Vargel. Vargel düzlem ve eğik profile sahip yüzeylerin işlenmesinde kullanılır.

Transkript

1 Planya, Vargel

2 Vargel Vargel düzlem ve eğik profile sahip yüzeylerin işlenmesinde kullanılır.

3 Yatay ve Düşey Vargel Tezgahı Yatay vargel tezgahı Düşey vargel tezgahı

4 Planya Tipi Vargel Tezgahı

5 Hidrolik Vargel Tezgahı

6 Bölümler Vargel tezgahını fonksiyonel olarak üç ana bölümeayırmak mümkündür. Bunlar; Ana gövde Hareketli başlık Hareketli İş tablası Ana Gövde: Vargel tezgahının gövde aksamı tezgahın iskeletini teşkil etmektedir. Hareketli başlığı, iş bağlama tablasını ve motor aksamını üzerinde taşımaktadır. Tezgahın gövde kısmı genellikle dökme demirden imal edilmektedir. Hareketli başlık: tezgahın bu kısmı kesici takımı taşıyan ve doğrusal hareket eden kısımdır. Başlığa hareket mekaniksel ve hidrolik olmak üzere iki farklı şekilde verilebilir. Başlık kısmı tezgah gövdesine açılmış kanal üzerinde git gel hareketi yapmaktadır. Hareketli iş tablası: Vargel tezgahında iş parçasının bağlandığı kısım olarak adlandırılır. Bu kısım yatay ve düşey yönlerde hareket edebilmektedir. İş tablası gövde üzerine kayıtkızak sistemi ile bağlanmıştır.

7 Takım Bağlama Kater ile birlikte bağlanma Direkt bağlanma

8 Eğimli Yüzeylerin işlenmesi Kater örnekleri Düz Sol dirsekli Ayarlı

9 Takımın Bağlanması Đşlenecek malzeme cinsine göre kesici takım seçilmeli ve seçilen takımın açıları iş malzemesine uygun olmalı. Kesici takım gezer başlığa mümkün olduğu kadar kısa bağlanmalı. Kesici takım katersiz bağlanıyor ise sıkma cıvatası ile kesici arasına yeterli kalınlıkta altlık konulmalı. Sağ ve sol kalemlerin bağlanmasında gezer tablanın ilerleme yönü dikkate alınmalıdır. Yatay talaş kaldırma durumlarında kesici takım dik bağlanmalı fakat dikey talaş kaldırma durumlarında başlık döndürülmeli.

10 Kalemler a)kaba talaş kalemi, b)sert maden uçlu kaba talaş kalemi, c)đnce talaş kalemi, d) Geniş ağızlı ince talaş kalemi, e)sol yan kalemi, f) Sağ yan kalemi, g)kanal kalemi, h) Yan yüzeyler için kanal kalemi

11 Kalem Açıları α : Boşluk açısı β : Kama açısı δ : Yardımcı boşluk açısı κ : Ayar açısı ε : Uç açısı γ:talaş açısı

12 İş Parçasının Bağlanması

13 Yatay Vargelde Kulis Mekanizması Kurs değiştirme kolunu döndürmek suretiyle gezer başlığaaitkaremil döndürülmüş olur. Böylece kare mil üzerindekikaresomunmil boyuncahareketeder. Bu hareket neticesinde kulis kolu kulis dişlisinin eksenine yaklaştırılırveyauzaklaştırılır. Kulis kolu eksene yaklaştığında kurs boyu azalırken eksenden uzaklaştığında kurs boyu artacaktır.

14 Kuvvetler

15 Kuvvetler

16 Parametreler Kesme ve geri dönüş hızı strokboyunca değişkendir.pratikte ortalama hız değerleri ele alınır. Talaş Kesiti Kesme Kuvveti Tezgah Gücü Esas İşleme Zamanı ( / ) s / (mm/çift strok) F ve 1.1 (kw)

17 Örnek 1 Uzunluğu l= 2700 mm, genişliği b= 850 mm ve malzemesi St 50 olan bir pleyt, vargel tezgahında kaba olarak işlenmektedir. Đşlemin talaş kaldırma faktörleri, kesme kuvveti, tezgah gücü ve esas işleme zamanı istenmektedir. Parça üzerinden kaldrırılacak talaş kalınlığı 10 mm, tezgahın geri dönme strokunun hızı vr = 60 m/dak ve takım hız çeliği olarak verilmektedir. Çözüm : 1- Takımın Seçimi Malzemesi hız (HSS) olan bir takım çeliği seçilir. Cetvel A-5.1 den takım açıları, =8, = 10, = 60 olarak tayin edilir. 2- Talaş kaldırma faktörleri Pleyt bir pasoda işlenecektir.dolayısıyla paso kalınlığı a= 10 mm alınır. Cetvel A-5.2 den ilerleme s = 1,6 mm/ CS ve kesme hızı V 120 = 15 m/dak seçilir. 3- Kesme Kuvveti a.talaş kalınlığı ve genişliği h= s sin = 1,6 sin60 = 1,38 mm ; b= a /sin = 10/ sin 60 = 11,54 mm ;

18 b. Düzeltme faktörleri ya ait, kγ = C 1,5 10 = 109 1,5 10 = 0,94 ; k = 1,42 Đşleme yönü faktörü, ( Cetvel A-2.2) : ka = 1,3 ( aşınma faktörü ) tayin edilir. c. Özgül kesme kuvveti ; Cetvel A-2.1 den, z= 0,27 ve ks = 1750 N/mm seçilir. Buna göre özgül kesme kuvveti, k = 1,1 ks kγ k ka = 1, ,38, 0,94 1,42 1,3 = 3062,2 N/ mm olarak hesaplanır. d. Kesme kuvveti: Fs = ks As = ks b h = 3062,2 11,54 1,38 = 48765,1 N elde edilir.

19 4. Tezgah gücü (sürtünmesiz ve ivmesiz ) Pm= Fs v ηm = 48765, ,65 = 18,72 kw dır. Tezgahın verimi ηm= 0,65 olarak alınmıştır. 5- Esas Đşleme Zamanı ; a. Ortalama hız, vm= 2 v a v r va v r = = 24 m/dak ; b. Đşleme strokunun uzunluğu, la = 10 v = = 150 mm ; lu =0,5 la = 0,5 150=75 mm değerleri ile L= la + l + lu = = 2925 mm ; c. Đşleme genişliği, b l = 4,0 mm ile B = b l +b + b l = = 858 mm ; d. Esas işleme zamanı, t h = 2BLi vms1000 = = 130,71 dak olarak bulunur. 24 1,6 1000

20 Örnek 2 Malzemesi 16MnCr15, uzunluğu l= 1100 mm, genişliği b=250 mm olan bir kremayer dişlisi, işleme stroku L=3000 mm ve işleme genişliği B=1000 mm olan bir vargel tezgahında bir pasoda işlenecektir. Đşleme yöntemi ve bu yönteme göre esas işleme zamanı istenmektedir. Kesme hızı v= va=31,5 m/dak, geri dönme hızı vr= 56 m/dak ve ilerleme s = 1,6 mm/cs olarak verilmektedir. Çözüm : 1. Đşleme yöntemi : Tezgahın işleme strokuna ve genişliğine göre, arka arkaya iki ve yanyana iki parça olmak üzere aynı anda 4 parça işlenebilir. 2.Ortalama işleme hızı, vm = 2 v avr va v r = 2 31,5 5,56 31,5 5,56 3. Đşleme strokları, = 40,32 m/dak ; L= la+2l+lu = = 2215 mm ; B =b 1 + 2b+ b = = 508 = 510 mm ; 4.Esas işleme zamanı t h = 2LBi vms1000 = = 35,02 dak bulunur ,6 1000

21 Örnek 3 Bir planya tezgahında, yüzey boyutları l x b = 530 x 220 mm olan ve St 60 malzemesinden yapılan parça üzerinden, 10 mm kalınlıkta bir talaş kaldırılacaktır. Đyi bir yüzey kalitesi elde edilmesi için: a-işleme yöntemi; b-talaş kaldırma faktörleri; c- esas işleme zamanı istenmektedir. Takım malzemesi hız çeliğidir. Tezgahın hız oranı v mr /v ma = 1,6 dır. Çözüm : 1.Đşleme yöntemi : atop = 10 mm kalınlığındaki toplam paso ; ikisi a k = 3,5 mm, birisi a k =2,5 mm olmak üzere üç kaba paso ve a i =0,5 mm lik bir ince pasoda incelenecektir. ((2 3,5)+2,5+0,5= 10 mm ) 2. Talaş kaldırma faktörleri St 60-HSS, parça-takım malzemeleri dikkate alınırsa, Cetvel A-5.2 den : Kaba paso için: s k = 1,6 mm/cs ; v k = v ma = 20 m/dak, Đnce paso için : s i = 0,5 mm/cs ; v k = v ma = 28 m/dak seçilir.

22 3.Esas işleme zamanı a.đşleme strokları (la lu 10 mm ile) L=la + l + lu = = 550 mm; B=b 1 + b + b 1 = = 228 = 230 mm ; b.kaba pasolar için işleme zamanı ( i k = 3 ) t hk = i BL sv ma 1000 l v ma v mr = , ,6 = 30,83 dak ; c. Đnce pasoya ait işleme zamanı: ( i i = 1) t hi = i BL sv ma 1000 l v ma v mr = , ,6 = 23,49 dak ; d.toplam işleme zamanı ; t htop = 30,83+ 23,49 = 54,32 dak bulunur.