Kadınların Çok Yönlü Güçlendirilmesi Projesi

Transkript

1 Kadınların Çok Yönlü Güçlendirilmesi Projesi Kadınların Çok Yönlü Güçlendirilmesi Projesi

2 Okuryazarlık ve Cinsiyet Eşitliği Konusunda Türkiye'nin Gerçekleri Okuryazarlık ve eğitimin ülkelerin ekonomik düzeylerini etkilediği bilinmektedir. Eğitim hayatı içinde geçirilen yıllar bireylerin yaşam kalitesini iyileştirmekte, eğitim düzeyi yükseldikçe daha iyi işlerde çalışma ve daha yüksek gelir elde etme olanaklarını artırmaktadır. Düşük okuryazarlık oranları ve eğitime erişimde yetersizlik ise bireylerin ve dolayısıyla ülkelerin sağlığını, refahını ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Türkiye, Birleşmiş Milletler Bin Yıllık Kalkınma Hedefleri çerçevesinde, 2015 yılına kadar %100 okuryazarlık ve ilköğretime erişim konusunda uluslararası platformda önemli bir sözleşmeye imza atmış bulunmaktadır ve ortalama %88'lik oranla özellikle şehir hayatında okuryazar bir toplum olma yolunda ilerlemektedir. Ancak, hedefleri yakalayabilmek için bu konuda daha hızlı gelişme kaydedilmesi ve okuma yazma eğitimlerinde yaygınlaşma sağlanması gerekmektedir. Öte yandan, Türkiye'de okuma yazma bilmeyenlerin 3/4'ünün kadın olması, okuryazarlık sorununun temelde bir kadın sorunu olduğunu göstermektedir. Bu konuda kadınlar aleyhine bir cinsiyet eşitsizliği söz konusudur. Ülkemizde erkeklerin %4'ü, kadınların ise %19,6'sı okuryazar değildir. Çünkü kadınların bir kısmı okula kaydedilmedikleri veya okulu erken terk ettikleri için eğitim hakkından yararlanamamakta ve okuma yazma öğrenememektedir. Buna bağlı olarak yüksek öğrenim yapabilen ve çalışma hayatında var olan kadınların sayısı da düşük kalmaktadır (TUİK 2006 Nüfus ve Kalkınma göstergeleri). Öte yandan, çalışma hayatına girebilen kadınların içinde de karar verme pozisyonunda olanların oranı azdır. Örneğin, öğretmenlerin yarısının kadın olmasına karşın okul yöneticisi kadınların oranı sadece %7 dir. Üniversitelerin toplam eğitim kadrosunun %40'ını kadınlar oluşturduğu halde rektörlerin sadece %7,8'ini kadınlar oluşturmaktadır (KSGM Ocak 2009 "Türkiye'de Kad n Durumu" Raporu). Kadınların ekonomik hayatta elde edebildikleri ya da onlara sunulabilen olanaklar, eğitime ve sağlık hizmetlerine erişimleri ve karar alma mekanizmalarına katılımları açısından erkeklerle arasındaki eşitliği ölçen Dünya Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi'nin 2008 Raporu'nda Türkiye 130 ülke arasında 123. sırada yer almaktadır. Tüm bu göstergeler, temel okuryazarlık düzeyinden yukarı çıkıldığında da genel olarak kadının insan haklarında sorunlar olduğunu göstermektedir.

3 Engellilik Konusunda Türkiye'nin Gerçekleri ve Ortopedik Engellilerin Eğitimindeki Güçlükler 2002 yılında Türkiye İstatistik Kurumu ve Özürlüler İdaresi Başkanlığı ile işbirliğinde gerçekleştirilen Türkiye Özürlüler Araştırması sonuçlarına göre, ülkemizde nüfusun %12.29'u (yaklaşık 8,5 milyon kişi) engellidir. Ortopedik, görme, işitme ve konuşma ile zihinsel engelliler bu oranın % 2,58 ini oluşturmaktadır. Türkiye de engellilerin yarısından fazlası kadındır. Araştırma sonuçlarına göre genel nüfusun %12,9'u okuma yazma bilmezken, engellilerde bu oran 3 kat daha fazladır (%36,3). Yine araştırmalara göre doğuştan engelli olma oranı %34'tür. Doğuştan engelli olma kırsal alanda daha yüksek iken, kentlerde sonradan engelli olma oranı daha yüksektir. Eğitim ve koruyucu halk sağlığı ile vatandaşlık duyarlılığı ülkemizde kentte düşük sosyo-ekonomik koşullarda yaşayan kadınların eğitilmesi, bilmiyorlarsa okuma yazma öğretilmesi özellikle kentlerde yüksek olan sonradan engelli olma durumunu önlemede hayati bir önem taşımaktadır. İlköğretim çağını geçmiş okuma yazma bilmeyen ortopedik engellilerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanabilmesinde en temel güçlükler fizikseldir. Kaldırımların, toplu ulaşım araçlarının, mekan girişlerinin, iç mekan düzenlemelerinin engellilerin kullanımına uygun olmaması bu grubun evlerinden çıkmasını güçleştirerek ciddi bir fiziksel engel oluşturmaktadır. Ayrıca, engelleri ile ilgili kullanabilecekleri uygun alet ve diğer sağlık desteklerinin alınamaması da önemli bir zorluk teşkil etmektedir. Sosyo-ekonomik ve eğitim düzeyi düşük ailelerde engellinin eğitimi ile ilgili bilinç ve bu alana ayrılacak maddi kaynak bulunamadığı için çoğu engelli birey en temel eğitim ihtiyacı olan okuma yazmayı dahi öğrenememektedir. Diğer yandan, toplumsal olarak engellilerin yaşam alanlarını düzenleyici yönde bir bilinç ve duyarlılık oluşmamıştır. Bu durum, engelli bireye yaşamı kolaylaştırmaktan çok onu toplum dışına itmeye neden olmuştur. Engelli bireyler yeterince desteklenmedikleri için eve kapanmakta ya da kapatılmakta, eğitimde fırsat eşitliği ilkesinden yararlanamamaktadırlar. Bu zorlukları hafifletebilmek için toplumun engellilerle ilgili bakış açısını değiştirmek ve Engelli Hakları ve Duyarlılık Geliştirme çalışmaları yapmak gerekmektedir.

4 Engelli Hakları Konusunda Bilinç Oluşturma Ülkelerin gelişmişlik düzeyinin belirlenmesinde en önemli göstergelerden biri, eşit hak ve özgürlüklere sahip olarak doğan insanların, hayatlarını da eşit şartlar altında sürdürebilmeleridir. Engelli insanlar için bu durumun gerçekleşebilmesinde devletin önemli sorumluluklar yüklenmiş olmasının yanı sıra kamuoyunun da bu konuda bilinçlenmesi çok önemlidir. Bir insan hakları konusu olarak kabul edilen engelli haklarının toplum tarafından benimsenmesi, engelli kişilerin gizli saklı desteklenmek yerine sosyal yaşama dahil edilmesi gerekmektedir. Engellilik alanında dünyadaki gelişmeler doğrultusunda ülkemizde gerek kamu gerekse sivil toplum tarafından çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bunların işlerliğini sağlamak için ise toplumun her kesimi tarafından desteklenmesi şarttır. Çeşitli eğitimlerle bireylerin bu konudaki farkındalığını artırmak engelli kişilerin hayatını kolaylaştırmak açısından önemlidir. Bu nedenle, AÇEV 1995 yılından bu yana sürdürdüğü Kadın Destek ve İşlevsel Yetişkin Okuryazarlığı Programı'na Kadınların Çok Yönlü Güçlendirilmesi Projesi kapsamında engelli hakları konusunda bilinç oluşturmaya yönelik yeni bir bölüm eklemiş bulunmaktadır.

5 Kadının Çok Yönlü Güçlendirilmesİ Projesİ AÇEV, tarafından yürütülmekte olan Kadınların Çok Yönlü Güçlendirilmesi projesi Sabancı Vakfı Hibe Programı kapsamında desteklenmektedir. Sabancı Vakfı Hibe Programları; Türkiye'de 'kadınların, gençlerin ve engellilerin toplumda eşit fırsatlara sahip olmalarını, topluma aktif olarak katılmalarını destekleyen ortamların yaratılmasını ve böylece toplumsal gelişmeye katkıda bulunulmasını' amaçlayan ulusal projelerin uygulanmasına fon sağlamaktadır. Proje Kadına Ulaşacak Projenin hedef kitlesi; Eğitim hakkından yararlanmamış 15 yaş üstü kız çocukları ve kadınlardan oluşmaktadır. Bu dezavantajlı grubun eğitim hakkından yararlanması ve toplumsal hayata katılımının sağlanması yönünde eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yapılması hedeflenmektedir. Ayrıca proje uygulamalarında yaş genç kızlara ve ortopedik engelli kadınlara da ulaşılması için özel çaba harcanacaktır. Proje uygulamaları; 2008 eylül ayı itibariyle alt yapı çalışmalarına başlanmış olan proje 3 yıl süre ile devam edecektir. Uygulamalar Adana, İzmir, Nevşehir, Trabzon ve Van olmak üzere 5 ilde gerçekleştirilmektedir. Proje kapsamında, AÇEV'in Kadın Destek ve İşlevsel Yetişkin Okuryazarlığı kursları ile projenin hedef kitlesi olan kadınlara okuma yazma becerileri kazanabilecekleri eğitimler verilmekte ve hakları konusunda bilgiler aktarılmaktadır. Ayrıca, projeye özel olarak okuma yazma eğitimlerine katılımcıların engelli hakları ile ilgili olarak bilinçlendirilmesini hedefleyen modüller eklenmiştir. Kurslarda AÇEV eğitimcileri tarafından yetiştirilen gönüllüler eğitim vermektedir. Proje illerindeki duyurulara yapılan başvurular arasından seçilen 21 yaşını üstünde, en az lise mezunu gönüllüler AÇEV'in eğitici eğitimi seminerlerine katılmaktadırlar. Gönüllü eğiticiler yaklaşık 3 hafta süren eğitimlerini aldıktan sonra Milli Eğitim Bakanlığı onaylı gönüllü okuma yazma öğreticisi sertifikasına hak kazanmakta ve okuma yazma bilmeyen kadınların yoğun olduğu bölgelerde 3,5 ay süreyle kurslar açmaktadırlar.

6 Okuma yazma kurslarında katılımcıların; İşlevsel okuma yazma ve aritmetik becerilerini kazanmaları, Kadın haklarını öğrenmeleri, Üreme sağlığı kapsamında engelli bebek doğumlarını önlemede etkisi olacak konularda bilgi edinmeleri, Engelli bireylerin haklarına duyarlı hale gelmeleri, Elde ettikleri beceri ve bilgileri gündelik hayatlarında kullanmaları amaçlanmaktadır. Projenin devam edeceği 3 yıl süresince 5 ilde toplam 12 eğitici eğitimi yapılarak 260 gönüllü eğitici yetiştirilmektedir. Bu eğiticilerin proje boyunca 550 kurs açarak toplam kadına eğitim vermesi planlanmaktadır. Proje Engellilik Konusunda Duyarlılık Geliştirecek! Okuma yazma kurslarında bilinçlendirme eğitimleri Proje kapsamında, eğitim hizmetlerine ulaşamayan ortopedik engelli kadınların okuma yazma kurslarına katılımlarını artırmaya yönelik saha çalışmalarının ötesinde, özellikle engellilik konusunda duyarlılığın artırılması, engelli hakları hakkında bilinçlendirme yapılması hedeflenmektedir. Bu amaçla, AÇEV'in kadın destek ve okuma yazma eğitimlerinde uygulanmak üzere eğiticilere ve katılımcılara yönelik, engelli haklarını anlatan iki ayrı modül hazırlanmıştır. Bu modüller kurs eğiticilerine eğitim seminerleri sürecinde, katılımcılara ise 3,5 aylık kurslar çerçevesinde uygulanmaktadır. Engelli hakları eğitimi modülleri engelli bireylerin gündelik yaşamının kalitesini ve toplumsal hayata katılımını doğrudan etkileyen aşağıdaki 7 konu dikkate alınarak hazırlanmıştır. Engelli Çocukların Eğitim Hakkı Engelli Çocukların Özbakım Konularında Beceri Geliştirmeleri Engelli Bireyin ve Ailesinin Sosyal Hayata Katılımının Önündeki Engeller Engelli Bireylerin Hizmet Alma Hakkı Ayrımcılığa Maruz Kalmama Hakkı Engelli Bireylerin Çalışma Hakkı Engelli Bireylerin Meslek Edinme Hakkı Toplumu Bilgilendirme Toplantıları Proje kurslarının açıldığı mahallelerde engelli hakları ve toplumsal hayata katılımları konusunda halka ve yörenin ileri gelenlerine yönelik bilgilendirme toplantıları yapılmaktadır. Proje süresince toplam 25 bilgilendirme toplantısı yapılarak kişiye ulaşılması planlanmaktadır. Engellilik ile İlgili Sorunların Görünür Kılınması Proje süresince 15 yaş üstü ortopedik engelli kadınların eğitime erişimlerindeki engeller kamu kuruluşları ve Sivil Toplum Kuruluşları işbirliğinde tespit edilerek raporlandırılacak ve çözüm için birlikte girişimlerde bulunulacaktır.

7

8 Kadınların Çok Yönlü Güçlendirilmesi Projesi