beyaz simle renklendirilmiştir.

247 Çizim no:38 229

248 230 BİLGİ FORMU Örnek no : 39 Fotoğraf no :96 Ürünün türü : Gözlük kabı Ürünün Boyutları En : 9cm Boy : 20 cm Derinlik : 2 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2003 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten düşes kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar,sünger, cüzdan klipsi,dikiş ipliği

249 231 Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Siyah (astar) Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, düz pesent, verev pesent Süsleme : Tırtılla sarma Kenar Temizleme : İç astar hazırlayarak gözlük kabı dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Lale, yapraklar ve dal Kompozisyon Özellikleri : Gözlük kabının alt ucundan yukarıya doğru dikey olarak uzanan bir motif yerleştirilmiştir. Gözlük kabı üzerinde bulunan birimler sarı simle renklendirilmiştir.

250 Çizim no:39 232

251 233 BİLGİ FORMU Örnek no : 40 Fotoğraf no :97 Ürünün türü : Çanta Ürünün Boyutları En : 30 cm Boy : 17 cm Derinlik : 3 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2003 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten düşes kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar,sünger, dikiş ipliği, yapıştırıcı Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Siyah (astar)

252 234 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, delikli sarma, düz pesent Süsleme : Tırtılla sarma, kum tırtıl, tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Çantayı astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Çiçek, mine, C kıvrımlı dal ve yapraklar Geometrik Bezeme : Dikdörtgen Kompozisyon Özellikleri : Çantanın alt ucuna yatay olarak yerleştirilmiş dikdörtgen bir form üzerine kıvrımlı yaprak, dal, iki adet mine ve en ortada bir adet büyük çiçekten oluşan simetrik bir motif yerleştirilmiştir. Çanta üzerinde bulunan birimler sarı simle renklendirilmiştir.

253 Çizim no:40 235

254 236 BİLGİ FORMU Örnek no : 41 Fotoğraf no :98 Ürünün türü : Çanta Ürünün Boyutları En : 30 cm Boy : 17 cm Derinlik : 3 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 1995 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten düşes kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, sünger, dikiş ipliği, yapıştırıcı Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Siyah (astar)

255 237 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, delikli sarma, düz pesent Süsleme : Tırtılla sarma, kum tırtıl, tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Çantayı astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Çiçek Geometrik Bezeme : Dikdörtgen, daire Kompozisyon Özellikleri : Çantanın alt ucuna yatay olarak yerleştirilmiş dikdörtgen suyun içine yerleştirilmiş üç adet büyük çiçek motifine düzgün sıralamalı ve bağlantılı sıralamalı düzenleme yapılmıştır. Çanta üzerinde bulunan birimler sarı ve beyaz simle renklendirilmiştir.

256 Çizim no:41 238

257 239 BİLGİ FORMU Örnek no : 42 Fotoğraf no :99 Ürünün türü : Albüm Ürünün Boyutları En : 35cm Boy : 25cm Derinlik : 4 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 1995 Kullanılan Gereçler Zemin : Saten düşes kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton kabartma kartonu Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, sünger, yapıştırıcı Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Siyah (astar)

258 240 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, delikli sarma, düz pesent, kabartma sarma Süsleme : Tırtılla sarma, kum tırtıl, tırtılla kirpik yapma Kenar Temizleme : Albümü astarla temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, çiçek, mine, kıvrımlı dallar ve yapraklar Geometrik Bezeme : Dikdörtgen Kompozisyon Özellikleri : Albümün alt ucuna yatay olarak yerleştirilmiş dikdörtgen bir form üzerine iki adet büyük gül bir adet yarım gül, bir adet açmamış gül, kıvrımlı yapraklar, dallardan, oluşan bir motif yerleştirilmiştir. Dalların uzantılarından sekiz adet dört yapraklı çiçek ve altı adet açmamış çiçek çıkarılmıştır. Çanta üzerinde bulunan birimler sarı simle renklendirilmiştir.

259 Çizim no:42 241

260 242 BİLGİ FORMU Örnek no : 43 Fotoğraf no :100 Ürünün türü : Kese Ürünün Boyutları En : 36 cm Boy : 17 cm Çap : 5 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2007 Kullanılan Gereçler Zemin : Kadife kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar,sünger, simle örülmüş tığ oyası, dikiş ipliği, sim kordon Kullanılan Renk Zemin : Kahverengi : Altın rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi (sim kordon ve dantel), kahverengi (astar)

261 243 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma, düz pesent Süsleme : Tırtılla hasır iğne Kenar Temizleme : Keseyi astarla temizleme, sim dantel dikme, zımba basma, sim kordon bükme, plastik boncuk sarma Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Yaprak, papatya, dal Kompozisyon Özellikleri : Kesenin alt ucundan yukarıya doğru dikey olarak uzanan iki adet yaprak yerleştirilmiştir. Boşluklara yarım papatya çiçeklerinden oluşan serpme birimler yerleştirilmiştir. Çanta üzerinde bulunan birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

262 Çizim no:43 244

263 245 BİLGİ FORMU Örnek no :44 Fotoğraf no :101 Ürünün türü : Çanta Ürünün Boyutları En : 60 cm Boy : 20 cm Derinlik : 10 cm Ürünün Yapılış Tarihi : 2007 Kullanılan Gereçler Zemin : Jan Lui kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar,sünger, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (pul, parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Krem rengi (astar)

264 246 Kullanılan Teknikler :Yarmalı sarma,düz sarma,kabartma sarma Süsleme : Tırtılla hasır iğne, tırtılla sarma, kum tırtıl dikme, tırtılla kirpik Kenar Temizleme : İç astar hazırlayarak çanta dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Dört yapraklı yonca, mine, dallar ve yapraklar Kompozisyon Özellikleri :Çantanın alt ucundan yukarıya doğru dikey olarak uzanan dört yapraklı yonca ve kıvrım dallardan oluşan bir motif yerleştirilmiştir.boşluklara mine çiçeklerden oluşan serpme birimler yerleştirilmiştir.çanta üzerinde bulunan birimler sarı ve beyaz simle renklendirilmiştir.

265 Çizim no:44 247

266 248 BİLGİ FORMU Örnek no :45 Fotoğraf no :102 Ürünün türü :Fular Ürünün Boyutları En :17 cm Boy : 130 cm Derinlik : Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şifon kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Firkete oyası, nakış ipliği, dikiş ipliği, jarse tela Kullanılan Renk Zemin : Açık gülkurusu : Gümüş rengi (sim) Süsleme : Gümüş rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Gümüş rengi (sim ve pul)

267 249 Kullanılan Teknikler : Verev pesent, düz sarma Süsleme : Tırtılla hasır iğne Kenar Temizleme : Firkete oyası dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Karanfil, dal ve yaprak Geometrik Bezeme : Daire Kompozisyon Özellikleri : Bir adet karanfil çiçekli motif dikdörtgen biçimli fuların bir kenarına uçtan 10 cm lik mesafeden yukarıya yatay olarak yerleştirilmiştir.fuların iki kısa kenarına pullu firkete oyası dikilerek kompozisyon zenginleştirilmiştir.fular üzerindeki birimler beyaz simle renklendirilmiştir.

268 Çizim no:45 250

269 251 BİLGİ FORMU Örnek no : 46 Fotoğraf no :103 Ürünün türü :Fular Ürünün Boyutları En :17 cm Boy : 130 cm Derinlik : Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şifon kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Firkete oyası, nakış ipliği, dikiş ipliği, jarse tela Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi (sim ve pul)

270 252 Kullanılan Teknikler : Yarmalı sarma, düz sarma, kabartma sarma Süsleme : Kum tırtıl, tırtılla sarma Kenar Temizleme : Firkete oyası dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak ve dal Kompozisyon Özellikleri : Bir adet gül ve iki adet yaprak motifi dikdörtgen biçimli fuların bir kenarına uçtan 10 cm lik mesafeden yukarıya dikey olarak yerleştirilmiştir. Fuların iki kısa kenarına pullu firkete oyası dikilerek kompozisyon zenginleştirilmiştir. Fular üzerindeki birimler altın rengi ve gümüş rengi simle renklendirilmiştir.

271 Çizim no:46 253

272 254 BİLGİ FORMU Örnek no : 47 Fotoğraf no :104 Ürünün türü :Fular Ürünün Boyutları En :17 cm Boy : 130 cm Derinlik : Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şifon kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Süsleme : Parlak ve mat tırtıl, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : Firkete oyası, nakış ipliği, dikiş ipliği, jarse tela Kullanılan Renk Zemin : Lacivert : Açık altın rengi (sim) Süsleme : Açık altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Açık altın rengi (sim ve beyaz pul)

273 255 Kullanılan Teknikler : Yarmalı sarma, düz sarma, delikli sarma Süsleme : Tırtılla kirpik, tırtılla sarma Kenar Temizleme : Firkete oyası dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Karanfil, mine, dallar ve yapraklar Kompozisyon Özellikleri : Bir adet karanfil ve kıvrımlı yapraklardan oluşan motif dikdörtgen biçimli fuların bir kenarına uçtan 10 cm lik mesafeden yukarıya dikey olarak yerleştirilmiştir.fuların iki kısa kenarına pullu firkete oyası dikilerek kompozisyon zenginleştirilmiştir. Fular üzerindeki birimler açık sarı simle renklendirilmiştir.

274 Çizim no:47 256

275 257 BİLGİ FORMU Örnek no : 48 Fotoğraf no :105 Ürünün türü :Şal Ürünün Boyutları En :34 cm Boy : 150 cm Derinlik : Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : İpek şifon kumaş, astar : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton Kenar temizleme : Firkete oyası, nakış ipliği, dikiş ipliği, jarse tela Kullanılan Renk Zemin : Siyah : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl) Kenar Temizleme : Altın rengi (sim ve pul)

276 258 Kullanılan Teknikler : Yarmalı sarma, düz sarma Süsleme : Kenar Temizleme : Firkete oyası dikme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Lale, yaprak ve dal Kompozisyon Özellikleri :Şalın iki kısa kenarına dörtten başlayıp bire inen, piramit şeklinde yerleştirilmiş onar adet minik lale motifleri ile kompozisyon oluşturulmuştur. Şal üzerinde bulunan birimler altın rengi simle renklendirilmiştir.

277 Çizim no:48 259

278 260 BİLGİ FORMU Örnek no : 49 Fotoğraf no : 106 Ürünün türü : Yaka İğnesi Ürünün Boyutları En : 8 cm Boy : 7cm Derinlik : 0.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak tırtıl, sim kordon, inci, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, gri karton, yapıştırıcı, broş iğnesi, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak tırtıl), krem rengi (inci) Kenar Temizleme : Krem rengi

279 261 Kullanılan Teknikler : Kabartma sarma Süsleme : Kum tırtıl, inci dikme, sim kordon tutturma Kenar Temizleme : Yaka iğnesi arkası temizleme Motif Özellikleri Bitkisel Bezeme : Gül Kompozisyon Özellikleri : Yaka iğnesi on üç yapraklı kabartmalı gül motifinden oluşmaktadır.gülün ortasındaki boşluğa inci ve kum tırtıl dikilerek süsleme yapılmıştır. sarı ve beyaz simle renklendirilmiştir.

280 Çizim no:49 262

281 263 BİLGİ FORMU Örnek no : 50 Fotoğraf no : 107 Ürünün türü : Yaka iğnesi Ürünün Boyutları En : 4cm Boy : 8cm Derinlik : 0.5 cm Ürünün Yapılış Tarihi :2006 Kullanılan Gereçler Zemin : Astarlık kumaş : Sim, dikiş ipliği, balmumu, işleme kartonu, gri karton, kabartma kartonu Süsleme : Parlak tırtıl, inci, dikiş ipliği, balmumu Kenar temizleme : İpek astar, gri karton, yapıştırıcı, broş iğnesi, dikiş ipliği Kullanılan Renk Zemin : Krem rengi : Altın rengi ve gümüş rengi (sim) Süsleme : Altın rengi (parlak ve mat tırtıl), krem rengi (inci) Kenar Temizleme : Krem rengi (astar)