CRANĠUM HASTALIKLARI

Transkript

1 CRANĠUM HASTALIKLARI

2 CRANĠUM CONTUSĠONLARI Etkileyen kontüzyonun Ģekline, Ģiddetine ve etkiyen maddenin yapısına göre, kafatasının yumuģak ve sert dokularında değiģik derecede birtakım bozukluklar oluģur. Buna göre: Hafif derecede etkili olanlar; deri ve derialtı bağdokusunda hematom, ödem, ezik ve apse Orta Ģiddette olanlar; deri nekrozları, periostitis, ostitis, osteo-periostitis, contusio ve commotio cerebri ġiddetli derecede olanlar; cranium un açık ve kapalı kırıklarına, cerebral shock a neden olurlar.

3 Cranium contusionlarının neden oldukları lokal ve genel semptomlar: Lokal semptomlar; deformasyon, impression, krepitasyon, ağrı, açık ya da parçalı kırıklar. Genel semptomlar; commotio cerebri, meningoencephalitis, bilinçsizlik, genel ve lokal felçler, kanamalar, ani ölüm olayları (Ģok).

4 CRANĠUM KIRIKLARI Evcil hayvanlarda ender görülür. Bununla beraber daha çok kedi, köpek ve atlarda rastlanır. BaĢlıca neden trafik kazalarıdır. Kapalı ve açık kırıklar Ģeklinde oluģur. Çoğunlukla da çöküntü kırıkları görünümündedir. Semptomlar çok değiģiklik gösterir. Sınırlı bozukluklar halinde bölgesel olabildiği gibi, çoğunlukla da genel bozukluklar halinde ölüme kadar varabilen değiģik semptomlar halinde belirginleģir. Çoğu kez cranium kırıkları; amaurosis, sağırlık, ağız-burun kanamaları gibi bozukluklarla komplikedir.

5 Prognoz; çoğunlukla kırığın yerleģtiği yere göre değiģiklik gösterse de kuģkuyla karģılanır. Özellikle os sphenoidale ve ethmoidale kırıklarında iyileģme olanaksızdır. Temporal, parietal kemiklerin kırıklarında bile aylar sonra oluģagelen kalluslara iliģkin olarak değiģik biçimde fonksiyonel ve genel bozukluklar ortaya çıkar.

6 Sağaltım: Öncelikle bu hayvanlar sessiz ve sakin bir yerde dinlendirmeye alınır. OluĢabilecek komplikasyonları engellemek için, özellikle açık kırıklarda antibiyotik uygulamaları, serum glicosée veya dextrose (%5) enjeksiyonları yapılmalıdır. Yine açık kırıklarda parçaların uzaklaģtırılmasına veya trepanasyon ile bunların yerlerinden alınmasına çalıģılır. Genel durum bozukluklarına karģı purgatifler, kardiotonikler uygulanmalıdır. BaĢ bölgesine soğuk uygulamalar yapılabilir. Eti yenen hayvanların, kasaplık olarak değerlendirilmesi önerilmelidir.

7 OS MANDĠBULA KIRIĞI At, kedi ve köpeklerde daha çok symphisis mandibula kırığı Ģeklinde görülür. Atlarda bazen diģ kırıkları ile birlikte parsiyel kırıklar da gözlenir. Neden çoğunlukla trafik kazalarıdır. Atlarda diģindirik uygulamaları, kedi ve köpeklerde ısırmalara bağlı olarak da Ģekillenir. Sağaltımda daha çok kemik dikiģlerinden yararlanılır. Özellikle küçük hayvanlarda symphisis ayrılmalarında, kanin diģler arasına paslanmaz çelik tellerle sekiz rakamı Ģeklinde ligatür uygulamaları yeterli olur. Daha sonra bu hayvanlar belirli bir süre sıvı besinlerle beslenir.

8 OS PALATĠNUM KIRIĞI Ya doğmasal fissurlar Ģeklinde görülür ya da sonradan travma sonucunda oluģur. Sonradan oluģanlara daha çok trafik kazaları sonucunda kedilerde rastlanır. Bu kırıklarla birlikte bazen os nasale kırıklarına da rastlanabilir. Doğmasal görülen fissur veya yarıklar, daha çok danalarda anomaliler halinde gözlenir. Benzer olgulara köpeklerde de rastlanabilir. Os palatinum kırık ve fissurlarında, emme veya su içme sırasında bunların burundan geliģi gözlenir. Bazı olgularda solunum güçlüğü de görülebilir. Sağaltım için, edinsel olanlarda yapay besleme ve ağzın hareketsizliğinin sağlanması yeterli olmaktadır. Doğmasal olanlarda sağaltım çoğunlukla yapılamaz, ancak son yıllarda bunlara yönelik plastik cerrahi giriģimleri ile baģarılı sonuçlar alınmaktadır.

9 OS NASALE KIRIĞI Daha çok at ve köpeklerde gözlenir. Longitudinal Ģekillenebildiği gibi, transversal ve açık kırıklar Ģeklinde de olabilir. Transversal olanlar parçalı ve çöküntü kırığı Ģeklindedir. Burun kanaması ve solunum güçlüğü, burun mukozasının büyük ölçüde yıkımı ve ĢiĢkinlikleriyle iliģkilidir. Seyrek de olsa oluģan yara ile ilgili olarak, bölgesel bir travmatik amfizem de saptanabilir.

10 OS MAXĠLLA KIRIĞI - Horizontal kırıklar Ģeklinde ve molar diģler düzeyinde oluģur. Özellikle atlarda gözlenir. - Çoğunlukla parsiyel kırıklar Ģeklinde diģ alveollerinin açığa çıkmasına neden olur. Bazen diģ kırıkları ile birlikte oluģur. - Çoğunlukla açık kırıklar Ģeklinde olup, sinus maxillarisler de dıģarıya açılır. Atlarda daha çok trafik kazası ile oluģur. - Çoğunlukla yem yeme güçlüğü, ĢiĢkinlik ve ağrı gözlenir. Alınan besinlerin sinuslara dolması nedeniyle sinus maxillaris in irinli yangıları Ģekillenir. - Prognoz; atlarda sinusitis, concha nekrozu, alveolar periostitis gibi komplikasyonlar nedeniyle çoğunlukla elveriģsiz kabul edilir.

11 OS FRONTALE KIRIĞI At ve sığırlarda daha çok görülür. Bölgede sinus frontalis bulunduğundan, çoğunlukla ince olan yüzlek katında açık kırıklar oluģur. Bu nedenle sinus frontalis in yangısı Ģekillenir. Atlarda sinus frontalis, sinus maxillaris superior ile kominikasyon halinde olduğundan çoğunlukla yangı buraya da yayılır. Sığırlarda ise, sinus frontalis burun boģluğu ile iliģkilidir. Bu nedenle sinus nasalis in yangılanma olasılığı fazladır. Sağaltımda, çoğunlukla kırık kemik fragmentleri uzaklaģtırılır. Radyolojik olarak saptanan kapalı kırık veya fissur olgularında, sadece derideki yaralara gerekirse dikiģ uygulaması veya yara sağaltımı yapılır.

12 ORBĠTA KIRIKLARI Daha çok at ve köpeklerde gözlenir. Çifte darbeleri, trafik kazaları ve ısırık yaralarının komplikasyonu sonucunda Ģekillenir. Bu kırıklardan en çok bulbus oculi etkilendiğinden exophthalmus Ģekillenebilir. Özellikle orbita ya doğru disloke olan kemik fragmentleri ve temporel bölgeden etkiyen kontüzyonlar değiģik derecede lezyonlara neden olur. Sağaltım, gözde belirlenen lezyonlara göre olur. Exophthalmus olgularında nervus opticus kopmuģsa, bulbus oculi nin ekstirpasyonu yapılır. Kırık kemik fragmentleri uzaklaģtırılır. Sadece orbita kenarında oluģan parsiyel kırıklarda ve tam olmayan exophthalmus da kemik parçaları uzaklaģtırılarak bulbus oculi nin reddi yapılır. Gözde olası enfeksiyona (Panophthalmia purulenta) karģı, bölgesel antiseptik yaģ kompres ve pomat uygulamaları ile parenteral antibiyotik uygulanır.

13 OS ZYGOMATĠCUM KIRIĞI Domuz, kedi, köpek gibi hayvanlarda anatomik özellik olarak burnun bir bölümünün fibröz bir yapıda olması dıģ etkilere karģı korunmasız kılar. Bazı köpek ırklarında, bunun dıģa doğru fazla kabartılı bir durum göstermesi, travmalara karģı predispozisyon yaratır. Diğer hayvanlarda, os zygomaticum baģlıca iki noktadan kırılır. Birincisi; maxillar ekleme doğru olan kırıklar olup, yem yeme iģlemini büyük ölçüde güçleģtirir. Ġkincisi; kemiğin en kavisli noktasında oluģan impresyon, parçalı ya da total kırıklarıdır. Palpasyonda kırık fragmentlerinin aģırı hareketliliği, krepitasyon ve ağrı saptanır. Kırık dıģında ligament yapılarda parsiyel veya total rupturlar, ĢiĢkinlikle beraber yangı belirtileri gözlenir. Sağaltımda öncelikle yangı oluģumu önlenir. Kırıkta Ģirurjikal bir giriģim yapılmaz, ancak hayvanların belirli bir süre yumuģak ve sulu gıdalarla beslenmesi gerçekleģtirilir.

14 BOYNUZLARIN LEZYONLARI Boynuz Kırıkları Uzun boynuz yapısına sahip olan sığır, koyun ve keçi gibi hayvanlarda gözlenir. Tırnak ve kemik boynuz katları beraberce kırılabildiği gibi sadece tırnak katının kırılması da olabilir. Transversal ve boynuz kaidesine yakın yerden oluģan tam kırıklarda, boynuzların sinüs frontalis ile iliģkileri nedeniyle, sinusitis e iliģkin komplikasyonların oluģumu Ģirurji yönünden önemlidir.

15 Boynuz kaidesinde Ģekillenen çatlak ve parsiyel kırıklarda, sadece belirgin bir ağrı ile deride bölgesel bir ĢiĢkinlik dikkati çeker. Tam kırıklarda, tek taraflı olarak burundan akan bir kan gözlenir. EskimiĢ ve suppure olmuģ boynuz kırklarında bu akıntı muko-purulent bir özelliktedir. Sağaltım: Tüm diğer tam olmayan kırıklarda olduğu gibi; eğilmiģ veya torsiyona uğramıģ boynuzların, bandajla doğal pozisyonlarına getirilerek kaynaģmaları sağlanmaya çalıģılır. Bu amaçla, her iki boynuzu arkadan öne doğru tesbit eden basit cebireler kullanılır.

16 Boynuz boģluğunu açığa çıkaran kırık olgularında, bölgenin kuru olarak gerekli antisepsisini sağlamak gerekir. Granülasyon dokusu oluģuncaya kadar da, sağlam boynuza tesbit edilen sekiz rakamı Ģeklinde pansumanlar uygulanır. Antiseptik solüsyonların, elverdiği ölçüde boynuz boģluğuna kaçmamasına özen göstermelidir. Zira, sinüs frontalis e sürüklenen yabancı cisimler, sinusların enfeksiyonunu kolaylaģtırır. BoĢluğa düģmüģ olan kırık kemik parçaları, pensle uzaklaģtırılır.

17 EskimiĢ ve enfekte olmuģ boynuz kırığı olgularında; boynuz bölgesinin anestezisinden sonra tel veya kıl testereler ile boynuz kaidesinden amputasyon gerçekleģtirirlir. Sonra da, uzun bir süre pansuman uygulanır. Pansumanların Huile de Cade ile yapılması ve uygulanan cebirelerin, 4-6 hafta süreyle yerinde kalması önerilir. Tırnak boynuz kırıklarında ise herhangi bir giriģimde bulunma gereksinimi duyulmaz.

18 BOYNUZLARIN LEZYONLARI Boynuz Çıkıkları Kemik boynuz üzerinde yer alan tırnak boynuzun, bağlı bulunduğu kemik, deri ve bağ dokusundan ayrılmasına denir. En çok sığır ve koçlarda oluģur. Klinik Görünüm: Semptom olarak, kanama ve ağrı gözlenir. Kanama daha çok kemik boynuz üzerinde ve kaidesinde damlacıklar Ģeklindedir. Boynuz çıkığı olguları, bazen parsiyel bir ayrılma Ģeklinde de olabilir. OluĢumu; boynuzların dar bir alana sıkıģmaları sırasında, yapılan ani hareketler sonucu Ģekillenir.

19 Sağaltım: Yeni ĢekillenmiĢ olgularda, çıkan kornu katının hemen yerine konulmasına çalıģılır. Bunun için pomat borik, balık yağı gibi maddeler boynuza sürülür, boynuz yerine yerleģtirilir ve pansuman uygulanır. Boynuzun yerinde tutulması için, yine sekiz rakamı Ģeklinde bir pansuman ile sağlam boynuza tesbit edilir. Aynı amaçla boynuz kaidesine Huile de cade uygulanması da yarar sağlar. Pansuman 8-9 gün süreyle yerinde bırakılır ve sürekli kontrol edilerek olası bir supurasyonun önüne geçilmeye çalıģılır.

20 Boynuzların çıkmasını önlemek için üç aylık buzağılarda bölge gümüģ nitrat kalemi ile dağlanır. Dağlama iģlemi koterle de yapılabilir. Üç aylıkdan büyüklerde Antimon klorid %2, Acide salycilique %7, Kollodion %65 karıģımındaki pasta haricen bölgeye sürülür, ayrıca %10'luk sodyum hidroksit de uygulanır.